ÖRGÜT KÜLTÜRÜ

Kültürün Tanımı
 Kültür; bir toplumda, grup ya da
organizasyonda paylaşılan tutum ve
davranış, alışkanlık, ilkeler ve benzeri
mantıksal ve duygusal özelliklerin
tümüdür.
 Kültür kavramı, insan ve çevresiyle ilgili
herşeyi kapsar.
 İnsanların dünyaya bakış açısını, olayları
ve bireyleri algılama biçimini belirler.
 Değerler
 Hangi toplumsal davranışların iyi, doğru ve
arzulanan olduğunu belirten, büyük bir kesim
tarafından paylaşılan ölçüt veya fikirlerdir.
 Değerler yapılamaz, belirli bir süreç içinde çevre
koşullarının etkisiyle oluşur. Bir ortamda
yerleşmiş değerler kolay değiştirilemez. Ancak
uzun dönemlerde değişen çevre koşullarının
etkisiyle değişebilir ya da tümüyle ortadan
kalkabilir.
 Değerlerin değişerek, yerlerini başka değerlere
bırakmasında, ülkelerin gelişmesi ve eğitim
önemli rol oynar.
 Normlar
 Değerler sistemine bağlı olarak
oluşan davranış standartlarına norm
denir.
 Değerler ve normlar arasındaki
farklılık, değerlerin soyut ve genel
olması, normların ise belirgin ve yol
gösterici olmasıdır.
 İnançlar
 Bireyin çevresindeki olaylara ve insanlara
ilişkin görüşleridir.
 İnançları bireyin toplumsal olayları nasıl
biçimlendirdiğini gösterir.
 Kaderciliğin yaygın olarak benimsendiği bir
toplumda örneğin, bireylerin inancı
geleceğin planlanamayacağı ve
denetlenemeyeceği yolundadır.
 İnançların belirginleşmesinde din, toplum
etkisi ve kişilik özellikleri temel rol oynar.
 Alt Kültürler
 Alt kültürler, ait olduğu toplumun temel
kültürel değerlerini paylaşan, bunun
yanında kendine ait değerleri, normları ve
yaşam biçimi olan topluluklardır.
 Alt kültüler, ulusal kültürün genel
çizgilerini taşır, ancak kendi iç ve dış çevre
koşullarının etkisiyle oluşan özellikleri de
mevcuttur. Alt kültürleri birbirinden ayıran
bu özellikleridir.
 Alt kültürlerin birbirinden farklı bu
özellikleri nedeniyle, ulusal kültür alt
kültürlerin bir toplamı olarak
değerlendirilemez.
 Alt Kültürler
 Toplum kültürünün özelliklerini en fazla
yansıtan alt kültür, ailedir. Etnik ve dinsel
gruplar, siyasi partiler, ekonomik
kuruluşlar, eğitim kurumları birer alt kültür
topluluğudur.
 İşletmeler ve tüm organizasyonlar toplum
kültürünün birer alt kültürüdür.
 Her işletmenin kendine özgü hedefleri,
bunlara ulaşılmasını sağlayan kaynakları
ve faaliyet yapısı vardır. bunların etkisiyle,
aynı toplumun birer alt kültürü olan
işletmelerin birbirinden farklı yapısal
özelliklere sahiptir.
 Örgüt İklimi
 Örgüt iklimi, örgüt kültürünün organizasyon
içinde yarattığı hava ya da atmosferdir.
 Örgüt iklimi, çalışanların çeşitli uygulamalara ve
yöneticilerin davranışlarına ilişkin algılamaları
sonucu oluşan psikolojik çevreyi ifade eder.
 Uygulamalar farklı bireylerce farklı algılanabilir.
 Her birey kendi algılaması yönünde tutum ve
davranışlar girer. Burada önemli olan bireysel
algıların genel iklime ve amaçlara ters
düşmemesidir.
 Örgüt Kültürü Kavramı
 Örgüt kültürü kavramı, kurum kültürü, şirket
kültürü ya da işletme kültürü ile eş anlamlıdır.
 Bir organizasyonda ya da işletmede, insanla ilgili
herşey örgüt kültürüdür.
 İşletmelerde amaçları destekleyen ve hedeflere
ulaşmayı sağlayan bir ortam, bir sistem
oluşturulmaya çalışılır. Politika ve stratejiler,
çalışma ilkeleri, roller, tutum ve davranışlar,
normlar, gelenekler bu sistemin parçalarıdır.
Bunlar işletme için bir “kimlik” oluşturur.
İşletmenin her bir üyesinin uyum göstermesinin
beklendiği bu kimlik örgüt kültürüdür.
 Her işletme ve organizasyon bir kimlik yani bir
örgüt kültürüne sahiptir.
 Örgüt Kültürü Kavramı
 Organizasyonların sahip olduğu örgüt
kültürleri arasındaki benzerlikler aynı
toplumun birer alt kültürü
olmalarından kaynaklanır.
 Örgüt kültürleri arasındaki farklılıklar,
organizasyonların kendilerine ait
amaçlarından ve faaliyet yapılarından
kaynaklanır.
Örgüt Kültürünü Oluşturan Unsurlar
 Örgüt kültürünü çeşitli unsurlar
oluşturur. Bu unsurlar:
• Örgütsel değerler
• Semboller
• Hikayeler, masallardır.
 Örgütsel Değerler
 Organizasyon üyeleri tarafından
paylaşılan, nelerin iyi veya kötü, nelerin
onaylanan veya onaylanmayan olduğunu
belirleyen görüşlerdir.
 Kalite, temizlik, iyi servis, müşteriye
güleryüz örgütsel değerlere verilebilecek
birkaç örnektir.
 Toplumsal değerler konusunda olduğu gibi,
örgütsel değerlere uyum da önemlidir.
 Bir organizasyonun benimsenen bir üyesi
olmak, değerleri benimseyip uymakla
mümkündür.
 Semboller
 Şekiller, giysiler, binalar, etkinlikler,
sloganlar gibi organizasyon kimliğini
vurgulayan unsurlardır.
 Şirket amblemi, kuruluş yıldönümü
etkinlikleri, amblemli özel iş giysileri,
üniversite üyelerinin akademik giysilerini
örnek verilebilir.
 Semboller, bireylere kendini
organizasyonun bir parçası olduğu
duygusunu verir.
 Hikayeler, Masallar
 Organizasyonun kuruluşu, geçmişi ya da
başarıları ile ilgili olarak anlatılan gerçek
veya yaratılan olaylardır.
 Bunlar özellikle köklü geçmişe sahip
kuruluşlarda etkilidir, bir nesilden diğerine
aktarılır ve değerlerin pekişmesinde rol
oynar.
 Hikayeler ya da masalların organizasyon
içinde kulaktan kulağa anlatılması, yazılı
kurallardan çok daha etkili olabilir.
 Özellikle kurucular ya da başarılı
yöneticilerin kişiliğine yönelik hikayeler,
üyeleri güdüleyici rol oynar.
 Örgüt Kültürünü Belirleyen Temel
Özellikler
 Bireysel insiyatif: Bireylerin organizasyon içinde
sahip oldukları sorumluluk ve insiyatif
kullanabilme derecesi.
 Risk alma derecesi: Bireylerin işle ilgili olarak
üstlendikleri risk derecesi.
 Amaç ve hedefler: Organizasyonun ulaşmayı
öngördüğü amaçların gerçekleşmesine ilişkin
beklenti derecesi.
 Bütünleşme: Organizasyon içindeki bölümlerin
uyumlu ve işbirliği ortamında faaliyet göstermesi
için, üst yönetimin sağladığı destek.
 Yönetim desteği: Üstlerin astları ile kurduğu
iletişim ve verdiği desteğin derecesi.
 Örgüt Kültürünü Belirleyen Temel
Özellikler
 Denetim: Faaliyetlerin ve bireylerin denetimini
sağlayan bir yapılaşma oranı.
 Kimlik oluşumu: Bireylerin kendini, organizasyon
ya da içinde bulundukları grup ile özdeşleştirme
derecesi.
 Ödül sistemi: Ücret, yükselme gibi ödüllerin
çalışanların başarı oranına göre düzenlenmiş olma
oranı.
 Organizasyon içi çatışma toleransı: Bireylerin
birbirini ve organizasyonu eleştirebilme derecesi.
 İletişim kanallarının yapısı: Organizasyon içindeki
iletişim kanallarının çalışma biçimi ve sınırlılıkları.
 Örgüt Kültürünün İşletmeler
Açısından Önemi
 İşletmelerin hedeflerine ulaşıp başarılı sonuçlar
almasında etkili unsur yalnızca çalışanların yetenekleri
değildir. Organizasyonun yapısı ya da faaliyetlerin
bölümlendirilmesi de değildir.
 Tüm unsurların bir arada uyumlu bir bitin oluşturması
gerekir.
 İşletmenin iç ve dış çevrede algılanabilen bir tarzı, bir
karakteri olmalıdır.
 Bir işletme diğer işletmelerden farklı bir kimlik ortaya
koyabilmelidir. Bu kimlik örgüt kültürüdür.

 Örgüt kültürünün yarattığı kimlik çalışanlar üzerinde,

yazılı kurallardan ya da üstlerin yetki kullanımından
çok daha etkili olabilir.
 Örgüt kültürü, işletme ve amaçlarının anlaşılmasını,
benimsenmesini, bunlara yönelik bütünleşik
davranışlar içinde olunmasını sağlar.
 Örgüt Kültürünün İşletmeler
Açısından Önemi
 İşletmeler birer açık sistemdir. Örgüt
kültürü, bir işletmeyi dış çevreden ayıran
sınırları çizer.
 Örgüt kültürü yeterince güçlü etkiye sahip
ise, işletmeyi faaliyetleriyle, çalışanlarıyla,
tüm donanımı bir bir arada tutar.
 Örgüt kültürü, tutum ve davranışları
konusunda çalışanlara yol gösterici bir rol
oynar. Özellikle işletmeye yeni katılanlar
için bu destek gereklidir.
Örgüt Kültüründe İki Boyut

Görülebilen Boyut
(Semboller, sloganlar, giysiler,
büro yerleşimi, törenler ve
benzeri unsurlar)

Görülemeyen Boyut
(Organizasyon üyelerince
paylaşılan değerler ve anlayış
biçimi)
 Örgüt Kültüründe İki Boyut
 Örgüt kültürü görünen ve görünmeyen iki boyutu
vardır. Bireyin bunları doğru algılaması işletmeyi
tanıması ve benimsemesi sürecinde temel katkıyı
yapar.
 Örgüt kültürünün gözle görünen boyutu semboller,
sloganlar, törenler, özel giysiler ve benzeri somut
unsurları içerir. Bunların bireyler tarafından
algılanması kullanımı ile mümkündür. Bir
organizasyonun üyesi olan herkes bir anlamda zorunlu
olarak bu unsurları benimser ve uygular.
 Örgüt kültürünün bireyler tarafından anlaşılması ve
algılanması güç olan boyutu ise, gözle görülemeyen
unsurları kapsar. Değerler, olaylara ve insanlara
yaklaşım, yönetim anlayışı ve benzeri konuların
bireylerce öğrenilmesi güç ve uzun bir süreç gerektirir.
 Örgüt kültürünün işletmenin hedeflerine bir katkı aracı
olması, somut ve soyut boyutlarının organizasyonun
üyeleri tarafından doğru algılanıp doğru öğrenilmesine
bağlıdır.
 Örgütsel Toplumsallaşma
 İşletmelerin hedeflerine ulaşabilmesi, faaliyetleri,
donanımı, yöneticileri ve diğer unsurlarıyla bir
bütün oluşturması gerekir. Bu ortamın
sağlanmasında temel koşul, öncelikle insanların
işletmeyi iyi tanımasıdır. Diğer tüm unsurları
amaçlara yöneltecek olan insan unsuru, özellikle
de yöneticilerdir. Bu nedenle, insanların işletmeye
girişinden başlanarak bir öğrenme sürecinden
geçmesi gerekir.
 Bir organizasyonun üyelerinin ya da
çalışanlarının, içinde bulundukları ortamın
kültürünü öğrenip başkalarına aktarması süreci
örgütsel toplumsallaşma ya da toplumsallaşma
süreci olarak nitelenir. Bu sürecin amacı bireylerin
bulundukları ortama uyum sağlamasıdır.
 Örgütsel Toplumsallaşma
 Toplumsallaşma genel olarak, bireyin
toplum içinde geçerli değer, norm, inanç
ve davranış kalıplarını öğrenerek, sosyal
bir varlık durumuna gelmesi sürecidir.
 Örgütsel toplumsallaşma süreci sonunda
birey, organizasyonu tanıyan uyumlu bir
parçası durumuna gelir.
 Örgütsel toplumsallaşma süreci, bireyin
işletmeye girişinden önce başlar, örgüt
kültürünün bir parçası olarak ve
öğrendiklerini diğer bireylere aktarmasıyla
sürer.
 Örgütsel Toplumsallaşma Süreci
İşletmeye girmeden önce bireyin
geçirdiği süreçler ve beklentiler
İşletmeye ve işe uygun
seçim

İşe alınma ve işletmede mevcut Bireysel değerler ile

örgüt kültürü ile karşılaşma işletme değerlerinin birey
tarafından karşılaştırılması

Bireyin, örgüt kültürüne uyum Bireysel değerler ile örgütsel

konusunu değerlendirmesi değerlerin karşılaştırılması

Çatışma ve
işletmeden
ayrılma
Uyum kararı ve örgüt
kültürünün bir parçası olma

Örgütsel toplumsallaşmanın
sonuçları
 Örgütsel Toplumsallaşma Süreci
 Örgütsel toplumsallaşma sürecinin ilk aşaması, bireyin
işletmeye girmeden önce geçirdiği süreçleri,
değerlerini ve beklentilerini kapsar. Bunlar bireyin
işletme ile ilişkilerini öncelikle etkileyecek olan
unsurladır.
 İşe ve işletmeye uygun görünenler, işe alınır. Örgütsel
toplumsallaşma sürecinin işletme içindeki aşamaları
böylece başlar. Birey işe başlayınca örgüt kültürünün
hem görünen hem de görünmeyen unsurları ile
karşılaşır.
 Örgütsel toplumsallaşma sürecinin sonraki
aşamasında birey, örgüt kültürü ile kendi bireysel
değer ve davranışlarını bağdaştırma çabasına girer.
Örgütsel değerler ile bireysel değerler karşılaştırılır. Bu
aşamada birey için iki sonuç ortaya çıkabilir: Birey
örgüt kültürüne uyum sağlayamayarak uyum
sağlayamamasına ve işletmeden ayrılmasına neden
olabilir. Ya da birey kendini örgüt kültürünün bir
parçası olarak algılayıp genel yaklaşıma uygun bir
davranış içine girer.
 Örgütsel Toplumsallaşmanın
Sonuçları
 Birey önce toplumun, sonra aile gibi
ya da bir işletme gibi değişik
organizasyonların üyesidir.
 Bunların her biri için toplumsallaşma
süreci işler ve uyumlu sonuçlanması
beklenir.
 Ancak buna karşıt bir sonuç yani
başarısız bir toplumsallaşma süreci
de ortaya çıkabilir.
 Başarılı Bir Örgütsel
Toplumsallaşmanın Sonuçları
 Örgüt değerlerinin benimsenmesi
 İş doyumu

 Açıkça belirlenmiş roller

 Yüksek düzeyde motivasyon

 Yüksek çalışma temposu

 İşletmenin amaçlarına gönüllü katkı

 Yüksek verimlilik

 Genel ortama uyum

 Başarılı Bir Örgütsel
Toplumsallaşmanın Sonuçları
 Örgütsel toplumsallaşmanı başarılı olması, bireyin
örgüt kültürüne uyumu olarak ifade edilebilir.
 Örgüt kültürünün içerdiği unsurların doğru
anlaşılması ve bunlara uyum sağlanmasında, en
büyük katkı bireyin kendisinden gelir.
 Örgütsel toplumsallaşma sürecinin başarısında,
bireyin kendisi dışında çeşitli çevre unsurları da
etkilidir. Bireyin bağlı bulunduğu yöneticiler,
işletmeye ve örgüt kültürüne uyum sağlamsında
çok önemli bir rol oynar.
 Yöneticiler dışında, işe girişinde yakın çalışma
ilişkisinde olduğu aynı düzeydeki meslektaşları
da, bireyin ortama yönelik değerlendirmelerinde
etkilidir.
 Başarısız Bir Örgütsel
Toplumsallaşmanın Sonuçları
 Örgütsel değerlere ters düşme ve
çatışma
 Düşük iş doyumu

 Düşük ya da olumsuz motivasyon

 Düşük çalışma temposu

 İşletmenin hedeflerine düşük katkı

 İşe devamsızlık

 Düşük verimlilik

 Genel uyumsuzluk
 Örgüt Kültürü Türleri
 Her organizasyon bir örgüt kültürüne sahiptir.
 Farklı organizasyonların örgüt kültürleri benzer
veya farklı nitelikler taşıyabilir.
 Örgüt kültürünün, işletme içindeki unsurları
amaçlara dönük olarak bir arada tutma başarısı,
niteliklerine bağlıdır.
 Örgüt kültürleri değişik ölçüler dikkate alınarak
ayrıştırılmıştır.
 Bu ayrıştırmalar örgüt kültürü türlerini ortaya
koyar ve yöneticilerin başında bulunduğu ortamı
değerlendirmesi için önemli ipuçları verir.
 Örgüt kültürü güçlü ve zayıf örgüt kültürü olarak
ikiye ayrılarak incelenebilir.
 Bireysel ilişkiler esas alındığında örgüt kültürü;
güç kültürü, rol kültürü, iş kültürü ve bireysel
kültür olarak ayrıştırılabilir.
 1. Güçlü Örgüt Kültürü
 Örgüt kültürünün işletme çalışanları üzerinde
etkili olması ve hedeflere ulaştırılması güçlü
oluşuna bağlıdır.
 Güçlü kültür, işletme değerlerinin çalışanların
çoğunluğu tarafından benimsendiği ve etkisinin
işletmenin her noktasında hissedildiği bir örgüt
kültürünü ifade eder.
 Güçlü kültüre sahip işletmelerde temel amaçlar,
bu amaçlara yönelik tutum ve davranışların neler
olduğu, giyim tarzı, çalışma ilişkileri, çalışma
temposu, iletişim kanallarının işleyiş biçimi ve
benzeri süreçler herkesçe bilinir ve olması
gereken biçimde uygulanır.
 Güçlü örgüt kültürüne sahip bir işletmede
çalışanların büyük bir kısmı genel değerlerle
uyum içindedir.
 2. Zayıf Örgüt Kültürü
 Zayıf örgüt kültürü, genel değerlerin ve davranış
biçiminin belirginleşmediği kültür tipidir.
 Çalışanlar üzerinde yeterince etkili değildir. Bu
nedenle işletmede çoğunluğun benimsediği bir
kültürden söz edilmesi mümkün değildir.
 Zayıf örgüt kültürüne sahip bir işletmede, işe
yönelik tutum ve davranışlar, çalışma ilişkileri,
işletmenin amaçları ile ilgili görüşler ve benzeri
unsurların bütünleşik bir görünümü yoktur.
 Zayıf örgüt kültürü, örgütsel toplumsallaşma
sürecini olumsuz etkiler. Bireylerin kültürü
öğrenmesi, benimsemesi ve işletmeye uyum
sağlaması güçleşir. Bireysel yaklaşımlar öne
çıkınca, işletmenin amaçlarına katkı derecesi
düşer.
 Bireylerarası İlişkilere Göre Örgüt
Kültürü
 Güç kültürü; küçük işletmelerde
görülen örgüt kültürüdür.
 Güç, işletme sahibi ya da üst

yönetimin elindedir.
 Bireyler bu gücün etkisinde, merkeze

bağlı ve onun denetimi altındadır.

 Bu kültür tipi, çoğunlukla güçlü örgüt
kültürü olarak görülür.
 Bireylerarası İlişkilere Göre Örgüt
Kültürü
 Rol Kültürü; klasik organizasyonlarda
yaygındır.
 Örgütsel rol ve iş tanımları önem

kazanır.
 Güç kaynağı örgütsel pozisyondur.

 Bireysel güç kazanılmasına izin

verilmez.
 Bireylerarası İlişkilere Göre Örgüt
Kültürü

 İş Kültürü; karmaşık faaliyet yapısına sahip

işletmelerin örgüt kültürüdür.
 Birden fazla ürün ya da proje faaliyetlerinin
olduğu işletmelerde görülür.
 Takım çalışması ve takım ilişkileri temeldir.
 Statü ve bireysel farklılıklar önemli değildir.
 Grup etkinliği sağlanarak, örgütsel amaçlara
ulaşılmaya çalışılır.
 Bireylerarası İlişkilere Göre Örgüt
Kültürü
 Bireysel kültür; organizasyonlardan
ziyade bireylerin sahip olduğu kültür
tipidir.
 Odak noktası bireyin kendisi ve
bireysel amaçlardır.
 Örgüt Kültürünün Oluşumunu
Etkileyen Unsurlar
 Organizasyonlar birer açık sistemdir. Dış çevreden
sürekli girdi alıp, çıktılarını dış çevreye verirler.
 Dış çevre ile etkileşim işletmenin iç yapısına
yansır. Örgüt kültürünün oluşumunda da, dış
çevre unsurlarının değişik boyutlarda etkileri
görülür.
 Örgüt kültürü, işletmenin iç çevre unsurları ile iç
içedir. Dolayısıyla, iç çevre de örgüt kültürünü
şekillendiren etkiye sahiptir.
 İşletmelerin sahip olduğu örgüt kültürlerinin
benzerlik ve farklılıkları, iç ve dış çevre
koşullarının benzer ve farklı yönleri oluşundan
kaynaklanır.
 Örgüt Kültürünü Etkileyen İç Çevre
Unsurları
 İç çevre ve örgüt kültürünün birbirinin içinde
değerlendirilmesi gerekir. Bir anlamda iç
çevre, örgüt kültürünün kendisidir.

 Örgüt kültürünün oluşumunu, türünü,

gücünü en fazla etkileyen iç çevre unsurları:
Üretim konusu ve faaliyet alanı, yöneticiler
ve yönetim biçimi, işletme sahipleri, alt
kültürler, üretim tipi ve teknolojisi olarak
sıralanabilir. Bunların her birinin örgüt
kültürünü etkileme boyutları işletmeye göre
değişir. Örneğin, yöneticiler ve yönetim
biçimi, örgüt kültürünün güçlü ve zayıf olma
özelliğini de etkiler.
 Örgüt Kültürünü Etkileyen Dış Çevre
Unsurları
 Dış çevrenin örgüt kültürü üzerindeki
etkisi, işletmeye göre farklı boyutlarda
ortaya çıkar.
 Dış çevreyle ilişkileri yoğun olan
işletmelerde bu etki daha fazla,
faaliyetlerinin daha çok içe dönük olarak
sürdürüldüğü işletmelerde ise daha
düşüktür.
 Örgüt kültürünü etkileyen dış çevre
unsurları: Toplum kültürü, devlet yapısı,
tüketiciler, rakip işletmeler olarak
sıralanabilir. Bunların arasında, her
nitelikteki işletmenin örgüt kültürünün
oluşumunda önemli bir payı olan dış çevre
unsuru, toplumsal kültürdür.