Professional Documents
Culture Documents
Burdah by Jami
Burdah by Jami
15
گر بدانستم که مھمان را نمیدارم عزیز
َم از کتم
کردم تغیر اسفیدئ موی
16
نفس سرکش را ز بے راهی که می آرد براہ
چو لگام اسپ سرکش آورد از راہ هم
17
ِ شھوتھائ نفس
پس مجو بر فعل عصیان کسر
زانکه قوت میدهد شھوتِ طعام اندر شکم
18
نفس چو طفل است گر شیرش دهی دائم خورد
ورنه شیرش باز دار ی او نه خواهد هیچ دم
19
باز گیرش از هوا بر خود هوا حاکم مکن
چو هوا حاکم شود دینت بشد یا گشت کم
20
نفس را مقھور کن چو در عمل جوالن کنی
ور بچیز ےانس گیرد باز دارش از ستم
21
لذتے کاں با مضرت باشد آراید بخلق
آں چناں کو در نیابدایں کہ زهر اندر دسم
22
تو بترس از حیلہ ہائے نفس چوں جوع وشبع
گاہ باشد گشنگی بد تر ز سیری و تخم
23
پس بیار از دیدگان اشکت کہ چشمت پر شدہ
از محارم پس مالزم شو بدرگاہ ندم
24
بر خالف نفس و شیطان باش فرمانش مبر
ور نصیحت میکنندت قول شاں داں متہم
25
ترک کن فرمان ایشان خصم باشد یا حکم
زاں کہ میدانی تو مکر خصم و هم مکر حکم
26
میکنم استغفرہللا از کالم بے عمل
بچہ می خواہم از آں زن گو بود صاحب عقم
27
امر کردم من بخیرت خود نہ کردم هیچ خیر
راستی در دیں نہ کردم پس چہ سود از گفتنم
28
توشہ هرگز نہ کردم بہر زادآخرت
وز نماز و روزہ جز فرضے نیامد در تنم
29
ّ
من ستم کردم بسے بر سنت خیر الرسل
آں کہ از احیائے شبہا پائے وی کردے ورم
30
سنگ بستے بر شکم آں نازنین از گشنگی
صرف کردے در رہ حق جملہ دینار و درم
31
کوہ از زر کرد خودےرا عرض تا گردد قبول
روئے گردانید ازاں مصطفی خیر الشّیم
32
با ضرورت ہا کہ بودش میل بر دنیا نہ کرد
از ضرورت خستہ نہ بود آنکہ دور است از حرم
33
چوں تواند خواند بر دنیا ضرورت ز آں کہ گر
نامدے دنیا گہے بیروں نگشتے از عدم
34
ّد کونین فخر انس و جاںّد صلعم سی
آں محم
بہتر اہل دو عالم مھتر عرب و عجم
35
آمر و ناہی پیمبر آں رسول راست گو
راست گو تر ز اں نہ بد در قول ال و در نعم
36
آں حبیبے صلعم کو بود امیدگاہ مردمان
در شفاعت نزد سختیہائے پیچیدہ بہم
37
مرد را خواندے بحق و هر کہ در وے دست زد
دست زد در حبل محکم کاں بریدہ نشندم
38
َلق و در خلق آمدہبہتر پیغمبراں در خ
کس چو او نامد نہ در علم و نہ در وصف کرم
39
ملتمس از وے ہمہ از انبیآء و از رسل
یک کف از دریائے علم و شربتے ز ابر کرم
40
نزد او استاد ہ جملہ ہر یکے در حد خویش
نقطہ از علم دارد ،یا نصیبے از حکم
41
از خالئق او بود در صورت و معنی تمام
برگزیدش در محبت خالق روح و نسم
42
ّ
او منزہ از شریک اندر محاسن آمدہ
جوهر حسن محمد پارہ نامد در قسم
43
آنچہ ترسایان بگفتند در حق عیسی مگو
پس بگو در حق سید آنچہ خواہی در حکم
44
نسبت اندر ذات او کن ہر چہ خواہی از شرف
نسبت اندر قدر او کن ہر چہ خواہک از عظم
45
فضل وجاہ مصطفی حدے ندارد در کمال
تا تواندےکرد شخصے روشن آں را بیش و کم
46
در خور قدر بزرگش گر نمودے معجزات
یاد نامش زندہ کردے استخوانہائے رمم
47
آنچہ اوفرمود عقل از فھم آں عاجز نہ شد
بر صالح ما حریص ست بے گمان و بے نہم
48
عاقالن از فھم معنی محمد عاجز ند
اہل عالم جملہ در وصفش کشیدستند دم
49
مثل خورشید است شانش گو بودکوچک ز دور
در برابر چشم ہائے مردم اندازد بہم
50
چوں بدانندش حقیقت اہل عالم چوں بود
مست خواب و دیدنش در خواب داند مغتنم
51
مبلغ معلوم مردم آنکہ سید آدمی ست
بہترین مردماں باشد رسول صہ محتشم
52
ہرچہ آوردند مجموع رسل از معجزات
آں ز نور مصطفی آمد بایشاں ال جرم
53
او بود خورشید فضل و دیگراں سیارگاں
روشنی سیارگاں ظاهر کنند اندر ظلم
54
پیشوائے خلق عالم شد چوں آمد دروجود
چوں عدم پوشیدہ شد از نور او جملہ امم
55
َلق پیغمبر نکو بر خلق خوش آراسته
خ
مشتمل بر حسن باشد بر بشارت متسم
56
چو ں بھار از تازگی بدهم چو بدر اندر شرف
همچو ں دریا در کرم چوں روزگار اندر همم
57
گر کسے دیدیش تنھا خود همی پنداشتے
کز بزرگی اوست اندر لشکر خیل وحشم
58
در مکنو ں در صدف دندان او بد گوئیا
وا ں دهن گویا که می افشاند مروارید هم
59
ہیچ بوئے خوش چو بوئے خوابگاہ او نه بود
نیک بخت آ نکس که بوئیدست و بوسیدست هم
60
وقتِ زادن پاکی ذات شریفش شد پدید
پاک بودش مبتدا و پاک بودش مختتم
61
اهل فرس آ ں روز دانستند کایشا ں را نمود
بعد ز ایں درد و بال و خوار ی و رنج و نقم
62
طاق کسری شد خراب و کنگرکسری شکست
ّار و دگر نامد بھم
ِ کف
در شکست احوال
63
آتش گبراں بمرد از حزن و اندوہ و مالل
چشمه آبِ روا ں شد خشک در جوئے سدم
64
ساوہ غمگیں شد چو گشتش آب در دریاچه خشک
تشنگا ں زد باز گشتند جملگی در درد و غم
65
گوئیا بر جائے آتش آب بود ے سرد و َ
تر
از غم و بر جائے آب آتش بد ےسوزا ن و گرم
66
ِہ تمامِ شیطان فغاں کرد ز اندولشکر
ِ حق تابا ں ز معنی و کلم شد دمبدم نور
67
کور و کر گشتند نشنیدند بشارت از خدا
ََلم
ِ بیم از غایتِ رنج و ا
هم ندیدند برق
68
پس ازاں کاخبار ایشا ں کردہ بودند کاهناں
آنکه دینِ شا ں کژ است و نیست خواهد گشت هم
69
دیدہ بودند ز آسمان آتش بزیر افتادہ بود
در زمیں هم سر نگوں از خواری افتادہ صنم
70
ِ وحی دیوا ں جمله آواراہ شدند
از طریق
دل شکسته از پئے هم میرسیدند از هزم
71
چوں دلیرانِ یمن بودند گویا در گریز
یا چو ں آ لشکر که از خاکِ کفش گشتند گم
72
او فگندہ از پئے تسبیح در دستِ رسول صلعم
ِ تسبییحے که یونس عه را بیفگند از شکممثل
73
هم درخت آمد بفرمانش به نزد و سجدہ کرد
ِ بے قدممی دوید سوئے او دائم بساق
74
گوئیا خطے که کردند شاخھا بر هر درخت
ِ نیکو عجب اندر رقممی نوشتندے خط
75
ابر بود ےبر سرش تا اوبرفتےهر کجا
تا نگاهش داشت از گرما ےتا بستان گرم
76
میخورم سوگند بھر ماهے کہ منشق شد ازو
نسبتے دارد ز قلبش زاں درست آمد قسم
77
جمع کرد غارخیرات و کرامت ها بسے
ِ کافر گشت زیں شاں کور همّد صلعم چشم
با محم
78
صدق و صدیقند در غار وکس ایشاں راندید
کافراں گفتند کس اینجا نه باشد منکتم
79
َفتِ عنکبوت
تخم بنھادہ کبوتر بد به ب
کافراں را شد گماں کانجا نیا سودہ نسم
80
ِ دشمناں محفوظ داشتچوں خدا او را از مکر
بر زرہ حاجت نبودش و بحصن قلعه هم
81
رنج اگر دیدم ز دهر و خواستم از و اماں
ِ او خلوص از هر بالئے یافتم
در جوار
82
هر چه کردم التماس از نعمتِ هر دوسرا
یافتم بر وجه بھتر آنچه از وے خواستم
83
ِ وحی از خوابِ پیغمبر از آنکه
پس مکن انکار
ِش بیدار هم
چشمش او در خواب رفتی دل بد
84
وحی در خوابِ اول پیغمبری بودی ورا
ِ خوابِ محتلم
خوابِ او منکر مشو تو مثل
85
پس بزرگ است آں خدا و وحی اوکسبے نه بود
ِ او نه بد بر علم غیبش متھمهم رسول
86
Missing
87
بس کساں را او شفا داد ے بمالیدں بدست
وا رهانیدے بسے دیوانگاں را از لمم
88
ِ
دعوت اوقحط و تنگی از جھاں برداشته
تا چو رواسپید بودی در سیاهی و نسم
89
بر دعایش آمد ےباراں و وادی پر شدے
َرم
ِ ع
گوئیا دریا بد ے یا گوئیا سَیل
90
گوش کں تا معجزش گویم که آں روشن بود
ِ علم
همچوں آتش در شبِ تاریک بر فرق
91
دور اگر در رشته باشد حسن او زاید بود
ورنه در رشته بود قدرش نه گردد هیچ کم
92
هرچه کاں گوید مدیح مصطفی صلعم بسیار نیست
که اومزیں بود به خلق نیک و احساں و شیم
93
آیه هائےحق که از رحماں فرود آمد به تو
آں قدیم است وبود و صفش بموصوفِ قدم
94
مقترں نامد بوقتے دائما" ثابت بداں
او خبر داد از معاد و حشر وز عاد و ارم
95
نزد ما باقی بماند بھتر از هر معجزات
ِ پیغمبراں باقی نه ماندہ در امم معجز
96
محکم است آیاتِ قرآں شبه کس را نماند
ِ حکم
وز همه الفاظ ازو تاباں بود نور
97
هر که با قرآں به جنگ آمد بآخر باز گشت
آں که دشمن تر بدے نزدش بیفگند سلم
98
از بالغت دعوئے جمله معارض کرد رد
چوںغیورے کو کند رد دست جانی از حرم
99
معنی بسیار همچوں موجِ دریا وارد آں
بھتر است از در دریا جمله در حسن و قیم
100
پس عجائب اندراں کس نتواند شمرد
وزچه بسیاری بخواند کس نه بیند شوق کم
101
چشم خوانندہ بداں روشن شود مں گفتمش
یافتی حبل خدا محکم بگیر ا ےمعتصم
102
گر به خوانیش ز ترس آتش دوزخ کنی
سرد بر خود گرمی آتش براں مں ضامنم
103
آں چوں حوضے داں که دارد روئے خوانندہ سفید
گرچه عاصی آمد است و رو سیه همچوں همم
104
چوں صراط است آن و چوں میزاں بود در راستی
راستی از غیر آنھا کس ندیدہ بیش و کم
105
گر حسود انکار آں کردہ مدار آں را عجب
کو تجاهل کردہ ورنه نیک کرد است آں فھم
106
گه گھے چشم از رمد منکر شود خورشید را
ِ خوش آب از سقم
هم دهن منکر شود طعم
107
اے مھییں آں که مردم قصد درگاهش کنند
پا پیادہ یا به پشتِ اشتراں باد دم
108
اے که هستی آیتِ کبری که باشد معتبر
ا ے که هستی نعمتِ عظمی که باشد مغتنم
109
در شبے رفتی ز مکه تا با اقصی شریف
چوں که ماہ چاردہ گردد رواں اندر ظلم
110
بر شدی باال و گشته قاب قوسینت مقام
واں ندیدست و نه بیند هیچ کس در هیچ دم
111
انبیاء و مرسلینت پیشوا کردند دراں
همچوں مخدومے که گردد پیشوا اندر خدم
112
ز آسماں ها بر گذشتی بر جمیع انبیاءعه
در گروہ کاندریشاں تو بدی صاحبِ علم
113
زینتے از قرب بھر هیچ کس نگزاشتے
جائے باال تر نه هشتی دیگراں را در رقم
114
ِ دیگراں پست کردی پیشِ قربت هر مقام
چوں ترا بردند باال وندراں گشتی علم
115
ِ وصل پنھاں یافتی از چشم خلق تا مقام
ِر پنھانی بدانستے ز اوصافِ قدمس
116
جمع کردی هر بزرگی کاں نبودہ مشترک
بر شدی از هر مقامے کاں نبودی مزدحم
117
ِ مرتبتبس بزرگ است آنچه دادند از فضل
بس عزیز ست آنچه بخشیدت خداوند از نعم
118
مژ دگانی باد مارا ا ےمسلماناں که ما را
از عنایت هست رکنے کاں بود دور از هدم
119
چوں خدا مارا بطاعت خواند بفرستاد اد
ِ پیغمبراں گشتیم ما خیر االمم بھتر
120
ِ رسول صهدشمناں را دل به ترسانید اخبار
همچوں آوازےکه ناگه بر جھانیدے غنم
121
ِگ دشمناں رفتے بد ے ددر جنگ گاہ چوں به جن
ِ نیزہ چوں لحم اند ر وضم آں بدنھا بر سر
122
آرزوشاں بد گریز و غبطه بر دند ےبراں
عضوهاے شاں پریدے با عقاب و با رخم
123
پس شبے بگذشت و آں را کس ندانستے عدد
ِ حرم
در غزاها چوں نه بود ے از شبِ ماہ
124
گوئیا دیں بود مھمانی که او آمد فرود
ِ لحم دشمنم بر سراے ں که بد مشتاق
125
ِ لشکر جمله بر اسپاں سوار میکشیدے بحر
موج میزد از دلیرانے که رفتند ےبھم
126
ِ خد ادر کار بودند و غزا جمله از بھر
بیخ کفر ازبن بکندند نیست کردندآ ں شیم
127
تا قوی شد ملتِ اسالم از سعی همه
دیں دراول بد غرب و ش در آخرمحترم
128
دیں از ایشاں یافت بھتر شوهر و بھتر پدر
زاں نشد در بیوگی و هم نماند اندر تنم
129
کوہ ها بودند ازاں کو در نبرد آمد به پرس
تابگویند آنچه دیدستند از ایشاں در صدم
130
از حنیں و بدر دیگر از احد میکن سوال
تا بخوانند فصلھائ مرگ ادهی از وخم
131
سرخ کردندے بخون دشمناں شمشیر را
ِ مو از لممچوں فروشد در سیاهی هر سر
132
ِ سرخی بر بدن می نوشتندے به نیزہ خط
حرف جسمے ب نقط نه نوشته بود ے ازقلم
133
1 بط8:06 AMرٿ99ڏ
’’12ي
گل برنگ و بوئے خود ممتاز گردد از سلم
134
ِ نصرت بر تو بوے سعی شاں میرساند باد
چوں بھار اندر سر غنچه بود ثابت قدم
135
گوئیا بر پشت اسپاں چوں درختِ پشته کوہ
زاستواری بود در دین
ڇپڱکلڪ نه کثرت در نسم