Karmaşık Sayılar

KARMAŞIK SAYILAR KÜMESİ

sayısına sanal sayı (imajiner sayı) birimi denir ve veya ile
gösterilir.

Uyarı
a, b pozitif gerçel sayı ve x, y negatif gerçel sayı olmak üzere,

i NİN KUVVETLERİ
olmak üzere,

Görüldüğü gibi i nin kuvvetleri ; 1, i, –1, –i değerlerinden birine eşit olmaktadır.

Sonuç
Sanal sayı biriminin (i nin) kuvveti x olsun. x tam sayısı 4 ile bölündüğünde,

kalan 0 ise ifadesinin eşiti 1,

kalan 1 ise, ifadesinin eşiti i,

kalan 2 ise, ifadesinin eşiti –1,

kalan 3 ise, ifadesinin eşiti –i dir.

Buna göre, n tam sayı olmak üzere,

Tanım
a ve b birer reel (gerçel) sayı ve olmak üzere, z = a + bi şeklinde ifade edilen
z sayısına karmaşık (kompleks) sayı denir.

Karmaşık sayılar kümesi ile gösterilir. Buna göre,

z = a + bi karmaşık sayısında;
a ya karmaşık sayının reel (gerçel) kısmı,

b ye karmaşık sayının imajiner (sanal) kısmı denir.

z = a + bi ise

Re(z) = a

İm(z) = b şeklinde gösterilir.

Parabol doğrusuna göre simetriktir.

Uyarı
Her reel (gerçel) sayı imajiner kısmı 0 (sıfır) olan bir karmaşık sayıdır. Buna
göre, karmaşık sayılar
kümesi reel sayılar kümesini kapsar. Yani,

İKİ KARMAŞIK SAYININ EŞİTLİĞİ

Reel kısımları ve imajiner kısımları kendi aralarında eşit olan iki karmaşık sayı birbirine
eşittir.

KARMAŞIK SAYILARIN ANALİTİK DÜZLEMDE BELİRTİLMESİ

Reel kısmı a, imajiner kısmı b olan karmaşık sayının; z = a + ib şeklindeki gösterimine
karmaşık sayının standart (cebirsel) biçimi,

Z(a, b) biçimindeki gösterimine kartezyen koordinatlarıyla gösterilmiş biçimi denir.

x eksenine reel eksen, y eksenine de sanal (imajiner) eksen diyerek karmaşık sayıları
gösterebileceğimiz karmaşık düzlemi elde ederiz.
Karmaşık sayılarla karmaşık düzlemin noktaları bire bir eşlenebilir.
z = a + bi karmaşık sayısının düzlemdeki görüntüsü (a, b) noktasıdır.

KARMAŞIK SAYININ EŞLENİĞİ

olmak üzere,

a + bi ve a + (–b)i karmaşık sayılarından birine diğerinin eşleniği denir.

Z karmaşık sayısının eşleniği ile gösterilir.

Buna göre,

Kural
Bir karmaşık sayının eşleniğinin eşleniği kendisidir. Buna göre,

Kural
Reel kat sayılı, ikinci dereceden denkleminin köklerinden biri m + ni
karmaşık sayısı ise diğeri m – ni sayısıdır.

KARMAŞIK SAYILARIN MUTLAK DEĞERİ (MODÜLÜ)

Karmaşık düzlemde, bir karmaşık sayıya karşılık gelen noktanın başlangıç noktasına
(orijine) olan uzaklığına bu sayının mutlak değeri veya modülü denir.

z karmaşık sayısının mutlak değeri |z| ile gösterilir.

Yukarıdaki dik üçgende Pisagor teoreminden de,

KARMAŞIK SAYILARDA İŞLEMLER

Toplama İşlemi
Karmaşık sayılar toplanırken, reel kısımlar kendi aralarında ve sanal kısımlar kendi
aralarında toplanır. Buna göre,
olmak üzere,

z=a+ib

w=c+id

karmaşık sayıları verilmiş olsun. Bu durumda,

z+w=(a+ib)+(c+id)

=(a+c)+i(b+d) dir.

Çıkarma İşlemi
z+(-w)=z-w

olduğuna göre, z sayısını w sayısının toplama işlemine göre tersi ile toplamak, z
sayısından w sayısını çıkarmak demektir. Buna göre,

z ile w nin farkı, reel kısımların birbiri ile sanal kısımların birbiri ile farkına eşittir. Reel
kısımların farkı, sonucun reel kısmını; sanal kısımların farkı, sonucun sanal kısmını verir.
Buna göre,

olmak üzere,

z=a+ib

w=c+id

karmaşık sayıları verilmiş olsun. Bu durumda,

z-w=(a+ib)-(c+id)

=(a-c)+i(b-d) dir.

Çarpma İşlemi
Karmaşık sayılarda çarpma işlemi, olduğu göz önüne alınarak, reel sayılardakine
benzer şekilde yapılır.
z = a + bi ve w = c + di olsun. Buna göre,

=a.c+a.di+b.ci-b.d

=(a.c-b.d)+(a.d+b.c)i dir.
Sonuç

Kural

Bölme İşlemi

biçiminde gösterilir.

Karmaşık sayılarda bölme işlemi, pay ile paydanın, paydanın eşleniği ile genişletilmesiyle
yapılır. Yani,

Eşlenik ve Mutlak Değerle İlgili Bazı Özellikler

Kaynak: www.derscalisiyorum.com.tr