REDAKCJA DR KAZIMIERZ, KUMANIECKT "PROF. UNIW, WARSZ. DR KAZIMIERZ MICHALOWSKT "PROF. UNIW. WARSZ. SEERETARZ REDAKCHL DR LIDIA WINNICZUK ADRES REDAKCJI: ‘UNIWERSYTET WARSZAWSKT WARSZAWA, KRAKOWSKIE PRZEDMIESCIE 26/28 OKLADKE PROJEKTOWAE INZ-ARCH. JERZY HRYNIEWIECKI Do naszych Czytelnik6w. COptacante pren, zlecone} u listonoszy lub w placéwkach pocttowych jest najtaiszym 1 najpraktyeznlejszym sposobem regularnego otrzymywania ‘MEANDRA. Przy dokonywenin whtaty, ktéra wynosi w pren. zlecone) pélrocznie zt. 18, rocanfe 2. $0, nie trzeba wypelniaé blankletu 1 nie ponost sie dodatkowych kosztow preesylkt pienigdzy. MEANDER jest dorgezany przez lstonoszy do miesekaf Crytelnikéw. ‘Urzedy pocztowe i listonosze przyimujq wplaty na prenumerate zlecona pha II pétrocze do 15 ezerwea. 04 dn. 16 maja 1952 r. zamOwienia { wplaty na prenumerate MEANDRA prayimowaé bedq tylko urzedy pocetowe oraz listonosze wiejscy i miaisey. WW awiqcka x tym bezposrednich zaméwies i wplat na prenumerate do PPK. Ruch" Kierowaé nie naledy. Naldad 2000 io GABRIELA PIANKO SILLOI — POEMAT SATYRYCZNY TYMONA Z FLIUNTU 9) Silloi nazywaja sig w literaturze greckie} wiersze satyryczne, pisane heksametrem daktylicznym i najezesciej wymierzone przeciv- ko filozofom. Etymologia tego wyrazu jest niejasna, Wydawcy syllo- graféw greckich, Kurt Wachsmuth*) i Hermann Diels®), opierajac sie na objagnieniach leksykograféw greckich — Eustatiosa, Fotiosa, Pol- luksa-—stwierdzajg, Ze wyraz es zaczy pierwotnie: zezonat veel sidaten, oDkciy, Baaideb cancezaja praede WFzystkim: rzyderczo przeroracaé oczyma, w przenoini 226: szydzié, roysmi road; w dalszym rozwoju termin aO2oc uzywany jest dla oznaczenia uircoru szyderczego, eatyrycenego. Natcmiast Boisacq‘) a za nim Aly?), potwierdzajge przenotne znecrenie wyrazu o)es jak utmoru falyrycenego, oraz czzsownik6w oidalvety i aideby jako azydrié, tacza ten wyrez 2 Imieniem 30syic orez 2 leciiskim wyrazem silus; abe ma ceneczaé: czesaé pod rolos lub zaczesyroad rlosy ro czub: ivicihhoy ace: ezub, za8 wyrezu dvdcD0cc uaywa sig dla okreslenia (alomicka, majacego caub na glowie. W ko2dym jednsk razie, bez ‘weglgdu na pierwotne znaczenie wyrazu stdes, stowo to, jako termin Iiteracki nie moze byé poddane w watpliwost i z cata pewnoseia ozna- cza pisany heksametrem daktylicznym utwor +) Por.: Gabriela Pianko: Greckie podréze do piekiet i Tymon 2 Fleius Meander 1 1946, Nr 5, str. M0—251; De Timonis Phiyasii Siliorum dispos tione, Kos, XLII, 1948/1949, fase. 1, six. 120-126 2 Corpuscutum poesis epiene Graeeae Iudiburdse. Fasciculus alter, con. tinens silographos Graecos 8 Curtio Wachsmuth iterum editos. Lipsiae, 8G. Teubner, 1885, 4} Postarum Groecorum fragmenta, auetore Udalrico de Wilamowitz- Moctiondort? collecta et edita. Voluminis TIT fasc‘culus prior: Poetarum phito sophorum fragmenta. Berolini, apud Weldmannos, 1901 ‘) Dictionnaire éthymologique de 1a langue groeque, Patis 198% 5) Pauly-Wissowa: Realenvyelopidie, v. .Sillos” /200 Gabriela Pianko saty ry ez ny; ponadto, jest on najezeéeie} wymierzony Pricene poetom i filozofom. ‘Wedlug tradyeji pierwszym syllografem byl filozof i poeta Jo Be nie ciig tata lee io lot oma Marya ieee we siadectwa calego szeregu plsarzy starozyinych, jak: Strabon Paulos, Diogenes Laertios, Scholiasta do Ryeerzy Arystofanesa (ao veeyo8) 1 in.*), 2 ktorych wynika jasno, Ze Ksenofanes napisat heksa- wee gewor poetyeki, gdzie wysmiewat poetéw i flozofewe ewrlaszeza ich poglady na nature bogow. Jest zreszta rzecza Povo a eefanes ale nazwat sam swego utworu Sitlos czy Siltot Gest _on réwnied cytowany jako Paroidiai) leez Ze nazwa 1 zastosowe- 2 ee venncy Kolofoezyka pochodzi od gramatykow. ktéryeh derzyto podobiefistwo utworu Ksenofanesa do Sitlot péiniejszych posto, zwlaszeza Tymona 2 Fiiuntu, oraz okolieznoss, 2 ‘Tymon pocwwyim poemacie nawigzuje do Ksenofanesa rownie# 1 w trescl 7 nieliernych ocalalych fragmentow Silloi ezy Paroidiai Kseno” tanesn 7) nie mozemy sobie wyrobie dakladnego pojecia o tym, ik seogladal ten utwor jako ealose, ezy mial tresé spoista, coy ie przed- we sig jako szereg lumo zwigzanych mysii t aforyzméw. Pevine jest_wszelako, Ze zawieral ostra krytyke Homera ¥ Hezjoda, jako Mencaveleli retigii ludowej, ich teologil { teogoni, a zapewne tee T- yeh poetéw i filozotéw, gdyz méwia to wyrainie zuchowane TTT cei, Pomimo jednaic swego krytyeznego stosunku do, Homers: Jako poeta jest Ksenofanes calliowiele od miego alezny: Wie Wt pracowane) przezeh miary wierszowe}. stworzonych ustalonych cree niego wyrabed | epitetow, ktore zreszia staly sie WEShett Graaystkich poetow greckich, Bo Homer tak zawazyt na cale} port! Wer eukie} ze nit. choeby byt jak najkrytycznte} exy nawet #802 ‘wrogo dian usposobiony. nie mogt si¢ sped Jego wplywnt uwolnié Po Ksenofanesie przez dluzszy ezas nie znajdujemy w literate re greckie} utwordw, ktore moina by zaltezyé do geunke silloi We ike wierszy satyryernyeh, pisanych heksametrem daktyliezny 2 ee gnych przeclw filozofom ezy poetom. Musimy sicgnaé #40 teynikéw, aby odnalezé ten rodzaj Titeracki “bak wiadomo, eynicy chetnie wysmiewali filozofow-teorety” ow, exglt dogmatykéw, jak ich poanie} zwali seeptyey, nalomiast vow aig Kicrowaé Tudri ku cnocie # odstrgezaé ich od dada | m8 4) Dies, e.p. 181 2 gob, Meander VE. 1951, Nr 8/9, str NO ‘illol — poemat satyryceny Tymona 2 Fiiuntu 301 igo w spoe6d pgladowy, seiony. Nave new amie tych szkolach, lecz w miejscach publicznych, na ulicach i w zauikach, tenure tune {Gite na Jeo wyobreznigpestse=y Shratemt | porswnantnseyataml 2 lubiongh poet, ane serv ayeeryeamassmsye gos 4 mira {ord arnm Chveipamt fparediam Sad ronwinal ale Ow styl eynlomy, nae plo usnjnnaacrani poem rownit tw erate, wa. Peajespetainy nodsn) eras, any diatryba- Rezmitwen C7 fich na Honore, yiny ete pstugival se parodia Sherssy Momerouyeh 1) Powsta > tego oar@ny satuek ie wach zany spoutageoion (yl teaming powag# arte, fo dzaj humoreski filozofieznej), ktérego tworca byl Menippos 2 Ga Seal Poosregsne aus tago unineme, lg: Kpny 2 Ht ‘st posiewercay Homers, gry swt oynacenik, zat sey a bitte waylgentows i itérech Sot nalto wise Matyi eSpcenwory# ich to Keates 2 Teh sym Askondae, <1, uezeh Diogenesa, najwybitniejszy z eynikéw obok Antystenesa. Jest areoceen sreregy utworow, eytowanych pod ogélaym tytulem Parguia cmt [gras kt. Sq wit6d nich parodie heksa- Trctreane, parade eleg Solonowyeh, pane dyatytiom legiinsm Hiyiny do Eutelet fprostoty, badges parodia Heranéwpoetyesch ipittuor pit Pre re, obras iycia eynieenego. « jednoczesnie paro- Gis utopl Platona, Teopompa, Euhemerosa, dele) Lew. Paratrago- Geum, cll tregedie eynicene, prasinaerone tyiko do czytani vasowince paroste trageditscenicnyeh, wrestle Opsopotetit Baron mnogo vor Are REATES 1052, 7 Geli. Jak ide tg preegiadu, Kratos wysmiowat 1 patadiowal wszystko 1 wszystkich, me . ‘ —— _ YWymienione na pierwsaym miiseu parade napisane hekss- instremdakylierngm, wyamiewajgeeorotew 1 paratrazujgce Meme Homerowe, mozemy Zaliceyé whanie do gatunieu sill: Jor mina suai pachowanyen fragmento, opisywal Krates natlagujae Homerow Neyig — swojearaplene do Hades, | wy- Eniewel smariyeh nfedawno filocofow, kt6ryeh ciente tam spotkal sTptanowicie Menedema: Aclepidesa «Flunts 1 SUpona Megary Droginspllogratem sposrad eynikovw jost Bion Bory ste: it en ind tbrege rachowaly sig nam diva urgwht Reksametrowe S) Wachsintth, oe. ste 107102 Gaprieta Planko w rodzaju Ksenofanesa i Kratesa, zawierajgce satyre na muzyka ‘Archytasa i Swindezgce 0 wielkiej latwosei Biona w tworzenit no” fuyeh. wyrazéw. Jest r20cza prawdopodobna, 2 owe dwa wiersie Brona 9 Archytasie nelezaly do jakiegos poematu parodystyeznego. ‘przechodzimy teraz do poety-filozofa, ktéry zaréwno dla sta- rotytnyeh jak 1 dla nas jest syllografem xar_#oxiy. Dla niego to ‘wiuinie zostat stworzony sam éw termin sillographos; jego We gilloi czytano, nasladowano i komentowano przez szereg wie Kew; on réwniez najbardzie} spopularyzowal szkote seeptykow. Dis fas Tymon 7 Fliuntu {est glownym syllografem z dw powoddw: po pierwsze, 0 ile po innych poetach tego rodzaju zostato veer po pare Tub nawet po jednym krétkim fragmencie, 2 silldur ‘Tymona mamy fragmentéw 65; po drugie, choé Tymon napisal dv fi seereg utworéw zaréwno Wierszem jak proza, 2 Jego prozy nic Gighowalo sig nic, 2 innych utworéw wierszowanych mamy szesé feagmentOw 1 pare Swindeetw. A wige tylko 2 silléw mazemy sobie wyrobié pojgele o jego obliczu duchowym i poetyckim ‘Ty mon, syn Tymarcha, urodzit sig we Fleius (Fliunt), mig: zy rokiem $20'a 816; clerpige za mlodui biede, tafezy? | statystowal na scenie, potem zaczat studiowaé filozofig, stuchajac migdzy innym! Stilpona z Megary. Spotkawszy sig praypadkiem ze starym juz Pir- vonem, tworea szkoly sceptykow, ulegt tak silnie jego czarowi, 2¢ Sraeniés] sig wraz z Zona do Elidy, stale} sledziby Pirrona, | zostal Rajwierniejszym, najbardziej oddanym jego uczniem. Zmuszony jed- ak zarabiaé na utr2ymanie rodziny (w Elidzie urodzito mu sie dwu gyno), poczat jezdzié po éwiecie, jako wedrowny nauezyciel filo- ait i literat; bawit w miastach Hellespontu i Propontydy, szezeg6l- wie 2aé posrozeéeito ru sig w Chaleedonie; by! tez goSciem na dw tze Macedoiskim u kréla Antygona Gonatasa, Blizsze stosunki 1a- cayly go z trzema wybitnymi poctami epoki: 2 tragikiem Homerem F Bizancjum, z Aratosem i z Aleksandrem Aitolosem, u ktéryeh cle ay! sie wielkim powazaniem 5 kidrym udziclal rad i pomocy w ich pracy Iterackie}. Zebrawszy soble w ezasic tych naukowo-literac: Rich wedréwek spory majatek, osiadt w Atenach, gdzie spedzit reszte dycia, wylawszy krétki pobyt w Tebach, Umarl w wieku Tat drie- wigédziesicetu, migdzy rokiem 230 a 226. ‘Tymon miat wielu uczniw. jakkolwiek o nich nie zabieg 1 podobnie, jak jeao ukochany mistrz, Pirron, dit racze} do semot- nosei, Jako prawy scoptyk, nie dbat o zachowanie swych dziel, chot byt wszechstronnie utalentowany i obdarzony wielkim femper tem pisarskim, Napisat sporo utworow prozaicznych, z ktrych zna- ey nastepujace tytuly: Pros tous physikots, wymierzony praeciw fi- cto orayrodnikom; Peri aisthésetn — O doznaniach; Pjthon — ‘Halog, w ktdrym Tymon przedstawit swoje pierwsze spotkanie z Pir- snoe, wressele Arkesildou Perideipnon, utw6r napisany na czest suarlego w 1.240 tkademika Arkestlaosa, ktérego Tymon przedtem Gales. Z pis wierszowanych wiemy 0 épé, a wiee o nieana- ‘wch nam blize} utworachpisanych heksametrem daktylicenym; aaescasiesigeta tragediach, praezaczonych oczywiseie tylko do czy tania, o traydeiestu dramatach satyrowych i taw. kynaidof; znamy Killa ladnych fragmentow z wietszy zatytulowanych — Indalmoj; oyll Obraski fantazyjne; poza tym napisat Tymor. trzy ksiegi Sill, SAtoryeh, jak ju byla mowa Wyse), posiadamy 63 fragmentéw. Wigkszosé tych fragment6w zachowali nam Diogenes Laeitios | | Atenaios wr swych Deipnosophistai; ten ostatni eytuje oczywiseie latte praede wezysticim urywki, w ktérych moina by sig dopatrey® Ghotby najdalsrego zwigzku ze sctuka kulinarna. Rescia zachowa- nych urywkéw pochodzi od Plutarcha, Galena, Geliusa, Sekstusa ~ Empiryke i para innych. Pierwseym wydawea Silléw byt — mie tiewge bardzo zlego i niedokladnezo wydania Fr. A. Mullacha w Pa- yin w 1. 1883 wspomniany wyze) Kurt Wachs mut, we 1999, drugim Hermann Diels wr. 1901, Tylko o para frag- mmentach wiemy napewno, z jakie] Ksiggi pochedza; co do reszty Ment jestesmy na domysly. Poza tym znajdujemy u Diogenesa Laer thoes ogbina charakterystyke Sillow, piora Apollonidesa tora w swobodnyim pruckladzie bram jak nastepuje: ,.Slldw jest tray Kotegis w KtGrych autor jako sceptftaje t wyszydza w parodit tueeystkieh, dogmatykéw; w pierwrze] Ksigdze autor opowiada od Mieble, druga t trzecia majq forme dialogu, A mianowicie Tymon coupyinje Keenofanest + Kolofon 0 wszysthich, ten za$ daje mu veujuénienia; ¢ w drugie) Ksigdee jest mora o dawniejszych filox ach, w trzecie} 203 0 poéniejszy stad niektérzy zatytulowali ja Epilogiem. Pierwsza ksigga traktuje o tych samych sprarvach, tyle tylko, #¢ jest w pierwszej osobie. Poczatek zas brzmi Moweie mi teraz, wy wezyscy # wszystko wiedzacy medrkowie.”*) }) Wyid, Dielsa str. 178, Dodsé na ‘ryinoa wen 9, te medriter, Sophistal, nazywa ich filezofow, oprécz jedneg prawdziwesn medres, sophos