Ugljen je gorivi sediment.

Sastoji se pretežno od ostataka odnosno produkata pretvorbe biljaka a

nastao je od tresetišta iz daleke prošlosti. Da se biljna tvar ne bi potpuno uništila potrebno je njeno
pretvaranje u ugljen tj. pougljenjivanje bez prisustva kisika i mikroorganizama. Proces pougljenjivanja
ostvaruje se postepenim povećavanjem sadržaja ugljika a smanjenjem sadržaja kisika i dušika te
konačno uz sve manji sadržaj vodika. Najprije se stvara treset, koji nastaje kada je biljni materijal
izoliran od zraka u močvarnoj vodi.
Treset prelazi u lignit nakon što su mu slojevi prekriveni glinenim ili pješčanim slojevima.
Pougljenjivanje ce napredovati povećanjem pritiska ili temperature pri cemu se postotak vlage
smanjuje te nastaje mrki ugljen bez sjaja.( 20-30%). Intenzivnijim djelovanjem pritiska i temperature
još više pada postotak vlage (10-20%) pa nastaje sjajni mrki ugljen. Još dugotrajnije djelovanje
pritiska i temperature stvara kameni ugljen u kojem je sadržaj vlage manji od 10% pa nekad i od 5%.

Ugalj možemo podijeliti u dvije vrste i to prirodni i umjetni. Prirodni ugalj nastaje milionima godina
procesom karbonizacije ili pougljavanja. Umjetni ugalj se proizvodi tako da se organska materija
zagrijava bez prisustva zraka. Taj proces se zove suha destilacija. Koks je najpoznatija vrsta umjetnog
ugljena.
S obzirom na stupanj karbonizacije razlikujemo : treset- koji se ne smatra pravim ugljenom, smeđi
ugljen, kameni ugljen .
Ugljen možemo podijeliti i prema zrelosti, ogrjevnoj moći i vidjljivosti strukture drveta.
Prema zrelosti ugljen se dijeli na :
Nezreo (treset i lignit)
Zreo (mrki i kameni)
Visoko zreo (antracit)
Prezreo ugalj (grafit i metamorfozni dijamant)
Prema ogrjevnoj moći :
- 23,87 MJ/kg granica za kameni
- 12,56 MJ/kg granica za mrki
Prema vidljivosti strukture drveta :
- lignit (ponekad i sa vidjljivom strukturom drveta
- mrki (kada više nije vidljiva struktura drveta)

Osnovne karakteristike ugljena su : hemijski sastav, gornja ogrjevna moć, donja ogrjevna moć,
količina hlapljivih sastojaka , sadržaj pepela, količina ugljika i količina vlage u % suhe supstance.

Ugljen se sastoji od različitih ugljikovih i drugih spojeva. Maseni udjeli:

c+h+o+n+s+p+ca +fe+mg+w+a=1
Maseni udio ugljika se povećava sa starošću.
Ogrjevna moć osnovno je obilježje ugljena. Razlikujemo gornju i donju ogrjevnu moć ugljena. Gornja
ogrjevna moć je količina toplote koja se oslobađa potpunim izgaranjem 1 kg ugljena uz uslov da se
produkt izgaranja ohladi do temperature koju su imali gorivo i zrak prije izgaranja uz pretpostavku da
je sva vodena para kondenzirala. Donja ogrjevna moc se razlikuje od gornje samo za toplinu
kondenzacije vode

Hlapljivi sastojci predstavljaju onaj dio koji se pojavljuje u obliku plinova ili pare pri ugrijavanju bez
pristupa zraka do temperature od 875° C

Sadržaj vlage u ugljenu smanjuje njegovu ogrjevnu moć. Kameni ugljen ima niski postotak vlage (3-
5%), mrki ugljen znatno veći (i do 40%) a za lignit je taj postotak vrlo visok (i do 60%).

Sadržaj pepela definiran je kao količina neizgorivih sastojaka po kg ugljena . On u kamenom ugljenu
prije separacije (rovni ugljen) iznosi od 5 do 15 % . Mrki ugljen i lignit imaju znatno veće količine
pepela koje mogu iznositi i više od 60% .