‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬

‫ފިހުރިސްތު‬
‫ފިހުރިސްތު ‪0...................................................................................................................‬‬
‫ޤުރްއާނުގެ ޢިލްމު ‪3...........................................................................................................‬‬
‫ފިލާވަޅު ‪ :1‬އިޢުޖާޒުލް ޤުރްއާން ‪3 ..............................................................................................‬‬
‫ފިލާވަޅު ‪ :2‬ވަޙީ ‪6 ...............................................................................................................‬‬
‫ޙަދީޘްގެ ޢިލްމު ‪11............................................................................................................‬‬
‫ފިލާވަޅު ‪ :1‬ކީރިތި ރަސޫލާގެ ސުންނަތް ‪11....................................................................................‬‬
‫ފިލާވަޅު ‪ :2‬ކީރިތި ރަސޫލާގެ ސުންނަތަށް ތަބަޢަވުން‪13......................................................................‬‬
‫ފިލާވަޅު ‪ :3‬ޙަދީޘް ރިވާކުރައްވާ ބޭކަލުން ‪11...................................................................................‬‬
‫ފިލާވަޅު ‪ :4‬އައްޞަޙާބާ ‪11......................................................................................................‬‬
‫ފިލާވަޅު ‪ :5‬ތާބިޢީން އާއި ތަބަޢަ ތާބިޢީން ‪02.................................................................................‬‬
‫ފިލާވަޅު ‪ :6‬ރާވީންގެ ޝަރުޠުތައް ‪00...........................................................................................‬‬
‫ޢަޤީދާ ‪24.......................................................................................................................‬‬
‫ފިލާވަޅު ‪ :1‬ﷲގެ ވަލީވެރިންނާއި އެބޭކަލުންގެ ކަރާމާތް ‪01...................................................................‬‬
‫ފިލާވަޅު ‪ :2‬ޝައިޠާނާގެ ހެއްލުންތެރިން‪02.....................................................................................‬‬
‫ފިލާވަޅު ‪ :3‬ޤަޟާ ޤަދަރު ‪02....................................................................................................‬‬
‫ފިލާވަޅު ‪ :4‬ޝީޢީ މަޛްހަބު ‪31..................................................................................................‬‬
‫އިސްލާމީ ފިޤްހު ‪33...........................................................................................................‬‬
‫ފިލާވަޅު ‪ :1‬އަލް ވަކާލާ (ވަކީލުކަން) ‪33.......................................................................................‬‬
‫ފިލާވަޅު ‪ :2‬އަލް ވަޤްފް (ވަޤުފުކުރުން) ‪32.....................................................................................‬‬
‫ފިލާވަޅު ‪ :3‬ޝިކާރަކުރުމާއި ހުއްދަކަތިލުން ‪10.................................................................................‬‬
‫ފިލާވަޅު ‪ :4‬އަލްޢަޤީޤާ (ޢަޤީޤާ ކަތިލުން) ‪11...................................................................................‬‬
‫ފިލާވަޅު ‪ :6‬އަލްޔަމީން (ހުވާކުރުން) ‪11........................................................................................‬‬
‫ފިލާވަޅު ‪ :7‬އައްނަޛްރު (ނަދުރުބުނުން) ‪12.....................................................................................‬‬
‫ފިލާވަޅު ‪ :8‬އަލްޤިޞާޞް (ޤިޞާޞް ހިފުން) ‪15.............................................................................‬‬
‫ފިލާވަޅު ‪ :9‬އައްދިއްޔާތު (މަރާއި ގުނަވަންތަކުގެ ދިޔަ) ‪61....................................................................‬‬
‫ފިލާވަޅު ‪ :10‬އައްޒަކާތު (ޒަކާތް)‪62............................................................................................‬‬
‫ފިލާވަޅު ‪ :11‬އައްޝަރިކާ (ކުންފުނި) ‪23.......................................................................................‬‬
‫ފިލާވަޅު ‪ :12‬އައްރަހުނު (ރަހުނު) ‪26..........................................................................................‬‬
‫ފިލާވަޅު ‪ :13‬އަލްވަދީޢާ (އަމާނާތުގެ ގޮތުގައި ބަހައްޓާ ތަކެތި) ‪22...........................................................‬‬
‫ފިލާވަޅު ‪ :14‬އައްލުޤުޠާ (ހޮވައިގެން ގެނެވޭ ތަކެތި)‪22.......................................................................‬‬
‫އިސްލާމީ ތާރީޚް ‪82...........................................................................................................‬‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪1‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬
‫ފިލާވަޅު ‪ :1‬އިސްލާމްދީނުގައި ޖިހާދުކުރުން ‪20.................................................................................‬‬
‫ފިލާވަޅު ‪ :5‬އިސްލާމީ ދަޢުލަތް ނިކަމެތިވާން ދިމާވި ސަބަބުތައް ‪26..........................................................‬‬
‫އިސްލާމީ ޘަޤާފަތު ‪87.........................................................................................................‬‬
‫ފިލާވަޅު ‪ :5‬އިސްލާމްދީން ދެނެގަތުމުގައި ކުރެވޭ ބައެއް ކުށްހީތައް ‪22.......................................................‬‬
‫ފިލާވަޅު ‪ :6‬އިސްލާމްދީނުގެ ނަޒަރުގައި ބޭސްފަރުވާ ‪25.......................................................................‬‬
‫އިސްލާމީ އަޚްލާޤް ‪91.........................................................................................................‬‬
‫ފިލާވަޅު ‪ :1‬ތެދުވެރިކަން ‪51.....................................................................................................‬‬
‫ފިލާވަޅު ‪ :2‬ޣައިރު މުސްލިމުންނާއި މެދު މުޢާމަލާތް ކުރާނެގޮތް ‪50..........................................................‬‬
‫ފިލާވަޅު ‪ :3‬ދީލަތިކަން ‪53.......................................................................................................‬‬
‫ފިލާވަޅު ‪ :4‬މެހުމާންދާރީ އަދާކުރުމުގެ އަދަބުތައް ‪51..........................................................................‬‬
‫ފިލާވަޅު ‪ :5‬މަޖިލީހުގެ އަދަބުތައް ‪51............................................................................................‬‬
‫ފިލާވަޅު ‪ :6‬ކެއިން ބުއިމުގެ އަދަބުތައް ‪56.....................................................................................‬‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪2‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬

‫ޤުރްއާނުގެ ޢިލްމު‬

‫ފިލާވަޅު ‪ :1‬އިޢުޖާޒުލް ޤުރްއާން‬

‫ނމެވެ‪.‬‬ ‫‪ ‬އިޢުޖާޒުގެ މާނަ‪ :‬މީހަކު ކަމަކަށް ނުކުޅެދުނުކަން ސާބިތުކޮށް ި‬

‫ދ ު‬

‫‪ ‬އިޢުޖާޒުލް ޤުރްއާންގެ މާނަ‪ :‬ކީރިތި ޤުރްއާނާއި އެއްފަދަ ފޮތެއް ގެނައުމަށް އެންމެހައި ޚަލްޤު ތަކުންނަށް‬
‫ކން ސާބިތު ކޮށްދިނުމެވެ‪.‬‬
‫އބައިމީހުން އެކަމަށް ނުކުޅެދުނު ަ‬
‫މށް ފަހު ެ‬
‫ގޮންޖަހާލި ގޮންޖަހާލު ަ‬

‫‪ ‬ޤުރްއާނަކީ މުޢުޖިޒާތެއްކަން ސާބިތުކޮށްދިނުމުގެ މަޤްޞަދު‪:‬‬

‫ނ‬
‫ޤުރްއާނަކީ ޙައްޤު ތެދު ފޮތެއްކަން ސާބިތުކޮށްދިނު ް‬ ‫‪-‬‬
‫ނނެވި ރަސޫލާއަކީ ތެދުވެރި ބޭކަލެއްކަން ސާބިތުކޮށްދިނުން‪.‬‬
‫ﷲގެ ހަޟްރަތުން ޤުރްއާން ގެ ް‬ ‫‪-‬‬

‫ވއަކީ ތެދު ދަޢުވާއެއްކަން ސާބިތުކޮށް ކަށަވަރުކޮށް‬ ‫‪ ‬މުޢުޖިޒާތުގެ މާނަ‪ :‬މުޢުޖިޒާތަކީ ނަބީބޭކަ ު‬

‫ލންގެ ނަބީކަމުގެ ދަޢު ާ‬
‫ނކަމެވެ‪ .‬އަދި އެއީ އެއްވެސް މަޚްލޫޤަކަށް ކުރުމަށް‬
‫ނނަށް ދެއްވާ އާދަ ފޫވައްޓާލާފަނިވި ކަ ް‬
‫ދިނުމަށް މާތްﷲ އެބޭކަލު ް‬
‫ޖހާލެވިފައިވާ ކަމެކެވެ‪.‬‬
‫ނުކުޅެދޭނެ ގޮތުގެ މަތިން ގޮން ަ‬

‫‪ ‬އެބަޔަކު ކުރިއަރާވައިވާ ފަންނުން މުޢުޖިޒާތް ދެއްވުމުގެ ޙިކްމަތް‪:‬‬

‫ނަބީކަމުގެ ދަޢުވާ އަކީ ޙައްޤުކަން ސާބިތުކޮށް ކަށަވަރު ކޮށްދެއްވުމަށްޓަކައި‬ ‫‪-‬‬
‫އ‬
‫އެބޭކަލުން ﷲގެ ޙަޟްރަތުން ގެންނަވާ ތަކެއްޗަކީ ޙައްޤު ތެދުކަން ކަށަވަރު ކޮށްދިނުމަށްޓަކަ ި‬ ‫‪-‬‬
‫ރއްވުމުގެ ގޮތުން‪.‬‬
‫އެފަދަ އެއްޗެއް ގެނައުމަށް އެމީހުންގެ ނުކުޅެދުންތެރިކަން ހާމަކު ެ‬ ‫‪-‬‬

‫‪ ‬ޤުރްއާން މުޢުޖިޒާތަކަށްވީ ސަބަބު‪ :‬ކީރިތި ޤުރްއާނުގައި އެއާއި އެއްފަދަ ފޮތެއް ގެނެސް ގަތުމަށް އެބައިމީހުނަށް‬
‫ޅދާނަ ޚަތީބުން‬
‫ތތެރިންނާއި ކު ަ‬
‫ގޮންޖައްސަވާފައި ވާއިރު އަރަބީންގެ ތެރޭގައި މޮޅު ބަސްމޮށުންތެރީންނާއި ބަލާޣާ ް‬
‫ތިބުމާއެކުވެސް އެބައިމީހުންވަނީ އެޤުރްއާނާއި އެއްފަދަ ފޮތެއް ނުވަތަ އެ ޤުރްއާނުގެ އެންމެ ސޫރަތެއްގެ މިންވަރުވެސް‬
‫އެކުލލަވާލުމަށް ނުކުޅެދިފައެވެ‪.‬‬

‫ދަލީލު‪" :‬ކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވާށެވެ! ހަމަކަށަވަރުން މިޤުރްއާނާއި އެއްފަދަ އެއްފަދަ އެއްޗެއް ގެނައުމަށް އިންސީންނާއި‬
‫އއްބަޔަކު‬
‫ޖިންނީން އެއްވި ނަމަވެސް އެއާ އެއްފަދަ އެއްޗެއް އެބައިމީހުނަކަށް ނުގެނެވެނެއެވެ‪ .‬އެބައިމީހުން ެ‬
‫އަނެއްބަޔަކަށް ވާގިވެރިން ކަމުގައި ވީނަމަވެސް މެއެވެ‪".‬‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪3‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬

‫‪ ‬ބަހުގެ ގޮތުން ނުވަތަ އުސްލޫބުގެ ގޮތުން ޤުރްއާނުގައިވާ އިޢުޖާޒު‪ :‬ކީރިތި ޤުރްއާން ބާވައިލައްވާފައިވަނީ‬
‫ސ އެބައިމީހުންގެ ބަހުރުވައިން ބޭރުވެފއެއްނުވެއެވެ‪.‬‬
‫އަރަބީން ވަހަކަދައްކާ އެމީހުންގެ ބަހުރުވައިންނެވެ‪ .‬އެއްގޮތަކަށްވެ ް‬
‫އވެ‪.‬‬
‫ގންޖަހާލައިފަ ެ‬
‫ނަމަވެސް ޤުރްއާން ވަނީ އެބައިމީހުން ވާހަކަދައްކާ ބަހުން އައިސް އެބައިމީހުންނަށް ޮ‬

‫ކީރިތި ރަސޫލާގެ ދުޝްމިނުންވެސް ކީރިތި ޤުރްއާން އަޑުއެހުމުން ހިތަށް އަސަރުކުރިކަމަށް ވާރިދުވެގެންވެއެވެ‪ .‬މިގޮތުން‬
‫އަލްވަލީދު ބުނު މުޣީރާ ޤުރްރާން އަޑުއެހުމަށްފަހު ބުނެފައިވެއެވެ‪،‬‬

‫"އެ ޤުރްއާނަކީ ކަލޭމެން ތިޔަކިޔާކަހަލަ އެއްޗަކާ ވައްތަރު އެއްޗެއްނޫނެވެ‪ .‬އެކަލޭގެފާނު އެވިދާޅުވާ އެއްޗެއްގައި‬
‫ތތެރިކަމަކީވެސް އަޖައިބުހުރި ކަމެކެވެ‪ .‬އެބަސް‬
‫ބލާޣާ ް‬
‫މުޅިންވެސް ވަނީ ފުރިހަމަކަމާއި މާތްކަމެވެ‪ .‬ޢިބާރާތްތަކުގެ ަ‬
‫ނ ތާޒާ ބިމެވެވެ‪ .‬އެއީ އެނޫން ހުރިހާ ބަސް ތަކެއްގެ‬
‫ފުޅުތަކުގެ މަތީގައިވަނީ މޭވާއަޅާ ފުރިފައެވެ‪ .‬ތިރީގައިވަނީ ފެންގި ަ‬
‫ޅ ތަކެކެވެ‪".‬‬
‫މައްޗަށް ގަދަވެގަންނާނޭ ބަސްފު ު‬

‫‪ ‬ޤުރްއާން އެކުލަވާ ލެވިފައިވާ ގޮތުގެ އިޢުޖާޒު‪ :‬ކީރިތި ޤުރްއާން މިހާރު އެވާ ތަރުތީބަށް ބަ ަ‬
‫ލއިލުމުން އެއީ‬
‫ކން އެކަން ނޭނގެ މީހަކަށް ނޭނގޭނެއެވެ‪ .‬ޤުރްއާނުގެ ސޫރަތް ތަކުގެ ތެރެއިން‬
‫ވަކވަކީން ބާވައިލެއްވުނު ފޮތެއް ަ‬
‫ވއިލެއްވުނީ ކޮން ސޫރަތެއްކަން ހަމަ ބަލައިލުމަކުން‬
‫އެއްކޮށް ބާވައިލެއްވުނީ ކޮން ސޫރަތެއްކަން ނުވަތަ ވަކިވަކިން ބާ ަ‬
‫ވަކިކުރާކަށް ނޭނގޭނެއެވެ‪ .‬އެއީ އާޔަތްތަކުގެ މެދުގައިވާ ގުޅުމާއި އަތުރާލެވިފައިވާ ތަރުތީބުކަމާއި ބަސްމަގު‬
‫ފުރިހަމަކަމުންނެވެ‪.‬‬
‫ވއިލެއްވުނު ޢަލަޤު ސޫރަތުގެ ފުރަތަމަ ‪ 5‬އާޔަތް ވަނީ ޤުރްއާނުގެ ފަހުކޮޅުގައެވެ‪ .‬އަދި‬
‫ޤުރްއާނުން އެންމެ ފުރަތަމަ ބާ ަ‬
‫އލެއްވުނު ބަޤަރާ ސޫރަތުގެ ‪ 281‬ވަނަ އާޔަތް ވަނީ ޤުރްއާނުގެ ކުރީކޮޅުގައެވެ‪ .‬މިކަން‬
‫ޤުރްރާނުން އެންމެ ފަހުން ބާވަ ި‬
‫ނ ވަކިކުރާކަށް ނޭނގޭނެއެވެ‪ .‬ވީމާ ޤުރްއާން‬
‫ނ ބާވައިލެއްވުނީ ކޮން އާޔަތެއްކަ ް‬
‫ނން ކުރި ް‬
‫ނޭނގެ މީހަކަށް މިތަ ު‬
‫އެކުލަވާލެވިފައިވާ ގޮތަކީވެސް އިޢުޖާޒެވެ‪.‬‬

‫‪ ‬ޤުރްއާނުގައިވާ އެކިއެކި ޢިލްމު‬

‫‪ .1‬ފިންގަރ ޕްރިންޓް‪ :‬އެއްމާބަނޑު ދެމީހުންގެ ވިޔަސް އިނގިލީގެ ކުރީބަދައިގައިވާ ކުރެހުން (ފިންގަރ ޕްރިންޓް)‬
‫ރނުގެ ކުރީކޮޅެވެ‪.‬‬
‫ނ ވަނީ ހޯދާފައެވެ‪ .‬މިކަން އިންސާނުންނަށް އެގުނީ ‪ 19‬ވަނަ ގަ ު‬
‫އެއްގޮތް ނުވާނެކަން އިންސާނު ް‬
‫ނަމަވެސް މީގެ ‪ 1400‬އަހަރު ކުރިން ޤުރްއާނުގައި މި ޙަޤީޤަތް ވަނީ ބަޔާން ކޮށްދެއްވާފައެވެ‪.‬‬
‫ތއް އެއްނުކުރައްވާނެ‬
‫ﷲގެ ވަޙީ ބަސްފުޅެއްގެ މާނައިގައިވެއެވެ‪ " .‬އިންސާނާ ހީކުރަނީ ތިމަންރަސްކަލާނގެ އޭނާގެ ކަށި ަ‬
‫ކަމަށްހެއްޔެވެ؟ އެހެނަކުން ނޫނެވެ‪ .‬އެ އިންސާނާގެ އިނގިލިތަކުގެ ކުރިތައް ހަމަކުރެއްވުމަށްވެސް ތިމަންރަސްކަލާނގެ‬
‫ކުޅަދުންވަންތައެވެ‪".‬‬
‫މީގެ އިތުރުންވެސް ކޯރުފެނާއި ކަނޑުފެން އެއްނުވާނެ ކަމަށާއި ދެކަނޑު ދެމެދުގައި ހުރަހެއް ލައްވާފައިވާކަން‬
‫ޤުރްއާނުގައި ބަޔާންކުރައްވަފައިވެއެވ‪ .‬އިންސާނުން މިކަން ހޯދީ މާފަހުންނެވެ‪.‬‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪4‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬

‫ޤުރްއާން ބާވައިލެއްވި އިރު ނުހިނގާ އެތައްކަމެއް‬ ‫‪ .2‬ޤުރްއާނުގައި އައިސްފައިވާ ޣައިބުގެ ވާހަކަތައް‪:‬‬

‫ކުރިމަގުގައި ހިނގާނޭ ކަމުގެ ވާހަކަ ޤުރްއާނުގައި އައިސްފައިވެއެވެ‪ .‬މިއީވެސް ޤުރްއާނުގެ އިޢުޖާޒު ހާމަކޮށްދޭ ކަމެކެވެ‪.‬‬
‫ގރާމައެއްގައި‬
‫މިސާލު‪ :‬އިސްލާމްދީން ފާޅުވިތާ ކުރީކޮޅު ރޯމަނުންނާއި ފާރިސީންނާއި ދެމެދު ހިނގި ހަނ ު‬
‫ނ ބަލިވެފައެވެ‪ .‬މިކަމާ މައްކާގެ މުޝްރިކުން އުފާ ކުރަމުން ގެންދިޔައއެވެ‪ .‬ސަބަބަކީ‬
‫ރޯމަނުންވަނީ ފާރިސީންގެ އަތު ް‬
‫ބންގެ ތެރެއިންވާ ބައެކެވެ‪ .‬ނަމަވެސް ފާރިސީންނަކީ އަލިފާނަށް އަޅުކަންކުރާ މުޝްރިކުންނެވެ‪.‬‬
‫ރޯމަނުންނަކީ އަހްލު ކިތާ ީ‬
‫މިކަމާ އަޞްޙާބު ބޭކަލުން ދެރަފުޅުވެ ތިއްބަވަނިކޮށް އައްރޫމް ސޫރަތުގައި ‪ 3‬އާއި ‪ 9‬އާއި ދެމެދުގެ އަހަރެއްގައި‬
‫ކމަށް ވަޙީ ކުރެއްވިއެވެ‪ .‬އަދި އެކަން އެގޮތަށް ހިނގިއެވެ‪.‬‬
‫ރޯމަނުން ފާރިސީން ބަލިކުރާނެ ަ‬
‫ފަރަންސޭސި ޕްރޮފިސަރެއް ކަމުގައިވާ ޑރ މޮރިސް ބޮކޭ ކީރިތި ޤުރްއާނާއި ބެހެގޮތުން ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ‪.‬‬
‫"މިފޮތުގައި އަ އިސްފައިވާ ގިނަގުނަ އިލްމީ‪ ،‬ސައެންސާއި ގުޅުންހުރި ވާހަކަތަކަކީ މީހަކުގެ އަމިއްލަ ބުއްދިއަކުން‬
‫އެކުލަވާލައިފައިވާ ވާހަކަތަކެއްކަމުގައި ބުނުމަކީ ނުވަތަ ޚިޔާލަށްވެސް ގެނައުމަކީ އެއްވެސް މީހަކަށް އެކަށީގެންވާ‬
‫ކަމެއްނޫނެވެ‪".‬‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪5‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬

‫ފިލާވަޅު ‪ :2‬ވަޙީ‬

‫‪ ‬ވަޙީގެ ލުޣަވީ މާނަ‪ :‬އެހެންމީހަކަށް ނޭނގޭ ގޮތަށް ވަރަށް ި‬

‫ސއްރުން އެހާމެ އަވަހަށް ކޮށްލެވޭ އިޝާރާތެއް‪.‬‬

‫‪ ‬ވަޙީގެ އިސްތިލާޙީ މާނަ‪ :‬ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ އެކަލާނ ެ‬

‫ގ އަޅުތަކުންކުރެ ހޮއްވަވާ އިޚްތިޔާރު ކުރައްވާ އަޅަކަށް‬
‫އެކަލާނގެ އެންގެވުމަށް އިރާދަ ކުރެއްވި އެއްޗެއް އާދަޔާ ޚިލާފު ސިއްރުވެރި ގޮތަކަށް އަންގަވާ އެންގެވުމެވެ‪.‬‬
‫‪ ‬ވަޙީ ބާވައިލައްވާކަމަށް އީމާން ވާނީ ލޮލަށް ނު ެ‬
‫ފންނަ ޣައިބުގައިވާ ކަންތައްތަކަށް އީމާންވާ މީހާއެވެ‪ .‬އެހެނީ ޣައިބުގައިވާ‬
‫ކަންކަމާމެދު އިންކާރުކުރާ މީހުން ތިމާގެ ޙިއްސުތަކުން ދަނެ ނުގަނެވޭ އެއްވެސް އެއްޗެއް ޤަބޫލެއް ނުކުރެއެވެ‪.‬‬

‫ވަޙީ ބާވައިލައްވަނީ ‪ 3‬ގޮތަކަށެވެ‪ .‬އައްޝޫރާ ސޫރަތުގެ ‪ 51‬ވަނަ އާޔަތުގެ މާނައިން ދޭހަވާ‬ ‫‪ ‬ވަޙީގެ ބާވަތްތައް‪:‬‬
‫ގޮތުގައި އެ ތިން ގޮތަކީ‪:‬‬

‫ވަޙީ ބާވައިލައްވާ ގޮތްތައް‬

‫(‪ )3‬ފަރުދާއެއްގެ އަނެއްފަރާތުން‬ ‫(‪ )2‬އިލްހާމަކުން‬ ‫(‪ )1‬މަލާއިކަތަކު ފޮނުއްވައި‬

‫ހުވަފެނުގައި‬ ‫ހޭލާ ހުންނަވަނިކޮށް‬

‫ތން ނުވަތަ‬
‫ފނަކުން) ނުވަތަ ފަރުދާއެއްގެ އަނެއްފަރާ ު‬
‫ދަލީލު‪" :‬ވަޙީ އަކުން (އެބަހީ އިލްހާމަކުން ނުވަތަ ހުވަ ެ‬
‫މަލާއިކަތަކު ފޮނުއްވައި އެކަލާގެ އިޛްނަފުޅާއެކު އެކަލާނގެ އިރާދަކުރެއްވި އެއްޗެއް ވަޙީކުރެއްވުމުން މެނުވީ އެއްވެސް‬
‫ނތަ‬
‫އާދަމުގެ ދަރިއަކަށް ﷲ ބަސް ވަޙީ ކުރެއްވުމެއް ނުވެއެވެ‪ .‬ހަމަކަށަވަރުން އެކަލާނގެއީ މަތިވެރިވަ ް‬
‫ރަސްކަލާނގެއެވެ‪".‬‬
‫(‪ )1‬ނަބީބޭކަލެއްގެ ހިތްޕުޅަށް ހޭލާ ހުންނަވަނިކޮށް ވަޙީ ކުރެއްވުން‪.‬‬
‫ހތްޕުޅަށް ފުމެލައްވަ އެންގެވިގޮތުގައި އެއްވެސް ނަފްސެއް‬
‫"ރޫޙުލްޤުދުސް އެބަހީ ޖިބްރީލްގެފާނު ތިމްންކަލޭގެފާނުގެ ި‬
‫ރިޒުޤާއި އަޖަލު ފުރިހަމކޮށްފުމަށް ދާންދެން މަރުނުވާހުއްޓެވެ‪"....‬‬
‫(‪ )2‬ވަޙީ ބާވައިލެއްވޭ ރަސޫލުބޭކަލަކާއި ﷲ އާއި ދެމެދު އެއްވެސް މެދުވެރިއެއްނެތި ވަޙީ ބާވައިލެއްވުން‪.‬‬
‫(ފަރުދާއެއްގެ އަނެއްފަރާތުން)‬
‫މިސާލު‪ - :‬ތޫރު ފަރުބަދަ ކައިރީގައި ހުންނަވަނިކޮށް މޫސާ އަލައިހިއްސަލާމްއާ މުޚާތަބް ކުރައްވާ ބަސްވަޙީ ކުރެއްވުން‪.‬‬
‫‪ -‬ކީރިތި ރަސޫލާ މިޢުރާޖު އަރާވަޑައިގަތްރޭ ސިދްރަތުލް މުންތަހާ ކައިރިން ރަސޫލާ އަށް ބަސްވަހީ‬
‫ކުރެއްވުން‪.‬‬
‫(‪ ) 3‬އަމީނުލް ވަޙީ ޖިބްރީލް އަލައިޙިއްސަލާމް މެދުވެރިކުރައްވާ ބަސްވަޙީ ކުރެއްވުން‪( .‬ފާޅުވެގެންވާ ވަޙީ)‬
‫(‪ ) 4‬ނަބީބޭކަލެއްގެ ހިތްޕުޅަށް ހުވަފެންފުޅުގައި އިލްހާމް ކުރެއްވުން‪.‬‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪6‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬
‫ރަސޫލާ ޙަދީޘް ކުރައްވާފައި ވެއެވެ‪.‬‬

‫ފންފުޅުތަކަކީ ވަޙީއެވެ‪".‬‬
‫ނނަވާ ހުވަ ެ‬
‫ލންނަށް ފެނިވަޑައިގަ ް‬
‫"ނަބީބޭކަ ު‬ ‫رؤيا األنبياء وحي‬
‫ނ ކުރައްވަނިކޮށް‬
‫ށ އެކަލޭގެފާނުގެ ދަރިކަލުން އިސްމާޢީލް އަލައިހިއްސަލާމް ޤުރުބާ ް‬
‫މިސާލު (ހ) އިބްރާހީމްގެ ފާނަ ް‬
‫ހުވަފެންފުޅުގައި ފެނިވަޑައިގަތުން‪.‬‬
‫(ށ) ކީރިތި ރަސޫލާ ރަސޫލުކަމާއިގެން ވަޑައިގަތުމުގެ ކުރީކޮޅު އެކަލޭގެފާނަށް ކުރައްވާ ވަޙީ އަކީ ހުވަފެންފުޅުގައި‬
‫ކުރައްވާ ވަޙި ކަމުގައި ޢާއިޝަތުގެ ފާނުގެ އަރިހުން ވާރިދުވެފައިވުން‪.‬‬
‫(ނ) މައްކާ ފަތަޙަ ކުރެއްވުމުގެ ކުރީގައި ރަސޫލާއަށް އަޞްހާބު ބޭކަލުންނާއެކު އިޙްރާމްގައި މައްކާއަށް‬
‫ފޅުން ފެނިވަޑައިގަތުން‪.‬‬
‫ފން ު‬
‫ވަދެވަޑައިގަންނަވާތަން ހުވަ ެ‬

‫ވަޙީގެ ކައިފިއްޔަތު‪ :‬ވަޙިގެ ކައިފިއްޔަތޭ ބުނެވެނީ ވަޙިގެ މަލާއިކަތާ ކީރިތި ރަސޫލާއަށް ވަޙީ ގެނެސްދޭ ގޮތްތަކަށެވެ‪.‬‬
‫(‪ )1‬މަލާއިކަތާގެ ޙަޤީޤީ ސިފަފުޅުގައި ރަސޫލާ އަރިހަށް ފައިބައި ވަޑައިގެންފައިވެއެވެ‪.‬‬
‫ކީރިތި ރަސޫލާ ޖިބްރީލްގެފާނު ޙަޤީޤީ ސިފަފުޅުގައި ދެކެވަޑައިގެންނެވީ އެންމެ ދެފަހަރުއެވެ‪ .‬އޭގެ ތެރެއިން އެއްފަހަރު‬
‫ދެކެވަޑައިގަތީ ސިދްރަތުލް މުންތަހާ ގެ ކައިރިންނެވެ‪ .‬އަނެއް ފަހަރު މައްކާގެ އަޖްޔާދުންނެވެ‪.‬‬
‫ވން‬
‫(‪ )2‬އިންސާނެއްގެ ސިފައިގައި މަލާއިކަތާ ފައިބައި ވަޑައިގެންނެ ު‬
‫ދިޙްޔަތުލް ކަލްބީ އޭކިޔުނު ރީތިކަމަށް މިސާލުޖެހެވޭ ސަޙާބީއެއްގެ ސިފައިގައި ޖިބްރީލްގެފާނު ރަސޫލާގެ އަރިހަށް‬
‫ވަޑައިގަނެއެވެ‪.‬‬
‫(‪ )3‬ވަޙީއާއިގެން ވަޑައިގަންނަވާ މަލާއިކަތާ ފައިބައިވަޑައިގަތްކަން ޙާޟިރުވެ ވަޑައިގެން ތިއްބަވާ ބޭކަލުންނަށް‬
‫ފއިބާ ވަޑައިގެން ވަޙީ އިއްވެވުން‪.‬‬
‫އެނގިވަޑައި ނުގަންނަވާގޮތަށް ަ‬
‫ނވަޑައިނުގަތަސް ރަސޫލާގެ މޫނުފުޅުމަތިން އެކަލޭގެފާނަށް ކުރައްވާ އަސަރުފުޅުގެ‬
‫މިފަދަ ޙާލަތުގައި މަލާއިކަތާ ފެ ި‬
‫ތކުރިފުޅުން ދާފޮދު އޮހޮރެއެވެ‪.‬‬
‫ދ ދުވަހުވެސް އެކަލޭގެފާނުގެ ނި ް‬
‫ބޮޑުކަމުން ފިނިމޫސުމުގެ ފިނިގަ ަ‬
‫ނނަށް ރަސޫލާގެ މޫނުފުޅު ކައިރިން މަޑުމަޑު އަޑެއް‬
‫(‪ )4‬ވަޙީ ބާވައިލައްވާއިރު ޙާޟިރުވެ ވަޑައިގެން ތިއްބަވާ ބޭފުޅު ް‬
‫އިވިފައި ވަޙީ ބާވައިލެއްވުން‪( .‬ކުޅަނދުރެއްގެ ޒޫން އަޑުފަދަ އަޑެއް)‬
‫ބލެއްގެ އަޑުފަދަ އަޑެއް)‬
‫އއްވާލެވޭ ގަދަފަދަ އަޑަކާއެކު ވަޙީ ބާވައިލެއްވުން‪( .‬ރަނގަ ީ‬
‫(‪ )5‬ނަބިއްޔާގެ ކަންފަތްޕުޅަށް ި‬
‫މިއީ ރަސޫލާއަށް އެންމެ ބުރަފުޅުގޮތެވެ‪.‬‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪7‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬

‫‪ ‬ވަޙީއާއިމެދު އުފައްދާފައިވާ ބައެއް ޝުބްހާތްތަކާއި އޭގެ ރައްދު‪:‬‬

‫‪ ‬ވަރަޤަތު ބުނު ނައުފަލް ކުރެން ރަސޫލާ އުނގެނި ވަޑައިގަތް ކަމަށް މުސްތަޝްރިޤުން ދަޢުވާ ކުރުން‪.‬‬
‫ތއެވެ‪ .‬ދެން‬
‫ވަރަޤާ ރަސޫލާ އަރިހުގައި ސުވާލު ދެންނެވިއެވެ‪ .‬ކަލޭގެފާނަށް ފެނިވަޑައިގަތީ ކޮންއެއްޗެއް ޯ‬
‫އޗެއް ދެންނެވުމުން އެވާހަކަތައް އެއްސެވުމަށްފަހު ވަރަޤާ ބުންޏެވެ‪" .‬ތިޔައީ މޫސާގެ‬
‫އެކަލޭގެފާނަށް ފެނިވަޑައިގަތް އެ ް‬
‫ފާނަށްވެސް ބާވައިލެއްވުނު ވަޙީއެވެ‪.‬‬

‫‪ ‬ރައްދު‪:‬‬
‫‪ .1‬ވަރަޤާއާއި ބައްދަލުކުރެއްވުމުގެ ޚިޔާލުފުޅަކީ އިތުރު އެކަލޭގެފާނު އަމިއްލަފުޅަށް ކުރެއްވި ޚިޔާލުފުޅެއް‬
‫ނޫނެވެ‪ .‬ނަމަވެސް އެއީ ޚަދީޖަތުގެފާނުގެ އެދިވަޑައިގަތުމުގެ މަތިން ބައްދަލުކުރެއްވި ކުރެއްވުމެކެވެ‪.‬‬
‫‪ .2‬ވަޙީ ބާވައިލެއްވުމުގެ ކުރިން ދުވަހަކުވެސް ވަރަޤަތުއާއި އެކަލޭގެފާނު ބައްދަލުކުރެއްވި ކަމަކަށް ތާރީޚް‬
‫ހެއްކެއް ނުދެއެވެ‪ .‬އަދި އޭގެ ފަހުންވެސް ބައްދަލުކުރައްވާފައެއް ނުވެއެވެ‪ .‬އޭގެ ދަލީލަކީ އޭގެ ކުޑަ ދުވަސްކޮޅެއް ފަހުން‬
‫ވަރަޤާ އަވަހާރަވެއްޖެއެވެ‪.‬‬
‫ނޞާރާދީނުގެ މީހެއްކަމުގައިވިޔަސް އޭނާ ދުވަހަކުވެސް އެދީނަށް ދަޢުވަތުދީ‬
‫‪ .3‬ވަރަޤަތު ބްނު ނައުފަލް ަ‬
‫ނވެއެވެ‪.‬‬
‫ހެއްދެވިކަމަކަށް ސާބިތުވެފައެއް ު‬
‫‪ .4‬ތާރީޚީ ރިވާޔަތް ތައް ހެކިދޭ ގޮތުގައި ވަރަޤާވަނީ އިސްލާމްވެފައެވެ‪ .‬އެހެނީ އެދުވަހު އެކަލޭގެފާނު‬
‫ކުރިފުޅުމަތީގައި އެކަލޭގެފާނަކީ ﷲ ގެ ރަސޫލާކަމަށް އޭނާވަނީ އެއްބަސްވަޑައިގެންފައެވެ‪.‬‬
‫‪ ‬ރަސޫލާ ޝާމްކަރައަށް ކުރެއްވި ދަތުރުފުޅުގައި ބަޙީރާއޭ ކިޔުނު ރާހިބެއްގެ އަރިހުން އުނގެނުނުކަމަށް‬
‫ދަޢުވާކުރުން‪.‬‬
‫ފނުގެ‬
‫ބަހީރާއަށް ރަސޫލާ ފެނުމާއެކު އެކަލޭގެފާނާއި ސުވާލުތަކެއް ކުޅައުމަށްފަހު އޭގެފަހުގައި އެކަލލޭގެ ާ‬
‫ބއްޕަ ދުނިޔޭގައި‬
‫ބރަކަށިފުޅުގައިވާ ނަބީކަމުގެ ސިއްކަ ފެނުނެވެ‪ .‬ދެން މިކުއްޖާގެ ަ‬
‫ބުރަކަށިފުޅު ބެލިއެވެ‪ .‬އެހިނދު ު‬
‫ބބެގެ ކުއްޖެކޭ‬
‫ހުރުމަކީ އެކަށީގެންވާ ކަމެއް ނޫނޭ ވިދާޅުވުމުން އަބޫ ޠާލިބުގެފާނު ތިޔައީ ތިމަންކަލޭގެފާނުގެ ޭ‬
‫ވިދާޅުވިއެވެ‪ .‬ދެން ބަހީރާ އިޔަ ވިދާޅުވީ ތެދުފުޅެކޭ އަވަހަށް މިކުއްޖާ ގޮވައިގެން ރަށަށް ވަޑައިގަންނަވާށޭ‪ ،‬އަދި‬
‫ށ މި ފެނުނު‬
‫ނ ް‬
‫ނނަށް މިކުއްޖާ ކިބައިން އަހަން ަ‬
‫ރވެތިވެ ވަޑައި ގަންނަވާށޭ އެމީހު ް‬
‫މިކުއްޖާއާއިމެދު ޔަހޫދީންނަށް ބި ު‬
‫އމެދު ނުބައި އަމަލެއް ހިންގަފާނޭ ބަހީރާ ބުންޏެވެ‪.‬‬
‫ކަންތައް ފެނިއްޖެނަމަ މިކުއްޖާ ާ‬

‫‪ ‬ރައްދު‪:‬‬
‫‪ .1‬ރަސޫލާއާއި ބަހީރާއާއި ދެވަނަ ފަހަރަށް ބައްދަލު ވިކަމެއް ސާބިތެއްނުވެއެވެ‪.‬‬
‫‪ .2‬ތާރީޚު ހެކިދޭ ގޮތުގައި ބަހީރާ ވަނީ އިސްލާމްވެފައެވެ‪ .‬އެހެނީ އެދުވަހު އެކަލޭގެފާނު ކުރިފުޅުމަތީގައި‬
‫ފއެވެ‪.‬‬
‫އެކަލޭގެފާނަކީ ﷲ ގެ ރަސޫލާކަމަށް އޭނާވަނީ އެއްބަސްވަޑައިގެން ަ‬
‫‪ .3‬ބަހީރާ ރަސޫލާ އާއި ސުވާލުތަކެއް ކުރިނަމަވެސް ޢިލްމު އުނގެނުމަށް އެއްވެސް ކަމެއް ކޮށްފައެއްނުވެއެވެ‪.‬‬
‫‪ .4‬އެހާ ކުޑަ ވަޤުތުކޮޅެއްގައި އެފަދަ ޢިލްމެއް އުނގެނުމަކީ މުސްތަޙީލު ކަމެކެވެ‪ .‬އަދި އެކަލޭގެފާނަކީ‬
‫އުއްމިއްޔަ ބޭކަލެކެވެ‪.‬‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪8‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬
‫‪ ‬ރަސޫލާ ޝާމްކަރައަށް ކުރެއްވި ދެވަނަ ދަތުރުފުޅުގައި ނަސްޠޫރު ކިޔުނު ރާހިބެއްގެ އަރިހުން‬
‫އުނގެނުނުކަމަށް ދަޢުވާކުރުން‪.‬‬
‫ޝާމްކަރައަށް ކީރިތިރަސޫލާ ކުރެއްވި ވިޔަފާރި ދަތުރުފުޅުގައި ރަސޫލާ ގަހެއްގެ ހިޔަލުގައި މަޑުކުރެއްވިއެވެ‪.‬‬
‫ނނީ‬
‫ނ މައިސަރާ ގާތުގައި މިގަސްދޮށަށް ނަބީބޭކަލަކު ޫ‬
‫ގ ް‬
‫އެރަށުގައި ދިރިއުޅޭ ނަސްތޫރުއޭ ކިޔުނު ރާހިބަކަށް މިތަންފެނި ެ‬
‫ފައިބައި ވަޑައެއް ނުގަނެއެވެ‪ .‬އަދި އެކަލޭގެފާނު ކުރެން ރަސޫލާގެ ލޯފުޅުގައި އެއްވެސްކަހަލަ ރަތްކަމެއްވޭތޯ‬
‫ސުވާލުކުޅައެވެ‪ .‬އޭނާ އާއެކޭ ބުނުމުން މިއީ އެންމެ ފަހުގެ ނަބިއްޔާ ކަމަށާއި އެކަލޭގެ ފާނަށް ރައްކާތެރިވުމަށާއި‬
‫އެކަލޭގެފާނާއި ދުރަށް ނުދިއުމަށް ވަޞިއްޔަތް ކުރިއެވެ‪.‬‬

‫‪ ‬ރައްދު‪:‬‬
‫ހންކަމުން އެއްޗެއް އުނގެންނައި ދީފައެއް‬
‫ނަސްތޫރުއާއި ރަސޫލާ އާއި ސީދާ ބައްދަލުވެފައެއް ނުވެއެވެ‪ .‬އެ ެ‬
‫ނުވެއެވެ‪ .‬އެހާ ކުޑަ ވަޤުތުކޮޅެއްގައި އެފަދަ ޢިލްމެއް އުނގެނުމަކީ މުސްތަޙީލު ކަމެކެވެ‪ .‬އަދި އެކަލޭގެފާނަކީ އުއްމިއްޔަ‬
‫ބޭކަލެކެވެ‪.‬‬
‫‪ ‬ރަސޫލާ ޝާމްކަރައަށް އިތުރު ދަތުރުތަކެއް ކުރައްވާފައި ވާކަމަށް ބުނުން‪.‬‬
‫ތާރީޚީ ގޮތުން ސާބިތުވެފައިވަނީ ރަސޫލާ ޝާމް ކަރައަށް ކުރެއްވީ ދެ ދަތުރުފުޅުކަމުގައެވެ‪ .‬ނަމަވެސް‬
‫މުސްތަޝްރިޤުން ދަޢުވާ ކުރާގޮތުގައި ރަސޫލާ އެ ދަތުރުފުޅުނޫން ދަތުރެއް ކުރައްވާފައި ވުމަކީ އެކަށީގެންވާ ކަމެކެވެ‪.‬‬

‫‪ ‬ރައްދު‪:‬‬
‫އެފަދަ ދަތުރުފުޅެއް ރަސޫލާ ކުރެއްވިނަމަ ހަމަ ޔަޤީނުންވެސް އެކަން ތާޜީޚީ ގޮތުން ސާބިތު ނުވެ އޮތުމަކީ‬
‫ނއެވެ‪ .‬ނަމަވެސް‬
‫މުސްތަޙީލު ކަމެކެވެ‪ .‬އެހެނީ މިއަދު މީހަކު ތާކަށް ދިޔަޔަސް އެކީގައި އުޅޭ މީހުނަށް ނޭނގި އޮވެދާ ެ‬
‫ފދަ މުޖުތަމަޢުގައި‬
‫އެދުވަސްވަރު އެފަދަ ދަތުރެއް ކުރަން ކޮޅަކަށް މަސްދުވަސް ނަގައެވެ‪ .‬އެހެންކަމުން އެކަލޭގެފާނު ަ‬
‫ޤަދަރުވެރި ބޭކަލަކު އެފަދަ ކުޑަކުޑަ މުޖުތަމަޢަކުން ފެނިވަޑައިނުގަނެ ދެމަސް ދުވަސް ވާއިރު އެކަން ނޭނގިއެއް‬
‫ގނިވަޑައިގަންނަން މަޑުކުރެއްވިނަމަ އެތައް މަސްތަކެއް ހޭދަކުރަން ޖެހުނީހެވެ‪.‬‬
‫ނޯންނާނެ އެވެ‪ .‬އަދި ޢިލްމު އު ެ‬
‫‪ ‬ކީރިތި ޤުރްއާނަކީ ކުރީގެ އުއްމަތްތަކަށް ބާވައިލެއްވި ފޮތްތަކުން ނަގަފައިވާ އެއްޗެއްކަމަށް ބުނާބުނުން‪.‬‬
‫މުސްތަޝްރިޤުން ދަޢުވާކުރާ ގޮތުގައި ޤުރްރާނުގައިވާ ކުރީގެ އުއްމަތްތަކުގެ ވާހަކަ އަކީ ޔަހޫދީންގެ ފޮތެއް‬
‫ކަމަށްވާ އަލްކިތާބުލް މުޤައްދަސްގެ އަލް އަހްދުލް ޤަދީމާ (އިހުގެ ޢަހްދުނާމާ) އިން ނަގާފައިވާ ވާހަކަތަކެކެވެ‪.‬‬

‫‪ ‬ރައްދު‪:‬‬
‫ބކަލުންގެ‬
‫ބ ޭ‬
‫އެވާހަކަތައް ޤުރްއާނުގައި އައިސްފައިވާ ގޮތާއި ޢަހްދުނާމާގައި އައިސްފައިވާ ގޮތާއި ތަފާތެވެ‪ .‬ނަ ީ‬
‫ވާހަކަތައް ކީރިތިޤުރްއާނުގައި އައިސްފައިވަނީ މި ޢަހްދުނާމާގައި އައިސްފައިވާ ގޮތަކަށްނޫނެވެ‪ .‬އަދި ޤުރްއާނުގައި‬
‫އެވާހަކަތައް އައިސްފައިވަނީ އެދުވަސްވަރު އުޅުނު ޔަހޫދީންނާއި ނަޞާރާއިންނާއި މުޝްރިކުން ކިޔާ އުޅުނު ގޮތާއި‬
‫ޚިލާފަށެވެ‪ .‬މީގެ އިތުރުންވެސް ޤުރްއާނުގައި ބަޔާންވެފައިވާ ކުރިމަގުގައި ހިނގާނެ ކަމަށް އައިސްފައިވާ ވާހަކަތައް‬
‫ބަރާބަރަށް ހިގާފައިވެއެވެ‪.‬‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪9‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬
‫‪ ‬ކީރިތި ޤުރްއާނަކީ އިތުރުއެކަލޭގެފާނު ޤައުމުގެ ޒަޢާމަތު ހޯއްދެވުމަށް އަމިއްލަފުޅަށް އެކުލަވާލެއްވި ފޮތެއް‬
‫ކަމަށް ތުހުމަތު ކުރުން‪.‬‬

‫‪ ‬ރައްދު‪:‬‬
‫‪ .1‬އެކަލޭގެފާނު އަމިއްލަފުޅަށް އެކުލަވާލެއްއެއްޗެއް ކަމުގައިވާނަމަ ދަޢުވާ ކުރެއްވީހީ ޤުރްއާނަކީ‬
‫ތތެރި ކަމާއެކު‬
‫އކުލަވާލެއްވި އެއްޗެއްގެ ގޮތުގައެވެ‪ .‬ނަމަވެސް އެކަލޭގެފާނު އަމާނާ ް‬
‫ތިމަންކަލޭގެފާނު އަމިއްލަފުޅަށް ެ‬
‫އެފޮތް ﷲ އަށް ނިސްބަތް ކުރެއްވިއެވެ‪.‬‬
‫ޢއިޝަތުގެފާނުގެ ބޮލުގައި ޒިނޭގެ ދޮގު‬
‫ކބަލުން ާ‬
‫‪ .2‬މުނާފިޤުން ކީރިތި ރަސޫލާ އެންމެ ލޯބިފުޅުވާ އަނބި ަ‬
‫ކން އަންގަވަންދެން‬
‫ތުހުމަތު އެޅުވި އިފްކުގެ ހާދިސާގައި އެކަލޭގެފާނު މާތް ﷲގެ ޙަޟްރަތުން އެކަމަނާގެ ކުށެއް ނެތް ަ‬
‫އވެ‪ .‬ޤުރްއާނަކީ އެކަލޭގެފާނު އަމިއްލަފުޅަށް އެކުލަވާލައްވާ އެއްޗެއްނަމަ އެފަދަ‬
‫ކެތްތެރިވެ ވަޑައިގެން ހުންނެވީ ެ‬
‫ބަސްފުޅުތަކެއް އެކުލަވާލައި މީސްތަކުން ދައްކަމުންދިޔަ ވާހަކަތައް ހުއްޓުވާލީސްކަން ކަށަވަރެވެ‪.‬‬
‫‪ .3‬ބަދުރު ހަނގުރާމައިގައި އަސީރުންގެއަތުން ފިދުޔަ ހިއްޕެވުމުގައި އަމލުކުރެއްވި ގޮތް ރަނގަޅު ނޫންކަން‬
‫އަންގަވާ ވަޙީ ބާވައިލެއްވުމާއި ރަސޫލާ ޢަބްދުﷲ ބުން އުއްމު މަކްތޫމް އޭ ކިޔުނު ލޯފަން ޞަޙާބީއަކަށް މޫނުފުޅު‬
‫އަނބުރާލެއްވުމުން ޢަބަސަ ސޫރަތުގެ ކުރީކޮޅުގެ އާޔަތްތައް ބާވައިލެއްވުމުންވެސް ޒަޢާމަތު ހޯއްދެވުމަށް މަސައްކަތް‬
‫ކުރާކަމުގައިވާނަމަ މިފަދަ ކަންތައް ނުހިމަނާނެ ކަން ދޭހަ ވެއެވެ‪.‬‬

‫‪ ‬ވަޙީ އާއިމެދު ޝައްކު އުފައްދަން މަސައްކަތްކުރާ މީހުންނަށް ދޭނެ ޖަވާބު‪:‬‬

‫ވަޙީ އާއިމެދު ޝައްކު އުފައްދަން މަސައްކަތް ކުރާ މީހުން ބެހެނީ ދެބަޔަކަށެވެ‪.‬‬
‫(ހ) ކީރިތި ރަސޫލާގެ ކުރިން ވަޑައިގަތް ރަސޫލުބެކަލަކަށް އީމާންވެގެން ތިބި މީހުން‪:‬‬
‫މިފަދަ މީހުން އެމީހުން އީމާންވާ ރަސޫލުބޭކަލެއްގެ ވަޙީ އަށް އޭނާ އީމާންވި ފަދައިން މުޙައްމަދުގެފާނު‬
‫މައްޗަށް ބާވައިލެއްވި ވަޙީއަށްވެސް އީމާންވީހެވެ‪.‬‬
‫(ށ) ވަޙީ އަށް އިންކާރު ކުރާ މުލްޙިދުން‬
‫ނއި އެންމެ ފުރަތަމަ ބަހުޘްކުރަން ޖެހޭނީ‬
‫މިފަދަ މީހުން ﷲ އަށްވެސް އީމާންނުވެއެވެ‪ .‬ވީމާ މިފަދަ މީހުން ާ‬
‫ﷲއަށް އީމާން ނުވާ މައްސަލާގައެވެ‪ .‬އޭގެ ފަހުގައި ވަޙީއާއި ބެހޭގޮތުންނެވެ‪.‬‬

‫‪ ‬ޢިލްމީ ނަޡަރަކުން ވަޙީ‪:‬‬

‫ކދައްކަން ބޭނުންކުރާ‬
‫‪ -‬އެއްވެސް ކަހަލަ ހިއްސީ މެދުވެރިއެއްނެތި ދުރާ ގުޅާލާ ވަސީލަތްތައް މިސާލަކަށް ފޯނާއި ވާހަ ަ‬
‫ދނިޔޭގެ ކޮންމެ ތަނެއްގައި‬
‫ތަފާތު ކޯޑުލެސް ވަސީލަތްތަކާއި މައިކާއި ރޭޑިއޯ ފަދަ ވަސީލަތްތައް ބޭނުންކޮށްގެން ު‬
‫ހކަށް މަދު ސިކުންތު ކޮޅެއްގެ ތެރޭގައި ގުޅާލެވެއެވެ‪.‬‬
‫ހުރެފަވެސް އަނެއްތާ ހުންނަ މީ ަ‬
‫އޑު ދުނިޔޭގެ ކޮންމެތާކަށްވެސް ޓީވީއާއި ރޭޑިޔޯ އަދި‬
‫ނކޮށްގެން ފޮނުވާލެވޭ މަންޒަރާއި ަ‬
‫‪ -‬ފަޒާގައިވާ ވޭވްސް ތައް ބޭނު ް‬
‫ލބެއެވެ‪.‬‬
‫ބނުންކޮށްގެން ި‬
‫ތަފާތު ކޯޑުލެސް ވަސީލަތްތައް ޭ‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪10‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬

‫ޙަދީޘްގެ ޢިލްމު‬

‫ފިލާވަޅު ‪ :1‬ކީރިތި ރަސޫލާގެ ސުންނަތް‬

‫‪ ‬ސުންނަތުގެ ލުޣަވީ މާނަ‪ :‬ގޮތެވެ‪( .‬މީހަކު އުޅެފައިވާ ގޮތެވެ‪).‬‬

‫‪ ‬ސުންނަތުގެ އިސްތިލާޙީ މާނަ‪ :‬ކީރިތި ރަސޫލާގެ ބަސްފުޅުތަކާއި އެކަލޭގެފާނު ކުރެއްވި ޢަމަލުފުޅުތަކާއި އަދި‬
‫އެކަލޭގެފާނުގެ އަރިހުގައި މީހަކު ކަމެއް ކުރުމުން އެކަމާ އެކަލޭގެފާނު ބަސްފުޅެއް ވިދާޅުވެފައި ނުވާ ކަންތަކެވެ‪.‬‬
‫(އިޤުރާރު ވެލައްވާފައިވާ ކަންތަކެވެ‪).‬‬

‫‪ ‬އިސްލާމީ ތަޝްރީޢުގައި ސުންނަތުގެ މަޤާމް‪ :‬އިސްލާމީ ތަޝްރީޢުގައި ސުންނަތުގެ މަޤާމަކީ ‪ 2‬ވަނަ މަޤާމެވެ‪.‬‬
‫އށް ފޮނުއްވަމުން ރަސޫލާ އެކަލޭގެފާނާއި މުޚާތަބު ކުރައްވާ ޙަދީޘް ކުރެއްވި ބަސްފުޅުގެ‬
‫މުޢާޛް ބުނު ޖަބަލު ޔަމަނު ކަރަ ަ‬
‫މާނައިގައިވެއެވެ‪.‬‬
‫އވެ؟ މުޢާޛްގެފާނު‬
‫ކށްތޯ ެ‬
‫"ކަލޭގެފާނުގެ އަރިހަށް މައްސަލައެއް ހުށަހެޅުމުން އެމައްސަލައެއް ނިންމަވާނީ ފަހެ ކޮންގޮތަ ަ‬
‫ފނަމަ ދެން ކިހިނެތްތޯއެވެ‪.‬‬
‫އވާ ގޮތަށެވެ‪ .‬ޙަދީޘް ކުރެއްވިއެވެ‪ .‬އެފޮތުން ފެނިނުލައްވައި ި‬
‫ދެންނެވިއެވެ‪ .‬މާތް ﷲގެ ފޮތުގަ ި‬
‫ފނި‬
‫ތﷲގެ ރަސޫލާގެ ސުންނަތުގައިވާ ގޮތަށެވެ‪ .‬ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ‪ .‬ސުންނަތުން ެ‬
‫މުޢާޛްގެފާނު ދެންނެވިއެވެ‪ .‬މާ ް‬
‫ތއެވެ‪ .‬މުޢާޛްގެފާނު ދެންނެވިއެވެ‪ .‬އިޖްތިހާދު ކުރާނީއެވެ‪".‬‬
‫ނތް ޯ‬
‫ނުލައްވައިފިނަމ ދެން ކިހި ެ‬

‫‪ ‬ރަސޫލާގެ ސުންނަތަކީ ޤުރްއާނުގެ ޝަރަޙައެވެ‪:.‬‬

‫ށ ރުޖޫޢަ ވާންޖެހެއެވެ‪ .‬ސަބަބަކީ ޙަދީޘްފުޅުތަކަށް‬
‫ށޓަކައި ސުންނަތަ ް‬
‫‪ -‬ޤުރްއާނުގެ ބައެއް އާޔަތުގެ މާނަ ދެނެގަތުމަ ް‬
‫ރުޖޫޢަނުވެ އާޔަތްތަކުގެ މުރާދު ވިސްނޭނޭ އިތުރުގޮތެއް ނެތީމައެވެ‪.‬‬
‫ޙަދީޘް އުނގެނެންވީ ކީއްވެހެއްޔެވެ؟ ކުރި ސުވާލަށް ވަރަށް ނުރުހިފައި އަބޫ ހަނީފާ ވިދާޅުވި ބަސްފުޅަކީ‪:‬‬
‫" ކީރިތި ރަސޫލާގެ ސުންނަތްނުވާނަމަ އަހަރުމެންކުރެ އެއްވެސް މީހަކަށް ކީރިތި ޤުރްއާނެއް ނުވިސްނުނީހެވެ‪".‬‬
‫ވކިވަޤުތުތަކެއްގައި ކަމެވެ‪ .‬އެ ވަޤުތު ތައް‬
‫‪ ‬ކީރިތި ޤުރްއާނުގައި އަންގަވާފައިވަނީ ނަމާދު ކުރަންޖެހެނީ ަ‬
‫ތންނެވެ‪.‬‬
‫ދެނެގަނެވެނީ ރަސޫލާގެ ސުންނަ ު‬
‫‪ ‬ޤުރްއާނުގައި އެކަމެއްގެ ވާހަކަ އައިސްފައި ނުވާ ބައެއް ކަންތައް ސުންނަތުގައި އައިސްފައިވެއެވެ‪ .‬މިކަންތައް‬
‫ގ ޛަރީޢާއިން ވަދެފައިވެއެވެ‪.‬‬
‫ޝަރީއަތުގެ ތެރެއަށް ސުންނަތު ެ‬
‫ސުންނަތް އައިސްފައިވަނީ ‪ 3‬ގޮތަކަށެވެ‪:‬‬
‫އވުމުން ރަސޫލާ އެ ނައްޞެއް އަންގަވައިދެއްވުން‪.‬‬
‫(‪ )1‬މާތްﷲ ނައްޞެއް ބާވައިލެ ް‬
‫ޞއްގެ މުރާދު ބަޔާންކޮށްދެއްވުން‪.‬‬
‫ލކޮށް ބާވައިލެއްވުމުން އެ ނައް ެ‬
‫(‪ )2‬މާތްﷲ ނައްޞެއް މުޖުމަ ް‬
‫(‪ )3‬ޤުރްރާނުގައި އެކަމާއިމެދު ނައްޞެއް އައިސްފައި ނުވާކަންކަމުގައި ރަސޫލާ ގޮތެއް ކަނޑައެޅުއްވުން‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪11‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬

‫‪ ‬ކީރިތި ރަސޫލާ އަށް ތަބާވުން‪:‬‬

‫ކީރިތި ރަސޫލާއަށް ކިޔަމަން ވުމަކީ ހަމައެކަނި އެކަލޭގެފާނުގެ އަމުރުފުޅުތަކާ އެއްގޮތަށް ޢަމަލު ކުރުމާއި މަނާ‬
‫ކުރައްވާފައިވާ ކަންތަކުން އެއްކިބާވުން ކަމުގައި ކަނޑައެޅޭކަށް ނެތެވެ‪ .‬ސަބަބަކީ މާތް ﷲގެ ރުއްސެވުމާއި ފާފަ‬
‫ފުއްސެވުންވެސް ވަނީ ރަސޫލާއަށް ތަބާވުމާއި ގުޅިފައިކަމެވެ‪.‬‬

‫ޙަޝްރު ސޫރަތުގެ ‪ 31‬ވަނަ އާޔަތުގެ މާނައިގައި ވެއެވެ‪.‬‬

‫ށ ގެނެސްދެއްވި ކޮންމެ އެއްޗެއްގައި ފަހެ ތިޔަބައިމީހުން ހިފާށެވެ! އަދި އެކަލޭގެފާނު‬
‫"އަދި ރަސޫލާ ތިޔަބައިމީހުންނަ ް‬
‫ތިޔަބައިމީހުންނަށް ނަހީ ކުރެއްވި ކޮންމެ ކަމަކުން ފަހެ ތިޔަބައިމީހުން ދުރުވެ ގަންނާށެވެ!"‬
‫މި އާޔަތުން ދޭހަވަނީ‪:‬‬
‫‪ ---‬ރަސޫލާ ވިދާޅުވި ބަސްފުޅުތަކާއި ކުރެއްވި ޢަމަލްފުޅުތަކުގެ މަތިވެރިކަން‬
‫‪ ---‬އެކަލޭގެފާނުގެ ސުންނަތުގެ ހަރުދަނާކަމާއި ޙިކްމަތްތެރިކަން‪.‬‬
‫މލުކުރަން ޖެހޭނެ ކަން‪.‬‬
‫‪ ---‬އިންސާނުން އެކަލޭގެފާނުގެ ސުންނަތައް ކޮންމެހެންވެސް ޢަ ަ‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪12‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬

‫ފިލާވަޅު ‪ :2‬ކީރިތި ރަސޫލާގެ ސުންނަތަށް ތަބަޢަވުން‬

‫‪ ‬އާލް އިމްރާން ސޫރަތުގެ ‪ 164‬ވަނަ އާޔަތުގައި ބަޔާންކުރައްވާފައިވާ "الحكمة" އަކީ ގިނަ އިލްމުވެރިން‬
‫ބކީ އެ އާޔަތުގައި "އަލް ކިތާބު" ގެންނަވާފައި‬
‫ވިދާޅުވާގޮތުގައި ކީރިތި ރަސޫލާގެ ސުންނަތުގެ ވަހަކައެވެ‪ .‬ސަބަ ަ‬
‫ވާތީއެވެ‪ .‬އެއީ ކީރިތި ޤުރްއާނެވެ‪ .‬ވީމާ "الحكمة" އަކީ ކީރިތި ރަސޫލާގެ ސުންނަތެވެ‪.‬‬

‫‪ ‬އަޞްޙާބު ބޭކަލުން ރަސޫލާ އާއި އިޤްތިދާއު ވުން‬

‫ކށް ޢަބްދުﷲ ބުނު މަސްޢޫދު މިސްކިތަށް ވަޑައިގަތުމުގެ‬
‫‪" ‬އެއްފަހަރަކު ކީރިތި ރަސޫލާ ޚުތުބާ ދެއްވަން ހުންނަވަނި ޮ‬
‫ފނު ޙަދީޘް ކުރެއްވިއަޑު‬
‫މަގުމަތީގައި މިސްކިތާއި އަރާހަމަވީތަނާ "ތިޔަބައިމީހުން އިށީނދެ ތިބޭށެވެ‪ ".‬މިހެން އެކަލޭގެ ާ‬
‫ޢބްދުﷲ އާއި‬
‫އިވިވަޑައިގަތުމާއެކު އެހުންނެވި ތަނުގައި ދޮރުމަތީގައި އެކަލޭގެފާނު އިށީނދެވަޑައިގަތެވެ‪ .‬ދެންފަހެ ަ‬
‫މުޚާތަބު ކުރައްވާ ކުރިއަށް ވަޑައިގަތުމަށް އިޝާރާތް ކުރެއްވިއެވެ‪".‬‬
‫ނށް ފެނިވަޑައިގަތީ ރަސޫލާގެ‬
‫ބވަނިކޮށް ޞަޙާބީން ަ‬
‫‪ ‬އެއްފަހަރަކު ކީރިތި ރަސޫލާ އާއި އަޞްޙާބުން ނަމާދަށް ތިއް ަ‬
‫ނވެސް އެފަދައިން ކަންތައް ކުރެއްވިއެވެ‪ .‬ނަމާދު‬
‫ބ ް‬
‫ފައިވާން ޖޯޑުކޮޅު ބާލުއްވާ ކައިރީގައި ބެހެއްޓެވިތަނެވެ‪ .‬ޞަޙާ ީ‬
‫ލންނާއި ސުވާލު ކުރެއްވިއެވެ‪" .‬ތިޔަބޭކަލުން ފައިވާން ޖޯޑުކޮޅުތައް ބޭލުއްވީ ފަހެ‬
‫ނިންމެވުމަށްފަހު ރަސޫލާ އެބޭކަ ު‬
‫ނނެވެ‪ .‬ރަސޫލާ‬
‫ދންނެވިއެވެ‪ .‬އެއީ ކަލޭގެފާނު އެގޮތަށް ކަންތައް ކުރައްވާތީ ފެނުމު ް‬
‫ކީއްވެގެންތޯއެވެ؟" އެބޭކަލުން ެ‬
‫ނގެ ފައިވާން‬
‫ގފާނު ވަޑައިގެން ތިމަންކަލޭގެފާ ު‬
‫ޙަދީޘްފުޅު ކުރެއްވިއެވެ‪" .‬އަހުރެން އެގޮތަށް ކަންތައްކުރީ ޖިބްރީލް ެ‬
‫ޖޯޑުކޮޅުގައި ހަޑިއެއްޗެއް ހުރިކަމަށް ވިދާޅުވވީމައެވެ‪.‬‬

‫‪ ‬ކީރިތި ރަސޫލާގެ ކިބައިގައި ރިވެތި ނަމުނާ އެއްވެއެވެ‪.‬‬

‫ލމާއެކު އެމީހަކު ދޭ‬
‫އންގިކަމެއް އެ އެންގި ގޮތަކަށް ކޮށް މަނާކުރާކަމެއް ނުކޮށް ދޫކޮށް ު‬
‫މީހަކަށް ތަބަޢަވުމަކީ އެމީހަކު ެ‬
‫ލކުރުމާއި އެމީހެއްގެ އުޅުންވެސް ކޮޕީކޮށް އެއާއި އެއްގޮތަށް އުޅުމެވެ‪ .‬ވީމާ‬
‫ނަޞޭޙަތާއި އިރްޝާދުތައް ޤަބޫ ު‬
‫ރަސޫމާއަށް ތަބާވުމުގައިވެސް އިސްވެދިޔަ ގޮތްތައް ޝާމިލް ވާންޖެހޭނެއެވެ‪.‬‬

‫ތބިހާ‬
‫ފހަށްޓައިގެން ި‬
‫ގ ތެރެއަށް ދެއެއްޗެއް ދޫކުރައްވައިފީމެވެ‪ .‬އޭގައި ތިޔަބައިމީހުން ހި ަ‬
‫ހން ެ‬
‫"ތިމަންކަލޭގެފާނު ތިޔަބައިމީ ު‬
‫ލގެފާނުގެ ގޮތެވެ‪".‬‬
‫ލ މަގުފުރެދިގެން ނުދާ ހުއްޓެވެ‪ .‬އެއީ މާތް ﷲގެ ފޮތާއި ތިމަންކަ ޭ‬
‫ހިނދަކު ތިޔަބައިމީހުން ހަމަ ހި ާ‬

‫ބއެކު މަސައްކަތް‬
‫ތ ާ‬
‫އގެން ޞަޙަބީންވަނީ ވަރަށް ލޯ ް‬
‫‪ ---‬އެހެންކަމުން ރަސޫލާގެ ސުންނަތަކީ އމާނާތެއްކަމަށް ދެކެވަޑަ ި‬
‫ކުރައްވާފައެވެ‪ .‬ޙަދީޘް ފުޅެއްގެ މާނައިގައި ވެއެވެ‪.‬‬
‫"އަހުރެންގެ ބަސްފުޅު އަޑުއެހުމަށްފަހު އެ އަޑުއެހި ފަދައަކުން އެހެން މީހަކަށް އެބަސްފުޅު ފޯރުކޮށްދީފި މީހަކަށް ﷲ‬
‫ރަޙުމަތް ލައްވާށިއެވެ‪".‬‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪13‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬

‫ފިލާވަޅު ‪ :3‬ޙަދީޘް ރިވާކުރައްވާ ބޭކަލުން‬

‫ނގައި ޙަދީޘްތައް ލިޔެ ޖަމޢަކުރެއްވި ޢިލްމުވެރިން ހަމއެކަނި ޙަދީޘްތައް ލިޔުމުގެ‬
‫ދެވަނަ ޤަރުނާއި ‪ 3‬ވަނަ ޤަރު ު‬
‫ބަދަލުގައި ޙަދީޘް އެބައެއްގެ ފަރާތުން އައިސްފައިވާ މީހުންގެ މަޢުލޫމާތު ޖަމަޢަކޮށް ލިޔުއްވާފައިވެއެވެ‪.‬‬

‫ނަންތައް‬
‫ޢިލްމުވެރި ް‬
‫ނ‬ ‫ކާބަފައިންގެ‬
‫ދެއްވާފައިވާ މަޤާމް‬ ‫ނަންތައް‬

‫ޢިލްމުވެރިން ޖަމަޢަ‬
‫ތެދުވެރިކަމާ‬ ‫ކުރެއްވި މަޢުލޫމާތު‬ ‫ދިރިއުޅުއްވުމުގައި‬
‫އަމާނާތްތެރި ކަމުގެ‬ ‫ދިމާވެފައިވާ ހާދިސާތައް‬
‫ދަރަޖަ‬

‫ހިތްޕުޅުން ދަސްކުރުމުގެ‬ ‫އަޚްލާޤް‬

‫ބާރު ހުރި ނެތް މިންވަރު‬

‫‪ ‬އަލް ޙާފިޡް އިބްނު ޙަޖަރުގެ އަލް އިޞާބާ އެވެ ކިޔުނު ފޮތުގެ އިނގިރޭސި މުޤައްދިމާގައި ޑރ ސްޕްރެންގަރ‬
‫ލިޔުއްވާފައިވެއެވެ‪.‬‬
‫މިއުއްމަތް ފިޔަވައި މިފަންނު އީޖާދު ކުރުމުގެ ތައުފީޤް ލިބިފައިވާ އެހެން އެއްވެސް އުއްމަތެއް ތާރީޚުން‬
‫ކން ލިބެއެވެ‪.‬‬
‫ނގެ ހާލަތު ދެނެގަތުމުގެ ކުޅަދާނަ ަ‬
‫ހ ް‬
‫ފާހަގަކުރެވިފައެއް ނުވެއެވެ‪ .‬މިފަންނުގެ ސަބަބުން ‪5‬ލައްކަ މީ ު‬
‫ނއި ފައިސާވެރިންގެ‬
‫ނ މީހެއްގެ ބިރަކަށް ނުވަތަ މީހެއގެ މަލާމާތަކަށް އަދި އެކުވެރިން ާ‬
‫މި މަޢުލޫމާތު ހާމަކުރައްވާފައިވަ ީ‬
‫ރުހުމަށް ބެލުމެއް ނެތިއެވެ‪.‬‬
‫‪ ‬މުޢާޛުގެ ފާނު މަސްޢޫދީ އޭ ކޔުނު ބޭފުޅެއް ރިވާ ކުރައްވާ ހަދީޘްތައް ޤަބޫލު ނުކޮށް ދޫކޮ ް‬
‫ށލެއްވީ މަސްޢޫދީ އޭނާގެ‬
‫ސކުރުމުގެ ބާރު ދަށްކަން ވިސްނިވަޑައި ގަތުމުންނެވެ‪.‬‬
‫ތން ފެނިވަޑައިގަތުމުން ހިތު ދަ ް‬
‫ފޮތުން ޙަދީޘްފުޅު ފަރިތަކުރައްވާ ަ‬
‫މީގެ އިތުރުންވެސް އެއްދުވަހަކު މީހަކު މުޢާޛަށް ‪ 10‬ހާސް ދީނާރު ދެއްވާފަ މިވެނި އެވެނި މީހަކާ ބެހޭގޮތުން އެއްވެސް‬
‫ވާހަކައެއް ނުދެއްކުމަށް އެދުމުން އެފައިސާ ލިބިގަތުމަށް އިންކާރު ކުރައްވައި ވިދާޅުވިއެވެ‪ .‬އަހުރެން ޙަޤީޤަތް‬
‫ނުފޮރުވާހުށީމެވެ‪.‬‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪14‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬

‫ފިލާވަޅު ‪ :4‬އައްޞަޙާބާ‬
‫ޞަޙިބަ ގެ ލުޣަވީ މާނަ‪ :‬އެކުގައި އުޅުމެވެ‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫އަޞްޙާބު ގެ އިޞްތިލާޙީ މާނަ‪ :‬މާތް ﷲއަށާއި އެކަލާނގެ ރަސޫލާ މުޙައްމަދުގެ ފާނަށް އީމާންވެހުންނަވައި އަދި‬ ‫‪‬‬

‫ހރަވީ ކޮންމެ މީހެކެވެ‪.‬‬

‫އެކަލޭގެފާނާއި ބައްދަލުކުރައްވައި އީމާންކަމުގައި ހުންނަވައި އަވަ ާ‬
‫ތޢުރީފުގެ ތެރެއަކަށް ނުވަދެއެވެ‪.‬‬
‫‪ ---‬އެހެންކަމުން ކާފިރުންނާއި އަހުލުކިތާބީން މި ަ‬
‫ބޢަވުމަށް އަމުރުވެވިފައިވާ ބަޔަކަށް ވީ ހިނދު‬
‫ތ ަ‬
‫‪ ---‬ޖިންނީންނަކީވެސް ކީރިތި ރަސޫލާ ގެންނެވި ޝަރީޢަތަށް ަ‬
‫ނއަކީވެސް ޞަޙާބީއެކެވެ‪.‬‬
‫އެޙާލަތަށް ވަންނަ ކޮންމެ ޖިން ި‬

‫ޞަޙާބީއެއްކަން ދެނެގަންނާނެ ގޮތް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫ފހު އަނެއްބަޔަކަށް‬
‫ބއެއްގެ ބަސް ދޮގު ނުކުރެވޭހާ ގިނަބައެއްގެ ފަރާތުން އެއްބަޔަކަށް ަ‬
‫ގން‪ :‬އެ ަ‬
‫(‪ )1‬ތަވާތުރުކޮށް އެނ ު‬
‫ސވަރުގޭގެ އުފާވެރިކަމުގެ ޚަބަރުދެއްވާފައިވާ ‪9‬‬
‫ނަޤުލުކުރަމުން ގެނެސްފައިވުމެވެ‪( .‬މިސާލު‪ :‬އަބޫބަކުރުގެފާނު‪ު ،‬‬
‫ބޭކަލުން)‬
‫ރވެ މަޢުރޫފުވެފައިވުން‪( .‬މިސާލު‪ :‬ޢުއްކާޝާ ބުން މިޙްސިން)‬
‫(‪ )2‬ޞަޙާބީއެއްކަމަށް މަޝްހޫ ު‬
‫ކ ޞަޙާބީއެއްކަމަށް ބުނުން‪.‬‬
‫(‪ )3‬ޞަޙާބީއަކު މިވެނި ބޭކަލަ ީ‬
‫(‪ )4‬ތާބިޢިއްޔަ ބޭކަލަކު މިވެނި ބޭކަލަކީ ޞަޙާބީއެއްކަމަށް ބުނުން‪.‬‬
‫(‪ )5‬ކީރިތި ރަސޫލާގެ ޒަމާނުގައި އުޅުއްވިކަން ސާބިތުވެ އަދި އެމީހަކީ އަދުލުވެރި ރަނގަޅު މީހެއްކަން ސާބިތުވެފައިވާ‬
‫މީހަކު ތިމަންނާއަކީ ޞާޙާބީއެއްކަމަށް ވިދާޅުވުން‪.‬‬
‫ގިނަ ޙަދީޘް ރިވާކުރެއްވި ބޭކަލުން‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫(‪ )1‬އަބޫ ހުރައިރާ ބުނު ޢާމިރުއްދައުސީ ( އަސްލު ނަންފުޅަކީ ޢަބްދުﷲ ‪ /‬ޢަބްދުއްރަޙްމާން )‬

‫‪ ‬އިސްލާމްވެވަޑައިގަނެ ހިޖުރަކުރެއްވީ ހިޖުރައިން ‪ 7‬ވަރަ އަހަރުގައި‪.‬‬
‫އން އައިސްފައިވަނީ އަބޫ ހުރައިރާގެ ފަރާތުން‬
‫‪ ‬ކީރިތި ރަސޫލާގެ ޙަދީޘް އެއްބޭކަލެއްގެ ފަރާތުން އެންމެ ގިނަ ި‬
‫އން ހިތުދަސްކުރުމުގެބާރު އެންމެ ގަދަ ބޭކަލަކީ އަބޫހުރައިރާގެފާނު‪.‬‬
‫‪ ‬އަޞްޙާބު ބޭކަލުންގެ ތެރެ ި‬
‫ޘ އަޑުއައްސަވާފައިވޭ‪.‬‬
‫‪ 800 ‬އަށްވުރެ ގިނަ ބޭކަލުން އެކަލޭގެފާނުގެ އަރިހުން ޙަދީ ް‬
‫‪ ‬އަވަހާރަވީ ހިޖުރައިން ‪ 59‬ވަނަ އަހަރުގައި‪.‬‬

‫ރިވާކުރައްވާފައިވާ ޙަދީޘްގެ •‬
‫ޖުމްލަ ޢަދަދު‬ ‫‪5374‬‬
‫އ މުސްލިމްގައި •‬ ‫ބުޚާރީ އާ ި‬
‫އވާ ޙަދީޘްގެ ޢަދަދު‬‫އައިސްފަ ި‬
‫‪3250‬‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪15‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬

‫(‪ )2‬ޢަބްދުﷲ ބުނު ޢުމަރު ބުނުލް ޚައްޠާބް ( އަބޫ އަބްދުއްރަޙްމާން )‬

‫‪ ‬އިސްލާމްވެވަޑައިގެންނެވީ ބައްޕާފުޅު އަރިހުގައެވެ‪ .‬ހިޖުރަކުރެއްވީ ‪ 10‬އަހަރުފުޅުގައެވެ‪.‬‬
‫އވެރިވަޑައިގަތެވެ‪.‬‬
‫‪ ‬ޚަންދަޤު ހަނގުރަމައާއި އެއިގެ ފަހުގެ ހަނގުރަމަތަކުގައި ބަ ި‬
‫ނވިއެވެ‪.‬‬
‫ކމުން އެއްކިބާވެ ވަދައިގެން ހުން ެ‬
‫‪ ‬ރަސޫލާ އަށްފަހު އަޞްޙާބުންގެ މެދުގައި އެފެދުނު ފިތުނަވެރި ަ‬
‫‪ ‬އެކަލޭގެފާނު މިނިވަންކުރި އަޅެއްކަމުގައިވާ ނާފިޢު ވިދާޅުވާ ގޮތުގައި އެކަލޭގެފާނު ‪ 1000‬އަޅުން މިނިވަން‬
‫ކުރެއްވިއެވެ‪.‬‬
‫‪ ‬އަވަހާރަވެފައިވަނީ ހިޖުރައިން ‪ 73‬ވަނަ އަހަރުއެވެ‪.‬‬

‫ރިވާކުރައްވާފައިވާ ޙަދީޘްގެ •‬
‫ޖުމްލަ ޢަދަދު‬ ‫‪2630‬‬
‫އ މުސްލިމްގައި •‬ ‫ބުޚާރީ އާ ި‬
‫އވާ ޙަދީޘްގެ ޢަދަދު‬‫އައިސްފަ ި‬
‫‪280‬‬
‫(‪ )3‬އަނަސް ބުނު މާލިކް ( އަބޫ ޙަމްޒާ )‬
‫‪ ‬އެކަލޭގެފާނަކީ ކީރިތި ރަސޫލާގެ ޚާދިމްއެކެވެ‪ .‬ރަސޫލާ މަދީނާއަށް ހިޖުރަ ކުރެއްވީއްސުރެ އަވަހާރަވަންދެން‬
‫އެގޮތުގައި ދެމިހުންނެވިއެވެ‪.‬‬
‫‪ ‬ކީރިތި ރަސޫލާ އަނަސްގެފާނު މުދާވެރި ކޮށްދެއްވުމަށާއި އޭގައި ބަރަކާތް ލެއްވުމަށް މާތްﷲއަށް ދުޢާކޮށްދެއްވިއެވެ‪.‬‬
‫މދާވެރިވެ ތަނަވަސްވެގެންގޮސް އެކަލޭގެފާނުގެ ކަދުރުދަނޑުގައި އަހަރަކު ދެފަހަރު ކަދުރު‬
‫އެއިގެ ސަބަބުން އެކަލޭގެފާނު ު‬
‫އަޅަކަމުގައި އެކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ‪.‬‬
‫‪ ‬އެކަލޭގެފާނު ރަސޫލާގެ އަރިހުގައި ‪ 8‬ހަނގުރާމަ ކުރެއްވިއެވެ‪.‬‬
‫‪ ‬އަވަހާރަވެފައިވަނީ ހިޖުރައިން ‪ 93‬ވަނަ އަހަރު ޢިރާޤުގެ ބަޞަރާގައެވެ‪ .‬ބަޞަރާގައި އެންމެ ފަހުން އަވަހަރަވި‬
‫އަޞްޙާބު ބޭކަލަކީ އެކަލޭގެފާނެވެ‪.‬‬

‫ރިވާކުރައްވާފައިވާ ޙަދީޘްގެ •‬
‫ޖުމްލަ ޢަދަދު‬ ‫‪2286‬‬
‫އ މުސްލިމްގައި •‬ ‫ބުޚާރީ އާ ި‬
‫އވާ ޙަދީޘްގެ ޢަދަދު‬‫އައިސްފަ ި‬
‫‪318‬‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪16‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬

‫(‪ )3‬އުއްމުލް މުއުމިނީނަ ޢާއިޝަތު ބިންތި އަބޫބަކުރު ( އުއްމު ޢަބްދުﷲ ‪ -‬އެކަމަނާގެ ދައްތަ އަސްމާގެ‬
‫ދަރިކަލުން ޢަބްދުﷲ ބިން އައްޒުބައިރުއަށް ނިސްބަތްކޮށް )‬
‫‪ ‬ރަސޫލާއާއި ކައިވެނިފުޅު ބައްލަވައިގަތީ ‪ 7‬އަހަރުފުޅުގައި‪ ...‬ރޭކުރެއްވީ ‪ 9‬އަހަރުފުޅުގައި‪ ...‬ރަސޫލާ ސުވަރުގެވަޑައިގަތްއިރު‬
‫އުމުރުފުޅަކީ ‪ 18‬އަހަރު‪...‬‬
‫‪ ‬އަންހެނުންކުރެ އެންމެ އަރާހުންނެވި ޢިލްމުވެރިޔާ‬
‫ވއެއް ނުގަނޭ‪ ..‬ރަސޫލާ އެންމެ ލޯބިފުޅުވަނީ މިކަމަނާދެކެ‪....‬‬
‫‪ ‬އެކަމަނާ ފިޔަވައި ބިކުރުވެރި ބޭކަނބަލަކާ ކައިވެނި ބައްލލަ ަ‬
‫ގ ކޮޓަރިކޮޅުގައި‪...‬‬
‫ރަސޫލާ ސުވަރުގެވަޑައިގަތީ އެކަމަނާގެ އުނގުފުޅުގައއި އޮންނަވާ‪ ...‬ފަސްދާނުލެވިފައިވަނީ އެކަމަނާ ެ‬
‫‪ ‬އަވަހާރަވެފައިވަނީ ހިޖުރައިން ‪ 58‬ވަނަ އަހަރު‪.‬‬

‫ރިވާކުރައްވާފައިވާ ޙަދީޘްގެ •‬
‫ޖުމްލަ ޢަދަދު‬ ‫‪2210‬‬
‫އ މުސްލިމްގައި •‬ ‫ބުޚާރީ އާ ި‬
‫އވާ ޙަދީޘްގެ ޢަދަދު‬‫އައިސްފަ ި‬
‫‪316‬‬

‫(‪ )3‬ޢަބްދުﷲ ބުނު ޢައްބާސް ( އަބޫޢައްބާސް – އުއްމަތުގެ ޢިލްމުވެރިޔާ – ތަރުޖަމާނުލް ޤުރްއާން )‬

‫ތބި ދުވަސްވަރެވެ‪.‬‬
‫‪ ‬އެކަލޭގެފާނު އުފަންވެވަޑައިގަތީ ޝިޢުބުގައި މުސްލިމުން ި‬
‫‪ ‬އެކަލޭގެފާނު ޢިލްމުވެރި ކުރެއްވުމަށާއި ބަރަކާތްލެއްވުން އެދި ރަސޫލާ ދުޢާފުޅެއް ކުރައްވާފައިވެއެވެ‪.‬‬
‫ލމުގެ ކަނޑެވެ" ބައެއް ޢިލްމުވެރިން ވިދާޅުވެއެވެ‪ .‬އެކަލޭގެފާނު‬
‫‪ ‬އެކަލޭގެފާނުގެ ޢިލްމުވެރިކަމުގެ ސބަބުން އެކަލޭގެފަނަކީ "ޢި ް‬
‫ތރޭގައި ޙަދީޘް ޢިލްމު‪ ،‬ތަފްސީރު ޢިލްމު‪ ،‬ފިޤުހު ޢިލްމު‪ ،‬ޅެންވެރިކަން‪ ،‬އަރަބީންގެ ތާރީޚް‬
‫ދެނެވަޑައިގަންނަވާ ޢިލްމުތަކުގެ ެ‬
‫ހިމެނެއެވެ‪.‬‬
‫ވއެވެ‪.‬‬
‫‪ ‬ޢަލީގެފާނުގެ ވެރިކަމުގައި ބަޞަރާގެ ގަވަރުނަރަކަށް ހުންނެ ި‬
‫‪ ‬އަވަހާރަވެފައިވަނީ ހިޖުރައިން ‪ 70‬ވަނަ އަހަރު‪.‬‬

‫ރިވާކުރައްވާފައިވާ ޙަދީޘްގެ •‬
‫ޖުމްލަ ޢަދަދު‬ ‫‪1660‬‬
‫އ މުސްލިމްގައި •‬ ‫ބުޚާރީ އާ ި‬
‫އވާ ޙަދީޘްގެ ޢަދަދު‬‫އައިސްފަ ި‬
‫‪234‬‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪17‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬

‫(‪ )3‬އަބޫ ސަޢީދުލް ޙުދްރީ‬

‫ހމެނޭ އަޞްޙާބު ބޭކަލެކެވެ‪.‬‬
‫‪ ‬ބައިޢަތުއް ރިޟްވާންގައި ި‬
‫‪ ‬ޝަހީދުވެވަޑައިގަތީ އުހުދު ހަނގުރާމައިގައެވެ‪.‬‬

‫ރިވާކުރައްވާފައިވާ ޙަދީޘްގެ •‬
‫ޖުމްލަ ޢަދަދު‬ ‫‪1170‬‬
‫އ މުސްލިމްގައި •‬ ‫ބުޚާރީ އާ ި‬
‫އވާ ޙަދީޘްގެ ޢަދަދު‬‫އައިސްފަ ި‬
‫‪43‬‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪18‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬

‫‪ ‬ޞަޙާބީންގެ ޢަދުލުވެރިކަން‬
‫‪ ---‬ޢަދުލުގެ އިދިކޮޅު މާނައަކީ އަނިޔާ އެވެ‪.‬‬
‫‪ ---‬ޢިޞްތިލާޙުގައި ޢަދުލުވެރިކަމަކީ ހެކިބަސް ޤަބޫލުކުރުމާއި އަދި ކީރިތިރަސޫލާގެ ޙަދީޘް ފުޅުތައް އެމީހެއްގެ ފަރާތުން‬
‫ޤަބޫލުކުރުމުގެ ޤާބިލްކަން ލިބިހުރި މީހަކަށް ވުމެވެ‪.‬‬
‫ނވޭބަހުގެ މާނައަކީ ދީނީގޮތުންނާއި އަޚުލާޤީގޮތުން ރަނގަޅުމީހަކަށް ވުމެވެ‪ .‬ޝިރުކާއި‬
‫ބ ެ‬
‫‪ ---‬ޤާބިލްކަން ލިބި ހުރުމޭ ު‬
‫ފާސިޤު ޢަމަލުތަކުންނާއި ބިދުޢަވެރި ގޮތްތަކުން ދުރުހެލިވުމެވެ‪.‬‬
‫ނނެވެ‪ .‬އަދި އެބޭކަލުންގެ‬
‫‪ ---‬ހުރިހާ ޢިލްމުވެރިން އިއްތަފާޤުވެލައްވާ ގޮތުގައި ހުރިހާ ޞަޙާބީންނަކީ ޢަދުލުވެރި ް‬
‫ނއި ރަސޫލާގެ ޙަދީޘްފުޅުތަކުން އެކަން ސާބިތުވާތީއެވެ‪.‬‬
‫ޢަދުލުވެރިކަމާމެދު ސުވާލުކުރުމެއް ނެތެވެ‪ .‬އެހެނީ ކީރިތި ޤުރްއާ ާ‬
‫މާތްﷲ ގެ ވަޙި ބަސްފުޅެއްގެ މާނައިގައިވެއެވެ‪.،‬‬
‫މގައި ތިމަންރަސްކަލާނގެ ތިޔަބައިމީހުން ލެއްވީމެވެ‪.‬‬
‫" އަދި ހަމައެފަދައިން ތިޔަބައިމީހުންނަކީ މެދުމިން އުއްމަތެއް ކަ ު‬
‫ކންގެ މައްޗަށް ހެކިވާ ބަޔަކުކަމުގައި ތިޔަބައިމީހުން ވުމަށްޓަކައެވެ‪ .‬އަދި‬
‫އެއީ (ޤިޔާމަތްދުވަހުން) މީސްތަ ު‬
‫ތިޔަބައިމީހުންގެ މައްޗަށް ހެކިވެރިޔަކު ކަމުގައި ރަސޫލާ ވެވަޑައިގަތުމަށްޓަކައެވެ‪".‬‬

‫‪ ‬އަޞްޙާބު ބޭކަލުން ދެނެގަތުމުގެ ފައިދާ‬

‫ނގެ ޙުކުމްތައް‬
‫ދ ު‬
‫ބތުވާހިނދު ީ‬
‫އއްކަން ކީރިތިޤުރްއާނާއި ރަސޫލާގެ ސުންނަތުން ޘާ ި‬
‫ރބަ ެ‬
‫(‪ )1‬ޞާޙާބީންނަކީ ޢަދުލުވެ ި‬
‫އ ތެދު ޙުކުމެއްކަން‬
‫އަޞްޙާބު ބޭކަލަކާއި ހަމައިން އައިސްފައިވާނަމަ އެ އަޞްޙާބު ބޭކަލެއްގެ ޙަލަތު ބަލަން ނުޖެހި އެ ީ‬
‫ނުވަތަ ޞައްޙަ ބަސްފުޅެއްކަން ޘާބިތުވުން‪.‬‬
‫ހތުރު އެއްޗެހި ކިޔާ ކޮންމެ މީހަކީ ދީނުގެ‬
‫ތން އެކަށީގެންނުވާ ވާހަކަދެއްކުމާއި ހަޑި ު‬
‫(‪ )2‬ޞަޙާބީއަކާ ބެހޭގޮ ު‬
‫ޢަދުއްވެއްކަން ސާބިތުވުން‪.‬‬
‫ނ‬
‫އން މައުޤޫފް ޙަދީޘް ވަކިކުރަން އެނގު ް‬
‫(‪ )3‬ޙަދީޘްގެ ބާވަތްތަކުގެ ތެރެ ި‬
‫ލފުޅެއް ނުވަތަ އިޤްރާރުވެލައްވާފައިވާ ކަންތައް)‬
‫(މައުޤޫފް ޙަދީޘްއަކީ ޞަޙާބީއަކަށް ނިސްބަތްވާ ބަސްފުޅެއް‪ ،‬ޢަމަ ް‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪19‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬

‫ފިލާވަޅު ‪ :5‬ތާބިޢީން އާއި ތަބަޢަ ތާބިޢީން‬

‫‪ ‬ތާބިޢީންގެ ލުޣަވީ މާނަ‪ :‬އެއްޗެއްގެ ފަހަތުން ދިއުމެވެ‪.‬‬

‫‪ ‬ތާބިޢީންގެ އިސްތިލާޙީ މާނަ‪ :‬ތާބިޢީންނަކީ އީމާންކަންމަތީ ު‬

‫ހރެ ރަސޫލާގެ ޞަޙާބީންކުރެ ޞަޙާބީއަކާ ބައްދަލުވެހުރެ‬
‫ހންނެވެ‪.‬‬
‫އީމާންކަންމަތީހުރެ މަރުވެދާ މީ ު‬

‫‪ ‬ތާބިޢީންގެ ޢަދުލުވެރިކަން‪:‬‬
‫ޙދީޘްފުޅެއްގެ މާނައިގައިވެއެވެ‪.‬‬
‫އެބޭކަލުންނަކި ޚައިރުލް ޤުރޫނުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ބޭކަލުންނެވެ‪ަ .‬‬
‫" ރަނގަޅު ޤަރުނަކީ ތިމަންކަލޭގެފާނު އުޅުއްވި ޤަރުނެވެ‪ .‬ދެން އެޔާޖެހުނު މީހުންނެވެ‪ .‬ދެން އެޔާޖެހުނު މީހުންނެވެ‪".‬‬
‫ރޖަ އަށް ނައުމުން އާންމުންނެކޭ އެއްފަދައެވެ‪.‬‬
‫‪ ‬މިބޭކަލުން ޞަޙާބީންގެ ދަ ަ‬
‫‪ ‬މިބޭކަލުންގެ ތެރޭގައި ޤަޞްދުގައި ދޮގުހަދާ މީހުން ނެތްފަދައެވެ‪ .‬މިބޭކަލުންގެ ތެރޭގައި ޙަދީޘް ރިވާކުރުމުގައި‬
‫ވަހުމާއި ކުށުގެ މައްސަލަ ނާދިރުގޮތެއްގައި ނަމަވެސް އުޅެއެވެ‪.‬‬
‫‪ ‬ނަމަވެސް އެބޭކަލުންގެ ތެރެއިން މޮޅުބޭކަލަކު މިފަދަ ގޮތެއްގައި ފެނުނުކަމަށްވިޔަސް އެބޭކަލެއްގެ ޙަދީޘް ޝަވާހިދު‬
‫ބކަލެއްގެ‬
‫މނިދާނެއެވެ‪ .‬ނަމަވެސް ކުށްގިނަވެ އެބޭކަލެއްގެ ތަފަތުތައް ގިނަވެއްޖެނަމަ އެ ޭ‬
‫މުތާބަޢާތް ތެރޭގައި ހި ެ‬
‫ނއެވެ‪.‬‬
‫ރިވާޔަތްތައް ޙުއްޖަތަކަށް ނުބެލޭ ެ‬
‫‪ ‬ޢަދުލުވެރިކަން ސާބިތުވާނީ އެމީހެއްގެ ޢަދުލުވެރިކަމަށް އެހެންބެކަލަކު ކަނޑައެޅިގެން ވިދާޅުވުމުންނެވެ‪ .‬ނުވަތަ‬
‫ޙިފްޡު އާއި އިތްޤާންގެ (ދަސްކުރި އެއްޗެއް ޔަޤީންކަމާއެކު ބުނެދެން އެނގުން) ގޮތުގައި މީސްތަކުންގެ ކައިރީގައި‬
‫މަޝްހޫރު ވުމުންނެވެ‪.‬‬

‫‪ ‬ތާބިޢީންކަމަށް ދަޢުވާ ކުރެވިދާނެ ދުވަސްވަރު‪:‬‬

‫‪ ---‬އެދުވަސްވަރު ފެށިފައިވަނީ ކީރިތި ރަސޫލާ ސުވަރުގެވަޑައިގަތުމާއި ގުޅިގެން (ހިޖްރައިން ‪11‬ވަނަ އަހަރު ކުރީކޮޅު)‬
‫ބ އަބުއް ޠުފައިލް ޢާމިރުބުނު ވާޘިލަތު އަވަހާރަވުމާއި‬
‫‪ ---‬އެދުވަސްވަރު ނިމިފައިވަނީ އެންމެ ފަހުން އަވަހާރަވީ ޞަޙާ ީ‬
‫ގުޅިގެންނެވެ‪ ( .‬ހިޖުރައިން ‪ 110‬ވަނަ އަހަރު)‬
‫‪ ---‬މި މުއްދަތުގެ ފަހުން ތާބިޢީ ކަމަށް ދަޢުވާ ކޮށްފި މީހަކީ ދޮގުހަދާ މީހެކެވެ‪.‬‬

‫‪ ‬އެންމެ މާތް ތާބިޢީން‪ :‬އެންމެ މާތް ތާބިޢީ ބޭކަލަކީ ސަޢީދު ު‬

‫ބނުލް މުސައްޔަބު އެވެ‪.‬‬
‫ތގައި‪ :‬ސަޢީދު ބުނުލް މުސައްޔަބު‬
‫‪ ---‬މަދީނާގެ އަހުލުވެރިންގެ ގާ ު‬
‫‪ ---‬ކޫފާގެ އަހުލުވެރިންގެ ގާތުގައި‪ :‬އުވައިސުލް ޤަރްނީ‬
‫‪ ---‬ބަޞަރާގެ އަހުލުވެރިންގެ ގާތުގައި‪ :‬ޙަސަނުލް ބަޞަރީ‬
‫ނ‬
‫އެންމެ މާތް އަންހެން ތާބިޢީންނަކީ‪ :‬ޙަފްޞާ ބިންތި ސީރީން‪ ،‬ޢުމްރާ ބިންތި ޢަބްދުއްރަޙްމާ ު‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪20‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬

‫‪ ‬އަތުބާޢުއްތާބިޢީން‪:‬‬
‫ނވެ‪.‬‬
‫އޔަ ބޭކަލަކާއި ބައްދަލުވެހުރެ އީމާންކަންމަތީހުރެ މަރުވެދާ މީހުން ެ‬
‫‪ ---‬އީމާންކަންމަތީ ހުރެ ތާބިޢި ް‬
‫ތބިޢީންނަކީ މާތްﷲގެ ދީނުގައި ރަނގަޅަށް އުޅުއްވި ބޭކަލުންނެވެ‪.‬‬
‫‪ ---‬އާންމުގޮތެއްގައި އަތުބާޢުއް ާ‬
‫މވެރިން ހިމެނެއެވެ‪.‬‬
‫ވމުގައި އަރާތިއްބެވި ފިޤްހު އިލް ު‬
‫ކށްދެއް ު‬
‫‪ ---‬ދީނުގެ ޙުކުމްތައް މީސްތަކުންނާއި ހަމައަށް ނަޤުލް ޮ‬
‫‪ ---‬ދީނުގެ ޙަރާމް ޙަލާލު ރަނގަޅަށް ދެނެވަޑައިގެން ތިއްބެވި ޢިލްމުވެރިންނާއި ދީނުގެ ބޮޑެތި ޢިމާމުންނާއި‬
‫މުޙައްދިޘުން ހިމެނުވަޑައިގަންނަވައެވެ‪.‬‬

‫‪ ‬އަތުބާޢުއްތާބިޢީން ކަމަށް ދަޢުވާ ކުރެވިދާނެ ދުވަސްވަރު‪:‬‬

‫ތ އަވަހާރަވުމުން‬
‫ވޘިލަ ު‬
‫ނވި ޞަޙާބީ އަބުއްޠުފައިލް ޢާމުރު ބުނު ާ‬
‫ހިޖުރައިން ‪ 110‬ވަނަ އަހަރު އެންމެ ފަހުން ހުން ެ‬
‫ފެށިގެން ހިޖުރައިން ‪ 220‬ވަނަ އަހަރާ ހަމައަށެވެ‪.‬‬

‫‪ ‬އަތުބާޢުއްތާބިޢީންގެ ޢަދުލުވެރިކަން‪:‬‬
‫އެބޭކަލުންގެ ތެރޭގައި ޤަޞްދުގައި ދޮގުހަދާ މީހުންނާއި ގިނަގިނައިން ކުށްކުރާ މީހުންވެސް އުޅުނެވެ‪ .‬ނަމަވެސް‬
‫ލންނާއި ބުޚާރީ އާއި‬
‫މލިކްގެ ފާނުފަދަ އިމާމުވެރި ބޭކަ ު‬
‫ޢަދުލުވެރިކަމާއި ޟަބްތުގެ ގޮތުން އަރާތިއްބެވި ޝާފިޢީގެފާނާއި ާ‬
‫މުސްލިމް ފަދަ މުޙައްދިޘުން އުޅުއްވިއެވެ‪.‬‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪21‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬

‫ފިލާވަޅު ‪ :6‬ރާވީންގެ ޝަރުޠުތައް‬

‫ކކީ‪:‬‬
‫ލން ބައްލަވާ ޝަރުތުތަ ަ‬
‫ޙަދީޘްފުޅުތައް ޤަބޫލުކުރުމުގައި ދަންނަބޭކަ ު‬
‫އ‬
‫މވާންޖެހޭ ޝަރުޠުތަ ް‬
‫(‪ )1‬ރާވީންގެ ކިބައިގައި ފުރިހަ ަ‬
‫އ‬
‫ބލުކުރުމުގައި ފުރިހަމަ ވާންޖެހޭ ޝަރުޠުތަ ް‬
‫(‪ )2‬ޙަދީޘްތަކާއި ޚަބަރުތައް ޤަ ޫ‬
‫‪ ‬ޢިލްމުލް މުޞްޠަލަޙް (ޙަދީޘް ޢިލްމު)‬
‫‪ ‬މިޒަމާނުގެ ޚަބަރުފަތުރާ ވަޞީލަތްތަކުގެ މުރާސިލުން ރިވާކޮށް ނަޤުލުކުރާ ޚަބަރުތަކަކީ އެހާ ޞައްޙަ ޚަބަރުތަކެއް‬
‫ބޔަކަށްވާތީއެވެ‪ .‬އެހެންކަމުން ކުޑަވަޤުތުކޮޅެއްގެ ތެރޭގައި‬
‫ރވީންގެ) ޙާލަތު އެނގިފައިނުވާ ަ‬
‫ނޫނެވެ‪ .‬ސަބަބަކީ އެމީހުންގެ ( ާ‬
‫ގ ޚަބަރުތަކެއްކަން ފާޅުވެދެއެވެ‪.‬‬
‫އެފަރަތްތަކުން ދިން ޚަބަރަކީ ދޮ ު‬

‫‪ ‬ރާވީންގެ ކިބައިގައި ހުރުން ލާޒިމު ޝަރުޠުތައް‪:‬‬

‫މުސްލިމަކު‬
‫ކަމުގައިވުން‬
‫މުރޫޢަތްތެރިކަމަށް‬ ‫ބުއްދިސަލާމަތުން‬
‫ބުރޫއަރާ ކަންކަމުން‬ ‫ހުރުން‬
‫ރައްކާތެރިވުން‬
‫)‪(1‬ޢަދުލުވެރިކަން‬

‫ފާސިޤު ޢަމަލުތަކާ އެކަމުގެ‬ ‫ބާލިޣުވުން‬

‫ސަބަބުތަކުން ސަލާމަތްވުން‬

‫ހިތުން ދަސްކުރުން‬ ‫ކަންތައްތަކަށް‬

‫ގޯސްވެ ބަލިކަށި‬ ‫(‪ )2‬ޟަބްތު‬ ‫ޤަޞްދުގައި އިޙުމާލުވާ‬
‫ވެފައި ނުވުން‬ ‫ޣާފިލަކުކަމުގައި ނުވުން‪.‬‬

‫ވަހުމުތަކާއި‬
‫އިތުބާރުހުރި‬ ‫ޝައްކުތައް ގިނަ‬
‫ޘިޤާތުންނާއި ޚިލާފު‬ ‫ބޮޑެތި ކުށް ކުރާ‬ ‫މީހަކު ކަމުގައއި‬
‫ނުވުން‬ ‫މީހަކަށް ނުވުން‬ ‫ނުވުން‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪22‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬

‫ޢަދާލަތު ސާބިތުވާނީ ކިހިނެތް؟‬ ‫‪‬‬

‫ބޔަކު އެބޭކަލަކީ‬
‫ނގެ އަދުލުވެރިކަން ފާދުވެރި ނަޒަރަކުން ބައްލަވާ ޢިލްމުވެރިންގެ ަ‬
‫(‪ )1‬ރާވީން ނަޤުދުކޮށް އެމީހު ް‬
‫ކލުންގެ ތެރެއިން އެއްބޭކަލަކު އެ ރާވީއަކީ އަދުލުވެރިއެއްކަން ލިޔުމުން ބަޔާން ކުރުމުން‬
‫ޢަދުލުވެރިއެއްކަން ނުވަތަ އެބޭ ަ‬
‫ނތްކަމުގައި ވިޔަސް ރާވީއެއްގެ ޢަދުލުވެރިކަން މީސްތަކުންގެ މެދުގައި މަޝަހުރުވެ އެކަމުގެ‬
‫ވފައި ެ‬
‫(‪ )2‬ނައްޞުން ބަޔާން ެ‬
‫ޘނާ ކިޔުއްވާފައިވުން‪( .‬އިމާމުވެރި ބޭކަލުން‪ ،‬އިމާމު އައުރާޒީ)‬
‫މައްޗަށް ޢިލްމުވެރިން ތަޢުރީފާ ަ‬

‫ރާވީއެއްގެ ޟަބްޠު ދެނެގަންނާނީ ކިހިނެތް؟‬

‫ނއެވެ‪.‬‬
‫ދ ެ‬
‫ނނާއި އެއްގޮތަވާ މިންވަރު ދެނެގަނެގެން ބެލި ާ‬
‫‪ ---‬އެ ރާވީ އެއް ރިވާކުރާ ޙަދީޘް ތަކާއި ޘިޤާތު ް‬
‫ނއި އެ ރާވީ އެއްގެ ރިވާޔަތްތަކާއި އެއްބަސްވާ މިންވަރު ގިނަ ކަމުގައިވާނަމަ އޭނާ އަކީ‬
‫ނ ާ‬
‫‪ ---‬މިގޮތުން ފުރިހަމަ ޘިޤާތު ް‬
‫ވ މަދު ރިވާޔަތް ތަކުގެ ސަބަބުން މި ސިފައަށް ލިބޭނެ‬
‫ޟަބްޠެއް ކަމުގައި ބެލިދާނެއެވެ‪ .‬އަދި އޭނާ އެބޭކަލުންނާ މުޚާލަފު ާ‬
‫ގެއްލުމެއް ނެތެވެ‪.‬‬
‫ނނާއި ޚިލާފުވާ ރިވާޔަތްތައް ގިނަ ކަމުގައިވާނަމަ އޭނާގެ ކިބައިގައި މި ސިފަ ނެތްކަމަށް‬
‫‪ ---‬ނަމަވެސް ފުރިހަމަ ޘިޤާތު ް‬
‫ވނެއެވެ‪.‬‬
‫ހުކުމް ކުރެވި އޭނާގެ ރިވާޔަތްތައް ދަލީލަކަށް ނުބެލެ ޭ‬

‫ބައެއް އުޞޫލުތައް‪:‬‬
‫(‪ )1‬ރާވީއެއްގެ އުނިސިފަ ބަޔާންކޮށް ޖަރަޙަ ކޮށްފިނަމަ އެކަމުގެ ސަބަބު ބަޔާންވެފައި އޮންނަން ޖެހޭނެ އެވެ‪ .‬ސަބަބު ބަޔާން‬
‫ވއެވެ‪.‬‬
‫ނުކޮށް ޖަރަހަ ކޮށްފިނަމަ އެ ޖަރަހައަކީ ޤަބޫލުކުރެވޭ ކަމަކަށް ނު ެ‬
‫(‪ )2‬ރާވީއެއްގެ ތެދުވެރިކަމާއި ޢަދުލުވެރިކަން ބަޔާން ކުރުމުގައި ސަބަބު ބަޔާން ނުކުރިޔަސް އެކަން ޤަބޫލު ކުރެވެއެވެ‪.‬‬
‫ވރިންގެ އެންމެ ޢިލްމުވެރިއަކު ރާވީއަކު ޖަރަޙަ ކުރިޔަސް އަދި ޢަދުލުވެރިއެއްކަމުގައި‬
‫(‪ )3‬ރާވީން ނަޤުދުކުރާ ޢިލްމު ެ‬
‫ކަނޑައެޅިޔަސް އެކަން ޘާބިތު ވާނެއެވެ‪.‬‬
‫(‪ )4‬އެކެއްގެ މައްޗަށް ދެ ގޮތަކަށް ޖަރަޙަ ކުރެވިއްޖެނަމަ އިތުބާރު ހުރިގޮތަކީ ސަބަބު ބަޔާންކޮށްފައިވާ ޖަރަހަ އިސްކުރުމެވެ‪.‬‬
‫ވ ރާވީއަކު މީހެއްގެ ކިބައިން ޙަދީޘެއް ރިވާކުރުމަކީ އެމީހާގެ ޢަދާލަތު ޘާބިތުވުމުގެ‬
‫ގން ާ‬
‫(‪ )5‬ޢަދާލަތުގެ ސިފަ ލިބި ެ‬
‫އިތުބާރަކަށް ނުފުދެއެވެ‪.‬‬
‫ވ ދިނުމަކީ އެ ޙަދީޘެއް ޞައްޙަ ވުމަށް ކުރި ހުކުމަކަށް‬
‫ހަމަ އެހެންމެ ޢިލްމުވެރިޔަކު ޙަދީޘަކާ އެއްގޮތަށް ޢަމަލުކޮށް ފަތު ާ‬
‫ލނެއެވެ‪.‬‬
‫ނުބެލ ޭ‬
‫އަދި ޙަދީޘަކާ މުޚާލަފް ވުމަކީ އެ ޙާދީޘް ޞައްޙަ ނުވުމުގެ ހެއްކެއްވެސް ނޫނެވެ‪.‬‬
‫އބާވީ މީހާ ރިވާ ކުރާ ބަސްފުޅުތައް ޤަބޫލުކުރެވެއެވެ‪.‬‬
‫(‪ )6‬ފިސްޤުގެ ޢަމަލުތަކުން ތަ ު‬
‫ނަމަވެސް ރަސޫލާގެ މައްޗަށް ދޮގެއް ހެދިމީހަކު ތައުބާ ވިޔަސް އޭނާ ރިވާކުރާ ޚަބަރުތައް ޤަބޫލެއް ނުކުރެވެއެވެ‪.‬‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪23‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬

‫ޢަޤީދާ‬

‫ފިލާވަޅު ‪ :1‬ﷲގެ ވަލީވެރިންނާއި އެބޭކަލުންގެ ކަރާމާތް‬

‫‪ ‬ވަލީވެރިޔާގެ ލުޣަވީ މާނަ‪ :‬ގާތްކަމާއި ކައިރިކަން ލިބިފައިވާ މީހާ ‪ /‬ކަމަކާ ޙަވާލުވެ ހުންނަ މީހާ ‪ /‬އޯގާތެރިކަމާއި‬
‫ތެދުވެރިކަން އެމީހެއްގެ ގައިގައި ހުރި މީހާ‬

‫‪ ‬މާތްﷲގެ ވަލީވެރިޔާގެ އިޞްޠިލާޙީ މާނަ‪ :‬މާތްﷲގެ ޢަމުރުފުޅުތަކަށާއި ނަހީފުޅުތަކަށް ފުރިހަ ަ‬

‫މގޮތުގައި ޢަމަލުކޮށް‬
‫މސައްކަތްކޮށް ދުނިޔަވީ އެދުންތަކާއި ބޮޑެތި‬
‫ކުޅަދާނަވީ މިންވަރަކުން އެކަލާނގެ މަޢުރިފާކޮށް ދެނެގަތުމަށް ަ‬
‫ޝަހުވަތްތަކުން ދުރުވެހުރުމުގެ ސަބަބުން އެކަލާނގެއާ ގާތްކަން ލިބިފައިވާ މީހާއެވެ‪.‬‬

‫ތަޤުވަވެރިކަން‬
‫ﷲއަ ް‬
‫ށ‬
‫ކިޔަމަންތެރިކަން‬ ‫ﷲއަ ް‬
‫ށ‬
‫އަދާކުރުން‬ ‫ލޯބިކުރުން‬
‫ﷲ ެ‬
‫ގ‬
‫ވަލީވެރިންގެ‬
‫ސިފަތައް‬
‫ސުންނަތްކަންތައް‬ ‫ނަހީކުރެއްވި ކަންތަކުން‬
‫އަދާކުރުން‬ ‫ދުރުވެހުރުމާއެކު‬
‫އެކަންތަކަށް ދެކޮޅުހެދުން‬
‫އީމާންތެރިކަން‬

‫‪ ‬ﷲގެ ވަލީވެރިން ދެނެގަތުން‪:‬‬

‫‪ ‬ކާފިރަކުކަމުގައި ނުވުން‬
‫‪ ‬މުނަފިޤަކު ކަމުގައި ނުވުން‬
‫ނ‬
‫‪ ‬ފަރުޟުކަންތައް އަދާކުރުމާއެކު ނަފުލް ކަންތައް އަދާކުރާ މީހަކަށްވު ް‬
‫ނ‬
‫‪ ‬ޤުރްއާނާއި ސުންނަތާއި ޚިލާފު ނުވު ް‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪24‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬

‫‪ ‬ކަރާމާތް‪ :‬ކަރާމާތަކީ ރަސޫލުންގެ ރިސާލަތަށް ފުރިހަމައަށް ތަބަ ަ‬

‫ޢވެ ޢަމަލުކުރި ޞާލިޙު އަޅުންގެ އަތްމައްޗަށް މާތްﷲ‬
‫ފާލުކުރައްވާ އާދަޔާޚިލާފު ކަންތަކެވެ‪.‬‬

‫‪ ‬ޤުރްއާނުގައި ބަޔާންވެފައިވާ ބައެއް ކަރާމާތް‪:‬‬

‫(‪ )1‬ކަހުފް ބަގައިގެ މީހުންގެ ކަރާމާތް‪ :‬އެބައިމީހުންގެ އީމާންކަމާއިގެން ޤައިމުގައި ނޫޅެވިގެން އެބައިމީހުންގެ‬
‫ވެރިޔަކަށްހުރި ކާފަރު އަނިޔާވެރި ވެރިއެއްގެ ކިބައިން ސަލާމަތްވުމަށްޓަކައި ހޮހަޅައެއް (ކަހްފަކަށް) ވަދެ ‪ 300‬އާއި ‪9‬‬
‫ބން‪.‬‬
‫އަހަރު ވަންދެން ނިދާފައި ތި ު‬
‫(‪ )2‬މަރްޔަމްގެފާނަށް ދެއްކެވި ކަރާމާތް‪:‬‬
‫‪ ‬އެއްވެސް އިންސާނެއްގެ އެހީއަކާއިނުލައި އަދި އެއްވެސް މާއްދީ ސަބަބެއްނެތި ރިޒްޤް‬
‫ފނިމޫސުމުގައި ހޫނުމޫސުމުގެ މޭވާ އަދި ހޫނުމޫސުމުގައި ފިނިމޫސުމުގެ މޭވާ އެކަމަނާގެ‬
‫ލބިވަޑައިގަތުން‪ .‬އެކަމަނާއަށް ި‬
‫ހންނަވައެވެ‪.‬‬
‫މިހްރާބުގޭގައި ލިބެން ު‬
‫‪ ‬އެއްވެސް އިންސާނަކު ބީހުމަކާއި ނުލައި އެކަމަނާއަށް ދަރިކަލަކު (އީސާ އަލައިހިއްސަލާމް)‬
‫ލިބިވަޑައިގަތުން‪.‬‬
‫‪ ‬އީސާގެފާނު ރައްކާވުމާއި ކައިރިވެފައި ވަނިކޮށް އެކަމަނާ ކަދުރު ރުކެއްގެ ކައިރީގައި އިށީނެވެ‪.‬‬
‫ދންވެ ފައްކާވެފައިވާ‬
‫އޭރު އެރުކުގައި ހުރީ ރަނގަޅަށް ކަދުރު ހަރުނުވެއެވެ‪ .‬ނަމަވެސް އެކަމަނާ ރުއް ހަލުވާލުމުން ފޭބީ ޮ‬
‫ކަދުރެވެ‪.‬‬
‫‪ ‬އީސާގެ ފާނު ރައްކާވުމާއި ގުޅިގެން އެކަމަނާ ރަށަށް ވަޑައިގަތުމުން މީސްތަކުން އެކަމަނާގެ‬
‫ތތައް އަޅުވަން ފެށުމުން އެކަމނާގެ ދަރިކަލުން ވާހަކަދައްކަވާ އެކަމަނާގެ ކުށެއް ނެތްކަން‬
‫ބޮލުގައި ދޮގުތުހުމަ ު‬
‫ހާމަކުރެއްވުން‬
‫"އެދަރިކަލުން ވިދާޅުވިއެވެ‪ .‬ހަމަކަށަވަރުން އަހުރެންނަކީ ﷲގެ އަޅަކީމެވެ‪ .‬އެކަލާނގެ މިއަޅާއަށް‬
‫ފޮތްދެއްވިއެވެ‪ .‬އަދި ނަބިއަކު ކަމުގައި މިއަޅާ ލެއްވިއެވެ‪".‬‬
‫ޤސްގެ‬
‫(‪ )3‬ސުލޭމާންގެ ފާނަށް ދެއްކެވި ކަރާމާތް‪ :‬ފޮތުގެ ޢިލްމު ލިބިވަޑައިގެން ހުންނެވި ބޭކަލަކު ބަލް ީ‬
‫ތަޚުތު އެސްފިޔަ ޖަހާލާހާ ކުޑަވަޤުތުކޮޅެއްގައި ދަރުބާރަށް ގެނައުން‪.‬‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪25‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬

‫‪ ‬ބައެއް އަޞްޙާބު ބޭކަލުންގެ ކަރާމާތް‪:‬‬

‫(‪ )1‬އަބޫބަކުރުގެފާނުގެ ކަރާމާތް‪ :‬އަތްޕުޅުދަތި ތަނަވަސްކަން ކުޑަ ދުވަސްވަރެއްގައި އެކަލޭގެފާނު ‪3‬‬
‫އން‪.‬‬
‫ވރަކަށް ތައްޓަށް އިތުރުވަމުން ދި ު‬
‫މެހެމާނުންނާއެކު ގެއަށް ވަޑައިގެން އެބޭކަލުން ކަމުން ގެންދިޔަ ަ‬
‫ރ ގެއްލި‬
‫(‪ )2‬ކީރިތިރަސޫލާގެ އަޅު ސަފީނާގެ ކަރާމާތް‪ :‬ސަފީނާއަށް ރޫމުގެ ބިމުން މުސްލިމުންގެ ލަޝްކކަ ު‬
‫މަގު އޮޅުނެވެ‪ .‬އަދި އަސީރެއްގެ ގޮތުގައި ހައްޔަރުވިއެވެ‪ .‬ދެން އޭނާ ފިލައިގެން ލަޝްކަރުހޯދަން ނުކުތުމުން ޞަހަރަ‬
‫ނޏެވެ‪ .‬އަހަރެންނަކީ ރަސޫލާގެ އަޅަކީމެވެ‪ .‬ރަސޫލާއަކީ‬
‫ތެރެއިން ދިމާވީ ސިންގާ އަކާއެވެ‪ .‬އެހިނދު އޭނާ ސިންގާއަށް ބު ް‬
‫ވރިއެކެވެ‪ .‬ދެން ސިންގާ ނަގޫ ތަޅުވައިގަތުމަށްފަހު ކައިރިއަށް އައިސް އެކުގައި ދަތުރު‬
‫އެވެނި މިވެނި ކަންތައްތަކެއްގެ ެ‬
‫ކުރިއެވެ‪ .‬އަޑެއް އިވޭއިރަށް އެދިމާއަށް ދުއްވައިގަނެއެވެ‪ .‬އެއަށްފަހު އައިސް ކައިރީގައި އޮވެއެވެ‪ .‬ލަޝްކަރާ ހަމައަށް‬
‫އާދެވުމުން އެސޮރު ހިނގައްޖެއެވެ‪.‬‬
‫(‪ )3‬ޢުމަރުގެފާނުގެ ކަރާމާތް‪ :‬ޢުމަރުގެފާނު ސާރިޔާ ކިޔުނު މީހަކު ލަޝްކަރުގެ ވެރިއަކަށް އިސްކުރައްވައި‬
‫ރ ކަޝްފުވިއެވެ‪.‬‬
‫ހަނގުރާމައަށް ފޮނުއްވިއެވެ‪ .‬އެކަލޭގެފަނު މިސްކިތުގައި ޚުޠުބާ ދެއްވަން އިންނަވަނިކޮށް ލަޝްކަ ު‬
‫އެކަލޭގެފާނު ގޮވާލެއްވިއެވެ‪" .‬އޭ ސާރިޔާއެވެ‪ .‬ފަރުބަދައެވެ!" އެ ލަޝްކަރުން ފޮނުއްވި ބޭކަލަކު ވަޑައިގެން‬
‫ވލާ ފަރާތެއްގެ އަޑު އިވުނެވެ‪" .‬އޭ ސާރިޔާއެވެ‪.‬‬
‫ވިދާޅުވިއެވެ‪ .‬ދުޝްމިނުން އަހަރެމެން ބަލިކުރިއެވެ‪ .‬އެހިނދު ގޮ ަ‬
‫ނން ބަލިކުރީމެވެ‪.‬‬
‫ދއިގެން ހަނގުރާމަކޮށް ދުޝްމި ު‬
‫ފަރުބަދައެވެ‪ ".‬ދެން އަހަރެމެން އެފަރުބަދަ ނިވާފަތްގަނޑަކަށް ހަ ަ‬

‫ކަރާމާތުގެ ނަތީޖާ‪:‬‬
‫ވން‬
‫ނނަށް ސުވަރުގޭގެ ނިޢުމަތްތައް ޔަޤީންކުރެވޭގޮތް ު‬
‫(‪ )1‬އެބައިމީހު ް‬
‫ނ‬
‫(‪ )2‬ﷲ އަށް ކިޔަމަންތެރިވުމުގައި ދެމިހުރެވޭގޮތްވު ް‬
‫ކރުމުގެ‬
‫ގ ގޮތުން ވާޖިބު ކަންތައްކުރުމުގެ އިތުރުން ސުންނަތްކަންތައް އަދާ ު‬
‫(‪ )3‬އެކަލާނގެއަށް އަޅުވެތިވުމު ެ‬
‫ނ‬
‫ޝަޢުޤުވެރިކަން އިތުރުވު ް‬
‫ނ‬
‫(‪ )4‬ﷲގެ ޙަޟްރަތުން ކާމިޔާބު ލިބޭ ބަޔަކަށްވު ް‬
‫(‪ )5‬ﷲ ރުއްސެވިކަން ހާމަވުން‬

‫ނކުރެ އެންމެ ތަޤުވާވެރި ވީ މީހުންނެވެ‪".‬‬

‫ރ އެންމެ މާތްމީހަކީ ތިޔަބައިމީހު ް‬
‫"ހަމަކަށަވަރުން ތިޔަބައިމީހުންކު ެ‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪26‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬

‫ފިލާވަޅު ‪ :2‬ޝައިޠާނާގެ ހެއްލުންތެރިން‬

‫ތރޭގައި މާތްﷲއަށް އީމާން ނުވާމީހުންނާއި ސިހުރުވެރިންނާއި ޤުރްއާނާއި ސުންނަތާއި‬ ‫‪ ‬ޝައިޠާނާގެ ހެއްލު ް‬

‫ނތެރިންގެ ެ‬
‫ޚިލާލާފުވާ މީހުން ހިމެނެއެވެ‪.‬‬
‫މާތްﷲ ވަޙީކުރައްވާފައިވާ ބަސްފުޅެއްގެ މާނައިގައި ވެއެވެ‪.‬‬
‫ނލެއްވީމެވެ‪".‬‬
‫ހންނަށް ވާގިވެރިވާ ބަޔަކުކަމުގައި‪ ،‬ތިމަންރަސްކަލާނގެ ޝައިޠާނު ް‬
‫" ހަމަކަށަވަރުން އީމާންނުވާ މީ ު‬

‫‪ ‬ޝައިޠާނާގެ ހެއްލުންތެރިންގެ ޢަލާމާތްތައް‪:‬‬

‫‪ ---‬ނަޖިސްތަކެތި ކެއުމާއި ބުއިން‬
‫‪ ---‬ﷲ ފިޔަވައި އެހެންފަރާތްތަކަށް ސަޖިދަކޮށް އުޅުން‪.‬‬
‫‪ ---‬ޤަބުރަށް އަޅުކަންކުރުން‬
‫‪ ---‬ޤުރްއާން އަޑުއެހުމަށް ނަފްރަތުކުރުން‬
‫‪ ---‬ފާޙިޝް ޅެންތަކާއި ވަހަކަތައް އަޑުއެހުން‬

‫‪ ‬ޝައިޠާނާގެ ހެއްލުންތެރިން ކޮށްއުޅޭ ބައެއްކަންތައް‪:‬‬

‫(‪ )1‬ޢަބްދުﷲ ބުނުއްސައްޔާދު‪ :‬ދައްޖާލުކަމަށް މީސްތަކުން ހީކުރިއެވެ‪ .‬ރަސޫލާގެ ހިތްޕުޅުގައި އެއްޗެއް ފޮރުވައިފީމެވެ‬
‫ބންޏެވެ‪" .‬ދުޚް ދުޚް އަދި ހަމަކަށަވަރުން ރަސޫލާގެ ހިތްޕުޅުގައިވަނީ ދުޚާން ސޫރަތެވެ‪ " .‬ރަސޫލާ‬
‫ބުނުމުން އޭނާ ު‬
‫ގތެރެއިންނެވެ‪".‬‬
‫ޙަދީޘް ކުރެއްވިއެވެ‪" .‬ހަމަކަށަވަރުން ކަލޭވަނީ ކާހިނުންގެ އަޚުން ެ‬
‫(‪ )2‬އަލްއަސްވަދުލް އަނަސީ ‪ /‬މުސައިލަމަތުލް ކައްޛާބު‪ :‬ނަބީކަމަށް ދަޢުވާކުރުން‪.‬‬
‫ނ‬
‫(‪ )3‬މިރްޒާ ޣުލާމު އަޙްމަދު‪ :‬ޤާދިޔާނީ ފިރުޤާގެ ބާ ީ‬

‫މށް އެދި އުޅެނީ މަޚްލޫޤުންގެ ކިބައިންނެވެ‪ .‬އޭގެ‬

‫‪ ‬ﷲގެ ފަރާތްޕުޅުން ކަންތައްތަކަށް އެދުމުގެ ބަދަލުގައި ކަންކަ ަ‬
‫އ ވާހަކަދެއްކުންފަދަ‬
‫ބދުގެ ތެރެއަށްވަދެ މުޝްރިކުންނާ ި‬
‫އޔިތުން ހިމެނެއެވެ‪ .‬ޝައިޠާނާ ު‬
‫ތެރޭގައި ދިރިތިބި މީހުންނާއި މަ ް‬
‫ގފުރެދުމަށް އޮޅުވާލައެވެ‪.‬‬
‫ކަންތައްކޮށް ޝައިޠާނާ އޭނާ މަ ު‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪27‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬

‫ފިލާވަޅު ‪ :3‬ޤަޟާ ޤަދަރު‬

‫‪ ‬ޤަޟާގެ މާނަ‪ ---- :‬ކަމެއް ފުރިހަމަކަމާއެކު ނިންމުން‬

‫‪ ----‬އެއްޗެއް އޭގެ ފުރިހަމަކަމާއި ހަރުދަނާކަމާއެކު ހެއްދެވުމެވެ‪.‬‬
‫ނ‬
‫ހއްދެވުމުގެ މާކުރިން އެތަކެތީގެ ޢިލްމު އެކަލާނގެ ދެނެވޮޑިގެންވު ް‬
‫‪ ----‬އެންމެހާ ތަކެތި ެ‬

‫‪ ‬ޤަދަރުގެ މާނަ‪ ---- :‬އެއްޗެއް ހެއްދެވުމުގައި އެއެއްޗަކަށް ކަނޑައެޅިފައިވާ އިލާހީ ޙުދޫދު‪.‬‬

‫ހއްދެވުމުގެ މާކުރިން‬ ‫‪ ‬ޤަޟާ ޤަދަރުގެ މާނަ‪ ---- :‬ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ އެންމެ ާ‬
‫ހ ތަކެތި ހެއްދެވުމާއި އެތަކެތި ެ‬
‫އެތަކެތީގެ ޙާލަތު އެކަލާނގެ ޙަޟްރަތުގައި ވާކަން އަންގައިދޭ ޢިލްމެވެ‪.‬‬

‫‪ ‬ތަޤްދީރުގެ މާނަ‪ ---- :‬ތަޤް ީ‬

‫ދރަކީ ކަނޑައެޅިފައިވާ މިންވރެއް މާތްﷲ ހެއްދެވި ކޮންމެ މަޚްލޫގެއްގައި ލެއްވުމެވެ‪.‬‬
‫މާތް ﷲ ވަޙީ ކުރައްވާފައިވާ ބަސްފުޅެއްގެ މާނައިގައި ވެއެވެ‪.‬‬
‫" ކަލޭގަފާނުގެ ވެރި އެންމެ މަތިވެރިވަންތަ ރަސްކަލާނގެ އިސްމުފުޅުން ކަލޭގެފާނު ތަސްބީޙަ ވިދާޅުވާށެވެ‪.‬‬
‫ހއްދަވައި ދެން އެހެއްދެވުން ފުރިހަމަކުރެއްވި ރަސްކަލާނގެއެވެ‪ .‬އަދި އެކަލާނގެއީ‬
‫އެކަލާނގެއީ އެންމެހައި ތަކެތި ަ‬
‫އެންމެހައި ތަކެތި މިންވަރު ކުރައްވައި ދެން އެތަކެއްޗަށް މަގުދެއްކެވި ރަސްކަލާނގެއެވެ" އަޢުލާ ‪3-1‬‬
‫އަދި ފުރުޤާން ސޫރަތުގެ ‪ 2‬ވަނަ އާޔަތުގައި އަންގަވާފައި ވެއެވެ‪.‬‬
‫" އަދި އެކަލާނގެ ކޮންމެ އެއްޗެއް ހެއްދެވިއެވެ‪ .‬ފަހެ އެކަލާނގެ‬ ‫ش ْيء فَقَد َرهُ ت َ ْقد ً‬
‫ِيرا‬ ‫َو َخ َلقَ ُكل َ‬
‫ނވަރުކުރެއްވިއެވެ‪".‬‬
‫އެތަކެތި ވަރަށް ފުރިހަމައަށް މި ް‬
‫އަދި ރަޢުދު ސޫރަތުގެ ‪ 8‬ވަނަ އާޔަތުގައި އަންގަވާފައި ވެއެވެ‪.‬‬
‫" އަދި ކޮންމެ އެއްޗެއް އެކަލާނގެ ޙަޟްރަތުގައި ވަނީ މިންވަރު ކުރައްވާފައެވެ‪".‬‬ ‫ش ْيء ِعندَهُ ِب ِم ْقدَار‬
‫َو ُكل َ‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪28‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬

‫‪ ‬މިންވަރަށް އީމާންވުމުގެ ބައިތައް‪:‬‬

‫އަލް ޢިލްމު‬
‫މ އެއްޗަކާބެހޭގޮތުން މާޒީވެ ނިމިފައިވާ ކަންތަކާއި މުސްތަޤްބަލުގައި ހިނގާނޭ ކަންތަކާއި އެތަކެތީގެ ރިޒުޤާއި‬
‫• ކޮން ެ‬
‫ލ އަންނަގޮތާއ ކުރާނެ ކަންތަކާއި ސުވަރުގެ ވަންތަވެރިންނާއި ނަރަކަ ވަންތަވެރިން އެތަކެތި ހެއްދެވުމުގެ މާކުރިން‬ ‫އަޖަ ު‬
‫ށ ދެނެވޮޑިގެންވުމެވެ‪.‬‬ ‫މޮޅަ ް‬
‫އަލް ކިތާބަތު‬
‫ރ އައް ލައުޙުލްމަޙްފޫޡްގައި ލިޔުއްވާފައި ވާކަމާއި އެ‬
‫• އެއީ ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ އެކަލާނގެ މަޚްލޫޤާތުގެ ތަޤްދީ ު‬
‫ލިޔުއްވުމަކީ އެއަށް އުނި އިތުރެއް ނާންނަ ނިންމެވުމެއް ކަމެވެ‪.‬‬
‫އަލް މަޝީޢަތު ވަލް އިރާދަތު‬
‫• އެއީ ކޮންމެ ކަމެއްވެސް ހިނގަމުން ދާނީ އެކަލާނގެ އިރާދަފުޅުން ކަމެވެ‪ .‬އެކަލާނގެ އިރާދަފުޅާޢި ނުލައި އެއްވެސް‬
‫ކަމެއްނުވެއެވެ‪.‬‬
‫އަލް ޚަލްޤު‬
‫• އެއީ ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ އެންމެހާ ތަކެތި ހައްދަވާފައި ވުމެވެ‪.‬‬

‫‪ ‬ޤަޟާ ޤަދަރަށް އީމާންވުން‪:‬‬

‫‪ ----‬ޢިލްމުވެރިން އެއްބަސްވެލައްވާ ގޮތުގައި ޤަޟާ ޤަދަރަށް އީމާން ވުމަކީ ވާޖިބު ކަމެކެވެ‪ .‬ވީމާ މިންވަރަށް‬
‫އީމާންނުވާ ކޮންމެ މީހަލީ ކާފިރެކެވެ‪.‬‬
‫ޖިބްރީލްގެފާނު ރަސޫލާގެ އަރިހުގައި ސުވާލު ދެންނެވިއެވެ‪ .‬އީމާންކަމަކީ ކޮބައިތޯއެވެ‪ .‬ރަސޫލާ‬
‫މލާއިކަތުންނަށް އީމާންވުމާއި‪ ،‬އެކަލާނގެ ބާވައިލެއްވި‬
‫ޙަދީޘްފުޅުކުރެއްވިއެވެ‪" .‬އެއީ ﷲ އަށް އީމާންވުމާއި‪ ،‬އެކަލާނގެ ަ‬
‫ވމާއި އާޚިރަތްދުވަހަށް އީމާންވުމެވެ‪ .‬އަދި‬
‫ގ ފޮނުއްވި ރަސޫލުންނަށް އީމާން ު‬
‫ފޮތްތަކަށް އީމާންވުމާއި އެކަލާނ ެ‬
‫ހެޔޮމިންވަރާއި ނުބައިމިންވަރަށް އީމާންވުމެވެ‪".‬‬
‫ފރިހަމަ‬
‫ރަސޫލާގެ ޙަދީޘް ފުޅެއްގެ މާނައިގައި ވެއެވެ‪ " .‬ހަތަރު ކަމަކަށް އީމާން ނުވާ މީހާގެ އީމާންކަން ު‬
‫ވމާއި ހަމަކަށަތިމަން ކަލޭގެފާނީ ﷲ ޙައްޤު ގޮތުގައި‬
‫ނުވާހުއްޓެވެ‪ .‬އެއީ ﷲ ފިޔަވައި އެހެން އިލާހަކު ނުވާކަމަށް ހެކި ު‬
‫ވމާއި ޤަދަރަށް‬
‫ފޮނުއްވި ރަސޫލެއްކަމަށް ހެކިވުމާއި މަރުވާނެކަމާއި މަރުވުމަށްފަހު އަލުން ދިރުއްވާނެކަމަށް އީމާން ު‬
‫އީމާންވުމެވެ‪".‬‬
‫ޤަމަރު ސޫރަތުގެ ‪ 49‬ވަނަ އާޔަތުގައި ވެއެވެ‬
‫" ހަމަކަށަވަރުން ތިމަންރަސްކަލާނގެ ކޮންމެއެއްޗެއް ހައްދަވާފައިވަނީ‬ ‫ش ْيء َخلَ ْقنَاهُ ِبقَدَر‬
‫ِإنا ُكل َ‬
‫ކަނޑައަޅުއްވާފައިވާ ވަކި މިންވަރަކަށެވެ‪".‬‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪29‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬

‫‪ ‬ހެޔޮމިންވަރާއި ނުބައި މިންވަރު‪:‬‬

‫‪ ---‬ހެޔޮމިންވަރާއި ނުބައި މިންވަރު ކަނޑައަޅަނީ މާތްﷲ ކަމުގައި އީމާންވާން ޖެހެއެވެ‪ .‬މާތް ﷲ ހެއްދެވިހައި‬
‫މަޚްލޫޤަކަށް ތަޤްދީރެއް ކަނޑައަޅުއްވާފައި ވެއެވެ‪.‬‬
‫‪ ---‬ބަނޑުހައި ވުމުގެ މިންވަރު ކަނޑައެޅިފައި ނުވާނަމަ ކެއުމުގެ މިންވަރު ލިބިގަތުމަށް އެއްވެސް މީހަކު މަސައްކަތެއް‬
‫ނުކުރާނެއެވެ‪.‬‬
‫ރއެއްޗެއް ވުޖޫދެއް ނުވީހެވެ‪.‬‬
‫‪ ---‬ދިރުން ލިބިފައިވާ ޙަޔާތެއް މިންވަރު ނުވާނަމަ ބިމުގައި ދި ޭ‬
‫ނ ރައްކާތެރިވުމެވެ‪.‬‬
‫‪ ---‬އިންސާނާއަށް އޮތީ ހެޔޮމިންވަރުގެ އެހީގައި ނުބައިމިންވަރު ް‬

‫‪ ‬މިންވަރާއި އިޚްތިޔާރު‪:‬‬
‫‪ ---‬ޤަޟާ ގަދަރަށް އީމާންވުމަކީ މީހާ ކަންނެތް ކުރުވާ ކަމެއް ނޫނެވެ‪ .‬އަދި އެއީ ސަބަބު ތަކުގައި ހިފެހެއްޓުން‬
‫ބކަމެކެވެ‪.‬‬
‫ހުރަސްއަޅާ ކަމެއްވެސް ނޫނެވެ‪ .‬އަދި ކިއެއްތަ އެއީ އިންސާނާއަށް ސީދާ މަގުން ދިއުމަށް ބާރުލި ޭ‬
‫ރމަތީގައި‬
‫‪ ---‬އެއްފަހަރަކު އުމަރުގެސާފު ޝާމްކަރައަށް ދިއުމަށްޓަކައި މަދީނާއިން ނިކުމެވަޑައިގަތެވެ‪ .‬ދަތު ު‬
‫ނނާއި ޝާމްކަރަ އަށް‬
‫ތމުން ކައިރީގައިތިބި ބޭކަލު ް‬
‫އުޅުއްވަނިކޮށް ޝާމްކަރައިގައި ޠާޢޫންބަލި އުޅޭކަން އެނގިވަޑައިގަ ު‬
‫އ ގެންނެވީ އެނބުރި މަދީނާއަށް ވަޑައިގަންނަވާށެވެ‪.‬‬
‫ނށް ފެނިވަދަ ި‬
‫ދިއުމާއި މެދު މަޝަވަރާ ހޯއްދެވިއެވެ‪ .‬ގިނަބޭކަލުން ަ‬
‫ފޅާ ނޫންތޯއެވެ؟"‬
‫ވދާޅުވިއެވެ‪" .‬ކަލޭގެފާނު ތިޔަ ފިއްލަވައިގަންނަވަނީ ﷲގެ މިންވަރު ު‬
‫ފނު ި‬
‫އެވަގުތު އަބޫ ޢުބައިދަތުގެ ާ‬
‫އުމަރުގެފާނު ވިދާޅުވިއެވެ‪" .‬ފިއްލަވައި މިވަޑައިގަންނަވަނީ ﷲގެ ޤަދަރުން ﷲގެ ޤަދަރަށެވެ‪ ".‬އަދި މިސާލު‬
‫ޖެއްސެވިއެވެ‪ " .‬ކަލޭގެފާނު އަތްޕުޅުގައި ޖަމަލެއްއޮތެވެ‪ .‬އެ ޖަމަލު ގޮވައިގެން ކަލޭގެފާނު ވަޑައިގަތީ ވާދީއަކަށެވެ‪ .‬އެ‬
‫ހނަފަސްކަމުގެ‬
‫ވާދީގެ އެއްފަރާތުގައިވަނީ އަރޯކަމާއި ތާޒާކަމެވެ‪ .‬އަނެއްފަރާތުގައިވަނީ ހަނަފަސްކަމެވެ‪ .‬ކަލޭގަފާނު ަ‬
‫ސ އެއީ ތަޤްދީރެވެ‪".‬‬
‫ފަރާތައް ޖަމަލު ގެންދެވިނަމަވެސް އެއީ ތަޤްދީރެވެ‪ .‬އާރޯކަމާއި ތާޒާކަމުގެ ފަރާތަށް ގެންދެވިނަމަވެ ް‬
‫ބއި ޒިނޭކުރުމަށްފަހު‬
‫ޔނުވާހުއްޓެވެ‪ .‬ބަޔަކު މީހުން ރާ ޮ‬
‫‪ ---‬ނުބައި ކަމެއްކޮށްފައި ޤަޟާ ޤަދަރު ބަހަނާއަކަށް ހެދުން ހެ ޮ‬
‫ޢމަރު ކޯފާ އިސްކުރައްވާ ވިދާޅުވިއެވެ‪" .‬އެބައިމީހުން‬
‫ދރު ދެއްކުމުން ޢަބްދުﷲ ބުނު ު‬
‫އެކަމުގެ ބަހަނާއަކަށް ޤަޟާ ޤަ ަ‬
‫ސވައެވެ‪".‬‬
‫އެކަން ކުރާނެކަން ﷲ ދެނެވޮޑިގަންނަވައެވެ‪ .‬ނަމަވެސް އެކަން ކުރާކަށް އެބައިމީހުނަކަށް ނުޖައް ަ‬
‫‪ ---‬އިންސާނާއަށް އިޚްތިޔާރު ލިބިފައި ނުވާނަމަ ކުރާކަންކަމާއި ގުޅިގެން ޘަވާބާއި ޢަޛާބު ކަނޑައެޅިފައި ނުވީހެވެ‪.‬‬
‫ރަސޫލާ ކަމެއް ކުރައްވާނަމަ ސަބަބު ތަކުގައި ހިއްޕަވައެވެ‪ .‬ހަނގުރާމައަށް ވަޑައިގަންނަވާނަމަ ވަޑައިގަންނަވަނީ އެކަމަށް‬
‫ނވެ‪.‬‬
‫ބޭނުންވާ ހަތިޔާރާއި ދިފާޢުވުމަށް ބޭނުންވާ ސާމާނު ހިއްޕަވައިގެން ެ‬
‫‪" ---‬ކޮންމެ މީހަކީ އެމީހަކު ހޯދައިގަތް ޢަމަލަކަށް ކަނޑައަޅުއްވާފައިވާ ޖަޒާ ލލިބޭނެ މީހެކެވެ‪".‬‬
‫މި އާޔަތަން ދޭހަވަނީ – އިންސާނާގެ ޢަމަލުތަކަކީ އޭނާގެ އިޚްތިޔާރުގައި ކުރާ ކަންތައްކަން – އެކަންކަމާމެދު މަސްޢޫލު‬
‫ބނެކަން – ﷲ އެއްވެސް އަޅަކަށް އަނިޔާވެރިވެ‬
‫ޛބު ލި ޭ‬
‫ވާން ޖެހޭނެކަން – ޢަމަލެއްގެ ގޮތުން ޘަވާބާއި ޢަ ާ‬
‫ނުގަންނަވާނެކަން‬
‫‪ ---‬އިންސާނާގެ އަމިއްލަ އިޚްތިޔާރުން ހިނގާނެ މަގު މާކުރީއްސުރެ އެކަލާގެ ޢިލްމު ފުޅުގައިވާކަމާއި އެޢިލްމުފުޅުގައި‬
‫އެކަން ހިނގާނެކަމަށް ކަނޑައެޅފައިވާ ގޮތާއި ޚިލާފަށް އެއްވެސް ކަމެއް ނުހިނގާނެ އެވެ‪.‬‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪30‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬

‫ފިލާވަޅު ‪ :4‬ޝީޢީ މަޛްހަބު‬

‫‪ ‬އައްޝީޢާގެ ލުޣަވީ މާނަ‪ :‬މީހަކަށް ތަބާވާ މީހު ް‬

‫ނނާއި އޭނާގެ މަދަދު ގާރުން‬

‫ވ ރަސޫލާގެ އެހެނިހެން އަޞްޙާބުންގެ މައްޗަށް ޢަލީގެ‬ ‫‪ ‬އައްޝީޢާގެ އިޞްތިލާޙީ މާނަ‪ :‬ޢަލީބުނު އަބީޠާލި ަ‬
‫ބށް ތަބާ ެ‬
‫ފާނު އިސްކުރާ މީހުންނެވެ‪.‬‬

‫ތ ރިވާޔަތްތައް އައިސްފައި ވެއެވެ‪.‬‬ ‫‪ ‬ޝީޢީ މަޛްހަބުގެ ފެށުން‪ :‬މި މަޛްހަބު ފެށުނު ޮ‬

‫ގތާއިމެދު ތަފާ ު‬

‫(‪ )1‬ޝީޢީ މަޛްހަބު ފެށުނީ ރަސޫލާގެ ޒަމާނުގައެވެ‪.‬‬

‫ލ ބަޔާންކުރަމުން އަންނަނީ މި މަޛްހަބަކީ ރަނގަޅު ފެށުމަކުން‬ ‫• މިއީ ޙަޤީޤަތާއި ޚިލާފު ވާހަކައެކެވެ‪ .‬މި ޚިޔާ ު‬
‫އުފެދިފައިވާ ރަނގަޅު މަޛްހަބަކަށް ހެދުމަށެވެ‪ .‬އަދި ޝީޢީ މަޛްހަބުގެ އަޞްލަކީ ޔަހުދިއްޔަތާއި‬
‫މަޖޫސިއްޔަތުކަން ފޮރުވުމަށްޓަކައެވެ‪.‬‬
‫އިސްލާމްދީނަށް ނިސްބަތް ކުރެވިފައިވާ މަޛްހަބު ތަކަކީ ފަހުން ޝަޚްސީ ބޭނުންތަކަކަށް އުފަދިފައިވާ‬
‫މަޛްހަބުތަކެކެވެ‪ .‬ރަސޫލާގެ ޒަމާނުގައި އޮތީ ﷲ އާއި ރަސޫލާގެ ޙުކުމްފުޅެވެ‪.‬‬

‫(‪ )2‬ރަސޫލާ ސުވަރުގެވަޑައިގަތުމަށްފަހު އުންމަތުގެ އިމާމަކަށް އައްޔަން ކުރައްވާނެ ބޭފުޅަކާމެދު‬

‫އަޞްހާބު ބޭކަލުންގެ މެދުގައި ޚިޔާލު ތަފާތުވުމާއެކު ޝީޢީ މަޛްހަބުގެ ބިންގާ އެޅިއްޖެއެވެ‪،‬‬
‫• މިއީ ރަނގަޅު ޚިޔާލެއް ނޫނެވެ‪ .‬ސަބަބަކީ އޭރު ބައެއް ޞަޙާބީން މުސްލިމުންގެ ޚަލީފާއަކަށް ހުންނެވުމަށް‬
‫ޢަލީގެ ފާނު ހުށއެޅުއްވިޔަސް ގިނަ އަޞްޙާބު ބޭކަލުން ދެކެވަޑައިގަތީ އޭރު ޢަލީގެފާނަށްވުރެ އެކަމަށް‬
‫މާއެކަށީގެންވާ ބޭކަލުން ތިއްބެވިކަމަށެވެ‪.‬އެއަޞްޙާބު ބޭކަލުން އަލީގެފާނު އެހެން އަޞްޙާބުންނަށްވުރެ މާތްކަމަށް‬
‫ދުށުމަކީ އެހެން އަޞްޙާބުން ރުހިވަޑައި ނުގެން އިދިކޮޅު ޕާޓިތަކެއް އުފެދިގެން ދިޔަ ކަމެއް ނޫނެވެ‪.‬‬
‫ވީމާ އޭރު އަޞްހާބު ބޭކަލުންގެ މެދުގައި މިޚިޔަލު އޮތްކަމުގައި ވިޔަސް އުއްމަތް ބައިބައިވެ ވަކި ޖަމާއަތްތަކެއް‬
‫އުފެދިގެނެއް ނުދެއެވެ‪.‬‬

‫(‪ )3‬ޝީޢީ މަޛްހަބު އުފެދުނީ އުޘްމާނުގެފާނުގެ ވެރިކަމުގެ ފަހުކޮޅުގައެވެ‪.‬‬

‫• މިއީ ރަނގަޅު ޚިޔާލެއް ނޫނެވެ‪ .‬ސަބަބަކީ އެ ޒަމާނުގައި އަލީގެފާނަށް ތަބާވާ މީސްތަކުން އެކުވެރި ކުރާނޭ‬
‫މުޝްތަރަކު (ގިނަ ޚިޔާލުތަކެއް) އުސޫލުތަކެއް ނުވެއެވެ‪.‬‬
‫ޢަލީގެފާނަށް ތަބާވީ އިޖުތިހާދުކޮށްގެން އެވަގުތު އެކަލޭގެފާނު ފިޔަވައި ޚިލާފަތަށް އެކަށީގެންވާ އެހެން ބޭކަލކު‬
‫ނެތީމައެވެ‪ .‬ކަނުލޯތްބެއްގެ ސަބަބަކުންނޫނެވެ‪.‬‬

‫(‪ )4‬ޝީޢީ މަޛްހަބު އުފެދުނީ ޞިއްފީނު ހަނގުރާމައަށްފަހު ޢަލީގެފާނާއި މުޢާވިޔަތުގެފާނާއި ދެމެދު‬

‫ހިނގި ތަޙްކީމުގެ ޙާދިޘާއަށް ފަހު ޚަވާރިޖުން އެކަމާ ދެކޮޅުހެދުމުގެ ތެރޭގައެވެ‪.‬‬
‫• މިއީ ޞައްޙަ ގޮތެވެ‪.‬‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪31‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬
‫‪ ‬މި މަޛްހަބު އުފެދިގެން އައީ އައްޞަބްއިއްޔާ ހަރަކާތުގެ އަތްމަތީގައި ޢަބްދުﷲ ބުނު ސަބާ ގެ ލީޑަރުކަމުގެ‬
‫މނާއަކީ ބޭރުފުށުން‬
‫އވަނީ އިބްނު ސައުދާއު (ކަޅު އަންހެނާގެ ދަރި) މި ނަމުންނެވެ‪ީ .‬‬
‫ދަށުގައެވެ‪ .‬މީނާ މަޝްހޫރުވެފަ ި‬
‫އިސްލާމްދީން ފާޅުކުރުމުގެ ކުރީގައި ޔަހޫދީއެކެވެ‪ .‬މީނާ ގެ ހަރަކާތުގެ މީހުން އަލީގެފާނު ޚަލީފާއަކަށް ނުހޮވުމުން މި‬
‫ނހިފާ އިސްލާމީ ދުނިޔެ ފަސާދަ ކުރުމަށްޓަކައި އައެވެ‪.‬‬
‫ފުރުޞަތުގެ ބޭނު ް‬
‫ނކީ މަޢުޞޫމެކެވެ‪.‬‬
‫ފ ަ‬
‫‪ ‬މިމީހުން ދެކޭގޮތުގައި ރަސޫލާއަށްފަހު ޚަލީފާކަން ޙައްޤުވާނީ ޢަލީގެފާނަށެވެ‪ .‬އެހެނީ އެކަލޭގެ ާ‬
‫ނުވަތަ އެއީ ޚާތިމުލް އައުޞިޔާއު (ވަޞިއްޔަތް ކުރާ މީހުން ޚަޠިމްކުރެއްވި ފަރާތް) އެވެ‪.‬‬

‫ހަތަރުވަނަގޮތް ޞައްޙަކަން ހާމަކޮށްދޭ ހެކިތައް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫މގައި ވުން‪.‬‬
‫ޤއްދަސްކަން ފުރަތަމަ ބަޔާންކުރި މީހަކީ ޢަބްދުﷲ ބުނު ސަބާ ކަ ު‬
‫ލބްގެ މު ަ‬
‫އބީޠާ ި‬
‫(‪ )1‬ޢަލީ ބިން ަ‬
‫ޞއްޔަތް ކުރެއްވިކަމުގެ ޚިޔާލު ފުރަތަމަ އުފެއްދި މީހަކީވެސް އިބުނު ސައުދާ‬
‫(‪ )2‬ރަސޫލާ ޢަލީގެފާނަށް ވަ ި‬
‫ކަމުގައިވުން‪.‬‬
‫މހުންނަކީ ވެރިކަން‬
‫(‪ )3‬އަލް ޚުލަފާއުއް ރާޝިދީންގެ ފުރަތަމަ ‪ 3‬ޚަލީފާއިންނަށް ހަޑިހުތުރުބަސްބުނެ އެބައި ީ‬
‫ވން‪.‬‬
‫ތމަބުނީ އިބުނު ސަބާ ކަމުގައި ު‬
‫ފޭރިގަނެފައިވާ ބައެއްކަމަށް ފުރަ ަ‬
‫ބނީވެސް އިބުނު ސަބާ ކަމުގައިވުން‪.‬‬
‫ވޑައިގަންނަވާނެކަމަށް ފުރަތަމަ ު‬
‫(‪ )4‬މުޙައްމދުގެފާނު އެނބުރި ަ‬

‫ވގެންގޮސް އަލް އިސްމާޢީލިއްޔާ އާއި އަލް އިމާމިއްޔާ އިޘްނާ ޢަޝަރިއްޔާ‬

‫އބައި ެ‬
‫ޝީޢީ މަޛްހަބު މިހާރު ބަ ި‬
‫އުފެދިފައިވެއެވެ‪.‬‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪32‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬

‫އިސްލާމީ ފިޤްހު‬

‫ފިލާވަޅު ‪ :1‬އަލް ވަކާލާ (ވަކީލުކަން)‬

‫އަލްވަކާލާ ނުވަތަ އަލްވިކާލާގެ ލުޣަވީ މާނަ‪:‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ ‬ރައްކާތެރިކުރުން‬
‫ނށް ﷲ ފުދެއެވެ‪ .‬އަދި ވަކީލުކުރެވޭ ފަރާތުގެ މޮޅުކަމާއެވެ"‬
‫"ތިމަންމެން ާ‬ ‫اللُ َونِ ْع َم ْال َو ِكي ُل‬
‫َح ْسبُنَا ّ‬
‫‪ ‬އެހެންފަރާތަކާ ކަމެއް ހަވާލުކުރުން‬
‫ރަސޫލާގެ ޙަދީޘް ފުޅެއްގެ މާނައިގައި ވެއެވެ‪ " .‬އޭ ހައްދަވާ ބޮޑުކުރެއްވި ރަސްކަލާކޮ! ތިމަން އަޅާގެ ނަފްސާއި‬
‫ތިމަންއަޅާ ޙަވާލު ނުކުރައްވާފާނދޭވެ‪ .‬ކުޑަ ހިނދުކޮޅަކކަށްވެސް ޙަވާލު ކުރައްވައިފިނަމަ އެނަފްސު ހަލާކު ވެދެއެވެ‪".‬‬
‫‪ ‬އިތުބާރުކޮށް އިޢުތިމާދު ކުރުން‬
‫ފނު ﷲ އަށް ވަކީލު ކުރައްވާށެވެ‪ .‬ވަކީލަކު ކަމުގައި ﷲ‬
‫"އަދި ކަލޭގެ ާ‬ ‫علَى اللِ َو َكفَى ِباللِ َو ِك ً‬
‫يل‬ ‫َوتَ َوك ْل َ‬
‫ފުދެއެވެ‪".‬‬
‫‪ ‬ޖާމިނުވުން‬
‫ރަސޫލާގެ ޙާދީޘްފުޅެއްގެ މާނައިގައި ވެއެވެ‪ " .‬އެމީހެއްގެ ދުލާއި ފަރުޖު ރައްކާތެރި ކުރުމުގެ ގެރެންޓީ ތިމަން‬
‫ފނު ޖާމިނުވަމެވެ‪".‬‬
‫ވރުގެ ހޯދައިދިނުމަށް ތިމަންކަލޭގެ ާ‬
‫ކަލޭގެފާނަށް ދީފި މީހަކަށް ސު ަ‬

‫އަލްވަކާލާ ނުވަތަ އަލްވިކާލާގެ އިޞްޠިލާޙީ މާނަ‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫ރން‬
‫އނާގެ ބަދަލުގައި އެހެންމީހަކު ކު ު‬
‫އެއީ މީހަކު އޭނާގެ ޙަޔާތުގައި ކުރަންޖެހޭ ކަންތަކުގެ ތެރެއިން ޭ‬
‫ހުއްދަކަމެއްކުރުން ވަކީލުކަން ޞައްޙާވާފަދަ ބަހަކުން އެހެންމީހަކާ ޙަވާލުކުރުމެވެ‪.‬‬

‫ވަކީލުކަން ޝަރުޢުކުރެއްވުން‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫ވަކީލު ކަމަކީ ޤުރްއާނާއި ‪ ،‬ސުންނަތާއި ‪ ،‬ދަންނަބޭކަލުންގެ އިޖުމާޢުން ސާބިތުވާ މުޢާމަލާތެކެވެ‪.‬‬
‫‪ ‬ޤުރްއާނުގެ ދަލީލު‪ :‬ކަހްފު ސޫރަތުގެ ‪ 19‬ވަނަ އާޔަތުގެ މާނަ‪:‬‬
‫ހކު އެންމެ ރަނގަޅު‬
‫" ތިޔަބައިމީހުންގެ ފައިސާ ހިފައިގެން ތިޔަބައިމީހުންކުރެ އެކަކު ރަށުތެރެއަށް ފޮނުވާށެވެ‪ .‬އެމީ ަ‬
‫ނނަހުށިކަމެވެ‪".‬‬
‫ޙަލާލު ކާނާއެއް ބަލާ ހުށިކަމެވެ! އަދި އެއިން ކާއެތިކޮޅެއް ތިޔަބައިމީހުންނަށް ގެ ް‬
‫‪ ‬ސުންނަތުގެ ދަލީލު‪:‬‬
‫ތ‬
‫‪ --‬އުރުވަތުލް ބާރުޤީ ރަޟިޔަﷲ އަންހުއަށް ރަސޫލާ ދީނާރެއް ދެއްވައި ބަކަރިއެއްގަތުމަށް ވަކާލާ ު‬
‫ކުރެއްވިއެވެ‪ .‬ދެން އެކަލޭގެފާނު އެ ދީނާރަށް ދެ ބަކަރި ގަނެ އެތަނުން އެއްބަކަރި ދީނާރަކަށް ވިއްކަވައި ދީނާރަކާާާއި‬
‫އެއްބަކަރި ރަސޫލާގެ އަރިހަށް ގެންނެވުމުން ރަސޫލާ ޢުރްވާ އަށް ހެޔޮދުޢާ ކުރައްވާ ވިދާލުވިއެވެ‪ .‬ތިބާގެ ވިޔަފާރީގައި‬
‫ބަރަކާތް ލައްވާށިއެވެ‪.‬‬
‫‪ --‬އުންމު ޙަބީބާގެ ކައިވެނި ޤަބޫލު ކުރެއްވުން ޢަމްރު ބުނު އުމައްޔާ އާއި ޙަވާލުކުރެއްވުން‪.‬‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪33‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬

‫ވަކާލާތު ކުރުމުގެ ޙުކުމް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫ވަކީލު ކަމަކީ އިސްލާމް ދީނުގައި މުބާޙް އަމަލެކެވެ‪ .‬ނަމަވެސް‪:‬‬
‫‪ ---‬ސުންނަތް ކަމަކަށް ވަކާލާތު ކުރުމަކީ ސުންނަތެކެވެ‪.‬‬
‫‪ ---‬ޙަރާމް ކަމަކަށް ވަކާލާތުކުރުމަކީ ޙަރާމް ކަމެކެވެ‪.‬‬
‫ތކުރުމަށް ކުރުމަށް ވަކާލާތުކުރުމަކީ ވާޖިބެކެވެ‪.‬‬
‫ބދާނެ ގެއްލުމަކުން އޭނާ ސަލާމަ ް‬
‫‪ ---‬މުވައްކިލަށް ނުޙައްޤުން ލި ި‬

‫ވަކީލުކަން ޝަރުޢުކުރެއްވުމުގެ ޙިކްމަތް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫ނ‬
‫(‪ )1‬ޙައްޤުތައް ދިފާޢުކުރު ް‬
‫(‪ )2‬އިންސާނީ މަޞްލަޙަތު ނިޔާކުރާ ގޮތުގެ މަތިން މަސައްކަތްތައް ހިންގުން ފަސޭހަ ކުރުމަށް‬
‫ހޔޮގޮތުގައި ފުއްދުމަށް‬
‫(‪ )3‬މީސްތަކުންގެ ޙަޖާތްތައް ެ‬
‫އބަޔަކު އަނެއްބަޔަކަށް އެއްބާރުލުމަށް‬
‫(‪ )4‬ރަނގަޅުކަންތައްތަކުގައި އެ ް‬
‫ށ‬
‫މ ް‬
‫(‪ )5‬އުނދަގޫތައް މީސްތަކުންގެ ކިބައިން ނައްތާލު ަ‬

‫ތކަމެއް އެކަލާނގެ‬
‫ށ ދީނުގައި އުނދަގޫ ވެގެންވަ ދަ ި‬
‫"ތިޔަބައިމީހުންގެ މައްޗަ ް‬ ‫َوَما َج َع َل َعلَْي ُك ْم ِِف ال ِّدي ِن ِم ْن َحَرٍج‬
‫ނުލައްވައެވެ‪".‬‬
‫ކއް އެކުލެވިގެންވާ‬
‫އކަށީގެންވާފަދަ ލުއިފަސޭހަކަންތަ ެ‬
‫ދޭހަވާ ކަންތައް‪ --- :‬އިސްލާމް ދީނަކީ އިންސާނަގެ ޠަބީޢަތާއި ެ‬
‫ނ‬
‫ދީނެއްކަ ް‬
‫ފއްދޭނެ މަގުވެސް އެ ދީނުގެ ޝަރީޢަތުގައި‬
‫‪ ---‬އިންސާނާ ދިރިއުޅުމުގައި ފަސޭހަކަމާއެކު ބޭނުންތައް ު‬
‫ބަޔާންކުރައްވާފައި ވާކަން‬

‫އަލްވަކާލާ ރުކުންތައް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫(‪ )1‬ޙަވާލުކުރާ ފަރާތް (މުވައްކިލް)‬
‫(‪ )2‬ޙަވާލުވާ ފަރާތް (ވަކީލް)‬
‫(‪ )3‬ޙަވާލުކުރާ މީހާ އާއި ޙަވާލުވާ މީހާގެ ބަސް (އީޖާބާއި ޤަބޫލު)‬
‫(‪ )4‬ޙަވާލުކުރާ ކަންތައް (މުވައްކިލް ފީހި)‬

‫ވަކީލުކަން ޞައްޙަވުމުގެ ޝަރުޠުތައް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫އ‬
‫(‪ )1‬މުވައްކިލުގެ ޝަރުޠުތަ ް‬
‫މުވައްކިލަކީ ތިމާގެ އަމިއްލަކަމެއްކުރުމަށް އެހެންމީހަކާ ޙަވާލުކުރާ މީހާއެވެ‪.‬‬
‫ތޞައްރަފުކުރުމަށް އެހެންމީހަކާ ކުރަން‬
‫‪ ‬މިލްކުވެރިކަމުގެ ސަބަބުން ނުވަތަ ވިލާޔަތުގެ ސަބަބުން ަ‬
‫ޙަވާލުކުރާކަމެއް ސީދާ އަމިއްލައަށް ކުރުން ޞައްޙާވެގެންވުން‪ ( .‬އެކަންކުރުމަށް އެހެންމީހަކާ ޙަވާލުކުރުމުގެ ކުރިންވެސް‬
‫އެކަން ކުރުމުގެ ޝަރުޢީ ޙައްޤު މުވައްކިލަށް ލިބިފައި ވުމެވެ‪).‬‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪34‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬
‫ނ‬
‫‪ ‬ބާލިޣުވު ް‬
‫ނ‬
‫‪ ‬ބުއްދި ސަލާމަތުން ހުރު ް‬
‫‪ ‬އަމިއްލަ މުދަލުން ތަޞައްރުފު ކުރުން މަނާކުރެވިފައި ނުވުން‬
‫ކގެ މުދަލުން ތަޞައްރުފު ކުރަން އެހެންމީހަކާ ހަވާލު‬
‫‪ ---‬ބައްޕައަކު‪ ،‬ކާފައަކު އެމީހެއްގެ ބެލުމުގެ ދަށުގައިވާ ފަރާތްތަ ު‬
‫ކުރެވިދާނެއެވެ‪ .‬މިގޮތް ޞައްޙަވީ އެމީހުން އަމިއްލައަށް އެކަން ކުރުން ޞައްޙަވެގެން ވާތީއެވެ‪.‬‬
‫ރން ޞައްޙަ‪.‬‬
‫ހރި ފިރިހެނަކު އޭނާގެ ކައިވެނި ކޮށްދިނުން އެހެންމީހަކާ ޙަވާލުކު ު‬
‫‪ ---‬ބާލިޣުވެ ބުއްދި ސަލާމަތުން ު‬
‫‪ ---‬ބިކުރުވެރި އަންހެނާގެ ކައިވެނިކޮށްދިނުން އޭނާގެ ވަލލީވެރިޔާ އެހެންފަރާތަކާއި ޙަވާލުކުރުން ޞައްޙައެވެ‪.‬‬
‫ނން އެހެންމީހާކާ ޙަވާލުކުރުމާއި އަންހެނަކު ނުވަތަ‬
‫‪ ---‬ފާސިޤު ބައްބައަކު އޭނާގެ އަންހެންދަރިފުޅުގެ ކައިވެނިކޮށްދި ު‬
‫އިޙްރާމް ބަނދެގެންވާ މީހަކު އޭނާގެ ކައިވެނިކޮށްދިނުމަށް މީހަކާ ޙަވާލުކުރުން ޞައްޙަވެގެން ނުވެއެވެ‪.‬‬

‫އ‬
‫(‪ )2‬ވަކީލުގެ ޝަރުޠުތަ ް‬
‫ވަކީލަކީ އެހެންމީހެއްގެ ކަމެއް ކުރުމަށް ޙަވާލުވެ އެކަންތަކުގެ ވެރިޔާގެ ނާއިބެއްގެ ގޮތުން އޭނާގެ ފަރާތުން‬
‫އެކަން ކުރާ މީހާއެވެ‪.‬‬
‫‪ ‬އޭނާއާއި ކުރުމަށް ޙަވާލުކުރެވޭ ކަމަކީ އޭނާ އަމއްލައަށް ކުރުން ޞައްޙަވެގެންވާ ކަމަކަށްވުން‬
‫ނ‬
‫‪ ‬ބާލިޣުވު ް‬
‫ނ‬
‫‪ ‬ބުއްދި ސަލާމަތުން ހުރު ް‬
‫ވކިލަކީ ސަފީހަކު ކަމުގައި ނުވުން‪.‬‬
‫‪ ‬މުދަލުގެ މުޢާމަލާތެއްނަމަ ަ‬
‫ނ‬
‫ނފެންނަމީހެއް ކަމުގައި ނުވު ް‬
‫‪ ‬ވިޔަފާރި ފަދަ ފެނުން ޝަރުޠު ވެގެންވާ ކަމެއްގައި ލޮލަށް ު‬
‫‪ ‬ކައިވެނީގެ ކަމެއްގައި ވަކީލުކުރާނަމަ ވަކީލަކީ އިޙްރާމް ބަނދެގެންވާ މީހަކުކަމުގައި ނުވުން‪.‬‬
‫‪ ‬ވަކީލަކީ ކާކުކަން އެނގުން‬
‫ނ‬
‫‪ ‬ޢަދުލުވެރިއަކަށް ވުމާއި އަމާނާތްތެރިއަކަށްވު ް‬

‫ލ‬
‫(‪ )3‬އީޖާބާއި ޤަބޫ ު‬
‫އެއީ މުވައްކިލު އެހެންމީހަކާއި ކަމެއް ޙަވާލުކުރުމާއި ވަކީލު އެކަން ޤަބޫލުކުރުމެވެ‪.‬‬
‫ނޔަތަކުން ވިޔަސް ވަކާލާތުކުރުމަށް ރުހިފާވާކަން މުވައްކިލުގެ ފަރާތުން‬
‫‪ ‬ޞަރީޙަބަހަކުން ނުވަތަ ކި ާ‬
‫ވަކީލަށް އެނގުމާއި ވަކީލު އެކަން ޤަބޫލުކުރުން‪.‬‬
‫ޞަރީޙަ ބަހުން‪" :‬ކަރިޝްމާވިލާގެ ގޯތިތެރޭގައިވާ އަހަރެންގެ ޢިމާރާތްވިއްކާލުމުގެ ކަންތައް ކަލެއާ ހަވާލު‬
‫ކޮށްފީމެވެ‪".‬‬
‫ކިނާޔަތަކުން‪" :‬މަގުމަތީގޭގައިވާ އަހަރެންގެ އަމިއްލަ އިމާރާތް ވިއްކުމުގައި އަހަރެންގެ މަޤާމުގައި ކަލޭ ޤާއިމް‬
‫ށ ނިމުނީއެވެ‪).‬‬
‫(ވަކީލުގެ ކިބައިން އޭނާ ރުހުނުކަން ދޭހަވަނިކޮ ް‬ ‫ކޮށްފީމެވެ‪".‬‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪35‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬
‫‪ ‬އީޖާބާއި ޤަބޫލު ވަކިކަމަކާ މަތިކޮށްފައި ނުވުން‪:‬‬
‫"ޒައިދު އެނބުރި އަތުވެއްޖެނަމަ އަހަރެންގެ ކާރު ވިއްކާލުން ކަލެއާ ޙަވާލުކުރަމެވެ‪".‬‬

‫އ‬
‫(‪ )4‬ޙަވާލުކުރާ ކަންތަކުގައި ފުރިހަމަވާންޖެހޭ ޝަރުޠުތަ ް‬
‫‪ ‬މުވައްކިލު ކަމެއްކުރުމަށް ޙަވާލު ކުރާއިރު އެކަމަކީ އޭނާ އަމިއްލައަށް ކުރުން ޙައްޤުވެގެންވާ ކަމަކަށްވުން‪:‬‬
‫މިސާލު‪ :‬ދޯންޏެއް ވިއްކުމުގައި އެހެންފަރާތެއް ވަކީލު ކުރާއިރު އެ ދޯންޏަކީ ޙަވާލުކުރާ ފަރާތުގެ އަމިއްލަ ދޯންޏެއް‬
‫ބލަމުންދާ ޔަތީމު ކުއްޖެއްގެ ދޯންޏަކަށްވުން‪.‬‬
‫ަ‬ ‫ކަމުގައި ވުން‪ .‬ނުވަތަ އޭނާ‬
‫‪ ‬ޙަވާލުކުރެވޭ ކަމަކީ ކޮބައިކަން ކޮންމެވެސް ސިފައެއްގައި އެނގިފައިވުން‪.‬‬
‫ހއްދަ ކަމަކަށްވުން‪.‬‬
‫‪ ‬ވަކީލު ކުރެވޭ ކަމަކީ މުވައްކިލުގެ ބަދަލުގައި ވަކީލު ކުރުން ު‬
‫ވަކީލުކުރުން ޞައްޙަވެގެންވާ ކަންތަކާއި ނުވާކަންތައް‪:‬‬ ‫‪‬‬
‫މިކަމުގައި ޢިލްމުވެރިން ކަނޑައަޅުއްވާފައިވާ ޤަވާޢިދަކީ ތިމާގެ އަމިއްލަ ނަފްސަށްޓަކާ ތިމާ އަޤްދުކުރުން ޖާއިޒް‬
‫ކޮންމެކަމެއް އެހެންމީހަކާއި ޙަވާލުކޮށް ވަކީލުކުރުން ޖާއިޒުވެގެންވުމެވެ‪.‬‬
‫‪ .1‬އެކަމުގެ ކުޅަދާނަކަން ލިބިފައިވާ ޙާލަތުގައްޔާއި ކުޅަދާނަކަން ލިބަފައި ނުވާ ޙަލަތުގައިވެސް ވަކާލާތު‬
‫ނތައް‪.‬‬
‫ޖާއިޒް ވެގެންވާ ކަންތައް‪ :‬މިސާލު‪ :‬މުދަލުގެ ޙައްޤުތަކާއި މުދަލުގެ ޙައްޤުތަކުގެ ގޮތުގައި ބެލެވޭ ކަ ް‬

‫ޒަކާތް‬
‫ﷲގެ ޙައްޤުތައް‬
‫ކައްފާރާ‬
‫މުދަލުގެ ޙައްޤުތައް‬
‫ގަނެވިއްކުން‬
‫އިންސާނުންގެ ޙައްޤުތައް‬
‫ވަދީޢާ‬

‫މުދަލުގެ ޙައްޤުތަކުގެ‬
‫އަޅުން މިނިވަންކުރުން‬
‫ތެރޭގައި ހިމެނޭ ކަންތައް‬

‫މިކަންތައްތަކަށް ވަކާލާތުކުރުން ހުއްދައެވެ‪.‬‬

‫‪ .2‬އެކަމުގެ ކުޅަދާނަކަން ލިބިފައިވާ ޙާލުގައްޔާއި ކކުޅަދާނަކަން ލިބިގެންނުވާ ޙާލަތުގައިވެސް ވަކާލާތުކުރުން‬
‫ޖާއިޒްވެގެން ނުވާ ކަންތައް‪ :‬މީގެ ތެރޭގައި ހިމެނެނީއިންސާނުން ﷲއަށް ކިޔަމަންތެރިވާވަރު އިމްތިޙާން ކުރެއްވުމަށް‬
‫ކަނޑައަޅުއްވާފައިވާ ޢިބާދާތުތަކާއި ޙަރާމްކުރައްވާފައިވާ ނަހީތަކެވެ‪.‬‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪36‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬
‫‪ .3‬އެކަމެއް ކުރުމުގެ ކުޅަދާނަކަން ނެތްޙާލަތުގައި ވަކާލާތުކުރުން ޖާއިޒް ވެފައި އެނޫން ޙާލަތުގައި ހުއްދަ ނުވާ‬
‫ކަންތައްތައް‪ :‬ޙައްޖާއި ޢުމްރާ‬
‫‪ .4‬އެކަމެއް ކުރުމުގެ ކުޅަދާނަކަން ހުރިޙާލަތުގައި ވަކާލާތުކުރުން ޖާއިޒް ވެގެންނުވާ އެނޫން ޙާލަތުގައި ވަކާލާތުކުރުން‬
‫ޖާއިޒްކަމާއިމެދު ދަންނަބޭކަލުންގެ މެދުގައި އިޚްތިލާފުވެފައިވާ ކަންތައްތައް‪ :‬މިސާލު‪ :‬ރޯދަހިފުމުގެ ކުޅަދާނަކަން ނެތް‬
‫ރމެވެ‪.‬‬
‫ހންމީހަކާއި ހަވާލުކޮށް ވަކާލާތުކު ު‬
‫މީހާގެ ފަރާތުން ރޯދަހިފުމަށް އެ ެ‬

‫‪ ---‬ﷲގެ ޙައްޤުތައް ކަމަށްވާ އަޅުކަންތަކުގައްޔާއި ޙައްދުތައް ޘާބިތުކުރުމުގައި ވަކާލާތުކުރުން ހުއްދަވެގެންނުވެއެވެ‪.‬‬

‫‪ ---‬ޘާބިތު ޙައްދެއްގެ އަދަބު ދިނުމުގައިވެސް ވަކާލާތުކުރުން ޖާއިޒްވެގެން ނުވެއެވެ‪.‬‬
‫ކގައި ވަކާލާތު‬
‫ކންތަ ު‬
‫‪ ---‬އަޅުތަކުންގެ ޙައްޤުތައް ކަމަށްވާ ކައިވެނި‪ ،‬ވަރި‪ ،‬ވިޔަފާރި‪ ،‬ކުންފުނި ހިންގުން ފަދަ ަ‬
‫ހުއްދައެވެ‪.‬‬
‫ޞ ސާބިތުކުރުމަށް ވަކާލާތު ޖާއިޒްވެގެން ނުވެއެވެ‪.‬‬
‫‪ ---‬ޤިޞާޞް ހިފުމާއި ޤިޞާ ް‬
‫‪ ---‬ހެކިބަސް ދިނުމާއި ހުވާކުރުމާއި ނަދުރުފަދަ ކަންތަކުގައިވެސް ވަކާލާތު ޖާއިޒްވެގެން ނުވެއެވެ‪.‬‬
‫‪ ---‬އީލާކުރުމާއި ލިޢާނުކުރުމާއި މަރުގެ ހުވާކުރުމާއި ޡިހާރުކުރުމުގައި ވަކާލާތު ޖާއިޒް ނުވެއެވެ‪.‬‬
‫‪ ---‬މިލްކު ކުރުން ހުއްދަތަކެތި ޙާޞިލު ކުރުމުގައި ވަކާލާ ޖާއިޒްވެގެން ވެއެވެ‪.‬‬

‫ވަކާލާ ފަސްޚުވުން‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫ކރެމީހަކު މަރުވުން ނުވަތަ މޮޔަވުން‬
‫(‪ )1‬އަޤްދުކުރެވިފައިވާ ދެމީހުން ު‬
‫ރހަމަވުން‪.‬‬
‫(‪ )2‬ވަކީލުކުރެވުން ކަންތައް ފު ި‬
‫(‪ )3‬މުވައްކިލު އޭނާގެ ވަކީލު‪ ،‬ވަކީލުކަމުން ދުރުކުރުން‬
‫ނ‬
‫(‪ )4‬ވަކީލު އަމިއްލައަށް އިސްތިއުފާ ދިނު ް‬
‫(‪ )5‬ކުރުމަށް ޙަވާލުވެފައިވާ ކަންތައް މުވައްކިލުގެ ބާރުގެ ދަށުން ދިއުން‪.‬‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪37‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬

‫ފިލާވަޅު ‪ :2‬އަލް ވަޤްފް (ވަޤުފުކުރުން)‬

‫ވަޤުފްގެ ލުޣަވީ މާނަ‪ :‬ހުއްޓުވާލުން ‪ /‬ބަންދުކުރު ް‬
‫ނ‬ ‫‪‬‬
‫ވަޤުފްގެ އިޞްތިލާޙީ މާނަ‪ :‬ވަޤުފްއަކީ އޭގެ އަޞްލު ސަލާމަތުން އޮތުމާއެކު އެއިން މަންފާއެއް ޙާޞިލްކުރެވޭނެ‬ ‫‪‬‬
‫ކރުމެވެ‪.‬‬
‫ބންދު ު‬
‫ފރާތަކަށް ހޭދަކުރެވޭގޮތަށް ަ‬
‫ކަހަލަ މުދަލެއް ﷲގެ ޙަޟްރަތަށް ތަޤައްރުބް ވުމުގެ ގޮތުން ވަކި ަ‬

‫ދަލީލު‪ :‬ރަސޫލާގެ ޙަދީޘްފުޅެއްގެ މާނައިގައި ވެއެވެ‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫އ އޭނާގެ ކިބައިން ކެނޑިގެންދެއެވެ‪ .‬އެއީ‬
‫" އިންސާނާ މަރުވެއްޖެއްޔާ ތިންކަމަކުން މެނުވީ އޭނާގެ ޢަމަލުތަ ް‬
‫ހިނގަ ހިނގާ ހުންނަ ޞަދަޤާތާއި‪ ،‬އެއިން މަންފާއެއް ކުރާނެ ޢިލްމަކާއި އަދި އޭނާއަށް ހެޔޮދުޢާކުރާނެ ރަނގަޅު‬
‫ޞާލިޙް ދަރިއެކެވެ‪".‬‬
‫މި ހަދީޘް ފުޅުގައި ހިނގަހިނގާ ހުންނަ ޞަދަޤާތަކީ ވަޤުފްއެވެ‪.‬‬
‫ޞާލިޙް ދަރިއަކީ މާތްﷲގެ ޙައްޤުތަކާއި އަޅުތަކުންގެ ޙައްޤުތައް އަދާކުރުމުގައި ޤާއިމްވެ ހުންނަ މީހާއެވެ‪.‬‬
‫ބން‬
‫ޞަޙާބީން ވަޤުފް ކުރެއްވި ބައެއް އެއްޗެހި‪ :‬ބޯފެންނަގާ ވަޅުތައް‪ ،‬މިސްކިތްތައް ބިނާކުރެއްވުމަށް ި‬

‫ވަޤުފްކުރުމުގެ ޙުކުމް‪ :‬ވަޤުފްކުރުމަކީ ޖާއިޒް ކަމެކެވެ‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫ِ‬ ‫وما ي ْفعلُواْ ِمن خ ٍْي فَلَن ي ْك َفروه و ِ‬
‫"އަދި ހެޔޮކަމުގެ ތެރެއިން އެބައިމީހުންކުރާ‬ ‫يم بِالْ ُمتَّق َ‬
‫ي‬ ‫اّللُ َعل ٌ‬
‫ُ ُْ ُ َ ّ‬ ‫ََ َ َ ْ َْ‬
‫އެއްވެސްކަމެއް އެކަމުގެ ޘަވާބުން އެބައިމީހުން މަޙުރޫމު ނުކުރައްވާ ހުއްޓެވެ‪ .‬ﷲއީ ތަޤްވާވެރިން މޮޅަށްދެނެވޮޑިގަންނަވާ‬
‫ރަސްކަލާނގެއެވެ"‬
‫މިއާޔަތުގައި ކަނޑައެޅިގެން ވަކި ހެޔޮކަމެއްގެ ވާހަކަ ބަޔާންކުރެއްވުމަކާ ނުލައި ހުރިހާ ހެޔޮކަމެއް ހުރިހާ‬

‫ބހުގެ މާނައަކީ "ހެޔޮކަމެއް" މިއެވެ‪ .‬މިއީ ވަރަށް‬

‫މި ަ‬ ‫َخ ٍْْي‬ ‫ހެޔޮކަމެއް ޝާމިލްކުރައްވައިފައި ވެއެވެ‪ .‬މިއާޔަތުގައިވާ‬

‫އާންމު އަދި އޭގައި ހުރިހާ ރަނގަޅުކަމަކާއި ޞާލިޙްއަމަލުތަކެއް އެކުލެވިފައިވާ ލަފްޒެކެވެ‪ .‬ވަޤްފަކީވެސް ހެޔޮކަމެކެވެ‪.‬‬
‫‪ ---‬އަބޫ ޠަލްޙާ އެކަލޭގެފާނުގެ މޭވާދަނޑެއް ވޤްފުކުރެވޭ ފަރާތެއް ކަނޑައެޅުމެއް ނެތި ﷲ އަށްޓަކައި‬
‫ޞަދަޤާތް ކުރެއްވިއެވެ‪ .‬އަދި ރަސޫލާ އެކަން ވަނީ ޖާއިޒް ކުރައްވާފައެވެ‪ .‬އެކަލޭގެފާނު ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ‪.‬‬
‫ފނު އެމުދާ ޤަބޫލު‬
‫ގ ކިބައިން ތިމަންކަލޭގެ ާ‬
‫"އަބޫޠަލްޙާ އަށް ސާބަސްދެމެވެ‪ .‬އެއީ ފައިދާބޮޑު މުދަލެކެވެ‪ .‬ތިބާ ެ‬
‫ފއްގެ ގޮތުގައި‬
‫ނށްޓަކައި ވަޤް ެ‬
‫ކުރައްވައިފީމެވެ‪ .‬އަދި އެ ތިބާއަށް އަނބުރާ ދީފީމެވެ‪ .‬ފަހެ އެމުދާ ގާތްތިމާގެ މީހުން ަ‬
‫ބަހައްޓާށެވެ‪".‬‬
‫ވީމާ ވަޤްފް ކުރެވޭ ފަރާތެއް ކަނޑައެޅުމަކާނުލައި މާތްﷲގެ މަގުގައި ހޭދަކުރުމަށް މުދަލެއް ވަޤުފް ކޮށްފިނަމަ‬
‫އެއިން ވަޤުފްކުރި މީހާގެ ގާތްތިމާގެ މީހުންނަށް އަދި އޭނާ އެދޭފަރާތަކަށް ދެވިދާނެއެވެ‪.‬‬

‫ވަޤްފް ކުރުމުގެ ޙިކްމަތް (ފައިދާ)‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ ‬ﷲގެ މަގުގައި މުދާ ހޭދަކުރުމުގެ ސަބަބުން ﷲގެ ޙަޟްރަތަށް ގާތްކަން ޙާޞިލް ވުމުގެ މަގު ފަހިވުމާއެކު ގިނަގުނަ‬
‫ނ‬
‫ވގެންވު ް‬
‫ތތައް ތަނަވަސް ެ‬
‫ޘަވާބު ލިބޭ ގޮ ް‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪38‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬
‫‪ ‬މާތް ﷲ އަށް ކިޔަމަންތެރިވެ އަޅުވެތިވާ މިންވަރު އަމަލީ ގޮތެއްގައި ފާޅުކުރުމުގެ ފުރުޞަތު ބޮޑުވުން‬
‫ލބި ހުރުމުގެ ފުރުޞަތު ތަނަވަސް ވުން‪.‬‬
‫‪ ‬ތިމާ މަރުވުމަށްފަހުގައިވެސް ޘަވާބު ލިބި ި‬
‫ނ‬
‫‪ ‬އިސްލާމީ މިޖުތަމަޢުގެ މަޞްލަޙަތު ހުރި ކަންތައް ވަޤުފުގެ ޛަރީޢާއިން ފުއްދު ް‬
‫ދން‬
‫އ ﷲގެ މަގުގައި ޖިހާދުކުރާ މީހުންގެ ބޭނުންތައް ހެޔޮގޮތުގައި ފުއް ު‬
‫‪ ‬ފަޤީރުންނާއި މިސްކީނުންނާ ި‬

‫ވަޤުފްގެ ރުކުންތައް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫ހ‬
‫(‪ )1‬ވަޤުފްކުރާ މީ ާ‬
‫ތ‬
‫(‪ )2‬ވަޤުފްކުރެވުން އެ ި‬
‫ތ‬
‫(‪ )3‬ވަޤުފްކުރެވުން ފަރާ ް‬
‫ސ‬
‫(‪ )4‬ވަޤްފުގެ ބަ ް‬

‫ވަޤްފު ކުރާމީހާގެ ޝަރުޠުތައް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫ނ ޢަމަލުކުރެވޭފަދަ ބަހަކަށްވުން‪.‬‬
‫‪ ‬އޭނާގެ ބަހަކީ ޝަރުޢިގޮތު ް‬
‫އޭނާއަކީ ބާލިޣުވެ ބުއްދި ސަލާމަތުންހުރި މިނިވަނަކު ކަމުގައި ވުން‪.‬‬
‫ނ‬
‫‪ ‬މުދަލުން ބޭނުންކުރުމުގެ އަޙްލިއްޔަތު ލިބިފައިވު ް‬
‫ސަފީހުން (ސޭކުން) ނާއި މުފްލިސުން (ބަނގުރޫޓުވެފައިވާ މީހުން) މުދަލުން ހޭދަކުރުން މަނާ ކުރެވިގެންވޭ‪.‬‬
‫‪ ‬އިޚްތިޔާރު ލިބިގެންވާ ޙާލަތުގައި ވަޤްފު ކުރުން‬

‫މަރުބަލީގައިވާ މީހާ ކުރާ ވަޤްފު‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫ލގެ ތިންބައިކުޅަ އެއްބައި (‪ )1/3‬އަށްވުރެ ގިނައިން ވަޤުފްކުރުމަކީ ހުއްދަވެގެންވާކަމެއް‬
‫މަރުބަލީގައިވާ މީހާ އޭނާގެ މުދަ ު‬
‫ނޫނެވެ‪ .‬މިކަމުގެ ޙިކްމަތަކީ މަރުވެގެނަދާއިރު ވާރުތަވެރިންނަކީ ފުދިގެންވާ ބައެއްގެ ގޮތުގައި ދޫކޮށް ދިއުމަށެވެ‪ .‬ރަސޫލާ‬
‫ސަޢުދު ބިން އަބީ ވައްޤާޞްއަށް އެފަދައިން ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ‪.‬‬

‫ކާފިރުން ކުރާ ވަޤްފު‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫އެމީހުން މިސްކިތަކަށް ނުވަތަ ރަނގަޅުކަންކަމަށް ކުރާ ވަޤްފު ޞައްޙަވެގެންވެއެވެ‪.‬‬
‫އވެ‪ .‬އާޚިރަތްދުވަސް އަންނައިރު އެމީހުންގެ އެއްވެސް‬
‫ކާފިރުން ކުރާ ހޭދައިގެ ޘަވާބު ދުނިޔޭގައި އެބައިމީހުންނަށް ދެއްވަ ެ‬
‫ހެޔޮކަމެއް ނޯންނާނެއެވެ‪.‬‬

‫ވަޤްފު ކުރެވޭ އެތީގައި ހުންނަންޖެހޭ ޝަރުޠުތައް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ ‬ވަޤްފުކުރެވޭ އެއްޗަކީ މުދަލެއް ކަމުގައި ވުން‪:‬‬
‫މންފާ ވަޤްފުކުރުން ޞައްޙައެއް ނުވާނެއެވެ‪( .‬އެއް އަހަރު ދިރިއުޅުމަށް ގެއެއް‬
‫މުދާ ވަޤްފުނުކޮށް އެއިން ލިބޭ ަ‬
‫ވަޤްފު ކުރުން)‬
‫‪ ‬ވަޤްފުކުރެވޭ އެތި ކަނޑައެޅިގެންވުން‪:‬‬
‫ވަޤްފުކުރި މުދާ ކަނޑައެޅިގެން ނޭނގޭ (އަހަރެންގެ ކާރު ތަކުގެ ތެރެއިން އެއްކާރު) ވަޤްފު ޞައްޙައެއް ނޫން‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪39‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬
‫‪ ‬ވަޤްފު ކުރިމީހާގެ މިލްކުގައިވާ އެއިން މަންފާއެއް ލިބިގަނެވޭ އަދި މިލްކުވެރިކަން ބަދަލކުރެވޭ އެއްޗަކަށް ވުން‬
‫‪ ‬އޭގެ އަޞްލު ސަލާމަތުން އޮތުމާއެކު އެއިން ލިބޭ ފައިދާ ދެމިގެންދާ އެއްޗަކަށްވުން‬
‫‪ ‬އެއިން ލިބޭ ފައިދާ ޙަލާލު އެއްޗަކަށްވުން‬
‫ވީމާ ލަހުވުގެ (މިޔުޒިކް ސާމާނު) ވަޤްފު ކުރުން ޞައްޙަ އެއްނުވާނެއެވެ‪.‬‬

‫ވަޤްފު ކުރެވޭ ފަރާތުގެ ޝަރުޠުތައް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫(‪ )1‬ކަނޑައެޅި އައްޔަން ކުރެވިފައިވާ ފަރާތްތައް‬
‫ވން‬
‫ހ‪ .‬ވަޤްފުކުރި އެއްޗެއް މިލްކު ކުރުމުގެ ކުޅަދާނަކަން ލިބިގެން ު‬
‫ނ‬
‫‪ ---‬ވަޤްފު ކުރާއިރު ދުނިޔޭގައި ހުރި ފަރާތަކަށްވު ް‬
‫‪ ---‬ޝަރުޢީ ފޮތެއް ވަޤުފު ކުރެވޭ ފަރާތަކީ މުސްލިމަކު ކަމުގައި ވުން‬
‫ނ‬
‫‪ ---‬ވަކި އާއިލާއެއްގެ ފަޤީރުންނަށް ވަޤްފު ކުރިއިރު އެ އާއިލާގައި ފަޤީރަކު ނެތްނަމަ ޞައްޙައެއް ނުވާ ެ‬
‫ނ‬
‫ށ‪ .‬ވަޤްފުކުރެވޭ ފަރާތަކީ ޙަރްބީ ކާފިރެއް ނުވަތަ މުރުތައްދުވެފައިވާ މީހަކަށް ނުވު ް‬
‫(‪ )2‬ކަނޑައެޅި އައްޔަން ކުރެވިފައި ނުވާ ފަރާތްތައް‬
‫ނވަން‬
‫ވތަ މަދަރުސާއެއް ބިނާކުރުމަށް ނުވަތަ އަޅުން މި ި‬
‫މިފަދަ ވަޤްފު ތަކަކީ އާންމުކޮށް ފަޤީރުންނަށް ނު ަ‬
‫ކުރުމަށް ކުރާ ވަޤްފެވެ‪ .‬މިފަދަ ވަޤްފުގައި ﷲއަށް ނުކިޔަމަންތެރި ވުމަށް ނުވަތަ ފާފައަކަށް އެހީއަކަށް ވާކަމަކަށް ވަޤްފު‬
‫ކުރާނަމަ ޞައްޙަވެގެން ނުވެއެވެ‪ .‬އެހެން ނޫންނަމަ މިއީ ޞައްޙަވެގެންވާ ވަޤްފެވެ‪.‬‬

‫ކާފިރުންނަށް ވަޤްފުކުރުން‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ ---‬ޛިންމީންނަށް މަޢުޞިއްޔަތަކަށް އެހީތެރިވުން ޤަޞްދުކުރެވިފައި ނުވާނަމަ ވަޤްފުކުރުން ހުއްދަވެގެން ވެއެވެ‪.‬‬
‫ނނަށްވެސް ވަޤްފު ކުރުމުގެ ޙުކުމަކީ މިއެވެ‪.‬‬
‫މުސްލިމް ޤައުމެއްގައި އުޅޭ މުޢާހަދުންނާއި މުސްތަޢުމަނު ް‬
‫ކ ވަޤްފުކުރުންވެސް ހުއްދައެއްނުނެވެ‪.‬‬
‫‪ ---‬ނަމަވެސް ހަރުބީ ކާފިރަކަށް ޞަދަޤާތްކުރުން ހުއްދަ ނުވުމާއެ ު‬
‫‪ ---‬ﷲ އަށް ނުކިޔަމަންތެރިވާކަމަކަށް ވަޤްފުކުރުން ހުއްދައެއް ނޫނެވެ‪( .‬މިސާލު‪ :‬ފައްޅި އެޅުމަށް)‬

‫މުއްސަނދިންނަށް ކުރާ ވަޤްފު‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫ފކުރުން ހުއްދައެވެ‪.‬‬
‫ﷲއަށް އުރެދުމެއްނުވާ ކޮންމެ ކަމެއްގައި މުއްސަނދިންނަށް ވަޤް ު‬

‫ވަޤްފުގެ ބަސް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ ‬ޞަރީޙަ ބަހަކުން ވަޤްފުކުރުމުން ވަޤްފު ލާޒިމް ވެދެއެވެ‪.‬‬
‫ލންޖެހެއެވެ‪.‬‬
‫‪ ‬ކިނާޔަތުގެ ގޮތުން ވަޤްފުކުރުމުން އޭގައި ވާޤިފުގެ ނިޔަތަކީ ކޮބައިތޯބަ ަ‬

‫ވަޤްފުގެ ބަހުގައި ހިމެނިގެންވާ ޝަރުޠުތައް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫ވން‬
‫ކށް ު‬
‫ނން އެނގޭފަދަ ބަހަ ަ‬
‫(‪ )1‬ބޭ ު‬
‫ތކަށް އެކަން ކަނޑައަޅައި ތައުޤީތުކުރެވިފައި އޮވެގެން ނުވާނެއެވެ‪.‬‬
‫(‪ )2‬ވަޤްފުކުރުމުގައި ވަކި ވަޤު ަ‬
‫(‪ )3‬ވަކިކަމެއް މަތިކޮށްފައި އޮވެގެން ނުވާނެއެވެ‪.‬‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪40‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬
‫ނ‬
‫(‪ )4‬ވަޤުފްގެ ބަހުގައި އިޚްތިޔާރުގެ ޝަރުޠު އެއްވެސް ފަރާތަކަށް ލިބިގެން ނުވު ް‬
‫(‪ )5‬ވަޤްފު ކުރުމާއެކު އޭގެ ހުކުމް ލާޒިމްވުން‬

‫ވަޤްފުގެ ތަފާތު މައްސަލަތައް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫ފކުރުން ހުއްދައެއްނޫނެވެ‪.‬‬
‫‪ -‬ޒިޔާރަތް ހެދުމާއި މިސްކިތުގެ ތަކެތި ޒީނަތްތެރިކުރުމަށް ވަޤްފ ު‬
‫ނވެސް ނުދެވޭނެއެވެ‪ .‬ވާރުތައެއްވެސް ނުވާނެއެވެ‪.‬‬
‫‪ -‬ވަޤްފުކުރި އެއްޗެއް އެއްވެސް މީހަކަށް ނުވިއްކޭނެއެވެ‪ .‬ހިބައި ް‬
‫ދވޭ އެއްޗެހި ވަޤްފުކުރުން ޞައްޙަވުން‪ :‬ނަޢަމް ސޫފި‪ ،‬ދުއްވާތަކެތި‪ ،‬ހަނގުރާމައިގެ‬
‫ތނަށް ގެން ެ‬
‫‪ -‬އެއްތަނުން އަނެއް ަ‬
‫ސާމާނު‪ ،‬ހެދުން‪ ،‬ފޮތް‪...‬‬
‫‪ -‬ވަޤްފު ކޮށްފަ އިވާ އެއްޗަކުން ވަޤްފު ކުރިމީހާ ފައިދާއެއް ލިބިގަތުމެއް ނުވެއެވެ‪ .‬ނަމަވެސް މިސްކިތެއް ނުވަތަ‬
‫ޤަބުރުސްތާނެއް ނުވަތަ ފެންވަޅެއް ހެދުމަށް ބިން ވަޤްފުކުރިމީހާއަށް އެތަކެތިން ފައިދާ ލިބިގަނެވިދާނެއެވެ‪ .‬އެ‬
‫މިސްކިތުގައި ނަމާދުކުރުމާއި ވަޅުގެ ފެން ބެނުންކުރުމާއި ޤަބުރުސްތާނުގައި ވަޅުލުން ޞައްޙަވެގެން ވެއެވެ‪.‬‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪41‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬

‫ފިލާވަޅު ‪ :3‬ޝިކާރަކުރުމާއި ހުއްދަކަތިލުން‬

‫ހ‪ .‬ހުއްދަ ކަތިލުން (އައްޛަބަޙަ ‪ /‬އައްޛަކާތު )‬

‫ޛަބަޙަގެ ލުޣަވީ މާނަ‪ :‬ބުރިކޮށްލުން ‪ /‬ފަޅާލުން ‪ /‬ތީރު ޖަހައިގެން ޝިކާރަކުރުން‬ ‫‪‬‬
‫ޛަކާތުގެ އަސްލު މާނަ‪ :‬މީރުވަސް‪  .‬ކަތިލެވޭ ތަކެތީގެ ެ‬
‫ތރެއިން މަސްކެއުން ޙަލާލު ތަކެއްޗަށް އެނަންދެވުނީ‬ ‫‪‬‬
‫ކ ކެއުމަށް ރަނގަޅުތަކެތި ކަމުގައި ވެގެންދާތީއެވެ‪.‬‬
‫ށ ކަތިލުމުގެ ސަބަބުން އެތަކެއްޗަ ީ‬
‫ޖހޭ ގޮތަ ް‬
‫ޝަރުޢީގޮތުން ކަތިލަން ެ‬
‫ޛަބަޙަގެ އިޞްތިލާޙީ މާނަ‪ :‬ޝަރުޢީ ގޮތުން ކަތިލުން ޙައްޤު ގޮތުގައި ކަތިލެވިއްޖެ ކޮންމެ ޖަ ަ‬
‫ނވާރެކެވެ‪ .‬އަދި‬ ‫‪‬‬
‫ށލައިގެން‬
‫ޔރަކުން ކާބޯތަކެތި ދާހޮޅި ބުރިކޮ ް‬
‫މަސްކެއުން ޙަލާލު ޖަނަވާރެއްގެ ކަރު ބުރިކޮށްލުމަށާއި ތޫނު ހަތި ާ‬
‫ކަތިލުމަށްވެސް ޛަބަޙަ ކުރުމޭ ކިޔައެވެ‪.‬‬

‫ޛަބަޙަ ކުރުމާއި ތަޛްކިޔާ ކުރުމުގެ ފަރަޤް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ ‬ތަޛްކިޔާ ކުރުމަކީ މަސްކެއުން ޙަލާލު ޖަނަވާރެއް ކަރުން ނުވަތަ ކަރުގެ ތިރީބައި ތޫނުއެއްޗަކުން ކަނޑާލައިގެން‬
‫މރާލުމެވެ‪.‬‬
‫ކަތިލުމެވެ‪ .‬ނުވަތަ ކޮންމެވެސް ގޮތަކުން ފުރާނަ ދުއްވާލައިގެން ަ‬
‫‪ ‬ޛަބަޙަކުރުމަކީ މަސްކެއުން ޙަލާލު ޖަނަވާރެއް ކަރުން ބައެއް ކަނޑާލައިގެން ކަތިލުމެވެ‪ .‬ނުވަތަ ފުރާނަދުއްވާލުމެވެ‪.‬‬

‫ކަރު ބުރިކޮށްލައިގެން ކަތިލުން‬

‫ޛަބަޙަ ކުރުން‬

‫ޢަޤްރު ކުރު ް‬
‫ނ‬ ‫ކަތިލުމުގެ‬
‫ބާވަތްތައް‬ ‫ނަޙްރު ކުރުން‬
‫(ޝިކާރަ ކުރުން)‬

‫ކޮންމެވެސް ގޮތަކުން ޒަޚަމްކޮށްލައިގެން‬ ‫ކަރުގެ ތިރިއަށް ތޫނު އެއްޗެއް ހަރާލައިގެން‬

‫ފުރާނަ ދުއްވައިލުން‬ ‫ކަތިލުން (ޖަމަލު ކަތިލުން ސުންނަތް ގޮތް)‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪42‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬

‫ކަތިލުން ޝަރުޢުކުރެއްވުމުގެ ޙުކުމް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ ‬ޞައްޙަ މަގުން ކަތިލުމަކާއި ނުލައި މަސްކެއުން ޙަލާލު ޖަނަވާރެއްގެ މަސްކެއުން އިސްލާމްދީނުގައި‬
‫ނ ހަރާމްކުރެއްވިއެވެ‪.‬‬
‫ޙަރާމް ކުރައްވާފައިވެއެވެ‪ .‬މާއިދާ ސޫރަތުގެ ‪ 3‬ވަނަ އާޔަތުގައި ވާގޮތުން އަންނަނިވި ތަކެތި ކެއު ް‬
‫‪ ---‬އޮހޮރޭ ލޭ‬ ‫‪ ---‬މުޅަތަކެތި‬
‫ތ‬
‫‪ ---‬ކަރުގައި ހިފައިގެން މަރާލާ ތަކެ ި‬ ‫ނންގަނެ ކަތިލާ ތަކެތި‬
‫‪ ---‬ﷲނޫން އެހެންފަރާތެއްގެ ަ‬
‫‪ ---‬އެއްބައި ވަލުޖަނަވާރެއް ކައިފައިވާ ތަކެތި‬ ‫‪ ---‬އެހެން ޖަނަވާރެއްގެ ދަޅުންޖަހައިގެން މަރުވާތަކެތި‬
‫ނ‬
‫‪ ---‬އަޒްލާމް މެދުވެރިކޮށް ނަޞީބު ހުރިގޮތް ހޯދު ް‬ ‫ތލާތަކެތި‬
‫‪ ---‬ބުދުތަކުގެ ނަންމައްޗަށް ކަ ި‬
‫ދަލީލު‪ :‬ރަސޫލާގެ ޙަދީޘްފުޅެއްގެ މާނައިގައި ވެއެވެ‪.‬‬
‫" އެއެއްޗެއް ކަތިލުމުގައި ލޭއޮހޮރުވާ ﷲގެ ނަންފުޅުގެ މަތީގައި ކަތިލައިފިއެއްޗެއް ތިޔަބައިމީހުން ކާށެވެ!‬
‫ދަތަކުން ނުވަތަ ވަކިގަނޑަކުން ކަތިލިކަމުގައި ނުވާނަމައެވެ‪".‬‬
‫އވެ‪ .‬ޙަދީޘްފުޅެއްގެ މާނައިގައި ވެއެވެ‪.‬‬
‫‪ ‬ކަނޑުގައި މުޅިން ދިރިއުޅޭތަކެތި ކަތިނުލައއި ކެއުން ހުއްދަ ެ‬
‫" ކަނޑަކީ އެތާގެ ފެން ޠާހިރު އަދި އެތާނގެ މުޅަތަކެތި ޙަލާލު ކުރެވިފައިވާ ތަނެކެވެ‪".‬‬

‫ކަތިލުން ޝަރުޢުކުރެއްވުމުގެ ޙިކްމަތް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫ތ ވަކިކުރުން‬
‫(‪ )1‬މުޅަތަކެއްޗާއި މުޅަނޫންތަކެ ި‬
‫(‪ )2‬ﷲގެ ރުހިވޮޑިގަތުން ޙާޞިލްކުރުން‬
‫ރވުން‬
‫ނ ލިބިދާނެ ގެއްލުމަކުން ރައްކާތެ ި‬
‫(‪ )3‬ލޭގެ ނަޖިސްކަމުގެ ސަބަބު ް‬

‫ހުއްދަ ކަތިލުމުގެ ރުކުންތައް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ .1‬ކަތިލާ މީހާ‬
‫‪ .2‬ކަތިލެވޭ އެތި‬
‫‪ .3‬ކަތިލަން ބޭނުންކުރާ ހަތިޔާރު‬
‫ކަތިލުން ޞައްޙަ ވުމުގެ ޝަރުޠުތައް‪:‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ .1‬ކަތިލާ މީހާގެ ޝަރުޠުތައް‬
‫‪ .2‬ކަތިލެވޭ އެތީ ގެ ޝަރުޠުތައް‬
‫‪ .3‬ކަތިލަން ބޭނުންކުރާ ހަތިޔާރު ގެ ޝަރުޠުތައް‬

‫ކަތިލާ މީހާގެ ޝަރުޠުތައް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ ‬އެބަޔަކު ކަތިލާ ކަތިލުން ޙަރާމްކަމަށް ދަންނަބޭކަލުން އިއްތިފާޤް ވެލައްވާފައިވާ މީހުން‬
‫ނކުރާ‬
‫އ މުޝްރިކުންނާއި ބުދަށް އަޅުކަ ް‬
‫ނހިމެނޭ ކާފިރުންނެވެ‪ .‬އޭގެތެރޭގަ ި‬
‫އެއީ އަހުލުކިތާބީންގެ ތެރޭގައި ު‬
‫ނދީޤުން ހިމެނެއެވެ‪.‬‬
‫މރުތައްދުވެފައިވާ މީހުންނާއި ޒި ް‬
‫ނނާއި‪ު ،‬‬
‫މީހުންނާއި‪ ،‬އެތީސްޓު ް‬
‫ރޢީ‬
‫ނފަދަ ޤައުމުތަކުގެ ކާފިރުންގެ ފެކްޓްރީތަކުން ގެންނަ މަސް‪ ،‬ޝަ ު‬
‫މިގޮތުން ބަލާއިރު ރަޝާ‪ ،‬ޗައި ާ‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪43‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬
‫ނ ނުވެއެވެ‪ .‬ނަމަވެސް ޙަލާލު ލޭބަލަކީ މާ އިތުބާރު‬
‫ސބިތު ނުވާނަމަ ކެއުން ޙަލާލްވެގެ ް‬
‫ހަމަތަކުގެ މަތިން ކަތިލާކަން ާ‬
‫ބބަކީ ކަނޑުމަހަކީ ކަތިލަންޖެހޭ އެއްޗަކަށް ނުވާއިރުވެސް މަސްދަޅުގެ ބޭރުގައި ޙަލާލު ލޭބަލް‬
‫ލޭބަލަކަށް ނުވެއެވެ‪ .‬ސަ ަ‬
‫އޮންނާތީއެވެ‪.‬‬

‫‪ ‬އެބަޔަކު ކަތިލާ ކަތިލުން ޙަލާލްކަމަށް ދަންނަބޭކަލުން އިއްތިފާޤް ވެލައްވާފައިވާ މީހުން‬

‫ހރި މުސްލިމް ފިރިހެނުން ކަތިލާ ތަކެއްޗެވެ‪.‬‬
‫އެއީ ބާލިޣުވެ ބުއްދިސަލާމަތުން ު‬
‫‪ ‬އެބަޔަކު ކަތިލާ ކަތިލުން ޙަލާލްކަމާއިމެދު ދަންނަބޭކަލުންގެ މަދުގައި އިޚްތިލާފް ހުރި މީހުން‬
‫ލވެގެން ވެއެވެ‪.‬‬
‫(‪ )1‬އަހުލުކިތާބީން‪ :‬ޔަހޫދީންނާއި ނަޞާރާއިން ކަތިލާތަކެތި ޙަލާ ު‬

‫اب ِح ٌّل لَّ ُك ْم َوطَ َع ُام ُك ْم ِح ُّل ََّّلُ ْم‬ ‫ِ‬ ‫َّ ِ‬
‫ލވެރިން ކަތިލާތަކެތި‬
‫އދި ބާވައިލެއްވި ފޮތްތަކުގެ އަހު ު‬
‫" ަ‬ ‫ين أُوتُواْ الْكتَ َ‬
‫َوطَ َع ُام الذ َ‬
‫ށ ޙަލާލުވެގެންވެއެވެ"‬
‫ނ ް‬
‫އބައިމީހުން ަ‬
‫ޔބައިމީހުން ކަތިލާތަކެތި ެ‬
‫ތިޔަބައިމީހުންނަށް އަދި ތި ަ‬
‫ގއި އެބައިމީހުން ޙަލާލުކަމަށް ދެކޭތަކެތީގެ ތެރެއިން އިސްލާމީ ޝަރީޢަތުގައި‬
‫‪ ---‬އަހުލުކިތާބީންގެ ޝަރީޢަތު ަ‬
‫ނށް ހުއްދަވެގެން ވެއެވެ‪.‬‬
‫މ ަ‬
‫ޙަރާމްކުރައްވާފައި ނުވާ ތަކެތި އެބައިމީހުން ކަތިލުމުން އަހަރެ ެ‬
‫‪ ---‬މިކަމުގައި އެތަކެތި ކަތިލާފައިވަނީ ކޮންފަރާތަކަށްކަން އެނގުން ލާޒިމުވެގެންވެއެވެ‪.‬‬
‫‪ ---‬ޔަހޫދިއްޔަތާއި ނަޞްރާނިއްޔަތުގައި ޙަރާމްކުރައްވާފައިވާ ކަމަށް އެބައިމީހުން ކަނޑައަޅުއްވާފައިވާ ތަކެތީގެ‬
‫ޙލާލުވެގެންވެއެވެ‪.‬‬
‫ތެރެއިން އިސްލާމީ ޝަރީޢަތުގައި ޙަލާލުކުރައްވާފައިވާ ތަކެތި އަހުލުކިތާބީއަކު ކަތިލުމުން ކެއުން ަ‬
‫ނަމަވެސް މިކަން މަކުރޫހައެވެ‪.‬‬
‫‪ ---‬ޔަހޫދީންނާއި ނަޞާރާއިން ކަތިލާތަކެތި ކެއުން ޙަލާލު ކުރައްވާފައިވަނީ އެބައިމީހުން ތައުރާތަށާއި‬
‫އިންޖީލަށް އީމާންވެފައިވާތީއެވެ‪.‬‬

‫‪ ---‬އަޙުލުކިތާބީންގެ މައްޗަށް ކެއުން ޙަރާމް ކުރެއްވި ބައެއްތަކެތި‪:‬‬

‫ނިޔަފަތި ހުރި ކޮންމެ ސޫތްޕެއް‬
‫ގެރިއާއި ބަކަރީގެ ބުރަކަށީގެ ސަރުބީއާއި ގޮހޮރުގައިވާ ސަރުބީއާއި ކައްޓާއި އެކުވެފައިވާ ސަރުބީ‬
‫ފިޔަވައި އެދޭތީގެ ސަރުބީ‬
‫ތ ކެއުން މަކުރޫހައެވެ‪.‬‬
‫ކ ި‬
‫‪ ---‬ޔަޙޫދީންނާއި ނަޞާރާއިން އެމީހުންގެ ޢީދުތަކުގައި ކަތިލާތަ ެ‬
‫‪ ---‬ނަޞާރާއިން މަސީޙުގެ ނަމުގައި ޔަހޫދީން އުޒައިރުގެ ނަމުގައި ކަތިލާތަކެތި ޙަރާމްވެގެންވެއެވެ‪.‬‬
‫ހން ނުކާށެވެ‪".‬‬
‫ދަލީލު‪" :‬ﷲގެ އިސްމުފުޅުގެ މަތީގައި ކަތިނުލެވޭތަކެތި ތިޔަބައިމީ ު‬
‫ލކިތާބީންގެ ކާބަފައިނގެ މީހަކު އެ ފޮތް ބަދަލުކުރުމުގެ ކުރީގައި އެއަށް‬
‫‪ ---‬ޝާފިޢީންގެ ގާތުގައި އަހު ު‬
‫ބން‬
‫އހެނީ އަހުލުކިތާ ީ‬
‫އީމާންވާން ލާޒިމު ކުރެއެވެ‪ .‬ނަމަވެސް އެހެން މަޛްހަބު ތަކުގައި މިކަން ޤަބޫލުވެގެން ނުވެއެވެ‪ެ .‬‬
‫ކޅުއްވާ އެދީނުގެ އަންހެނުންނާއި ކައިވެނި ބައްލަވައިގަތެވެ‪.‬‬
‫ކަތިލާތަކެތި އަޞްޙާބުން ފަރީއް ު‬
‫ނ ނުވެއެވެ‪.‬‬
‫‪ ---‬މަޖޫސީންނާއި‪ ،‬ސާބިއާއިން ކަތިލާ ތަކެތި ކެއުން ހުއްދަވެގެ ް‬
‫ތކެތި ޙަލާލުވެގެންވެއެވެ‪.‬‬
‫ތންދޮރުދަންނަ ކުޑަކުދިން ކަތިލާ ަ‬
‫‪ ---‬މުސްލިމު އަންހެނުންނާއި ަ‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪44‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬
‫ޢންގެ‬
‫‪ ---‬ތަންދޮރު ނުދަންނަ ކުޑަކުދިންނާއި މޮޔައިންނާއި މަސްތުވެފައިވާ މީހުން ކަތިލާ ތަކެތި ޝާފި ީ‬
‫އަރިހުގައި މަކްރޫހަ ކަމާއެކު ހުއްދައެވެ‪ .‬ޖުމްހޫރު ޢިލްމުވެރިންގެ އަރިހުގައި ހަލާލުވެގެން ނުވެއެވެ‪.‬‬

‫ކަތިލެވޭ އެތީގައި ހުންނަންޖެހޭ ޝަރުޠުތައް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫(‪ )1‬ކަތިލުމުގެ ކުރީގައި ފުރާން ހުރުން‬
‫ނ‬
‫ދހޮޅި ބުރިކޮށްލު ް‬
‫(‪ )2‬ނޭވާ ހޮޅިއާއި ކާބޯތަކެތި ާ‬
‫ނ‬
‫ށލު ް‬
‫ލން ނުވަތަ އަވަހަށް ބުރިކޮ ް‬
‫(‪ )3‬އެއްފަހަރުން ބުރިކޮށް ު‬
‫ނ‬
‫(‪ )4‬މަސްކެއުން ޙަލާލު އެއްޗަކަށްވު ް‬

‫ކަތިލުމަށް ބޭނުންކުރާ ހަތިޔާރުގައި ހުންނަންޖެހޭ ޝަރުޠުތައް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫(‪ )1‬ކަތިލަން ބޭނުންކުރާ އެއްޗަކީ ތޫނުއެއްޗަކަށްވުން‪ :‬ގާގަނޑެއް ހިލަގަނޑެއް ލަކުޑިގަނޑެއް ކަމަކު ނުދާނެއެވެ‪.‬‬
‫(‪ )2‬ކަތިލަން ބޭނުންކުރާއެއްޗަކީ ދަތް އަދި ނިޔަފަތި ފަދަ އެއްޗަކަށް ނުވުން‪.‬‬
‫ރަސޫލާގެ ޙަދީޘްފުޅެއްގެ މާނައިގައި ވެއެވެ‪.‬‬
‫" އެއެއްޗެއް ކަތިލުމުގައި ލޭއޮހޮރުވާ ﷲގެ ނަންފުޅުގެ މަތީގައި ކަތިލައިފިއެއްޗެއް ތިޔަބައިމީހުން ކާށެވެ!‬
‫ދަތަކުން ނުވަތަ ވަކިގަނޑަކުން ކަތިލިކަމުގައި ނުވާނަމައެވެ‪".‬‬
‫މީގެ ތެރޭގައި ހުރިހާ ވައްތަރެއްގެ ކައްޓާއި ނިޔަފަތި ހިމެނެއެވެ‪ .‬އެހެނީ ޤުރްބާން ކުރުމަކީވެސް އަޅުކަމެކެވެ‪.‬‬
‫އެހެންކަމުން މިކަމުގައި ޙުކުމްތައް ޤާއިމްކުރެވިފައި އޮންނަން ޖެހޭނީ ﷲއަށް އަޅުކަންކުރުމުގެ މައްޗަށެވެ‪ .‬މަސްލަހަތު‬
‫ނިޔާކުރާގޮތުގެ މައްޗަކަށް ނޫނެވެ‪.‬‬
‫ކަތިލުމުގައި ސުންނަތްވެގެންވާ ކަންތައް‪:‬‬ ‫‪‬‬
‫اّلل أكبر‬
‫اّلل ّ‬
‫‪ .1‬ކަތިލާހިނދު މިފަދައިން ކި ުޔން بسم ّ‬
‫‪ .2‬ކަރު ރަނގަޅަށް ބުރިކޮށްލުން‬
‫ނ‬
‫‪ .3‬ކަތިލުމުގެ ކުރީގައި ހަތިޔާރު ތޫނުކުރު ް‬
‫ނމަވެސް ޖަމަލު ކަތިލުމުގައި ފިޔަވައެވެ)‬
‫ލން‪ަ ( .‬‬
‫ފރާތަށް ބާއްވައިގެން ކަތި ު‬
‫‪ .4‬ކަތިލާ ޖަނަވާރުގެ ކަނާތް ަ‬
‫ނ‬
‫ލއަށް ކުރިމަތި ކުރުވުމާއި ކަތިލާ މީހާވެސް ޤިބްލައަށް ކުރިމަތިލު ް‬
‫‪ .5‬ކަތިލާއިރު ކަތިލެވޭއެތި ޤިބް ަ‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪45‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬

‫ށ‪ .‬އުޟްޙިޔާކަތިލުން‬
‫ހސިލްކުރުމުގެ‬ ‫އުޟްޙިޔާގެ މާނަ‪ :‬ﷲގެ ރުއްސެވުމަށްއެދި އެ އިލާހުގެ ޙަޟްރަތަށް ކުއްތަންވެ ތަޤައް ު‬
‫ރބްވުން ާ‬ ‫‪‬‬
‫އޔާމުއްތަޝްރީޤުގެ ‪ 3‬ދުވަހު ކަތިލާ ނަޢަމްސޫފީގެ ބާވަތެކެވެ‪.‬‬
‫ބޭނުމުގައި ބޮޑުޢީދު ދުވަހާއި އަ ް‬
‫އުޟްޙިޔާ ކަތިލުން ޝަރުޢުކުރައްވާފައިވަނީ ހިޖުރައިން ‪ 2‬ވަނަ އަހަރުއެވެ‪.‬‬
‫فَ ِ‬
‫ނމާދުކުރައްވާށެވެ!‬
‫މާނަ‪" :‬ފަހެ ކަލޭގެފާނުގެ ވެރިރަސްކަލާނގެއަށް ކަލޭގެފާނު ަ‬ ‫ص ِّل لَربِّ َ‬
‫ك َو ْاْنَْر‬ ‫َ‬ ‫ޤުރްއާނުގެ ދަލީލު‪:‬‬

‫އަދި ޤުރުބާންކުރައްވާށެވެ‪".‬‬
‫ޅފަޅާފައިވާ ދެކަންބަޅި ކީރިތިރަސޫލާގެ އަތްޕުޅުން‬
‫ސުންނަތުގެ ދަލީލު‪ :‬ހުދުކުލައިގެ ނުވަތަ ހުދުކުލަ ބޮޑަށްހުރި ދެދަ ު‬
‫اّلل أكبر މިހެން ވިދާޅުވިއެވެ‪ .‬އަދި ފައިޕުޅުން އޭތީގެ ކަރު ހިފަހައްޓަމުން‬
‫اّلل ّ‬
‫ކަތިލެއްވިއެވެ‪ .‬އަދި އެކަލޭގެފާނު بسم ّ‬
‫ކަތިލެއްވިއެވެ‪.‬‬

‫އުޟްޙިޔާ ކަތިލުމުގެ ޙުކުމް‪ :‬މުޞްތަޙައްބު ސުންނަތެއް‬ ‫‪‬‬

‫ނަމަވެސް ‪ 2‬ސަބަބަކާއިއެކު އުޟްހިޔާ ކަތިލުން ވާޖިބުވެއެވެ‪:‬‬
‫ވފަދަ ވަކކި ޖަނަވާރެއް ދައްކާފައި މިއީ‬
‫‪ ‬ތިމާގެ މިލްކުގައިވާ އުޟްޙިޔާގެ ގޮތުގައި ކަތިލުން ސުންނަތް ާ‬
‫ނ‬
‫ނ ް‬
‫ބހެއް ބު ު‬
‫ތިމަންނަގެ އުޟްޙިޔާއޭ ނުވަތަ އުޟްޙިޔާގެ ގޮތުގައި މީތި ކަތިލާނަމޭ ބުނުންފަދަ ަ‬
‫ނ‬
‫‪ ‬އެއްޗެއް ކަތިލައިގެން ﷲއާއި ތަޤައްރުބުވުން ހާޞިލްކުރުމަށް ނަދުރުބުނު ް‬

‫އުޟްޙިޔާ ކަތިލުމުގެ ޙިކްމަތް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫ދން އާކުރުން‪.‬‬
‫‪ ---‬އިބްރާހީމްގެފާނުގެ މަތިވެރި ޤުރްބާނީގެ ހަނ ާ‬
‫ލގައި އެމީހުން ބައިވެރިކުރުން‬
‫ނކަމެތިންނަށް އެހީވެ ޢީދުގެ އުފަ ު‬
‫‪ ---‬ފަޤީރުންނާއި އެނޫންވެސް ި‬
‫ގ ގުޅުންތައް‬
‫ޢގެ މީހުންގެ މެދުގައި އެއްބަނޑު އެއްބަފާކަމާއި އެއްބައިވަންތަކަމު ެ‬
‫‪ ---‬މިކަމުގެ ސަބަބުން މުޖްތަމަ ު‬
‫ބަދަހިވެގެންދިއުން‪.‬‬

‫މުސްލިމަކު‬ ‫ބުއްދިސަލާމަތުން‬
‫ކަމުގައިވުން‬ ‫ހުރުން‬

‫އުޟްޙިޔާ ކަތިލާމީހާގެ‬
‫ޝަރުޠުތައް‬

‫އެކަމަށް ކުޅަދާނަކަން‬ ‫ބާލިޣުވުން‬

‫ލިބިގެންވުން‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪46‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬

‫ކަތިލެވޭތަކެތި‪:‬‬ ‫‪‬‬
‫މސޫފީގެ ބާވަތްތަކުގެ ތެރެއިން ޖަމަލު‪ ،‬ގެރި‪ ،‬ބަކަރި‬
‫‪ ---‬އުޟްޙިޔާގެ ގޮތުގައި ކަތިލުމަށް ޝަރުޢުކުރައްވާފައިވަނީ ނަޢަ ް‬
‫އންމެ މަތިވެރިވެގެންވަނީ ޖަމަލެވެ‪ .‬ދެން ގެރިއެވެ‪ .‬އެއަށްފަހު ބަކަރިއެވެ‪.‬‬
‫ހިމެނިގެންވެއެވެ‪ .‬މީގެތެރެއިން ެ‬
‫‪ ---‬އެއްޖަމަލު ނުވަތަ އެއްގެރީގައި ‪ 7‬މީހުން ބައިވެރިވެގެން ކަތިލުން ޞައްޙަވެގެންވެއެވެ‪.‬‬
‫އ ‪ 7‬މީހުންގެ‬
‫ދަލީލު‪ :‬ސުލްޙުލް ޙުދައިބިއްޔާގެ ދުވަހު އިޙްޞާރުވުމުގެ ސަބަބުން ކަތިލަންޖެހޭ ހަދްޔު ކަތިލުމުގަ ި‬
‫ނގެ ފަރާތުން ގެރިއެއް ކަތިލައްވާފައިވެއެވެ‪.‬‬
‫ފަރާތުން ޖަމަލެއް އަދި ‪ 7‬މީހު ް‬

‫އުޟްޙިޔާގެ ޝަރުޠުތައް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫(‪ )1‬ވަކިއަހަރެއް ފުރިފައިވާ އެއްޗަކަށް ވުން‪ -- :‬ޖަމަލު‪ 7 :‬އަހަރު ‪ --‬ގެރި‪ 3 :‬އަހަރު ‪ --‬ބަކަރި‪ 2 :‬އަހަރު‬
‫ނވުން‪ :‬ޙަދީޘްފުޅެއްގެ މާނައިގައިވެއެވެ‪.‬‬
‫ގ ް‬
‫(‪ )2‬އައިބުތަކުން ސަލާމަތްވެ ެ‬
‫" އުޟްޙިޔާގެ ގޮތުގައި ކަތިލުން ޖާއިޒްނުވާ ހަތަރުއެއްޗެއް ވެއެވެ‪ .‬އެއީ އަވަރު ޖަނަވާރާއި‪ ،‬ބައްޔެއް ޖެހިފައިވާ‬
‫ޖަނަވާރާއި‪ ،‬ކޮރު ޖަނަވާރާއި އަދި މޮޔަ ޖަނަވާރު ޤުރްބާނީގެ ގޮތުގައި ކަތިލުން ހުއްދަވެގެން ނުވެއެވެ‪".‬‬
‫ނ‬
‫އއްޔާމުއް ތަޝްރީޤްގެ ފަހުދުވަހު އިރުއޮއްސުމުގެ ކުރީގެ ވަޤުތެއްގައި ކަތިލު ް‬
‫(‪ )3‬އަޟްޙާޢީދު ނަމާދަށްފަހު ަ‬
‫ޙަދީޘް ފުޅެއްގެ މާނައިގައި ވެއެވެ‪ " .‬އަދި އައްޔާމުއްތަޝްރީޤުގެ ކޮންމެ ދުވަހަކީވެސް އުޟްޙިޔާކަތިލުމުގެ ދުވަހެކެވެ‪".‬‬

‫އުޟްޙިޔާކަތިލުމަށްފަހު ކަންތައް ކުރަންވީ ގޮތް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ ‬ސުންނަތް އުޟުޙިޔާއެއްނަމަ އޭގެ މަސް ތިމާއާއި އިމާގެ އިޔާލުން ކެއުން ހުއްދަވެގެންވެއެވެ‪ .‬ސުންނަތް‬
‫އުޟުޙިޔާގައި އެންމެ މާތްގޮތަކީ އެތިކޮޅެއްކައިފައި ބާކީބައި ޞަދަގާތްކުރުމެވެ‪ .‬އަދި އުޟްޙިޔާ ‪ 3‬ބަޔަކަށްބަހައި‬
‫ރބައި ގާތްތިމާގެ‬
‫އެއްބައި ކަތިލިފަރާތުން ބޭނުންކުރުމަށްފަހު އަނެއްބައި ފަޤީރުންނަށް ޞަދަޤާތްކުރުމަށްފަހު ދެންހު ި‬
‫މީހުންނަށާއި އަވަށްޓެރިންނަށް ބަހާނީއެވެ‪.‬‬
‫‪ ‬ތިމާ އަމިއްލައަށް ލާޒިމުކުރުވައިގެން ކަތިލިނަމަ އުޟުޙިޔާ ކަތިލިމީހާއާއި އޭނާ ޚަރަދުކޮށް‬
‫ގން ނުވެއެވެ‪.‬‬
‫ށޓަންޖެހޭ އެއްވެސް މީހަކު އެއިން ބޭނުންކުރުން ޙަލާލުވެ ެ‬
‫ބަލަހަ ް‬
‫‪ ‬ކަތިލާއެތީގެ ހަންވިއްކުމަކީ ޖާއިޒްވެގެންވާ ކަމެއްނޫނެވެ‪ .‬ޙަދީޘްފުޅެއްގެ މާނައިގައި ވެއެވެ‪.‬‬
‫"އެމީހެއްގެ އުޟުޙިޔާގެ ހަންވިއްކައިފި މީހަކަށް އުޟްޙިޔާއެއް ނުވެއެވެ‪ ".‬ނަމަވެސް ޞަދަޤާތްކުރުން މޮޅުއިތުރެވެ‪.‬‬

‫އުޟްޙިޔާގެ ސުންނަތްތައް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫(‪ )1‬ޙައްޖުމަހަށް ފެށުމާއެކު އުޟްޙިޔާ ކަތިލުމަށް އަޒްމު ކުރުން‬
‫ނ‬
‫ނ ގަސްދުކުރާ ޖަނަވާރެއްގެ ކެހެރިއާއި ނިޔަފަތި ނޫފުރު ް‬
‫ލ ް‬
‫(‪ )2‬ކަތިލުމާއި ހަމައަށް ކަތި ަ‬
‫ނ‬
‫(‪ )3‬އަމިއްލައަށް ކަތިލު ް‬
‫ނ‬
‫އތުލް މާލުން ޚަރަދުކޮށްގެން ވެރިން ކަތިލު ް‬
‫(‪ )4‬މުސްލިމުންގެ ފަރާތުން ބަ ި‬
‫އ ހައްދަވާ‬
‫ރަސޫލާ ކަންބަޅިބަކަރިއެއް ކަތިލަމުން ވިދާޅުވިކަމުގައި ވެއެވެ‪ " .‬ﷲގެ ނަންފުޅުގަނެ ކަތިލަމެވެ‪ޭ .‬‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪47‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬
‫ނނާއި އަދި‬
‫ބޮޑުކުރެއްވި ރަސްކަލާކޮ! މުޙައްމަދުގެފާނުގެ ކިބައިންނާއި އަދި މުޙައްމަދުގެފާނުގެ އާލުންގެ ކިބައި ް‬
‫ވފާނދޭވެ‪".‬‬
‫ޤބޫލުކުރައް ާ‬
‫ބއިން (މިކަތިލުން) ަ‬
‫މުޙައްމަދުގެފާނުގެ އުންމަތުގެ ކި ަ‬

‫ކަތިލުމާއި ގުޅިފައިވާ ބައެއް މައްސަލަތައް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ ---‬މާބަނޑުއެއްޗެއް ކަތިލުމުން އޭތީގެ ބަނޑުގައި އޮންނަދަރި މަރުވެއްޖެނަމަ އޭތިވެސް ކަތިލެވުނީއެވެ‪ .‬ނަމަވެސް‬
‫ބަނޑުގައި އޮތްދަރި ދިރިއޮވެއްޖެނަމަ ކަތިލުން ވާޖިބު ވާނެއެވެ‪ .‬މިކަމާއި ބެހޭގޮތުން ސުވާލުކުރެއްވުމުން ރަސޫލާ ޙަދީޘް‬
‫ތގެ މަންމަ ކަތިލުމަކީ އޭތީގެވެސް ކަތިލުމެވެ"‬
‫ހނީ އޭ ީ‬
‫ކުރެއްވިއެވެ‪" .‬ތިޔަބައިމީހުން ކާންބޭނުންނަމަ އެކާށެވެ‪ .‬އެ ެ‬
‫‪ ---‬ދިރިހުރި ޖަނަވާރެއްގެ ގައިން ވަކިކޮށްލެވޭ ގުނަވަނަކީ މުޅައެއްޗެކެވެ‪.‬‬

‫ޘފުޅެއްގެ މާނައިގައިވެއެވެ‪.‬‬
‫މިޙުކުމްގެ ތެރޭގައި ކަނޑުމަހާއި ގޮށްފުޅެނގި ނުހިމެނެއެވެ‪ .‬ޙަދީ ް‬
‫ގ ތެރެއިން ދޭއްޗަކާއި ލޭގެ ތެރެއިން ދޭއްޗެއް ޙަލާލު ކުރެއްވިއެވެ‪ .‬އެއީ ކަނޑުމަހާއި‬
‫"އަހަރުމެންނަށްޓަކައި މުޅަތަކެތީ ެ‬
‫ގޮށްފުޅެންގެވެ‪ .‬އަދި މެއާއި ލަގޮނޑިއެވެ‪".‬‬

‫ށ‪ .‬ޝިކާރަކުރުން (އައްޞައީދު)‬

‫އައްޞައީދު ‪ /‬އަލްއިޞްޠިޔާދު ގެ ލުޣަވީ މާނަ‪ :‬ހިފުން ‪ /‬އޮޅުނޫން ކޮންމެ ޖަނަވާރެއް‬ ‫‪‬‬
‫ޝިކާރަކުރުމުގެ އިޞްތިލާޙީ މާނަ‪ :‬މީހެއްގެ މިލްކަކަށްނުވާ އަދި މީހެއްގެ ބާރު ނުފޯރާ ވަހްޝީ ޖަނަވާރުތަކުގެ‬ ‫‪‬‬
‫ތެރެއިން މަސްކެއުން ޙަލާލު އެއްޗެއް ހަތިޔާރެއް ނުވަތަ އެކަމަށް ތައްޔާރުކުރެވިފައިވާ ޖަނަވާރެއް ބޭނުންކޮށްގެން‬
‫ހިފުމަށެވެ‪.‬‬
‫‪ ‬ޝިކާރަކުރުމަކީ ޝަރުޢުވެގެންވާ ކަމެކެވެ‪ .‬މާއިދާ ސޫރަތުގެ ‪ 2‬ވަނަ އާޔަތުގެ މާނަ‪:‬‬

‫ބއިމީހުން‬
‫" އަދި ތިޔަބައިމީހުން ޙަލާލުވެ އިޙްރާމްކަނޑައިފި ކަމަށްވާނަމަ ފަހެ ތިޔަ ަ‬ ‫ادواْ‬ ‫َوإِ َذا َحلَْلتُ ْم فَ ْ‬
‫اصطَ ُ‬
‫ޝިކާރަކުރާށެވެ‪".‬‬

‫ޝިކާރަކުރުމުގެ ޙުކުމް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫ނން ޝިކާރަކުރުމަކީ ޙައްޖަށްނުވަތަ‬
‫‪ ---‬މައްކާއާއި މައްކާގެ ޙަރަމްފުޅުގެ ސަރަހައްދު ފިޔަވައި އެހެންތަންތަ ު‬
‫ޢުމްރާއަށް އިޙްރާމް ބަނދެގެން ހުރި މީހަކަށް ފިޔަވައި ކުރުން ހުއްދަ މުބާހު ޢަމަލެކެވެ‪.‬‬
‫ޢން ސާބިތުވާ ކަމެކެވެ‪.‬‬
‫‪ ---‬މިއީ ޤުރްއާނާއި ސުންނަތާއި ދަންނަބޭކަލުންގެ އިޖްމާ ު‬
‫‪ ---‬ސުންނަތުގެ ދަލީލު‪ :‬ރަސޫލާ ޙަދީޘް ކުރެއްވިއެވެ‪" .‬ބިސްމިﷲ ކިޔާފައި ކުއްތާ ޝިކާރަކުރުމަށް‬
‫ފޮނުވައިގެން އެއްޗެއް ހިފައިގެން ގެނެސްފިނަމަ ތިޔަބައިމީހުން އެ ކާށެވެ‪ .‬ނަމަވެސް އެކުއްތާ އެއިން ކައިފިނަމަ ކަލޭ‬
‫އެ ޝިކާރައިގެ މަސް ނުކާށެވެ! އެހެނީ އޭތި އެ ޝިކާރަކުރީ އޭތީގެ ބޭނުމަށެވެ‪".‬‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪48‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬
‫‪ ---‬ބޭކާރުގޮތުގައި ޝިކާރަކުރުމަކީ މަކުރޫހަ ކަމެކެވެ‪ .‬ރަސޫލާ ޙަދީޘް ކުރައްވާފައިވެއެވެ‪" .‬ތިޔަބައިމީހުން‬
‫ތީރުއުކާ އަމާޒުފަތްގަނޑަކަށް ފުރާނަހުރި އެއްޗެއް ނަހަދާށެވެ‪".‬‬

‫ޝިކާރަކުރުން ހުއްދަވާ ޝަރުޠުތައް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ .1‬ޝިކާރަވެރިޔާގެ ކިބައިގައި ހުރުން ލާޒިމުވާ ޝަރުޠުތައް‬
‫ޠތައް‬
‫‪ .2‬ޝިކާރަކުރުމަށް ބޭނުންކުރާ އެތީގައި ފުރިހަމަވާންޖެހޭ ޝަރު ު‬
‫‪ .3‬ޝިކާރަކުރެވޭ ޖަނަވާރުގައި ހުރުން ލާޒިމުވާ ޝަރުޠުތައް‬

‫ޝިކާރަވެރިޔާގެ ޝަރުޠުތައް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫ބނީ އެއް ކުރުމުގެ ކުޅަދާނަކަން ލިބިގެންވުން‪ :‬މުސްލިމުން ކުރާ ޝިކާރަ ހުއްދަވެގެންވެއެވެ‪.‬‬
‫(‪ )1‬ޝަރުޢީ ގޮތުން ޤުރް ާ‬
‫ހން ކުރާ ޝިކާރަ ހުއްދަވެގެން ނުވެއެވެ‪.‬‬
‫ނަމަވެސް ބުދަށް އަޅުކަންކުރާ މީހުންނާއި މުރުތައްދު ވެފައިވާ މީ ު‬
‫އޗަކާއެކު ހުއްދަނޫން ފަރާތެއް ބައިވެރި ނުވުން‪ :‬މިސާލަކަށް މުސްލިމަކާއި އަލިފާނަށް‬
‫(‪ )2‬ޝިކާރަކުރަން ފޮނުވާލާ އެ ް‬
‫މވެ‪ .‬މި ދޭތި އެކަތި އަނެކައްޗަށްވުރެ ކުރިނާރައި‬
‫އަޅުކަން ކުރާ މީހަކާ ދެމީހުން ދެކުއްތާ ނުވަތަ ދެ ތީރު ފޮނުވާލު ެ‬
‫ގޮސް ދޭތި އެއްފަހަރާ ޝިކާރަކޮށްފިނަމަ ޝިކާރަކުރެވުނީ ކޮންފަރާތަކުން ދޫކުރި އެއްޗެއްކަން ނޭނގުމުން އެ ޝިކާރަ‬
‫ކ އޭގައި އޮތީ ޙަރާމް އެއްޗަކާއި ހުއްދަ އެއްޗަކާއި އެއްވެފައެވެ‪.‬‬
‫ހުއްދަ އެއް ނުވާނެއެވެ‪ .‬ސަބަބަ ީ‬
‫ގނެ ބިސްމިﷲ ކިޔުން‬
‫(‪ )3‬ޝިކާރަކުރުމަށްޓަކާ ނިޔަތް ަ‬
‫ދން ނެތިގެން ބިސްމި ނުކިޔުމަކީ މައްސަލައެއް ނޫނެވެ‪.‬‬
‫(‪ )4‬ޤަސްދުގައި ބިސްމި ކިޔުން ދޫކޮށްނުލުން‪ :‬ހަނ ާ‬
‫ބސްމިން ނުކިޔުމަކީ މައްސަލައެއް ނޫނެވެ‪".‬‬
‫" ހަނދާން ނެތިގެން މީހަކު ި‬
‫ނވުމަށްފަހު ޝިކާރަވެރިޔާ އެހެންކަމެއްގައި މަސްޣޫލު ނުވުން‪ :‬އެއީ ‪ --‬އޭނާ ފޮނުވި‬
‫(‪ )5‬ޝިކާރަކުރުމަށް ކުއްތާ ފޮ ު‬
‫ކުއްތާ އާއިއެކު އެހެން އެއްޗެއް ބައިވެރިވޭތޯ ބެލުމަށާއި – ދިރިހުއްޓާ ޝިކާރަ އަތުލައިގަނެވިއްޖެނަމަ ކަތިލުމަށެވެ‪.‬‬
‫(‪ )6‬އެއްގަމު ޝިކާރައެއް ކުރާ މީހަކީ އިޙްރާމް ބަނދެގެންވާ މީހަކަށް ނުވުން‪ :‬ކަނޑުދަތުރުކުރާ މީހުންނަށް ކެއުޅުކަން‬
‫ހދަން ފަސޭހަކޮށްދިނުމަށެވެ‪ .‬އަދި އެއްގަމު ޝިކާރަ ކުރުމަކީ ބުރަ މަސައްކަތާއެކު ވެވޭ‬
‫ހުއްދަވަނީ ދަތުރުމަތީގައި ކާނާ ޯ‬
‫ކަމަކަށްވުމުން އޭގެ ސަބަބުން އަޅުކަމާ ދުރުވެގެން ދާތީއެވެ‪.‬‬
‫ނ‬
‫(‪ )7‬ޝިކާރަކުރާމީހާއަށް ޝިކާރަފެނުން ނުވަތަ އިޙްޞާޞް ވު ް‬
‫ޝިކާރަކުރަން ބޭނުންކުރާ އެތީގައި ހުންނަން ޖެހޭ ޝަރުޠުތައް‪:‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ ‬އެ ހަތިޔާރަކީ ތޫނުއެއްޗަކަށްވުން‬
‫ހތިޔާރަކަށްވުން‬
‫‪ ‬ޤުރްބާނީއެއްކުރުން ހުއްދަ ަ‬

‫ޝިކާރަކުރަން ބޭނުންކުރާ ޖަނަވާރުގައި ހުންނަން ޖެހޭ ޝަރުޠުތައް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ ‬ޝިކާރަކުރަން ދަސްކޮށްދީފައިވާ އެއްޗަކަށްވުން‬
‫ކރަކުރުން‬
‫‪ ‬ޝިކާރަވެރިޔާއަށް ޝިކާރަފެނިގެން ފޮނުވާލުމުން ގޮސް ޝި ާ‬
‫‪ ‬އެ ކުއްތާއާއިއެކު އެހެން ކުއްތާއެއް ޝިކާރަކުރުމުގައި ބައިވެރި ނުވުން‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪49‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬
‫‪ ‬ލޭ އޮހޮރުވައިގެން ޝިކާރަކުރުން‬
‫‪ ‬ކުއްތާ ޝިކާރައިން ކައިފައި ނުވުން‬

‫ޝިކާރަކުރެވޭ އެތީގައި ފުރިހަމަވާންޖެހޭ ކަންތައްތައް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ ‬މަސްކެއުން ޙަލާލު އެއްޗަކަށްވުން‬
‫‪ ‬އޮޅުނޫން (ވަގު) އެއްޗަކަށްވުން‬
‫‪ ‬ޝިކާރަކުރަން ފޮނުވި އެއްޗަކުން ޒަޚަމްގެ ސަބަބުން މަރުވުން‬
‫ނ‬
‫‪ ‬ޝިކާރަކުރެވުން ޖަނަވާރާއިމެދު ޝައްކުނުވު ް‬
‫ނ‬
‫‪ ‬ދިރިއޮއްވާ އަތުޖެހިއްޖެނަމަ ކަތިލު ް‬

‫ޝިކާރަކުރުން ހުއްދަވާ ޖަނަވާރުތައް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫ގން ވެއެވެ‪ .‬މިގޮތުން‬
‫‪ ---‬އެއްގަމާއި ކަނޑުގެ ކޮންމެ ޖަނަވާރެއްވިޔަސް ޝިކާރކުރުން ބައެއް މަޛްހަބުތަކުގައި ހުއްދަވެ ެ‬
‫މަސްކއުން ޙަލާލު ނޫން ޖަނަވާރު ޝިކާރަކުރެވެނީ އޭގެ ހަމާއި އޭގެން ފައިދާ ނެގެންހުރި އެހެން އެއްޗެހީގެ‬
‫ބޭނުމުގައެވެ‪ .‬އަދި އެތަކެތީގެ ސަބަބުން ލިބިދާނެ ގެއްލުމަކުން ސަލާމަތް ވުމަށްވެސް ޝިކާރަކުރެވެއެވެ‪.‬‬
‫‪ ---‬މި އާއްމު ޙުކުމުން ބައެއްޖަނަވާރު އިސްތިޘްނާ ވެގެން ވެއެވެ‪ .‬އެއީ‪:‬‬
‫ކރުން ޖާއިޒުނޫން ޖަނަވާރު ޝިކާރަކުރުން‬
‫‪ .1‬ގެއްލުމެއް ނުދޭ މަސްކއެން ޙަލާލު ނޫން ޖަނަވާރާއި ޤަތުލު ު‬
‫ބކާރުކުރުން‬
‫ވރުތަކާއި ދޫނިތައް ޝިކާރަކޮށް ޭ‬
‫‪ .2‬އެއްވެސް ބޭނުމެއްނެތި ޖަނަ ާ‬
‫‪ .3‬އިޙްރާމް ބަނދެގެންވާ ޙާލުގައި އެއްގަމު ޖަނަވާރެއް ޝިކާރަކުރުން‬
‫‪ .4‬ޙަރަމްފުޅުގެ ތެރެއިން އެއްޗެއް ޝިކާރަކުރުން‬
‫ތރި ތަންތަނެވެ‪.‬‬
‫‪ ---‬މައްކާ އާއި މަދީނާގެ ޙަރަމްފުޅަކީ އެތާގެ ޖަނަވާރުތަކަށްވެސް އަމާންކަން ދެވިގެންވާ ހުރުމަތް ެ‬

‫" ހަމަކަށަވަރުން އަމާންކަން ލިބިގެންވާ ޙަރަމްފުޅެއް ތިމަންރަސްކަލާނގެ‬ ‫أ ََوََلْ يََرْوا أَنَّا َج َع ْلنَا َحَرًما ِآمنًا‬
‫ނށް ނޭނގެނީ ހެއްޔެވެ؟"‬
‫ލެއްވިކަން އެބައިމީހުން ަ‬
‫‪ ---‬މައްކާއާއި މަދީނާގެ ޙަރަމްފުޅުގެ ޝިކާރައަށް ބިރުދައްކާ ފައްސާ ނުހެދުމަށް ރަސޫލާގެ އިރްޝާދު އައިސްފައި‬
‫ވެއެވެ‪ .‬މީގެ ތެރެއިން ގެއްލުންދޭ އަންނަނިވި ‪ 5‬ޖަނަވާރު މެރުން ހުއްދައެވެ‪.‬‬
‫‪ -‬ނުކިޔަމަންތެރި ކުއްތާ‬ ‫‪ -‬މީދާ‬ ‫‪ -‬ނަގުލަންދާށި‬ ‫‪ -‬ވާލު‬ ‫‪ -‬ކާޅު‬
‫ޝިކާރަވެރިޔާއަށް ޝިކާރަ މިލްކުވުން‪:‬‬ ‫‪‬‬
‫ޝިކާރަހިފައިގެން ޝިކާރަވެރިޔާގެ ގާތަށް ޝިކާރަކުއްތާ އައުމުން އޭގެ މިލްކުވެރިކަން އޭނާއަށް ސާބިތުވީއެވެ‪.‬‬
‫ޝިކާރަވެރިޔާގެ ބާރުގެ ދަށަށް ޝިކާރަ ނުގެނަޔަސް އަދި މިލްކު ކުރައުމަށް ޤަސްދުކުރެވިފައި ނެތަސް ކުއްތާ ޝިކާރަ‬
‫ކުރިއެތި ގެނެސް ދިނުމުން މިލްކުވެރިކަން ސާބިތުވީއެވެ‪.‬‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪50‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬

‫ފިލާވަޅު ‪ :4‬އަލްޢަޤީޤާ (ޢަޤީޤާ ކަތިލުން)‬

‫ރން ﷲ ތަޢާލާއަށް‬ ‫ޢަޤީޤާގެ ލުޣަވީ މާނަ‪ -- :‬އުފަންވާދަރިފުޅުގެ ފަރާތުން އޭނާ ެ‬
‫ގ ބައްޕަ ނުވަތަ އޭނާގެ ބަލަދުވެ ި‬ ‫‪‬‬
‫ށ‬
‫ޖގެ ބޮލުގައި ހުންނަ އިސްތަ ި‬
‫ކަތިލާ ކަތިލުން ‪ /‬އުފަންވާ ކުއް ާ‬
‫ޢަޤީޤާގެ އިޞްތިލާޙީ މާނަ‪ :‬އުފަންވެފައިވާ ކުއްޖާއަށް ހަތް ު‬
‫ދވަސްވާދުވަހު އޭނާގެ ފަރާތުން ކަތިލެވޭ ކަތިލުމެކެވެ‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫ނުވަތަ ކަތިލާ އެއްޗެވެ‪.‬‬
‫ޢަޤީޤާގެ މަޝްރޫޢިއްޔަތު‪:‬‬ ‫‪‬‬
‫ޢަޤީޤާ އަކީ ކީރިތި ރަސޫލާގެ ބަސސްފުޅުތަކާއި ޙަދީޘް ބަސްފުޅުތަކުން ސާބިތުވާ ކަމެކެވެ‬
‫ނގެ ފަރާތްޕުޅުން އެކަލޭގެފާނު ޢަޤީޤާ‬
‫ދަލީލު‪ :‬ރަސޫލާގެ ކާފަދެދަރިކަލުން ހަސަނުގެފާނާއި ހުސައިނުގެފާ ު‬
‫ކަތިލެއްވިއެވެ‪ .‬އެކަލޭގެފަނު ޙަދީޘް ކުރައްވާފައިވާ ބަސްފުޅެއްގެ މާނައިގައި ވެއެވެ‪" .‬ކުއްޖާއާއެކު ޢަޤީޤާ ވެއެވެ‪.‬‬
‫ނ އެއްޗެއް ކަތިލާށެވެ‪ .‬އަދި ތިޔަބައިމީހުން އެކުއްޖާގެ ކިބައިން އުނދަގޫތައް‬
‫ތިޔަބައިމީހުން އެކުއްޖާގެ ފަރާތު ް‬
‫ދުރުކުރާށެވެ‪".‬‬

‫ޢަޤީޤާ ކަތިލުމުގެ ޙުކުމް‪ :‬މިކަމަކީ މުސްތަޙައްބު ސުންނަތެކެވެ‪ .‬ޢަޤީޤާ ކަތިލުން ގަދަވެގެންވާ ސުންނަތަކަށް ވުމާއި‬ ‫‪‬‬
‫މިކަމަކީ ކުއްޖާ ރައްކާތެރިކަމާއެކު ރަގަޅުގޮތުގައި ބޮޑުވުމަށް ރަހުނުކުރެވިފައިވާ ކަމަކަށްވުމުން ދެހަވަނީ މިކަމުގެ‬
‫މަތިވެރިކަމެވެ‪.‬‬

‫ކަތިލަންވީ މިންވަރު‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ ‬ކޮންމެ ކުއްޖެއްގެ ފަރާތުން ޢަޤީޤާގެ ޝަރުޠު ހަމަވާ އެއްބަކަރި ކަތިލުމުން ސުންނަތް އަދާވީއެވެ‪.‬‬
‫އވެ‪).‬‬
‫(ކީރިތި ރަސޫލާ ޙަސަނުގެފާނަށާއި ޙަސައިނުގެ ފާނަށް ކަތިލެއްވީ އެއްބަކަރިކަން ސާބިތުވެގެން ވެ ެ‬
‫‪ ‬މިކަމުގައި އޮތް އެންމެ މާތް ގޮތަކީ ފިރިހެން ކުއްޖަކަށް ‪ 2‬ބަކަރި އަދި އަންހެން ކުއްޖަކަށް ‪ 1‬ބަކަރި‬
‫ކަތިލުމެވެ‪ .‬ރަސޫލާ ޙަދީޘް ކުރައްވާފައިވާ ބަސްފުޅެއްގެ މާނައިގައި ވެއެވެ‪.‬‬
‫" ފިރިހެން ކުއްޖެއްގެ ފަރާތުން ‪ 2‬ބަކަރިއެވެ‪ .‬އަންހެން ކުއްޖެއްގެ ފަރާތުން ‪ 1‬ބަކަރިއެވެ‪ .‬އެ ކަތިލެވޭ އެއްޗަކީ‬
‫ނ އެއްޗަކަށް ވިޔަސް އެކަމުން ތިޔަބައިމީހުނަކަށް ގެއްލުމެއް ނެތެވެ‪"،‬‬
‫އަންހެން އެއްޗަކަށް އަދި ފިރިހެ ް‬
‫ޢަޤީޤާގެ ޝަރުޢީ ޙައިޘިއްޔަތު‪:‬‬ ‫‪‬‬
‫ޖުމްހޫރު ޢިލްމުވެރިންގެ އަރިހުގައި ޢަޤީޤާ ކަތިލުމަކީ މުސްތަޙައްބު ސުންނަތެކެވެ‪ .‬އެއީ ވާޖިބެކޭ ވިދާޅުވާ‬
‫ރއްދުތަކަކީ‪:‬‬
‫ޢިލްމުވެރިންނަށް ދެއްވާފައިވާ ަ‬
‫ތ ޤާއިމްވެ‬
‫(‪ )1‬އެއީ ވާޖިބެއްކަމުގައި ވާނަމަ ދީނުގައި އެކަން ބަޔާންކުރައްވައި އެންގެވީހެވެ‪ .‬ސަބަބަކީ ހުއްޖަ ް‬
‫ނނެވެ‪.‬‬
‫ނ ރަނގަޅަށް ބަޔާންކޮށްދެއްވުމު ް‬
‫އުޛުރުގެ ދޮރު ބަންދުވާނީ އެކަ ް‬
‫ގ ރުހުމާ ގުޅިފައިވާކަމެއް ކަމަށް އަންގަވާފައި ވެއެވެ‪.‬‬
‫(‪ )2‬ޢަޤީޤާ ކަތިލުމަކީ އެމީހެއް ެ‬
‫މން އެއީ ވާޖިބެއްކަމަށް ދަލީލެއް ނުކުރެއެވެ‪ .‬ނަމަވެސް ދަލީލުކުރަނީ އެއީ‬
‫(‪ )3‬ރަސޫލާ ޢަޤީޤާ ކަތިލެއްވު ު‬
‫ގަދަވެގެންވާ ސުންނަތެއް ކަމަށެވެ‪.‬‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪51‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬
‫ނގަވަނީ ކޮންމެ ކުއްޖެއްވެސް ޢަޤީޤާ އާއި އެކު‬
‫ދޅުވާ ޢިލްމުވެރިން ދަލީލަކަށް ނަ ް‬
‫މށް ވި ާ‬
‫ޢަޤީޤާ ކަތިލުން ވާޖިބުކަ ަ‬
‫ނށް‬
‫ނބަފައިން ަ‬
‫ރަހުނުވެފައި އޮންނަ ބަސްފުޅެވެ‪ .‬މި ބަސްފުޅުން ދޭހަވަނީ ޢަޤީޤާ ކަތިލައްޖެއުމަށް ދާންދެން މައި ް‬
‫ނކަމެވެ‪.‬‬
‫ވ ެ‬
‫ޝަފާޢާތްތެރިވުމުން މަނާކުރެ ޭ‬
‫ވގެން ނުވާކަމަށެވެ‪ .‬ނަމަވެސް މިއީ މަރްޖޫޙް‬
‫ޙަނަފީ މަޛްޙަބުގެ ޢިލްމުވެރީން ވިދާޅުވަނީ ޢަޤީޤާކަތިލުން ޝަރުޢު ެ‬
‫ގޮތެކެވެ‪.‬‬

‫ޢަޤީޤާގެ ޝަރުޠުތައް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫ވން‬
‫‪ .1‬އައިބުތަކުން ސަލާމަތްވެގެން ު‬
‫‪ .2‬ބަކަރިއެއްނަމަ ‪ 1‬އަހަރުފުރި ‪ 2‬އަހަރަށް އަޅާފައި ވުމާއި ގެރިއެއް ނަމަ ‪ 2‬އަހަރުފުރި ‪ 3‬އަހަރަށް އަޅާފައިވުން‬
‫ނ‬
‫‪ .3‬ކޮންމެ ކުއްޖަކަށް ވަކިވަކިން ކަތިލު ް‬
‫ނ‬
‫‪ .4‬އެކަމަށް ނިޔަތްގަތު ް‬

‫ޢަޤީޤާގެ ގޮތުގައި ކަތިލެވޭ ތަކެތި‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫ތރެއެން ބަކަރިއެވެ‪.‬‬
‫ތލުން ހުއްދަވަނީ ނަޢަމްސޫފީގެ ެ‬
‫‪ ---‬ބައެއް ޢިލްމުވެރިން ވިދާޅުވާ ގޮތުގައި ޢަޤީޤާގެ ގޮތުގައި ކަ ި‬
‫ޢޟްޙިޔާގެ ގޮތުގައި ކަތިލުން ހުއްދަ ކޮންމެ އެއްޗެއް ޢަޤީޤާގެ ގޮތުގައި ކަތިލުން‬
‫‪ ---‬އަނެއްބައި ޢިލްމުވެރިން ު‬
‫ހުއްދަކަމަށް ވިދާޅުވެއެވެ‪ .‬ރަސޫލާ ޙަދީޘް ކުރެއްވި ބަސްފުޅެއްގެ މާނައިގައި ވެއެވެ‪.‬‬
‫ފރާތުން އެއްޗެއް ކަތިލާ ޤުރްބާނީގެ ލޭ އޮހޮރުވާށެވެ"‬
‫"ކުޑަކުއްޖާއާއިއެކު ޢަޤީޤާވެއެވެ‪ .‬ފަހެ ތިޔަބައިމީހުން އެކުއްޖާގެ ަ‬
‫މި ބަސްފުޅުގައި "ޤުރުބާނީ" އައިސްފައި އޮތުމުން އުޟްޙީޔާގެ ގޮތުގައި ކަތިލެވޭ ކޮންމެ އެއްޗެއް ކަތިލުން ހުއްދައެވެ‪.‬‬

‫ޢަޤީޤާ ކަތިލާ ވަޤުތު‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫އދަވީއެވެ‪.‬‬
‫‪ ---‬ކުއްޖާ މައިމީހާގެ ބަނޑުން ވަކިވުމާއެކު ޢަޤީޤާ ކަތިލުން ހު ް‬
‫‪ ---‬މުސްތަޙައްބު ވަޤުތަކީ ކުއްޖާ ވިހޭތާ ‪ 7‬ދުވަސް ވާ ދުވަހެވެ‪ .‬އެއީ ރަސޫލާ ޙަސަނުގެ ފާނަށާއި ހުސައިނުގެ ފާނަށް‬
‫ޢަޤީޤާ ކަތިލެއްވީ ހަތްވަނަ ދުވަހު ކަމަށްވާތީއެވެ‪.‬‬
‫ވނަމަ ‪ 21‬ވަނަ‬
‫ދވަހު ކަތިލާނީއެވެ‪ .‬އެދުވަހު ނު ި‬
‫‪ 7 ---‬ވަނަ ދުވަހު ޢަޤީޤާ ކަތިނުލެވިއްޖެނަމަ ދެން ‪ 14‬ވަނަ ު‬
‫ކންމެ ދުވަހަކު ކަތިލިޔަސް ސުންނަތް އަދާވީއެވެ‪.‬‬
‫ޅދާނަކަން ލިބުން ޮ‬
‫ދުވަހު ކަތިލާނީއެވެ‪ .‬ނުވަތަ ކު ަ‬

‫ޢަޤީޤާ ކަތިލުމުގެ ޙިކުމަތް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ ‬އުފަންވާ ކުއްޖާގެ ދިރިއުޅުން ބިމުގައި ފެށޭ ވަޤުތުއްސުރެ ﷲއާއި ގާތްކަން ހާޞިލް ކުރުމުގެ ބޭނުމުގައި ﷲއަށް‬
‫ނ‬
‫ޤުރުބާނީއެއް ކަތިލު ް‬
‫ނ އަދިގެއްލުންތަކުން ރައްކާތެރިވުމަށް އިސްމާޢީލްގެފާނުގެ ފަރާތުން ޤުރުބާނީއެއް ދެއްވި‬
‫ކ ް‬
‫‪ ‬އާފާތްތަކާއި މުޞީބާތްތަ ު‬
‫ނ‬
‫ފަދައިން ކޮންމެ ކުއްޖެއްގެ ފަރާތުން ދެވޭ ފިދުޔައެއްގެ ގޮތުގައި ޢަޤީޤާ ވު ް‬
‫ނ‬
‫ލބު ް‬
‫‪ ‬ކުއްޖަކު ލިބުމުގެ އުފާފާޅުކުރުމާއެކު ހުރިހާ ވަޤުތެއްގައި އިސްލާމީ ޝަރީޢަތަށް އަމަލުކުރުމުގެ ހިތްހަމަޖެހުން ި‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪52‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬
‫ވން‬
‫‪ ‬މުޖުތަމަޢުގެ މީސްތަކުންގެ މެދުގައި ލޯބިއާލާވެ ގުޅުން ބަދަހި ު‬
‫‪ ‬ފަޤީރުންނަށް އެހީވުމުގެ އިޙްސާސް އާލާކުރުން‬

‫އުފަންވާ ކުއްޖާއާއިމެދު ކަންތައް ކުރަންވީ ގޮތް‬ ‫‪‬‬

‫ކަނާތު ކަންފަތްދޮށުގައި ބަންގި ގޮވައި ވާތު ކަންފައި ދޮށުގައި ޢިޤާމާ ކިޔުން‬

‫ދަރިފުޅު އުފަންވީ ކަމުގެ އުފާވެރި ޚަބަރު އެހެން މީހުންނަށް ދިނުން‬

‫ކަދުރުކޮޅެއް ޗިސްކޮށްފައި ނުވަތަ ފޮނިއެއްޗެއް އަނގައިގައި ހާކައިލުން‬

‫‪ 7‬ވަނަ ދުވަހު ކުއްޖާގެ ބޮލުގައި ހުރި އިސްތަށި ބާލައި އޭގެ ބަރުދަނަށް ރިހިން ނުވަތަ އަގުން‬
‫ޞަދަޤާތް ކުރުން‬

‫‪ 7‬ވަނަ ދުވަހު ޢަޤީޤާ ކަތިލައި ފޮނިއެއްޗަކުން ޞަދަޤާތް ކުރުން‬

‫ޢަޤީޤާ ކަތިލުމާއި ގުޅިފައިވާ ބައެއް ޙުކުމް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ ‬ކަތިލާއިރު ކުއްޖާގެ ފަރާތުން ކަތިލެވޭ އެއްޗެއްކަން ނިޔަތްގަނެ އެކުއްޖާގެ ފަރާތުން ﷲއަށް ކަތިލެވޭ އެއޗެއްކަން‬
‫ކިޔުން އެދެވިގެން ވެއެވެ‪ .‬އަދި‬ ‫اّلل أَلل ُه َّم لَ َك َوإلَي َْك َه ِذ ِه َ‬
‫ع ِق ْيقَة ُ فُآلن‬ ‫ِب ْس ِم ّ‬ ‫ހާމަކުރުން ‪ .‬މިގޮތުން‪:‬‬
‫ބދަލުގައި އެކުއްޖެއްގެ ނަން ކިޔުން ހުއްޓެވެ‪.‬‬
‫މިތާނގައި މިވާ "ފުލާން" ގެ ަ‬
‫ބޔަކު ނުސްބަތް ނުކުރުން‬
‫‪ ‬ކަތިލެވޭ ޢަޤީޤާ އަށް ގިނަ ަ‬
‫ވން‬
‫‪ ‬ޢަޤީޤާ ކެއްކުން ސުންނަތް ު‬
‫ވން‬
‫‪ ‬ޢަޤީޤާގެ މަހާއިއެކު ފޮނިއެއްޗެއް ޞަދަޤާތްކުރުން ސުންނަތް ު‬
‫ނ‬
‫‪ ‬ފިރިހެން ކުއްޖެއްނަމަ ދޭތިކަތިލުން އިތުރު ވެގެން ވު ް‬
‫‪ ‬ޢަޤީޤާ ކަތިލުމުގައިވެސް އަދި ކެއުމުގައިވެސް ކަށިތައް މެދުން ބުރި ނުކުރުން‬
‫ނން‬
‫‪ ‬ޢަޤީޤާ ކެއުމަށް ދަޢުވަތުދި ު‬
‫ޟހިޔާ ކަތިލާދުވަސް އެއްދުވަހަކަށް ވެއްޖެނަމަ ދެ ކަތިލުން އެއް ކަތިލުމަކަށް ހެދުން‪.‬‬
‫‪ ‬ޢަޤީޤާ ކަތިލާ ދުވަހާއި ޢު ު‬
‫ތ އެންމެ ފުރަތަމަ ހިފި މީހަކަށް ހަދިޔާ ކުރުން‬
‫‪ ‬ޢަޤީޤާ ނުކައްކާ އޭގެ ފައި އެކުއްޖާ ވިއްސި ބޭކެންބަށް ނުވަ ަ‬
‫ގ އަޅެއްކަން ދޭހަވާނަމާއި ޔާސިރު ރަބާޙު އަފްލަޙް ފަދަ ނަން ކިޔުން ހަރާމްވުން‬
‫‪ ‬ބުދެއް ނުވަތަ އިންސާނެއް ެ‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪53‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬

‫ފިލާވަޅު ‪ :6‬އަލްޔަމީން (ހުވާކުރުން)‬

‫ޔަމީންގެ ލުޣަވީ މާނަ‪ :‬ކަނާއަތް‬ ‫‪‬‬
‫ހުވަޔަށް ކަނާއަތުގެ ނަމުން ނަންދެވުނު ސަބަބުތައް‪:‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ ---‬ހުވާކުރާ ދެމީހުންކުރެ ކޮންމެ މީހަކުވެސް އަނެކާގެ ކަނާއަތުގައި ހިފާތީ‬
‫‪ ---‬އެ ހުވާ ކުރިކަމަކަށް ކަނާއަތަށް ރައްކާތެރިވާ ފަދައިން ރައްކާތެރިވާތީ‬
‫‪ ---‬އެއަތުގެ ބާރުގަދަކަމަށްޓަކައި‬

‫ޝަރުޢީ އިޞްޠިލާޙުގައި ހުވާގެ މާނަ‪ :‬ﷲގެ ނަންފުޅުތަކުގެ ތެރެއިން ނަންފުޅެއް ނުވަތަ ސި ަ‬

‫ފފުޅުތަކުގެ ތެރެއިން‬ ‫‪‬‬
‫ޤންކަން ދިނުމެވެ‪.‬‬
‫ސިފަފުޅެއްގަންދީ އެކަމެއް ކުރާނެކަން ނުވަތަ ނިންމާނެކަމުގެ ޔަ ީ‬
‫ﷲގެ އިސްމުފުޅެއް ނަންނުގަނެ ކުރާ ހުވާ ހުވަޔަކަށް ނުވާނެއެވެ‪.‬‬

‫ހުވާ ކުރެވިދާނެ ބައެއްބަސްތައް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ ‬ﷲ ގަންދީ ބުނަމެވެ‪.‬‬
‫މވެ‪،‬‬
‫‪ ‬ﷲގެ ޢިއްޒަތް ގަންދީ ބުނަ ެ‬
‫‪ ‬ﷲގެ މަތިވެރިކަން ގަންދީ ބުނަމެވެ‪.‬‬
‫‪ ‬ﷲގެ އިރާދަފުޅު ގަންދީ ބުނަމެވެ‪.‬‬

‫ރަސޫލާ ހުވާކުރެއްވުމުގައި ބޭނުންކުރެއްވި ބަސްފުޅުތައް‪" :‬ނޫނެކެވެ‪ .‬ހިތްތައް ބަ ަ‬

‫ދލުކުރައްވާ ރަސްކަލާނގެ‬ ‫‪‬‬
‫ނނަގެ ފުރާނަވާ ފަރާތް ގަންދެމެވެ"‬
‫ގަންދީ ހުވާ ކުރަމެވެ‪ " ".‬އެފަރާތެއްގެ ބާރުފުޅުގެ ދަށުގައި ތިމަ ް‬

‫ﷲގެ ނަންފުޅުނުގަނެ ކުރާ ހުވާގެ ޙުކުމް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ ---‬މިފަދަ ހުވާ ޞައްޙަވެގެން ނުވުމާއެކު މިފަދަ ހުވާ ކުރުމަކީ ޙަރާމް ކަމެކެވެ‪ .‬ސަބަބަކީ ހުވާ ކުރުމުގެ ސަބަބުން‬
‫އެމީހަކު އެ ހުވާކުރާ ފަރާތް ތަޤްދީސްކޮށް މަތިވެރި ކުރެވޭ ކަމަކަށް ވާތީއެވެ‪ .‬އަދި އެފަދަ މަތިވެރި ކަމެއް ﷲ ފިޔަވާ‬
‫ރކު ކުރުމުގެ ތެރެއިން ވާކަމަކަށް ވާތީއެވެ‪.‬‬
‫އެހެން ފަރާތަކަށް ދިނުމަކީ ޝި ު‬
‫ރން ހަމަކަށަވަރުން ﷲ ނަހީ ކުރެއްވިއެވެ‪ .‬އަދި‬
‫ނންގަނެ ހުވާކު ު‬
‫މއިންބަފައިންގެ ަ‬
‫"ދަންނާށެވެ‪ .‬ތިޔަވައިމީހުންގެ ަ‬
‫ށވެ‪".‬‬
‫ތިޔަބައިމީހުންކުރެ މީހަކު ހުވާކުރާނަމަ ﷲގެ ނަންގަނެ ހުވާ ކުރާ ެ‬

‫ހުވާގެ ބާވަތްތައް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ )1‬އަލްޔަމީނުލް ލަޣްވު (ގަސްދަކާނުލައި ކުރެވޭ ހުވާ)‬
‫ގސްދާއެކު ކުރާ ހުވާ)‬
‫‪ )2‬އަލްޔަމީނުލް މުންއަޤިދަ ( ަ‬
‫‪ )3‬އަލްޔަމީނުލް ޣުމޫސް (ދޮގުހުވާ)‬
‫އަލްޔަމީނުލް ލަޣްވު‪:‬‬ ‫‪‬‬
‫ނވާނެ!‬
‫‪ ‬ހުވާކުރުމުގެ ގަސްދަކާ ނުލައި ކުރެވޭ ހުވައެވެ‪ .‬މިސާލު‪ :‬ﷲ ގަންދީފައޭ މިބުނަނީ ކަލޭ މި ކާ ް‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪54‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬
‫ފވެރިއެއް ނުވާނެއެވެ‪ .‬އަދި އެކަމުގެ ސަބަބުން ހުވާގެ‬
‫‪ ‬ބޭއިޚްތިޔާރުގައި ކުރެވޭ މިފަދަ ހުވާގެ ސަބަބުން އެމީހަކު ފާ ަ‬
‫ކައްފާރާ ދިނުމެއްވެސް ނެތެވެ‪.‬‬
‫ހން ދޮގުހުވާ ކުރުމުގެ ބިރު އޮތުމުން މިކަމުން ދުރުވާން ޖެހެއެވެ‪.‬‬
‫‪ ‬މިފަދަ ހުވާ ގިނައިން ކުރާ މީހުންނަށް ފަ ު‬
‫ތކަކުން ﷲ ތިޔަބައިމީހުންނަކަށް ޢުޤޫބާތެއް‬
‫ކގައި ޤަސްދަކާނުލައި ބުނާ ބަސް ަ‬
‫ދަލީލު‪" :‬ތިޔަބައިމީހުންގެ ހުވާތަ ު‬
‫ތޔަބައިމީހުން ހިތުގެ ގަސްދާއެކު ކުރާ ހުވަޔަށް (ޚިލާފު ވެއްޖެނަމަ) އެކަލާނގެ‬
‫ނުދެއްވާނެއެވެ‪ .‬އެހެނެއްކަމަކު ި‬
‫ފއްސަވާ ޙަލީމުވަންތަ ރަސްކަލާނގެއެވެ‪".‬‬
‫ވނެއެވެ‪ .‬ﷲއީ ގިނަގިނައިން ފާފަ ު‬
‫ޢޤޫބާތް ދެއް ާ‬
‫ތިޔަބައިމީހުންނަށް ު‬

‫އަލްޔަމީނުލް މުންޢަޤިދަ‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ ‬އަލްޔަމީނުލް މުންޢަޤިދަ އަކީ ހުވާކުރާމީހާ ހުވާކުރުމުގެ ޤަޞްދުގައި ކަށަވަރުކޮށް ކުރާ ހުވައެވެ‪.‬‬
‫މސްތަޤްބަލުގައި ކަމެއް ކުރުމަށް ނުވަތަ ނުކުރުމަށް ކުރާ‬
‫‪ ‬މިއީ އަމިއްލަ އިޚްތިޔާރުގައި ހުވާކުރުމަށް ނިޔަތްގަނެގެން ު‬
‫ހުވައެވެ‪ .‬މިސާލު‪ :‬ﷲ ގަންދީ ބުނަމެވެ‪ .‬އަހަރެން މި ގަސް ކަނޑާނަމެވެ‪.‬‬
‫‪ ‬މިފަދަ ހުވަޔާއި ޚިލާފުވެއްޖެނަމަ ކައްފާރާ ދިނުން ވާޖިބު ވާނެއެވެ‪.‬‬
‫އަލްޔަމީނުލް ޣުމޫސް‪:‬‬ ‫‪‬‬
‫ށ ކުރާ ދޮގު ހުވައެވެ‪.‬‬
‫‪ ‬މިއީ ދޮގުހެދުން ޤަޞްދުކޮ ް‬
‫ނ‬
‫‪ ‬ޣުމޫސް ގެ ބަހުގެ މާނަ‪ :‬އެއްޗެއްގެ ތެރެއަށް އެއްޗެއް ގަންބާލުން ނުވަތަ ވައްދާލު ް‬
‫‪ ‬ދޮގު ހުވައަށް ޣުމޫސްގެ ނަމުން ނަން ދެވުނީ ދޮގުހުވާ ކުރާމީހާއަކީ ނަރަކައަށް ވައްޓާލުން ޙައްޤުމީހަކަށް ވާތީއެވެ‪.‬‬
‫ށ ބުނެ ކުރާ ހުވާ‬
‫ދށްކަމަ ް‬
‫މ އަށް ނުފެންނަ ތަނެއް ު‬
‫‪ ‬މީގެ ތެރޭގައި ތިމާ ކުރިކަމެއް ނުކުރާކަމަށް ބުނެ ނުވަތަ ތި ާ‬
‫ހިމެނެއެވެ‪.‬‬
‫‪ ‬މިފަދަ ހުވާ ކުރުމުގެ ސަބަބުން އެހެން ބައެއްގެ ޙައްޤުތައް ގެއްލިގެން ދެއެވެ‪.‬‬
‫ދަލީލު‪ :‬ރަސޫލާގެ ޙަދީޘްފުޅެއްގެ މާނައިގައި ވެއެވެ‪" .‬ﷲއަށް ޝަރީކުކުރުމާއި މައިންބަފައިންނަށް ނުކިޔަމަންތެރި ވުމާއި‬
‫ތރެއިން ހިމެނިގެންވާ ކަންތަކެވެ‪".‬‬
‫ޙައްޤަކާއިނުލައި މީހުން މެރުމާއި ދޮގުހުވާކުރުމަކީ ބޮޑުފާފަތަކުގެ ެ‬
‫‪ ‬މުސްލިމަކު އޭނާގެ މުދަލުން މަޙުރޫމުކުރުމަށް ކުރާ ދޮގުހުވައަށް ކައްފާރާއެއް ނުވެއެވެ‪ .‬ސަބަބަކީ އެ ބޮޑު‬
‫ށޓަކައެވެ‪ .‬މިފަދަ ހުވައެއް‬
‫ނރަކައިގެ އަލިފާންގަނޑުގެ ތެރެއަށް ގެނބިގެން ދާކަމަ ް‬
‫ދޮގުހުވާގެ ސަބަބުން އެމީހަކު ަ‬
‫ކުރިމީހަކު އެކަމުން ތައުބާވެ މީހެއްގެ ޙައްޤު ގެއްލިގެން ދިޔަނަމަ އެމީހެއްގެ ޙައްޤު ރައްދުކޮށްދިނުމަކީ ވާޖިބެކެވެ‪.‬‬
‫‪ ‬ރަސޫލާގެ ބަސްފުޅެއްގެ މާނައިގައި ވެއެވެ‪.‬‬
‫" ކަލޭ ހުވައެއް ކުރުމަށްފަހު ހުވާކުރިކަމަކަށްވުރެ ރަނގަޅުކަމެއް ފެނިއްޖެނަމަ އެކަމެއް ކުރާށެވެ‪ .‬އަދި ކައްފާރާދޭށެވެ‪".‬‬

‫ހުވާ ޞައްޙަވުމުގެ ޝަރުޠުތައް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ -4‬ރަނގަޅުގޮތުގައި ކުރާ ހުވަޔަކަށް ވުން‬ ‫‪ -1‬ބާލިޣުވުން‬
‫‪ -5‬އަމިއްލަ އިޚްތިޔާރުގައު ހުވާ ކުރުން‬ ‫‪ -2‬ބުއްދި ސަލާމަތުން ހުރުން‬
‫‪ -3‬އިސްލާމަކު ކަމުގައި ވުން‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪55‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬

‫ހުވާގެ ރުކުން‪ :‬ހުވާގައި ބޭނުންކުރާ ލަފްޡު އެވެ‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫ހުވާއާއި ޚިލާފުވުމުގެ ކައްފާރާ‪ :‬ކައްފާރާއަކީ ކުފްރުގެ މުބާލިޣާއެވެ‪ .‬އެއީ ކުރެވިފައިވާ ފާފަ ފޮރުވުމެވެ‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫ހުވާކޮށް ހުވާ އުވާލުމުގެ ކައްފާރާއަކީ‪:‬‬
‫(‪ )1‬އަޅާކު މިނިވަންކުރުން‬
‫ނ‬
‫(‪ 10 )2‬މިސްކީނުންގެ އުނުއޮރިޔާން ނިވާކޮށްދިނު ް‬
‫ނ‬
‫ދނު ް‬
‫(‪ 10 )3‬މިސްކީނުންނަށް ކާން ި‬
‫ވސްކަމެއް ކުރުމަށް ނުކުޅެދުނުމީހާ ‪ 3‬ދުވަހު ރޯދަހިފާނީއެވެ‪.‬‬
‫މިތިންކަންތަކުގެ ތެރެއިން އެއް ެ‬

‫ހުވާއާއި ގުޅުންހުރި ބައެއް މައްސަލަތައް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫ރމަކުން އެކަމުގެ ސަބަބުން ކައްފާރާއެއް‬
‫‪ ‬ކަމެއްނުކުރުމަށް ހުވާކޮށްފައި އެކަމެއް ހަނދާންނެތިގެން ކު ު‬
‫ލާޒިމެއްނުވެއެވެ‪.‬‬
‫ތވެ‪".‬‬
‫ބއިމީހުންގެ މައްޗަކަށް ފާފައެއްނެ ެ‬
‫ކރެވޭ ކުށްތަކުގެ ސަބަބުން ތިޔަ ަ‬
‫"ތިޔަބައިމީހުން ގަސްދެއްނެތި ު‬
‫‪ ‬މަޖުބޫރުކުރުވައިގެން ކުރާ ހުވާ އަދާކުރުން ލާޒިމެއް ނުވެއެވެ‪.‬‬
‫‪ ‬ހުވާކުރުމުގައި "ﷲ އިރާދަކުރެއްވިއްޔާއޭ" ބުނެފިނަމަ އެ ހުވާ ފުރިހަމަނުވުމަކުން ކައްފާރާ ލާޒިމެއް ނުވެއެވެ‪.‬‬
‫‪ ‬ހުވާގެ ކައްފާރާ އޭގެ އަގުން އަދާކުރުން ގިނަ ޢިލްމުވެރިން ހުއްދައެއް ނުކުރައްވައެވެ‪.‬‬
‫‪ ‬ހުވާގެ ކައްފާރާ ވާޖިބުވާނީ ހުވައަށް އަމަލު ނުކުރެވުމުންނެވެ‪ .‬ބައެއް ހާލަތުގައި ހުވައަށް ޚިލާފުވުމުގެ ކުރީގައިވެސް‬
‫ދިނުން ހުއްދައެވެ‪.‬‬
‫ތށް ޢަމަލލުކުރުން ޖާއިޒުވެގެން ވެއެވެ‪.‬‬
‫‪ ‬ހުވާއާއި ޚިލާފުވުމަކީ މަސްލަހަތު ހުރިގޮތްކަމުގައިވާނަމަ އެގޮ ަ‬
‫ނމަ ހުވަޔާއި ޚިލާފުވުން ޙަރާމްވެގެން ވެއެވެ‪.‬‬
‫‪ ‬ވާޖިބެއް އަދާކުރުމަށާއި ޙަރާމްކަމެއް ދޫކޮށްލުމަށް ހުވާކޮށްފި ަ‬
‫‪ ‬ވާޖިބެއް ދޫކުރުމަށާއި ޙަރާމްކަމެއް ކުރުމަށް ހުވާކޮށްފިނަމަ ހުވަޔާއި ޚިލާފުވުން ވާޖިބުވެގެން ވެއެވެ‪ .‬އަދި ކައްފާރާ‬
‫ދިނުން ލާޒިމު ވެގެން ވެއެވެ‪.‬‬
‫‪ ‬މުބާހު ކަމެއް ކުރުމަށް ނުވަތަ ދޫކޮށްލުމަށް ހުވާކުރުމަށްފަހު ހުވަޔާއި ޚިލާފުވުން މަކުރޫހައެވެ‪ .‬ހުވާގައި ދެމިހުރުން‬
‫ސުންނަތްވެގެން ވެއެވެ‪.‬‬
‫ށއި މަކުރޫހަކަމެއް ކުރުމަށް ހުވާކޮށްފިނަމަ ހުވަޔާއި ޚިލާފުވުން ސުންނަތްވެގެންވެއެވެ‪.‬‬
‫‪ ‬ސުންނަތްކަމެއް ދޫކޮށްލުމަ ާ‬
‫ގންވެއެވެ‪.‬‬
‫އަދި ކައްފާރާދިނުން ސުންނަތްވެ ެ‬
‫‪ ‬ސުންނަތްކަމެއް ކުރުމަށާއި މަކުރޫހަކަމެއް ދޫކޮށްލުމަށް ހުވާކޮށްފިނަމަ ހުވަޔާއި ޚިލާފުވުން މަކުރޫހަވެގެންވެއެވެ‪.‬‬
‫ވގެން ވެއެވެ‪.‬‬
‫ނތް ެ‬
‫ހުވާގައި ހިފެހެއްޓުން ސުން ަ‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪56‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬

‫ފިލާވަޅު ‪ :7‬އައްނަޛްރު (ނަދުރުބުނުން)‬

‫ނަޛްރުގެ ލުޣަވީ މާނަ‪ :‬ހެޔޮކަމެއްކުރުމަށް ނުވަތަ ނުބައިކަމެއް ކުރުމަށް ވަޢުދުވުން‬ ‫‪‬‬
‫ނަޛްރުގެ އިޞްޠިލާޙީ މާނަ‪ :‬ނަދުރަކީ ޝަރުޢީގޮތުން ތިމާގެމަ ް‬
‫އޗަށް ފަރުޟުނޫން ހެޔޮކަމެއް ކުރުން ތިމާގެމައްޗަށް‬ ‫‪‬‬
‫ބރާތަކުން ބުނުމެވެ‪.‬‬
‫ލާޒިމުކޮށް އެކަން ދޭހަވާފަދަ އި ާ‬

‫ޢމަލަކަށް ވިޔަސް އެއީ‬ ‫ނަދުރު ޝަރުޢުކުރެއްވުން‪ :‬ނަދުރަކީ ޤުރްރާނާއި ރަސޫލާގެ ސުންނަތުން ާ‬

‫ޘބިތުވާ ޝަރުޢީ ަ‬ ‫‪‬‬
‫މާއެދެވިގެންވާ ކަމެއް ނޫނެވެ‪ .‬ރަސޫލާ ޙަދީޘް ކުރައްވާފައިވާ ބަސްފުޅެއްގެ މާނައިގައި ވެއެވެ‪.‬‬
‫މން ދުރުކޮށްދޭ‬
‫"ހަމަކަށަވަރުން ނަދުރު ހެވަކާއިގެން ނާދެއެވެ‪ .‬އެހެން ނަމަވެސް ނަދުރު ވާކަންކަށަވަރީ ދަހިވެތިކަ ު‬
‫ކަމެއް ކަމުގައެވެ‪".‬‬
‫ނަދުރުގެ ޙުކުމް‪:‬‬ ‫‪‬‬
‫އނަމަ އެ ނަދުރު ޞައްޙަވެފައި އެ ނަދުރު ފުއްދުން‬
‫ބނާނަދުރެ ް‬
‫‪ ---‬ނަދުރަކީ ﷲގެ ޙަޟްރަތަށް ކުއްތަންވުމުގެގޮތުން ު‬
‫ވާޖިބުވާނެއެވެ‪.‬‬
‫‪ ---‬ހެޔޮލަފާ އިހްސާންތެރިންގެ ސިފަ ބަޔާންކުރައްވާ ﷲ ވަހީ ކުރައްވައެވެ‪" .‬އެބައިމީހުން ނަދުރު ފުއްދައެވެ‪".‬‬
‫އ ނެތެވެ‪".‬‬
‫މާނަ‪" :‬ފާފައެއްކުރުމަށް ނަދުރުބުނުމެ ް‬ ‫الَنَ ْذ َر ِفي َم ْع ِ‬
‫صيَة‬ ‫ރަސޫލާ ޙަދީޘްކުރައްވާފައިވެއެވެ‪.‬‬
‫ދރު ފުއްދާކަށް ނުޖެހޭނެއެވެ‪ .‬އަދި އެ ނަދުރާއި ޚިލާފުވިޔަސް ކައްފާރާ ދޭކަށް‬
‫‪ ---‬ފާފައެއް ކުރުމަށް ބުނާ ނަ ު‬
‫ނުޖެހޭނެއެވެ‪.‬‬
‫މދު ނުކުރުމަށް ބުނާ‬
‫‪ ---‬ޞައްޙަ ނޫން ނަދުރުގެ މިސާލު‪ :‬މަރުވެފައިވާ މީހަކަށް ބުނާ ނަދުރު‪ ،‬ރާބުއިމަށް ނުވަތަ ނަ ާ‬
‫ނަދުރު ހިމެނެއެވެ‪.‬‬
‫ހުއްދަ ނަދުރު‪:‬‬ ‫‪‬‬
‫އ ހުއްޓާ ފެނިވަޑައި‬
‫އިމާމު އަޙްމަދު ރިވާކުރައްވާފައިވެއެވެ‪ .‬ރަސޫލާ ޚުޠުބާ ދެއްވަން ހުންނަވަނިކޮށް އަޢުރާބީއަކު އަވީގަ ި‬
‫ނނެވިއެވެ‪ .‬ﷲގެ ރަސޫލާ ޚުތުބާ ވިދާޅުވެ‬
‫ގެން ސުވާލުކުރެއްވިއެވެ‪ .‬ކަލެއަށް ކިހިނެތް ވީހެއްޔެވެ؟ އޭނާ ދެ ް‬
‫ރބުނީމެވެ‪ .‬ދެންފަހެ ރަސޫލާ ޙަދީޘްފުޅު ކުރެއްވިއެވެ‪" .‬ތިޔައީ‬
‫ނިންމަވަންދެން އަވީގައި ކޮޅަށް ހުރުމަށް ތިމަންނަ ނަދު ު‬
‫ބނެވޭ ނަދުރެވެ‪".‬‬
‫އކަނި ﷲގެ ވަޖުހަފުޅަށްޓަކައި ު‬
‫ނަދުރެއް ނޫނެވެ‪ .‬ނަދުރަކީ ހަމަ ެ‬
‫ބނުމުން ނަދުރަކަށް ނުވާނެއެވެ‪.‬‬
‫ވީމާ ﷲއަށް ޓަކައި އަހަރެންގެ މައްޗަށް މިރޭލަށް އެރުން ވާޖިބޭ ު‬

‫ޝަރުޠު ކަނޑައެޅިގެންވާ ނަދުރު‪ :‬އެއީ އެމީހަކަށް ނިޢުމަތެއް ޙާޞިލްވުމުން ނުވަތަ މުސީބާ ަ‬

‫ތކުން‬ ‫‪‬‬
‫މިންޖުވެއްޖެނަމަ ކޮންމެވެސް ހެޔޮކަމެއްކުރުމަށް ތިމާގެ މައްޗަށް ލާޒިމްކުރުމެވެ‪ .‬މިފަދަ ނަދުރުތައް އޭގެ މަޤްޞަދު‬
‫ބ ވާނެއެވެ‪.‬‬
‫ޙާޞިލްވެއްޖެނަމަ ފުއްދުން ވާޖި ު‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪57‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬

‫ޝަރުޠު ކަނޑައެޅިގެން ނުވާ މުޠުލަޤު ނަދުރު‪ :‬އެއީ ވަކި ޝަރުޠެއް ނެތި ﷲއަށް ޓަކައި ެ‬
‫ދ ރަކުއަތުގެ‬ ‫‪‬‬
‫ނަމާދެއް ކުރުމަށް ނަދުރުބުނުމެވެ‪ .‬މިފަދަ ނަދުރު ފުއްދުން ލާޒިމު ވާނެއެވެ‪ .‬ރަސޫލާގެ ބަސްފުޅެއްގެ މާނައިގައި ވެއެވެ‪.‬‬
‫"މީހަކު ހެޔޮކަމަކަށް ނަދުރެއް ބުނެފިނަމަ އެ ނަދުރު ފުއްދާށެވެ"‬
‫މަރުވެފައިވާ މީހުނަށް ނަދުރުބުނުން‪:‬‬ ‫‪‬‬
‫ކ ބާޠިލް‬
‫ވަކި ކަމެއް ވެއްޖެނަމަ ވަލީވެރިޔެއްގެ މަހާނައަކަށް އެއްޗެއް ހަދިޔާ ކުރާނަމޭ ބުނެ ބުނާ ނަދުރުތަކަ ީ‬
‫ދންވެސް ޙަރާމެވެ‪ .‬ސަބަބަކީ‪:‬‬
‫ނަދުރުތަކެކެވެ‪ .‬އެކަންތައް ފުއް ު‬
‫ބނެފައިވާ ނަދުރެކެވެ‪ .‬ނަދުރަކީ އަޅުކަމެކެވެ‪ .‬ﷲ ފިޔަވާ އެހެން ފަރާތަކަށް‬
‫(‪ )1‬އެ ނަދުރަކީ މަޚުލޫޤަކަށް ު‬
‫އަޅުކަން ކުރުން ހުއްދައެއް ނުވާނެއެވެ‪.‬‬
‫ބނީ މަރުވެފައިވާ މީހަކަށެވެ‪ .‬އެއީ ކަމެއް ކޮށްދެވޭނޭ މީހެއް ނޫނެވެ‪.‬‬
‫(‪ )2‬އޭނަ ނަދުރު ު‬
‫ލ ކުރާގޮތުގައި މަރުވެފައިވާމީހާއަށް މި ދުނިޔޭގައި ހިނގާ ކަންތައް ހިންގުމުގެ‬
‫ޤބޫ ު‬
‫(‪ )3‬އެ ނަދުރު ބުނި މީހާ ަ‬
‫ބާރު ލިބިގެން ވެއެވެ‪ .‬މިއީ ޝިރުކެވެ‪.‬‬

‫ރޯދައެއް ހިފުމަށް ނަދުރުބުނެ އެކަންކުރުމަށް ނުކުޅެދުން‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫ކޅިކަމުން ނުވަތަ ރަގަޅުވުމުގެ އުއްމީދުނެތް ބައްޔެއްގެ‬
‫ދއެއް ހިފުމަށް ނަދުރުބުނެ މުސް ު‬
‫މީހަކު ޝަރުޢީގޮތުން ހުއްދަ ރޯ ަ‬
‫ކޅެދިއްޖެ ނަމަ ހުވާގެ ކައްފާރާ ދޭނީއެވެ‪ .‬އަދި ކޮންމެ ދުވަހަކަށް މިސްކީނަކަށް‬
‫ސަބަބުން އެ ރޯދަ ހިފުމަށް ނު ު‬
‫ކާންދޭނީ އެވެ‪ .‬ނަދުރު ނުފުއްދިއްޖެނަމަ އަޅަކު މިނިވަން ކުރާނީއެވެ‪ .‬އެކަން ނުކުރެވޭނަމަ ‪ 10‬މިސްކީނުންނަށް‬
‫ދނީއެވެ‪.‬‬
‫ވނަމަ ‪ 10‬މިސްކީނުންނަށް ކާން ޭ‬
‫އަންނައުނު ދޭނީއެވެ‪ .‬އެކަން ނު ާ‬
‫ހން އަދާކުރަން‬
‫މީހަކު މަރުވިއިރު ރޯދަތަކެއް ނުހިފި ހުރިނަމަ އޭނާގެ ފަރާތުން މި ވާޖިބުތައް އޭނާގެ ގާތްތިމާގެ މީ ު‬
‫އނާގެ ވަލީވެރިޔާ‬
‫މާނަ‪" :‬އޭނާގެ ފަރާތުން ޭ‬ ‫ع ْن َها ْال َو ِلي‬ ‫لَ َي ُ‬
‫ص ْم َ‬ ‫ޖެހެއެވެ‪ .‬ރަސޫލާހެ ޙަދީޘްފުޅެއްގައި ވެއެވެ‪.‬‬
‫ރޯދަ ހިފާހުށިކަމެވެ‪".‬‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪58‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬

‫ފިލާވަޅު ‪ :8‬އަލްޤިޞާޞް (ޤިޞާޞް ހިފުން)‬

‫ނ‬ ‫ޤިޞާޞްގެ ލުޣަވީ މާނަ‪ :‬ހިނގާފައިވާ ކަމަކާއި އެއްގޮތަށް ކަމެއްކުރުން ‪ /‬އަސަރުތަކާއި ސިފަތަކަށް ތަބާ ު‬
‫ވ ް‬ ‫‪‬‬
‫ޤިޞާޞްގެ އިޞްޠިލާޙީ މާނަ‪ :‬ޙައްޤަކާއިނުލައި މީހަކު މަރައިފިނަމަ އޭނާގެ ފުރާނައިގެ ބަދަ ު‬
‫ލގައި މެރިމީހާ މަރާލާ‬ ‫‪‬‬
‫މަރުގެ ބަދަލު ހިފުމެވެ‪.‬‬

‫ޤިޞާޞްހިފުން ޝަރުޢުކުރެއްވުން‪ :‬ޤިޞާޞް ހިފުމަކީ ކީރިތި ޤުރުއާނުންނާއި ރަސޫލާގެ ސުންނަތުންނާއި‬ ‫‪‬‬

‫ބުއްދީގެ ހަމަތަކުންނާއި ދަންނަބޭކަލުންގެ އިޖުމާޢުންވެސް ސާބިތުވާ މުޢާމަލާތެކެވެ‪.‬‬

‫ޤުރުއާނުގެ ދަލީލު‪ :‬ބަޤަރާ ސޫރަތުގެ ‪ 179-178‬ވަނަ އާޔަތުގެ މާނަ‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫ޞހިފުން ތިޔަބައިމީހުންގެ މައްޗަށް ފަރުޟު‬
‫ލ ކުރރެވޭ މީހުންނާމެދު ޤިޞާ ް‬
‫"އޭ އީމާންވީ މީހުންނެވެ! ޤަތު ު‬
‫އމީހާގެ (މަރުވި)‬
‫ހނެކެވެ‪ .‬ފަހެ ެ‬
‫ކުރައްވައިފިއެވެ‪ .‬މިނިވަނަކަށް މިނިވަނެކެވެ‪ .‬އަޅަކަށް އަޅެކެވެ‪ .‬އަންހެނަކަށް އަން ެ‬
‫ހ އެމީހާގެ ކިބައިން ހެޔޮގޮތުގައި މަރުގެ ދިޔައަށް‬
‫އަޚާގެ ފަރާތުން ޤިޞާޞްގެ މާފުކުރެވުން މީހާ (ދަންނާށެވެ!) ފަ ެ‬
‫އެދުން ހުއްޓެވެ‪ .‬އަދި އިޙްސާންތެރި ކަމާއެކު މާފުކުރި ފަރާތަށް އެ ދިޔަ އަދާކުރުން ހުއްޓެވެ‪ .‬އެއީ ތިޔަބައިމީހުންގެ‬
‫ނށް) ދެއްވި ލުޔެކެވެ‪ .‬އަދި ރަޙްމަތެކެވެ‪ .‬އެއަށްފަހު ދެކޮޅުވެރިވެ‬
‫ވެރި ރަސްކަލާނގެ ޙާޟްރަތުން (ތިޔަބައިމީހުން ަ‬
‫ހފުމުގައި‬
‫ޞޞް ި‬
‫ދނިވި ޢަޛާބުހުއްޓެވެ‪ .‬އަދި ޤި ާ‬
‫ށވެ!) ފަހެ އެމީހާއަށް ވޭން ެ‬
‫ނ ެ‬
‫އަދާވާތްތެރިވެއްޖެ މީހާ (ދަން ާ‬
‫މށް ޓަކައެވެ!"‬
‫ތިޔަބައިމީހުންނަށް ދިރުމެއްވެއެވެ‪ .‬އޭބުއްދީގެ އަޙުލުވެރިންނޭވެ! އެއީ ތިޔަބައިމީހުން ތަޤްވާވެރި ވު ަ‬
‫‪ ---‬ޤިޞާޞް ހިފުމުގައި ދިރުމެއްވަނީ އެމީހާ މަރާލުމުގެ ސަބަބުން އެހެން ބައެއްގެ ފުރާނަ ސަލާމަތްވާތީއެވެ‪.‬‬

‫ސުންނަތުގެ ދަލީލު‪ :‬ރަސޫލާގެ ޙަދީޘްފުޅެއްގެ މާނައިގައި ވެއެވެ‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫"ﷲފިޔަވައި ޙައްޤުވެގެން އަޅުކަމެއްވެވޭ އިލާހަކު ނުވާކަމަށް ހެކިވާ އަދި ތިމަން ކަލޭގެފާނަކީ ﷲގެ ރަސޫލާކަމަށް ހެކިވާ‬
‫އވެ‪ .‬އެއީ ޙަލާލު ކައިވެންޏެއްގެ ތަޖުރިބާކުރުމަށްފަހު‬
‫މުސްލިމެއްގެ ލޭ އޮހޮރުވުން ‪ 3‬ކަމަކުން ނޫނީ ހުއްދަވެގެން ނުވެ ެ‬
‫މރުމާއި‪ ،‬އިސްލާމީ‬
‫ޒިނޭކުރާމީހާ އެކަމުގެ ސަބަބުން މެރުމާއި‪ ،‬ޙައްޤަކާއިނުލާ މީހަކު މެރުމުގެ ބަދަލުހިފުމުގެ ގޮތުން ެ‬
‫ޖަމާޢަތް ދޫކޮށް އިސްލާމްދީނުން މުރުތައްދުވާމީހާ އެކަމުގެ ސަބަބުން މެރުމެވެ‪".‬‬

‫ޖާހިލިއްޔަ ޒަމާނުގައި ޤިޞާޞް ހިފުން އޮތްގޮތް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫އގައި‬
‫އެއްވެސް ޤަބީލާއެއްގެ މީހަކު އެހެން ޤަބީލާއެއްގެ މީހަކު އަނިޔާވެރިވެއްޖެނަމަ އެކަން އާންމު ތަނެ ް‬
‫މތައް ކުރެއެވެ‪ .‬އަދި‬
‫ބއިން ބަދަލުހިފާ ބޮޑެތި ހަނގުރާ ަ‬
‫ކ ަ‬
‫އިޢުލާނު ކުރެއެވެ‪ .‬އަދި އަނިޔާވެރިވި މީހުން ނުވަތަ ޤަބީލާގެ ި‬
‫އަނިޔާވެރިވި މީހަކީ އެމީހުންގެ ތެރޭގައި ޤަދަރުހުރި މީހެއް ނުވަތަ ޤަބީލާއެއްގެ ސަރުދާރެއްނަމަ އެކަމާއި ދޭތެރޭ‬
‫އެއްޗެއް ނުބުނެ ދޫކޮށްލައެވެ‪.‬‬
‫އިސްލާމް ދީން އައިސް ޤިޞާޞް ހިފޭނީ ސީދާ އަނިޔާވެރިވި މީހާގެ ކިބައިން ކަމަށާއި ކުށްކުރި މީހަކީ‬
‫ޤަބީލާއެއްގެ ސަރުދާރެއް ކަމުގައި ވިޔަސް އެމީހެއްގެ ކިބައިން ބަދަލުހިފައި އަދުލުއިންސާފު ޤާއިމު ކޮށްދިނެވެ‪.‬‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪59‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬

‫ޤިޞާޞް ހިފުން ޝަރުޢުކުރެއްވުމުގެ ޙިކުމަތް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫ނ‬
‫‪ .1‬މުޖުތަމަޢުގައި އަމަން އަމާންކަން ދެމެހެއެޓު ް‬
‫‪ .2‬އިންސާނީ ކަރާމާތް ދެމެހެއްޓުން‬
‫‪ .3‬އިންސާނީ ޙައްޤުތައް ރައްކާތެރިކުރުން‬
‫ދ އަމަލުތަކުން ދުރުކުރުވުން‪.‬‬
‫‪ .4‬އެހެނިހެން މީސްތަކުން އެފަ ަ‬
‫‪ .5‬މީސްތަކުންގެ ފުރާނަތައް ރައްކާތެރިކުރުން‬

‫ވއެވެ‬ ‫ޤިޞާޞްގެ ޝަރުޠުތައް‪ :‬ފުރާނައިން ޤިޞާޞް ހިފުމަށް އަ ް‬

‫ނނަނިވި ކަންތައް ޝަރުޠުވެގެން ެ‬ ‫‪‬‬
‫ނ‬
‫މތުންހުރި މުކައްލަފަކަށްވު ް‬
‫ކ ބާލިޣުވެ‪ ،‬ބުއްދިސަލާ ަ‬
‫‪ .1‬ޤިޞާޞް ހިފަންޖެހޭ ފަރާތަ ީ‬
‫މގައި ނުވުން‪ :‬މިސާލު‪ :‬މަންމަ ‪ ،‬ބައްޕަ‪ ،‬ކާފަ‪ ،‬މާމަ‬
‫‪ .2‬ޤަޠުލުކުރި މީހާއަކީ ޤަޠުލުވީ މީހާގެ ޢާއިލީގޮތުން އަޞްލެއްކަ ު‬
‫ރަސޫލާ ޙަދީޘް ކުރައްވާފައި ވެއެވެ‪ " .‬މިސްކިތުގައި ޙައްދު ޤާއިމު ނުކުރެވޭނެއެވެ‪ .‬އަދި ދަރިފުޅުމަރާލުމުގެ ސަބަބުން‬
‫ބއްޕަކަމުގައި ވުމެވެ‪.‬‬
‫ބައްޕަ ޤަޠުލެއް ނުކުރެވޭނެއެވެ‪ ".‬މީގެ ބުއްދީގެ ދަލީލަކީ ދަރިފުޅު ދުނިޔެއަށް އައުމުގެ ސަބަބަކީ ަ‬
‫ނވުން ލާޒިމު ވުމެވެ‪.‬‬
‫އެހެންކަމުން ދަރިފުޅު އެއީ ބައްޕަ ނެތިގެންދިއުމުގެ ސަބަބަކަށް ު‬
‫ނވަތަ ދެވިފައިވާ އަމާންކަމެއްގެ ސަބަބުން ލޭ‬
‫‪ .3‬އިސްލާމުކަމުގެ ސަބަބުން ނުވަތަ މުއާހަދާއެއްގެ ސަބަބުން ު‬
‫ވމީހާ މެރިދާނެއެވެ‪.‬‬
‫އޮހޮރުވުން މަނާވެފައިވާ މައުސޫމަކަށް މަޤްތޫލް (މަރުވާމީހާ) ވުން‪ :‬ހަރުބީ ކާފިރުންނާއި މުރުތައްދު ާ‬
‫ށކަމުގައިވާނަމަ‬
‫ވގެންވުން‪ :‬ކާފިރުކަމާއި އަޅުވެތިކަމުގައި ޤާޠިލަށްވުރެ މަޤްޠޫލު ދަ ް‬
‫‪ .4‬ޤާޠިލާއި މަޤްޠޫލު ކުފޫ ހަމަ ެ‬
‫ޤަޠުލެއް ނުކުރެވޭނެއެވެ‪ " .‬ކާފިރެއްގެ ބަދަލުގައި މުސްލިމަކު ޤަޠުލުކުރުން ރަސޫލާ ނަހީކުރެއްވިއެވެ‪".‬‬

‫އ ބަލަންޖެހޭ ޝަރުޠުތައް‪:‬‬
‫‪ ‬ގުނަވަންތަކުގެ ޤިޞާޞްގަ ި‬
‫ނ‬
‫ވނަށްވު ް‬
‫‪ .1‬އަނިޔާ ދެވުނު ގުނަވަނާއި ޤިޞާޞްހިފޭ ގުނަވަނަކީ އެއްގުނަ ަ‬
‫ނ‬
‫‪ .2‬ބަލިކަށިކަމާއި ޞިއްޙީ ގޮތުން ހަމަހަމަވު ް‬

‫‪ ‬އަލްޖިނާޔަތު (ކުށް)‬
‫އރައިގަތުން‬
‫ތތެރިކަމަށް ަ‬ ‫އަލްޖިނާޔަތުގެ ލުޣަވީ މާނަ‪ :‬މީހެއްގެ ހަށިގަނޑަށް ނުވަތަ މު ަ‬
‫ދލަށް ނުވަތަ ޢިއްފަ ް‬ ‫‪‬‬
‫ދޔަ ދިނުން‬
‫ވތަ ި‬ ‫އަލް ޖިނާޔަތުގެ އިޞްޠިލާޙީ މާނަ‪ :‬ޢުދުވާނީ ޢަމަލެއްގެ ސަބަބުން ޤި ާ‬
‫ޞޞްހިފުން ނު ަ‬ ‫‪‬‬
‫ވާޖިބުވާފަދަ ޢަމަލެއް ކުރުމެވެ‪.‬‬
‫ޙުކުމް‪ :‬ޙަރާމް ކަމެކެވެ‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫ޤަޠުލުގެ ބާވަތްތައް‪ :‬ޖިނާޔާތުގެ ތެރޭގައި ހިމެނެނީ ދެބާވަތުގެ ކުށްތަކެވެ‪ .‬އެއީ‪:‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ .1‬ޙައްދުޖަހަން ޖެހޭ ޖަރީމާތައް‬
‫ގންވާ ޖަރީމާތައް‬
‫‪ .2‬ޤިޞާޞް ހިފުން ޝަރުޢުވެ ެ‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪60‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬
‫ނކަށް ދެވޭ އަނިޔާއާއި ގެއްލުން ‪ 3‬ބަޔަކަށް ބެހިގެން‬
‫ނކާގެ ފުރާނައަށް ނުވަތަ ގުނަވަ ަ‬
‫އ ެ‬
‫މީގެތެރެއިން ޢުދުވާނީގޮތުން ަ‬
‫ދެއެވެ‪ .‬އެއީ‪:‬‬
‫ޤޠުލު )‬
‫އ ހަތިޔާރު ބޭނުންކޮށްގެން ކުރާ ަ‬
‫‪ .1‬ޤަޠުލު ޢަމްދު ( ޤަޞްދުގަ ި‬
‫ޠލު ޢަމްދާއި ވައްތަރު ޤަޠުލު )‬
‫‪ .2‬ޤަޠުލު ޝިބުޙު ޢަމްދު ( ޤަ ު‬
‫ތ ކުރާ ޤަޠުލު )‬
‫‪ .3‬ޤަޠުލު ޚަޠާ ( ޤަޞްދެއްނެ ި‬

‫ޤަޠުލު ޢަމްދު‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ ‬ތަޞައްރަފު ފުރިފައިވާ މުކައްލަފަކު އިންސާނަކު މީހަކު މެރުމަށް ބޭނުންކުރެވޭފަދަ އެއްޗަކުން މެރުން ޙައްޤުނޫން‬
‫ގއި ޤަޠުލުކުރުމަކީ ޤަޠުލު ޢަމްދެވެ‪.‬‬
‫މަޢުޞޫމު އިންސާނަކު ޤަޞްދު ަ‬
‫‪ ---‬ޤަޠުލު ޢަމްދުގައި ފުރިހަމަވާންޖެހޭ ޝަރުޠުތައް‪:‬‬
‫‪ . 1‬ޤަޠުލު ކުރިމީހަކީ ބާލިޣުވެ ބުއްދި ސަލާމަތުން ހުރި މީހަކަށްވުން‪ :‬ރަސޫލާގެ ޙަދީޘްފުޅެއްގެ މާނައިގައި ވެއެވެ‪.‬‬
‫ދ ނިދާފައިވާ ނިދިން‬
‫" ތިންމީހެއްގެ މަތިން ޤަލަމް އުފުލިގެންވެއެވެ‪ .‬އެއީ މޮޔަމީހާ މޮޔަކަންފިލާ ހޭވެރިވަންދެން‪ ،‬އަ ި‬
‫ޣ ވަންދެނެވެ‪".‬‬
‫ހޭލަންދެން އަދި ކުޑަކުއްޖާ ބާލި ު‬
‫‪ .2‬ޤަޠުލު ކުރުމަށް ބޭނުންކުރި ހަތިޔާރަކީ ޢަންމުގޮތެއްގައި މީހަކު މެރުމަށް ބޭނުންކުރާފަދަ އެއްޗަކަށްވުން‪.‬‬
‫ރމާއި‪ ،‬މަރުވަޅަކަށް‬
‫‪ .3‬ޤަޠުލުކުރުމުގެ ޤަޞްދުގައި ކުރުން‪ :‬މިސާލަކަށް‪ :‬ކަނޑިއަކުން ނުވަތަ ބަޑިއަކުން މީހަކު މެ ު‬
‫މރުން‪ ،‬ސިހުރު‬
‫ބން ނުދީ ެ‬
‫ތިނޯހެއް ކޮއްޕާލައިގެން މަރާލުމާއި‪ ،‬އަލިފާންޖަހާ މެރުން‪ ،‬ޒަހަރު ދީގެން މެރުން‪ ،‬ކާން ޯ‬
‫ހަދައިގެން މެރުން‬

‫‪ ‬ޤަޠުލު ޢަމްދުގެ ޙުކުމް‪ :‬މިފަދަ ޤަޠުލަށް ދެޙުކުމެއް ވެއެވެ‪ .‬އެއް ޙުކުމަކީ އާޚިރަތްދުވަހުން ލިބޭނެ ޢު ޫ‬
‫ޤބާތެވެ‪.‬‬
‫އަނެއް ޙުކުމަކީ ދުންޔަވީ ޙުކުމެވެ‪ .‬ޤާނޫނީ އަދަބެވެ‪.‬‬
‫‪ ---‬މިފަދަ ޢަމަލެއް ކުރާމީހަކު ތަޢުބާވެ ﷲގެ ރަޙުމަތަށް ރުޖޫޢަ ނުވެއްޖެކަމުގައި ވާނަމަ އޭގެ ސަބަބުން ކުފުރުގެ‬
‫ދަރަޖައަށް ދާފަދަ ކުށެއް ކުރެވެއެވެ‪ .‬އެފަދަ މީހަކަށް ހުރީ ނަރަކައެވެ‪ .‬އެތަނުގައި ދެމިހުންނަނިވި ގޮތުގައެވެ‪.‬‬
‫‪ ---‬ޤަޠުލު ޢަމްދަށް ކަނޑައެޅިފައިވާ އަޞްލު އަދަބަކީ ޤިޞާޞް ހިފުމެވެ‪ .‬އެހެންނަމަވެސް ޤިޞާޞް ހިފުމަކީ‬
‫އމީހުން އެދޭކަމުގައި ވާނަމައެވެ‪.‬‬
‫މަޤްޠޫލުގެ ވާރުތަވެރިންގެ ޙައްޤަކަށް ވުމާއެކު ޤިޞާޞް ހިފޭނީ ެ‬
‫ނމަ ޤިޞާޞް މާފުކޮށް މަރުގެދިޔައަށް ބަދަލު‬
‫‪ ---‬ހަމަ އެހެންމެ މަޤްޠޫލުގެ ވާރުތަވެރިން ބޭނުންކަމުގައި ވާ ަ‬
‫ލ ކޮށްފިނަމަ ކައްފާރާ ދިނުން ލާޒިމު ވާނެއެވެ‪ .‬އެއީ މޫމިނު އަޅަކު މިނިވަންކުރުމެވެ‪.‬‬
‫ކުރެވިދާނެއެވެ‪ .‬މިފަދައިން ބަދަ ު‬
‫ދމަސްދުވަހު ރޯދަހިފުމެވެ‪.‬‬
‫އެކަން ނުވާނަމަ ވިދިވިދގެން ެ‬
‫ނށް ދިޔަ މާފުކުރުމުގެ ޙައްޤުވެސް ލިބިގެންވެއެވެ‪.‬‬
‫‪ ---‬މަޤްޠޫލުގެ ވާރުތަވެރިން ަ‬
‫ހނީ ބުރަދިޔަ އެވެ‪ .‬މިދިޔަ ދޭންޖެހޭނީ ލަސްކުރުމަކާއި ނުލައި ޤާޠިލުގެ ޒާތީ‬
‫‪ ---‬ޤަޠުލު ޢަމްދަށް ދޭންޖެ ޭ‬
‫މުދަލުންނެވެ‪ .‬އަދި ޤާޠިލަކީ މަޤްޠޫލުގެ ވާރުތަވެރިޔެއްނަމަ ވާރުތައިން މަހުރޫމުވެ ވަސިއްޔަތެއް ކުރެވިފައިވާނަމަ‬
‫ވަސިއްޔަތުގައިވާ ނިޢުމަތުން ޤާޠިލު މަޙުރޫމުވެއެވެ‪.‬‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪61‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬

‫ޤަޠުލު ޝިބުހު ޢަމްދު‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ ‬ޤަޠުކުކުރުން ޙައްޤުނޫން މީހެއްގެ މައްޗަށް އަނިޔާވެރިވުމުގެ ޤަޞްދުގައި އެ އެއްޗަކުން އާންމުގޮތެއްގައި މީހަކު‬
‫މަރާނުލެވޭފަދަ އެއްޗަކުން ޖަހާ މަރާލުމަކީ ޤަޠުލު ޝިބުހު ޢަމްދެވެ‪.‬‬
‫އސްކޮޅުނުކާ ހިސާބަށް އެއްލާލުމުން‬
‫ދންނަ މީހަކު ި‬
‫މިސާލު‪ :‬އަސާގަނޑަކުން ޖަހާ މަރާލުން‪ ،‬ފަތަން ަ‬
‫އިސްކޮޅުކާ ހިސާބަށް ނާދެވެނީސް ކަނޑުގަދަވުމުގެ ސަބަބުން މަރުވުން‬
‫‪ ---‬ޤަޠުލު ޢަމްދުގައި ފުރިހަމަވާންޖެހޭ ޝަރުޠުތައް‪:‬‬
‫ވން‬
‫‪ .1‬ޤަޠުލުކުރަން ބޭނުންކުރި އެއްޗަކީ އާންމުގޮތެއްގައި ފުރާނައަށް ގެއްލުންދޭފަދަ އެއްޗަކަށް ނު ު‬
‫‪ .2‬ޙައްޤަކާއި ނުލާ ޢުދުވާނީގޮތުން އަނިޔާވެރިވުމުގެ ޤަޞްދުގައި މަރާލުން‬

‫‪ ‬ޤަޠުލު ޝިބުހު ޢަމްދުގެ ޙުކުމް‪ :‬ޤަޠުލު ޝިބުހު ޢަމްދަށްވެސް ދެޙުކުމެއް ވެއެވެ‪ .‬އެއް ޙުކުމަކީ‬
‫ޤބާތެވެ‪ .‬އަނެއް ޙުކުމަކީ ދުންޔަވީ ޙުކުމެވެ‪ .‬ޤާނޫނީ އަދަބެވެ‪ .‬މިކަމުގެ ސަބަބުން ‪ 2‬ކަމެއް‬
‫އާޚިރަތްދުވަހުން ލިބޭނެ ޢު ޫ‬
‫ލާޒިމުވެއެވެ‪:‬‬
‫‪ )1‬ޤާޠިލު ފާފަވެރިވުން‪:‬‬
‫‪ )2‬ބުރަދިޔަ ދިނުން ވާޖިބުވުން‪ :‬މިއީ ޤާޠިލުގެ ޢާއިލާގެ ޢާޤިލާއިންގެ މައްޗަށް ‪ 3‬އަހަރުދުވަހަށް ބަހާލައިގެން‬
‫ކަނޑައެޅިފައިވާ ވަކި އުމުރެއްގެ ‪ 3‬ބާވަތުގެ ޖަމަލުން އަދާކުރާ ދިޔައެކެވެ‪.‬‬

‫ޤަޠުލު ޚަޠާ‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ ‬ޤަޠުލު ޚަޠައަކީ ކުށްކުރުމުގެ ނުވަތަ އަނިޔާވެރިވުމުގެ ޤަޞްދެއްނެތި ކުރިކަމަކުން މީހަކު މަރުވެގެން ދިއުމެވެ‪.‬‬
‫މިސާލު‪ :‬ޝިކާރައަކަށް އެއްލި އެއްޗަކުން ޖެހި މަރުވުން‪ ،‬ކައްސާލައިގެން ވެއްޓި އެހެން މީހެއްގެ ގައިގައި‬
‫ޖެހި އެމީހާ މަރުވުން‪.‬‬

‫ތގެ ކުށަކީ މަޢާފްކުރެވިގެންވާ ކުށެކެވެ‪ .‬އޭގެ ސަބަބުން‬ ‫‪ ‬ޤަޠުލު ޚަޠާގެ ޙުކުމް‪ :‬ޝަރުޢީ ގޮތުން ބަލާއިރު މިބާ ަ‬
‫ވ ު‬
‫ތ ވެގެންދިޔަ ކުށްޤަތުލެކެވެ‪.‬‬
‫ފާފަވެރި ނުވެއެވެ‪ .‬އެހެނީ އެ ކުށަކީ އެކަމަށް ޤަޞްދުކުރުމެއްނެ ި‬
‫‪ ---‬މިބާވަތުގެ ޤަޠުލަށް އޮތީ ލުއިދިޔަ ދިނުމެވެ‪ .‬މިދިޔަ ނުވަތަ އޭގެ އެއްބައި ވާޖިބުވެގެންވަނީ ކުށްޤަތުލު ކުރެވުނު‬
‫އޗަށެވެ‪ .‬ޚާއްޞަކޮށް އޭގެތެރެއިން މުއްސަނދިންނަށެވެ‪ .‬މި ދިޔަ ދޭނީ ‪ 3‬އަހަރަށް‬
‫މީހާގެ ޢާއިލާގެ ޢާޤިލާއިންގެ މަ ް‬
‫ޖމަލުންނެވެ‪.‬‬
‫ބަހައިލައިގެން ‪ 5‬ވައްތަރެއްގެ ަ‬
‫‪ ---‬ކުށް ކުރެވުނު ފަރާތުގެ މައްޗަށްއޮތީ ކައްފާރާ ދިނުމެވެ‪ .‬އެއީ މޫމިނު އަޅަކު މިނިވަންކުރުމެވެ‪ .‬އެކަން ނުވާނަމަ‬
‫ވިދިވިދގެން ދެމަސްދުވަހު ރޯދަހިފުމެވެ‪.‬‬

‫ޤިޞާޞް ހިފުން ވާޖިބުވާ ޝަރުޠުތައް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ . 1‬ޤަޠުލުވީ މީހާއަކީ ޤަޠުލު ކުރުން މަނާކުރެވިފައިވާ މައުޞޫމަކަށް ވުން‪ :‬ޤާޠުލުވީ މީހާއަކީ ހަރުބީކާފަރަކަށް‬
‫ނކުރާ މުހުސަނަކަށް ނުވުން‬
‫މުރުތައްދުވެފައިވާ މީހަކަށް‪ ،‬ޒި ޭ‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪62‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬
‫‪ .2‬ޤާޠިލަކީ ބުއްދި ސަލާމަތުންހުރި ބާލިޣުވެފައިވާ މުކައްލަފަކަށް ވުން‬
‫‪ . 3‬ޤާޠިލަކީ ފުރިހަމަ އިޚްތިޔާރު ލިބިގެންވާ މިނިވަނަކަށް ވުން‬
‫‪ . 4‬ޤާޠިލަކީ ޢާއިލީގޮތުން މަޤްޠޫލުގެ އަސްލެއް ކަމުގައި ނުވުން‬
‫‪ . 5‬ޤާޠިލާއި މަޤްޠޫލްއާއި ދެމެދު ކުށްހިނގިއިރު ކުފޫހަމަވެގެންވުން‬
‫‪ .6‬ޤިޞާޞް ހިފުމަށް މަޤްޠޫލުގެ ޢާއިލާގެ އެންމެން އެދުން‬
‫‪ .7‬ޤިޞާޞް ހިފުމުން އޭގެ އަޘަރު އެހެން ފަރާތަކަށް ނުފޯރުން‪ :‬މާބަނޑު އަންހެނަކުގެ ކިބައިން ޤިޞާޞް ހިފުން‬
‫މޑުކުރުން‪.‬‬
‫ވާޖިބު ވެއްޖެނަމަ އޭނާ ވިހާ ކިރުބުއިމުގެ މުއްދަތު ހަމަވަންދެން ަ‬

‫ޤިޞާޞް ހިފާނެގޮތް‪ :‬ޤިޞާޞް ހިފަންޖެހޭނީ ޤަޠުލުކުރިމީހާ ކަންތައްކުރި ގޮތަކަށެވެ‪ .‬ﷲ ވަޙީ ބަސްފުޅެއްގެ މާނަ‪:‬‬ ‫‪‬‬
‫" ފަހެ ތިޔަބައިމީހުންގެ މައްޗަށް ދެކޮޅުވެރިވެ ޙަމަލަ ދިން ބައެއްގެ މައްޗަށް އެމީހުން ދެކޮޅުވެރިވެ ޙަމަލާ ދިން‬
‫ވރިވެ ޙަމަލާދޭށެވެ‪".‬‬
‫ފަދައަކުން ތިޔަބައިމީހުން ދެކޮޅު ެ‬

‫ޤިޞާޞް ޘާބިތުވާނެ ގޮތް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫(‪ )2‬ޢަދުލުވެރި ‪ 2‬ހެކިންގެ ހެކިބަހުން‬ ‫(‪ )1‬ޢިޤްރާރުން‬
‫ޞ ހިފުމުގެ ޙައްޤުވެރި ފަރާތަކީ ވެރިމީހާއެވެ‪.‬‬
‫ޞ ް‬
‫ޤިޞާޞް ސާބިތުވުމުން ޤި ާ‬

‫ގުނަވަން ތަކާއި ޒަޚަމުގެ ޤިޞާޞް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫ތއް ފިޔަވައި ގުނަވަންތަކާއި އެހެނިހެން ޒަޚަމްތަކުގެ ޤިޞާޞްގައި އަންނަނިވި‬
‫ނަފްސަށް ދެވޭ ޢުދުވާނީ ޢަމަލު ަ‬
‫ޝަރުޠުތައް ހިމެނެއެވެ‪.‬‬
‫ހރުން‪.‬‬
‫‪ .1‬ބާލިޣުވެ ބުއްދިސަލާމަތުން ު‬
‫‪ .2‬އަނިޔާވެރިވުމަށް ޤަޞްދުކުރެވި ކުރެވުން ކަމެއް ކަމުގައި ވުން‬
‫ނ‬
‫ގއި ހަމަހަމަ ވެގެންވު ް‬
‫‪ .3‬އަނިޔާ ލިބުނުމީހާއާއި އަނިޔާ ދިންމީހާ ދީނާއި މިނިވަންކަމު ަ‬
‫ނ‬
‫ށލެވިފައިވާ މިންވަރަކަށް ކަނޑާ ނުލެވިދާނެ ކަމުގެ ބިރުވެރިކަން ނެތު ް‬
‫‪ .4‬ގުނަވަނަކުން ކަނޑާ ބުރިކޮ ް‬
‫ވން‬
‫‪ .5‬އަނިޔާ ދެވުން ގުނަވަނާއި ޤިޞާޞް ހިފާ ގުނަވަން އެއްގޮތް ު‬
‫ހުޅެއް ހިމެނިގެންވާ ބައިތަކުން ޤިޞާޞް ހިފުނުކަމުގައި ވިޔަސް ޤިޞާޞް ހިފުމުގައި އިންސާފުކުރަން އުނދަގޫ‬
‫ގުނަވަންތަކާއި ޒަޚަމުގައި ޤިޞާޞް ހިފުމެއް ނެތެވެ‬

‫ޤިޞާޞްގެ ޙުކުމް އުވިދިއުން‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫ޤޞާޞް މާފުކުރުން‬
‫ވތަ އެމީހުންގެ ތެރެއިން ބަޔަކު ި‬
‫‪ .1‬މަޤްޠޫލުގެ އަހުލުވެރިން ނު ަ‬
‫‪ .2‬ޤާޠިލު މަރުވުން‬
‫މހާއަށް މާފުކުރުން‬
‫‪ .3‬އަނިޔާލިބުނުމީހާ އަނިޔާދިން ީ‬
‫ނ‬
‫‪ .4‬ކުށްވެރިޔާގެ ލެޔާއި އަނިޔާ ލިބުނުމީހާގެ ލޭ އިސްލާމްދީނުގައި ހަމަހަމަވެގެން ނުވު ް‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪63‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬

‫ފިލާވަޅު ‪ :9‬އައްދިއްޔާތު (މަރާއި ގުނަވަންތަކުގެ ދިޔަ)‬

‫ދިޔައިގެ ލުޣަވީ މާނަ‪ :‬މަރުގެ ބަދަލުދިނު ް‬
‫ނ‬ ‫‪‬‬
‫ދިޔައިގެ އިޞްތިލާޙީ މާނަ‪ :‬މިނުވަނަކު މަރާލުމުގެ ސަބަބުން މެރިމީހާގެ މައްޗަށް ދިނުން ވާޖި ު‬
‫ބވާ މުދަލެވެ‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫ދިޔަ ދޭނެގޮތް‪ :‬ދިޔަދިނުމަށް ކަނޑައެޅިފައިވާ އަޞްލު މުދަލަކީ ޖަމަލެވެ‪ .‬ޖަމަލު ނުލިބިއްޖެނަމަ އޭގެ އަގުންނެވެ‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫ނ ދީނާރުން އަދި ދިރުހަމުން ދިޔަ ނަންގަވާފައިވެއެވެ‪.‬‬
‫ރަސޫލާގެ ޒަމާނުގައި ރަންރިހި މިލްކު ވެގެންވާ ފަރާތްތަކުގެ އަތު ް‬

‫ދިޔަ ޝަރުޢުކުރެއްވުމުގެ ޙިކުމަތް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ ‬މީސްތަކުންގެ ނަފްސުތަކަށް އަނިޔާވެރިވުމުން އެ ނަފުސުތައް ރައްކާތެރިކުރުން‬
‫ކރުން‬
‫ހތުހުރިގޮތެއް ހެދުމުން ރައްކާތެރި ު‬
‫‪ ‬އިންސާނާގެ ހަށިގަނޑަށް ި‬
‫މ ކުރުން‬
‫‪ ‬އިޖްތިމާޢީ ހަމަޖެހުން ޤާއި ު‬
‫‪ ‬މީސްތަކުންގެ ޙައްޤުތައް ރައްކާތެރިކުރުން‬
‫ދިޔައަކީ އޭގައި އުޤޫބާތާއި ބަދަލުދިނުން އެކުލެވިގެންވާ އަދަބެކެވެ‪ .‬އެއީ އޭގެ ސަބަބުން ދިޔަތައް އަދާ ކުރުމުގައި‬
‫އުފުލަންޖެހޭ ބުރަ އިހްސާސް ކުރެވި އެފަދަ ކުށްތައް ކުރުމުން ތިމާއާއި ތިމާގެ އާއިލާ ދުރުވެހުރުމުގެ ބާރަކަށްވާނެތީއެވެ‪.‬‬

‫ދިޔައިގެ މިންވަރު‪ :‬މިނިވަން މުސްލިމާގެ މަރުގެ ދިޔައަކީ‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ 100 --‬ޖަމަލު ‪ 200 --‬ގެރި ‪ 2000 --‬ބަކަރި ‪ 1000 --‬ދީނާރު ‪ 12000 --‬ދިރުހަމް‬
‫މަރުވެފައިވާ މީހާގެ ވާރުތަވެރިންނަކީ މިއިން ބައެއް މިލްކުވެފައިވާ ބަޔަކަށް ވިޔަސް ނުވިޔަސް މިބައިތަކުން ގެނައި‬
‫ކޮންމެ އެއްޗެއްވެސް ޤަބޫލުކުރުން ލާޒިމުވެގެން ވެއެވެ‪.‬‬

‫ދިޔައިގެ ބާވަތްތައް‪ :‬ޢުދުވާނީ ޢަމަލުގެ ބާވަތަށް ބަލާ ދިޔަ ‪ަ 2‬‬

‫ބޔަކަށް ބެހެއެވެ‪ .‬އެއީ (‪ )1‬ހަށިގަނޑާއި ފުރާނައިގެ‬ ‫‪‬‬
‫ދިޔައާއި (‪ )2‬ގުނަވަންތަކާއި ޒަޚަމުގެ ދިޔައެވެ‪.‬‬
‫ހންގުމުގައި ފުރާނައެއް ދުއްވާލުމާއި އަދި ފުރާނައެއް ދުއްވާނުލުން ޤަޞްދުކުރެވިފައިވާ‬
‫މީގެ އިތުރުން ޢުދުވާނީ ޢަމަލު ި‬
‫ޡ ދިޔަ އާއި (‪ )2‬މުޚައްފަފާ (ލުއިދިޔަ) އެވެ‪.‬‬
‫މިންވަރަށް ބަލައި ދިޔަ ‪ 2‬ބަޔަކަށް ބެހެއެވެ‪ .‬އެއީ (‪ )1‬މުޣައްލަ ާ‬

‫ޝބުހު ޢަމްދަށް ކަނޑައެޅިފައިވާ ދިޔައެވެ‪ .‬މިދިޔަ ‪3‬‬

‫ި‬ ‫ދިޔަ މުޣައްލަޡާ (ބުރަދިޔަ)‪ :‬މިއީ ޤަޠުލު ޢަމްދާއި ޤަޠުލު‬ ‫‪‬‬
‫ކަމަކުން ބުރަ ކުރެވިފައި ވެއެވެ‪:‬‬
‫‪ -1‬މަރުގެ ދިޔައަށް ކަނޑައެޅިފައިވާ ތަކެތި ނުވަތަ ފައިސާ ވަގުތުން އަދާކުރުން‬
‫އދާކުރުން‬
‫‪ -2‬ޤާތިލުގެ އަމިއްލަ މުދަލުން ަ‬
‫ދޔަ އަދާކުރުން‬
‫‪ -3‬ތިންވައްތަރެއްގެ ޖަމަލުން ި‬
‫(‪ 3 )1‬އަހަރު ފުރި ‪ 4‬އަހަރަށްދާ ‪ 30‬ޖަމަލު‬
‫(‪ 4 )2‬އަހަރު ފުރި ‪ 5‬އަހަރަށްދާ ‪ 30‬ޖަމަލު‬
‫(‪ )3‬މާބަނޑު ‪ 50‬ޖަމަލު‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪64‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬

‫ދިޔަ މުޚައްފަފާ (ލުއިދިޔަ)‪ :‬މިއީ ޤަޠުލު ޚަޠާގެ ސަބަބުން ި‬

‫ދނުން ލާޒިމުވާ މުދަލެވެ‪ .‬މުޚައްފަފާގެ މާނައަކީ‬ ‫‪‬‬
‫ލުއިކުރެވިފައި ވުމެވެ‪ .‬މި ދިޔަ ‪ 3‬ކަމަކުން ލުއި ކުރެވިފައި ވެއެވެ‪:‬‬
‫ބވުން‬
‫ބއިންގެ މައްޗަށް ދިޔަދިނުން ވާޖި ު‬
‫‪ .1‬ކުށް ކުރެވުނުމީހާގެ އަޞްލާއި ފަރުޢު ފިޔަވާ ދެންތިބި އަޞަ ާ‬
‫‪ .2‬ތިންއަހަރު ތެރޭގައި އަދާކުރުން‬
‫‪ 5 .3‬ވައަތަރެއްގެ ޖަމަލުން އަދާ ކުރުން‬
‫(‪ 2 )1‬އަހަރަށްދާ ‪ 20‬އަންހެން ޖަމަލު‬
‫(‪ 3 )2‬އަހަރަށްދާ ‪ 20‬އަންހެން ޖަމަލު‬
‫(‪ 3 )3‬އަހަރަށްދާ ‪ 20‬ފިރިހެން ޖަމަލު‬
‫(‪ 4 )4‬އަހަރަށްދާ ‪ 20‬ޖަމަލު‬
‫(‪ 5 )5‬އަހަރަށްދާ ‪ 20‬ޖަމަލު‬
‫ހންނެވެ‪.‬‬
‫ނތިބި ގާތްތިމާގެ މީ ު‬
‫‪ ---‬ޢާޤިލާއިންނަކީ އެމީހާގެ އާއިލާގެ އަޞްލާއި ފަރުޢު ނުލާ ދެ ް‬
‫ބައްޕަފަރާތު ޢަޞަބާއިންގެ ތެރެއިން ބާލިޣުވެ ބުއްދިސަލާމަތުން‬ ‫ޔދިނުން ވާޖިބު ވަނީ‬
‫‪ ---‬ޢަޞަބައިންގެ ތެރެއިން ދި ަ‬
‫ހުރި ތަނަވަސް ފިރިހެނުންގެ ތެރެއިން ޤާޠިލުގެ ދީނަށް ތަބާވާ މީހުންގެ މައްޗަށެވެ‪.‬‬
‫‪ ---‬އިސްލާމް ދީނުގައި މީހަކު ކުރި ކުށެއްގެ ޒިންމާ އެހެންމީހަކަށް އުފުލާކަށް ނުޖެހެއެވެ‪ .‬އަންޢާމް ސޫރަތުގެ ‪164‬‬

‫މާނަ‪" :‬އަދި ފާފަވެރި އެއްވެސް ނަފްސެއް އެހެން ނަފްސެއްގެ‬ ‫َوالَ تَ ِزُر َوا ِزَرةٌ ِوْزَر أ ْ‬
‫ُخَرى‬ ‫ވަނަ އާޔަތުގައި ވެއެވެ‪.‬‬

‫ފާފައެއް ނުއުފުލައެވެ‪".‬‬
‫ނ އެއީ ޤަޞްދެއް ނެތި އޭނާގެ އަތުން ވެގެންދިޔަ‬
‫‪ ---‬ނަމަވެސް ޤަޠުލު ޚަޠާގެ ދިޔަ މި ޤަވާޢިދާއި ޚިލާފަށް އޮންނަ ީ‬
‫ކުށުގެ އަދަބު ލުއިކޮށްދީ ދިޔަ އަދާކުރުމުގައި އެހީތެރިވުމުގެ ގޮތުންނެވެ‪.‬‬

‫ޤަޠުލު ޢަމްދާއި ޤަޠުލު ޝިބުހު ޢަމްދުގެ ދިޔައިގެ ތަފާތު‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫ދންޖެހޭނީ މުޣައްލަޡާ‬
‫ނ ޤިޞާޞް މަޢާފު ކޮށްފިނަމަ ޭ‬
‫ގ ކިބައިން މަޤްޠޫލުގެ އަހުލުވެރި ް‬
‫‪ ---‬ޤަޠުލު ޢަމްދެއް ކޮށްފި މީހާ ެ‬
‫ވތެއްގެ ‪100‬‬
‫އމިއްލލަ މުދަލުން ތަފާތު ‪ 3‬ބާ ަ‬
‫ޤޠިލުގެ ަ‬
‫ދިޔައެވެ‪ .‬މި ދިޔަ އަދާކުރަންޖެހޭނީ ވަޤުތުން ވަގުތަށް ާ‬
‫ޖަމަލުން އެއްފަހަރު މަތިންނެވެ‪.‬‬
‫ޔއަކީވެސް މުޣައްލަޡާ ދިޔައެކެވެ‪ .‬ނަމަވެސް މިދިޔަ ވާޖިބުވަނީ ޤާޠިލުގެ އަސްލާއި‬
‫‪ ---‬ޤަޠުލު ޝިބުހު ޢަމްދުގެ ދި ަ‬
‫ނގެ މައްޗަށެވެ‪ .‬މި ދިޔަ އަހަރަކު ދިޔައިގެ ‪ 1/3‬އަދާކުރަމުންގޮސް ‪ 3‬އަހަރުން އަދާ‬
‫ޞބާއި ް‬
‫ފަރުޢުފިޔަވާ ދެންތިބި ޢަ ަ‬
‫ކުރެވެއެވެ‪ .‬ޖަމަލު ނުލިބިގެން ޖަމަލުގެ އަގަށް ދިޔަބަދަލުކޮށްފިނަމަ ޖަމަލުގެ އަގުގެ ‪ 1/3‬އިތުރުކުރުން ލާޒިމެވެ‪.‬‬

‫ޤަޠުލު ޚަޠާގެ ދިޔަ‪ :‬މިއީ މުޚައްފަފާ ދިޔައެވެ‪ .‬ނަމަވެސް އަންނަނިވި ޙާލަތް ތަކުގައި މި ދިޔަ ބުރަވެގެން ދެއެވެ‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ .1‬މައްކާގެ ޙަރަމްފުޅުތެރޭގައި މެރުން‬
‫ހއްރަމް ރަޖަބް ޛުލްޤައިދު ޛުލްޙައްޖު)‬
‫‪ .2‬ޙުރުމަތްތެރިވެގެންވާ މައްސަރުތަކުން މަހެއްގައި މެރުން (މު ަ‬
‫‪ .3‬ގާތްތިމާގެ މަހުރަމަކު މެރުން (އޭރުން ވާރުތަ މުދަލުން މަޙުރޫމްވެގެން ދާނެއެވެ‪).‬‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪65‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬

‫ދިޔަ މާފުކުރުން‪ :‬މަރުގެ ދިޔައަކީ މަރުވިމީހާގެ ވަލީވެރިންގެ ޙައްޤެކެވެ‪ .‬އެހެން ކަމުން އެމީހުން ަ‬
‫ނށް ދިޔައިން ބައެއް‬ ‫‪‬‬
‫ފއި ވެއެވެ‪.‬‬
‫ނއެވެ‪ .‬ދިޔަ މަޢާފު ކުރުމަކީ އެންމެ ދީލަތި ގޮތް ކަމުގައި އަންގަވާ ަ‬
‫ނުވަތަ އެއްކޮށް މަޢާފު ކުރެވިދާ ެ‬
‫ﷲ ވަޙީ ކުރައްވާފައިވާ ބަސްފުޅެއްގެ މާނައިގައި ވެއެވެ‪ " .‬ތަޤްވާވެރިކަމާއި އެންމެ ގާތްގޮތަކީ ތިޔަބައިމީހުން‬
‫މާފުކުރުމެވެ‪ .‬އަދި ތިޔަބައިމީހުންގެ މެދުގައި އެކަކު އަނެކެއްގެ މައްޗަށް އޮންނަ އިޙްސާންތެރިވުން ތިޔަބައިމީހުން‬
‫ށވަރުން ﷲއީ ތިޔަބައިމީހުން ކުރާކަންތައް ބައްލަވާވޮޑިގެންވާ ރަސްކަލާނގެއެވެ"‬
‫ކ ަ‬
‫ތނުލާށެވެ! ހަމަ ަ‬
‫ހަނދާން ނައް ާ‬

‫ގުނަވަންތަކުގެ ދިޔަ‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫ތިރީގައި މިވާ ގުނަވަންތައް ދުއްވާލައިފިނަމަ ފުރިހަމަ ދިޔަ (‪ 100‬ޖަމަލު ) ދިނުން ލާޒިމު ވާނެއެވެ‪.‬‬
‫ނ‬
‫ލ ް‬
‫‪ .7‬ދެ ތުންފައތް ބުރިކޮށް ު‬ ‫‪ .1‬ދެފައި ކަނޑާލުން‬
‫ނ‬
‫ލ ް‬
‫‪ .8‬ލޮލުގެ ފެނުން ނައްތައި ު‬ ‫‪ .2‬ދެ އަތް ކަނޑާލުން‬
‫‪ .9‬އަޑުއިވުން ނައްތައިލުން‬ ‫‪ .3‬ނޭފަތް ކަނޑާލުން‬
‫ނ‬
‫އލު ް‬
‫‪ .10‬ބަސްމޮށުންތެރިކަން ނައްތަ ި‬ ‫‪ .4‬ދެ ކަންފަތް ކަނޑާލުން‬
‫ނ‬
‫‪ .11‬ވަސްދުވުން ނައްތައިލު ް‬ ‫‪ .5‬ދެ ލޯ ނައްތައިލުން‬
‫ނ‬
‫‪ .12‬ބުއްދި ނައްތައިލު ް‬ ‫‪ .6‬ދޫ ބުރިކޮށްލުން‬
‫އގެ ފުރިހަމަ ދިޔަ ދޭން ޖެހޭނެއެވެ‪.‬‬
‫ފނަމަ ފިރިހެނ ް‬
‫‪ ‬ފިރިހެނެއްގެ ޖިންސީ ގުނަވަން ނެތިކޮށްލައި ި‬
‫ފނަމަ އަންހެނެއްގެ ފުރިހަމަ ދިޔަދޭން ވާޖިބުވާނެއެވެ‪.‬‬
‫އ ި‬
‫ވފައިވާ ގުނަވަންތައް ނައްތާލަ ި‬
‫‪ ‬އަންހެނާގެ މޭމަތީގައި ލައް ާ‬
‫ވ އެއީ މަރުގެ‬
‫ނ ދަތެއް ވައްޓާލައިފިނަމަ ކޮންމެ ދަތަކަށް ދޭން ޖެހޭނީ ‪ 5‬ޖަމަލެ ެ‬
‫‪ ‬ކިރުބުއި ދަތެއް ނޫން އެހެ ް‬
‫ދިޔައިގެ ‪ 1/20‬އެވެ‪.‬‬
‫‪ ‬އެއް ފައި ބުރިކޮށްލައިފިނަމަ ‪ 50‬ޖަމަލު (ދިޔައިގެ ‪ )1/2‬ދޭން ޖެހޭނެއެވެ‪.‬‬
‫‪ ‬ޒަޚަމް ތަކަށް ޤިޞާޞްހިފަން އުނދަގޫވުމުން ދިޔަދޭންޖެހޭ މިންވަރު ކަނޑައަޅާނީ ޒަޚަމްގެ ކުޑަ ބޮޑުމިނަށާއި އޭގެ‬
‫ނތެރިކަމަށް ބަލައި ބޭސްވެރިންގެ ލަފާއާއެކު ގާޒީއެވެ‪.‬‬
‫އދި ޒަޚަމް ކުރެވުނު ތަނުގެ ބޭނު ް‬
‫ދނެ ގެއްލުމަށް ަ‬
‫ސަބަބުން ލިބި ާ‬

‫‪ ‬އަންހެނުންގެ މަރުގެ ދިޔަ‪ :‬ރަސޫލާގެ ޙަދީޘް ފުޅެއްގެ މާނައިގައި ވެއެވެ‪.‬‬

‫"އަންހެނާގެ މަރުގެ ދިޔައަކީ ފިރިހެނެއްގެ މަރުގެ ދިޔައިގެ ‪ 1/2‬އެވެ‪".‬‬
‫‪ ---‬މިކަމުގެ ޙިކުމަތެއް ކަމުގައި ޢިލްމުވެރިން ވިދާޅުވަނީ މަރުގެ ދިޔައަކީ މުދަލުން ނެގޭ ނަފާއަކަށް ވާކަމެވެ‪ .‬ވާރުތަ‬
‫މންވަރުގެ ‪ 1/2‬އަށް ވާކަމެވެ‪ .‬މީގެ ޙިކުމަތަކީ އަންހެނުންނަކީ‬
‫ބނީ ފިރެހެނަކަށް ލިބެ ި‬
‫ނށް ލި ެ‬
‫މުދަލުންވެސް އަންހެނުން ަ‬
‫ތއް ބެލުމުގެ ޒިންމާ‬
‫މއި ފިރިހެނުންނަކީ އެހެން ފަރާ ެ‬
‫މއެއް އުފުލަންޖެހޭ ބައެއް ނޫންކަ ާ‬
‫އެހެން ފަރާތެއް ބެލލުމުގެ ޒިއް ާ‬
‫އެޅިފައިވާ ބަޔަކަށް ވާކަމެވެ‪.‬‬

‫ކުއްޖާގެ މަރުގެ ދިޔަ‪ :‬މާބަނޑު އަންހެނަކަށް އަނިޔާކުރުމުގެ ސަބަބުން ވިޔަސް ބަނޑުގައި‬ ‫‪ ‬ބަނޑުގައި އޮތް‬
‫އޮތް ދަރި މަރުވެއްޖެނަމަ މަރުގެ ދިޔަ ދޭން ޖެހޭނެއެވެ‪ .‬މިގޮތުން މިނިވަން ދަރިއެއްގެ ދިޔައަކީ އައިބު ތަކުން ސަލާމަތް‬
‫ވެފައިވާ މުސްލިމު އަޅެކެވެ‪ .‬ނުވަތަ ފަސް ޖަމަލެވެ‪ .‬ނުވަތަ އޭގެ އަގެވެ‪.‬‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪66‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬
‫‪ ---‬މިއީ ވެސް ކުށްޤަޠުލަކަށްވުމާއެކު މި ދިޔަ ވާޖިބުވަނީ ޤާޠިލުގެ އަސްލާއި ފަރުޢު ފިޔަވައި އާއިލާގެ ޢާޤިލާއިންގެ‬
‫މައްޗަށެވެ‪ .‬ނަމަވެސް މިއީ އެހީތެރިކަން ދަމަހައްޓާ ޤަޞްދަކާނުލައި ކުރެވުނު ކަމަކުން އުފުލަން ޖެހުން ބުރައެއް ލުއި‬
‫ކޮށްދިނުމުގެ ގޮތުން ކަމަށް ވުމުން ޤާޠިލަކީ ދިޔަ އަދާކުރުމުގައި ބައިވެރި ވާންޖެހޭ ފަރާތެކެވެ‪.‬‬
‫ނ ޖެހި އެނެއްމީހާއާއި‬
‫ހނުން ތަޅާފޮޅުމުގެ ތެރޭގައި އެއް އަންހެނަކު އެއްލި ހިލަގަނޑަކު ް‬
‫" ހުޛައިލު ވަންހައިގެ ދެ އަން ެ‬
‫އޭނާގެ ދަރިފުޅު މަރުވިއެވެ‪ .‬ދެން މިބައި މީހުން ރަސޫލާގެ އަރިހަށް މައްސަލަ ހުށައެޅުއްވުމުން މަރުވި ދަރިފުޅުގެ‬
‫ލ އަންހެންމީހާގެ‬
‫ދިޔައަށް އައިބުތަކުން ސަލާމަތް ވެފައިވާ އަޅަކު ކަނޑައަޅުއްވާ އަންހެން މީހާގެ މަރުގެ ދިޔަ ޤާޠި ު‬
‫އންގެ މައްޗަށް ވާޖިބު ކުރެއްވިއެވެ‪".‬‬
‫އާއިލާގެ އަސްލާއި ފަރުޢު ފިޔަވައި ދެންތިބި އަޞަބާ ި‬
‫‪ ---‬ބަނޑުގައި އޮތް ދަރިފުޅު ވެއްޓޭފަދަ ކަމެއް އަންހެން މީހާ ކުރުމުން އެއަންހެން މީހާގެ މައްޗަށްވެސް ދިޔަ ދިނުން‬
‫ހނެއެވެ‪.‬‬
‫ލާޒިމް ވާނެއެވެ‪ .‬މިގޮތުން މަރުގެ ދިޔައިގެ ‪( 1/20‬ފަސްޖަމަލު) އެކުއްޖާގެ ވާރިޘުންނަށް ދޭން ޖެ ޭ‬
‫ދޔައާއެކު ކައްފާރާ‬
‫‪ ---‬ކަމަކާ ނުލައި ދަރިވައްޓައިދޭ ޑޮކްޓަރުންވެސް މަރުގެ ދިޔަ ދޭން ޖެހޭނެއެވެ‪ .‬އދި މިމީހުން ި‬
‫ދޭން ޖެހޭނެއެވެ‪.‬‬

‫‪ ‬އަހުލު ކިތާބީންގެ މަރުގެ ދިޔަ‪ :‬އަހުލު ކިތާބީންގެ މަރުގެ ދިޔައާއިމެދު ‪ 3‬ގޮތެއް ވާރިދުވެގެން އައިސްފައި ވެއެވެ‪.‬‬
‫‪ .1‬ޔަހޫދީންނާއި ނަޞާރާއިންގެ މަރުގެ ދިޔައަކީ އަދި ކޮންމެ ޛިއްމީއެއްގެ މަރުގެ ދިޔައަކީ މުސްލިމެއްގެ‬
‫މަރުގެ ދިޔައެވެ‬
‫‪ .2‬އަހުލު ކިތާބީއަކީ ޛިއްމީއެއް ކަމަށްވިޔަސް މުޢާހިދެއް ކަމުގައި ވިޔަސް ޤަޠުލު ކުރެވިއްޖެނަމަ އޭނާގެ‬
‫މަރުގެ ދިޔައަކީ މުސްލިމެއްގެ މަރުގެ ދިޔައިގެ ‪ 1/2‬އެވެ‪.‬‬
‫‪ .3‬އަހުލުކިތާބީ އަކީ މުޢާހިދެއް‪ ،‬ޛިއްމީއެއެ ނުވަތަ އަމާން ދީފައިވާ މީހެއްނަމަ މަރުގެ ދިޔައކީ މުސްލިމެއްގެ‬
‫މަރުގެ ދިޔައިގެ ‪ 1/3‬އެވެ‪.‬‬
‫އަމާންދީފައިވާ މަޖޫސީންނާއި ވަޘަނީންގެ މަރުގެ ދިޔައަކީ މުސްލިމެއްގެ މަރުގެ ދިޔައިގެ ‪ 1/15‬އެވެ‪.‬‬
‫‪ ‬ޛިންމާ ނަގަން ޖެހޭ ބައެއް ޙާލަތްތައް‪:‬‬
‫‪ .1‬ތިމާ ދުއްވަން އިން އެއްޗަކުންޖެހި އެހެން މީހަކު ޒަޚަމްވުން‬
‫ނ‬
‫‪ .2‬ތިމާ ކުރިކަމެއްގެ ސަބަބުން ދޯންޏެއް ފެތު ް‬
‫އޓާ އެ ފާރު ވެއްޓި އޭގެ ދަށުވެ މީހަކަށް ގެއްލުން‬
‫‪ .3‬އަރި އަޅާލާފައިވާ ފާރެއް ނެގުމަށްބުނެ އެކަން ނުކޮށް ހު ް‬
‫ނ‬
‫ވެއްޖެނަމަ ފާރުގެ ވެރިފަރާތުން ޒިންމާ ނަކަން ޖެހު ް‬
‫‪ .4‬ހުއްދަ ހޯދުމަކާއި ނުލައި އާންމު ބިމެއްގައި ވަޅެއް ކޮނުމުން އެވަޅަށް ވެއްޓި ގެއްލުންވާ މީހާގެ ޒިންމާ އެ ވާޅު‬
‫ވސް ހުއްދަ ހޯދިނަމަ ޒިންމާ ނަގގާކަށް ނުޖެހެއެވެ‪.‬‬
‫ކޮނުނު ފަރާތަކުން ނެގުން‪ .‬ނަމަ ެ‬

‫‪ ‬ޛިންމާ ނަގަން ނުޖެހޭ ހާލަތްތައް‬

‫ނ‬ ‫‪ .1‬ބޭރުން ލޯޖަހައިގެން ގޭގެ އެތެރެ ބަލަނިކޮށް އެއްލާ އެއްޗަކު ް‬
‫ނ ޖެހި ލޮލަށް ގެއްލުން ވު ް‬
‫ނ‬
‫‪ .2‬ތިމާގެ މުދަލާ ނަފްސުގެ ދިފާޢުގައި ހަނގުރާމ ކުރަނިކޮށް އަނެކާއަށް ލިބޭ ގެއްލު ް‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪67‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬

‫ފިލާވަޅު ‪ :10‬އައްޒަކާތު (ޒަކާތް)‬

‫ޒަކާތުގެ ލުޣަވީ މާނަ‪ :‬ގިނަވުން ‪ /‬އިތުރުވުން ‪ /‬ބޮޑުވުން ‪ /‬ޠާހިރުވުން ‪ /‬ބަރަކާތް ޙާޞިލުވުން‬ ‫‪‬‬
‫ޒަކާތުގެ އިޞްތިލާޙީ މާނަ‪ :‬ޒަކާތަކީ ޚާއްޞަ ޝަރުޠުތަކަކާއިއެކު މުއްސަނދިންގެ މުދަލުން ނަގާ ފަޤީރުންނާއި‬ ‫‪‬‬
‫ސ ޒކާތުގެ ބެހެނިވެރިންނަށް ދެވޭ މުދަލެކެވެ‪.‬‬
‫މިސްކީނުންނަށް އަދި އެނޫންވެ ް‬

‫ޒަކާތް ޝަރުޢުކުރެއްވުން‪ :‬ޒަކާތް ފަރުޟުކުރެއްވުނީ ހިޖުރައިން ‪2‬ވަނަ އަހަރު ޝައުބާން މަހު ރޯދަ‬ ‫‪‬‬
‫ފަރުޟުކުރެއްވުމުގެ ކުރީގައެވެ‪.‬‬
‫الزَكا َة وارَكعواْ مع َّ ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ތޔަބައިމީހުން ނަމާދު ޤާއިމްކުރާށެވެ‪ .‬އަދި‬
‫މާނަ "އަދި ި‬ ‫ي‬
‫الراكع َ‬ ‫الصالََة َوآتُواْ َّ َ ْ ُ َ َ‬
‫يمواْ َّ‬
‫َوأَق ُ‬
‫ދ ރުކޫޢު ކުރާމީހުންނާއި އެކުގައި ތިޔަބައިމީހުން ރުކޫޢު ކުރާށެވެ‪".‬‬
‫ތިޔަބައިމީހުން ޒަކާތް ދޭށެވެ‪ .‬އަ ި‬

‫ޒަކާތުގެ ޙުކުމާއި ޒަކާތައް އިންކާރު ކުރުމުގެ ޙުކުމް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫ރޟުކުރައްވާފައިވާ‬
‫‪ ‬ޒަކާތަކީ އިސްލާމް ދީނުގެ ރުކުނެކެވެ‪ .‬އަދި މިއީ މުސްލިމުންގެ ތެރެއިން މުއްސަނދިންނަށް ފަ ު‬
‫ނ ޘާބިތުވެގެން ވެއެވެ‪.‬‬
‫ކަމެއްކަމަށް އުންމަތުގެ އިޖްމާޢު ް‬
‫‪ ‬ޒަކާތް ދިނުމަކީ އިސްލާމްދީނުގައި އޮތްކަމެއް ކަމަށް ނުދެކޭ މީހާ މުރުތައްދު ވާނެއެވެ‪.‬‬
‫‪ ‬ޒަކާތަކީ މުއްސަނދީންގެ މައްޗަށް ފަރުޟުކުރައްވާފައިވާ ކަމެއްކަމަށް ޤަބޫލުކުރުމާއި އެކުވެސް ދަހިވެތިކަމުގެ‬
‫ނއެވެ‪ ..‬އެފަދަ މީހުންގެ އަތުން ގަދަކަމުން ޒަކާތް‬
‫ވގަންނަ މީހާ ފާފަވެރިވެގެން ދާ ެ‬
‫ސަބަބުން ޒަކާތް ދިނުމުން މަނާ ެ‬
‫އަތުލުމުގެ ޙައްޤު ޙާކިމަށް ލިބިގެން ވެއެވެ‪.‬‬
‫އަބޫބަކުރުގެފާނުގެ ޚިލާފަތުގައި ޒކާތް ނުނެރޭ މީހުންނާއި ދެކޮޅަށް ހަނގުރާމަ ކުރެއްވިއެވެ‪ .‬އެކަމާއި ގުޅިގެން‬
‫އެކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ‪ " .‬ކީރިތިރަސޫލާގެ ޒަމާނުގައި އަހެއްގެ ލަގަނެއްހާ މިންވަރު ޒަކާތުގެގޮތުގައި‬
‫ދިންމީހާވެސް ޒަކާތައް އެ ނެރުމަށް އިންކާރުކުރާނަމަ އެމީހާގެ އަތުން ޒަކާތް ނެރޭނަމެވެ‪".‬‬
‫ގ ކަރުގައި ގިޔާމަތް‬
‫ޢޛާބު ބޮޑެވެ‪ .‬މިގޮތުން އެމީހުން ެ‬
‫‪ ‬މުދަލުގެ ޒަކާތާއި ރަންރިހީގެ ޒަކާތް އަދާނުކުރުމުން ލިބޭނެ ަ‬
‫ދުވަހުން ކަސްތޮޅު އަޅުވާނެކަމަށް އައިސްފައިވެއެވެ‪ .‬އަދި އޭނާ ޚަޡާނާކުޅަ ރަންރިހި އެދުވަހުން އަލިފާނުން‬
‫ދޮންކުރައްވައި އެމީހުންގެ ނިތްކުރިތަކުގައްޔާއި ބުރަކަށިތަކުގައި ފާހަގަލައްވާނެއެވެ‪.‬‬
‫އޗަކާއި ޚަރަދުތައް ތަންޒީމުކުރުމުގެ ގޮތުން ކުރެވޭ މައްދީ މުޢާމަލާތުގެއުޞޫލުތަކަށް‬
‫‪ ---‬ޒަކާތަކީ ދަޢުލަތަށް ލިބޭ އެ ް‬
‫ހަރުދަނާ ނިޡާމެއް ގެނެސްދޭ ކަމެކެވެ‪..‬‬
‫ތތަކަކަށް‬
‫ނމަ މުއްސަނދީންގެ މުއްސަނދިކަން ފަހަނައަޅައިގޮސް މުޖުތަމަޢު ތަފާތު ފަން ި‬
‫‪ ---‬ޒަކާތް ފަދަ ނިޡާމެއް ނެތް ަ‬
‫މކަން ގެއްލިގެން ދާނެއެވެ‪.‬‬
‫ބެހިގެން ދާނެއެވެ‪ .‬އަދި ހަމަހަ ަ‬

‫ޒަކާތުން ލިބޭ ފައިދާތައް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫ނ‬
‫ތއް އުފެދިގެންދިއު ް‬
‫އގެންގޮސް ދީލަތިކަންފަދަ ސިފަ ަ‬
‫ހވެތިކަމާއި އޭގެ ސަބަބުތައް ފިލަ ި‬
‫‪ .1‬ޒަކާތް ދޭމީހާގެ ކިބައިން ދަ ި‬
‫ރަސޫލާގެ ޙަދީޘްފުޅެއްގައި ވެއެވެ‪" .‬މުދަލުން ޞަދަޤާތް ދިނުމަކީ އެމުދަލަކުން އުނިވެގެންދާކަމެއް ނޫނެވެ‪".‬‬
‫ނ‬
‫‪ .2‬ޒަކާތް ދޭމީހާ އާއި އެހެން މީހުންނާއި ދެމެދުގައި އުޚުއްވަތްތެރިކަމާއި ގުޅުން ބަދަހިވު ް‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪68‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬
‫ނ‬
‫ދންތެރިކަން އާލާވު ް‬
‫‪ .3‬މުޖުތަމަޢުގެ ފަރުދުންގެ ފު ު‬
‫ނ‬
‫ވ ް‬
‫‪ .4‬ވަޒީފާ ނުލިބުމާއި އެކަމަށް މަގުފައިވާ ސަބަބުތައް ނައްތާލެ ު‬
‫‪ .5‬ހިތްޠާހިރުވުން‪:‬‬
‫އތަކަށް‬
‫ތތަކުން ނެތިގޮސް ރަނގަޅުކަންތަ ް‬
‫ނކަމެތިކޮށްލުމުގެ ޝުޢޫރުތައް ހި ް‬
‫އެހެންމީހުންގެ ޤަދަރު ކުޑަކޮށް ި‬
‫އެއްބާރުލުމާއި ހަމްދަރުދީ ވުމާއި އޯގާތެރިވުމުގެ ސިފަ އާލާވެއެވެ‪ .‬ﷲ ވަޙި ކުރައްވާފައިވާ ބަސްފުޅެއްގެ މާނަ‪:‬‬
‫އން ހިއްޕަވާށެވެ‪".‬‬
‫ހރުކޮށް ސާފުކުރަނިވި ޞަދަޤާތެއް އެބައިމީހުންގެ މުދާތަކުގެ ތެރެ ި‬
‫ޠ ި‬
‫"އޭގެސަބަބުން އެބައިމީހުން ާ‬

‫ޒަކާތް ވާޖިބުވުމުގެ ޝަރުޠުތައް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ .1‬މުސްލިމަކު ކަމުގައިވުން‬
‫ބވާ އެންމެ މަދު މިންވަރެވެ‪).‬‬
‫ނން ވާޖި ު‬
‫‪ .2‬މުދަލުގެ ނިޞާބު ހަމަވުން ‪( :‬ނިޞާބަކީ ޒަކާތްދި ު‬
‫‪ .3‬ނިޞާބު ހަމަވެހުރެ އަހަރުފުރުން‪ :‬ރަސޫލާގެ ޙަދީޘްފުޅެއްގެ މާނައިގައިވެއެވެ‪.‬‬
‫އ ނުވެއެވެ‪".‬‬
‫" މުދަލަށް އަހަރު ފުރިހަމަ ވެއްޖެއުމަށް ދާންދެން ޒަކާތް ވާޖިބެ ް‬
‫ހރުން އެއީ ޝަރުޠެއް ނޫނެވެ‪ .‬އެފަދަ ކުދިންގެ‬
‫ތން ު‬
‫‪ ---‬މުދަލު ޒަކާތް ވާޖިބުވުމުގައި ބާލިޣުވުމާއި ބުއްދިސަލާމަ ު‬
‫ނމަ ފާފަވެރިވާނީ‬
‫ފަރާތުން ޒަކާތް ނެރެން ޖެހޭނީ އެކުދިންގެ ވަލީވެރިންނެވެ‪ .‬އެކުދިންގެ ފަރާތުން ޒަކާތް ނުނެރެފި ަ‬
‫އެމީހުންނެވެ‪ .‬އަދި ވަލީވެރިއަކު ނެތް ކުއްޖަކު އޭނާ ބޮޑުވިއިރު މުދަލުން ޒަކާތް ދިނުމުގެ ޝަރުޠު ފުރިހަމަ ވާނަމަ‬
‫ޒަކާތް ނުދީ ދިޔަ އަހަރު ތަކުގެ ޒަކާތް ނެރުން ވާޖިބު ވާނެއެވެ‪.‬‬

‫ކުޑަކުދިންނާއި މޮޔައިންގެ މުދަލުން ޒަކާތް ވާޖިބުވާކަމަށް ހުރި ދަލީލުތައް‬ ‫‪‬‬

‫‪ ‬ރަސޫލާގެ ޙަދީޘް ފުޅެއްގެ މާނައިގައި ވެއެވެ‪" .‬އެކުއްޖަކަށް މުދާ ލިބިފައިވާ ޔަތީމު ކުއްޖަކު ބަލަހައްޓާ‬
‫ވަލީވެރިޔަކުއެމުދަލުން ވިޔަފފާރި ކުރާށެވެ! އަދި ވިޔަފާރިފަދަ މަސައްކަތެއް ނުކޮށް ޒަކާތަށްދީ އެ މުދާ ހުސްކޮށްލުމަށް‬
‫ދޫ ނުކުރާށެވެ‪".‬‬
‫‪ ‬ފިޠުރު ޒަކާތުގެ މައްޗަށް ޤިޔާސް ކޮށްގެން ކުޑަކުދިންނާއި މޮޔައިންގެ މުދަލުން މުދަލު ޒަކާތް ވާޖިބުވާނެއެވެ‪.‬‬
‫ރކުރުމަށްޓަކައި ދެވޭ އެއްޗަކަށް ވުމުން މުދަލުގެ‬
‫‪ ‬ޒަކާތަކީ ފަޤީރުންގެ ޙާޖާތްތައް ފުއްދައިދިނުމަށާއި މުދާ ޠާހި ު‬
‫ވެރިމީހާ އަކީ މުސްލިމެއް ކަމުގައި ވާނަމަ އެހެން ސިފައަކަށް ބެލުމެއް ނެތެވެ‪.‬‬
‫ޒަކާތް ދޭންޖެހޭ މުދަލާއި އޭގެ މިންވަރު‪:‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ --‬މުދަލު ޒަކާތް ވާޖިބުވަނީ ‪ 5‬ބާވަތެއްގެ މުދަލުންނެވެ‪ .‬އެއީ‪:‬‬
‫‪ .1‬ރަންރިހި (ފައިސާ)‬
‫‪ .2‬ވިޔަފާރިމުދާ‬
‫‪ .3‬ނަޢަމްސޫފި‬
‫‪ .4‬ގޮވާމާއި މޭވާ‬
‫‪ .5‬މަޢުދަނާއި ރިކާޒު‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪69‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬

‫ޝރުޠު ފުރިހަމަވާން ޖެހެއެވެ‪.‬‬

‫ަ‬ ‫ރަންރިހި‪ :‬ރަންރިހިން ޒަކާތް ދޭމީހާގެ ކިބައިގައި އަންނަނިވި‬ ‫‪‬‬
‫‪ ‬މުސްލިމަކު ކަމުގައިވުން‬
‫ނ‬
‫‪ ‬ފުރިހަމައަށް އެތަކެތި މިލްކުވެގެންވު ް‬
‫‪ ‬ނިޞާބު ހަމަވެ ހުރެ އަހަރު ފުރިހަމަވުން‬
‫ނިޞާބު‪ :‬ރަނުގެ ނިޞާބަކީ ‪ 20‬ދީނާރެވެ‪ .‬ޒަކާތުގެ ގޮތުގަ ނެރޭނީ އޭގެ ‪ 1/40‬އެވެ‪ .‬އެއީ ‪ 0.5‬ދީނާރެވެ‪.‬‬
‫ރިހީގެ ނިޞާބަކީ ‪ 200‬ދިރުހަމެވެ‪ .‬ޒަކާތުގެ ގޮތުގައި ނެރޭނީ އޭގެ ‪ 1/40‬އެވެ‪ .‬އެއީ ‪ 5‬ދިރުހަމެވެ‪.‬‬
‫‪ ---‬ނިޞާބަށްވުރެ އިތުރުވެފައިވާ ހުންނަ ބައިން ގިނަވެފައިވާ މިންވަރެއްގެ ޒަކާތް މަތީގައިވާ ނިސްބަތުން ދޭނީއެވެ‪.‬‬
‫ނކުރާ ގަހަނާއިން ޒަކާތް ދިނުން ނެތެވެ‪.‬‬
‫‪ ---‬އިސްރާފުކުރުމުގެ ދަރަޖައަކަށް ނުދާ ޒީނަތްތެރިވުމަށް ބޭނު ް‬

‫ވިޔަފާރިމުދާ‪ :‬ވިޔަފާރި މުދަލުން ޒަކާތް ވާޖިބު ވަނީ ރަންރިހން ވާޖިބުވާ ޝަރުޠުތަކުގެ މަތި ް‬
‫ނނެވެ‪ .‬ނިޞާބު ހަމަވެ‬ ‫‪‬‬
‫އަހަރު ފުރިހަމަ ވެފައިވާ ވިޔަފާރިމުދަލަކުން ‪ 1/40‬ޒަކާތަށް ދޭންޖެހޭނެއެވެ‪ .‬އަގު ކުރިއިރު ނިޞާބަށްވުރެ އިތުރަށް‬
‫ހުންނަބައިން ޒަކާތް ދިނުން ވާޖިބެއް ނޫނެވެ‪.‬‬

‫ނަޢަމްސޫފި‪ :‬އިސްވެދިޔަ ޝަރުޠު ތަކުގެ އިތުރުން ހުއްދަ ދަނޑަކުން ހުއހައްޕާފައި ވުން ހިމެނެއެވެ‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫ގޮވާމާއި މޭވާ‪:‬‬ ‫‪‬‬
‫ތއް‬
‫މޭވާގެ ޒަކާތް ވާޖިބުވާ ޝަރުޠު ަ‬ ‫ގޮވާމުގެ ޒަކާތް ވާޖިބުވާ ޝަރުޠުތައް‬
‫‪ ‬އިސްލާމަކު ކަމުގައިވުން‬ ‫‪ ‬އިސްލާމަކު ކަމުގައިވުން‬
‫‪ ‬މިނިވަނަކު ކަމުގައި ވުން‬ ‫‪ ‬މިނިވަނަކު ކަމުގައި ވުން‬
‫ނ‬
‫‪ ‬ފުރިހަމައަށް މިލްކުވެގެންވު ް‬ ‫ނ‬
‫‪ ‬ފުރިހަމައަށް މިލްކުވެގެންވު ް‬
‫ނ‬
‫‪ ‬ނިޞާބު ހަމަވު ް‬ ‫ނކުރާ އެއްޗަކަށްވުން‬
‫‪ ‬އިންސާނުން އާދަކޮށް ގޮވާ ް‬
‫‪ ‬އޮއްޓަރު ހަރުވުން‬
‫‪ ‬ނިޞާބު ހަމަވުން‬
‫‪ ---‬ނިޞާބު‪ 5 :‬ވަސްޤު (‪ 60‬ޞާޢު) ‪ ---‬ގޮވާމާއި މޭވާ ކެނޑުމުން ޒަކާތް ވާޖިބުވީއެވެ‪.‬‬
‫‪ ---‬ގޮވާމާއި މޭވާއިން ޒްކާތް ދޭންޖެހޭ މިންވަރު ބިނާވަނީ އެތަކެތި ހެއްދުމަށް ކުރި މަސައްކަތާއި ފެންދިން ގޮތުގެ‬
‫މައްޗަށެވެ‪ .‬މިގޮތުން ޤުދުރަތީ ވަސީލަތުން ފެންދީގެންނަމަ ‪ 1/10‬ނެރެން ޖެހޭނެއެވެ‪.‬‬
‫ވަޅުކޮނެގެން ފެންދީ ހެއްދިނަމަ ‪ 1/20‬ނެރޭނީއެވެ‬

‫މައުދަނާއި ރިކާޒު‪ :‬މި ތަކެތިން ޒަކާތް ދިނުމުގައި އަހަރު ހަމަވުން ޝަރުޠެއް ނުވެއެވެ‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ ---‬ނިޞާބު‪ :‬އޭގެ ‪ 1/5‬އެވެ‪.‬‬
‫ވ‬
‫‪ ---‬ރިކާޒަކީ ޖާހިލިއްޔަ ޒަމާނުގައި ވަޅުލެވިފައި ހުންނަ މުދަލެ ެ‬
‫ތއި ޒަބަރުޖުދު ދަގަނޑު ފަދަ ތަކެއްޗެވެ‪.‬‬
‫‪ ---‬މައުދަނަކީ ޤުދުރަތީ ގޮތުން ވަޅުލެވިފައި ހުންނަ ރަނާއި ޔާޤޫ ާ‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪70‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬

‫ފިޠުރު ޒަކާތް‪ :‬ފިޠުރު ޒަކާތަކީ ކޮންމެ މުކައްލަފަކު ރޯދަމަހު އާންމުކޮށް ކެއުމަށް ގެންގުޅުނު އެއްޗަކުން ޢީދުދުވަހާއި‬ ‫‪‬‬
‫އތުރަށް ހުރެއްޖެ ކޮންމެ މީހަކު އޭނާގެ ފަރާތުންނާއި އޭނާ ޚަރަދު ކުރަންޖެހޭ‬
‫ޢިދުވިލޭރޭ ކާނެތަކެތި ހުރެފައި ި‬
‫ހން ޖެހޭ މުދަލެކެވެ‪.‬‬
‫ފަރާތްތަކުން ނެރެ ޒަކާތުގެ ޙައްޤުވެރިންނަށް ބަ ަ‬
‫ފިޠުރުޒަކާތް ވާޖިބުވުމުގެ ޝަރުޠުތައް‪:‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ .1‬މުސްލިމަކު ކަމުގައި ވުން‬
‫‪ .2‬މިނިވަނަކު ކަމުގައި ވުން‬
‫‪ .3‬ރޯދަމަހުގެ ފަހު ދުވަހަށް އިރު އޮއްސުން‬
‫‪ .4‬ޢީދު ދުވަހާއި ޢީދު ވިލޭރޭ ކާނެއެއްޗެއް ހުރެފައި އިތުރަށް ހުރުން‬
‫‪ ‬ފިޠުރު ޒަކާތް ނެރެންޖެހޭނީ ތިމާއާއި ތިމާ ޚަރަދުކޮށް ބަލަހައްޓާންޖެހޭ ކޮންމެ މީހެއްގެ މަތީން ޞާއެއްގެ‬
‫މިންވަރެވެ‪ .‬އެއީ ‪ 2.4‬ނުވަތަ ‪ 2.5‬ކިލޯއެވެ‪.‬‬
‫އއަށްވާ ފައިސާއެވެ‪.‬‬
‫ނ ބާވަތަކުން ޞާއެކެވެ‪ .‬ނުވަތަ ެ‬
‫‪ ‬ފިޠުރުޒަކާތް ނެރޭނީ ރޯދަމަހު ތިމާ އާންމުކޮށް ކާން ގެންގުޅު ު‬
‫‪ ‬ފިޠުރު ޒަކާތް ނެރުން ވާޖިބުވަނީ ޢީދު ވިލޭރެއަށް އިރުއޮއްސުމުންނެވެ‪.‬‬
‫ސުންނަތްވަނީ ފަތިސްނަމާދަށްފަހު ޢީދުނަމާދުގެ ކުރިން އަދާކުރުމެވެ‪.‬‬
‫ޢުޛްރަކާއި ނުލައި ޢީދުނަމާދަށްވުރެ ފަސްކުރުން މަކުރޫހައެވެ‪.‬‬
‫ޢީދު ދުވަހުގެ އިރުއޮއްސުމާއި ހަމައަށް ފަސްކުރުން ހަރާމް ވެގެންވެއެވެ‪.‬‬

‫ފިޠުރުޒަކާތް ޝަރުޢުކުރެއްވުމުގެ ޙިކުމަތް‪ :‬ފިޠުރު ޒަކާތް ދައްކަނީ ރޯދަވެރިޔާގެ ކިބައިން ވެފައިހުންނަ‬ ‫‪‬‬
‫އގެ މަޤްސަދާއި ޚިލާފުކަންތައްތަކުން އޭނާ ޠާހިރު ކުރުމަށްޓަކައެވެ‪ .‬އަދި ޢީދުގެ‬
‫އެދެވިގެންނުވާ ކަންތަކާއި ރޯދަ ި‬
‫ރން ބައިވެރިކުރުމަށްޓަކައެވެ‪.‬‬
‫އުފަލުގައި ފަޤީރުންނާއި ޙާޖާތްތެ ި‬

‫މުދަލު ޒަކާތް ދިނުން‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫ވސް ޒަކާތް‬
‫ގއި ހުރިނަމަ އަދި ހުރިހާގޮތަކުން ެ‬
‫‪ ---‬ޒަކާތްދިނުން ޙައްޤުވެގެންވާ އަމިއްލަމުދާ ތިމަގެ ބާރުގެ ދަށު ަ‬
‫ޖއިޒުވެގެން ވެއެވެ‪.‬‬
‫ވނަމަ ވަޤުތުން ޒަކާތް ނެރުން ާ‬
‫ނެރުމުގެ ކުޅަދާނަކަން ލިބިގެން ާ‬
‫ނމީހުންގެ ޙައްޤުތައް އަދާ ކުރުން ކަމަށްވާތީ‬
‫‪ ---‬މިކަމުގެ ސަބަބަކީ ޒަކާތް ދިނުމަކީ ތިމާގެ މުދަލުގައިވާ އެހެ ް‬
‫ވރިވާނެތީއެވެ‪ .‬އަދި ލަސްކުރުމުގެ ސަބަބުން ޒަކާތުގެ‬
‫އެމީހުންގެ ޙައްޤުތައް ތިމާގެ ސަބަބުން ގެއްލިއްޖެނަމަ ތިމާ ފާފަ ެ‬
‫ގއްލުމަކަށް ވެސް ތިމާ ޒިންމާ ވާން ޖެހޭނެތީއެވެ‪.‬‬
‫ޙައްޤު ބެހެނިވެރިންނަސް ލިބޭ ެ‬

‫ޒަކާތުގެ ބެހެނިވެރިން‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫ي َوِِف‬ ‫ِ‬ ‫ي َعلَْي َها َوالْ ُم َؤلََّف ِة قُلُوبُ ُه ْم َوِِف ِّ‬

‫الرقَ ِ‬ ‫الص َدقَات لِْل ُف َقراء والْمساكِ ِ ِ ِ‬ ‫َِّ‬
‫اب َوالْغَا ِرم َ‬ ‫ي َوالْ َعامل َ‬ ‫إَّنَا َّ ُ َ َ َ َ‬
‫ِ‬ ‫السبِ ِيل فَ ِريضةً ِمن اّللِ و ِ‬
‫اّللِ َوابْ ِن َّ‬
‫كيم ތައުބާ ސޫރަތުގެ ‪ 60‬ވަނަ އާޔަތް‬
‫يم َح ٌ‬ ‫اّللُ َعل ٌ‬
‫َ َّ ّ َ ّ‬ ‫َسبِ ِيل ّ‬
‫މިއާޔަތުގައިވާ ޒަކާތުގެ ބެހެނިވެރިންނަކީ‪:‬‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪71‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬
‫ބ ނިކަމެތިންނާއި‬
‫‪ .1‬ފަޤީރުން‪ :‬ފަޤީރުންނަކީ މުދަލެއް މުދަލެއް އަދި ދިރިއުޅުމަށް ކުރާނެ މަސައްކަތެއް ނެތިފައި ތި ޭ‬
‫ނތައް‬
‫ތިމާގެ މިލްކުގައި މުދަލެއް އަދި ކުރާނެ މަސައްކަތެއް ހުރުމާއެކުވެސް އެއިން ދިރިއުޅުމުގެ ކޮންމެހެން ބޭނުން ކަ ް‬
‫ކުރުމުގައި ލިބޭ އެއްޗަކުން ދެކޮޅު ނުޖެހޭ މީހުންނެވެ‪.‬‬
‫ވސް ލިބޭ އެއޗަކުން‬
‫‪ .2‬މިސްކީނުން‪ :‬ދިރިއުޅުމަށް ބޭނުންވާ މިންވަރުގެ ‪ 1/2‬ނުވަތަ އެއަށްވުރެ ގިނައިން ލިބުމާއެކު ެ‬
‫ނުފުދޭ މީހުންނެވެ‪.‬‬
‫‪ .3‬އާއިސްލާމުން‬
‫‪ .4‬މުކާތަބު އަޅުން‪ :‬އޭނާގެ ސާހިބު މީހާއަށް ކަނޑައަޅައިފައިވާ ވަކި ވަރަކަށް ފައިސާ ނުވަތަ ތަކެތި ދީ‬
‫މިނިވަންވުމަށް ކަނޑައަޅާފައިވާ އަގު އަދާކުރުމުން މިނިވަންވުމަށް އެއްވބަސްވެ މުއާހަދާކޮށްފައިވާ އަޅުންނެވެ‪.‬‬
‫‪ .5‬ދަރަނިވެރިން‪ :‬ދަރަނިވެރިންގެ ތެރެއިން ޒަކާތް ހައްޤުވަނީ‪:‬‬
‫ކބޯތަކެއްޗާއި ފޭރާން‬
‫ނއި އަނބިދަރިންނަށް ާ‬
‫އން ާ‬
‫‪ ---‬ތިމާގެ އަމިއްލަ ނަފްސާއި ތިމާ ބަލަދު އަރާމައިންބަފަ ި‬
‫ހން‬
‫ހޯދައި ދިނުމުގައި ނުކުޅެދުމުގެ ސަބަބުން ދަރަނިވެރިވެފައިވާ މީ ު‬
‫ވރިވީ މީހުން‬
‫‪ ---‬އެހެން މީހެއްގެ ދަރަންޏަކަށް ޖާމިނުވުމުގެ ސަބަބުން ދަރަނި ެ‬
‫އވާ މީހުން‬
‫އތާލުމަށް ޞައްޙަމަގުން ކުރި ޚަރަދެއްގެ ސަބަބުން ދަރަނިވެރިވެފަ ި‬
‫‪ ---‬އުފެދިފައިވާ ފިތުނައެއް ނަ ް‬
‫‪ .6‬ޙާލުގައި ޖެހިފައިވާ ދަތުރުވެރިން‬
‫ލން ޖިހާދުކުރާ މީހުން‬
‫‪ .7‬ﷲގެ މަގުގައި ޖިހާދުކުރާ މީހުން‪ :‬ކަނޑިއާއި ބަޑިން ކާފިރުންނާއި ޖިހާދުކުރާ މީހުންނާއި ދު ު‬
‫‪ .8‬ﷲގެ މަގުގައި‪:‬‬
‫އއްބައި ނަމަވެސް‬
‫ތ ދިނުން ވާޖިބުވެގެން ވެއެވެ‪ެ .‬‬
‫އޖެނަމަ ހުރިހައި ބައިތަކަށް ޒަކާ ް‬
‫‪---‬ޒަކާތުގެ ބެހެނިވެރިން ހަމަވެ ް‬
‫ނއެވެ‪ .‬ނަމަވެސް ‪ 8‬ބަޔަށް ހަމަހަމައަށް ބެހުން‬
‫ހލާ ީ‬
‫މަދުވެއްޖެނަމަ އެބައިގެ ފައިސާ އެހެން ބައިތަކުގެމެދުގައި ބަ ާ‬
‫ލާޒިމެއް ނޫނެވެ‪.‬‬
‫ރށުގައި ޒަކާތުގެ ޙައްޤުވެރިންގެ ބައެއްވެސް‬
‫‪ ---‬އެއްރަށެއްގެ ޒަކާތުގެ ފައިސާ އެހެންރަށަކަށް ގެންދެވޭނީ އެ ަ‬
‫އވެ‪.‬‬
‫އސާއިން ބޭނުންފުދި އިތުރުވާނަމަ ެ‬
‫ހނިވެރިން ތިބި ނަމަވެސް ޒަކާތުގެ ފަ ި‬
‫ވތަ ބެ ެ‬
‫ނެތުމުންނެވެ‪ .‬ނު ަ‬

‫ޒަކާތުގެ ފައިސާ ޙައްޤުވުމުގެ ޝަރުޠުތައް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ .1‬އިސްލާމަކު ކަމުގައި ވުން‬
‫‪ .2‬މަސައްކަތް ކުރުމަށް ނުކުޅެދުން‪ :‬ޙަދީޘް‪" :‬މުއްސަންޖަކަށް އަދި މަސައްކަތް ކުރެވޭފަދަ ބާރުހުރި މީހަކަށް‬
‫ޒަކާތް ހުއްދަވެގެން ނުވެއެވެ‪".‬‬
‫ފރާތަކަށް ޒަކާތް ދެވޭފަރާތް ނުވުން‪.‬‬
‫ޖބުވާ ަ‬
‫‪ .3‬ޒަކާތް ދޭ މީހާގެ މައްޗަށް ޚަރަދުކޮށް ބެލެހެއްޓުން ވާ ި‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪72‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬

‫ފިލާވަޅު ‪ :11‬އައްޝަރިކާ (ކުންފުނި)‬

‫ޝަރިކާގެ ލުޣަވީ މާނަ‪ :‬އަޤްދަކާއި ލައިގެން ނުވަތަ ނުލާވެ ް‬

‫ސ ކަމެއްގައި ބައިވެރިވުން ‪ /‬މުދަލުގައި ބައިވެރިވުން‬ ‫‪‬‬
‫ޝަރިކާގެ އިޞްޠިލާޙީ މާނަ‪ :‬އެކައްޗެއްގައި ދެމީހަކު ނުވަތަ އެއަށްވުރެ ގިނަ ބަޔަކު ޝާއިޢުވާގޮތެއްގައި‬ ‫‪‬‬
‫ވތަ އެއަށްވުރެ‬
‫ދކެވެ‪ / .‬ވިޔަފާރިކުރުމަށް ނުވަތަ ނަފާއެއް ހޯދުމަށް ‪ 2‬މީހަކު ނު ަ‬
‫ޙައްޤުވެރިކަން ޘާބިތުކޮށްދޭ ޢަޤް ެ‬
‫ދ ޖަމާޢަތަށްވެސް ކުންފުންޏޭ ކިޔެއެވެ‪.‬‬
‫ގިނަބަޔަކު ބައިވެރިވެގެން އުފައް ާ‬

‫ކުންފުނީގެ ޝަރުޢީ ޙައިޘިއްޔަތު‪ :‬މިއީ ޖާއިޒު މުޢާމަލާތެކެވެ‪ .‬ޤުރުއާނާއި ރަސޫލާގެ ސުންނަތުން މިކަން‬ ‫‪‬‬
‫ސާބިތުވެއެވެ‪ .‬ނިސާއު ސޫރަތުގެ ‪ 12‬ވަނަ އާޔަތުގައި ވެއެވެ‪.‬‬
‫فَهم ُشرَكاء ِِف الثُّلُ ِ‬
‫ث‬
‫ގންނެވެ‪".‬‬
‫ނބައިކުޅަ އެއްބައިގައި (ހަމަހަމައަށް) ބައިވެރިވެ ެ‬
‫ހ އެމީހުންވަނީ ތި ް‬
‫"ފަ ެ‬
‫ُْ َ‬
‫ރސްކަލާނގެއީ‬
‫ޤުދުސިއްޔަ ޙަދީޘެއްގެ މާނައިގައިވެއެވެ‪" .‬އެކަކު އަނެކަކަށް ޚިޔާނާތްތެރި ނުވާހާ ހިދެއްގައި ތިމަނ ަ‬
‫ކލާނގެ‬
‫ފރާތެވެ‪ .‬ފަހެ ޚިޔާނާތްތެރިވެއްޖެނަމަ އެބައިމީހުންނާއި ތިމަންރަސް ަ‬
‫ބައިވެރިވާ ދެމީހުންގެ ތިންވަނަ ަ‬
‫ވަކިވެވޮޑިގެންފާހުށީމެވެ‪".‬‬

‫ކުންފުނި ޝަރުޢުކުރެއްވުމުގެ ހިކުމަތް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫ރވިފައިވާ ފަރާތްތަކަށް‬
‫‪ ---‬ފައިސާ ހުރިނަމަވެސް ޢިލްމީ ޤާބިލިއްޔަތާއި ހުނަރު ނެތުމުގެ ސަބަބުން މަސައްކަތްތައް ނުކު ެ‬
‫އކު މަސައްކަތް ފުރިހަމަ ކުރެވުން‪.‬‬
‫އެހެންފަރާތްތަކެއްގެ އެހީތެރިކަމާ ެ‬
‫‪ ---‬ޙަލާލު ގޮތުގައި ރިޒުޤު ހޯދުން ފަސޭހަވެ ދިރިއުޅުން ތަނަވަސްވެގެން ދިއުން‬
‫ނ‬
‫ނންތައް ފުއއްދަން ފަސޭހަވު ް‬
‫‪ ---‬އިންސާނީ މުޖުތަމަޢުގެ ބޭ ު‬

‫ކުންފުނީގެ ރުކުންތަކާއި ޝަރުޠުތައް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ .1‬ބައިވެރިވާ ދެމީހުން‪:‬‬
‫ޝަރުޠު‪ :‬ވަކީލުކުރުމާއި ވަކީލަކަށް ވުމުގެ އަޙްލިއްޔަތު ލިބިގެން ވުން‬
‫‪ .2‬ދެމުދާ‪( :‬ކުންފުންޏެއްގައި އެންމެ މަދުވެގެން ބައިވެރިވެވޭ އަދަދަކީ ‪ 2‬އެވެ‪ .‬ވީމާ އެއީ ކުންފުނީގައި‬
‫ބައިވެރިވާ ދެމީހުންގެ މުދަލެވެ‪).‬‬
‫ނ‬
‫ގ މުދަލަށްވު ް‬
‫ޝަރުޠު‪ :‬ވަކިނުކުރެވޭފަދަ ގޮތަކަށް އެއްކޮށްލެވޭފަދަ އެއްބާވަތެއް ެ‬
‫‪ .3‬ޞީޣާ‪:‬‬
‫ވން‪.‬‬
‫ޝަރުޠު‪ :‬މުދަލުން ތަޞައްރުފް ކުރުން ހުއްދަދޭފަދަ ލަފްޒަކަށް ު‬

‫ޝަރިކާގެ ބައިތައް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫ކުންފުނީގެ މުޢާމަލާތު ކުރެވޭގޮތް ދެބަޔަކަށް ބެހެއެވެ‪ .‬އެއީ ޝަރިކާ އިމްލާކް އަދި ޝަރިކާ ޢަޤްދު އެވެ‪.‬‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪73‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬

‫ޝަރިކާ އިމްލާކް‪ :‬މިއީ ދެމީހަކު ނުވަތަ އެއަށްވުރެ ގިނަބަޔަކު އެމީހުންގެ އިޚްތިޔާރަކާއި ނުލައި ނުވަތަ‬ ‫‪‬‬
‫އިޚްތިޔާރާއެކު އެއްޗެއް މިލްކުވެގެން ވުމެވެ‪ .‬މިސާލު‪ :‬އެކުގައި އެއްޗެއް ވާރުތަވުން ނުވަތަ އެއްޗެއްގަތުން ނުވަތަ‬
‫ނ‬
‫ހިބައެއްގެ ގޮތުގައި ލިބު ް‬
‫މިފަދަ ޝަރިކާގައި އަނެއް ބައިވެރިޔާގެ ހުއްދައަކާޢި ނުލައި އެމުދަލަކުން އެއްވެސް ބޭނުމެއްކުރުން ޖާއިޒު‬
‫ވެގެން ނުވެއެވެ‪ .‬މިފަދަ ޝަރިކާތައް ވަނީ ވާރުތަ މުދަލުގައްޔާއި ހިބައިގައެވެ‪ .‬މިފަދަ ޝަރިކާތައް ފިޤްހު ޢިލްމުވެރިން‬
‫ވއެވެ‪.‬‬
‫ކުންފުނީގެ ތެރޭގައި ނުހމަނުއް ަ‬

‫ޝަރިކާ ޢަޤްދު‪ :‬މިއީ އެކައްޗެއްގައި ދެމީހަކު ނުވަތަ އެއަށްވުރެ ގިނަ ބަޔަކު ޝާއިޢުވާގޮތެއްގައި ޙައްޤުވެރިކަން‬ ‫‪‬‬
‫އންމެ ބާވަތެކެވެ‪.‬‬
‫ޢޤްދެކެވެ‪ .‬ޝަރިކާ ޢަޤްދުގެ ‪ 4‬ބާވަތް ވެއެވެ‪ .‬މީގެތެރެއިން ޝާފިޢީން ހުއްދަކުރަނީ ެ‬
‫ޘާބިތުކޮށްދޭ ަ‬
‫އ ބައިވެރި‬
‫ކ އެބައިމީހުންގެ ޢާންމު މުދަލުގަ ި‬
‫‪ .1‬ޝަރިކަތުލް މުފާވަޟާ‪ :‬ދެމީހަކު ނުވަތަ އެއަށްވުރެ ގިނަބަޔަ ު‬
‫މ މުދަލެއްގައިވެސް ބައިވެރިއެކެވެ‪ .‬ވަކީލެކެވެ‪.‬‬
‫ވުމެވެ‪.‬އެބައިމީހުންކުރެ ކޮންމެ މީހަކީ އަނެކާއަށް ލިބިފައިވާ ކޮން ެ‬
‫ކަފީލެއްމެއެވެ‪ .‬މިބާވަތުގެ ކުންފުނީގައި ނޭނގޭ އެއްޗެއްގެ ވަކީލަކަށްވުމާއި އެ ރައްކާތެރިކޮށް ބަލަހައްޓާ ކަފިލަކަށް‬
‫ވުމުން ޝާފިޢީންގެ އަރިހުގައި މިގޮތް ހުއްދަވެގެން ނުވެއެވެ‪.‬‬
‫ފތު މަސައްކަތް ކުރާ ބަޔަކު މުދަލެއް ނުވަތަ‬
‫‪ .2‬ޝަރިކަތުލް އަބްދާނި‪ :‬އެއްބާވަތެއްގެ މަސައްކަތް ނުވަތަ ތަ ާ‬
‫ށ ނުވަތަ ތަފާތުކޮށް‬
‫ރައުސުލްމާލެއްނެތި މަސައްކަތެއް ކުރުމުގައި ބައިވެރިވެ ލިބޭ ފައިދާ އެންމެންގެ މެދުގައި ހަމަހަމައަ ް‬
‫ބެހުމަށް މަސައްކަތް ކުރުމެވެ‪ .‬މިފަދަ ޝަރިކާ ބާޠިލްވަނީ ޝަރީޢަތް ނަހީކުރާ ގެއްލުން ބައެއްފަރާތްތަކަށް ވާތީއެވެ‪.‬‬
‫ށ ޒިންމާ‬
‫‪ .3‬ޝަރިކަތުލް ވުޖޫހް‪ :‬މީސްތަކުންގެ މެދުގައި މަޝްހޫރުވެފައިވާ ދެމީހަކު ވަކިމުއްދަތަކަށް ގަތުމަ ް‬
‫ވެފައިވާ އެއްޗެއް ގަތުމުގައި ބައިވެރިވެއެވެ‪ .‬އެދެމީހުން އެއްކޮށް ގަތަސް ވަކިވަކިން ގަތަސް އެ ގަނެވޭ އެތީގައި‬
‫ބހާލެވެއެވެ‪ .‬ނަމަވެސް މި‬
‫ފއިދާ ދެމީހުންނަށް ަ‬
‫ތށް ގަތުމަށްފަހު އޭތި ވިއްކާލާ ަ‬
‫ދެމީހުން ބައިވެރި ވެއެވެ‪ .‬މިގޮ ަ‬
‫މުޢާމަލާތުގައި ދެފަރާތް ބައިވެރިވާ މުދަލެއް ނެތުމުން މި މުޢާމަލާތް ބާޠިލު ވެއެވެ‪.‬‬
‫‪ .4‬ޝަރިކަތުލް ޢިނާން‬

‫ޝަރިކަތުލް ޢިނާން ޞައްޙަވުމުގެ ޝަރުޠުތައް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫އއްބަޔަކު އަނެއްބައެއްގެ މުދަލުން‬
‫‪ .1‬ޝަރިކާގެ ޞީޣާ‪ :‬ޞީޣާއަކީ ކުންފުނީގައި ބައިވެރިވާ މީހުން ެ‬
‫ވިޔަފާރިކުރުމުގެ ހުއްދަ ބައިވެރީންނަށް ދީފައިވާކަން ހާމަކުރާ ޝަރުޢީ ބަހެވެ‪.‬‬
‫‪ . 2‬ބައިވެރިންނަކީ ވަކީލުކުރުމުގެ އަހްލިއްޔަތު ލިބިގެންވާ ބަޔަކަށްވުން‬
‫‪ .3‬މުދަލަކީ ވަކިނުކުރެވޭފަދަ އެއްކުރެވޭފަދަ މުދަލަކަށް ވުން‬
‫‪ .4‬ކުންފުނީގެ މުދާ އެއްކޮށްލުން‬
‫‪ . 5‬ކުންފުނީގައި ފައިސާ ހިމެނިގެންވާ ނިސްބަތަކުން ފައިދާ އާއި ގެއްލުމުގައި ހިއްސާ ވުން‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪74‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬

‫ޢަޤްދު ޞައްޙަވުމުން ލާޒިމުވާ ކަންތައް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫ނ‬
‫ށ ލިބު ް‬
‫‪ .1‬ކުންފުނީގެ މުދަލުން ޙައްޤުގޮތުގައި ހޭދަކޮށް ވިޔަފާރިކުރުމުގެ މިނިވަންކަން ކޮންމެބައިވެރިއަކަ ް‬
‫ނ‬
‫ނ މަސައްކަތްކުރުން ބައިވެރިންގެ މައްޗަށް ވާޖިބުވު ް‬
‫‪ .2‬އެއްބަސްވެފައިވާގޮތުގެ މަތި ް‬
‫‪ .3‬ކުންފުނީގެ ފައިސާއިން އެއްވެސް ބައިވެރިއަކު އެއްޗެއް ގަތްފިކަމުގައިވާނަމަ އެއީ އެންމެންގެ‬
‫އެއްޗަކަށްވުން‬

‫ކުންފުނި ފާސިދުވުމުގެ ސަބަބުން ލާޒިމުވާކަންތައް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ ---‬ކުންފުނީގެ މަސައްކަތް ފެށުމުގެ ކުރީގައި މުޢާމަލާތް ފާސިދުވެއްޖެކަން އެނގިއްޖެނަމަ އެއްވެސްކަމެއް ލާޒިމެއް‬
‫ނުވެއެވެ‪.‬‬
‫ނގެ މަސައްކަތް އެހާހިސާބުން ހުއްޓާލަން‬
‫ފހުން ފާސިދު ވެއްޖެނަމަ ކުންފު ީ‬
‫‪ ---‬ކުންފުނީގެ މަސައްކަތް ފެށި ަ‬
‫ވާޖިބުވެގެންވެއެވެ‪ .‬އަދި ކުންފުނި ދަމަހައްޓާން ބޭނުންނަމަ ޞައްޙަގޮތުގެ މަތިން ޢަޤުދު އާކުރަން ޖެހެއެވެ‪ .‬ދެން‬
‫ކުރިއަށް ގެންދަން ބޭނުން ނުވާނަމަ ކުންފުނީގައި މުދާ ބައިވެރިކޮށްފައިވާ ނިސްބަތުން ފައިދާ ބަހާލާނީއެވެ‪.‬‬

‫ކުންފުނި އުވާލުން‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫ޤދު އުވާލުން‬
‫ފނީގެ ޢަ ް‬
‫(‪ )1‬ބައިވެރިން ކުން ު‬
‫ނބަޔަކު ހިއްސާވާ ކުންފުންޏެއް ކަމަށް ވާނަމަ އޭނާގެ‬
‫ކކު މަރުވުން (ދެމީހުނަށްވުރެ ގި ަ‬
‫(‪ )2‬ދެބައިވެރިންގެ ތެރެއިން އެ ަ‬
‫ބައި އުވިގެން ދާނީއެވެ‪ .‬މުޅި ކުންފުނި އުވިގެނެއް ނުދާނެއެވެ‪).‬‬
‫(‪ )3‬ބައިވެރިޔަކު މޮޔަވުން (ދެމީހުން ބައިވެރިވާ ކުންފުންޏެއް ކަމަށްވާނަމަ ޢަޤްދު ފާސިދު ވީއެވެ‪ .‬ދެމީހުނަށްވުރެ‬
‫ތގައި އެފަރާތުގެ‬
‫ގިނަބަޔަކު ހިއްސާވާ ކުންފުންޏެއް ކަމަށް ވާނަމަ އޭނާގެ ބައި އުވިގެން ދާނީއެވެ‪ .‬ނަމަވެސް މިހާލަ ު‬
‫ހިއްސާ އައު ޢަޤުދަކާއެކު ދެމެހެއްޓުމާއި ހިއްސާ ނެގުމުގެ އިޚްތިޔާރު އޭނާގެ ވަލީވެރިޔާއަށް ލިބިގެންވެއެވެ‪).‬‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪75‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬

‫ފިލާވަޅު ‪ :12‬އައްރަހުނު (ރަހުނު)‬

‫ރަހުނުގެ ލުޣަވީ މާނަ‪ :‬ޘާބިތުވުން ‪ /‬އަބަދަށް ދެމިގެންވުން ‪ /‬ހިފެހެއްޓިފައިވުން ‪ /‬މަނާކުރެވި ެ‬
‫ގންވުން ‪ /‬ލާޒިމުވުން‬ ‫‪‬‬
‫ރަހުނުގެ އިޞްޠިލާޙީ މާނަ‪ :‬ރަހުނަކީ ދަރަނި އަދާކުރުމުގެ އިތުބާރެއްގެގޮތުންނާއި އަދި ދަރަނި އަދާކުރުމަށް‬ ‫‪‬‬
‫އ ދަރަނި‬
‫ށޓަކައި ދަރަނި ދިންމީހާގެ އަތުގަ ި‬
‫ޖ ޙާލަތެއްގައި ދަރަނި ލިބިގަތުމަ ް‬
‫ދަރަނި ނެގިފަރާތުން ނުކުޅެދިއް ެ‬
‫ދލެކެވެ‪.‬‬
‫ނެގިފަރާތުން ބާއްވާ އަގުހުރި މު ަ‬
‫ތކެވެ‪.‬‬ ‫ރަހުނު ޝަރުޢުކުރެއްވުން‪ :‬މިއީ ޤުރްއާނާއި ރަސޫލާގެ ސުންނަތުން ޘާ ި‬
‫ބތުވާ ޝަރުޢީ މުޢާމަލާ ެ‬ ‫‪‬‬
‫ޢާއިޝަތުގެފާނު ވިދާޅުވިއެވެ‪ .‬ކީރިތިރަސޫލާ ސުވަރުގެ ވަޑައިގެންއިރު އެކަލޭގެފާނުގެ ހަނގުރާމއިގެ ދަހަނާކޮޅެއް ޔަހޫދީ‬
‫ވިޔަފާރިވެރިއެއް ކަމަށްވާ އަބުއް ޝަހުމުގެ އަތުގައި ރަހުނުކުރެވިފައި އޮތެވެ‪ .‬އެއީ ދަރަނީގެ ގޮތުގައި ނެންގެވި‬
‫‪30‬ޞާއުގެ ގޮދަނުގެ ބަދަލުގައި ރަހުނެއްގެ ގޮތުގައެވެ‪.‬‬
‫މިކަމުން ހާމަވަނީ މި ބާވަތުގެ މުޢާމަލާތް އަހުލުކިތާބީންނާއި ކުރުން ހުއްދަ ކަމެވެ‪.‬‬

‫ރަހުނުގެ ޙުކުމް‪ :‬އިސްލާމްދީނުގައި ރަހުނަކީ ޖާއިޒް ކުރައްވާފައިވާ ކަމެކެވެ‪ .‬ވާޖިބެއް ނޫނެވެ‪ .‬އެއީ‪:‬‬ ‫‪‬‬
‫ރކަމާމެދު ޝައްކު އުފެދިފައި ވާތީއެވެ‪ .‬ނުވަތަ‬
‫‪ ---‬ރަހުނު ބަހައްޓަން އެދެވެނީ ދަރަނިނަގާ ފަރާތުގެ އަމާނާތްތެ ި‬
‫ދނުމަށެވެ‪.‬‬
‫ދރަނި ދިންފަރާތަށް ކަށަވަރުކޮށް ި‬
‫ދަރަންޏަށް ދީފައިވާ މުދަލަކީ ގެއްލިގެންދާނެ އެއްޗެއް ނޫންކަން ަ‬
‫‪ ---‬ރަހުނު ބަހައްޓަނީ ދަރަނީގެ މުޢާމަލާތް ލިއުމުގެ ބަދަލުގައެވެ‪ .‬ދަރަނީގެ މުޢާމަލާތް ލިޔުމަކީ ވާޖިބެއް ނޫނެވެ‪.‬‬
‫ވީއިރު ރަހުނު ބެހއެއްޓުމަކީވެސް ވާޖިބަކަށް ނުވާނެއެވެ‪.‬‬

‫ރަށުގައި ޤާއިމްވެ ހުރިމީހާ އާއި ދަތުރުވެރިން ރަހުނުކުރުން‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫ހލުގައްޔާއި ނެތްހާލުގައިވެސް ‪ /‬އަދި‬
‫ނނަށާއި ‪ /‬ލިޔާނެ މީހުން ތިބި ާ‬
‫‪ ---‬ރަހުނަކީ ދަތުރުމަތީގައްޔާއި ރަށުގައި ތިބޭމީހު ް‬
‫ޓސް ކުރުން ޖާއިޒު މުޢާމަލާތެކެވެ‪.‬‬
‫ހެކިވާނެ ފަރާތެއް ނެތަސް‪ ،‬ހުއް ަ‬
‫ރއްވި އަޔަތުގައި ދަތުރެއްގެ މަތީގައި ލިޔާނެ މީހަކު ނެތް ޙާލަތުގައި ރަހުނުކުރުމަށް‬
‫‪ ---‬ރަހުނުބެހެއްޓުން ޝަރުޢުކު ެ‬
‫އަންގަވާފައި ވުމުގެ ހިކުމަތަކީ އާންމު ގޮތތެއްގައި މުޢާމަލާތް ތަކަށް ހެކިވާނެފަރާތާއި ލިޔާނެފަރާތްތައް ހޯދުމަށް‬
‫ދަތިވެފައި ވަނީ ދަތުރުމަތީގައި ކަމަށްވަތީއެވެ‪.‬‬
‫ރަހުނު ޝަރުޢުކުރެއްވުމުގެ ޙިކުމަތް‪ :‬ރަހުނު ޝަރުޢުކުރައްވާފައިވަނީ (‪ )1‬ދަރަނި ދިންމީހާގެ މުދާ‬ ‫‪‬‬
‫ލިބިދޭނެކަމުގެ އިތުބާރާއި ޔަޤީންކަން އޭނާއަށް ދިނުމާއި (‪ )2‬މީސްތަކުންގެ ބޭނުންތައް ފުއްދައިދީ (‪ )3‬ދަތިތައް‬
‫ފިލުވައި މަސައްކަތް ފަސޭހަކޮށްދިނުމަށްޓަކައެވެ‪.‬‬

‫ރަހުނުގެ ރުކުންތައް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ .4‬ދަރަނި ނަގާމީހާ‬ ‫‪ .1‬ރަހުނުގެ ގޮތުގައި ބާއްވާ އަގުހުރި އެއްޗެއް‬
‫‪ .5‬ޢަޤްދުގެ ބަސް‬ ‫‪ .2‬ދަރަނި‬
‫‪ .3‬ދަރަނި ދޭމީހާ‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪76‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬

‫ރަހުނު އަތުލާމީހާ އާއި ދޭމީހާގެ ޝަރުޠުތައް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫ނ‬
‫‪ .1‬ބާލިޣުވު ް‬
‫ނ‬
‫‪ .2‬ބުއްދި ސަލާމަތުން ހުރު ް‬
‫ނ މަނާކުރެވިފައި ނުވުން‬
‫‪ .3‬މުދަލުން ތަޞައްރުފް ކުރު ް‬
‫ނ‬
‫‪ .4‬މަޖުބޫރުކަމެއް ނެތު ް‬
‫ނ‬
‫‪ .5‬ދަރަނި ނެގިމީހާގެ މުދަލުން ރަހުނުގެ ގޮތުގައި އެއްޗެއް ބެހެއްޓު ް‬
‫ނ‬
‫ރނި ދިނު ް‬
‫‪ .6‬ދަރަނިދޭމީހާގެ މުދަލުން ދަ ަ‬

‫ރަހުނުގެ ގޮތުގައި ބަހައްޓާ އެތީގައި ހުންނަންޖެހޭ ޝަރުޠުތައް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫ނ‬
‫(‪ )1‬އަގުހުރި މުދަލަކަށްވު ް‬
‫ނ‬
‫(‪ )2‬ވިއްކާލެވޭފަދަ އެއްޗަކަށްވު ް‬
‫އވާ އެއްޗަކަށްވުން‬
‫(‪ )3‬ދަރަނި ނެގިމީހާގެ މިލްކުގަ ި‬

‫ރަހުނުގެ މުޢާމަލާތާއި ގުޅޭ ބައެއް ޙުކުމްތައް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫މންނެވެ‪.‬‬
‫އއްޗެއް ދަރަނިދިން ފަރާތަށް ލިބު ު‬
‫މވާނީ ރަހުނުގެ ގޮތުގައި ބާއްވާ ެ‬
‫‪ ‬ރަހުނުގެ މުޢާމަލާތް ފުރިހަ ަ‬
‫‪ ‬ދަރަނި ދިންމީހާގެ އަތުގައި ބެހެއްޓުނު ރަހުނު ރައްކާތެރިކޮށް ބަލަހައްޓާނީ އޭނާއެވެ‪.‬‬
‫ފރާތުންނެވެ‪.‬‬
‫ށޓަކައި ޚަރަދެއް ކުރަންޖެހޭނަމަ އެކަމުގެ ޒިންމާ އުފުލާނީ ރަހުނުގެ ވެރި ަ‬
‫‪ ‬ރަހުނު ބެލެހެއްޓުމަ ް‬
‫ނވެ‪.‬‬
‫‪ ‬ރަހުނަށް ގެއްލުމެއް ވެއްޖެނަމަ އެކަމުގެ ޒިންމާ ނަގާނީ ދަރަނި ދިންފަރާތުން ެ‬
‫‪ ‬ދަރަނި އަދާކުރުމުގެ ކުރިން ރަހުނެއް ނުގެންދެވޭނެއެވެ‪.‬‬
‫‪ ‬އިސްލާމް ދީނުގައި ގަނެވިއއްކުން ހަރާމް އެއްޗެއް ރަހުނުގެ ގޮތުގައި ނުދެވޭނއެވެ‪.‬‬
‫ވއްކުން ފަދަ ތަޞައްރުފެއް ކުރެވޭނީ ދަރަނި‬
‫ހބަކުރުން‪ި ،‬‬
‫ތން ރަހުނު އެހެންމީހަކަށް ި‬
‫‪ ‬ރަހުނު ބެހެއްޓިފަރާ ު‬
‫ދިންމީހާގެ ހުއްދަ އާއި އެކުއެވެ‪.‬‬
‫‪ ‬ދަރަނި އަދާކުރުމުން ރަހުނު އޭގެ ވެރިފަރާތަށް ރައްދުކުރުން ދަރަނި ދިންމީހާގެ މައްޗަށް ވާޖިބެވެ‪.‬‬
‫ނވަތަ ދަރަނި އަދާކުރުމުގެ ކުރިން ދަރަނި ނެގި ފަރާތް‬
‫‪ ‬ދަރަނި އަދާކުރުމަށް ދަރަނި ނެގިފަރާތުން ނުކުޅެދިއްޖެނަމަ ު‬
‫މަރުވެއްޖެނަމަ ރަހުނު ވިއްކާލައި ދަރަނި އަދާކުރެވިދާނެއެވެ‪ .‬ނަމަވެސް ދަރަނި އަދާކޮށް އިތުރުވާފައިސާ ރަހުނުގެ‬
‫އވެ‪.‬‬
‫ރންނަށް ޙަވާލުކުރުން ވާޖިބުވާނެ ެ‬
‫ވެރިފަރާތަށް ނުވަތަ ވާރުތަ ވެ ި‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪77‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬

‫ފިލާވަޅު ‪ :13‬އަލްވަދީޢާ (އަމާނާތުގެ ގޮތުގައި ބަހައްޓާ ތަކެތި)‬

‫ވަދީޢާގެ ލުޣަވީ މާނަ‪ :‬ވެރިމީހާ ނޫން އެހެން މީހެއްގެ އަތުގަ ި‬
‫އ ރައްކާކުރުމަށްޓަކައި ބަހައްޓާ ކޮންމެ އެއްޗެކެވެ‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫ވަދީޢާގެ އިޞްޠިލާޙީ މާނަ‪ :‬އެހެންމީހެއްގެ އަތުގައި އަމާނާތު ެ‬
‫ގ ގޮތުގައި ރައްކާތެރިކުރުމަށް ބަހައްޓާ އެއްޗެކެވެ‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫ވަދީޢާ ޝަރުޢުކުރެއްވުން‪ :‬މިއީ ކީރިތި ޤުރްރާނުންނާއި ރަސޫލާގެ ސުންނަތުންނާއި އިލްމުވެރި ް‬
‫ނގެ އިޖްމާއުން އޭގެ‬ ‫‪‬‬
‫ލތެކެވެ‪ .‬ނިސާއު ސޫރަތުގައި ﷲ ވަޙީ ކުރައްވާފައިވެއެވެ‪.‬‬
‫މަޝްރޫޢިއްޔަތު ޘާބިތުވާ މުޢާމަ ާ‬

‫ތއް އޭގެ އަހުލުވެރިންނަށް ރައްދުކުރުމަށް ކީރިތި ﷲ‬

‫"އަމާނާތް ަ‬ ‫ات إِ ََل أ َْهلِ َها‬
‫ؤدواْ األَمانَ ِ‬
‫إِ َّن ّ‬
‫اّللَ يَأْ ُم ُرُك ْم أَن تُ ُّ َ‬
‫ވއެވެ‪".‬‬
‫ތިޔަބައިމީހުންނަށް އަމުރުކުރައް ަ‬
‫‪" ‬އަމާނާތް" މިއީ ޢާންމު ލަފްޒެކެވެ‪ .‬އޭގެތެރޭގައި އިންސާނާ ރައްކާތެރިވާންޖެހޭ ހުރިހާ ކަމަކާއި އެއްޗެއް‬
‫ހިމެނިގެންވެއެވެ‪ .‬އަދި މާއްދީ ތަކެއްޗާއި މާނަވީ ތަކެތި ހިމެނިގެންވެއެވެ‪ .‬އެހެންކަމުން ދަރަންޏާއި ވިޔަފާރި މުދަލާއި‬
‫އެނޫންވެސް މީހެއްގެ ހަވާލުގައި ބެހެއްޓިދާނެ ކޮންމެ އެއްޗަކީ އަމާނާތެކެވެ‪.‬‬
‫‪ ‬ރަސޫލާ މަދީނާއަށް ހިޖުރަކުރެއްވިއިރު ރަސޫލާގެ އަތްޕުޅުގައި މައްކާގެ މީހުންގެ ވަދީޢާތައް ހުރުމުން އެތަކެތި‬
‫އެމީހުންނާއި ހަވާލުކުރެއްވުމުގެ ޒިންމާ ޢަލީގެފާނާއި ޙަވާލުކުރެއްވިއެވެ‪.‬‬

‫ވަދީޢާގެ ޙުކުމް‪ :‬މިއީ ޖާއިޒް މުޢާމަލާތެކެވެ‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫ވަދީޢާ ޝަރުޢުކުރެއްވުމުގެ ޙިކްމަތް‪:‬‬ ‫‪‬‬
‫ރކޮށް‬
‫ގތައް އެބައިމީހުންގެ ކިބައިން ދު ު‬
‫އދުމަށާއި ގެއްލުމާއި ދަތި އުނދަ ޫ‬
‫‪ ‬އިންސާނާގެ ބޭނުންތައް ފު ް‬
‫ޢ ޝަރުޢުކުރެއްވިއެވެ‪.‬‬
‫މުޢާމަލާތް ފަސޭހަކުރުމަށް ވަދީ ާ‬
‫ބލުކުރުމަކީ މުސްތަޙައްބު ކަމެކެވެ‪.‬‬
‫‪ ‬އެމީހެއްގެ ކިބައިގައި އަމާނާތްތެރިކަން ހުރިމީހަކު ވަދީޢާ ޤަ ޫ‬
‫ރަސޫލާގެ ޙަދީޘްފުޅެއްގެ މާނައިގައި ވެއެވެ‪" .‬އަޅާ އޭނާގެ އަޚާގެ އެހީތެރިކަމުގައި ވާހާހިނދު ﷲ އެއަޅާގެ‬
‫އެހީތެރިކަމުގައި ވޮޑިގެންވެއެވެ‪".‬‬

‫ވަދީޢާގެ ރުކުންތައް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ .1‬މުވައްދިޢު‪ :‬އަމާނާތެއްގެ ގޮތުގައި އެއްޗެއް ބެލެހެއްޓުން މީހަކާއި ހަވާލުކުރާ ފަރާތް‬
‫‪ .2‬ވަދީޢު‪ :‬މީހެއްގެ މުދަލެއް އަމާނާތެއްގެ ގޮތުގައި ރައްކާތެރިކުރުމާއި ޙަވާލުވާފަރާތް‬
‫ހ ޝަރުޠުތައް‪:‬‬
‫މި ދެ ފަރާތުގައި ފުރިހަމަވާންޖެ ޭ‬
‫ނ‬
‫‪ ---‬ވަކީލުކުރުމުގެ އަހްލިއްޔަތު ލިބިގެންވު ް‬
‫‪ ---‬ބާލިޣުވެ ބުއްދި ސަލާމަތުން ހުރުން‬
‫ނ‬
‫‪ ---‬ރައްކާތެރިކުރުމަށް ކުރެވޭ މަސައްކަތް އަމިއްލައަށް ކުރުން ޞައްޙަވެގެންވާ ފަރާތަކަށްވު ް‬
‫‪ .3‬ޞީޣާ‪ :‬ޞީޣާ އަކީ އީޖާބާއި ޤަބޫލެވެ‪ .‬މުވައްދިޢު އެހެންމީހެއްގެ އަތުގައި އަމާނާތުގެ ގޮތުގައި އެއްޗެއް ބެހެއްޓުމަށް‬
‫ބުނާބަހަކީ އީޖާބެވެ‪ .‬ވަދީޢު އެ އަމާނާތް ރައްކާތެރިކުރުމާއި ޙަވާލުވުމަށް އެއްބަސްވެ ބުނާބަހަކީ ޤަބޫލެވެ‪.‬‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪78‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬
‫‪ .4‬ވަދީޢާ‪ :‬ވަދީޢާ އަކީ ހަވާލުކުރެވޭ އެއްޗެވެ‪.‬‬
‫ށވުން‬
‫ޝަރުޠުތައް‪ --- :‬އެހެންމީހަކާ ޙަވާލުކޮށް ބެހެއްޓޭ ފަދަ އެއްޗަކަ ް‬
‫‪ ---‬އިސްލާމް ދީނުގައި ހުއްދަ އެއްޗެއް ކަމުގައި ވުން‬
‫‪ ---‬ހަވާލުކުރާ މީހާގެ މިލްކަކަށް ވުން‬

‫ވަދީޢާ އާއި ގުޅިފައިވާ ބައެއް ޙުކުމްތައް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫އކު ޙަވާލުކުރެވުނު އެތި ރައްދުކުރުން ވަދީޢުގެ‬
‫‪ .1‬ވަދީޢާގެ މުޢާމަލާތް ޝަރުޢީ ހަމަތަކުގެ މަތިން ފުރިހަމަވުމާއި ެ‬
‫ނ‬
‫މައްޗަށް ވާޖިބުވު ް‬
‫ނ އިރެއްގައި ބާޠިލްކުރުމުގެ އިޚްތިޔާރު ކޮންމެ މީހަކަށްވެސް ލިބިގެންވެއެވެ‪.‬‬
‫‪ .2‬ވަދީޢާގެ އެއްބަސްވުން ބޭނު ް‬
‫ށ ހަރާމްވުން‬
‫‪ .3‬ވަދީޢާއިން އެއްވެސް ބާވަތެއްގެ ތަޞައްރުފެއް ކުރުން މުވައްދިޢުގެ ހުއްދައާއި ނުލައި ވަދީޢުއަ ް‬
‫ދޢު އަށެވެ‪.‬‬
‫‪ .4‬ވަދީޢާ އާއި ހަވާލުވުމަށްފަހު ވަދީޢުގެ އިހުމާލުން އެއަށް ލިބޭ ގެއްލުމަށް ޒިންމާވާން ޖެހޭނީ ވަ ީ‬
‫ގއްލިއްޖެނަމަ އޭގެ އަގު އަދާކުރަން ޖެހޭނީ ވަދީޢު އަށެވެ‪.‬‬
‫‪ .5‬ވަދީޢުގެ އިހުމާލުން ވަދީޢާ ެ‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪79‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬

‫ފިލާވަޅު ‪ :14‬އައްލުޤުޠާ (ހޮވައިގެން ގެނެވޭ ތަކެތި)‬

‫ލުޤުޠާގެ ލުޣަވީ މާނަ‪ :‬ބިމުން ހޮވައިގެން ގެނެވޭ ތަކެ ި‬
‫ތ‬ ‫‪‬‬
‫ލުޤުޠާގެ އިޞްޠިލާޙީ މާނަ‪ :‬ޝަރުޢީގޮތުން މިލްކު ކުރުން ޙައްޤު މުދަލެއް ނުވަތަ މިލްކު ކުރުން ޖާއިޒް ނުވިޔަސް‬ ‫‪‬‬
‫އދަވާއެއްޗެއް ރައްކާތެރި ކުރުމަށްޓަކއި ބާއްވާފައި‬
‫ށ ޚާއްޞަ ވެގެން ބެހެއްޓުން ހު ް‬
‫މީހެއްގެ ބާރުގެ ދަށުގައި އޭނާއަ ް‬
‫ނނަ ތަކެއްޗެވެ‪ / .‬މުދަލުގެ ވެރިފަރާތުގެ ޣާފިލުކަމުގެ‬
‫ކށް ފެ ް‬
‫އޮތްކަމުގެ އެއްވެސް ނިޝާނެއް ނެތްފަދަ ތަނެއްގައި ވަނި ޮ‬
‫މދަލެވެ‪.‬‬
‫ބމަށް ވެއްޓި ގެއްލިފައި ހުންނަ ު‬
‫ހންވެސް ކަމެއްގެ ސަބަބން އޭނާގެ އަތުން ި‬
‫ސަބަބުން ނުވަތަ އެ ެ‬

‫ތކެތި ހޮވުމަކީ އިސްލާމްދީނުގައި ޝަރުޢީ‬ ‫ލުޤުޠާ ޝަރުޢުކުރެއްވުން‪ :‬ގެއްލިފައި ހުންނަ އެހެންމީ ު‬

‫ހންގެ ަ‬ ‫‪‬‬
‫މުޢާމަލާތެކެވެ‪ .‬ރަސޫލާ ޙަދީޘް ކުރެއްވި ބަސްފުޅެއްގެ މާނައިގައި ވެއެވެ‪.‬‬
‫" ތިބާ ހޮވައިގެން ގެނައި އެތި ހެދިފައިވަނީ ކޮންއެއްޗަކުން ކަމާއި އޭގެ މަތި ބަންދުކުރެވިފައިވާ ގޮތާއި އޭގައިވާ‬
‫އެއްޗެއްގެ ބާވަތާއި މިންވަރު މީސްތަކުންނަށް ބަޔާންކޮށްދީ އޭތި ތަޢާރަފުކޮށް އެއްއަހަރު ވަންދެން އިޢުލާނު ކުރާށެވެ‪.‬‬
‫ލކުކުރާށެވެ‪ .‬އަދި އޭގެ އަގަކީ ތިބާއާއި ޙަވާލުކުރެވިފައި‬
‫ނނަމަ އޭތި މި ް‬
‫މިވަރުންވެސް އޭގެ ވެރިފަރާތް ތިބާއަށް ނުއެނގު ު‬
‫މނުގެ ދުވަސްތަކުގެ ތެރެއިން ދުވަހެއްގައިވެސް އޭގެ ވެރިމީހާ އަގު ހޯދުމަށް އަތުވެއްޖެ‬
‫ވާ އަމާނާތަކަށްވާހުށިކަމެވެ‪ .‬ޒަ ާ‬
‫ކަމުގައިވާނަމ އޭނާއަށް އެއަދާކުރާށެވެ‪".‬‬

‫ލުޤުޠާ ޝަރުޢުކުރެއްވުމުގެ ޙިކްމަތް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ ‬މީސްތަކުންގެ މުދާ ރައްކާތެރިވުން‬
‫ނ‬
‫ރބޮޑުވު ް‬
‫‪ ‬ޙައްޤުގެ ވެރިޔާއަށް ޙައްޤު ލިބުމުގެ އިތުބާ ު‬
‫‪ ‬މުޖުތަމަޢުގެ މީސްތަކުންގެ މެދުގައި އެކުވެރިކަމާއި ލޯބި އުފެދިގެން ދިއުން‬

‫ލުޤުޠާގެ ރުކުންތައް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ .3‬ލަޤަޠު (ހޮވުން)‬ ‫‪ .2‬މަލްޤޫޠު (ހޮވާއެތި)‬ ‫‪ .1‬ލާޤިޠު (ހޮވާފަރާތް)‬

‫ގެއްލިފައިވާ އެއްޗެއް ފެނުމުން ކަންތައް ކުރަންވީ ގޮތް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫ނނަގާ ދޫކޮށްލުމަކީ އެ ފަރާތެއްގެ އިޚްތިޔާރުގައި‬
‫ކތި ނެގުމާއި ު‬
‫‪ ---‬މީހުންގެ އަތުން ވެއްޓި ގެއްލިފައި ހުންނަތަ ެ‬
‫ވާކަމެކެވެ‪.‬‬
‫‪ ---‬އެ އެތި ނެގި ކަމުގެ މައްޗަށް ހެކި ޤާއިމްކުރުމަކީ ސުންނަތްވެގެންވާ ކަމެކެވެ‪ .‬ސަބަބަކީ ވަކި ޙަލަތެއްގައި އޭތި‬
‫އވެ‪.‬‬
‫ގން ދާތީ ެ‬
‫ބޭނުންކުރުން ހުއްދަވެ ެ‬
‫ރޔަކާ ހަވާލުކުރާނީއެވެ‪.‬‬
‫‪ ---‬އެ އެއްޗެއް ހޮވަމީހާއަކީ ފާސިޤެއް ކަމުގައި ވާނަމަ ޤާޒީ އޭނާގެ އަތުން އެ އަތުލާ ޢަދުލުވެ ި‬
‫މޮޔައަކު ނުވަތަ ކުޑަކުއްޖަކު ހޮވައިފިނަމަ އޭނާގެ ވަލީވެރިޔާ އޭނާގެ އަތުން އޭތި އަތުލާނީއެވެ‪.‬‬
‫ނނިވި ކަންތައް ފާހަގަ‬
‫ނ ަ‬
‫‪ ---‬ހޮވާމީހާ އެއާއި ބެހޭގޮތުން އިޢުލާނުކޮށް އޭނާ އޭތި ހޮވިކަން އަންގަންޖެހެއެވެ‪ .‬މިގޮތުން އަ ް‬
‫‪ .3‬ހުރި އެއްޗެއްގެ ބާވަތް‬ ‫‪ .1‬ހެދިފައިވަނީ ކޮންއެއްޗަކުން ކަން އެންގުން‬ ‫ކުރަން ޖެހެއެވެ‪.‬‬
‫‪ .4‬ހުރި އަދަދު ނުވަތަ މިންވަރު‬ ‫‪ .2‬މަތިބަންދުކުރެވިފައިވާގޮތް‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪80‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬
‫‪ ---‬ހޮވިއެއްޗަކީ އަގުބޮޑު އެއްޗެއް ކަމުގައިވާނަމަ ‪ 1‬އަހަރު ވަންދެން އިޢުލާން ކުރުން ހުއްޓެވެ‪ .‬މީސްތަކުން ގިނައިން‬
‫އެއްވެ އުޅޭ ތަންތާނގައި (ބާޒާރު‪ ،‬ފިނިމައިޒާން) އަދި ރޭޑިޔޯ ޓީވީ މެދުވެރިކޮށްވެސް އިޢުލާން ކުރެވޭނެއެވެ‪.‬‬
‫ފތާގައި ދުވާލަކު އެއްފަހަރު އެއަށްފަހު‬
‫‪ ---‬ފުރަތަމަ ހަފްތާގައި ހަފްތާއަކު ‪ 2‬ފަހަރު އަދި ދެވަނަ އަދި ތިންވަނަ ހަ ް‬
‫ހަފްތާއަކު ‪1‬ފަހަރު ނުވަތަ ‪ 2‬ފަހަރު މިގޮތަށްގޮސް ‪ 7‬މަސް ހަމަވުމުން ކޮންމެ މަހަކު އެއްފަހަރު ނުވަތަ ‪ 2‬ފަހަރު‬
‫އަންގަމުންގޮސް އަހަރު ފުރިހަމަ ކުރާނީއެވެ‪.‬‬
‫‪ ---‬އަހަރު ގުނަންފަށާނީ އެއެއްޗަކާއި ބެހޭގޮތުން އަންގަން ފެށިދުވަހުން ފެށިގެނެވެ‪ .‬ހޮވި ދުވަހުން ފެށިގެނެއްނޫނެވެ‪.‬‬
‫ތ ގެނެސްފައިވަނީ އޭގެ ވެރިފަރާތަށް ރައްދުކުރަން ކަމުގައިވާނަމަ މީސްތަކުންނަށް‬
‫‪ ---‬ހޮވިމީހާ ހޮވައިގެންގެނައިއެ ި‬
‫ރފަރާތުން އަދާކުރަންޖެހޭ ދަރަންޏެއްގެ ގޮތުގައެވެ‪.‬‬
‫އެންގުމަށްދާ ޚަރަދު ކުރާނީ ބައިތުލް މާލުންނެވެ‪ .‬ނުވަތަ އޭގެ ވެ ި‬
‫‪ ---‬މިލްކުކުރުމުގެ ބޭނުމުގައި ހޮވި އެއްޗެއްކަމަށްވާނަމަ މީސްތަކުންނަށް އެންގުމަށް ދާޚަރަގު ކުރާނީ އެމީހަކު‬
‫އަމިއްލައަށެވެ‬
‫‪ ---‬މިޒަމާނުގައި ހޮވައިގެން ގެނެވޭތަކެތި އިސްލާމީ ކޯޓަކާއި ހަވާލު ކުރުމުން ނިމުނީއެވެ‪.‬‬

‫ހޮވައިގެން ގެނެވޭ ތަކެތީގެ ޙުކުމް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫އތުބާރުކުރެވޭ މީހެއްނަމަ އެ މުދާ ރައްކާތެރިކުރުމަށްޓަކައި ހޮވުން މުސްތަޙައްބު ވެގެން‬
‫‪ ‬ތިމާގެ އަމާނާތްތެރިކަމަށް ި‬
‫ތސް ހޮވައިގެން‬
‫ވެއެވެ‪ .‬ގެއްލިފައިވާއެއްޗެއް ހޮވައިގެން ނުގެންދިޔަ ކަމަށްވިޔަސް އޭތި ނުގެއްލޭނެކަމުގެ އިތުބާރު އޮ ަ‬
‫ނންކުރުމުގެ ޤަޞްދުގައި‬
‫ގެނައުމަކީ މުބާޙު ކަމެކެވެ‪ .‬ހޮވައިގެން ގެނެވޭ ތަކެތި ރައްކާތެރިކުރުމުގެ ޤަޞްދެއްނެތި އެ ބޭ ު‬
‫ހޮވުން ޙަރާމް ވެގެން ވެއެވެ‪.‬‬

‫ހޮވައިގެން ގެނެވޭ ތަކެތި ބެހޭ ބައިތައް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ .1‬ދުވަސްވެ ޒަމާންވުމުގެ ސަބަބުންވެސް ބަދަލުވެގެން ނުދާތަކެތި‪( :‬މިސާލު‪ :‬ރަން ރިހި) މިފަދަ ތަކެތި ހޮވިކަން‬
‫އ ރައްކާތެރި ކުރުމުގެ އިޚްތިޔާރު ލިބިގެން ވެއެވެ‪.‬‬
‫ބނުންކުރުމާ ި‬
‫ފހު އޭގެ ވެރިއަކު ފެންނަންދެން ޭ‬
‫މީހުނަށް އެނގުމަށް ަ‬
‫ށފިނަމަ އޭގެ ވެރިފަރާތް އައުމުން އޭގެ އަގު ރައްދުކުރަން ޖެހޭނެއެވެ‪.‬‬
‫ބޭނުންކޮ ް‬
‫‪ .2‬ދުވަސްވުމުން ހަލާކުވެގެންދާ އަދި ރައްކާތެރިކުރެވޭފަދަ ގޮތެއް ނެތް ތަކެތި‪( :‬މިސާލު‪ :‬ކަދުރު) މިފަދަ އެއްޗެއް ހޮވި‬
‫ނންކުރުމާއި އޭތި ވިއްކާލާ އަގު ރައްކާތެރި ކުރުމުގެ އިޚްތިޔާރު ލިބިގެންވެއެވެ‪ .‬ނަމަވެސް ހޮވި‬
‫މީހާ ވަޤުތުން އޭގެ ބޭ ު‬
‫އެއްޗަކީ އޭގެ ވެރިމީހާގެ ގާތުގައި އެއްވެސް އަގެއް ނެތްއެއްޗެއް (އެންމެ ކަދުރެއް) ނަމަ އެކަން އަންގުމަކާއި ނުލައި‬
‫ނން ކުރެވިދާނެއެވެ‪.‬‬
‫ވަޤުތުން ބޭ ު‬
‫‪ .3‬ދުވަސްވުމުން ބަދަލުވެގެންދާ‪ ،‬އެހެންނަމަވެސް ރައްކާތެރިކުރެވިދާނެ އެއްޗެއް (ހިކިކަދުރަށްނުވާ ދޮންވެފައިވާ ކަދުރު)‬
‫ނވެވޭ ބަކަރި)‪:‬‬
‫‪ .4‬ޚަރަދުކުރުމަށް ބޭނުންޖެހޭފަދަ ތަކެތި (ނަޢަމްސޫފީގެ ތެރެއިން ރޮލުންކާ ޖަނަވާރުން ސަލާމަތް ު‬
‫އޗެއް ނުވަތަ އޭގެ އަގު ދިނުމާއި ނުވަތަ އެ ޖަނަވާރު‬
‫ނން ހިފުމަށްފަހު އޭގެ އެހެން އެ ް‬
‫މިފަދަ ތަކެތި ހޮވާމީހާ އޭގެ ބޭ ު‬
‫ވިއްކާލުމަށްފަހު އޭގެ އަގު ދިނުމުގެ އިޚްތިޔާރު ލިބިގެންވެއެވެ‪.‬‬
‫‪ ---‬އަހާއި ޖަމަލު ފަދަ ރޮލުންކާޖނަވާރުން ހަށިގަނޑު ސަލާމަތް ކުރެވޭފަދަ ޖަނަވާރު ސަހަރާއެއްގައި ނަމަ‬
‫ނމަ އަގު ދޭން ޖެހޭނެއެވެ‪.‬‬
‫ހޮވައިގެން ގެނައުން ހަރާމް ވާނެއެވެ‪ .‬ބޭނުންކުރުމަށް ގެނެސްފި ަ‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪81‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬

‫އިސްލާމީ ތާރީޚް‬

‫ފިލާވަޅު ‪ :1‬އިސްލާމްދީނުގައި ޖިހާދުކުރުން‬

‫ޖިހާދުގެ ލުޣަވީ މާނަ‪ :‬ކަމަކާމެދު އެމީހަކަށް ވެވޭން އޮތް އެ ް‬
‫ނމެ މަތީ ދަރަޖައަކަށް މަސައްކަތްކުރުން ‪ /‬ހަތުރަކާ‬ ‫‪‬‬
‫ކެރިގެން ކުރިމަތިލުން‬

‫ޖިހާދުގެ އިޞްޠިލާޙީ މާނަ‪ :‬މީހެއްގެ ވަރުގަދަކަމާއި ކުޅަދާނަކަން ތިމާ އީމާންވެގެންހުރި ޙައްޤުގޮތް ކުރިއެރުވުމުގައި‬ ‫‪‬‬
‫(ﷲގެ ކަލިމަފުޅު މަތިވެރި ކުރުމުގައި) ހޭދަ ކުރުމެވެ‪.‬‬

‫ޖިހާދު ޝަރުޢުކުރެއްވުމުގެ ދަލީލުތައް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫اّللِ ح َّق ِجه ِادهِ‬ ‫ِ‬
‫" އަދި ﷲގެ މަގުގައި ޖިހާދުކުރުން ޙައްޤުވެގެންވާގޮތުގައި‬ ‫َو َجاه ُدوا ِِف َّ َ َ‬ ‫‪ ‬ޤުރްއާނުގެ ދަލީލު‪:‬‬

‫ތިޔަބައިމީހުން ޖިހާދުކުރާށެވެ‪".‬‬
‫ނނާއި ނަފްސު‬
‫‪ ‬ސުންނަތުގެ ދަލީލު‪ :‬ރަސޫލާގެ ޙަދީޘްފުޅެއްގެ މާނައިގައި ވެއެވެ‪" .‬ތިޔަބައިމީހުންގެ މުދާތަކު ް‬
‫ނނާއި ޖިހާދުކުރާށެވެ‪".‬‬
‫ތަކުންނާއި ދޫތަކުން މުޝްރިކު ް‬

‫ޖިހާދު ޝަރުޢުވުން‪ :‬ރަސޫލާގެ ޙަދީޘްފުޅެއްގައި އައިސްފައިވެއެވެ‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫ތބޭމީހުން ދައްޖާލާއި ހަނގުރާމަ‬
‫ނ ފޮނުއްވީއްސުރެ މިއުންމަތުގެ އެންމެފަހުން ި‬
‫ނބީކަމައިގެ ް‬
‫" ތިމަންކަލޭގެފާނު ަ‬
‫ގ ހުންނާނެ ކަމެކެވެ‪".‬‬
‫ގހިނ ާ‬
‫މއޮންނަނިވި ގޮތުގައި ހިނ ަ‬
‫ކޮށްފުމަށް ދާންދެން ޖިހާދަކީ ދެ ި‬
‫‪ ‬އަންހެނުންނަށް ޙައްޖުގެ އަޅުކަން އެއީ ޖިހާދެއްގެ ގޮތުގައި ކަނޑައަޅުއްވާފައިވެއެވެ‪.‬‬
‫ޖިހާދު ފަރުޟު ކުރެއްވުމުގެ މަޤްޞަދު‪:‬‬
‫‪ .1‬މާތްﷲގެ ކަލިމަފުޅު މަތިވެރިކުރުން‬
‫ނ‬
‫‪ .2‬ދީނުގައި އުފެދޭ ފިތުނަތައް ނައްތާލު ް‬
‫ދން‬
‫‪ .3‬ރަނގަޅު ޠާހިރު ޢަޤީދާގެ މިނިވަން ބަޔަކަށް މީސްތަކުން ހެ ު‬
‫‪ .4‬ކޮންމެ މީހަކަށްވެސް މިނިވަންކަމާއެކު ކަންތައްތަކާމެދު ފިކުރުކޮށް އުޅުމުގެ ޙައްޤު ހޯދައިދިނުން‬
‫‪ .5‬އަނިޔާވެރިކަމުން މީސްތަކުން ރައްކާތެރި ކުރުން‬
‫‪ .6‬ތައުޙީދުގެ ކަލިމަ ފެތުރުން‬
‫‪ .7‬ޙައްޤާއި އަދުލު އިންސާފު ޤާއިމް ކުރުން‬
‫ނ‬
‫‪ .8‬ވަޘަނިއްޔަތާއި ޝިރުކުގެ އަނދިރިކަމުގެ ތެރެއިން ވަޙްދާނިއްޔަތުގެ އަލިކަމުގެ ތެރެއަށް މީސްތަކުން ގެނައު ް‬
‫ނ‬
‫‪ .9‬އިންސާނާގެ އަޅުވެތިކަމުން ސަލާމަތްކޮށް ﷲގެ އަޅުވެތިކަމުގެ ދަށަށް ގެނައު ް‬
‫ނ‬
‫‪ .10‬މިނިވަން އަޅެއްގެ ގޮތުގައި ދުނިޔޭގައި އުޅެވޭނެ ގޮތް ހަދައިދިނު ް‬
‫ތ ޤާއިމްކުރުން‬
‫‪ .11‬ﷲގެ ޝަރީޢަތް މިބިންމަ ީ‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪82‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬
‫‪ ‬ޖިހާދުގެ ބޭނުމަކީ ‪ ‬އަނިޔާވެރިކަމުން މީސްތަކުން ސަލާމަތްކުރުމާއި‬
‫‪ ‬ދީނީ މިނިވަންކަން މީސްތަކުންނަށް ހޯދައިދިނުމާއި‬
‫‪ ‬އަޤީދާއާއި ޝަރީޢަތުގެ ޤަވާޢިދުތައް މީސްތަކުންގެ ތެރޭގައި ޤާއިމް ކުރުމެވެ‬
‫ނނާއި ކުޑަކުދިންނާއި އެކިއެކި ދީންތަކުގެ އަޅުވެރިންނާއި މުސްކުޅިން މެރުމާއި ގަސްގަހާ‬
‫‪ ‬ޖިހާދުކުރުމުގައި އަންހެނު ް‬
‫ގެހި ނައްތާލލުމަކީ ހަރާމްކަމެކެވެ‪.‬‬

‫ޖިހާދުކުރުމުގެ މާތްކަން‪ :‬ޖިހާދު ކުރުމުގެ މާތްކަން ހާމަވާ ދަލީލުތައް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ ‬ރަސޫލާގެ އަރިހުގައި ދެންނެވުނެވެ‪ .‬އެންމެ އިތުރުކަންބޮޑު އަމަލަކީ ކޮބައިތޯއެވެ‪ .‬އެކަލޭގެފާނު ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ‪.‬‬
‫ވނެވެ‪ .‬ދެން ކޮންކަމެއްތޯއެވެ‪ .‬ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ‪" .‬މާތް‬
‫"މާތް ﷲ އަށާއި އެކަލާނގެ ރަސޫލާއަށް އީމާންވުމެވެ‪ .‬ދެންނެ ު‬
‫ﷲ ގެ މަގުގައި ޖިހާދުކުރުމެވެ‪".‬‬
‫‪ ‬ރަސޫލާގެ ޙަދީޘްފުޅެއްގެ މާނައިގައި ވެއެވެ‪ " .‬ދީނުގެ އެންމެ މުހިއްމު ކަމަކީ ބޯލަނބައި ކިޔަމަންގަތުމެވެ‪ .‬އަދި‬
‫ދ އެދީނުގެ ކުރިބޯއްޓަކީ ޖިހާދުކުރުމެވެ‪".‬‬
‫އެދީނުގެ ތަނބަކީ ނަމާދެވެ‪ .‬އަ ި‬
‫ބކަލުންނާއި‬
‫ބ ޭ‬
‫‪" ‬މާތް ﷲގެ މަގުގައި ޖިހާދުކޮށް ޝަހީދުވާމީހުން ސުވަރުގޭގައި އެއްކުރެވޭހިނދު ތިބޭނީ ނަ ީ‬
‫ރަސޫލުބޭކަލުންގެ ސަފުގައެވެ‪".‬‬

‫ޖިހާދުގެ ބައިތައް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ .4‬ހަތިޔާރުގެ ޖިހާދު‬ ‫‪ .3‬ދުލުގެ ޖިހާދު‬ ‫‪ .2‬މުދަލުގެ ޖިހާދު‬ ‫‪ .1‬ނަފްސުގެ ޖިހާދު‬

‫ނަފްސުގެ ޖިހާދު‪ :‬ހަވާނަފްސުގެ އެދުންތަކާއި ޝައިޠާނާގެ ަ‬

‫ވސްވާސްތަކާއި އޭގެ ހެއްލުން ތަކާއި ކެރިގެން ކުރިމަތި‬ ‫‪‬‬
‫ލުމެވެ‪ .‬އެއީ އިންސާނާގެ ހަށިގަނޑުގައި މާތް ﷲ ލައްވާފައިވާ ނަފްސު ޠާހިރުކޮށް މާތްﷲގެ ރުހުން ލިބިފައިވާ‬
‫ރތި ރަސޫލާގެ ޙަދީޘްފުޅެއްގެ މާނައިގައި ވެއެވެ‪.‬‬
‫ނަފްސަކަށް ހެދުމަށްޓަކައެވެ‪ .‬ކީ ި‬
‫"މުޖާހިދަކީ ފުރާނައާއި ހަނގުރާމަ ކުރާމީހާއެވެ‪".‬‬
‫މައްކާފަތަހަ ކުރއްވައި މަދީނާއަށް އެނބުރިވަޑައިގެން ރަސޫލާ ޙަދީޘް ކުރެއްވި ބަސްފުޅެއްގެ މާނައިގައި ވެއެވެ‪.‬‬
‫"އަހަރެމެން އެނބުރި މިއައީ ކުޑަޖިހާދަކުން ބޮޑު ޖިހާދަކަށެވެ‪".‬‬
‫ނަފްސުގެ ޖިހާދު އެންމެ ބޮޑު‪ ،‬އުނދަގޫ ޖިހާދަށްވީ‪:‬‬
‫ނ‬
‫‪ ‬މިއީ ޝައިޠާނާއާއި ދެކޮޅަށް ކުރަންޖެހޭ ޖިހާދަށްވު ް‬
‫ނ‬
‫‪ ‬ޝައިޠާނާއަކީ އަހަރެމެނަށް ފެންނައެއްޗަކަށް ނުވު ް‬
‫ނ‬
‫‪ ‬އިންސާނާގެ ހަށިގަނޑުގައި ާުރާނަ ހުރިހާ ހިނދަކު ކުރަންޖެހޭ ޖިހާދަކަށް ވު ް‬
‫މިޖިހާދު ކުރަންޖެހޭ ސަބަބަކީ މާތް ﷲގެ މަގުގައި ޖިހާދުކުރުމަށް ނަފްސު ތައްޔާރު ކުރުމަށެވެ‪.‬‬

‫ފައިސާގެ ޖިހާދު‪ :‬ނަފްސުގެ ޖިހާދަށްވުރެ ކުރިއަށް ފައިސާގެ ޖިހާދު ގެންނަވާފައިވެއެވެ‪ .‬ސަބަބަ ީ‬

‫ކ ހަނގުރާމަ ރުމަށް‬ ‫‪‬‬
‫ނންވާތީއެވެ‪.‬‬
‫ތއް ދަސްކޮށްދިނުމަށް ފައިސާ ބޭ ު‬
‫ނނު ަ‬
‫ކށް ތަމްރީނު ދިނުމަށާއި ފަ ް‬
‫ހަތިޔާރު ގަތުމަށާއި ލަޝްކަރުތަ ަ‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪83‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬
‫އިސްލާމްދީނުގެ ކުރީކޮޅު އަމިއްލައަށް ހަނގުރާމައަށް ޚަރަދުކުރުމަކީ ލަޝްކަރުގައި ބައިވެރިވުމަށް އަސާސެއް ކަމަށް‬
‫وأ ِ‬
‫َنف ُقواْ ِِف سبِ ِيل اّللِ‬
‫ހން ﷲގެ މަގުގައި ހޭދަކުރާށެވެ‪".‬‬
‫"އަދި ތިޔަބައިމީ ު‬ ‫َ ّ‬ ‫َ‬ ‫ކަނޑައަޅުއްވާފައިވެއެވެ‪.‬‬

‫ދުލުގެ ޖިހާދު‪ :‬ﷲ މިދުނިޔެއަށް އިންސާނާ ފޮނުއްވާފައިވަނީ ތަ ާ‬

‫ފތު އެކި ބަހުރުވައިން ވާހަކަ ދެއްކޭ ގޮތަށެވެ‪ .‬ވީމާ‬ ‫‪‬‬
‫ދވެ‪ .‬މިއީ ދަލީލާއި ހުއްޖަތާއިއެކު މާތްﷲގެ‬
‫އިސްލާމުންގެ މައްޗަށް އެންމެ ފުރަތަމަ ވާޖިބުވެގެންވަނީ މި ޖިހާ ެ‬
‫ހރުވައި އިން ޖިހާދުކުރުމެވެ‪ .‬މިޖިހާދު އެކުލެވިގެންވަނީ ‪:‬‬
‫ހންގެ ބަ ު‬
‫ހަތުރުންނާއި އެބައިމީ ު‬
‫‪ .1‬އިސްލާމްދީނުގައި ޢަޤީދާއާއި އުސޫލާއި ދީނުގެ ނިޒާމު އާންމުގޮތެއްގައި މީސްތަކުންނަށް ޚާއްޞަ‬
‫ނ‬
‫ނށް އަންގައިދިނު ް‬
‫ގޮތެއްގައި ދީނުގެ ދުޝްމިނުން ަ‬
‫އކުތަކާއި ޚާއްޞަކޮށް ދީނުގެ ދުޝްމިނުން‬
‫‪ .2‬މީސްތަކުންގެ ހިތުގައި އިސްލާމްދީނާއިމެދު އުފެދިފައިވާ ޝަ ް‬
‫އ ބެހޭގޮތުން އިންދާފައިވާ ބާޠިލް ގޮތްތަކުން މީސްތަކުން ދުރުހެލި ކުރުން‬
‫މީސްތަކުންގެ ހިތްތަކުގައި ދީނާ ި‬
‫‪ .3‬ދީނުގެ ދުޝްމިނުން ދީނާއި ޚިލާފަށް ފަތުރާ ދޮގުވާހަކަތަކަށް ރައްދުދިނުމާއި އެމީހުންގެ ދީނުގައި ހުންނަ‬
‫ނން‬
‫އެކި އުނިކަންތައް ބަޔާންކޮށްދި ު‬
‫‪ .4‬އިޖުތިމާޢީ އަދި ސިޔާސީ މައްސަލތަކުގައި އިސްލާމްދީން ދެކޭގޮތް ހާމަކުރުން‪ .‬މިސާލަކަށް‪:‬‬
‫ގ މައްސަލަތައް‬
‫ނން ެ‬
‫ނންނާއި ފިރިހެ ު‬
‫(ހ) އަންހެ ު‬
‫އސަލަތައް‬
‫(ށ) އިންސާނީ ހައްޤުތަކުގެ މަ ް‬
‫ރމާ ބެހޭ މައްސަލަތައް‬
‫(ނ) ޢަދުލުއިންސާފު ޤާއިމުކު ު‬

‫ހަތިޔާރުގެ ޖިހާދު‪ :‬މިއީ އެންމެ މަތިވެރި ޖިހާދަށްވަނީ މިއީ ނަ ް‬

‫ފސާއި ފުރާނަ ޤުރުބާންކޮށް ﷲގެ ކަލިމަފުޅު‬ ‫‪‬‬
‫މަތިވެރިކުރުމަށް ކުރެވޭ ޖިހާދަކަށްވާތީއެވެ‪.‬‬
‫ރން ކަމަށް‬
‫މިއީ އިސްލާމްދީން ފަތުރަން ކުރާ ޖިހާދެއްނޫނެވެ‪ .‬ސަބަބަކީ އިސްލާމްދީން ފެތުރުނީ ކަނޑީގެ ބާ ު‬
‫ނުވާތީއެވެ‪ .‬އިސްލާމްދީން ފެތުރިގެން އައީ އިސްލާމްދީނަކީ ހުރިހާ ގޮތަކުންވެސް އެންމެ ރަނގަޅު ދީންކަމަށް‬
‫ލއި އަނިޔާ ލިބެމުންދާ ނިކަމެތިން ހިމާޔަތް ކުރުމަށާއި‬
‫ޤަބޫލުކުރެވިގެންނެވެ‪ .‬ޖިހާދުކުރަނީ ދުޝްމިނުންގެ ބާރު ކަނޑުވާ ަ‬
‫ހތާ މީހުންނާއި މުސްލިމުންނަށް ލަނޑުދޭން އުޅޭ މީހުން ބަލިކޮށް ނައްތައިލާ އެންމެ‬
‫މުޢާހަދާތަކަށް ޙުރުމަތްތެރިކޮށްނު ި‬
‫ފަހުގެ ފިޔަވަޅުގެ ގޮތުގައެވެ‪.‬‬
‫ޖިހާދުން ޙާޞިލްކުރަން ބޭނުންވާ ކަންތައްތައް‪:‬‬
‫ނ‬
‫ނށް އަންގައިދިނު ް‬
‫‪ .1‬މާތްﷲގެ ދީން މީސްތަކުން ަ‬
‫ނ‬
‫‪ .2‬ފަސާދައާ އެކީ އަނިޔާވެރިކަން ފޮހެލު ް‬
‫ނ‬
‫‪ .3‬މީސްތަކުން މަޚުލޫޤުންގެ އަޅުވެތިކަމުން ސަލާމަތްކޮށް ﷲގެ އަޅުވެތިކަމުގެ ދަށަށް ގެނައު ް‬
‫ނ‬
‫ގ މަގު ތަނަވަސްކޮށްދިނު ް‬
‫‪ .4‬އިސްލާމްދީނުގައި ދެމިތިބުމު ެ‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪84‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬

‫ޖިހާދު ކުރުމުން ލިބޭ މޭވާ‪ :‬މުސްލިމަކަށް ޖިހާދުކުރުމުން ދެއުފަލެއް ލިބެއެވެ‪ .‬އެއީ ކާމިޔާބު ލިބުން ނުވަތަ‬ ‫‪‬‬
‫އސެވުމާއި‬
‫ހން ލިބެއެބެ‪ .‬އާޚިރަތުގައި ފާފަފު ް‬
‫ޝަހީދުވުމެވެ‪ .‬އެބައިމީހުންނަށް ދުނިޔޭގައި ނަޞްރާއި ހިތްހަމަޖެ ު‬
‫ސުވަރުގެއެވެ‪.‬‬
‫މާތްﷲގެ މަގުގައި ޖިހާދުކޮށް ޝަހީދުވީ މީހުންގެ މާތްކަން‪:‬‬ ‫‪‬‬
‫ނ‬
‫‪ .1‬ދުނިޔޭގައި ތިބި މީހުންނަށް ޝަފާޢަތްތެރިވު ް‬
‫ނ‬
‫ލބު ް‬
‫މގެ ކުރިން ސުވަރުގޭގެ މޭވާއާއި ނިޢުމަތުން އުފާ ި‬
‫‪ .2‬ޝަހީދުވުމަށްފަހު ޤިޔާމަތްވު ު‬
‫ގ ސަފުގައި ތިއްބެވުން‬
‫ލން ެ‬
‫‪ .3‬ޤިޔާމަތް ދުވަހު ނަބީބޭކަ ު‬
‫‪ .4‬ފާފަތއް ފުއްސަވައި ދަރަޖަ އުފުއްލަވައި ސުވަރުގެ ދެއްވުން‬

‫ޝަހީދުން ބެހޭ ބައިތައް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫ނ‬
‫‪ .1‬ﷲ ގެ މަގުގައި ޖިހާދުކޮށް ޝަހީދުވާ މީހު ް‬
‫ނ މަރުވާ މީހުން‬
‫‪ .2‬ބަނޑުގެ ބައްޔެއްގެ ސަބަބު ް‬
‫‪ .3‬ޣަރަޤުވެގެން މަރުވާ މީހުން‬
‫‪ .4‬ކޮލެރާ އާއި ސިގެއްލާފަދަ ބައްޔެއް ޖެހިގެން މަރުވާ މީހުން‬
‫‪ .5‬އެމީހެއްގެ މައްޗަށް ތަނެއް ވެއްޓި މަރުވާ މީހުން‬
‫‪ .6‬އަނދައިގެން މަރުވާ މީހުން‬
‫ނ‬
‫‪ .7‬މަރުވާ މާބަނޑު މީހުންނާއި ނިފާސްކަމުގެ ހާލަތުގައި މަރުވާ މީހު ް‬

‫ند َرّّبِِ ْم يُْرَزقُو َن‬

‫َحيَاء عِ َ‬ ‫َب الَّ ِذين قُتِلُواْ ِِف سبِ ِيل ِ‬
‫މާނަ‪ :‬ﷲގެ މަގުގައި‬ ‫اّلل أ َْم َواتًا بَ ْل أ ْ‬
‫َ ّ‬ ‫َوالَ ََْت َس َ َّ َ‬
‫ނކީ މަރުވެފައިވާ ބައެކޭ ހީނުކުރާހުށިކަމެވެ‪ .‬އަދި ކިއެއްތަ! އެބައިމީހުންނީ‬
‫ނ ަ‬
‫ހަނގުރާމަކޮށް ޝަހީދުވީ މީހު ް‬
‫އެބައިމީހުންގެ ވެރި ރަސްކަލާނގެ ޙަޟްރަތުގައި ރިޒްޤް ލިބޭޙާލު ދިރިތިބި ބައެކެވެ‪".‬‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪85‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬

‫ފިލާވަޅު ‪ :5‬އިސްލާމީ ދަޢުލަތް ނިކަމެތިވާން ދިމާވި ސަބަބުތައް‬

‫އެތެރޭގެ ސަބަބުތައް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ .1‬މަޛްހަބީ ޖަމާޢަތްތަކެއް އުފެދުން‪ :‬އެދުވަސްވަރު މުސްލިމުން ބައިބައިވެގެން ދިޔަ ޖަމާއަތްތަކަކީ‪:‬‬

‫‪ .1‬އަލް އަޙުލުއްސުންނަތި ވަލްޖަމާޢަތު‬
‫‪ .2‬އަލް ޚަވާރިޖު‬
‫‪ .3‬އައްޝީޢާ‬
‫‪ . 2‬މުސްލިމުން ދީނީ ކަންތަކަށް އަހަންމިއްޔަތުކަން ދިނުމުގެ ބަދަލުގައި ޢިލްމުލް ކަލާމާއި ފަލްސަފާ އަށް‬
‫ލމާއި ފަލްސަފާ ގައި މަޝްޣޫލުކުރުވައި އެކަމުގައި‬
‫އިސްކަންދިނުން‪ :‬އެބައިމީހުންގެ އަގުހުރި ވަޤުތުތައް އިލްމުލް ކަ ާ‬
‫ނޖެހުން އުފެދިގެން ދިޔައެވެ‪ .‬މިކަން ފެށިގެން ދިޔައީ‬
‫ދ މީހުންގެ މެދގުގައި ހިތްހަމަ ު‬
‫ޖަދަލުކޮށް ވަޤުތު ބޭކާރުކޮށް ދޭ ޭ‬
‫ށ ތަރުޖަމާ‬
‫ހ ް‬
‫ނނާއި އިންޑިޔާގެ ދީނީ ވާހަކަތައް) އަރަބި ބަ ަ‬
‫އައްބާސީ ވެރިކަމުގައި ފަލްސަފާ ފޮތްތައް (ޔޫނާނީ ް‬
‫ކުރެވުނެވެ‪ .‬މިކަމުގެ ސަބަބުން މުސްލިމުންގެ ހިތުގައި ފާޑުފާޑު ވަސްވާސް އުފެދި ދީނާ ދުރުހެލިވިއެވެ‪.‬‬
‫‪ .3‬ސިޔާސީ ގޮތުން ދަޢުލަތް ބައިބައިވެގެން ދިއުން‪ :‬ހިޖުރައިން ‪ 4‬ވަނަ ޤަރުނަށް އެޅުނުއިރު އިސްލާމީ ދަޢުލަތް‪:‬‬
‫‪ .1‬ބަޣުދާދުގައި ވަނީ އަރަބީންގެ ވެރިކަން‬
‫‪ .2‬މިޞްރުގައިވަނީ ފާޠިމީންގެ ވެރިކަން‬
‫‪ .3‬އަންދަލުސްގައި ވަނީ އުމަވީންގެ ވެރިކަން‬
‫ނގެ ބާރުދެރަވަމުން ދާކަމެވެ‪.‬‬
‫މިކަންތަކުން އެނގެނީ މުސްލިމު ް‬
‫‪ .4‬ކަމަށް އެކަށީގެންނުވާ މީހުންނަށް ވެރިކަންލިބުން‪ :‬އުންމަތުގެ ވެރިއަކަށް ހުންނަ މީހަކީ‪:‬‬
‫ނ‬
‫ނޖެހޭ ެ‬
‫ކށް ވާ ް‬
‫ތން ހަރުދަނާ ޤާބިލް މީހަ ަ‬
‫‪ ‬ދީނީގޮތުންނާއި އަޚްލާޤީ ގޮ ު‬
‫ހ‬
‫ނނާއި ކުރިމަތިލާން ކެރެންޖެ ޭ‬
‫‪ ‬ކެރިގެން އުންމަތުގެ ހަތުރު ް‬
‫‪ ‬އެމީހެއްގެ ގައިގައި ޖިހާދުގެ ރޫޙު ފުރިހަމައަށް އެކުލެވިގެންވާންޖެހޭ‬
‫ހ‬
‫‪ ‬މުޖުތަމަޢުގައި އަލަށް އުފެދޭ މައްސަލަތައް ޙައްލުކުރެވޭ މުޖުތަހިދަކަށް ވާންޖެ ޭ‬
‫ގތެކެވެ‪ .‬ދައުލަތް ހިންގަވަނީ‬
‫ފަހަކަށްއައިސް ސަރުކާރުގެ މަސްޢުލުވެރި މަޤާމްތަކުގައި ތިއްބަވާ މީހުން ހަދަނީ ހަދާނެ ޮ‬
‫ނނީ އާރެއް ބާރެއް ނެތް މީހަކަށް ވަނީ ވެފައެވެ‪ .‬އެ ވެރިޔަކާ އެމީހުން ހިތްޕުޅާ‬
‫އެބޭފުޅުންނެވެ‪ .‬ވެރިއަކަށް ހުން ަ‬
‫މހަކު ވެރިކަމަށް‬
‫ހަމަނުވެއްޖެނަމަ އެބޭފުޅަކު ވެރިކަމުން ދުރުކުރައްވައި ނުވަތަ އަވަހާރަކޮށްލައްވައި އެމީހުން ބޭނުން ީ‬
‫އިސްކުރެއެވެ‪.‬‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪86‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬

‫އިސްލާމީ ޘަޤާފަތު‬

‫ފިލާވަޅު ‪ :5‬އިސްލާމްދީން ދެނެގަތުމުގައި ކުރެވޭ ބައެއް ކުށްހީތައް‬

‫އިސްލާމްދީން ފެތުރިގެން ދިޔައީ ކަނޑީގެ ބާރަކުން ނޫން‪:‬‬ ‫‪‬‬
‫ރަސޫލާ ދީނަށް ގޮވައިލައްވަން ފެއްޓެވީ އަދި އެގޮވައިލެއްވުން ކުރިއަށް ގެންދެވީވެސް އެއްވެސް ހަރުކަށި‬
‫ފތު އަޛާބް‬
‫ބވަމުން ދިޔަ މުސްލިމުންނަށް ތަ ާ‬
‫ތ ާ‬
‫ކަމެއް ‪ ،‬މަޖުބޫރުކަމެއް ދެއްކެވުމެއްނެތިއެވެ‪ .‬އެކަލޭގެފާނަށް ަ‬
‫ބނުންކުރެއްވީ ޙުއްޖަތާއި ހެއްކެވެ‪ .‬ވައުޡާއި‬
‫ލިބެމުންދިޔައެވެ‪ .‬ނަމަވެސް އެކަލޭގެފާނު ދީނަށް ގޮވާލެއްވުމުގައި ޭ‬
‫ނަސޭހަތެވެ‪.‬‬
‫މިގޮތުން މައްކާގައި ‪ 13‬އަހަރު އުޅުއްވުމަށްފަހު މަދީނާއަށް ވަޑައިގެން އިސްލާމީ ދަޢުލަތެއް އުފައްދަވައި އެ‬
‫ށޓަކައި އަސްކަރީބާރެއް އުފެއްދެވިއެވެ‪ .‬ނަމަވެސް މި ލަޝްކަރުގެ މަސައްކަތަކަށްވީ ދަޢުލަތް ދިފާޢު‬
‫ދަޢުލަތުގެ ދިފާޢަ ް‬
‫މއްނޫނެވެ‪ .‬އަދި މިދުވަސްވަރު މުސްލިމުން ކޮށްފައިވާ‬
‫ކުރުމެވެ‪ .‬މީސްތަކުން އިސްލާމްދީނަށް ވެއްދުމަށް ހަނގުރާމަކުރު ެ‬
‫ގިނަ ހަނގުރާމަތަކުގައި އިސްވެ ހަނގުރާމަ ފަށައިފައި ވަނީ ޣައިރު މުސްލިމުންނެވެ‪.‬‬
‫ގނަދުވަހަކު ދެމިއެއް ނޯންނާނެއެވެ‪.‬‬
‫ތާރީޚް ހެކިދޭގޮތުގައި ބަޔަކަށް މަޖުބޫރުކޮށްގެން ފަތުރާ ދީނެއް މާ ި‬
‫ސަބަބަކީ ކަނޑިއަކީ ހިތްތަކަށް އަސަރު ފޯރުވޭ އެއްޗެއް ނޫނެވެ‪ .‬ހިތްތަކަށް އަސަރު ފޯރުވޭނީ ހެއްކާއި ދަލީލާއެކު‬
‫ށތަކުގެ މީހުން ވަނީ އެދީނުގެ ރަނގަޅުކަން ފެނި‬
‫މަޑުމައިތިރި ކަމާއެކު ދެކެވޭ ވާހަކައިންނެވެ‪ .‬އިސްލާމްދީނަށް ރަ ް‬
‫އަމިއްލަ އިޚްތިޔާރުގައެވެ‪ .‬މާތް ﷲ ވަޙީ ކުރައްވާފައި ވެއެވެ‪.‬‬

‫ނށް ވެއްދުމުގައި މަޖުބޫރު ކުރުމެއް ނެތެވެ‪".‬‬

‫"ދީ ަ‬ ‫الَ إِ ْكَر َاه ِِف ال ِّدي ِن‬
‫އިސްލާމްދީނުގައި ހަމަހަމަކަން‪:‬‬ ‫‪‬‬
‫އިސްލާމްދީނުގެ ފުރަތަމަ ދެ އަސްލުގައިވެސް ބަޔާންކުރައްވަނީ އިންސާނުންނަކީ ހަމަހަމަ ބައެއްކަމެވެ‪.‬‬
‫ނއްގެ ގޮތުން‬
‫އދެވީ މަށީންނެވެ‪ ".‬ވީމާ އިންސާ ެ‬
‫"ހުރިހާ އެންމެންނަކީ އާދަމުގެ ދަރީންނެވެ‪ .‬އަދި އާދަމްގެފާނު ހެ ް‬
‫ނވެއެވެ‪ .‬މިކަމުގައި ކަޅެއް ދޮނެއް މުއްސަންޖެއް‬
‫ލބިގެ ް‬
‫ި‬ ‫އންމެހާ އިންސާނުންނަށް‬
‫ލިބެންޖެހޭ ހުރިހާ ޙައްޤުތަކެއް ެ‬
‫ކޑަކުއްޖެއް ބޮޑުމީހެއް ތަފާތެއް ނެތެވެ‪.‬‬
‫ފަޤީރެއް އަންހެނެއް ފިރިހެނެއް ު‬
‫ތކަނޑަން ހުކުމް އިއްވުނު ހިނދު އެ‬
‫މަޚްޒޫމް ވަންހައިގެ އަންހެނަކު ވައްކަންކޮށްގެން ގެނެވި އޭނާގެ އަ ް‬
‫ޙުކުމް ލުއިކުރައްވާތޯ އުސާމާބިން ޒައިދު ރަސޫލާއަށް ދެންނެވުމުން އެކަމާ ރުހިވަޑައި ނުގެން ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ‪.‬‬
‫ރގެ އުންމަތްތައް‬
‫ހމަކަށަވަރުން ތިޔަބައިމީހުންގެ ކު ީ‬
‫" މާތްﷲގެ ޙައްދު ތަކުގައި ކަލޭ ޝަފާޢަތްތެރިވަނީ ހެއްޔެވެ؟ ަ‬
‫އދި އެމީހުންގެ‬
‫ނގެ ތެރެއިން މާތްމީހަކު ވައްކަން ކޮށްފިނަމަ އޭނާ ދޫކޮށްލައެވެ‪ަ .‬‬
‫ހަލާކުވެގެން ދިޔައީ ފަހެ އެމީހު ް‬
‫ނ ކޮށްފިނަމަ އޭނާގެ މައްޗަށް ޙައްދު ޤާއިމުކުރެއެވެ‪ .‬މާތްﷲ ގަންދެއްވާ ވިދާޅުވަމެވެ‪.‬‬
‫ތެރެއިން ނިކަމެތި މީހަކު ވަށްކަ ް‬
‫މުޙައްމަދުގެފާނުގެ ދަރިކަނބަލުން ފާޠިމަތުގެފާނު ވައްކަން ކުރެއްވިނަމަވެސް ތިމަންކަލޭގެފާނު އެކަމަނާގެ އަތްޕުޅުވެސް‬
‫ކަނޑުއްވާ ހުށީމެވެ"‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪87‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬

‫އިސްލާމްދީނުގައި މިނިވަންކަން‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫ލތަކުގެ ވެރިންގެ ބާރުގެދަށުގައިވެ‬
‫ޤބީ ާ‬
‫ޖާހިލިއްޔަ ޒަމާނުގައި އާންމުން ތިބީ ބުދުތަކުގެ ޚާދިމުންނާއި ަ‬
‫ޔއީ އެމީހުންނަކީ ކަލާނގެތަކެއްގެ ގޮތުގައެވެ‪ .‬އިސްލާމް‬
‫އަޅުވެތިވެފައެވެ‪ .‬ބައެއްވެރިން ރައްޔިތުންނަށް އަންގައިދެމުން ދި ަ‬
‫ދީން އައިސް ‪ ‬ދީނީ މިނިވަންކަމާއި ‪ ‬ޚިޔާލުފާޅުކުރުމުގެ މިނިވަންކަމާއި ‪ ‬އިޤްތިޞާދީ މިނިވަންކަން‬
‫ހޯދައިދީފައެވެ‪ .‬އަންދަލުސް (ސްޕޭން) ގެ ރައްޔިތުންގެ ވަފްދެއް އިސްލާމުންގެ އަރިހަށް އައިސް އެތާނގެ ރަސްގެފާނުގެ‬
‫ނމަށް އެދިފައިވެއެވެ‪.‬‬
‫އަނިޔާވެރިކަމުން ސަލާމަތްކޮށްދި ު‬

‫އިސްލާމްދީނުގައި އަޅުން‪ :‬ހަނގުރާމަތަކުގައި ހިފެވޭ އަސީރުންނާއިމއދުއަޅުންގެ ގޮތުގައި މުޢާމަލާތް ކުރެވެއެވެ‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫ބދަލެއްގެ ގޮޔުގައި ވިއްކާލެވެއެވެ‪.‬‬
‫ސާހިބު މީހާ ބޭނުންވެއްޖެނަމަ ު‬
‫‪ ‬އިސްލާމްދީނުގައި އަޅުން މިނިވަންކުރުމަށް ބާރުއަޅާ މިންވަރު‪:‬‬
‫ކން‬
‫‪ ---‬ރަސޫލާގެ ދުވަސްވަރު ކުރެވުނު އެއްވެސް ހަނގުރާމައެއްގައި ހިފެވުނު އަސީރުންނަށް އަޅުވެތި ަ‬
‫ކަނޑައަޅުއްވާފައެއްނުވެއެވެ‪.‬‬
‫‪ ---‬ރަސޫލާއަށް ހަދިޔާކުރެއްވުނު އަޅުންވެސް މިނިވަންކުރެއްވިއެވެ‪.‬‬
‫އވެ‪.‬‬
‫‪ ---‬ކައްފާރާގެ ގޮތުގައި އަޅުން މިނިވަންކުރުމަށް އަންގަވާފައިވެ ެ‬

‫އިސްލާމްދީނުގައި ޢަދުލު އިންސާފު‪ :‬މާތް ﷲ ވަޙީ ކުރައްވާފައިވެއެވެ‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫މާނަ "ހަމަކަށަވަރުން‬ ‫َّاس بِالْ ِق ْس ِط‬

‫وم الن ُ‬
‫ِ ِ‬
‫اب َوالْم َيزا َن ليَ ُق َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫لََق ْد أ َْر َس ْلنَا ُر ُسلَنَا بِالْبَ يِّنَات َوأ َ‬
‫َنزلْنَا َم َع ُه ُم الْكتَ َ‬
‫ރސްކަލާނގެ ރަސޫލުން ފޮނުއްވީމެވެ‪ .‬އަދި އެ ރަސޫލުންނާއެކު ފޮތާއި ޢަދުލާއި‬
‫ފާލުވެގެންވާ ހެކިތަކާއެކު ތިމަން ަ‬
‫ވމެވެ‪( .‬އެއީ) މީސްތަކުން ޢަދުލު އިންސާފް ޤާއިމްކުރުމަށްޓަކައެވެ‪".‬‬
‫އިންޞާފުގެ ތިލަފަތް ބާވައިލެއް ީ‬
‫ޢަދުލު އިންސާފު ޤާއިމުކުރެވޭނީ ޙައްޤެއްގެ ވެރިއަކަށް ޙައްޤު ފޯރުކޮށްދީ ﷲ ތަޢާލާ ކަނޑައަޅުއްވާފައިވާ‬
‫ޙުކުމާއެއްގޮތަށް ޝަރީޢަތް ކޮށް ތިމާގެ ހަވާ ނަފްސަށް ތަބާނުވެ ހަމަހަމައަށް ހުކުމް ކޮށްގެންނެވެ‪.‬‬
‫ޅއްގެ މައްސަލާގައި ގާޟީ ޝުރައިޙުގެ ގާތަށް ޔަހޫދީ އަކާއެކު‬
‫ބޠާލިބުގެ އައްޑަނަކޮ ެ‬
‫ޢަލީބުނު އަ ީ‬
‫އ ޔަހޫދީ މީހާގެ‬
‫ވަޑައިގަތެވެ‪ .‬ނަމަވެސް ޢަލީގެފާނަށް އެއީ އެކަލޭގެފާނުގެ އެއްޗެއް ކަމަށް ޘާބިތުކޮށް ނުދެވުމުން އެ ީ‬
‫ރއްވިއެވެ‪ .‬މިކަމުން ޔަހޫދީ މީހާ އިސްލާމްވިއެވެ‪.‬‬
‫އެއްޗެއް ކަމަށް ޤާޟީ ނިންމެވިއެވެ‪ .‬އަލީގެފާނު އެކަން ޤަބޫލުކު ެ‬

‫ދީނުގައި ހައްދުފަހަނަ އަޅައިދިއުން‪ :‬އިސްލާމް ދީނަކީ މެދުމިން ދީނެކެވެ‪ .‬އަޅުކަން ކުރުމަށާއި ދިރިއުޅުމަށް‬ ‫‪‬‬
‫މަސައްކަތް ކުރުމަށް އަންގަވާފައިވެއެވެ‪ .‬ރޯދަ ހިފުމަށާއި ޙަލާލު ތަކެތި ކައިބޮއި އުޅުމަށް އެންގެވިއެވެ‪ .‬މުދަލުން‬
‫ހޭދަކުރުމަށާއި އިސްރާފު ނުކުރުމަށް އެންގެވިއެވެ‪ .‬ޖިހާދުކުރުމަށާއި ޙައްޤަކާނުލާ މީހުން ނުމެރުމަށް އެންގެވިއެވެ‪.‬‬
‫ﷲ ވަޙީ ކުރެއްވިއެވެ‪.‬‬
‫މގައި ތިމަން ރަސްކަލާނގެ ތިޔަބައިމީހުން‬
‫"އަދި ހަމަ އެފަދައިން ތިޔަބައިމީހުންނަކީ މެދުމިން އުއްމަތެއް ކަ ު‬
‫ލެއްވީމެވެ‪".‬‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪88‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬

‫ފިލާވަޅު ‪ :6‬އިސްލާމްދީނުގެ ނަޒަރުގައި ބޭސްފަރުވާ‬

‫‪ ‬އިންސާނާގެ ހަށިގަނޑު އުފެދިފައިވަނީ މާއްދީ ބަޔަކާއި ރޫޙާނީ ބައެއް އެކުވެގެންނެވެ‪ .‬އެއީ ހަށިގަނޑާއި އޭގެ‬
‫ޙަޤީޤަތް ނޭނގޭ ފުރާނައެވެ‪.‬‬
‫ބނުންވާ ކާނާ އާއި ޣިޛާ އާއި ހަށިގަނޑުގެ ސާފުތާހިރުކަމަށް ސަމާލުކަންދޭން‬
‫‪ ‬އިންސާނާގެ ހަށިގަނޑަށް ޭ‬
‫ޖެހޭނެއެވެ‪ .‬ޙަދީޘްފުޅެއްގެ މާނައިގައި ވެއެވެ‪.‬‬
‫"މީސްތަކުންގެ ތެރެއިން ގިނަބަޔަކު ފަރުވާކުޑަކުރާ ދެ ނިޢުމަތތެއް ވެއެވެ‪ .‬އެއީ ޞިއްޙަތާއި ހުސްވަޤުތެވެ‪".‬‬
‫ޢލޫމާތުހޯދައި ބަލިޖެހޭ‬
‫ފޢުވުމަށް އެ ބަލިތަކާއި ބެހޭ މަ ު‬
‫‪ ‬ހަށިގަނޑަށް ރައްކާތެރިވުމަށްޓަކައި އެކި އެކި ބަލިތަކުން ދި ާ‬
‫ފަދަ ކަންތަކުން ދުރުވާންޖެހެއެވެ‪ .‬އަދި ބައްޔެއް ވެއްޖެނަމަ ބޭސްފަރުވާ ކުރުމެވެ‪.‬‬
‫‪ ‬ބަލިޖެހުމަކީ މާތް ﷲ އިންސާނާގެ ފިޠުރަތުގައި ލައްވާފައިވާ ކަމެކެވެ‪ .‬ބަލިޖެހުމަށް ތަފާތު ސަބަބުތަކެއް އެކަލާނގެ‬
‫މެދުވެރި ކުރައްވައެވެ‪ .‬މާތް ﷲ ބަލިތައް އުފައްދަވާފައިވަނީ ބޭސްފަރުވާ އާއިވެސް އެކުގައެވެ‪ .‬ޙަދީޘްފުޅެއްގެ މާނައިގައިވެއެވެ‪.‬‬
‫"ކޮންމެ ބައްޔަކަށް ބޭހެއްވެއެވެ‪ .‬ފަހެ އެބައްޔަކާއި ބޭހާއި ދިމާވެއްޖެނަމަ މާތްﷲގެ އިރާދަފުޅުން ބަލި ފަސޭހަވެދެއެވެ‪".‬‬

‫‪ ‬ރަނގަޅު ޞިއްޙަތެއްގައި ހުރުމަށް ކުރެވިދާނެ ބައެއް ކަންތައް‪:‬‬

‫‪ .1‬ހުކުރުދުވަހު ފެންވެރުން‪ :‬ރަސޫލާގެ ޙަދީޘްފުޅެއްގެ މާނައިގައިވެއެވެ‪.‬‬
‫" ހުކުރުދުވަހު ކޮންމެ މުސްލިމަކު ފެންވަރާ ރަނގަޅު ހެދުން ލާހުއްޓެވެ‪ .‬އަދި މީރުވަސްދުވާ އެއްޗެތި‬
‫ހުރިނަމަ ބޭނުންކުރާށެވެ‪".‬‬
‫‪ .2‬ކެއުމުގެ ކުރިންނާއި ފަހުން އަތްދޮވުން‪:‬‬
‫‪ .3‬ނިދާ ހޭލުމަށްފަހު ދަތްއުނގުޅުން‬
‫‪ .4‬ކާންބޯން ގެންގުޅޭ ތަކެއްޗަށް ނޭވޭނުލުން‬
‫‪ .5‬ރަނގަޅު ކާނާ ކެއުން‪ :‬ﷲ ވަޙީ ކުރައްވާފައިވެއެވެ‪.‬‬
‫ތން ކައިއުޅޭށެވެ‪".‬‬
‫އވި ތަކެތީގެ ތެރެއިން ޙަލާލުތަކެ ި‬
‫"އަދި ﷲ ތިޔަބައިމީހުންނަށް ދެ ް‬
‫‪ .6‬ކެއިންބުއިން ވަކި މިންވަރެއްގައި ހިފެހެއްޓުން‬
‫‪ .7‬ބަލިތަކުން ސަލާމަތްވުމަށް މަސައްކަތްކުރުން‪ :‬ރަސޫލާގެ ޙަދީޘްފުޅެއްގެ މާނައިގައިވެއެވެ‪.‬‬
‫ނލައްވައެވެ‪".‬‬
‫" ހަމަކަށަވަރުން މާތްﷲ ޙަރާމްކުރެއްވި އެއްވެސް އެއްޗެއްގައި ތިޔަބައިމީހުންނަކަށް ފަރުވާއެއް ު‬

‫‪ ‬ކީރިތި ޤުރްއާނަކީ ޝިފާއެއް‪:‬‬

‫‪ ---‬ކީރިތި ޤުރްއާނުގައި އަޅުކަމާއި‪ ،‬މުޢާމަލާތާއި‪ ،‬އަޚްލާޤިއްޔަތާއި‪ ،‬ދިރިއުޅުމުގައި ދިމާވާ ތަކްލީފުގެ ޙައްލު ހިމެނެއެވެ‬
‫ގތުން ހިތުގައި‬
‫‪ ---‬ކީރިތތި ޤުރްއާނަކީ ނަފުސުތަކަށްޖެހޭ ހިއްސީ އަދި މަޢުނަވީ ބަލިތަކަށް ހުރި ޝިފާއެކެވެ‪ .‬މި ޮ‬
‫އުފެދޭ ޝިރުކާއި‪ ،‬ނިފާޤާއި‪ ،‬ވަހުމް ގެ ބަލިތަކަށް ހުރި ޝިފާއެކެވެ‪.‬‬
‫‪ ---‬ޤުރްއާން މާއްދީ ބަލިތަކަށް ފަރުވާއެއްގެ ގޮތުގައި ބޭނުން ކުރެވިދާނެއެވެ‪ .‬މިގޮތުން ރަސޫލާއަށް ޔަހޫދީންގެ ބަޔަކު‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪89‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬
‫ސިހުރު ހެދުމުން ފަލަޤް ސޫރަތާއި ނާސް ސޫރަތް ބާވައިލެއްވިއެވެ‪.‬‬
‫‪ ---‬ރަސޫލާ ޙަދީޘް ކުރައްވާފައިވެއެވެ‪ " .‬ފާޠިހާ ސޫރަތަކީ ކޮންމެ ބައްޔަކަށް ހުރި ފަރުވާއެކެވެ‪".‬‬

‫‪ ‬އިސްލާމްދީނުގައި ބަލިމީހުންނަށް ދެއްވާފައިވާ ލުއިފަސޭހަތައް‪:‬‬

‫ރޢީ ޙުކުމްތަކުގައި ގޮތތްތަކެއް ލައްވާފައިވެއެވެ‪ .‬މީހާގެ‬
‫ނށް ޝަ ު‬
‫ނށާއި އުޛުރުވެރިންނަށާއި ދަތުރުވެރިން ަ‬
‫‪ ‬ބަލިމީހުން ަ‬
‫ތށް މާތް ﷲ އަށް އަޅުކަންކޮށް ދީނީ ވާޖިބބުތައް އަދާކުރުން ވަނީ މާތް ﷲ‬
‫ހަށިގަނޑަށް ތަކްލީފާއި ގެއްލުން ލިބޭނެގޮ ަ‬
‫މަނާ ކުރައްވާފައެވެ‪ .‬ދީނުގައި އިންސާނާގެ ފިޠުރަތަށާއި ކުޅަދާނަކަން ހުރި މިންވަރަކަށް ވަނީ ވަރަށް ބޮޑަށް ރިޢާޔަތް‬
‫ކުރައްވާފައެވެ‪.‬‬
‫ދީނުގައި ލައްވާފައިވާ ބައެއް ލުއިފަސޭހަތައް‪:‬‬
‫‪ ---‬ފަރުޟު ފަސްނަމާދު ދަތުރުވެރިންނަށް ޤަޞްރުކުރުމާއި ޖަމްޢު ކުރުމަށް އެންގެވުން‬
‫ވރިވާނަމަ ވުޟޫގެ ބަދަލުގައި ތަޔައްމަމު ކުރުން‬
‫‪ ---‬ފެން ބޭނުންކުރުމަށް އުޛުރު ެ‬
‫ނ‬
‫ފގޮތަށް ރަމަޟާން މަހުގެ ރޯދަ ދޫކޮށްލެވު ް‬
‫ހ ާ‬
‫‪ ---‬ދަތުރުވެރިންނަށް ފަހުން ި‬
‫ނ‬
‫‪ ---‬ޙައިޟު ނިފާސްކަމުގެ ދުވަސްވަރު ދޫވާ ނަމާދުތައް ޤަޟާ ކުރަން ނުޖެހު ް‬
‫ރ ނަމާދު ނުކުރެވޭ މީހާ އިށީނދެ އިނދެ ‪ ،‬އެކަމަށް ކުޅަދާނަ ނުވާނަމަ‬
‫‪ ---‬ބަލީގެ ސަބަބުން ކޮޅަށް ހު ެ‬
‫އޮށޯވެ އޮވެ ނަމާދު ކުރަން އެންގެވުން‬
‫" ކޮޅަށްހުރެ ނަމާދު ކުރާށެވެ‪ .‬އެކަމަށް ކުޅާދާނަ ނުވާނަމަ އިށީނދެ އިނދެގެން ނަމާދު ކުރާށެވެ‪ .‬އަދި‬
‫އެކަމަށްވެސް ކުޅާދާން ނުވާނަމަ އެއްފަރާތަށް އޮވެގެން ނަމާދު ކުރާށެވެ‪".‬‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪90‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬

‫އިސްލާމީ އަޚްލާޤް‬

‫ފިލާވަޅު ‪ :1‬ތެދުވެރިކަން‬

‫‪ ---‬ތެދުވެރިކަމަކީ ދޮގު ހެދުމާއި އޮޅުވާލުމާއި މަކަރާއި ޙީލަތުގެ އިދިކޮޅު ސިފައެވެ‪ .‬ﷲ ވަޙީ ކުރައްވާފައިވެއެވެ‪.‬‬
‫ي‬ ‫يا أَيُّها الَّ ِذين آمنواْ اتَّ ُقواْ اّلل وُكونُواْ مع َّ ِ ِ‬
‫ހން ﷲ އަށް‬
‫މ ު‬
‫"އޭ އީމާންވީ މީހުންނޭވެ! ތިޔަބައި ީ‬ ‫الصادق َ‬ ‫َّ َ َ َ‬ ‫َ َُ‬ ‫َ َ‬
‫ނނާއިއެކުގައި ތިޔަބައިމީހުން ވާށެވެ!"‬
‫ތަޤްވާވެރިވާށެވެ! އަދި ތެދުވެރީ ް‬

‫އިސްލާމްދީނުގައި ތެދުވެރިކަމަށް ދެއްވާފައިވާ މަޤާމް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ ---‬މުސްލިމުން ކުރާ ކޮންމެ ކަމެއްގައިވެސް ތެދުވެރިވުމަށް އިސްލާމްދީން އަމުރު ކުރައްވައެވެ‪ .‬އެހެންކަމުން‬
‫ތެދުވެރިކަމަކީ މުސްލިމުގެ ކިބައިގައި ހުރުން ލާޒިމު ސިފައެކެވެ‪ .‬އަދި އެއީ އޭނާގެ އީމާންކަން ފުރިހަމަ ވުމުގެ‬
‫ޝަރުޠެއް ވެސް މެއެވެ‪.‬‬
‫ތދުވެރިކަމާއި އިޚްލާޞްތެރިކަމުގެ މައްޗަށެވެ‪.‬‬
‫‪ ---‬އިންސާނާ ކުރާ މަސައްކަތްތައް ކާމިޔާބުވުން ބިނާވެފައިވަނީ ެ‬
‫‪ ---‬ތެދުވެރިވުމުގެ ސަބަބުން ޟަމީރަށް ހަމަޖެހުން ލިބުމާއި ހިތަށް އުފާވެރިކަން ލިބެއެވެ‪ .‬އަދި ރިޒްޤުގައި ބަރަކާތް‬
‫އވެ‪.‬‬
‫ނ ލިބޭ ފައިދާގެ ތެރޭގައި ހިމެނެ ެ‬
‫ލެއްވުމާއި ތަނަވަސްކަން އިތުރުވުން ވެސް ތެދުވެރިކަމުގެ ސަބަބު ް‬
‫‪ ---‬ރަސޫލާ ޙަދީޘް ކުރައްވާފައިވާ ބަސްފުޅެއްގެ މާނައިގައިވެއެވެ‪ " .‬މުނާފިޤުންގެ އަލާމާތް ‪ 3‬އެވެ‪( .‬އެއީ) ވާހަކައެއް‬
‫ވލުކޮށްފިނަމަ އެ‬
‫ވޢުދެއްކޮށްފިނަމަ އެ ވަޢުދަކާ ޚިލާފުވާނެއެވެ‪ .‬އަދި އަމާނާތެއް ހަ ާ‬
‫ދައްކައިފިނަމަ ދޮގުހަދާނެއެވެ‪ަ .‬‬
‫އަމާނާތަކާ ޚިލާފުވާނެއެވެ‪".‬‬

‫ތެދުވެރިކަމުގެ ފައިދާ‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫ނ‬
‫‪ ‬ތެދުވެރިކަމަކީ ސުވަރުގެއަށް މަގުފައިހި ކޮށްދޭ ކަމަކަށް ވު ް‬
‫ވން‬
‫ނޔޭގައިވާ ފަޟީހަތުން ސަލާމްތަ ު‬
‫‪ ‬ދޮގުހެދުމުގެ ސަބަބުން ދު ި‬
‫ވން‬
‫‪ ‬ނަރަކައިގެ އަޛާބުން މިންޖު ު‬
‫‪ ‬ﷲގެ ޘަވާބާއި ރުހިވޮޑިގަތުން ޙާޞިލްވުން‬
‫ނ‬
‫‪ ‬މީހުންގެ ރުހުމާއި އިތުބާރު ލިބު ް‬
‫ނ‬
‫އޅެން ނުޖެހު ް‬
‫‪ ‬ދޮގު ފާޅުވެދާނެތީ ބިރުން ު‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪91‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬

‫ފިލާވަޅު ‪ :2‬ޣައިރު މުސްލިމުންނާއި މެދު މުޢާމަލާތް ކުރާނެގޮތް‬

‫ނނެވެ‪.‬‬
‫‪ ---‬ޣައިރު މުސްލިމުންނަކީ މުސްލިމުންނޫން އެންމެ ް‬

‫އިސްލާމީ ވެރިކަމެއްގައި ޣައިރު މުސްލިމުންނަށް ލިބިދޭ ޙައްޤުތައް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ .1‬މިނިވަންކަން‪ :‬އެމީހެއްގެ ދީނުގައި ހުރުމުގެ މިނިވަންކަން އިސްލާމްދިން ދެއެވެ‪ .‬ﷲ ވަޙީ ކުރައްވާފައި ވެއެވެ‪.‬‬

‫ށ ވެއްދުމުގައި މަޖުބޫރު ކުރުމެއް ނެތެވެ‪".‬‬

‫"ދީނަ ް‬ ‫الَ إِ ْكَر َاه ِِف ال ِّدي ِن‬
‫ރކާތްތައް ހިންގުމުގެ‬
‫ޣައިރުމުސްލިމުންނަށްވެސް އިސްލލާމީ ވެރިކަން ކުރާ ތަންތާނގައި އެމީހުންގެ ދީނީ އަދި ޘަޤާފީ ހަ ަ‬
‫ނނެއެވެ‪ .‬އެމީހުންގެ މައްސަލަތައް އެމީހުންގެ ދީނާއި އަޤީދާ ހުއްދަކުރާ ގޮތަކަށް ނިންމުމުގެ‬
‫މިނިވަންކަން އޮން ާ‬
‫މވެސް އެމީހުން ކުރާ ކުށްތަކުގައި އިސްލާމީ ޝަރީޢަތަށް ބެލޭނެއެވެ‪.‬‬
‫ގންވެއެވެ‪ .‬ނަ ަ‬
‫މިނިވަންކަން ލިބި ެ‬
‫‪ .2‬އެމީހުންނަށް ލިބިދެވޭ ފަސޭހަތަކާއި ޙައްޤުތައް‪:‬‬
‫ބން ހުންނާނެއެވެ‪.‬‬
‫ތަނުގައި ދިރިއުޅޭ އާންމު މުސްލިމަކަށް ލިބޭ ހުރިހާ އާންމު ޚިދުމަތްތަކެއް ކާފިރުންނަށްވެސް ލި ެ‬
‫ތތައް ލިބިދެވޭނެއެވެ‪.‬‬
‫‪ ‬އަޅުކަންކުރާ ތަނާއި ބޭސްފަރުވާއާއި އަނިޔާވެރިންގެ ކިބައިން ހިމާޔަތް ކޮށްދިނުންފަދަ ޚިދުމަ ް‬
‫ގންވެއެވެ‪.‬‬
‫‪ ‬ވިޔަފާރި ކުރުމާއި ތަފާތު މަސައްކަތްތައް ކޮށް އާމްދަނީ ހޯދުމުގެ މިނަވަންކަން ލިބި ެ‬
‫‪ ‬މުސްލިމުން އެ މީހުންނާއި އެކުވެރިވެ އުޅުމަށް ބާރު އަޅުއްވައެވެ‪.‬‬
‫ބތަކެތީގެ ތެރެއިން އިސްލާމްދީނުގައި ޙަރާމް ކުރައްވާފައިވާ‬
‫‪ ‬ޣައިރު މުސްލިމުންކުރެ ޔަހޫދީންނާއި ނަޞާރާއިންގެ ކާ ޯ‬
‫އެއްޗެއް ފިޔަވައި އެހެން އެއްޗެހި މުސްލިމުން ކައިބޮއި ހެދުން ހުއްދައެވެ‪.‬‬
‫‪ ‬ވަކި ދަރިކޮޅަކަށް ނިސްބަތް ވުމަކީ އެމީހަކަށް މަތިވެރިކަމެއް ލިބޭނެކަމެއް ނޫނެވެ‪ .‬މާތްކަމާއި މަތިވެރިކަން‬
‫ޤވާވެރިކަމެއްގެ މައްޗަށެވެ‪.‬‬
‫އނަގެ ހުރި ތަ ް‬
‫ބިނާވެގެންވަނީ ޭ‬

‫‪ ---‬އިސްލާމްދީނުގައި އެންމެހާ އިންސާނުން ހަމަހަމަ ކުރުމަށް ޙައްޖަތުލް ވަދާޢުގެ ޚުޠުބާގައި ރަސޫލާ އަންގަވާފައި‬
‫ގޅައިގެންފައެވެ‪.‬‬
‫ވެއެވެ‪ .‬ނަމަވެސް އެހެން ދީންތަކުގައި އިންސާނީ ހަމަހަމަކަން ނި ު‬
‫ދނުގައި މުޖުތަމަޢު ވަނީ ތަފާތު ‪ 4‬ބަޔަކަށް ބަހާލެވިފައެވެ‪ .‬އެންމެ މަތި‬
‫‪ ‬މިގޮތުން ބަލާއިރު ހިންދީ ީ‬
‫ނކީ މުޖުތަމަޢުގައި އެންމެ ނުފޫޒުގަދަ މީހުާްނނެވެ‪ .‬މި‬
‫ހން ަ‬
‫ނވަތަ ބްރަހަމުންނެވެ‪ .‬މިމީ ު‬
‫ބނީ ޕަންޑިތުން ު‬
‫ފަންތީގައި ތި ެ‬
‫ދ އެބައިމީހުންގެ މުދާ އެކުގައި ހިފުމުގެ ބާރު‬
‫ހންނަކީ ނަޖިސް މީހުންނެވެ‪ .‬އަ ި‬
‫މީހުން ދެކޭ ގޮތުގައި އެނޫން މީ ު‬
‫ދރިއުޅުމުގެ އަސާސީ ހައްގުން މީސްތަކުން ވަނީ މަހްރޫމް ކޮށްފައެވެ‪.‬‬
‫ލބިގެންވެއެވެ‪ި .‬‬
‫ބްރަހަމުންނަށް ި‬
‫ނ މީހުންނަށް ވުރެ މާތްބައެކެވެ‪.‬‬
‫ދކޭގޮތުގައި އެބައިމީހުންނަކީ އެހެ ް‬
‫‪ ‬ޔަހޫދީންނާއި ނަޞާރާއިން ެ‬
‫ނނާއި މެދު މުޢާމަލާތް‬
‫އެބައިމީހުން ދެކޭ ގޮތުގައި އެއީ ﷲގެ ދަރީންނެވެ‪ .‬މިކަމުން ދޭހަވަނީ އެމީހުން އެހެން އިންސާނު ް‬
‫ކއް ގެންގުޅޭ ކަމެވެ‪.‬‬
‫ކުރާއިރު ވަރަށް ބޮޑެތި ތަފާތުތަ ެ‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪92‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬

‫ފިލާވަޅު ‪ :3‬ދީލަތިކަން‬

‫‪ ---‬ދީލަތިކަމަކީ މާތް ﷲ އާއި އެކަލާނގެ ރަސޫލާ އެކަމަށް އަމުރު ކުރައްވައި އެކަމާއިމެދު ރުހިވޮޑިގަންނަވާ‬
‫ސިފައެކެވެ‪ .‬ދީލަތި ކަމަކީ މާތް މާތްﷲގެ ސިފަފުޅުތަކުގެ ތެރެއިން ވާ ސިފަފުޅެކެވެ‪.‬‬
‫ނގެ އީމާންކަމާއި ކުރާ‬
‫ކގެ ތެރއިންވާ ބައްޔެކެވެ‪ .‬މިބަލިން ސަލާމަތް ވެވޭނީ އެބައިމީހު ް‬
‫‪ ---‬ދަހިވެތިކަމަކީ ހިތުގެ ބަލިތަ ު‬
‫ށ ޒަކާތް‪ ،‬ނަމާދު‪ ،‬ރޯދަ އެއީ މި ބަލީގެ ފަރުވާއެވެ‪.‬‬
‫ހެޔޮ އަމަލުތަކުންނެވެ‪ .‬މިސާލަކަ ް‬

‫ދީލަތިކަމަށް ދީނުގައި ދެއްވާފައިވާ މަޤާމް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ .1‬ދީލަތިވުމަށް ﷲ އަމުރު ކުރައްވާފައިވުން‪ :‬ޤުދުސީ ހަދީޘެއްގެ މާނައިގައި ވެއެވެ‪.‬‬
‫" އޭ އާދަމްގެ ދަރިޔާއެވެ‪ .‬ކަލޭ ހޭދަކުރާހުށިކަމެވެ‪ .‬އެއިރުން ﷲ ކަލެއަށް ދެއްވާ ހުއްޓެވެ‪".‬‬
‫‪ .2‬ދީލަތި މީހުންނަށް މަލާއިކަތުންގެ ހެޔޮދުޢާ ލިބުން‪ :‬ރަސޫލާގެ ޙަދީޘް ފުޅެއްގެ މާނައިގައި ވެއެވެ‪.‬‬
‫" މީސްތަކުންގެ މައްޗަށް އިރުއަރާ ކޮންމެދުވަހަކު ދެ މަލާއިކަތުން ފައިބައި ވަޑައިގަންނަވާނެއެވެ‪ .‬އެތަނުން‬
‫ލން މިންވަރު‬
‫އެކަކު ދަންނަވާނެއެވެ‪ .‬އޭ ﷲ އެވެ‪ .‬ހޭދަކުރާމީހާއަށް ނަފާ ދެއްވައިފާނދޭވެ‪ .‬އަދި ދަހިމީހާއަށް ގެއް ު‬
‫ކުރައްވާފާނދޭވެ‪".‬‬
‫‪ .3‬ދީލަތިމީހުންގެ އީމާންކަން ވަރުގަދަވުން‪ :‬ރަސޫލާގެ ޙަދީޘް ފުޅެއްގެ މާނައިގައި ވެއެވެ‪.‬‬
‫ހންކުރެ އެންމެ ދީލަތި މީހުންނެވެ‪".‬‬
‫" މީސްތަކުންކުރެ އީމާންކަން އެންމެ ފުރިހަމަ މީހުންނަކީ އެމީ ު‬
‫‪ ---‬ﷲގެ މަގުގައި ހޭދަކުރެއްވުމަކީ ރަސޫލާ ވަރަށްބޮޑަށް އިސްކަންދެއްވި ކަމެކެވެ‪ .‬ރިވާވެގެން އައިސްފައި ވެއެވެ‪.‬‬
‫" އެއްދުވަހަކު މީހަކު ކީރިތި ރަސޫލާ ގެ އަރިހުން ދެ ފަރުބަދައެއްގެ ދެމެދުގައިވާ ބަކަރިތަކެއް ދެއްވުމަށް އެދުނެވެ‪.‬‬
‫އެހިނދު ހުރިހާ ބަކަރި އެއް އެކަލޭގެފާނު އޭނާއަށް ދެއްވިއެވެ‪".‬‬

‫ގ މަގުގައި ހޭދަކުރައްވާފައިވާއިރު އަނެއްބައި ބޭކަލުން‬

‫ކލުންގެ މުދަލުގެ ބޮޑު ބައެއް ﷲ ެ‬
‫ބައެއް އަޞްޙާބު ބޭކަލުން އެބޭ ަ‬
‫އެބޭކަލުންގެ މުޅި މިލްކިއްޔާތު ﷲގެ މަގުގައި ޤުރުބާން ކުރައްވަފައިވެއެވެ‪.‬‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪93‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬

‫ފިލާވަޅު ‪ :4‬މެހުމާންދާރީ އަދާކުރުމުގެ އަދަބުތައް‬

‫ތއް ފުއްދައިދިނުމެވެ‪.‬‬
‫ނންވާ އަސާސީ ބޭނުން ަ‬
‫ނނަށް ބޭ ު‬
‫ހތައި އެމީހު ް‬
‫‪ ---‬މެހެމާންދާރީ އަދާކުރުމަކީ މެހެމާނުންނަށް ކަމޭ ި‬
‫ނނަށް ކަމޭހިތްތެވުމުގެ‬
‫‪ ---‬ﷲގެ ރަސޫލާ އިބްރާހީމް އަލައިހިއްސަލާމް އެކަލޭގެފާނުގެ އަރިހަށް ވަޑައިގެންނެވި މެހެމާނު ް‬
‫ގޮތުން މަސްފަލަ ޅަ ގެރިއެއް ކަތިލައްވައި އެބޭކަލުން ފަރީއްކުޅުއްވުމަށް އަރިސްކުރެއްވި ވާހަކަ ޤުރްއާނުގައި ވެއެވެ‪.‬‬

‫މެހެމާންދާރީ އަދާކުރުމަށް ދީނުގައި ދެއްވާފާއިވާ އަހައްމިއްޔަތު‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫ކީރިތި ރަސޫލާ ޙަދީޘްކުރައްވާފައިވެއެވެ‪" .‬ﷲ އަށާއި އަޚިރަތްދުވަހަށް އީމާންވާމީހަކު ވިއްޔާ މެހެމާނުންނަށް‬
‫ކަމޭހިތާހުށިކަމެވެ‪ .‬ﷲ އަށާއި އަޚިރަތްދުވަހަށް އީމާންވާމީހަކު ވިއްޔާ އެއްރޭ އެއްދުވާ ވަންދެން ވަރުގަދައަށް ޖާފަތްދޭން‬
‫މ އެއީ ޞަދަޤާތެކެވެ‪".‬‬
‫ނނީ ‪ 3‬ދުވަހެވެ‪ .‬މިއަށްވުރެ އިތުރުކޮށްފިނަ ަ‬
‫ވާނެއެވެ‪( .‬އާދައިގެ ގޮތެއްގައި) ޖާފަތް ދިނުން އޮން ަ‬
‫އެހެން ޙަދީޘެއްގައި ވެއެވެ‪.‬‬
‫ފއިގެން ނުވާނެއެވެ‪".‬‬
‫"ބަޔަކު މީހުންގެ މެހުމާނެއްގެ ގޮތުގައި ހުރިމީހަކު އެމީހުންގެ ހުއްދައަކާއިނުލައި ސުންނަތް ރޯދަހި ަ‬

‫މެހުމާންދާރީ އަދާކުރުމުގެ އަދަބުތައް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ 3 .1‬ދުވަސް ވަންދެން މެހެމާންދާރީ އަދާކުރުން‬
‫ނ‬
‫‪ .2‬ފުރަތަމަ ދުވަހު ވީ އެންމެ ރަނގަޅަކަށް ކެއުމާއި ބުއިމުގެ ކަންތައް ކޮށްދިނު ް‬
‫‪ .3‬މެހުމާނާ ލައްވާ އެއްވެސް މަސައްކަތެއް ނުކުރުވުން‬
‫‪ .4‬މެހުމާނާ ފުރުވަން ދިއުން‪( .‬ގޭގެ ދޮރާއިހަމައަށް މެހުމާނާ ގޮވައިގެން ދިއުމަކީ ރަސޫލާގެ ސުންނަތުގެ‬
‫ތެރެއިން ވާކަމެކެވެ‪).‬‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪94‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬

‫ފިލާވަޅު ‪ :5‬މަޖިލީހުގެ އަދަބުތައް‬

‫މަޖިލީހުގެ ބައެއް އަދަބުތައް‬ ‫‪‬‬
‫‪ .1‬މަޖިލީހެއްގައި ތިއްބައި އެތަނަށް ޙާޟިރުވާ އެހެން މީހުންނަށް ސަލާމްކުރުން‬
‫‪ .2‬މަޖިލިސް ރޭވި ފަރާތަކުން ކަނޑައަޅާ ތަނެއްގައި ތިމާ އިށީނުން‬
‫‪ . 3‬ޖަލްސާއެއްގައި ތިބި ބަޔަކަށް އުނދަގޫވާނެހެން މީސްތަކުންގެ މެދުގައި ނުއިށީނުން‬
‫ރަސޫލާގެ ޙަދީޘްފުޅެއްގެ މާނައިގައިވެއެވެ‪ " .‬މަޖިލީހެއްގައި ތިބި މީހުންގެ ދިމާމެދުގައި އައިސް އިށީންނަ‬
‫އޓެވެ‪".‬‬
‫މީހާއަށް ލަޢުނަތް ހު ް‬
‫‪ . 4‬އިށީނދެތިބި ދެމީހެއްގެ ދެމެދުގައި އެދެމީހުންގެ ހުއްދައެއްނެތި ނުއިށީނުން‪.‬‬
‫ރަސޫލާގެ ޙަދީޘްފުޅެއްގެ މާނައިގައިވެއެވެ‪ " .‬މަޖިލީހެއްގައި ތިބި ދެމީހެއްގެ ދެމެދުގައި އެދެމީހުންގެ‬
‫މވެ‪".‬‬
‫ހށިކަ ެ‬
‫ހުއްދައަކާނުލައި ނުއިންނަ ު‬
‫‪ .5‬ތަންކޮޅެއް ލަހުން އާދެވިއްޖެނަމަ ތަންއޮތް ތަނެއްގައި އިށީނުން‬
‫ގއި) އެވެ‪".‬‬
‫ނ ފަހަތުގައި (ޖާގައޮތް ހިސާބެއް ަ‬
‫" އަހަރެމެން ކީރިތި ރަސޫލާގެ މަޖިލީހަށް ޙާޟިރުވެ އިށީންނަ ީ‬
‫‪ . 6‬މަޖިލީހުގައި ތިބި އެހެން ބަޔަކަށް ސުވާލު އުފެދޭގޮތަށް ދެމީހަކު ސިއްރުން ވާހަކަ ނުދެއްކުން‪.‬‬
‫ގއި އެކަކު‬
‫ރަސޫލާގެ ޙަދީޘްފުޅެއްގެ މާނައިގައިވެއެވެ‪ " .‬ތިޔަބައިމީހުންގެ ތެރެއިން ‪ 3‬މީހުން ތިބި މަޖިލީހެއް ަ‬
‫ނޖެހުން ލިބޭނެއެވެ‪".‬‬
‫ބކީ އަނެކާއަށް އެކަމުން ހިތްހަމަ ު‬
‫ފިޔަވައި އަނެއްދެމީހުން ސިއްރުވާހަކަ ނުދައްކާ ހުށިކަމެވެ‪ .‬ސަބަ ަ‬
‫‪ .7‬މަޖިލީހުގައި އިނދެފައި ތެދުވެގެން ދިޔަމީހަކު އެނބުރި އައުމުން އޭނާއަށް އޭނާ ކުރިން އިން ޖާގަ ދިނުން‪.‬‬
‫ރަސޫލާގެ ޙަދީޘްފުޅެއްގެ މާނައިގައިވެއެވެ‪ " .‬މަޖިލީހެއްގައި އިނދެފައި ތެދުވެގެން ދާމީހާ އެނބުރި‬
‫އަތުވެއްޖެނަމަ އޭނާ ކުރިން އިންތަން އެންމެ ޙައްޤުވެގެން ވަނީ އޭނާއަށެވެ‪".‬‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪95‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬

‫ފިލާވަޅު ‪ :6‬ކެއިން ބުއިމުގެ އަދަބުތައް‬

‫‪ .1‬ކެއުމުގެ ކުރިންނާއި ފަހުން އަތާއި އަނގަ ދޮވުން‬
‫ރަސޫލާގެ ޙަދީޘްފުޅެއްގެ މާނައިގައިވެއެވެ‪ " .‬ކެއުމުގެ ބަރަކާތް ހުރީ ކެއުމުގެ ކުރިންނާއި ފަހުން ވުޟޫ‬
‫ކުރުމުގައެވެ (އެބަހީ އަތާއި އަނގަ ދޮވެ ސާފުރުރުމުގައެވެ)‪".‬‬
‫‪ .2‬ކެއުމުގެ ކުރިން ބިސްމ ކިޔުމާއި ކެއުމަށްފަހު ﷲއަށް ޙަމްދުކުރުން‬
‫ރަސޫލާގެ ޙަދީޘްފުޅެއްގެ މާނައިގައިވެއެވެ‪ " .‬މތިޔަބައިމީހުންކުރެ އެއްވެސް މީހަކު އެއްޗެއް ކާނަމަ ބިސްމި‬
‫މިފަދައިން‬ ‫اّلل ّأوله وآخره‬
‫بسم ّ‬ ‫ޖ ނަމަ‬
‫ކިޔަންވާނެއެވެ‪ .‬ކެއުމުގެ ކުރިން ބިސްމި ކިޔަން ހަނދާން ނެތިއް ެ‬
‫ކިޔަންވާނެއެވެ‪".‬‬
‫‪ .3‬ކާތަކެތީގެ އައިބު ނުކިޔުން‬
‫ކީރިތި ރަސޫލާ ފަހަރެއްގައިވެސް ކާތަކެތީގައި ހުންނަ އުނިކަމެއްގެ ވާހަކަ ޙަދީޘެއް ނުކުރައްވައެވެ‪.‬‬
‫އވެ‪.‬‬
‫ނނަމަ ދޫކޮށްލައްވަ ެ‬
‫ބޭނުންފުޅުނަމަ ފަރިއްކުޅުއްވައެވެ‪ .‬ބޭނުން ނޫ ް‬
‫‪ .4‬ކަނާއަތުން ކެއުމާއި ތިމާއާ ވީފަރާތުން ކެއުން‬
‫ރަސޫލާގެ ޙަދީޘްފުޅެއްގެ މާނައިގައިވެއެވެ‪ " .‬އޭ ކޮއިފުޅާއެވެ! ބިސްމި ކިޔާށެވެ‪ .‬އަދި ކަނާއަތުން ކާށެވެ‪ .‬އަދި‬
‫ތިމާއާއި ވީ ފަރާތުން ކާށެވެ‪".‬‬
‫‪ .5‬ލެނގިލައިގެން އޮވެ ނުކެއުން‬
‫ކޅުއްވައެއް‬
‫ރަސޫލާގެ ޙަދީޘްފުޅެއްގެ މާނައިގައިވެއެވެ‪ " .‬ތިމަންކަލޭގެފާނު ލެނގިލައިގެން އޮންނަވައި ފަރީއް ު‬
‫ނޫޅުއްވަމެވެ‪".‬‬
‫‪ .6‬ކެއުމުގެ ސުފުރާމަތީގައި ވާހަކަދެއްކުން‬
‫ނއި ވާހަކަފުޅު ދައްކަވާކަން ސާބިތުވެއެވެ‪.‬‬
‫ނ ާ‬
‫ކީރިތި ރަސޫލާ ފަރީއްކުޅުއްވާއިރު އަރިހުގައި ތިއްބަވާ ޞަހާބީ ް‬
‫‪ .7‬ޖާފަތްދިން ފަރާތަކަށް ހެޔޮދުޢާ ކުރުން‬
‫ރަސޫލާގެ ޙަދީޘްފުޅެއްގެ މާނައިގައިވެއެވެ‪ " .‬ތިޔަބައިމީހުންގެ ތެރެއިން ރޯދަވެރިން ރޯދަވީއްލައިފިއެވެ‪ .‬އަދި‬
‫ނ ކައިފިއެވެ‪ .‬އަދި ތިޔަބައިމީހުންގެ މައްޗަށް މަލާއިކަތުން ހެޔޮދުޢާ ކުރައްވާފިއެވެ‪" .‬‬
‫ހ ް‬
‫ތިޔަބައިމީހުންގެ ކާތަކެތިން މީ ު‬
‫‪ .8‬މަޖިލީހުގައި ތިމާއަށްވުރެ ބޮޑުމީހަކު އިންދައި ތިމާ އިސްވޭ ކާން ނުފެށުން‬
‫" ތިމަންމެން ކީރިތިރަސޫލާ އަރިހުގައި ކެއުމަކަށް ޙާޟިރުވެއްޖެނަމަ އެކަލޭގެފާނު ނުފައްޓާވަނީސް ތިމަންމެން‬
‫ނުފައްޓަވަމެވެ‪".‬‬
‫‪ .9‬ﷲގެ ނިޢުމަތައް ޤަދަރުކުރުން‬
‫ރަސޫލާ ކައި ނިންމެވުމަށްފަހު އިނގިލިތައް ލޮވެލައްވައެވެ‪ .‬އަދި ޙަދީޘްފުޅު ކުރެއްވިއެވެ‪ " .‬ތިޔަބައިމީހުންގެ‬
‫އޠާނާއަށް‬
‫ކާތަކެތިން އެތިކޮޅެއް ސުފުރާމައްޗަށް ވެއްޓިއްޖެނަމަ އެ ނަގައި ފޮޅާލުމަށްފަހު ކާލާހުށިކަމެވެ‪ .‬ޝަ ި‬
‫ދޫކޮށްނުލާހުށިކަމެވެ‪".‬‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪96‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬

 ‫އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތު ގްރޭޑް ‪ 11‬ގެ ދަރިވަރުންގެ ފޮތުގެ ޚުލާޞާ‬

‫ބުއިމުގެ އަދަބުތައް‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ .1‬އެތެރެ ނުފެންނަ ކަންވާރެއްގައި އަނގަޖަހައިގެން ފެންނުބުއިން‬
‫އން ކީރިތިރަސޫލާ ވަނީ މަނާ ކުރައްވާފައެވެ‪".‬‬
‫" ފެންއަޅާ ހަންފަދަ ތަކެތީގައި އަނގަޖަހައިގެން ފެންބު ި‬
‫‪ .2‬ބޯއެއްޗެއްސަށް އަނގައިން ނުފުމުން‬
‫ތިމާ ބޯއެއްޗެއްގެ ތެރެއަށް ނޭވާ އެޅުމާއި އޭގެތެރެއަށް ފުމުން ކީރިތި ރަސޫލާ މަނާ ކުރެއްވިއެވެ‪.‬‬
‫‪ .3‬ރަނާއި ރިހީގެ ކަންވާރުން ނުބުއިން‬
‫ރަސޫލާގެ ޙަދީޘްފުޅެއްގެ މާނައިގައިވެއެވެ‪ " .‬ރިހީގެ ކަންވާރެއްގައި ބޯ މީހާ އޭނާގެ ބަނޑަށް އެ އަޅަނީ‬
‫ނަރަކައިގެ އަލިފާނެވެ‪".‬‬
‫‪ .4‬ބަނޑު ނުފުރުން‬
‫ރަސޫލާގެ ޙަދީޘްފުޅެއްގެ މާނައިގައިވެއެވެ‪ " .‬އިންސާނާ އެއްޗެއް އަޅައި ފުރާލާ އެންމެ ނުބައި ކަންވާރަކީ‬
‫ގ ‪ 1/3‬އަށް ކައި‬
‫ބަނޑެވެ‪ .‬ބަނޑުފުރާނަ މުއްތިވާ ވަރުގެ މަދު ކާއެތިކޮޅަކުން އޭނާއަށް ފުދޭނެއެވެ‪ .‬ނުވަތަ ބަނޑު ެ‬
‫ހށިކަމެވެ‪".‬‬
‫ނވާލާން ބަހައްޓާ ު‬
‫‪ 1/3‬އަށް ފެންބޮއި އަނެއްބައި ޭ‬

‫‪ ‬ކެއިން ބުއިމުގެ އާދަތަކުގައި ހިފެހެއްޓުމުގެ ފައިދާ‪:‬‬

‫‪ ‬ފުރިހަމަ ސިއްހަތެއްގައި ހުރެވުން‬
‫‪ ‬ރިވެތި އަޚްލާޤުން ޒީނަތްތެރިވުން‬
‫‪ ‬އިސްރާފުކުރުމުން ދުރުހެލި ވެވުން‬
‫ފއިދާތަކެއް ވުން‬
‫‪ ‬އިޤްތިޞާދީ ގޮތުން ގިނަ ަ‬
‫ނ‬
‫‪ ‬ﷲގެ ރުހިވޮޑިގަތުން ލިބު ް‬
‫ނ‬
‫‪ ‬ސުވަރުގޭގެ ނިޢުމަތަށް މަގުފަހިވު ް‬

‫ޞަފްހާ ‪ 97‬ގެ ‪97‬‬ ‫‪12 14-4018‬ސީ‬ ‫ޙުމައިދު ޢަލީ‬