Το αν θα γίνουµε straight ή gay

είναι γραµµένο στα γονίδιά µας;

Ο Jacques Balthazart, συγγραφέας της
πολύκροτης «Βιολογίας της Οµοφυλοφιλίας», µιλά
στο LiFO.gr για τον επίκτητο ή γονιδιακό
προσανατολισµό της οµοφυλοφιλίας µε την
ευκαιρία της παρουσίασης της ελληνικής έκδοσης
του βιβλίου του στην Αθήνα
Γεννιόµαστε ή «γινόµαστε»; Είναι η οµοφυλοφιλία, και κατ' επέκταση η
ετεροφυλοφιλία και κάθε άλλος ερωτικός προσανατολισµός «επίκτητος» ή
γραµµένος στα γονίδιά µας, µε τη διαπαιδαγώγηση, τα ήθη και το
πολιτισµικό περιβάλλον να παίζουν δευτερεύοντα ρόλο στην εκδήλωσή
του;

Αν ισχύει αυτό, τι συνέπειες, τι προοπτικές αλλά και τι, ενδεχοµένως,

κίνδυνοι προκύπτουν σε ζητήµατα αυτοσυνείδησης, ταυτότητας
(σεξουαλικής αλλά και φύλου), διεκδίκησης δικαιωµάτων,
απελευθέρωσης;

Έχει, άραγε, η οµοφυλόφιλη επιθυµία κάποιον ρόλο εξελικτικό; Τι µπορεί

να µας διδάξει σχετικά η µελέτη της σεξουαλικότητας των ζώων; Υπάρχουν
πράγµατι «γκέι» κριάρια; Γιατί κάποιοι ζητούν την... κεφαλή του
συγγραφέα επί πίνακι;

Αυτά και άλλα συζητήσαµε µε τον Jacques Balthazart, καθηγητή

Συµπεριφορικής Νευροενδοκρινολογίας στο Πανεπιστήµιο της Λιέγης και
οµότιµο διευθυντή της µονάδας Νευροεπιστηµών του GIGA που µε το εν
λόγω πόνηµά του (2010) αναζωπύρωσε µια διαµάχη δεκαετιών.

Πράγµατι, τα συµπεράσµατά του σηκώνουν αρκετή κουβέντα, παρότι

προκύπτουν, καθώς λέει, από επιστηµονικές παρατηρήσεις και όχι
αυθαίρετες προσωπικές εκτιµήσεις.
Επισηµαίνει, εντούτοις, ότι «η ανθρώπινη σεξουαλικότητα, µια
δραστηριότητα τόσο σωµατική όσο και εγκεφαλική, είναι η πλέον
περίπλοκη και πολυδιάστατη στο ζωϊκό βασίλειο» και ότι ο ίδιος δεν
αποσκοπούσε να προκαλέσει κάποιο σκάνδαλο παρά να συνδράµει στη
βαθύτερη κατανόηση της οµοφυλόφιλης σεξουαλικότητας αφενός, στην
ευρύτερη αποδοχή της αφετέρου.

Το βιολογικό φύλο αναφέρεται στην ανατοµία,

στην ύπαρξη ανδρικών ή γυναικείων
γεννητικών οργάνων και στο σχετικό ορµονικό
περιβάλλον. Όλο το υπόλοιπο προφανώς και
είναι κατά βάση µια κοινωνική-πολιτισµική
κατασκευή, υπάρχουν εντούτοις
χαρακτηριστικά που θεωρούνται περισσότερο
«αρσενικά» ή «θηλυκά», ανεξαρτήτως
κουλτούρας και ανατροφής.

— Καταρχάς, τι σας ώθησε να γράψετε αυτό το βιβλίο; Κατ'

επέκταση, γιατί µια «βιολογία της οµοφυλοφιλίας» και όχι της
ετεροφυλοφιλίας ή της αµφιφυλοφιλίας;

Το ενδιαφέρον µου ξεκίνησε όταν άρχισα να µελετώ τη φυλετική

διαφοροποίηση, δηλαδή τη διαδικασία κατά την οποία τα στεροειδή
καθορίζουν ήδη από το εµβρυακό στάδιο την οργάνωση του εγκεφάλου,
οδηγώντας το άτοµο να εκδηλώσει τη συµπεριφορά του ενός ή του άλλου
φύλου.

Σταδιακά διαπίστωσα ότι, αντίθετα από τα περισσότερα ζώα που

«υιοθετούν» εξαρχής φυλετικά διαφοροποιηµένους ρόλους, η ανθρώπινη
σεξουαλικότητα εκφράζεται µε πολλά διαφορετικά µοτίβα συµπεριφοράς
που δεν αντιστοιχούν πάντα µε το δοθέν φύλο, ενώ σε όλους σχεδόν τους
πολιτισµούς και τις ιστορικές περιόδους φαίνεται ότι υπάρχει ένα σταθερό
3-8% ανδρών και γυναικών µε αποκλειστική προτίµηση στο ίδιο φύλο,
ανεξάρτητα από τις εκάστοτε κοινωνικές και ηθικές συµβάσεις.

Διαπίστωσα, επίσης, πως µολονότι στην Αµερική π.χ. η βιολογική ερµηνεία

της οµοφυλοφιλίας θεωρείται πλέον προσέγγιση «ρουτίνας», στη Γαλλία
και στην Ευρώπη γενικότερα κυριαρχούν οι φροϊδικές και άλλες
ψυχαναλυτικού ή κοινωνιολογικού τύπου αναλύσεις, τις οποίες θεωρώ
ανεπαρκείς. Ούτε π.χ. το Οιδιπόδειο, ούτε η απουσία πατέρα παίζουν τον
καθοριστικό ρόλο που τους έχει αποδοθεί.

Γιατί, τώρα, µια «βιολογία της οµοφυλοφιλίας»; Ήταν απλώς η ερευνητική

αφορµή, είναι, αν θέλετε, κι ένα θέµα εµπορικά «πιασάρικο»! Απ' όποια
αφορµή κι αν ξεκινήσει κανείς, όµως, πάλι στο µυστήριο της ανθρώπινης
σεξουαλικότητας εν γένει θα καταλήξει. Οπότε, εξετάζοντας το µέρος,
εξετάζουµε τρόπον τινά και το όλον.

Τόσο στα ζώα όσο και στον άνθρωπο η οµοφυλοφιλία φαίνεται πως είναι
καταρχάς αποτέλεσµα αλληλεπίδρασης ορµονικών και γενετικών
εµβρυακών παραγόντων, µε τις µεταγενέστερες κοινωνικές και ερωτικές
εµπειρίες του ατόµου να συντελούν δευτερευόντως στην ενεργοποίηση
µιας ήδη υπάρχουσας προδιάθεσης. Φωτο: Γιώργος Αδάµος/LIFO
— Ποια είναι τα βασικά συµπεράσµατα της έρευνάς σας; Μπορεί,
άραγε, η οµοφυλόφιλη επιθυµία να εξηγηθεί απλώς ως
αποτέλεσµα ενδοκρινολογικών, νευροβιολογικών και ανατοµικών
παραγόντων;

Συνοπτικά µιλώντας, δεδοµένου ότι διάφοροι γενετικοί, ορµονικοί, ίσως

και ανοσολογικοί παράγοντες που δρουν στο εµβρυακό στάδιο ή στο
ξεκίνηµα της παιδικής ηλικίας επηρεάζουν σηµαντικά τον σεξουαλικό
προσανατολισµό, µοιάζει βέβαιο ότι µια πιθανή εξήγηση της
οµοφυλοφιλίας κλείνει εµφανώς υπέρ των βιολογικών παραγόντων.

Τόσο στα ζώα όσο και στον άνθρωπο η οµοφυλοφιλία φαίνεται πως είναι
καταρχάς αποτέλεσµα αλληλεπίδρασης ορµονικών και γενετικών
εµβρυακών παραγόντων, µε τις µεταγενέστερες κοινωνικές και ερωτικές
εµπειρίες του ατόµου να συντελούν δευτερευόντως στην ενεργοποίηση
µιας ήδη υπάρχουσας προδιάθεσης.

— Οπότε γεννιόµαστε, δεν «γινόµαστε»; Είχε δίκιο η Lady Gaga

όταν τραγούδησε το «Born this way»;

Υπάρχει ένα είδος προκαθορισµού, αυτό είναι βέβαιο! Κάθε περίπτωση

είναι, βεβαίως, διαφορετική και οπωσδήποτε δεν έχουµε επαρκείς
απαντήσεις σε όλα τα ερωτήµατα, όµως η βιολογία είναι που έχει την
πρωτοκαθεδρία – η κουλτούρα, το κοινωνικό και πολιτισµικό περιβάλλον,
όλα αυτά έπονται.
— Κάποια παραδείγµατα τέτοιων
βιολογικών διαφορών;

Ευχαρίστως! Καταρχάς, ο φυλετικά δίµορφος

πυρήνας της προοπτικής περιοχής (ΦΔΠ)
εµφανίζεται κατά µέσο όρο δύο φορές
µικρότερος στα οµοφυλόφιλα άτοµα.

Ο ισθµός του µεσολοβίου είναι συνήθως

εµφανώς µεγαλύτερος στους οµοφυλόφιλους
άντρες, γι' αυτό και είναι σε µεγαλύτερο
ποσοστό αριστερόχειρες ή αµφιδέξιοι
Jacques Balthazart, «Η
συγκριτικά µε τους ετεροφυλόφιλους.
βιολογία της
οµοφυλοφιλίας»,
Η απουσία ανδρογόνων στην εµβρυογένεση Πανεπιστηµιακές Εκδόσεις
προδιαθέτει για έλξη προς τους άνδρες, το ίδιο Κρήτης

και τα αναλογικά µικρότερα µακρά οστά χεριών και ποδιών.

Ο λόγος του µέσου µε τον παράµεσο στα δάκτυλα των χεριών είναι κατά
κανόνα µεγαλύτερος στις λεσβίες απ' ό,τι στις ετεροφυλόφιλες, ένδειξη ότι
όντας έµβρυα εκτέθηκαν σε υπερβολική τεστοστερόνη.

Τα κορίτσια µε υπερπλασία των επινεφριδίων (CAH) έχουν, αντίστοιχα,

αυξηµένη πιθανότητα να συνάψουν οµοφυλόφιλες σχέσεις ως γυναίκες
κ.ο.κ. Άνδρες και γυναίκες παρουσιάζουν επίσης ορισµένες γνωσιακές και
συµπεριφορικές διαφορές, µε τους/-ις οµοφυλόφιλους/-ες να τείνουν προς
εκείνες του αντίθετου βιολογικού φύλου.

— Το ίδιο το φύλο πώς το κρίνει η βιολογία, ως φυσική

πραγµατικότητα ή ως κοινωνική κατασκευή;

Το βιολογικό φύλο αναφέρεται στην ανατοµία, στην ύπαρξη ανδρικών ή

γυναικείων γεννητικών οργάνων και στο σχετικό ορµονικό περιβάλλον.

Όλο το υπόλοιπο προφανώς και είναι κατά βάση µια κοινωνική-

πολιτισµική κατασκευή, υπάρχουν εντούτοις χαρακτηριστικά που
θεωρούνται περισσότερο «αρσενικά» ή «θηλυκά», ανεξαρτήτως
κουλτούρας και ανατροφής.

Αν σε ελεγχόµενες πειραµατικές συνθήκες βάλουµε µόνα τους σε ένα

δωµάτιο παιχνιδιών κορίτσια και αγόρια, κατά κανόνα τα δεύτερα
επιλέγουν αυθόρµητα αυτοκινητάκια και τρενάκια, ενώ τα πρώτα κούκλες
και λούτρινα ζωάκια. Δεν είναι θέµα προτύπων. Π.χ. τα κορίτσια που
επιλέγουν «αγορίστικα» παιχνίδια έχουν συνήθως CAH.

Επιπλέον, το αυθόρµητο παιχνίδι τους είναι βιαιότερο απ' ό,τι των άλλων
κοριτσιών της οµάδας ελέγχου, τα οποία επιδίδονται σε ηπιότερες
αθλοπαιδιές, µοιάζει περισσότερο µε των αγοριών.

— Τι αντιδράσεις εισπράξατε ως τώρα

από συναδέλφους, αναγνωστικό κοινό,
την lbgtq+ κοινότητα ιδιαίτερα; Το
βιβλίο σας προκάλεσε µια κάποια
αναστάτωση, υπάρχουν διαφωνίες,
Ποιος είναι τελικά ο
ενστάσεις...
«ανώµαλος»;

Πράγµατι, και είναι κάτι που οµολογουµένως δεν περίµενα όταν το

συνέγραφα, όχι σε τέτοιον βαθµό! Στους συναδέλφους µου αυτά στα οποία
αναφέροµαι είναι λίγο-πολύ γνωστά, δεν εξεπλάγησαν.

Κάποιοι κοινωνιολόγοι, ψυχαναλυτές και ψυχολόγοι είχαν τις αντιρρήσεις

τους, που µπορούµε βέβαια να συζητήσουµε σε επιστηµονική βάση.

Όσον αφορά το αναγνωστικό κοινό και ειδικά τους γκέι, οι αντιδράσεις

ήταν πράγµατι πολλές και ποικίλες.

Άλλοι υποδέχτηκαν το βιβλίο ενθουσιωδώς, στέλνοντάς µου µάλιστα

πολλές ευχαριστίες επειδή τους βοήθησε στην κατανόηση του εαυτού τους,
άλλοι µε σκεπτικισµό, άλλοι πάλι τελείως εχθρικά – έλαβα από µηνύµατα
τύπου «χέσε µας, ρε φίλε» και «άντε απαυτώσου», µέχρι απειλές ότι θα
µου άξιζε να µε εκτελέσουν!

Κάποιοι άνθρωποι, βλέπετε, ενοχλούνται στη σκέψη ότι οι ζωές του

µπαίνουν στο µικροσκόπιο ενός «ειδικού» και από ισχυρογνωµοσύνη,
φόβο, άγνοια ή από µια δικαιολογηµένη εν µέρει προκατάληψη δεν
ανέχονται καµία αµφισβήτηση της ιδέας που έχουν σχηµατίσει για τον
εαυτό τους, συχνά µε αρκετό κόπο αλλά και πόνο.

Γιατί, σου λένε, ασχολείσαι µαζί µας, τι επιδιώκεις, καλύτερα να

µελετήσεις τους ετεροφυλόφιλους, τέτοια.

Τα κατανοώ όλα αυτά, όµως εξηγώ –και το επαναλαµβάνω– ότι δεν µε

απασχολεί η οµοφυλόφιλη σεξουαλικότητα καθαυτή ούτε προβαίνω σε
κάποια ηθική κρίση αυτής. Αντιθέτως τη σέβοµαι, την αποδέχοµαι και τη
στηρίζω απόλυτα ως έκφραση και ταυτότητα.

Η δική µου εργασία εστιάζει στο πόσο επιδρούν µια σειρά βιολογικοί
µηχανισµοί στην εµφάνιση της οµοφυλοφιλίας, επιδιώκοντας έτσι να
συµβάλει στην ευρύτερη κατανόησή της µε τρόπο απελευθερωτικό.

— Ξεκινήσατε µελετώντας την οµοφυλοφιλία στα ζώα. Πόσο

συνηθίζονται οι οµοφυλόφιλες ερωτικές πρακτικές στον ζωικό
κόσµο και πόσο σχετίζονται µε τις αντίστοιχες ανθρώπινες;

Οµοφυλόφιλη έλξη έχει παρατηρηθεί σε πολλά ζωικά είδη –ορισµένα,

κυρίως ψάρια και έντοµα, δύνανται κιόλας να αλλάζουν τόσο το φύλο όσο
και τις ερωτικές τους προτιµήσεις– κι αυτό µπορεί να µελετηθεί εύκολα.

Αν και οι σχετικές έρευνες είναι σχετικά νέες, έχει διαπιστωθεί

πειραµατικά ότι τον σεξουαλικό προσανατολισµό της αναπαραγωγικής
συµπεριφοράς ελέγχουν οι ίδιες ορµόνες που ορίζουν τη σεξουαλική
συµπεριφορά και οι οποίες επιδρούν, αντίστοιχα, στις ίδιες περιοχές, όπως
γίνεται και στους ανθρώπους.

Ο τρόπος που συµβαίνει αυτό ακόµα µας διαφεύγει, έχουµε όµως µία
βάση. Κατά κανόνα, ωστόσο, πρόκειται για περιστασιακή οµοφυλόφιλη
προτίµηση ζώων κατά βάση αµφιφυλόφιλων, όχι για αποκλειστικό
σεξουαλικό προσανατολισµό, µε µόνη ως τώρα γνωστή εξαίρεση το
πρόβατο.

Σε ποσοτική µελέτη 700 κριαριών στα οποία δόθηκε δυνατότητα επιλογής

ερωτικού συντρόφου, το 51% έδειξε ενδιαφέρον µόνο για θηλυκά, το 8%,
ποσοστό αντίστοιχο µε το ανθρώπινο, µόνο για τα αρσενικά, ενώ ένα 31%
εµφανίστηκε αµφιφυλόφιλο.

Οι ίδιοι οι εκτροφείς αιγοπροβάτων µπορούν να σας βεβαιώσουν ότι δεν

είναι όλα τα κριάρια τους φανατικά «στρέιτ»!

Γενικά µιλώντας, η µελέτη της σεξουαλικής συµπεριφοράς των ζώων

σίγουρα συµβάλλει στη διερεύνηση της ανθρώπινης, η τελευταία είναι
εντούτοις, όπως προανέφερα, πολύ πιο περίπλοκη και δύσκολη στην
ταξινόµηση.

Υπόψη ότι εργαστηριακά πειράµατα σε ανθρώπους, φυσικά, δεν µπορούµε

να κάνουµε, οπότε, αναφορικά µε την επίδραση των ορµονών σε µας,
αρκούµαστε στη µελέτη κλινικών περιπτώσεων.

— Γράφετε ότι η ανδρική οµοφυλοφιλία διαφέρει µερικώς από τη

γυναικεία και από βιολογική σκοπιά. Παρατήρησα επίσης ότι το
βιβλίο σας εξετάζει κυρίως την πρώτη.

Στέκοµαι περισσότερο στην ανδρική οµοφυλοφιλία γιατί έχει µελετηθεί

εκτενέστερα σε σχέση µε τη γυναικεία και επειδή είναι πιο
«συγκεκριµένη».

Ορισµένοι βιολογικοί παράγοντες πράγµατι διαφέρουν, οι λεσβίες π.χ.

παρουσιάζουν, όπως είπαµε, αυξηµένα ποσοστά CAH, οι γκέι άντρες
µικρότερο ΦΔΠ.

Από τις ως τώρα έρευνες προκύπτει, επίσης, ότι οι αποκλειστικά

οµοφυλόφιλοι είναι περισσότεροι συγκριτικά µε τις αποκλειστικά
οµοφυλόφιλες.

Οι γυναίκες, πάλι, παρουσιάζονται γενικότερα πιο ρευστές και «ευέλικτες»

σε θέµατα σεξουαλικότητας, επιθυµίας και επιλογής ερωτικού συντρόφου,
ενώ µπορούν ευκολότερα να υιοθετήσουν διαφορετικούς ρόλους στη
διάρκεια της ζωής τους, να υπάρξουν δηλαδή για κάποιο χρονικό διάστηµα
σε ετεροφυλόφιλη σχέση, να περάσουν έπειτα σε λεσβιακή και
αντιστρόφως, όχι µόνο µία φορά µάλιστα.

— Η επιφυλακτικότητα πολλών
απέναντι σε µια βιολογική εξήγηση της
οµοφυλοφιλίας συνδέεται µε τον
εφιάλτη της ευγονικής, και ίσως όχι
άδικα.
Συνοµιλώντας µε παιδιά
LGBTQI+ γονιών Ναι, συµβαίνει αυτό, αν και δεν θα έπρεπε.

Στα ελεύθερα δηµοκρατικά καθεστώτα υπάρχουν πάντοτε δικλείδες

ασφαλείας, τα δε ολοκληρωτικά δεν χρειάζονται επιστηµονικές αποδείξεις
προκειµένου να στοχοποιήσουν µια κοινωνική οµάδα, έχουν πολλές άλλες
αφορµές για να το κάνουν!

Έπειτα, και να θέλει κάποιος δεν µπορεί να «επέµβει» στα γονίδια και στο
ορµονικό περιβάλλον ενός ανθρώπου ώστε να διαµορφώσει τον
σεξουαλικό του προσανατολισµό, είναι κάτι πολύ πιο περίπλοκο από ένα
απόστηµα που µπορείς να «γιατρέψεις» ή να αφαιρέσεις!

Απόδειξη οι αποτυχίες όλων των υποτιθέµενων θεραπειών για

οµοφυλόφιλους, ακόµα και ακραίων, όπως αυτές που γίνονταν στο
παρελθόν.

Το ίδιο έχει παρατηρηθεί και σε ετεροφυλόφιλα αγόρια που για κάποιον

λόγο τα ανέθρεψαν από µικρή ηλικία σαν κορίτσια, αφαιρώντας τους
ακόµα και τα γεννητικά όργανα – φτάνοντας στην εφηβεία, η πραγµατική
τους φύση εκδηλώθηκε, διεκδικώντας την πραγµάτωσή της.
Γενικά µιλώντας, η µελέτη της σεξουαλικής συµπεριφοράς των ζώων
σίγουρα συµβάλλει στη διερεύνηση της ανθρώπινης, η τελευταία είναι
εντούτοις, όπως προανέφερα, πολύ πιο περίπλοκη και δύσκολη στην
ταξινόµηση. Φωτο: Γιώργος Αδάµος/LIFO

— Έχουν, άραγε, κάποιο γονιδιακό υπόβαθρο οι ερωτικές

προτιµήσεις; Υπάρχει κάτι σαν «γκέι» γονίδιο;

Στην Αµερική έχουν γίνει αρκετές έρευνες σχετικά. Βρέθηκε ότι οι

επιγενετικοί δείκτες µπορούν να προσδιορίσουν την ανάπτυξη της
οµοφυλοφιλίας στους απογόνους ετεροφυλόφιλων γονέων και ότι υπάρχει
κάποια µορφή κληρονοµικότητας.

Σε µελέτες που έγιναν στο DNA 400 οµοφυλόφιλων ανδρών και των
δίδυµων αδελφών τους βρέθηκε ότι τα γονίδια σε τουλάχιστον δύο
χρωµοσώµατα επηρεάζουν πράγµατι τον σεξουαλικό προσανατολισµό.

Αγνοούµε, όµως, ποια ακριβώς από το πλήθος των γονιδίων αυτών των
δύο γενετικών περιοχών εµπλέκονται καθώς και το πώς επιδρούν.
Εξάλλου, πιθανόν να µην είναι καν τα µόνα!

— Αν ισχύει ότι ένα ποσοστό του ανθρώπινου πληθυσµού, έως και

10%, αναµένεται να αναπτύξει αποκλειστικά οµοφυλόφιλες
συµπεριφορές, έχουν άραγε αυτές κάποιον εξελικτικό ρόλο;
Η οµοφυλοφιλία ως πρακτική είναι τόσο παλιά όσο το είδος µας,
ενδεχοµένως την εφάρµοζαν και οι πρόγονοί µας, οι ανθρωπίδες, και είναι
λογικό αυτό, εφόσον απαντά και στα ζώα.

Έχει δε καθολική ισχύ, µε την εξαίρεση ίσως κάποιων αποµονωµένων

κοινωνιών, όπου φαίνεται να αγνοείται ως έννοια, χωρίς αυτό να σηµαίνει
ότι είναι παντελώς ανύπαρκτη.

Το ποσοστό αυτό, µάλιστα, παραµένει λίγο-πολύ σταθερό, ανεξάρτητα

από το πόσο οι εξουσίες και τα κοινωνικά ήθη καταπιέζουν ή ευνοούν τις
οµοφυλόφιλες σχέσεις – στις φυλές εκείνες της Νέας Γουινέας π.χ. όπου η
σχέση εφήβου-ωριµότερου είναι εθιµική, το ποσοστό των αγοριών που
µετά την ενηλικίωση γίνονται οµοφυλόφιλα δεν διαφέρει από τον
παγκόσµιο µέσο όρο.

Ακόµα, στην αρχαία Ελλάδα, όπου επικρατούσαν ανάλογες συνήθειες και

οι άνθρωποι δεν έπαυαν να συνευρίσκονται µε γυναίκες και να
τεκνοποιούν, λίγοι παρέµεναν αποκλειστικά οµοφυλόφιλοι διά βίου.

Επίσης, από καµία µελέτη δεν προκύπτει ότι τα παιδιά οµοφυλόφιλων

οικογενειών έλκονται ερωτικά από άτοµα του ίδιου φύλου µε µεγαλύτερη
συχνότητα απ' ό,τι τα παιδιά των ετεροφυλόφιλων.

Αν, τώρα, ο οµοφυλόφιλος σεξουαλικός προσανατολισµός έχει κάποιο

εξελικτικό ρόλο, αυτό δεν το γνωρίζουµε. Πιθανόν, όµως, στην ανδρική,
τουλάχιστον, εκδοχή του να «χρησιµεύει» ώστε να τιθασεύεται κάπως η
αρσενική επιθετικότητα/επεκτατικότητα και να εκτονώνονται οι εντάσεις
σε κλειστά περιβάλλοντα από τα οποία απουσιάζουν τα θηλυκά.

Παρατηρήθηκε, επίσης, ότι οι συγγενείς οµοφυλόφιλων ατόµων τείνουν να

τεκνοποιούν περισσότερο. Να παίζει αυτό κάποιο ρόλο; Ποιος ξέρει,
έχουµε πολλά ακόµη να µάθουµε!

— Στις σύγχρονες ανεπτυγµένες κοινωνίες ολοένα περισσότεροι

άνθρωποι πειραµατίζονται ανοιχτά µε τη σεξουαλικότητα και το
φύλο τους. Αν αυτό γενικευτεί, θα µπορούσαµε σε βάθος χρόνου
να µιλήσουµε για εξελικτικό άλµα;
Αυτό που γίνεται είναι πολύ ενδιαφέρον από πολλές απόψεις, ας µην
προτρέχουµε όµως. Απελευθερωµένα ήθη υπήρξαν, εξάλλου, και σε άλλες
ιστορικές περιόδους, δεν είναι κάτι καινοφανές.

Η τάση αυτή σήµερα είναι σίγουρα πιο µαζική και συνειδητή, εντούτοις τα
ποσοστά ετεροφυλόφιλων και οµοφυλόφιλων δεν παρουσιάζουν
διαφοροποιήσεις.

Σε κάθε περίπτωση, για να εγγραφεί µια τέτοια «αλλαγή» στα γονίδιά µας
χρειάζεται να παρέλθουν πολλές γενιές, αιώνες ολόκληροι.

Η δεκαετία του '60 π.χ., που θεωρείται ορόσηµο, ήταν, µε εξελικτικούς

όρους, µόλις χθες!

Infο:

Το βιβλίο του Jacques Balthazart «Η βιολογία της

οµοφυλοφιλίας» κυκλοφορεί από τις Πανεπιστηµιακές Εκδόσεις
Κρήτης σε µετάφραση Λύο Καλοβυρνά και επιστηµονική
επιµέλεια Χριστίνας Δάλλα.

4.12.2017

Γρηγόρης Βαλλιανάτος: Είµαι πολιτικώς ανάσκελα, όχι ορθός!