Računarske mreže

Umrežavanje

1
 Računarske mreže

Uvod
• Tradicionalne tehnike: prikupljanje, smeštanje, obrada, prenos,
korišćenje podataka
• Razvoj računarske tehnologije: brzina, memorijski resursi, pad cena,
razvoj hardvera i softvera - Brišu se granice tradicionalnih tehnika
• Cilj: dopremiti mrežne resurse za svakog zaposlenog
• Danas su zahtevi za infomacijama sve složeniji
• Tradicionalne RM: Umreženi PC računari, radne stanice, serveri,
prenos datoteka, razmena poruka itd.
• Umrežavanje danas: Umreženi PDA i notebook računari, televizori,
mobilni telefoni, automobili, senzori za praćenje stanja životne sredine,
kućni bezbednosni sistemi, Web kamere, pa čak i bela tehnika.
– Najprikladniji naziv za ove uređaje: krajnji sistemi
• Danas je na Internetu preko 500 miliona krajnjih sistema

2
 Računarske mreže

Brzina prenosa informacija

Elektronske Povećanje brzine prenosa
komunikacije informacija
telegraf

1850 1900 1950 2010

Bili su potrebni Informacija se Ogromna količina

dani ili nedelje da prenosila za informacija se šalje u
bi se prenela nekoliko minuta µsec, nsec, psec
informacija ili časova

Rast telekomunikacionih i Fenomen

posebno računarskih mreža globalizacije
(WWW)
3
 Računarske mreže

Istorijski razvoj
On-line sistemi za obradu
transakcija u realnom PC LAN
Centralizovana vremenu (pojavljuju se
obrada, mreže su
mainframes prve relacione DBMS) uobičajene

1950 1960 1970 1980 1990 2000

PC revolucija
Prenos podataka preko Umrežavanje
telefonskih linija, na svakom
višekorisnički veliki sistemi mestu

4
 Računarske mreže

Istorijski razvoj

• Računarske mreže
– 1969: 4 krajnja računara (hosts) na Internetu
– 1983: 500 hostova
– 1995: 5.8 miliona hostova, 30 miliona korisnika
– 2000: 70 miliona hostova
– 2008: > 500 miliona hostova
• Rast: približno 1 000 000 puta za 25 godina

5
 Računarske mreže

Istorijski razvoj

6
Računarske mreže

7
 Računarske mreže
Zatupljenost Interneta u odnosu na broj stanovnika

8
 Računarske mreže

Zatupljenost Interneta u odnosu na broj stanovnika (2007. godina)

9
 Računarske mreže

Plot of CPU transistor counts against dates of introduction. Note the logarithmic scale; the fitted
10
line corresponds to exponential growth, with transistor count doubling every two years.
 Računarske mreže

Predrasude u proceni razvoja računara

“ I think there is a world market for

maybe 5 computers “
(Thomas Watson, top man of IBM,
1943)

“ There is no reason for any individual

to have a computer in their home “
( Ken Olsen, top man of DEC, 1977)

11
 Računarske mreže

Uvod
• Stari koncept: jedan veliki (centralni) računar koji je vršio
kompletnu obradu – računski centar
• Lični računar: od izolovanog računara do uređaja koji
obezbeđuje komunikaciju u realnom vremenu između više
korisnika
• Šta je računarska mreža?
– Veći broj međusobno povezanih samostalnih računara koji mogu da
razmenjuju podatke
– Skup međusobno udaljenih računara povezanih prenosnim
medijumom
– ...
– Internet –globalna mreža povezanih računara (veliki broj različitih
sredstava za povezivanje)
• Mreža se koristi za prenos podataka, govora, slike, muzike,
video zapisa, ...
12
 Računarske mreže

Uvod
• Najčešće, dva uređaja nisu direktno povezana –
udaljeni su i postoji skup uređaja koji ih povezuju
• Tehnologije za prenos podataka: žica, optika,
vazduh, radio talasi, mikrotalasi, ...
• Mreža se sastoji od računara, kablova i posebnih
uređaja: switch, router, ... (infrastruktura mreže)
– Mrežne kartice – veza računara sa ostatkom mreže
– Switch i router: obezbeđuju kontrolu mrežnog saobraćaja
• Mreže mogu biti različitih veličina i oblika

13
 Računarske mreže

Uvod
Deljeni
Ciljni čvor resurs
Spojni put
(host)

Router

Osnovna arhitektura mreže

14
 Računarske mreže

Uvod

15
Elementi računarskih mreža
 Računarske mreže

• Razlozi za umrežavanje:
– Povećanje efikasnosti iskorišćenja računara
– Smanjenje trošova

• Ciljevi umrežavanja:
– Deljenje informacija (sharing)
– Deljenje hardvera
– Deljenje softvera
– Bolja administracija resursima

• Mreže postoje zbog servisa

– Servis se zahteva od mreže (servis korisnicima)

16
 Računarske mreže

Samostalne PC konfiguracije 17
 Računarske mreže

Zajedničko korišćenje hardvera u mrežnom okruženju

18
 Računarske mreže

Razlozi za
umrežavanje
• Deljenje resursa (sharing): podaci, programi, oprema dostupni svima bez
obzira na udaljenost
• Razmena informacija, vesti, dokumenata, e-mail, diskusione grupe, chat,
video konferencije, IP telefonija, ...
• Dostupnost udaljenih informacija: finansije, e-trgovina, WWW, on_line
novine, ...
• Pouzdanost: podaci mogu biti smešteni na više računara zbog mogućih
kvarova
• Ušteda: personalni računari imaju bolji odnos kvalitet/cena u odnosu na
skup centralni računar
• Mogućnost širenja: povećanjem obima posla mogu se poboljšavati
performanse
• Zabava (igre, filmovi, ...)
• Bezbednost
19
 Računarske mreže

Prednosti korišćenja
mreža
• Smanjenje troškova zbog deljenja resursa
• Standardizovano korišćenje aplikacija
• Brže dobijanje podataka
• Efikasnija komunikacija učesnika

20
 Računarske mreže

• Protokol - principi

• Da bi dva računara razmenjivala informacije moraju

da “govore” istim jezikom
– jezik ≡ protokol
• Protokol: skup pravila koja se moraju poštovati da
bi komunikacija bila uspešna (koje poruke, u kom
formatu, kojim redosledom itd.)
• Računari imaju različite protokole
• Protokoli nižeg i višeg nivoa

21
 Računarske mreže

• Protokol - principi

protokol višeg nivoa

protokol nižeg nivoa

medijum za prenos

22
 Računarske mreže

Standardizacija

• U početnoj fazi umrežavanja:

– Proizvođači su nudili kompletno mrežno okruženje:
uređaji, oprema, softver
– Nisu postojali standardi – svako se trudio da nametne
svoje rešenje.
– Posledice vezivanja za jednog proizvođača: visoka cena,
spor razvoj, rizik od prestanka proizvodnje ...
• Prednosti standardizacije
– Prelazak na modularna rešenja
– Kombinovanje rešenja različitih proizvođača
– Nezavisan razvoj pojedinih modula
23
 Računarske mreže

Tehnologija prenosa
• Vrste mreža
– Multipoint
– Point-to-point
• Multipoint - rasprostranjene (broadcast) mreže
– mreže sa neusmerenim (difuznim) emitovanjem
– Jedan komunikacioni kanal koga dele svi računari u mreži;
– Kratke poruke (paketi) koje šalje jedan računar primaju svi ostali, a
po adresnom polju u paketu označeno je za koga je taj paket;
– Nakon primanja paketa, proverava se adresno polje. Ako je paket
za dati računar obrađuje se, a inače se ignoriše;
– Višesmerno emitovanje (multicasting)
• Usmeravanje paketa na određeni podskup računara (grupa)
– Jednosmerno emitovanje (unicasting)
• Jedan predajnik, jedan prijemnik
24
 Računarske mreže

Tehnologija prenosa

• Tačka – tačka (point-to-point) mreže

– Postoji više veza među pojedinim parovima računara;
– Da bi paket stigao od polaznog računara do odredišta,
mora proći kroz međuračunare (ili uređaje);
– Važni su algoritmi za određivanje putanje (routing
algorithms);
– Primena za veće mreže.

25
 Računarske mreže

• Komutacija veza (linija) - circuit switched

– Fizička veza između predajnika i prijemnika kroz komunikacione
tačke mreže
– Brzina komunikacije zavisi od uspostavljene veze
– Nema kašnjenja na mrežnim tačkama
– Tipična mreža: PSTN
• Komutacija paketa - packet switched
– Ne uspostavlja se nezavisan fizički kanal
– Informacija se šalje u paketima
– U svakoj tački mreže paket se prima, smešta i šalje do sledeće tačke
– Tipično se koristi kod komunikacija tipa računar-računar
– Mreže ”čuvaj i prosledi” – store-and-forward

26
 Računarske mreže

• Komutacija veza (linija) - circuit switched

27
 Računarske mreže

• Komutacija paketa - packet switched

28
 Računarske mreže

• Prenos podataka virtuelnom vezom - virtual circuit

29
 Računarske mreže

Telekomunikacione
mreže
Telekomunikaciona
mreža

Komutacija veza Komutacija paketa

Mreže sa Mreže sa
TDM FDM
datagramima virtuelnim kolima

30
 Umrežavanje

Pitanja ?

31