241

iaitu mineral kuarza mempengaruhi dan merendahkan sifat keplastikan tanah dalam
sampel-sampel ujikaji dan juga menunjukkan kandungan mineral kuarza yang tinggi
menyebabkan tanah mempunyai kurang kejeleketan (Mitchell, 1993).

Daripada graf hubungan Al 2

O3 pula, selaku agen pembentukan mineral
kaolinit dalam tanah lempung menyebabkan had Atterberg dalam tanah dikawal oleh
mineral jenis kaolinit ini. Daripada Jadual 5.30 jelas menunjukkan selain mineral
kuarza sebagai mineral major, kaolinit juga termasuk dalam kumpulan yang sama.
Kehadiran Fe 2 O3 dalam sampel tanah baki yang hadir dalam butiran halus tanah jelas
menunjukkan semakin tinggi peratus had Atterberg maka peratus Fe 2
O3 juga
meningkat. Ini disokong dengan kehadiran mineral yang ditunjukkan dalama Jadual
5.30 yang mana menunjukkan kehadiran mineral goetit dalam sampel tanah baki di
bahagian Timur Semenanjung Malaysia. Ini adalah disebabkan kepekatan Fe 2
O3
sebagai agen pembentukan mineral geotit. Daripada Jadual 5.35, ia menunjukkan
julat kandungan tanah lempung adalah 16% hingga 44%. Semakin tinggi peratus
kandungan tanah lempung dalam sampel tanah, menjelaskan bahawa butiran halus
tanah akan menggalakkan lagi pembentukan mineral goetit.

Rajah 5.90 menunjukkan graf korelasi mineralogi yang melibatkan

aluminium dan ferum oksida dengan kandungan lembapan semulajadi, MC. Al 2
O3
sebagai agen pembentukan kaolinit akan menyebabkan semakin tinggi kaolinit hadir
dalam sampel tanah, maka kandungan lembapan semulajadi akan berkurangan dan
begitu juga dengan Fe 2 O3 sebagai agen pembentukan mineral geotit yang mana
kandungan Fe 2 O3 yang tinggi, peratus kandungan lembapan, w semakin
berkurangan. Ini adalah kerana Al 2
O3 dan Fe 2 O3 yang hadir sebagai butiran halus
dalam tanah lempung serta salah satu ciri-ciri tanah lempung adalah ia akan aktif
dalam proses penyerapan air. Menurut Mitchell (1993) pula, mineral kaolinit dan
geotit berupaya untuk memegang dan menyerap air dalam tanah.

Rajah 5.91 menunjukkan graf korelasi antara mineralogi dengan kehilangan

berat semasa pembakaran, LOI. Daripada rajah tersebut jelas menunjukkan semakin
tinggi peratus aluminium dan ferum oksida dalam sampel tanah akan menyebabkan
nilai LOI juga tinggi. Rajah 5.91 ini dapat disokong dengan Rajah 5.90 yang mana
hubungan mineralogi dengan kandungan lembapan air dalam tanah. Maka,
 242

kesimpulan yang dapat dinyatakan adalah semakin tinggi kepekatan peratus oksida
dalam tanah, kandungan lembapan air akan berkurangan yang disebabkan oleh
proses serapan ion-ion OH - oleh mineral-mineral dalam tanah yang menjadikan nilai
LOI meningkat.

Menurut Mitchell (1993), tanah mempunyai kuasa untuk menukarkan kation

(cas positif) dengan larutan yang berada disekelilingnya yang mengandungi kation
yang lain. Proses pertukaran kation ini disebabkan oleh beberapa faktor. Faktor-
faktor tersebut adalah ketidakseimbangan cas yang terhasil oleh tindakan gantian
isomorfus dalam tanah, ikatan yang terpecah pada pinggir unit silikon-aluminium
yang akan menimbulkan cas yang tidak sama yang akan diimbangi oleh kation yang
mengalami proses penjerapan. Daripada Jadual 5.30 menunjukkan kehadiran mineral
kaolinit sebagai mineral major selain daripada mineral kuarza yang menjelaskan
bahawa apa yang berlaku dalam tanah adalah mineral-mineral mengalami pertukaran
kation yang disebabkan oleh wujudnya ikatan yang terpecah pada pinggir zarah-
zarah tanah lempung tersebut. Maka, Rajah 5.92 menunjukkan semakin tinggi
peratus aluminium dan ferum oksida dalam tanah, maka nilai KPK juga meningkat
yang disebabkan oleh proses penyerapan kation yang meningkat. Rajah 5.92 juga
dapat disokong dengan taburan saiz zarah tanah lempung yang berjulat 16% hingga
44% dalam sampel tanah. Mengikut Mitchell (1993), semakin tinggi peratus saiz
zarah lempung dalam tanah, maka jumlah luas permukaan zarah-zarah tanah akan
bertambah. Maka, semakin tinggi peratus permukaan zarah-zarah lempung,
menyebabkan pertukaran kation juga meningkat dalam tanah.

Pada Rajah 5.93 dan 5.94 masing-masing menunjukkan korelasi mineralogi

dengan nilai pH dan korelasi nilai pH dengan kepekatan kation dalam tanah. Al 2
O3
dan Fe 2 O3 dalam tanah akan meningkat dengan pengurangan nilai pH manakala SiO 2

pula meningkat dengan pertambahan nilai pH. Nilai pH meningkat yang disebabkan
oleh proses penyerapan ion-ion OH - yang tinggi dalam tanah. Tambahan pula, Rajah
5.90 dan 5.91 menunjukkan semakin tinggi kandungan Al 2
O3 dan Fe 2 O3 dalam tanah
akan menyebabkan nilai LOI yang meningkat dan kandungan lembapan, MC yang
menurun. Ini adalah kerana proses penyerapan ion-ion OH - yang tinggi dalam tanah
menjadikan sampel-sampel tanah yang diuji semakin berasid. Selain itu, kepekatan
 243

kation didapati bertambah dengan nilai pH. Ini menyebabkan pembentukan yang
aktif oleh logam-logam bes dalam tanah baki.

Manakala, pada Rajah 5.95 pula menunjukkan graf korelasi KPK dengan
nilai pH tanah. Daripada teori KPK, ia menyatakan bahawa ion-ion ammonium
(NH4 + ) menukarganti dengan ion-ion Ca 2+ , Mg2+ , Na+ dan K + dalam larutan. Pada
bucu ataupun kekisi hablur mineral-mineral dalam sampel tanah yang mengandungi
ion-ion OH - yang tinggi kepekatannya akan dilepaskan dan menyebabkan
peningkatan oleh nilai pH. Maka, apabila nilai KPK meningkat akan menyebabkan
nilai pH juga bertambah. Apabila nilai pH bertambah, menjadikan tanah semakin
beralkali, maka logam-logam alkali akan menjalani proses pemendapan dalam tanah.
Oleh itu, apabila kepekatan kation tinggi, maka kadar KPK dalam tanah juga tinggi.

.
 244

Jadual 5.1 : Nilai kandungan lembapan semulajadi dan graviti tentu

WT1 1.0 – 1.5 21 2.65

WT2 3.0 – 3.5 21 2.60
WT3 1.0 – 1.5 19 2.50
WT4 3.0 – 3.5 22 2.61
PC1 1.5 – 2.0 28 2.61
PC2 3.0 -3.5 28 2.67
PC3 4.0 – 4.5 38 2.67
PC4 1.5 – 2.0 39 2.71
PC5 3.0 – 3.5 43 2.70
PC6 4.5 – 5.0 46 2.74
BM1 1.5 – 2.0 10 2.55
BM2 3.0 – 3.5 14 2.57
BM3 1.0 – 2.5 27 2.61
BM4 3.0 – 4.0 24 2.56
SD1 5.0 – 5.5 38 2.64
SD2 6.0 – 6.5 44 2.66
SN1 3.0 – 3.5 88 2.63
MR1 3.0 – 3.5 23 2.64
BR1 5.0 – 6.0 23 2.61
BR2 6.0 – 7.0 28 2.63
TM1 1.0 – 1.5 15 2.59
TM2 3.0 – 3.5 19 2.51
TM3 1.0 – 1.5 14 2.58
TM4 3.0 – 3.5 20 2.58
 245

120

100

80

60

40

20

0
0 1020304050607080

Kandungan Lempung (%)

Rajah 5.1 : Korelasi kandungan lembapan semulajadi dengan kandungan

lempung

Kandungan Lembapan Semulajadi, w (%)

0 102030405060708090100
0

Rajah 5.2 : Kandungan lembapan semulajadi berbanding kedalaman

 246

P e tu njuk :
1 Ka ji an P e n ul is
2 Chan & Chin (1 972 ) - Kua la Lumpur
3 To do (1 989) - Kuala Lumpur & Singa pura
4 To do & Ong (19 93) - Pe rak, M alaysia

6 5
6
Balasubrmaniam et.al (1 985) - Thailand
B a la s u b r a m an ia m e t. al ( 1 9 8 5 ) - M al ay s ia

5
4

2.50 2.55 2.60 2.65 2.70 2.75

Graviti tentu, Gs

Rajah 5.3 : Perbandingan nilai graviti tentu

3.0

2.8

2.6

2.4

2.2

2.0
0.00.20.40.60.81.01.21.41.6

Nisbah Lompang Asal, e o

Rajah 5.4 : Hubungan graviti tentu dengan nisbah lompang asal

3.0
2.9
2.8
2.7
2.6
2.5
2.4
2.3
2.2
2.1
2.0
0 1020304050607080

Peratus Lempung (%)

Rajah 5.5 : Hubungan graviti tentu dengan kandungan lempung

 247

Jadual 5.2 : Kandungan zarah dan pengelasan tanah

WT1 1.0 – 1.5 4 22 41 33 CV

WT2 3.0 – 3.5 7 22 46 25 CV
WT3 1.0 – 1.5 5 52 25 18 CVS
WT4 3.0 – 3.5 1 66 12 21 SCH
PC1 1.5 – 2.0 0 31 43 26 CH
PC2 3.0 -3.5 0 27 57 16 CH
PC3 4.0 – 4.5 0 34 48 18 CI
PC4 1.5 – 2.0 1 32 23 44 CH
PC5 3.0 – 3.5 2 24 33 41 CH
PC6 4.5 – 5.0 0 23 54 23 CH
BM1 1.5 – 2.0 6 71 7 16 SCH
BM2 3.0 – 3.5 5 52 25 18 CHS
BM3 1.0 – 2.5 3 60 8 29 CHS
BM4 3.0 – 4.0 37 27 10 26 MVG
SD1 5.0 – 5.5 12 51 31 6 MHS
SD2 6.0 – 6.5 10 44 38 8 MHS
SN1 3.0 – 3.5 4 8 22 66 CE
MR1 3.0 – 3.5 28 22 12 38 CHG
BR1 5.0 – 6.0 7 53 27 13 CLS
BR2 6.0 – 7.0 12 69 16 3 SML
TM1 1.0 – 1.5 5 47 9 39 CVS
TM2 3.0 – 3.5 4 44 13 39 CHS
TM3 1.0 – 1.5 33 41 18 8 SMH
TM4 3.0 – 3.5 20 49 17 14 SMH
 248

100%

90%

80%

70%

60%

50%
K er i ki l

40% Pa sir
K el o da k
30% Le mp un g

20%

10%

0%

Sampel

Rajah 5.6 : Kandungan zarah megikut peratus

WT 1
100
WT 2
90 WT 3
WT 4
80 P C1
70 P C2
P C3
60 P C4
P C5
50 P C6
40 B M1
B M2
30 B M3
B M4
20
SD1
10 SD2
SN1
0 MR 1
0.001 0.01 0.1 1 10 100 TM 1
TM 2
TM 3
Lemp ung Kerikil BatKelodak
u Pasir TM 4
B R1
Saiz Zarah (mm) B R2

Rajah 5.7 : Taburan saiz zarah bagi semua lokasi

100
90
B M3
80
70 WT 1

60 WT 3

50 P C1

40 P C4
30
B M1
20
TM 1
10
TM 3
0
0.001 0.01 0.1 1 10 100
Lempung Kerikil BatuKelodak
Bundar Pasir
S ai z Zara h (mm)

Rajah 5.8 : Taburan saiz zarah pada kedalaman 1 – 2 meter

 249

100
90 WT 2
80 WT 4
70 P C2

60 P C5

50 TM 2

40 TM 4

30 B M2

B M4
20
MR 1
10
SN1
0
0.001 0.01 0.1 1 10 100
Lempung Pasir KelikirKelodak
Bat u Bundar
Sai z Zarah (mm)

Rajah 5.9 : Taburan saiz zarah pada kedalaman 3 – 4 meter

100
90
SD1
80

70 SD2

60
P C3
50
40 P C6

30
BR1
20
10 BR2

0
0.001 0.01 0.1 1 10 100

Lempung Kelodak Pasir Kerikil Bat u Bundar

Saiz Zarah (mm)

Rajah 5.10 : Taburan saiz zarah pada kedalaman 4-7 meter

 250

Jadual 5.3 : Sifat-sifat keplastikan tanah baki granit

WT1 1.0 – 1.5 86 34 52 -0.25 1.45

WT2 3.0 – 3.5 81 33 48 -0.11 2.16

WT3 1.0 – 1.5 77 34 43 -0.35 2.39

WT4 3.0 – 3.5 67 25 42 -0.07 2.00

PC1 1.5 – 2.0 55 22 33 0.18 1.27

PC2 3.0 -3.5 50 20 30 0.27 1.88

PC3 4.0 – 4.5 46 18 28 0.71 1.56

PC4 1.5 – 2.0 53 22 31 0.55 0.70

PC5 3.0 – 3.5 52 21 31 0.71 0.76

PC6 4.5 – 5.0 50 21 29 0.86 1.26

BM1 1.5 – 2.0 67 24 43 -0.33 2.69

BM2 3.0 – 3.5 56 21 35 -0.20 1.94

BM3 1.0 – 2.5 53 23 30 0.13 1.03

BM4 3.0 – 4.0 71 39 32 -0.47 1.23

SD1 5.0 – 5.5 59 37 22 0.05 3.67

SD2 6.0 – 6.5 65 46 19 -0.11 2.38

SN1 3.0 – 3.5 119 42 77 0.60 1.17
MR1 3.0 – 3.5 52 22 30 0.03 0.79
BR1 5.0 – 6.0 32 18 14 0.36 1.08
BR2 6.0 – 7.0 30 19 11 0.82 3.67
TM1 1.0 – 1.5 74 28 46 -0.28 1.18
TM2 3.0 – 3.5 63 29 34 -0.29 0.87
TM3 1.0 – 1.5 60 28 32 -0.44 4.00
TM4 3.0 – 3.5 57 21 36 -0.03 2.57
 251

140
w = 0.8788 (% lempung) + 62
120 L

100

80

60

40

20
wL = 0.6957 (% lempung) + 22.61
0
0 10203040506070
Kandungan Lempung, (%)

Rajah 5.11 : Kolerasi di antara had cecair dengan kandungan lempung

90

80 IP = 0.56 ( % lemp un g + 73)

70

60

50

40

30

20
IP = 0.56 (% lempung + 12)
10

0
0 1020304050607080
Kandungan Lempung (%)

Rajah 5.12 : Korelasi di antara indeks keplastikan dengan kandungan lempung

100
Kep la s tik an R end ah Kep la s ti kan
S ede rha na Kep la s tik an Ti ng gi K ep las t ik an s an gat
ti ng gi Kep la st ik an t ers an ga t t in gg i
90
CL CI CH CV CE
80

70

60
Garis U, y = 0.68 (w - 10)
L
50 Ip = 0.9 (w L -8)
R2 = 0.8268
40

30 Garis A,
20 Ip = 0.73 (w L - 20)

10
MH MV ME
MI
ML
0
0 102030405060708090100110120130140
Had Cecair, w L (%)

W. Tapai P. Chondong B. Mertajam Sedenak Senai M. Rini Brinchang Tampin

Rajah 5.13 : Carta keplastikan tanah : Sistem British

 252

Jadual 5.4 : Parameter-parameter pengukuhan tanah

WT1 1.0 – 1.5 250 18.8 28.2 8.9 0.21 33.70 0.11 0.792 0.916
WT2 3.0 – 3.5 280 18.4 64.4 4.3 0.27 46.40 0.16 0.804 1.839
WT3 1.0 – 1.5 181 17.4 26.1 6.9 0.25 20.14 0.27 0.846 3.518
WT4 3.0 – 3.5 270 18.6 65.1 4.2 0.26 49.64 0.08 0.771 0.256
PC1 1.5 – 2.0 200 19.1 38.2 5.23 0.24 21.77 0.25 0.77 1.764
PC2 3.0 -3.5 166 18.5 64.7 2.6 0.26 39.60 0.22 0.903 1.899
PC3 4.0 – 4.5 186 18.9 85.1 2.2 0.27 24.13 0.20 0.841 0.533
PC4 1.5 – 2.0 215 18.0 36.0 5.9 0.42 20.21 0.31 1.165 4.690
PC5 3.0 – 3.5 127 17.8 62.3 2.0 0.32 15.02 0.40 1.144 5.419
PC6 4.5 – 5.0 215 18.6 93 2.3 0.31 14.28 0.18 1.028 9.859
BM1 1.5 – 2.0 242 17.7 35.4 6.8 0.25 1.53 0.13 0.655 0.011
BM2 3.0 – 3.5 152 19.4 67.9 2.2 0.11 29.09 0.16 0.528 0.059
BM3 1.0 – 2.5 277 18.2 45.5 6.1 0.20 12.94 0.20 0.781 0.799
BM4 3.0 – 4.0 100 15.8 63.2 1.6 0.20 7.29 0.59 0.905 5.487
SD1 5.0 – 5.5 238 17.1 94.1 2.5 0.37 5.74 0.19 0.992 1.020
SD2 6.0 – 6.5 160 17.4 113.1 1.4 0.28 3.30 0.28 0.801 1.481
SN1 3.0 – 3.5 124 16.7 58.5 2.1 0.39 4.39 0.43 1.456 1.853
MR1 3.0 – 3.5 186 17.5 61.3 3.0 0.32 39.69 0.34 0.99 5.362
BR1 5.0 – 6.0 322 16.1 96.6 3.3 0.22 29.37 0.41 0.801 0.555
BR2 6.0 – 7.0 145 14.8 103.6 1.4 0.34 1.54 0.24 1.456 0.328
TM1 1.0 – 1.5 78 14.4 21.6 3.6 0.23 30.16 1.16 1.085 0.237
TM2 3.0 – 3.5 84 16.0 56.0 1.5 0.20 42.68 0.56 0.839 1.322
TM3 1.0 – 1.5 50 15.5 23.3 2.1 0.20 7.09 1.27 0.821 7.160
TM4 3.0 – 3.5 126 15.7 55.0 2.3 0.20 11.88 0.73 1.017 3.997
 253

2.0
1.8 eo = 0.0291w + 0.64
1.6
1.4
1.2
1.0
0.8
0.6
0.4
eo = 0.0093w + 0.38
0.2
0.0
0 102030405060708090100

Kandungan Lembapan Semulajadi, w (%)

Rajah 5.14 : Korelasi di antara nisbah lompang asal dengan kandungan

lembapan semulajadi

0.60

Cc = 0.3(e o
+ 0.12)
0.50

0.40
Poh, et al. (1985),
C = 0.4 (e - 0.19)
0.30 c o

0.20
C = 0.3(e - 0.38)
c o

0.10 Azzouz, et al. (1977),

Cc = 0.3 (e o
- 0.27)
0.00
0.0 0.2 0.4 0.6 0.8 1.0 1.2 1.4 1.6
Nisbah Lompang Asal, e o

Rajah 5.15 : Korelasi di antara indeks mampatan dengan nisbah lompang asal

0.50 Cc = 0.0068 (% lempung) + 0.1557

0.40

0.30

0.20

0.10
C = 0.0042 (% lempung) + 0.0333
c

0.00

0 10203040506070

Kandungan Lempung (%)

Rajah 5.16 : Korelasi di antara indeks mampatan dengan kandungan lempung

 254

0.60

Cc = 0.006 (w + 32)
0.50

0.40

0.30

0.20
C c = 0.004 (w + 15)

0.10

0.00
0 20 40 60 80 100
Kandungan Lembapan S emulajadi, w (%)

Rajah 5.17 : Korelasi di antara indeks mampatan dengan kandungan lembapan

semulajadi

0.40

0.35

0.30

0.25

0.20
Cc /1+eo = 0.004(w + 15.2)
0.15
R2 = 0.8346
0.10

0.05

0.00
0 102030405060708090100
Kandungan Lembapan Semula jadi, w (%)

Rajah 5.18 : Korelasi di antara indeks mampatan ternormal dengan kandungan

lembapan semulajadi

0.8
Terzaghi & Peck (1967)
0.7 C c = 0.009(w L -8)
Cc = 0.009 (w L -10)
0.6 Azzouz, et al. (1977),
0.5 Cc = 0.007 (w L
-7)

0.4

0.3

0.2

0.1 C c = 0.003(w L
- 22)

0.0
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 110 120 130 140 150

Had Cecai r, w L

Rajah 5.19 : Korelasi di antara indeks mampatan dengan had cecair

 255

2.0
1.8
1.6
mv = 3.86 (e o
- 0.48)
1.4
1.2
1.0
mv = 0.24 (e - 0.52)
0.8 o

0.6
0.4
0.2
0.0
0.0 0.2 0.4 0.6 0.8 1.0 1.2 1.4 1.6
Nisbah Lompang Asal, e o

Rajah 5.20 : Korelasi di antara pekali kebolehmampatan isipadu dengan nisbah

lompang asal

1.4
m = 149.25P - 1 .22 16

1.2 v c

R2 = 0.6529
1.0

0.8

0.6

0.4

0.2

0.0
0 50 100 150 200 250 300 350

Tekanan Prapengukuhan, P c
(kN/m 2
)

Rajah 5.21 : Korelasi di antara pekali kebolehmampatan isipadu dengan

tekanan prapengukuhan
 256

Jadual 5.5 : Parameter - parameter kekuatan ricih tanah

Sampel Kedalaman Kejelekitan Sudut Geseran
(m) Berkesan, c’ Berkesan, f ’
(kN/m2 ) (°)
WT1 1.0 – 1.5 29.7 27.4
WT2 3.0 – 3.5 27.9 26.3
WT3 1.0 – 1.5 22.0 24.6
WT4 3.0 – 3.5 19.9 25.0
PC1 1.5 – 2.0 19.9 24.9
PC2 3.0 -3.5 0 31.2
PC4 1.5 – 2.0 9 28.6
PC5 3.0 – 3.5 16.7 26.3
BM1 1.5 – 2.0 28.7 29.5
BM3 1.0 – 2.5 19.7 23.8
SD1 5.0 – 5.5 9 27.0
SD2 6.0 – 6.5 16.3 23.4
SN1 3.0 – 3.5 22.4 27.0
BR1 5.0 – 6.0 36.4 34.5
TM1 1.0 – 1.5 10.4 30.2
TM3 1.0 – 1.5 6.8 27.7

40

35 f' = 0.15 (257.6 - % lemp ung)

30

25

20

15

10
Winn, et al. (2001),
5 f' = 0.1 (242 - % lempung) f' = 0.14 (234.5- % lempung)
0
0 102030405060708090
Kandungan Le mpung (%)

Rajah 5.22 : Korelasi di antara sudut geseran berkesan dengan kandungan

lempung