TEHNIČKO CRTANJE

Tolerancije
Hrapavost

dr Snežana Ćirić Kostić

TOLERANCIJE
 Vrste (podela) tolerancija
OPŠTE TOLERANCIJE:
•Tolerancije dužinskih mera
•Tolerancije oblika i položaja površina
•Tolerancije hrapavosti površina

IZVEDENE (POSEBNE) TOLERANCIJE:

•Tolerancije zupčanika
•Tolerancije ležaja
•Tolerancije navoja
•Druge posebne tolerancije

3
 Osnove tolerancija
dužinskih mera:
Tolerancije dužinskih mera ISO 286-1 ISO 286-2

d D

SPOLJAŠNJA UNUTRAŠNJA NEODREĐENA

MERA MERA MERA
VRSTE
 Tolerancije dužinskih mera (JUS ISO 286)

100 H 8,
180 f 9
Kvalitet (stepen tolerancije)
Položaj tolerancijskog polja
Veliko slovo-otvor
Malo slovo-čep
Nazivna mera

A-clearance fit
B-transition fit
5C-Interference fit Uvod
Polje korišćenja stepena tolerancija po
ISO sistemu:
IT01 do
Za merne instrumente
IT6
IT5 do
Preporučeno za opštu upotrebu u mašinstvu
IT12
IT11 do Za proizvodnju polufabrikata (delovi koji zahtevaju
IT16 dodatnu obradu)
IT16 do
Za strukture
IT18
IT11 do Za specifikaciju ograničenja odstupanja dimenzija
IT18 dimenzija bez tolerancija

6
 Upisivanje tolerancija
za domaći

7
 Upisivanje tolerancija

8
 MAŠINSKI ELEMENTI 1
 Praktičan primer upisivanja tolerancija
za domaći

9
 Tolerancije oblika i položaja

Tolerancijski prostor-područje
dopuštene varijacije oblika

10 Toleranc
 Tolerancije oblika
f 0,1

0,1 pravost

kružnost

za domaći

11
 Tolerancije oblika 0,1

0,02
cilindričnost

0,08
oblik površine

za domaći
ravnost
12
 Tolerancije položaja paralelnost

A f 0,1 A

f 0,01 A

upravnost

za domaći
A
13
 Tolerancije položaja
lokacija
A 0,08 A

radijalno i aksijalno bacanje

0,1 AB

0,1 A

za domaći

A B
14
 Tolerancije položaja
Osa tolerisanog dela mora ležati
unutar cilindra prečnika 0.2mm čija
se osa poklapa sa osom referentnog
elementa

Tolerisana osa mašinskog

dela mora ležati unutar
cilindra prečnika 0.05mm
upravnog na referentnu
15površinu
 Tolerancije hrpavosti površina
Mikroprofl hrapavosti površine

Ra- srednja aritmetička vrednost odstupanja svih

tačaka efektivnog profila u odnosu na srednju liniju
m, na referentnoj dužini l.

16 Toleranc
 Dr Snežana Ćirić Kostić
Tolerancije hrpavosti
površina
Mikroprofl hrapavosti površine

Manji broj odražava finiji

kvalitet obrađene površine

17 Toleranc
Veza ISO
tolerancija i
klasa
hrapavosti

Ra- srednja aritmetička

vrednost odstupanja svih
tačaka efektivnog profila u
odnosu na srednju liniju m,
na referentnoj dužini l.

18
Oznaka tolerancije hrapavosti površine

20
 Kukice

Slika1. – osnovna oznaka

Slika2. –sa skidanjem materijala
za domaći
Slika3. –zadržava se kvalitet iz prethodnog procesa
Slika4. –za označavanje specijalnih karakteristika površi
 Označavanje hrapavosti površina
b-način obrade
N1...N12 N6 c(f) –referentna
N8 a
klase dužina

hrapavosti e d Pravci prostiranja

brazda
Dodatak za obradu
skidanjem strugotine
oblici
kukica oznake mesta gde se upisuju
odstupanja i način izrade

c R

oznake pravca prostiranja

22 brazda za domaći
 Označavanje na crtežima
za domaći

Oznaka i strelica moraju svojim Oznaka se dovodi u vezu sa

vrhom da priđu površini sa površinom na koju se odnosi:
spoljne strane predmeta. •direktno
•linijom produžetka površine i
23 •vodećom linijom
 Praktični primeri označavanja

za domaći

24