1
o dužem posmatranju sa prekidima;
1. Navedi metrijske karakteristike
istraživačkog instrumenta.
Metrijske karakteristike o kojima treba
voditi računa prilikom konstruisanja ili
izbora instrumenta su:
1. Validnost (valjanost) – karakteristika
koja mjeri ono što istraživač želi da
izmjeri.
2. Pouzdanost–dosljednost, postojanost,
slaganje instrumenta u dvije različite
primjene u mjerenju iste veličine na istim
ispitanicima (isti ili dosta slični rezultati);
ova karakteristika ukazuje na
upotrebljivost instrumenta u drugim
sličnim istraživanjima sa pretpostavkom
dobijanja relativno jednakih rezultata.
3. Objektivnosti – nedvosmislena pitanja i
odgovori, nezavisnost rezultata mjerenja
od onog koji mjeri, navedeno uputstvo
(ispitaniku) za popunjavanje instrumenta,
ključ rješenja instrumenta (potreban samo
istraživaču)
4. Osjetljivost (diskriminativnost) – ko se intervjuiše.
mogućnost mjerenja čak i najmanjih
razlika u onom što se mjeri, dovoljno
veliki broj pitanja/zadataka u instrumentu
(min. 20)
zx2.Definiši posmatranje kao
istraživačku tehniku i navedi
instrumente posmatranja.
Posmatranje kao tehnika istraživanja nije
samo prosto gledanje, slučajno zapažanje
već se radi o organizovanom i namjernom
posmatranju neke pojave sa jasno
određenim ciljem. Takvo posmatranje je
organiziovano, sistematizovano i se ispitanicima postavljaju pitanja (u
cjelishodno.
LISTA POSMATRANJA je instrument
kojim se prikupljaju podaci postupkom
posmatranja. Lista sa prostorom za
napomenu unaprijed se pripremi. Ako su
prethodno i listu ucrtane i rubrike za
evidentiranje onog što je predmet
posmatranja, a od posmatrača se očekuje
da samo označi ono što je uočeno, onda je
riječ o ček-listi (snimanje stanja neke
pojave „čekiranjem“); neophodno je da
posmatrač bude dobro informisan o pojavi
koju posmatra
ANEGDOTSKE BILJEŠKE – upitnika.
cjelovitije, smisaonije
zapisivanje/opisivanje onoga što je
predmet posmatranja; pojava se bilježi kad
se javlja (njen početak, tok i kraj) sa što
više detalja, činjenica i tumačenja.
DNEVNICI POSMATRANJA – vode se
kad je riječ o dugotrajnom posmatranju ili
dnevnici posmatranja mogu biti opšti i
tematski; u svom sastavu mogu imati i
liste posmatranja.
Posmatranje se može kombinovati sa
razgovorm, anketiranje, skaliranje;
rezultati se mogu obraditi kvantitativno i
kvalitativno.
2. Navedi karakteristike intervjua i
instrument koji se koristi prilikom
intervjuisanja.
Intrvju je unaprijed pripremljen i planiran
tematski razgovor između istraživača i
ispitanika. Onaj koji intervjuiše
(intervjuista) usmeno postavlja pitanja
koja su vezana za predmet istraživanja i
vodi ispitanika ka željenom cilju.
Pitanja u intervjuu se postavljaju u
„lijevak“, znači usmjerena su ka predmetu
i cilju istraživanja
Intervjuom se prikupljaju činjenice koje se
odnose na mišljenje, stavove, želje,
sudove, interesovanja i preferencije onoga
Intervju može biti sloboda (skica
intervjua) i vezani (protokol sa pitanjima),
individualni i grupni.
Nedostaci: vremenski neracionalan, broj
ispitanika neekonomičan, miješanje
subjektivnog sa objektivnim (zapisivanje
nakon završenog intervjua).
Instrument tehnike intervjuisanja je
PROTOKOL INTERVJUA
3. Šta je anketiranje i koji instrument se
primjenjuje u ovoj istraživačkoj
tehnici? Anketiranje je postupak u kome
pisanoj formi) i od njih se traži da na
postavljena pitanja odgovore (u pisanoj
formi).
Najčešće korišten instrument u postupku
anketiranja jeste ANKETNI UPITNIK –
instrument koji se sastoji od
standardizovanih i smisleno povezanih
pitanja ili tvrdnji datih u pisanoj formi radi
izazivanja i ispitivanja posebnih mišljenja,
opšte obaviještenosti ispitanika,
činjenica i stavova.
4. Navedi karakteristike anketnog
Prednosti: lako i jednostavno
organizovanje, lakše je sastaviti
valjane i pouzdane upitnike nego neke
druge instrumente, pogodni su za
masovna ispitivanja, statistička obrada
činjenica je laka, anketni upitnici se
jednostavno kombinuju sa ostalim
1
 2

istraživačkim tehnikama i njihovim Pomoću testa se utvrđuje stanje neke

instrumentima. pojave (znanja, sposobnosti, vještine,
Slabosti: odgovori na postavljena navike) i rezultati (ishodi, efekti).
pitanja su subjektivni iskazi ispitanika, Najčešće se primjenjuje u
ukoliko nije anoniman, postoji bojazan eksperimentalnim i deskriptivnim
u iskrenost odgovaranja, motivisanost istraživanjima.
ispitanika za popunjavanje nije uvijek Vrste testova:
velika Testovi znanja: znanja, vještine,
sposobnost primjene znanja
6.Nabroj pet različitih vrsta pitanja Testovi sposobnosti: mentalne,
(prema načinu odgovaranja psihosenzorne, psihomotorne,
ispitanika) u anketnom upitniku i za motoričke, mehaničke
svaki navedi po jedan primjer. Testovi ličnosti: stavovi, interesovanja,
emocije, karakterna svojstva
Pitanja (ajtemi) u upitniku (prema načinu Standardizovani (baždareni, „pravi“) i
odgovaranja ispitanika) mogu biti: nestandardizovani testovi (nizovi
zadataka objektivnog tipa, neformalni
a) Zatvorenog tipa – ispitanik odgovara testovi)
podvlačenjem, zaokruživanjem jednog
ili više odgovora. Npr. Doprinos 8. Šta je skaliranje i koje su
stručnih aktiva ukupnom radu škole karakteristike i vrste skala
je: a) veoma mali b) mali c) procjene?
umjereno značajan d) veoma Skaliranje (procjenjivanje)
značajan koristimo u pedagoškim istraživanjima
b) Otvorenog tipa – odgovori su slobodno kada želimo utvrditi stepen prisutnosti
formulisani, ovakva pitanja navode se i ispoljenosti nekog svojstva.
kada se želi saznati što više Instrumenti kojima se ispituje opšti
pojedinosti. Npr. Opišite Vašu odnos prema pojavama i objektima,
saradnju sa vaspitačem svog djeteta. odnosno njihovim svojstvima jesu
_______ različite vrste SKALA PROCJENE
c) Kombinovanog tipa – Npr. Da li je rad (sudova, stavova).
učitelja ispunio Vaša očekivanja? a) ne U skali sudova od ispitanika se traži da
b) da, na koji način ___________ svojim odgovorom označe stepen
d) Alternativno pitanje sa moguićnošću slaganja sa nekom tvrdnjom.
dileme – Npr. Mislite li da djeca treba Ovom tehnikom i instrumentom
da budu uključena u kućne poslove od ispituju se stavovi, mišljenja,
kad prohodaju? a) da b) ne c) ponašanja, pogledi, interesovanja,
nisam siguran vještine.
e) Pitanje koje traži rangove – Npr. Šta Prema načinu unošenja podataka,
ti najviše smeta u današnjem društvu? skale procjene se dijele na:
(rangiraj prema važnosti od 1-4) Grafičke skale
____ droga ____ kriminal slabo.........prosječno............i
____“veze“ ____nasilje znad
Numeričke 1 2 3 4 5
Deskriptivne opisi u rečenicama
7. Definiši testiranje kao „Odredi ko“ skala
istraživačku tehniku i navedi Skala rangova
karakteristike i vrste testa kao Likertova skala stavova, tvrdnje
mjernog instrumenta. stepen slaganja: 3,4,5
Testiranje se provodi u
istraživanjima koja su usmjerena ka 9.Navedi primjer jednog ajtema u
rješavanju praktičnih pedagoških Likertovoj petostepenoj skali procjene.
problema i ka neposrednom
mijenjanju i unapređivanju postojećeg
vaspitno-obrazovnog rada.
Ova tehnika se provodi putem
instrumena kojeg nazivamo TEST.

2

10.Šta je sociometrija i kako se
zove instrument kojim provodimo
sociometrijsko istraživanje?
Sociometrija je postupak kojim
proučavamo jednu društvenu grupu i
odnose koji u njoj vladaju.
Instrumenti u sociometrijskim
istraživanjima mogu biti
SOCIOMETRIJSKI UPITNIK
(SOCIOMETRIJSKI TEST).
Instrument je nazvan upitnikom jer
sadrži pitanja na koja ispitanik treba
da odgovori
11.Kakva može biti obrada
podataka dobijenih
sociometrijskim upitnikom?
Obrada podataka dobijenih sociometrijskim
upitnikom može biti dvojaka: grafička – izrada
sociograma i numerička – izračunavanje
indeksa.
12.Šta je populacija u pedagoškim
istraživanjima i čime se definiše?
Populacija (osnovni skup) – skup
istraživačkih jedinica koje, prema
dogovorenom zakonu vjerovatnoće,
podliježu izabranom procesu biranja
Prema veličini, skup podataka može
biti konačan i zatvoren ili beskonačan i
otvoren
Definiše se: pojmovno (sadržinski),
prostorno i vremenski
Primjer: Učenici mlađeg školskog
uzrasta (sadržaj) na području opštine
Banja Luka (prostor) u toku drugog
polugodišta prošle školske godine
(vrijeme).
Ovako definisana populacija je
konačna i zatvorena jer je tačno
određena i može se precizno
kvantitativno i vremenski definisati.
Na definisanje i sastav populacije utiče
pojava koja se istražuje.
3
13.Šta je uzorak pedagoškog
istraživanja?
Uzorak – konačan dio osnovnog
skupa koji se na određen način izdvaja
iz osnovnog skupa radi ispitivanja
nekog obilježja; to je dio populacije ili
podskup osnovnog skupa; Uzorak
omogućava (statistički gledano) da se
rezultati nekog mjerenja generalizuju
na cijelu populaciju na koju se dato
obilježje odnosi.
14.Šta sve mogu biti jedinice
uzorka? Jedinice uzorka istraživanja
mogu biti: subjekti ili pojedinci, grupe,
varijable, aktivnosti subjekata i grupa,
nasavni i drugi sadržaji, vrijeme,
izvori,...
15.Kako nazivamo uzorke
zasnovane na teoriji vjerovatnoće
i kakvi oni mogu biti?
Vjerovatnosni uzorci (uzorci zasnovani
na teoriji vjerovatnoće): prosti
slučajni, stratifikovani, sistematski i
grupni.
a) Prosti (jednostavni) slučajni uzorak –
lutrijski bubanj, tablica slučajnih
brojeva i kompjuterski; matematička
jednačina po kojoj se biraju jedinice za
uzorak izgleda: ako je OS=1000, a
želimo istraživanjem obuhvatiti 5%
osnovnog skupa, onda će biti U=50,
odnosno N/n=50, ako je N-osnovni
skup (1000), a n-uzorak (50), uz 5%,
u uzorak će ući svaka 20-a jedinica
populacije, što znači da je interval
izbora svaki 20-i.
b) Stratifikovani uzorak – jedinice
populacije se svrstavaju u stratume
(grupe, podgrupe), a dalje se radi kao
u slučajnom uzorku
c) Sistematski uzorak – odabir je
sistematski prema unaprijed
određenom intervalu izbora (npr. svaki
treći, peti, osmi, deseti,...) , s tim što
je odabir prvog (od kojeg počinje da
se bira sistematski) slučajan
Grupni uzorak – u uzorak se uzimaju
grupe subjekata; biranje može biti
jednofazno (svi članovi izabranih
grupa) ili višefazno (samo određene
jedinice iz izabranih grupa ulaze u
uzorak).
16.Kako nazivamo uzorke koji
nisu zasnovani na teoriji
3
 4

vjerovatnoće i kakvi oni mogu

biti?
Nevjerovatnosni uzorci (uzorci koji
nisu zasnovani na teoriji
vjerovatnoće): namjerni, prigodni,
kvotni,...
a) Namjerni uzorci – istraživač namjerno
bira uzorak
b) Prigodni uzorci – u uzorak ulaze
jedinice populacije koje su
najdostupnije istraživaču
c) Kvotni uzorci – istraživač određuje i
uzima određenu kvotu, određen broj
jedinica iz podgrupa populacije, a
kojesu uključene u uzorak, ali ne
slučajno; pri tom se vodi račun o
proporcionalnosti veličine podgrupa u
uzorku sa veličinom podgrupa u
populaciji)

17.Šta obuhvata i konkretizuje

organizacija i tok istraživanja?
Organizacija i tok istraživanja
podrazumijevaju vrijeme trajanja svih
istraživačkih aktivnosti.
U ovom dijelu istraživačkog projekta
sva organizaciona i tehnička pitanja se
konkretizuju.
Pod tehničkim i organizacionim
pitanjima podrazumijevaju se
materijalni, kadrovski i vremenski
uslovi za izvođenje istraživanja.
Rad na terenu, odnosno provođenje
samog istraživanja, kao i uloga
istražača posebno se razrađuju.

NAPOMENA: Zadnji zadatak na drugom

kolokviju biće postavljen tako da od studenta
zahtijeva primjenu stečenog znanja. Npr. Na
osnovu definisanog problema, postavi osnovnu
i jednu pomoćnu hipotezu: Na osnovu
definisanog problema, navedi varijable
istraživanja; i sl.