Professional Documents
Culture Documents
chuẩn hóa hàm sóng PDF
chuẩn hóa hàm sóng PDF
Động lượng của vi hạt liên hệ với bước sóng của sóng hạt tương ứng theo
hệ thức:
sử dụng suy ra
Mặt khác:
Ta có:
suy ra:
Vị trí và động lượng của hạt không được xác định đồng thời. Nếu vị trí của
hạt càng xác định thì động lượng của hạt càng bất định.
Xét hiện tượng nhiễu xạ của chùm vi hạt qua một khe hẹp
Bề rộng khe hẹp bằng b, góc nhiễu xạ của hạt là .
Vị trí x của hạt trong khe hẹp x (0, b).
mặt khác:
Cuối cùng ta có:
@2009, Ngô Văn Thanh - Viện Vật Lý
Khái niệm quỹ đạo:
Xét trường hợp trong nguyên tử, electron chuyển động trong phạm vi 10Ao.
Độ bất định về tọa độ của electron:
Độ bất định về vận tốc:
Trạng thái bền của một hệ là trạng thái mà hệ vẫn tồn tại ở trạng thái đó
trong một khoảng thời gian dài. Ngược lại là trạng thái không bền.
Trạng thái có năng lượng bất định là trạng thái không bền, vì thời gian để
hệ vẫn tồn tại ở trạng thái này là xác định.
Ngược lại, trạng thái có năng lượng xác định là trạng thái bền.
Kết luận:
Trong cơ học lượng tử, không chỉ có các cặp đại lượng không được xác định
đồng thời như "tọa độ" – "động lượng", "năng lượng" – "thời gian" mà còn có
nhiều đại lượng khác cũng không xác định được một cách đồng thời.
Không có khái niệm quỹ đạo chuyển động của hạt vi mô, vị trí của hạt không
thể xác định một cách chính xác, mà chỉ có thể đoán nhận vị trí của hạt với
một xác suất nào đó.
Quy luật chuyển động của vi hạt tuân theo các quy luật thống kê.
@2009, Ngô Văn Thanh - Viện Vật Lý
8.3 Hàm sóng và ý nghĩa thống kê.
Hàm sóng:
Các vi hạt trong thế giới vi mô mang tính chất sóng (lưỡng tính sóng hạt).
Trạng thái hay tính chất sóng của vi hạt được mô tả dưới dạng hàm số theo
tọa độ và thời gian, hàm số đó được gọi là hàm sóng.
Theo giả thiết của de Broglie, chuyển động của hạt tự do được mô tả bởi hàm
sóng có dạng tương tự như sóng phẳng đơn sắc của ánh sáng.
Hàm sóng de Broglie
trong đó
là biên độ của hàm sóng được xác định bởi biểu thức
Biểu thức này được gọi là điều kiện chuẩn hóa của hàm sóng.
Hàm sóng trong cơ học lượng tử mang tính chất thông kê, nó được sử dụng
để tính xác suất tìm thấy hạt tại một trạng thái nào đó mà nó không mô tả
một sóng thực như sóng cơ, sóng điện từ trong vật lý cổ điển.
Các quy luật thống kê trong cơ học lượng tử không chỉ áp dụng cho hệ nhiều
hạt giống như trong vật lý phân tử, mà nó còn được áp dụng cho từng hạt
riêng lẻ.
Vận tốc pha không phải là vận tốc truyền hạt hay vận tốc truyền năng lượng.
Chuyển động của các hạt trong cơ học lượng tử không thể mô tả bởi các sóng
đơn sắc riêng biệt, mà nó ứng với một tập hợp sóng có tần số khác nhau. Tập
hợp sóng đó được gọi là bó sóng.
Vận tốc nhóm của bó sóng: vận tốc chuyển động của toàn bộ bó sóng.
Tóm lại: chuyển động của vi hạt có thể được mô tả bởi chuyển động của cả
bó sóng.
Trong đó thành phần chỉ phụ thuộc vào tọa độ không gian thỏa mãn phương
trình – phương trình Schrödinger:
Phương trình Schrödinger là phương trình vi phân tuyến tính, tổ hợp tuyến
tính của các nghiệm cũng là nghiệm của nó.
Trong đó
suy ra
Xét chuyển động của hạt theo phương x, hạt chuyển động
tự do trong giếng thế và không thể vượt ra ngoài.
Xét phương trình Schrödinger cho hạt chuyển động
trong thế năng:
ta có:
Cuối cùng:
Hạt có nhiều trạng thái khác nhau, mỗi một trạng thái
ứng với một hàm sóng.
Năng lượng của hạt trong giếng thế là gián đoạn, tức là năng lượng bị
lượng tử hóa.
Khoảng cách giữa hai mức năng lượng kế tiếp nhau:
Xét trường hợp tổng quát, hạt trong giếng thế 3 chiều
hình hộp lập phương với các cạnh là a1, a2, a3
suy ra
miền I
miền II
miền III
Miền I:
Miền II:
Miền III:
hoặc
Động lượng của vi hạt liên hệ với bước sóng của sóng hạt - bước sóng de
Broglie.
Động năng của hạt không tương đối liên hệ với bước sóng
Vị trí và động lượng của hạt không được xác định đồng thời. Nếu vị trí của
hạt càng xác định thì động lượng của hạt càng bất định.
Trong thế giới vi mô, không có khái niệm về quỹ đạo.
Hệ thức bất định Heisenberg chỉ áp dụng cho thế giới vi mô khi mà tọa độ và
động lượng của hạt không được xác định đồng thời.
Hệ thức bất định đối với năng lượng:
Năng lượng của hệ ở trạng thái nào đó càng bất định thì thời gian để hệ tồn
tại ở trạng thái đó càng ngắn và ngược lại.
Trạng thái bền của một hệ là trạng thái mà hệ vẫn tồn tại ở trạng thái đó
trong một khoảng thời gian dài. Ngược lại là trạng thái không bền.
Mật độ xác suất – xác suất tìm thấy hạt trong một đơn vị thể tích
Điều kiện chuẩn hóa của hàm sóng
Hàm sóng trong cơ học lượng tử mang tính chất thông kê.
Điều kiện của hàm sóng:
Hàm sóng phải giới nội và đơn trị.
Hàm sóng và đạo hàm bậc nhất của hàm sóng phải liên tục.
Vận tốc pha của sóng
Phương trình Schrödinger cho hạt chuyển động trong trường thế năng.
Hàm sóng: