گفتگو با گلفام خیام

‫وقتینوازنده راسـتگوباشد‬
‫روی مناثرمیگــذارد‬
‫گفتوگو با گلفام خیام‪ ،‬آهنگساز و نوازندهی گیتار کالسیک ایرانی‬
‫بابک ولیپور‬
‫‪Valipour.b@gmail.com‬‬
‫و تدریس تخصصی ساز گیتار در مدرسهی‬ ‫قبل در سر داشت و سرانجام موفق شد زیر‬ ‫کافی اســت گیتاریست کالسیک یا حتی‬
‫بینالمللی ژنو از تجربیات حرفهای تدریس‬ ‫نظر ایشان‪ ،‬باالترین مدرک تکنوازی آنجا‪،‬‬ ‫عالقهمند به این ســاز باشــید و اجراها و‬
‫او محسوب میشود‪ .‬همچنین خیام سابقهی‬ ‫موسوم به «تکنوازی گیتار کالسیک» را با‬ ‫اخبار جشنوارهها و فستیوالهای این ساز‬
‫تدریس در دانشــكدهی موسیقی دانشگاه‬ ‫درجهی ممتاز دریافت کند‪ .‬یادگیری اصول‬ ‫پرطرفدار را در سایتهای اینترنتی دنبال‬
‫هنر تهران را در کارنامه دارد‪.‬‬ ‫بداههنوازی بر روی گیتار و اجرای قطعات‬ ‫کنید‪ .‬احتماالً تعجب یا خوشحالی واکنشی‬
‫تابســتان گذشــته او همراه با نوازندهی‬ ‫متنوعی از رپرتوار معاصر گیتار کالســیک‬ ‫اســت که بعد از دیدن نام یک ایرانی در‬
‫اسپانیایی ویوال‪« ،‬ایزابل ویانوئوا» قطعاتی از‬ ‫از نتایج حضور در ایــن کالس بود‪ .‬آلبوم‬ ‫بین نامهای بزرگان این ساز به شما دست‬
‫موسیقی اقوام مختلف متشكل از تکنوازی‬ ‫«راوی» که تمام آن به موسیقی بوگدانوویچ‬ ‫میدهد‪« .‬گلفام خیام» در ســال گذشته‬
‫و دونوازی را در تــاالر رودکی اجرا کردند‪.‬‬ ‫تعلق دارد‪ ،‬موفقیت در مسابقهی نوازندگی‬ ‫در چند فستیوال گیتار کالسیک اروپایی‬
‫تكنیک برتر گیتارنــوازی‪ ،‬موزیكالیتهی‬ ‫کنســرواتوار ژنو و اجرای کنسرتوی گیتار‬ ‫بهعنوان تکنواز حاضر شــد و با اجراهای‬
‫خوب و تســلط اجرایی خیام‪ ،‬این برنامه را‬ ‫شــماره ‪« 3‬لئو بروور»‪ ،‬آهنگساز کوبایی‬ ‫قابل قبول خــود‪ ،‬دعوتهای دیگری را هم‬
‫برای گیتارنوازان و گیتاردوستان حاضر در‬ ‫همراه با ارکستر سمفونیک کنسرواتوار ژنو‬ ‫برای ســال آینده دریافت کرد‪ .‬وی متولد‬
‫تاالر دلچســب و بهیادماندنی کرد‪ .‬فضای‬ ‫از دیگر دستاوردهای این دوران نوازندگی‬ ‫‪ 1361‬در تهران است‪ ،‬تحصیل موسیقی را‬
‫بداههگونه و مدهای برگرفته از موســیقی‬ ‫خیام بهشمار میآید‪.‬‬ ‫در ششسالگی با پیانو آغاز کرد و یکسال‬
‫ایرانی ســاختههای او را برای بسیاری از‬ ‫گلفــام خیــام بهعنــوان تکنــواز در‬ ‫بعد‪ ،‬جذب گیتار کالســیک شد‪« .‬سیامک‬
‫مخاطبان‪ ،‬بدیع و متفاوت جلوه میدهند‪.‬‬ ‫فستیوالهای بینالمللی متعددی ازجمله‪:‬‬ ‫مهاجر»‪« ،‬کاظم موذن» و «بهداد مقدسی»‬
‫آشناییاش با موسیقی ایرانی به حضورش‬ ‫فســتیوال بینالمللــی گیتــار آرهوس‪،‬‬ ‫معلمان گیتــار او در ایران بودند‪ .‬خیام که‬
‫در کالسهای سهتار «مســعود شعاری»‪،‬‬ ‫فســتیوال بینالمللی گراندین‪ ،‬فستیوال‬ ‫در ایران گیتار کالسیک را همواره بهصورت‬
‫«حامــد مهاجر» و «نادر فوالدینســب»‬ ‫بینالمللی گیتــار کپنهاگ‪ ،‬فســتیوال‬ ‫جدی دنبــال میکرد‪ ،‬در ســال ‪ 1383‬با‬
‫برمیگردد‪.‬‬ ‫موسیقی ژنو‪ ،‬فســتیوال بینالمللی گیتار‬ ‫دریافت بورس تحصیلی‪ ،‬راهی آمریكا شد‬
‫«گیتــار شــاعر» و «راوی» آلبومهای‬ ‫آلبورگ و مرکز هنری نارگستی در ایروان‬ ‫و در دانشگاه سینسیناتی زیر نظر پرفسور‬
‫منتشرشــده از گیتارنوازی گلفام خیام‬ ‫شــرکت کرده اســت‪ .‬او مسترکالسهای‬ ‫«کلر کاالهان» و راهنمایی پروفســور «لی‬
‫است‪ .‬آثاری از «پونسه»‪« ،‬دومنیكونی»‪،‬‬ ‫نوازندگان مشــهوری همچــون‪« :‬نایجل‬ ‫فایزر» و «اسكار گیلیا» مدرک کارشناسی‬
‫بوگدانوویچ و «هوشــیار خیام» در کنار‬ ‫نورت»‪« ،‬کارلــوس پِ ِرز»‪« ،‬آنیلو دِزیدِ ریو»‪،‬‬ ‫ارشــد نوازندگــی گیتار کالســیک را‬
‫قطعهی «یاس بنفش» از او که همگی برای‬ ‫«لوییجی آتادمــو»‪« ،‬داگوبرتو لینهارس»‪،‬‬ ‫گرفت‪ .‬کنســرواتوار ژنو و کالس «دوشان‬
‫گیتار سولو نوشته شــده در گیتار شاعر‬ ‫«رافائال اســمیت» و «مارســین دیال» را‬ ‫بوگدانوویچ» مقصد بعدی او بود‪ .‬نوازندگی‬
‫گرد آمده است‪ .‬دومین آلبوماش که با نام‬ ‫گذرانده اســت‪ .‬تدریس بهعنوان دستیار‬ ‫زیر نظر بوگدانوویچ‪ ،‬نوازنده و آهنگســاز‬
‫راوی در ایران و کانادا منتشر شد‪ ،‬عالوهبر‬ ‫پروفسور کاالهان در دانشگاه سینسیناتی‬ ‫صربستانی‪ ،‬ایدهای بود که گلفام از چند سال‬
‫‪42‬‬
‫گلفام خیام و ایزابل ویانوئوا ‪-‬تاالر رودکی ‪1392‬‬
‫ماننــد بداههنوازیهــا‬ ‫تکنــوازی گیتــار‬

‫یــا ریتم هــای پیچیده‪.‬‬ ‫کالسیک‪ ،‬قطعاتی از‬
‫بــه ژنــو رفتــم تــا با‬ ‫دونوازی گیتار و عود‬
‫بوگدانوویــچ کار کنــم‪.‬‬ ‫را نیز شامل میشود؛‬
‫موســیقی بوگدانوویــچ‬ ‫نوازنــدهی عود این‬
‫زبانی شــخصی اســت و‬ ‫مجموعه «ســیاوش‬
‫فراتر از کلیشــه های ساز‬ ‫روشن» است‪« .‬پنج‬
‫گیتار حرکت میکند‪ .‬او‬ ‫مینیاتــور ایرانی»‬
‫رپرتــوار معاصر گیتار را‬ ‫بخشــی از راوی را‬
‫گسترش داده است‪.‬‬ ‫تشكیل میدهد که‬
‫در ایــن ســال ها‬ ‫بوگدانوویچ نت آن را‬
‫در دنیــای گیتــار‬ ‫به گلفام خیام تقدیم‬
‫کالســیک نوازنده‪-‬‬ ‫کرده است‪.‬‬
‫آ هنگســا ز ها یی‬ ‫در حال حاضر گلفام‬
‫مثــل بوگدانوویچ یا‬ ‫خیــام در دورهی‬
‫«سرجیو اسد» شهرت‬ ‫عالی آهنگســازی‬
‫زیادی پیدا کردهاند؛‬ ‫کنســرواتوار ژنــو‬
‫شما به عنوان هنرجو‪،‬‬ ‫مشــغول به تحصیل‬
‫هم بــا این دســته‬ ‫است‪ .‬فرصتی دست‬
‫کار کردهایــد و هم‬ ‫داد تــا در ســفر‬
‫با کســانی که صرف ًا‬ ‫اخیرش بــه ایران‬
‫نوازنــدگان مطرحی‬ ‫دربارهی موسیقی و‬
‫هســتند‪ ،‬مثل «دزیدریــو» و «دیال»؛‬ ‫خوشــش آمد‪ .‬سال بعد ســی‪.‬دی‪« .‬راوی»‬ ‫گیتارنوازی با او گفتوگو کنم‪ ،‬هرچند که‬
‫ویژگی هــای کار کردن با هر کدام از این‬ ‫را که با انتشــارات «دوبرمن» منتشر کردم‪،‬‬ ‫بسیار فروتنانه دربارهی موسیقی صحبت‬
‫گروهها چیست؟‬ ‫شــنید و ســپس ایمیلی زد و دعــوت کرد‬ ‫میکنــد و تأکید دارد کــه هرگز قصد‬
‫برای من همیشــه جالب اســت کــه بدانم‬ ‫کــه قطعــات بوگدانوویــچ را در مــاه اکتبر‬ ‫نسخهپیچی برای اهالی موسیقی را ندارد‪،‬‬
‫هــر نوازنده چــه نگاهی به موســیقی دارد‪.‬‬ ‫‪ 2012‬در فســتیوال آرهــوس اجــرا کنم‪ .‬با‬ ‫اما گفتههایش میتواند برای عالقهمندان‬
‫چه چشــم اندازی بــرای اجــرای صدباره ی‬ ‫خوشــحالی قبول کردم‪ .‬خوش شــانس بودم‬ ‫به گیتار و موسیقی کالسیک تأملبرانگیز‬
‫قطعه ای که توســط دیگــران و خودش اجرا‬ ‫کــه برگزارکننده های فســتیوالهای دیگری‬ ‫و مفید باشد‪.‬‬
‫شده اســت‪ ،‬دارد‪ .‬با چه ایده ای جلو می رود‬ ‫در بین تماشــاگران آرهوس حضور داشــتند‬
‫تا اصالت قطعه را نشــان بدهد و در عین حال‬ ‫که مرا برای فســتیوال کوپنهاگ در تابستان‬ ‫خانم خیام‪ ،‬شــما در ماههــای اخیر در‬
‫زبان شــخصی خودش را هم داشته باشد‪ .‬تا‬ ‫و آلبورگ در مــاه نوامبر دعوت کردند‪ .‬اینها‬ ‫فســتیوالهای مختلف اروپایی در کنار‬
‫فرصتی پیش می آمد در کارگاه های آموزشی‬ ‫مثل زنجیر بههم وصل شدند‪.‬‬ ‫نوازندگان مطرحی‪ ،‬مانند «دیوید راسل»‪،‬‬
‫استادان نوازنده شرکت می کردم و برای آنها‬ ‫شما در آلبوم اولتان «گیتار شاعر» چند‬ ‫«جودیشل پروی»‪« ،‬مارسین دیال» و گروه‬
‫ساز می زدم‪ .‬همچنین کار کردن با آهنگسازان‬ ‫کار از بوگدانوویــچ اجرا کردید‪ ،‬اما آلبوم‬ ‫بیجینگ دوئو برنامه اجرا کردهاید‪ .‬چطور‬
‫برای من بســیار آموزنــده و تأثیر گذار بود تا‬ ‫ال به آثار بوگدانوویچ‬‫دومتان‪« ،‬راوی» را ک ً‬ ‫به این فستیوالها راه پیدا کردید؟‬
‫با ایده های موســیقایی پنهان اثر آشنا شوم‪.‬‬ ‫اختصاص دادید‪ ،‬دلیــل این جهتگیری‬ ‫این اتفاق برایم افتخار بزرگی است‪ .‬نخستین‬
‫بســیاری از نوازندگان بــزرگ روی‬ ‫چیست؟‬ ‫دعوت را ســال گذشــته از فستیوال آرهوس‬
‫احساس شــخصی و فردیت موسیقایی‬ ‫نخستینبار که موسیقی بوگدانوویچ را شنیدم‬ ‫دانمارک گرفتم‪ .‬ســال ‪ 2010‬در کنسرواتوار‬
‫تأکید دارند‪ .‬در ایــن زمینه چه نظری‬ ‫آنقدر تحت تأثیر قرار گرفتم که آرزو کردم یک‬ ‫ژنــو برای کنســرت نهایی دیپلم سولیســت‬
‫دارید؟‬ ‫آلبوم از موسیقی او منتشــر کنم‪ .‬گیتار شاعر‬ ‫آمــاده می شــدم؛ یکــی از برگزارکنندگان‬
‫فردیــت و زبــان شــخصی بســیار اهمیت‬ ‫که منتشــر شــد من هنوز با خود بوگدانوویچ‬ ‫فســتیوال آرهوس برای سمینار موزیکولوژی‬
‫دارد‪ .‬جنبههــای زیادی در شــکلگیری این‬ ‫کار نکــرده بودم‪ .‬موســیقی او پیچیدگیهایی‬ ‫به ژنــو آمده بــود‪ .‬او تمرین هــای مرا روی‬
‫فردیت نقش دارند؛ از شــعری که میخواند‬ ‫داشت که توانایی اجرای کامل آن را نداشتم؛‬ ‫موســیقی بوگدانوویــچ دیــد و از ایدهی آن‬
‫‪43‬‬
‫را برای اجرای قانعکننده از رپرتوار متوســط‬ ‫تا منظره ای که میبیند همه در چشــمانداز و‬
‫بدهیم و در مقابل امتیاز کمتری برای اجرای‬ ‫تفسیر موســیقایی نوازنده اثر دارند‪ .‬آموزش‬
‫کافی است با موسیقی با تعصب‬
‫ضعیف از رپرتوار مشــکل در نظر بگیریم‪ .‬در‬ ‫و عمیق ترشــدن در حوزه ی موســیقی برای‬
‫روبهرو نشویم‪ .‬هر قدر شنونده‬
‫نوازندگی چهار عنصــر اهمیت دارد‪ .‬کنترل‪،‬‬ ‫نوازنده مهم اســت‪ .‬تنها انگشتها نیستند که‬
‫بیشــتر موسیقی شــنیده و‬
‫وضوح‪ ،‬تضاد‪ ،‬و زبان شخصی که در انگلیسی‬ ‫باید کار انجام بدهند‪ .‬باید بداند که در پشت‬
‫دربــارهی آن خوانده باشــد‬
‫به آن عوامل چهار “‪ ”c‬می گویند‪clarity, :‬‬ ‫صحنه ی نتها چــه اتفاقی می افتد‪ .‬الیههای‬
‫میتواند به موسیقی عمیقتر‬
‫‪.control , contrast, charisma‬‬ ‫مختلف قطعه (فــرم‪ ،‬بافت‪ ،‬هارمونی و ‪ )...‬را‬
‫گــوش بدهد و قطع ًا بیشــتر‬
‫در واقع کنترل‪ ،‬اشاره به توانایی کنترلکردن‬ ‫تشــخیص دهد و عالوهبر تکنیــک‪ ،‬قطعه ی‬
‫میتواند با آن ارتباط برقرار کند‬
‫و تحت اختیارداشــتن تکنیک قطعه اســت‪.‬‬ ‫موســیقی نیز برایش درونی شود تا بتواند با‬
‫«وضوح» اشــاره بــه وضوح آرتیکوالســیون‬ ‫آن یکی شــود‪ .‬آنجاست که دیگر قطعه از آن‬
‫و جملهبنــدی دارد و وضــوح رنگ اســت‪.‬‬ ‫اوست و در این مرحله نوازنده ‪ ،‬خالق و مالک‬
‫کنتراســت یا تضاد به مفهوم شــکلدادن و‬ ‫آن اثر است‪ .‬واریاســیون های «گولدبرگ» با‬
‫بیــان قانع کننده از شــمای دینامیکی قطعه‪،‬‬ ‫اجــرای دوم «گولد» امضــای ابدی و فضایی‬
‫همچنین تضاد در شــیوه ی بیــان نوازندگی‬ ‫جادویــی دارد‪ .‬بخشــی جادویی و شــخصی‬
‫ســبکهای مختلــف موســیقی‪ ،‬تضــاد در‬ ‫که شــاید هیچ معلمــی نتواند آموزش بدهد‪.‬‬
‫آنرو شــده بود‪ .‬وقتی هارمونــی بدانیم خیلی‬ ‫اســتفاده از رنــگ صوتی اســت و در نهایت‬ ‫آنجایی که روح نوازنده و شنونده درگیر هنر‬
‫چیزها روی گیتار راحتتر میشود‪ ،‬حفظکردن‬ ‫کاریزما یا زبان شــخص و زیباییشناسی فرد‬ ‫شده و با هم یکی میشوند‪.‬‬
‫قطعات آســان میشود‪ .‬گوشدادن به موسیقی‬ ‫از قطعه و امضای نوازنده در آن اجرا اســت‪.‬‬ ‫مسابقات گیتار کالســیک بسیاری در‬
‫و شناخت رپرتوار کلّی موسیقی اهمیت زیادی‬ ‫در نتیجه اجــرای قانع کننده تمام این الیهها‬ ‫نقــاط مختلف جهان برگزار میشــود‪.‬‬
‫دارد و اینها خوراک یک نوازنده هستند‪ .‬نباید‬ ‫را شامل می شــود و قضاوت براساس همه ی‬ ‫فواید و مضرات این مســابقات را در چه‬
‫خودمان را در حوزه ی گیتار کالسیک محدود‬ ‫ایــن عناصــر‪ ،‬قضاوتی متعــادل خواهد بود‪.‬‬ ‫می دانید؟‬
‫کنیم‪ .‬من از دوســتان غیرگیتاریستم خیلی‬ ‫در پاســخ به پرسش شــما‪ ،‬به نظرم مسابقه‬ ‫این مسابقات حساســیت و دقت نوازندگان‬
‫چیزها یاد گرفته ام‪ .‬برای یک ویلنیســت اگر‬ ‫الزم است و سبب انگیزه میشود‪ .‬کالسها و‬ ‫را افزایــش میدهنــد و بســیاری وقتهــا‬
‫بــاخ بزنیــد دریایی از کمک برای شماســت‬ ‫سمینارها هم الزم هســتند‪ .‬هر چقدر بشود‬ ‫جایزه شــان تور کنسرت های ســاالنه است‪.‬‬
‫که از دید حرکت آرشــه آرتیکوالســیون را‬ ‫ســرویس های بیشتری به نوازندگان داد بهتر‬ ‫بعضــی وقتهــا فرصت هایــی هســتند که‬
‫تصحیــح کند‪ .‬همیشــه مثال های «اســکار‬ ‫است‪ ،‬اما محدودیت های مالی و نبود حامیان‬ ‫نوازنده با ارکســتر کنســرتو گیتار بزند‪ ،‬ولی‬
‫گیلیــا» در کالس خــارج از حــوزه ی گیتار‬ ‫مالی و پیچیدگیهــای گرفتن مجوز در ایران‬ ‫گاهی وقت ها مســابقات باعث میشــوند که‬
‫ال می گفت اگــر میخواهید والس را‬ ‫بود؛ مثــ ً‬ ‫کار را سخت میکند‪.‬‬ ‫روح و زبان شــخصی یک نوازنده از بین برود‬
‫خــوب بزنید به «ال والــس» راول گوش کنید‪.‬‬ ‫به گیتاریستهای کالسیک خیلی توصیه‬ ‫و خیلــی زیــاد درگیر تکنیــک و یکنواختی‬
‫باید عمیقتر فکر کرد و بیشــتر شنید و از خود‬ ‫میشــود که خود را محدود بــه گیتار‬ ‫رپرتوار استاندارد و معمول شود‪.‬‬
‫بیشتر انتظار داشت‪.‬‬ ‫نكنند و به سازهای مختلف گوش بدهند‬ ‫شما در مسابقه ی گیتار کالسیک ایران‬
‫شما در فستیوالهای مختلف قطعاتی از‬ ‫و در تئوری موســیقی و هارمونی و سلفژ‬ ‫در نقش داور حاضــر بودید و اجراها را‬
‫باخ‪ ،‬بــروور و بوگدانوویچ اجرا کردهاید‪.‬‬ ‫جدی ببینند‪ .‬شــما این موارد را‬ ‫آموزش ّ‬ ‫از نزدیک دیدیــد‪ .‬نظرتان درباره ی این‬
‫هنگام تمرین قطعــات دورههای مختلف‬ ‫چقدر مؤثر میدانید؟ چگونه در کارتان از‬ ‫مسابقه چه بود؟‬
‫در هر یک به چهچیزهایی توجه میکنید؟‬ ‫این مهارتها بهره میبرید؟‬ ‫با توجه به امکانات محدود و مراحل پیچیده ی‬
‫یک قســمت کار همان مشــقکردن اســت؛‬ ‫ً‬
‫شــاید در تمرین یک قطعه مســتقیما متوجه‬ ‫اخــذ مجوز اگر بتــوان ترتیبی اتخاذ کرد که‬
‫از لحاظ تمرین تکنیک بررســی فــرم‪ ،‬بافت‪،‬‬ ‫اســتفاده از این دانشها در کار نباشــیم‪ ،‬اما‬ ‫مسابقهی گیتار در ایران چندمرحلهای باشد‬
‫مســیر دینامیکی‪ ،‬تمبر (رنــگ) و ‪ ...‬که قب ً‬
‫ال‬ ‫همهی اینها تأثیر دارند‪ .‬سال پیش سعی کردم‬ ‫و ســطح بندی نیز داشته باشــد‪ ،‬بهطوری که‬
‫صحبت شد در همهی رپرتوارها مشترک است‪،‬‬ ‫برای درک هارمونــی کوارتتهای زهی آنها را‬ ‫در هر مرحله قطعات اجباری داشــته باشــد‬
‫تمرین خیلی آهســته همــراه باانتقاد بیرحم‬ ‫روی پیانو بزنم‪ .‬چنــدی بعد که درگیر تمرین‬ ‫بســیار تأثیر گذارتر خواهد بود‪ .‬آن مســابقه‬
‫خود‪ .‬نکتهی دیگر آموختن ســبک اســت که‬ ‫یک قطعه برای آنســامبل گیتــار بودم دیدم‬ ‫ســطحبندی نداشــت و قضــاوت را ســخت‬
‫لزومــاً اجــرای نوازندگان گیتــار و رپرتوار آن‬ ‫کــه چقدر ن ُتخوانیام روی گیتار بهتر شــده؛‬ ‫می کرد‪ .‬مشکل آن مســابقه بیشتر ناهمگنی‬
‫الهامبخش و گویای اجرای موســیقی نیستند؛‬ ‫یعنــی بدون اینکه تمریــن خاصی روی گیتار‬ ‫ســطوح شــرکت کنندگان و انتخاب رپرتوار‬
‫ال آرتیکوالســیون و فرازها و نفسگیریهای‬ ‫مث ً‬ ‫کرده باشم دشــیفرم (نتخوانیام) از اینرو به‬ ‫بود‪ .‬در نهایت تصمیم گرفتیم امتیاز بیشــتر‬
‫‪44‬‬
‫کتابخانــه یكــی‬ ‫یک نوازنــدهی حرفهای‬
‫از مواردی اســت‬ ‫ابــوا (هولیگــر) یا فلوت‬
‫که اختالف ســطح‬ ‫(پائو) بــرای اجرای باخ‬
‫دانشــگاهی ایران‬ ‫برایــم بینهایت جذاب و‬
‫و خــارج از ایران‬ ‫الهامبخش است‪.‬‬
‫را نشــان می دهد‪.‬‬ ‫چه عواملی در تبدیل‬
‫به عنــوان کســی‬ ‫شما از یک نوازندهی‬
‫کــه در دانشــگاه‬ ‫متوســط (در یــک‬
‫تدریــس کردید و‬ ‫ســن خاص) به یک‬
‫در مســابقه گیتار‬ ‫نوازنــدهی حرفهای‬
‫داور‬ ‫به عنــوان‬ ‫نقش داشــتند؟ چه‬
‫حضــور داشــتید‪،‬‬ ‫در آمــوزش‪ ،‬چــه‬
‫نظــام آموزشــی‬ ‫جهانبینی و تمرینات‬
‫خودمــان را چطور‬ ‫مختلف‪.‬‬
‫ارزیابی می کنید؟‬ ‫به نظــرم نظــم کاری‬
‫من نســبت به کسانی‬ ‫مهم اســت‪ .‬هر روز باید‬
‫که اینجا سال های زیاد‬ ‫بــه موســیقی پرداخت‪.‬‬
‫سابقه ی تدریس دارند‬ ‫تمرین فقــط گیتارزدن‬
‫تجربــه کمتــری دارم‬ ‫و گامزدن نیســت؛ یک‬
‫و کمتــر میتوانم نظر‬ ‫ورزشــکار هــم فقط با‬
‫بدهم‪ .‬یکی از مشکالت‬ ‫دویدن خــودش را قوی‬
‫این اســت کــه بعضی‬ ‫نمیکند‪ .‬خواندن تئوری‬
‫وقتهــا بچهها بــا امتیاز بــاال در مرحله ی‬ ‫شما در خارج از ایران آموزش موسیقی‬ ‫و شــناخت موسیقی مهم اســت‪ .‬دربارهی یک‬
‫نخســت کنکور هنر قبول می شــوند‪ ،‬ولی با‬ ‫دیدهاید و تدریس کرده اید؛ همچنین در‬ ‫رهبر ارکســتر جالب است که با چه پیوستگی‬
‫ســطح پایین کنکور مرحلهی دوم موســیقی‬ ‫ایران در دانشگاه هنر تدریس داشتید‪.‬‬ ‫ذهنی یک قطعهی طوالنی ارکســتر را از حفظ‬
‫(نوازندگــی) را قبول شــده و وارد دانشــگاه‬ ‫آنجا گیتار کالسیک چطور پیش می رود‬ ‫رهبری میکند؟! شــناخت قله های موسیقی‬
‫کم‬
‫میشــوند؛ یکی دیگر از مشکالت انگیزهی ِ‬ ‫و در ایران چه چشم اندازی دارد؟‬ ‫فکر نوازنده را باز میکند‪ .‬اگر فقط دغدغه ام‬
‫بچههاســت یا بهنحوی کمانگیزهشدنشــان در‬ ‫هــر جایــی مشــکالتی دارد و قصــد ندارم‬ ‫گیتار باشــد خیلی زود محــدود و یکنواخت‬
‫محیط دانشگاه که امیدوارم با بهترشدن فضای‬ ‫اینجا را با آنجا مقایســه کنم؛ دسترســی به‬ ‫می شــوم‪ .‬یکی از تمرین هایی که در کالسها‬
‫فرهنگی این مشکل کمرنگتر شود‪.‬‬ ‫منابع در خارج از ایران به مراتب آســان تر و‬ ‫انجــام میدادیم این بود که بتوانیم درســت‬
‫وظیفه دانشگاه تولید نوازندهی حرفهای‬ ‫در واقع دسترســی‪ ،‬نا محدود و رایگان است‪،‬‬ ‫بشنویم تا در نهایت بتوانیم بهطور جدی خود‬
‫است یا برای حرفهایشــدن چیزی جز‬ ‫دانشــجویان رشته ی موســیقی در خارج از‬ ‫را نقد و اصالح کنیم‪ .‬یک قطعه موســیقی را‬
‫دانشگاهرفتن هم الزم اســت‪ .‬اص ً‬
‫ال نیاز‬ ‫ایران برخورد حرفهای تری نســبتبه شیوه ی‬ ‫انتخاب میکردیم و اجراهــای مختلفی را از‬
‫اســت که برای تبدیل به یــک نوازنده و‬ ‫تمریــن و آموزش دارند‪ .‬بــرای آنها تمرین و‬ ‫آن قطعــه همراه با نت گــوش میکردیم‪ .‬با‬
‫موسیقیدان خوبشدن حتم ًا به دانشگاه‬ ‫آمــوزش و مطالعه‪ ،‬اولویت بدون چون وچرای‬ ‫مداد رنگی مجزا برای هر اجرا تمام جزئیاتی‬
‫رفت یا راههای دیگری هم هست؟‬ ‫هر روز است‪.‬‬ ‫را که می توانستیم بشنویم در نت مینوشتیم‪:‬‬
‫نــه؛ به نظرم برای حرفهایشــدن حتماً نباید‬ ‫نوازنــدگان گیتار کالســیک با هر‬ ‫تمپو‪ ،‬دینامیک‪ ،‬آرتیکوالسیون و جملهبندی‬
‫به دانشگاه رفت‪ .‬شــاملو هیچوقت به دانشگاه‬ ‫ملیتــی‪ ،‬از آنجا که دارند یک ســاز‬ ‫و تمبر و تأویل نوازنده را روی نت مشــخص‬
‫نرفت‪ ،‬حافظ هم به دانشــکدهی ادبیات نرفت‪،‬‬ ‫را که همان گیتار کالســیک اســت‬ ‫می کردیم‪ ،‬حتی گاهی اختالف ضربات دست‬
‫اما دانشــکدهی ادبیات بدون حافظ و شــاملو‬ ‫می نوازند خود به خود مورد مقایســه‬ ‫راست یا لگاتوهای دست چپ را در اجراهای‬
‫نمیشــود‪ .‬ایمان و اعتقاد به کار اســت که هر‬ ‫قــرار می گیرنــد و درگیــر رقابت‬ ‫مختلف تشــخیص می دادیــم‪ .‬این تمرین در‬
‫کس را حرفهای میکند‪ .‬در حوزهی گیتار نظم‬ ‫هستند‪ .‬آموزش در هر سازی ازجمله‬ ‫ارائه ی تفسیر شــخصی از یک قطعه اثر گذار‬
‫کاری‪ ،‬آموزش‪ ،‬تمرین‪ ،‬آموزشهای موسیقایی‬ ‫گیتــار نقش غیر قابــل انكاری دارد‪.‬‬ ‫اســت؛ بهطوری که تنها تقلید نباشد و در آن‬
‫خارج از حوزه گیتار‪ ،‬ساززدن در آنسامبلهای‬ ‫برای مثال در زمینه ی منابع نامحدود‬ ‫امضای نوازنده نیز نهفته باشد‪.‬‬
‫‪45‬‬
‫دربارهی آن خوانده باشد میتواند به موسیقی‬ ‫مختلــف‪ ،‬اجــرای کنســرت‪ ،‬گوشکــردن و‬
‫عمیقتر گوش بدهد و قطعاً بیشــتر میتواند با‬ ‫نقدکردن خود سبب حرفهایشدن میشود‪.‬‬
‫با توجه بــه امكانات محدود و‬ ‫آن ارتباط برقرار کند‪ .‬در خصوص شــنوندهی‬ ‫به کنسرت اخیرتان که با یک نوازندهی‬
‫مراحل پیچیــدهی اخذ مجوز‬ ‫غیرحرفهای هم الزم نیست که حتماً سعی کند‬ ‫آلتوی مطرح اســپانیایی در تاالر رودکی‬
‫اگر بتــوان ترتیبــی اتخاذ‬ ‫آن را از لحــاظ علمی درک کند‪ ،‬کافی اســت‬ ‫برگــزار کردید‪ ،‬بپردازیــم‪ .‬رپرتوار این‬
‫کرد که مســابقهی گیتار در‬ ‫که با فضای قطعه همراه شــود‪ .‬اگر خود را به‬ ‫کنسرت تمام ًا از موسیقی قومی بود‪ .‬دلیل‬
‫ایران چندمرحلهای باشــد و‬ ‫رنگین تازهای‬
‫ِ‬ ‫جهان‬
‫ِ‬ ‫موســیقی معاصر بسپاریم‬ ‫شــما برای انتخاب این رپرتوار چه بود؟‬
‫ســطحبندی نیز داشته باشد‪،‬‬ ‫را تجربه خواهیم کرد‪.‬‬ ‫با انتخاب این نــوع قطعات چه ایدهای را‬
‫بهطوریکــه در هــر مرحله‬ ‫وقتی به یک برنامهی موســیقی میروید‪،‬‬ ‫دنبال میکنید؟‬
‫قطعات اجباری داشــته باشد‬ ‫باید اجرا چگونــه پیش برود که در پایان‬ ‫اینکه با عناصر موسیقی اقوام چه کار باید کرد‬
‫بسیار تأثیرگذارتر خواهد بود‬ ‫شما راضی باشــید و از آن بهعنوان یک‬ ‫دغدغهی مهم آهنگســازان در طول تاریخ بوده‬
‫اجرای خوب یاد کنید؟‬ ‫اســت‪« .‬بارتوک» در بعضی کارها ملودیهای‬
‫وقتــی نوازنده راســتگو باشــد روی من اثر‬ ‫اقــوام را عیناً آورده و بعضــی وقتها مخفیتر‬
‫میگذارد‪ .‬چندی پیش به کنسرت گروه حصار‬ ‫ارجاع داده اســت‪« .‬مســیان» ســاختار ریتم‬
‫امتحــان کند‪ .‬هر کار را کــه ضبط میکردم‬ ‫رفتم که بهقدری حقیقی و پُرشــهامت بود که‬ ‫موسیقی هندوســتان را در کارهایش استفاده‬
‫برای بوگدانوویچ میفرســتادم‪ .‬او اشــکال ها‬ ‫در طول کنســرت گریســتم‪ .‬دربــارهی گیتار‬ ‫آن اوست‬‫کرده‪ ،‬اما در نهایت این موســیقی از ِ‬
‫را مشــخص میکرد و من تصحیح میکردم‪.‬‬ ‫هم همین طور اســت‪ .‬شــنیدن رپرتوار جدید‬ ‫و دیگر موســیقی هندی محســوب نمیشود؛‬
‫برخی کار ها تا ســه بار ضبط شــد‪ ،‬ولی ضبط‬ ‫و کمترشناختهشــدهی گیتار هم برایم جذاب‬ ‫یا «لوچیانو بریو» یــا دیگری و دیگران‪ .‬روش‬
‫دونوازی واریاســیون ‪ 3‬در جلسهی چیدمان‬ ‫اســت؛ همچنین تفســیر تــازه و باطراوتی از‬ ‫سنتز (ترکیب) این قلههای موسیقی برای من‬
‫میکروفن به شــکل غیرمنتظــرهای بداههوار‬ ‫قطعهی معمول رپرتوار استاندارد‪.‬‬ ‫بیاندازه زیبا و الهامبخش است‪.‬‬
‫اتفــاق افتاد‪ .‬در نهایــت بوگدانوویچ اجازه ی‬ ‫آلبــوم «راوی» میــان تعــداد کم‬ ‫رپرتواری که تنها به موســیقی قومی‬
‫ارائه ی کار را به ناشر داد و انتشارات دوبرمن‬ ‫ســی‪ .‬دی‪.‬های منتشر شــده از گیتار‬ ‫بپردازد ممكن اســت برای مخاطب در‬
‫کانادا و نشر هرمس در ایران راوی را منتشر‬ ‫کالســیک در کشــورمان کــه اغلب‬ ‫ایران خســته کننده باشد‪ .‬فرهنگ های‬
‫کردند‪.‬‬ ‫هم به رپرتــوار اســتاندارد و مطرح‬ ‫مختلفی در موســیقی کالســیک وارد‬
‫چطور شــد که بوگدانوویچ قطعاتی را‬ ‫پرداخته اند یک اتفاق مهم اســت‪ .‬در‬ ‫شــدهاند‪ .‬شــما هم قطعاتی را براساس‬
‫براساس موســیقی ایرانی نوشت؟ شما‬ ‫این آلبوم‪ ،‬بوگدانوویچ روی موســیقی‬ ‫ملودیهای ایرانی و بلوچی در رپرتوارتان‬
‫چه نقشی در این تصمیم او داشتید؟‬ ‫ایرانــی قطعاتی را نوشــته و یكی از‬ ‫داشــتید‪ .‬چــه راهكاری داریــد تا این‬
‫بوگدانوویــچ از من خواســت کــه منابعی از‬ ‫خاص تریــن تجربیاتی اســت که گیتار‬ ‫موســیقی برای مخاطب ایرانی جذابیت‬
‫موســیقی ایرانــی در اختیارش بگــذارم‪ ،‬من‬ ‫کالسیک در این ســالها در دنیا تجربه‬ ‫داشته باشد؟‬
‫هــم چند ســی‪.‬دی‪ .‬و کتاب ردیف موســیقی‬ ‫کرده؛ به خصوص در دونوازی های گیتار‬ ‫من وقتی مســحور ملودی بلوچی شــدم از آن‬
‫ایرانی را به او دادم‪ .‬هر قطعه را براســاس یک‬ ‫و عود‪ .‬اســتقبال از این اثر در ایران و‬ ‫استفاده کردم؛ پاســخی بود به گریههای درونی‬
‫مینیاتور نوشت که عنوان قطعات هم از همین‬ ‫خارج از ایران چگونه بود؟‬ ‫خودم‪ .‬هیچوقت نمیشــود همــه را راضی نگه‬
‫مینیاتورها گرفته شده است‪.‬‬ ‫خوشــحالم که با آلبوم راوی اینگونه برخورد‬ ‫داشــت‪ .‬اینکه همیشــه عدهای هستند که چیز‬
‫آلبوم بعدیتان در ادامهی همین مســیر‬ ‫میکنید‪ .‬البته نظــردادن در خصوص تأثیرات‬ ‫دیگری میخواهند خوب اســت‪ .‬چند سال اخیر‬
‫است؟‬ ‫یک اثر برعهدهی مخاطبان و منتقدان اســت‬ ‫برای من جالب بوده تا کارهای متمرکز و همگن‬
‫تعــدادی از دونوازیهای گیتــار و آلتو را که‬ ‫و نه صاحب اثر‪ .‬دربارهی آلبوم راوی شــیوهی‬ ‫بکنم؛ مثل همین کنسرت که قطعات براساس‬
‫در تاالر رودکی شنیدید ضبط کردهام‪ .‬تعدادی‬ ‫کار به این صورت بود که اصل واریاسیونهای‬ ‫سنتز (ترکیب) این نوع موسیقی بود‪ .‬یا مثل آلبوم‬
‫هم از قطعات تکنوازی به آن افزودهام که اینها‬ ‫بیزانتیــن برای دو گیتار و ســازهای کوبه ای‬ ‫راوی‪.‬‬
‫بهصورت یک مجموعه درمیآید‪.‬‬ ‫بود که من آن را به همان شــکل در سوییس‬ ‫مخاطــب ایــن موســیقی بایــد چه‬
‫آیا بازگشت به ایران و اقامت طوالنیمدت‬ ‫اجرا کــرده بــودم‪ ،‬اما فرصــت ضبط پیش‬ ‫پیشزمینههایی داشــته باشــد یا چه‬
‫در اینجا را در برنامه دارید؟‬ ‫نیامد و پیشــنهاد ضبط آن را در ایران آقای‬ ‫آموزشــی دیده باشد تا بتواند آن را بهتر‬
‫بله‪ ،‬احتماالً از ســال آینده بیشــتر در ایران‬ ‫سیاوش روشــن نوازنده ی چیره دست عود و‬ ‫درک کند؟‬
‫خواهم بود‪.‬‬ ‫موســیقی دان عمیق پذیرفت‪ .‬او کوک ســاز‬ ‫کافی است با موسیقی با تعصب روبهرو نشویم‪.‬‬
‫از شما سپاسگزارم‪.‬‬ ‫را عــوض کــرد تــا تونالیتههــای مختلف را‬ ‫هر قدر شــنونده بیشــتر موســیقی شنیده و‬
‫‪46‬‬

گفتگو با گلفام خیام

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

گفتگو با گلفام خیام

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

‫وقتینوازنده راسـتگوباشد‬

‫ماننــد بداههنوازیهــا‬ ‫تکنــوازی گیتــار‬

You might also like