TÜRK TORAKS DERNEĞİ

EĞİTİM KİTAPLARI SERİSİ

Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı

(KOAH)

Nefesiniz Daralıyorsa
Çaresiz Değilsiniz
KOAH’ını Öğren,
Mücadele Et,
Nefessiz Kalma!

Türk Toraks Derneği

KOAH Çalışma Grubu
 TÜRK TORAKS DERNE⁄‹ E⁄‹T‹M K‹TAPLARI SER‹S‹
Türk Toraks Derne¤i yay›n›d›r

Türk Toraks Derne¤i E¤itim Kitaplar› Serisi, solunum hastal›klar› konusundaki güncel bilgiler ile
hastal›klardan korunma, önlem ve tedavi bilgilerinin, anlaş›l›r ve kolay uygulan›r şekilde hastalara ve
birinci basamak sa¤l›k hizmeti veren görevlilere aktar›ld›¤› bir kitap serisidir.

Editörler
Dr. Münevver Erdinç Dr. ‹nci Gülmez
Ege Üniversitesi T›p Fakültesi Erciyes Üniversitesi T›p Fakültesi
Gö¤üs Hastal›klar› Anabilim Dal›, ‹zmir Gö¤üs Hastal›klar› Anabilim Dal›, Kayseri

Türk Toraks Derne¤i

Turan Güneş Bulvar›, No: 175/19 Oran-Ankara
Tel.: 0312 490 40 50
Faks: 0312 490 41 42
E-posta: toraks@toraks.org.tr
Web sitesi: www.toraks.org.tr

Yayın Hizmetleri
Yay›ncı
Sentez
AVES Yayıncılık
Adres:
Adres:İstanbul Caddesi
K›z›lelma İstanbul
cad. 5/3 34096Çarşısı 48/10 İskitler-Ankara
F›nd›kzade-‹stanbul
Tel:
Tel.:0312
0212341
5894400
6753
e-mail: sentez-matbaa@hotmail.com
Faks: 0212 589 00 94
Baskı Tarihi: Kasım 2013
E-posta: info@avesyayincilik.com
Bas›m Yeri: ADA Ofset Matbaacılık Tic. Ltd. Şti. 0212 567 12 42
Bask› Tarihi: Temmuz 2012

Türk Toraks Derne¤i E¤itim Kitaplar› Serisi’nde yay›nlanan tüm kitaplar›n bas›m ve yay›n hakk›
Türk Toraks Derne¤i’ne aittir. Türk Toraks Derne¤i’nin yaz›l› izni olmaks›z›n bu
kitaplar›n hiçbir bölümü bas›lamaz, elektronik ve mekanik bir şekilde ço¤alt›lamaz ve
kaynak gösterilmeden al›nt› yap›lamaz.
Türk Toraks Derneği bu eserin 2013 yılında basımı için koşulsuz eğitim desteği sağlayan
Astrazeneca İlaç Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi’ne teşekkür eder.
 TÜRK TORAKS DERNE⁄‹ E⁄‹T‹M K‹TAPLARI SER‹S‹

Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı

(KOAH)

Konuk Editörler
Dr. Mehmet Polatlı
Dr. Nurdan Köktürk

Haz›rlayanlar
Dr. Nurdan Köktürk
Dr. Begüm Ergan Arsava
Dr. Pınar Ergün
Dr. Oğuz Kılınç
Dr. Deniz Öztürk
Dr. Hilal Yıldıran

Danışma Kurulu
(Soyadı alfabetiğine göre sıralanmıştır)
Dr. Arzu Balkan
Dr. Ertürk Erdinç
Dr. Esen Kıyan
Dr. Lütfi Çöplü
Dr. Mehmet Polatlı
Dr. Elif Şen
TÜRK TORAKS DERNE⁄‹ E⁄‹T‹M K‹TAPLARI SER‹S‹

‹Ç‹NDEK‹LER

KOAH Nedir? 3
KOAH’lı Olmak Nasıldır? 3
Sağlıklı Akciğerler Nasıl Çalışır? 4
KOAH’da Akciğerlerde Hangi Değişiklikler Meydana Gelir? 5
KOAH’a Hangi Durumlar Neden Olur? 6
KOAH’lı Olduğumu Nasıl Anlayacağım? 7
KOAH Tanısı Nasıl Konur? 8
Spirometri Nedir? 9
KOAH’la Mücadele İçin Yapmanız Gerekenler Nelerdir? 10
Adım 1: Sigara içmeyi bırakın 10
Adım 2: Grip ve zatürre aşılarınızı yaptırın 12
Adım 3: KOAH ilaçlarınızı doğru şekilde kullanın 13
İnhaler İlaç Kullanımı 14
Ölçülü Doz İnhaler (ÖDİ) 14
AEROSOL İNHALASYON KULLANIMI 15
JET İNHALASYON KULLANIMI 16
AEROSOL İNHALASYON ÇÖZELTİLERİNİN KULLANIMI 17
Kuru toz inhaler 18
AEROLİZER/İNHALER KAPSÜL KULLANIMI 18
BREEZHALER KULLANIMI 19
DİSKUS KULLANIMI 21
EASYHALER KULLANIMI 22
HANDİHALER KULLANIMI 23
SANOHALER KULLANIMI 24
TURBUHALER KULLANIMI 26
TWİSTHALER KULLANIMI 27
Hava odacığı (Spacer) kullanımı 28
Nebulizatör tedavisi 29
Adım 4: Egzersiz Yapın ve Pulmoner Rehabilitasyon 30
Programına Katılın
Adım 5: Doğru Beslenin 39
Adım 6: Stresden uzak durun 40
Adım 7: Oksijen tedavinizi kullanın 40
Adım 8: Ataklarınızı kontrol altına alın 45

2
 KOAH'la Yaşam

KOAH Nedir?
Kronik (müzmin veya süregen) Obstrüktif (tıkayıcı) Akciğer Hastalığı
(KOAH), akciğerin kronik ilerleyici bir hastalığıdır. Hastalık büyük oran-
da sigara dumanı ve bazı kişilerde diğer zararlı gaz ve parçacıklara
bağlı olarak gelişen soluk yollarının mikrobik olmayan bir iltihabı sonu-
cu oluşur. Bu iltihaplanma sonucu hava yolları daralır. Bu iltihapla
mücadele etmede yetersiz kalan akciğerlerde giderek ilerleyen bir hara-
biyet oluşur. Dünya’da ve Türkiye’de her 5 kişiden biri KOAH’lıdır.
Ancak KOAH’lıların ancak onda biri hastalığının farkındadır. KOAH’a
ait belirti ve bulgular 50’lili yaşlara gelmeden fark edilemeyebilir. Bunun
başlıca nedeni hastaların KOAH bulgularını doktora başvurmaya değe-
cek kadar önemsememesi, sıklıkla bunları sigara ile ilişkilendirmesi ya
da bu bulguları yaşlanma, şişmanlık gibi başka nedenlerle açıklamayı
tercih etmesidir. Oysa hastalık erken dönemde saptanabilse, risk faktör-
lerinden kaçınmak ve böylece hastalığın ilerlemesini durdurmak mümkün
olabilecektir. Çoğu KOAH hastası hastalığının erken döneminde sigara
bırakmak istemediği için doktora başvurmaktan çekinir veya utanır. Bazı
KOAH hastaları da hastalıklarını astım olarak adlandırırlar.
Hastalığın en önemli belirtileri sinsi başlayan ve giderek şiddetini
arttıran nefes darlığı ve/veya kronik öksürük ve balgam çıkarmadır.
Bu yakınmalar, hastalık şiddetinin arttığı ve “alevlenme ya da atak”
olarak adlandırılan dönemlerde daha da belirginleşir ve hastaneye
yatış gerektirebilir.

.2$+·O×2OPDN1DV×OG×U"

Yalnızca sağlıklı bir nefes için değil, daha iyi ve daha uzun bir
yaşam için sağlıklı akciğerler gereklidir. Birçok insan için KOAH ile
yaşamak kolay değildir. KOAH tüm hayatınızı etkileyebilecek ciddi
bir hastalıktır. Fakat bu durum hayattan zevk almanızı engelleyeceği
anlamına gelmez. Sağlık ekibinizden nefes almanızı, egzersiz yap-
manızı iyileştirecek yolları öğrenebilir, hastalığın neden olabileceği
olumsuzlukları önleyebilirsiniz. Eğer ilaçlarınızı etkin şekilde kullanır
ve doktorunuzun önerilerini doğru şekilde uygularsanız; sağlığınızın
ve yaşam kalitenizin artacağından şüpheniz olmasın. Yeter ki siz
hastalığınızı iyi tanıyın, hastalıkla ilgili tedavi önerilerini uygulayın.

3
TÜRK TORAKS DERNE⁄‹ E⁄‹T‹M K‹TAPLARI SER‹S‹

6DäO×NO×$NFLäHUOHU1DV×OdDO×ç×U"
Akciğerler, göğüs kafesi içinde yer almaktadır. Komşuluğunda da
kalp bulunur. Sağlıklı bir insanda akciğerler yaşam için gerekli olan
havadaki oksijenin kana geçişini, vücutta oluşan karbondioksitin
atılımını sağlar. Akciğerler soluk alıp vermeye ve vücuda hava (oksi-
jen) taşımaya yarar. Akciğerlere soluğu getiren boru şeklindeki
organa hava yolu (bronş) denir. İki akciğer için iki büyük ve ağaç
dalı gibi pek çok küçük bronş bulunur. Hava, bu borular aracılığı
ile akciğerin en uç noktasında bulunan esnek keseciklere kadar
iletilir. Bu iletim sırasında diyafragma aşağı doğru hareket ederek
havanın akciğere dolmasını kolaylaştırır. İletilen hava kan damarları
aracılığı ile tüm vücuda dağıtılır. Vücutta kullanılan hava, kirli hava
“karbondioksit” haline dönüşür ve tekrar akciğerlere taşınır, soluk
verme sırasında dışarıya atılır. Soluk verme sırasında diyafragma
yukarı doğru hareket ederek havanın akciğerden atılımını kolaylaştı-
rır (Şekil 1, 2).

Şekil 1. Normal akciğerler Şekil 2. Soluk alıp verme

4
 KOAH'la Yaşam

.2$+·GD$NFLäHUOHUGH+DQJL'HäLçLNOLNOHU0H\GDQD*HOLU"

KOAH’da akciğerlerin en küçük birim olan hava kesecikleri ve bu hava

keseciklerine ulaşan küçük hava yolları hasar görür. Normalde balon
gibi rahatlıkla genişleyip daralabilen hava kesecikleri, bu özelliklerini
yitirir, yıpranır ve normal boyutlarına geri dönemez hale gelir. Birey
soluk verdiğinde bir miktar hava akciğerlerde hapis kalır. Bu durum
kirli havanın dışarı atılmasını ve temiz havanın içeri alınmasını güçleş-
tirir. Hava yollarının etrafındaki damarların da zedelenmesi nedeniyle;
vücuttan kirli havanın atılması ve temiz havanın dokulara kullanılmak
üzere ulaştırılması güçleşir.
Tüm bu anlatılanlar tıbbi
olarak AMFİZEM olarak
isimlendirilir (Şekil 3).
KOAH’da küçük hava yol-
ları mikrobik olmayan bir
iltihap nedeniyle şişer ve
normalde olması gereken- Şekil 3. Amfizem
den fazla miktarda salgı
(balgam) oluşturur. Şişen
dokular ve oluşan fazla
miktardaki salgı soluk alıp
vermeyi zorlaştırır. Çünkü
hava yolları daralır ve
havanın bu yollardan
geçişi güçleşir. Fazla mik-
tardaki salgı öksürük
yoluyla dışarı atılamadığı
için, hava yollarında
kolaylıkla enfeksiyon mey-
dana gelebilir. Tüm bu
anlatılanlar tıbbi olarak
KRONİK BRONŞİT olarak
isimlendirilir (Şekil 4). Şekil 4. Kronik Bronşit

5
TÜRK TORAKS DERNE⁄‹ E⁄‹T‹M K‹TAPLARI SER‹S‹

.2$+·D+DQJL'XUXPODU1HGHQ2OXU"

KOAH’ın en önemli ve sık görülen nedeni aktif olarak sigara içicisi olmak ya da pasif olarak
dumana maruz kalmaktır.
KOAH gelişimine neden olan diğer faktörler aşağıda sıra-
landığı gibidir:
‡ 0HVOHNQHGHQL\OHWR]GXPDQYH]DUDUO×JD]ODUDPDUX]NDOPDN
KOAH riski yüksek olan meslekler arasında maden işçiliği, metal
işçiliği, ulaşım sektörü ve odun/kağıt üretiminde çalışma, çimento,
tahıl ve tekstil işçiliği gelmektedir.
‡ åo2UWDP+DYD.LUOLOLäL
Ülkemizde özellikle sigara içmeyen kadınlarda ısınma ya da pişirme
amacıyla çalı, çırpı ya da tezek yakmak ve bunların dumanına
maruz kalmak KOAH oluşmasına neden olabilir.
‡ 3DVLI6LJDUDåoLFLOLäL
Pasif sigara içiciliği, sigara içmeyenlerin sigara içilen bir ortamda
sigara dumanına maruz kalmaları olarak tanımlanır. Anne babası
sigara içen çocuklarda solunum sistemi hastalıklarının görülmesi,
sigara dumanına maruz kalmayan çocuklardakinden daha fazladır.
Pasif sigara dumanından korunmak amacıyla kapalı alandaki duma-
nın çıkması için kapı cam açılması, aspiratör ya da klima çalıştırıl-
ması, evin başka bir odasında ya da mutfakta içilmesi kesinlikle
önleyici değildir.
‡ &LQVL\HW
Büyük olasılıkla fazla sigara içimine bağlı olarak erkeklerde kadın-
lara oranla daha sıklıkla görülmektedir.
‡ 6RV\RHNRQRPLN'XUXP
Nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, düşük sosyoekonomik koşul-
larda yaşayanlarda akciğer fonksiyonları daha düşük bulunmakta ve
KOAH daha sıklıkla görülmektedir.
‡ +DYDNLUOLOLäL
Büyük kentlerdeki hava kirliliği özellikle bronşite sebep olarak KOAH
oluşumunu tetikler.

6
 KOAH'la Yaşam

‡ 'L\HWOHLOJLOLIDNW|UOHU
A, C, E vitamini eksikliği ve alkol kullanımı KOAH gelişiminde rol
oynayabilmektedir.
‡ $OID$QWLWULSVLQ(NVLNOLäL
Genetik olarak akciğer harabiyetini azaltan bir faktör olan alfa 1
antitripsin düzeyinin düşük olduğu kişilerde KOAH gelişebilir. Bu
durum çok nadir görülür.

.2$+·O×2OGXäXPX1DV×O$QOD\DFDä×P"

Hastalığın ilk ortaya çıktığı dönemlerde hiçbir belirti bulunmayabilir.

Bazı hastalarda başlangıçta yalnızca sabahları olan daha sonra gün
boyu süren öksürük, balgam çıkarma olabilir. Erken dönemde efora
bağlı olarak ortaya çıkan nefes darlığı, bazen kişi tarafından rahat
nefes alamama, bacaklarda güçsüzlük, çabuk yorulma şeklinde ifade
edilir. Solunum yolu enfeksiyonları uzun sürebilir ve hışıltılı solunum
eşlik edebilir. Bireyler sağlık kuruluşuna genellikle 50 yaş civarında
başvururlar. Hastalık ilerledikçe yakınmaların düzeyi ve görülme sık-
lığı artar. İleri aşamalarda dokuların yeterli oksijenlenememesi nede-
niyle morarma gelişebilir. Oksijenlenme yetersizliği ve karbondioksitin
atılamamasına bağlı olarak sabahları baş ağrısı oluşabilir. KOAH`ın
ileri aşamalarında kilo kaybı görülebilir. Bazı bireylerde gün boyu
uyuklama ve gece aşırı horlama gibi uyku ile ilgili problemler vardır.
KOAH akciğerlerin erken yaşlanmasıdır. Akciğer ve havayollarında
meydana gelen bazı yapısal değişiklikler düzeltilemez. Ancak hava-

7
 TÜRK TORAKS DERNE⁄‹ E⁄‹T‹M K‹TAPLARI SER‹S‹

yolu daralması, iltihap artışı, alevlenmeler gibi hastalığın bazı sonuç-

ları tedavi edilebilir ve bireylerin yaşam kalitesini arttıracak şekilde
kontrol altına alınabilir. Bu durum, hastalığın erken evrelerinde çok
daha kolaydır. Ancak bireylerin KOAH’ı kontrol altına almak konusun-
da gönüllü olmaları ve doktoru ile işbirliği halinde olmaları gereklidir.
KOAH’ın kontrol alınabilmesi için en etkili yöntem sigaranın bırakıl-
masıdır. Sigara içimine son verilmesi içenlerin kendi çabalarıyla her
zaman mümkün olmayabilir. Sigarayı kendi kendine bırakamayanlar
sigara bırakma merkezlerine başvurarak sigara bırakma konusunda
yardım almalıdırlar.

Başta tütün dumanı olmak üzere, ısınma ve/veya pişirme amacıyla kullanılan çeşitli yakıtların
dumanına veya mesleki toz, duman, toksik gaz ve taneciklere uzun süre maruz kalan kişilerde
uzun süreli öksürük, balgam çıkarma ve giderek artan nefes darlığı yakınmalarından en az biri-
nin gelişmesi halinde, yakınmalar çok şiddetli olmasa dahi göğüs hastalıkları doktoruna başvu-
rulması gereklidir. Bu kişilere nefes ölçüm testi (spirometri) yapılarak KOAH tanısı konulabilir.
Hastalığın gerek başlangıcında gerekse ileri evrelerinde yakınmaları kontrol altına almak müm-
kündür.

.2$+7DQ×V×1DV×O.RQXU"

Tanı için, solunum fonksiyonlarının ölçüldüğü Spirometri testinin

yapılması gereklidir.

KOAH tanısında önemli sorunlardan biri, hastalığı nefes darlığı yapan diğer nedenlerden
ayırmaktır. KOAH’la en çok karışan hastalık astımdır.

Diğer yardımcı testler; akciğer filmi, kan oksijen seviyesinin ölçümü,

kan testleri ve egzersiz testleridir.
Çoğu KOAH’lı, hastalığını astım ya da sadece nefes darlığı olarak
tanımlamaktadır. Oysa KOAH astımdan farklı bir hastalıktır. Doğru
tedavi için doğru tanı şarttır.

8
 KOAH'la Yaşam

Spirometri Nedir?
Spirometri bir üfleme ile
akciğerlerden ne miktarda
havanın ne hızla çıkabilece-
ğini ölçmek için kullanılan
bir testtir. Cihaz bir bilgisa-
yar sistemine bağlı çalışır.
Doktorun ya da solunum
teknisyeninin direktiflerine
uyulduğunda uygulanması
kolay bir ölçümdür. Spirometri ile elde edilen nefes ölçümlerine göre
hava yolu darlığı hafif, orta, ağır, çok ağır olarak sınıflandırılır.
+DILIKDYD\ROXGDUO×ä× Ağır iş yapıldığında, hızlı yürüme ve merdi-
ven çıkma esnasında bazen nefes darlığı hissedilir.
2UWDKDYD\ROXGDUO×ä× Ağır iş yapıldığında, hızlı yürüme ve merdi-
ven çıkma esnasında genellikle nefes darlığı hissedilir. Bazen gün-
lük işler yapılırken dahi nefes darlığı hissedilir. Gece uykusu rahattır,
nefes darlığı nedeniyle uykusuzluk çekilmez.
$ä×UKDYD\ROXGDUO×ä× Günlük işler yapılırken genellikle nefes darlı-
ğı hissedilir. Şiddetli halsizlik vardır. Merdiven çıkmada çok zorlanılır.
Gece nefes darlığı nedeniyle uyku düzeni bozulur.
 dRN Dä×U KDYD\ROX GDUO×ä× Otururken dahi nefes darlığı hissedilir.
Oda içinde yürümek zorlaşır. İşe gidilemez hale gelinir. Hastalığın
ileri dönemlerinde kanda ve organlarda oksijen miktarı önemli oran-
da azalacağı için çok daha fazla rahatsızlık ortaya çıkar. Bunlar;
bol terleme, dilde, dudaklarda, parmak uçlarında morarma, şiddetli
baş ağrısı, çarpıntı, gündüzleri uyuklama, geceleri uykusuzluk, zihin-
sel faaliyetlerde azalma (unutkanlık, dikkatsizlik), aşırı sinirlilik, şid-
detli halsizlik, yorgunluk, zayıflama, cinsel güçte azalma, mide
rahatsızlıkları, karında şişkinlik ve hazımsızlık, kabızlık, ellerde ve
ayaklarda uyuşma, karıncalanma, yanma hissi, ellerde titremedir.
Hastalığın ilerlemesi ile kalp yetmezliği meydana gelebilir ve bacak-
larda şişme başlar. Kalp yetmezliği gelişen hastalarda hastalığın ileri

9
TÜRK TORAKS DERNE⁄‹ E⁄‹T‹M K‹TAPLARI SER‹S‹

dönemlerinde nefes darlığı çok şiddetlenir ve hastalar evden dışarı

çıkamaz hale gelirler. Bu dönemdeki hastalar artık günün en az
yarısında oksijen makinasına bağlı kalırlar.

.2$+·OD0FDGHOHåoLQ<DSPDQ×]*HUHNHQOHU1HOHUGLU"

Adım 1: Sigara içmeyi bırakın

Adım 2: Grip ve zatürre aşılarınızı yaptırın
Adım 3: KOAH ilaçlarınızı doğru şekilde kullanın
Adım 4: Egzersiz yapın
Adım 5: İyi ve doğru beslenin
Adım 6: Enerjinizi iyi kullanın ve stresden uzak durun
Adım 7: Oksijen tedavinizi kullanın
Adım 8: Ataklarınızı azaltıcı tedbirleri alın ve atağa girdiğinizi farkedin

$G×P6LJDUDLoPH\LE×UDN×Q
Eğer halen sigara içiyorsanız, hemen şu anda bırakın. Sigarayı
bırakmak KOAH ile birlikte yaşarken yaşam kalitenizi arttırmak için
yapacağınız en doğru adım olacaktır. Sigarayı kendi kendinize bırak-
mak hayatınız boyunca yapmak zorunda kaldığınız en zor şey
olabilir. Nikotin ciddi bağımlılık yapan bir maddedir. Bu nedenle
sigara bırakma polikliniklerinden destek almanız sigarayı bırakmanızı
tahmininizden daha fazla kolaylaştıracaktır.

KOAH sigara bırakılmasının acil olduğu en önemli hastalıktır.

KOAH’da sigarayı bırakmak hastalığın ilerlemesini durduran en etkili yöntemdir.
Sigara bırakma polikliniklerinden destek alarak sigarayı daha kolay bırakabilirsiniz.

6LJDUD\×1DV×O%×UDNDFDNV×Q×]"
$G×P6LJDUD\×%×UDNPD\D+D]×UODQPD
Unutmayın sigara içmek KOAH hastalığınızın ilerlemesinin en önem-
li sebebidir. Bu nedenle sigara içmeyi keyif değil, yaşam kalitenizi
bozacak, sizi başkalarına muhtaç edecek, ölüme yol açabilecek bir
davranış olarak görün.

10
 KOAH'la Yaşam

Korkmayın. Sigara bırakmayla ilgili yaşayacağınızı düşündüğünüz ne

kadar zorluk varsa hepsinin çözümü sigara bırakma polikliniklerinde
vardır. Bırakmak için kendinize bir gün belirleyin ve kararlı olun.
Yakınlarınızdan sizi bu kararınızda desteklemelerini isteyin.
Ev ve iş yerinde sigara, çakmak, kibrit ve küllük gibi eşyaları kaldırın.
Yürüyüş, spor yapın sevdiğiniz bir işle uğraşın.
Sigara içme isteğinizi su içerek, diş fırçalayarak kontrol etmeye
çalışın.

$G×P6LJDUD\×%×UDNPD
Sigara bırakma kararlılığınızdan vazgeçmeyin. Sigarayı bıraktıktan
sonra hoş olmayan bazı yan etkilerle karşılaşabilirsiniz. Bunlar ara-
sında gerginlik, odaklanma güçlüğü, öfke, yorgunluk, uyuşukluk,
depresyon ve uyku bozuklukları sayılabilir ve bu belirtiler en çok
sigarayı bıraktıktan sonraki ilk birkaç hafta içerisinde daha sık görü-
lür. Bu istenmeyen durumlar tıbbi tedavilerle kontrol altına alınabilir.
Tedaviler “sigara bırakma poliklinikleri”nce uygulanmaktadır.
Türkiye’deki sigara bırakma poliklinikleri hakkında bilgi almak için
Sağlık Bakanlığının 171 nolu ücretsiz telefonunu arayabilirsiniz.

$G×P6LJDUD\×%×UDNPD\×6UGUPHN
Acaba başaracak mıyım kaygısına kapılmayın. Ailenizden, arkadaş-
larınızdan, doktorunuzdan destek alın. Bırakma nedeniyle kendinizi
ödüllendirin. Bol su için, egzersiz yapın. El alışkanlığını gidermek için
kalem, kürdan veya stres topu deneyin. Sigara isteği 3-5 dakika
sürer ve geçer. Bu esnada derin nefes alma, diş fırçalama, duş alma
gibi eylemleri deneyin. Asla bir sigaradan ne olur düşüncesine kapıl-
mayın. Kaçamak yapmayın. Kaçamaklar tekrar eskisi gibi sigara
içmenize neden olan hatalı davranışlardır.

$G×P6LJDUD\×%×UDNDUDN1HOHU.D]DQDFDNV×Q×]"
Sigarayı Bırakınca;
20. dakikada, nabız, vücut ısısı, kan basıncı normale döner,
2 haftada - 3 ayda: Öksürük varsa azalır ve 3 ay içinde kaybolur,
2 haftada balgam yarı yarıya azalır, soluk alıp verme düzelir,

11
TÜRK TORAKS DERNE⁄‹ E⁄‹T‹M K‹TAPLARI SER‹S‹

1. yılda; kalp krizi riski %50 azalır. Beyin kanaması riski azalır.
KOAH riski azalır. KOAH varsa ilerlemesi durur.
5. yılda; ağız, gırtlak, yemek borusu, idrar torbası kanseri riski yarı
yarıya azalır.
10. yılda; felç olma riski hiç sigara içmemiş olanlarla aynı düzeye
iner. Akciğer kanseri riski azalmaya devam eder.
15. yılda; Kalp ve koroner damar hastalığı ve kalp krizi riski hiç
içmeyenlerle aynı olur.
Sigarayı bırakarak sigaraya ayıracağınız para cebinizde kalacağı
için, 3 ay sonunda bir televizyon, 10 yıl sonra da bir araba satın
alabilecek kadar ekonomik tasarruf yapabileceksiniz.

$G×P6LJDUD\D7HNUDU%DçODPDPDQ×Q3I1RNWDODU×
Neden sigarayı bıraktığınızı kendinize hatırlatın. Sigara içme isteğiniz
geldiğinde daha önce kullandığınız önleme yöntemlerine başvurun. Sigara
içilen ortamlardan uzak durmaya çalışın. İçmemeyi her başardığınızda
kendinizi ödüllendirin. Kendinizi kaçamak yaparken bulursanız hayal
kırıklığına kapılmayın, kendinizi suçlamayın ve sigara bırakma mücadele-
nize devam edin. Sigara bırakma polikliniklerine yeniden başvurun.

$G×P*ULSYH]DWUUHDç×ODU×Q×]×\DSW×U×Q
KOAH’ı olan birçok birey her sene gribin sık görüldüğü dönemlerde
hastalanırlar. Gribe yakalanmak büyük oranda zatürre gelişimine
zemin oluşturur. Bu nedenle:
‡ 6RáXNDOJÔQOÔáÔYHJULELRODQNLäLOHUGHQX]DNGXUXQX]
‡ 0LNURRUJDQL]PDODUÔQ\D\ÔOPDVÔQÔHQJHOOHPHNLoLQHOOHULQL]LVÔN\ÔND-
yınız,
‡ (\OOVRQXHNLPEDäÔG|QHPOHUGHGRNWRUXQX]DGDQÔäDUDNJULSDäÔ-
nızı olunuz,
‡ *ULS DäÔVÔ LOH ]DWUUH DäÔVÔ ELUELULQGHQ IDUNOÔ DäÔODUGÔU $QFDN
KOAH’ı olan bireyler için ikisi de önemlidir,
‡ 2UWDNäHNLOGHWHOHIRQNXOODQGÔáÔQÔ]ELUH\OHUYDUVDKHUNXOODQÔPGDQ
önce telefonu antibakteriyel bir jel ile temizleyiniz,
‡ =DWUUHDäÔQÔ]Ô\DSWÔUÔQYHGRNWRUXQX]DDäÔQÔQLNLQFLGR]XQXQ\DSÔO-
masının gerekli olup olmadığını danışınız.

12
 KOAH'la Yaşam

$G×P.2$+LODoODU×Q×]×GRäUXçHNLOGHNXOODQ×Q
1HIHV$o×F×åODoODU Bu gruptaki ilaçlar, beta 2 agonistler, antikoli-
nerjikler ve teofilindir. Farklı mekanizmalarla etki gösteren bu ilaçlar,
solunum yollarını mümkün olduğunca açık tutmaya, genişletmeye
yarar. Böylece nefes darlığı azalır.
D %HWD  DJRQLVW LODoODU 6DOEXWDPRO 7HUEXWDOLQ 6DOPHWHURO
)RUPRWHUROåQGDNDWHURO Solunum yolu ile sprey formunda (inhaler)
alınan kısa etkili (4-6 saat) ve uzun etkili (12 saat ve 24 saat)
formları ülkemizde mevcuttur. Yan etkileri:
‡ (OOHUGHWLWUHPHYHoDUSÔQWÔd|]P%XLNL\DQHWNLoRáX]DPDQ
kendiliğinden geçer)
E $QWLNROLQHUMLNOHU LODoODU ,SUDWURSL\XP WL\RWURSL\XP Kısa etkili
ipratropiyumun beta 2 agonistlerle birlikte olduğu solunum yolu ile
alınan sprey formu (4-6 saat etkili) ülkemizde vardır. Ayrıca günde
bir kez kullanılan uzun etkili (24 saat) tiyotropiyum mevcuttur. Yan
etkileri:
‡ $áÔ]NXUXOXáXoRNQDGLUHQNDEÔ]OÔNYHLGUDUJoOád|]P6ÔN
su içilmelidir.)
F7HRILOLQ Tablet ve enjeksiyon formları mevcuttur.
‡ %XODQWÔ NXVPD oDUSÔQWÔ X\NXVX]OXN ED]Ô LODoODUOD X\XPVX]OXN
(Çözüm: Önerilen dozun üzerine çıkılmamalı, birlikte kullanılan
ilaçlar doktora bildirilmelidir.)
åOWLKDS*LGHULFLOHU
DåQKDOHUNRUWLNRVWHURLGOHUEHNODPHWD]RQEXGHVRQLGYHIOXWLND]RQ
Daha ağır hastalarda kullanılan bu ilaçlar, solunum yollarındaki mik-
robik olmayan iltihabı azaltırlar. Bazı inhaler ilaçlarda hem nefes
açıcılar hem de kortikosteroidler aynı cihaz içinde yer alır. Yan etki:
‡ 6HV NÔVÔNOÔáÔ YH DáÔ] LoL SDPXNoXN HQIHNVL\RQODUÔ d|]P İlacı
kullandıktan sonra mutlaka ağız su ile çalkalanıp su tükürülmelidir)
E5RIOXPLODVW Öksürük balgam çıkarma yakınmaların daha belirgin
olduğu, hastalığın daha ileri olduğu ve sık atak geçiren hastalarda
tablet olarak ağızdan kullanılabilecek bir ilaçtır. Yan etki:

13
 TÜRK TORAKS DERNE⁄‹ E⁄‹T‹M K‹TAPLARI SER‹S‹

‡ %XODQWÔKDILINLORND\EÔ
Düzenli ilaç kullanımına rağmen yakınmaların arttığı “atak” olarak
tanımlanan dönemlerde kortikosteroid tabletleri önerilebilir. Bu ilaçlar
doktora danışılmadan başlanmamalı ve önerilen zamandan önce kesil-
memelidir.
Tablet şeklinde alınan kortikosteroidlerin uzun süre kullanımında ciltte
incelme, kemik erimesi, kas erimeleri, mide şikayetleri, kilo alma, yük-
sek tansiyon ve şeker hastalığı gibi sorunlar ortaya çıkabilir. Doğru
zamanda doğru şekilde kullanıldıklarında yararları, yan etkilerinden çok
daha fazladır.
$QWLEL\RWLNOHU Antibiyotikler bakteriyel infeksiyonlara karşı kullanılır.
Balgamın miktarı artıp, rengi yeşil iltihaplı bir hal aldığında önerilir.
Antibiyotik mutlaka doktorun önerdiği doz ve saatte alınmalıdır.
Önerilen süreye mutlaka uyulmalıdır. Durumda düzelme olmazsa antibi-
yotiğinizin değiştirilmesi gerekebilir.

6ROXQXP<ROX\ODåQKDOHU7HGDYL

İlaçların solunum yoluyla, yani inhalasyonla alınması, yan etkileri-
nin yok denecek kadar azaltılması ve doğrudan akciğerlere etki
etmesi açısından özellikle tercih edilmektedir. Solunum yoluyla
verilen ilaçların etkili olması için doğru şekilde kullanılması gerekir.
İlaçlar, doktorun önerdiği şekilde kullanılmalıdır, önerilenden fazla
kullanılmamalıdır.
åQKDOHUåODo.XOODQ×P×
gOoO'R]åQKDOHUg'å.XOODQ×P×
İnhaler cihazların doğru kullanımını bir doktorun, hemşirenin size göstermesi önemlidir. İlaçlar
ancak doğru bir şekilde kullanıldığında, akciğere doğru miktarda ilaç ulaşır. Aşağıdaki talimat-
larda yazan bilgiler size anlatılanları hatırlatmak amacıyladır ve ilaç prospektüs bilgilerinden
kısaltılarak alınmıştır. İlaçları doğru kullanıp kullanmadığınızı doktorunuzla her görüşmenizde
tekrar değerlendiriniz ve sağlıklı bir gönüllü tarafından gösterilen doğru ilaç kullanımını görerek
öğrenmek açısından www.rahatnefesalmakistiyorum.com’u ziyaret ediniz.

14
 KOAH'la Yaşam

‡$HURVROâQKDODV\RQ.XOODQÔPÔ
1. Ağızlığın kapağını çıkartınız. Ağızlığın içinin temiz ve açık oldu-
ğunu kontrol ediniz. İnhaleri birkaç kez sallayınız.
2. İnhaleri baş ve işaret parmaklarınız ile tutunuz, eğer ilacı ilk kez
kullanıyorsanız veya 1 hafta ya da daha uzun bir süreden beri
kullanmadıysanız, önce 1 kere havaya püskürtüp deneyiniz

3. Dik durunuz, derin bir nefes alınız, sonra nefesinizi tam olarak
verip akciğerlerdeki havayı boşaltınız.
4. Cihazı ağzınıza yerleştiriniz, derin ve yavaşça nefes alırken tüpe
basınız ve nefes almaya devam ediniz.
5. Nefesinizi 10 saniye tutunuz, sonra burundan veya ağızdan
yavaşça veriniz.
6. İkinci kullanım için en az 30 saniye, tercihen 3-5 dakika bekleyiniz.

Eğer elleriniz güçsüz ise, inhaler'i her iki elle tutmak daha kolay
olabilir; inhaler'in üst kısmını her iki işaret parmağıyla tutunuz ve
alt kısmını da her iki başparmağınızla tutunuz.
İlacı içeren metal kap tamamen boşaldığında itici gazın dışarı
doğru ilacı püskürttüğünü hissetmez veya duymazsınız. Bu durum-
da ilacınızı yenileyiniz.
Eğer inhaleri kullanmak size zor geldiyse doktorunuz bir hava odacı-
ğı kullanmanızı önerebilir. Hava odacığını kullanıyorsanız lütfen hava
odacığı kullanım talimatlarına uyunuz. İlacın hava odacığı ile kullanı-
mını doktorunuz ya da hemşirenizden öğreniniz (Bkz, 28. Sayfa)

15
TÜRK TORAKS DERNE⁄‹ E⁄‹T‹M K‹TAPLARI SER‹S‹

Bu grupta yer alan ve kortizon içeren inhaler ilaçların kullanı-

mından sonra ağız içinde pamukçuk oluşumuna engel olmak için
her kullanımdan sonra ağzı suyla çalkalayıp suyu tükürünüz.

‡-HWâQKDODV\RQ.XOODQÔPÔ
1. Ağızlığın kapağını çıkartınız. Ağızlığın içinin temiz ve açık oldu-
ğunu kontrol ediniz. İnhaleri birkaç kez sallayınız.
2. İnhaleri baş ve işaret parmaklarınız ile tutunuz, eğer ilacı ilk
kez kullanıyorsanız veya 1 hafta ya da daha uzun bir süreden
beri kullanmadıysanız, önce 1 kere havaya püskürtüp deneyiniz.
3. Ağzınızdan nefesinizi verebildiğiniz kadar dışarı veriniz ve
ardından hemen ağızlığı dişlerinizin arasına yerleştiriniz ve
dudaklarınızı sıkıca kapatınız (Ağızlığı ısırmayınız).
4. Başınızı hafifçe geriye doğru eğiniz. Ağzınızdan yavaşça soluk
almaya başlayınız. Derin bir şekilde nefes almaya devam eder-
ken aynı anda tüpe bir sefer bastırınız.
5. İnhaleri ağzınızdan çıkarınız ve nefesinizi en az 10 saniye ya
da mümkün olduğunca çok tutunuz. Ardından nefesinizi boşaltı-
nız.

Başka bir uygulama daha gerekiyorsa en az bir dakika bekleyi-

niz ve ardından 3-5. basamakları tekrar ediniz. Kullanımdan
sonra ağızlığın kapağını tekrar yerine yerleştiriniz.
İnhalerinizin ağızlık parçasını haftada en az bir kez temizleyi-
niz. Ağızlık ve kapağını ılık akar su altında yıkayınız ve iyice
kurutunuz.

16
 KOAH'la Yaşam

‡$HURVROâQKDODV\RQd|]HOWLOHULQLQ.XOODQÔPÔ
1. İnhalerin kapağını çıkarınız ve cihazı işaret ve baş parmağınız
arasında tutunuz.
2. İnhaler'i ilk kez kullanacaksanız veya 7 gün veya daha uzun
süredir kullanmadıysanız, inhaler'in düzgün bir biçimde çalıştığın-
dan emin olmak için bir veya iki pufu havaya sıkınız.
3. Ayakta durunuz ya da dik pozisyonda oturunuz
4. Mümkün olduğunca yavaş ve derin nefes veriniz.
5. İnhalerin ağızlık kısmını ağzınıza alınız ve dudaklarınızla sıkıca
kapatınız. Ağzınızdan yavaş ve derin nefes alınız ve aynı anda
bir puf aerosol boşaltmak için inhaler'in üst kısmına basınız.
6. Nefesinizi mümkün olduğunca tutunuz ve sonunda inhaleri ağzı-
nızdan çıkarıp nefes veriniz. İnhalerin içine nefes vermeyiniz.
7. Kullandıktan sonra, koruyucu kapağı kapatınız.

Eğer bir puf aerosol daha gerekiyorsa, inhaler'i yarım dakika

kadar dikey halde tutunuz ve sonra 4 - 6 arasındaki işlemleri
tekrarlayınız.
Eğer elleriniz güçsüz ise, inhaler'i her iki elle tutmak daha kolay
olabilir; inhaler'in üst kısmını her iki işaret parmağıyla tutunuz
ve alt kısmını da her iki başparmağınızla tutunuz.
Ağızda ve boğazda mantar enfeksiyonu riskini azaltmak için,
her puf sonrasında ağzınızı suyla çalkalayınız. Suyu tükürünüz.
Ağızlığın içini ve dışını kuru bir bezle düzenli olarak (haftada bir)
siliniz. Ağızlığı temizlemek için su veya başka bir sıvı kullanma-
yınız.

17
TÜRK TORAKS DERNE⁄‹ E⁄‹T‹M K‹TAPLARI SER‹S‹

İlacı içeren metal kap tamamen boşaldığında itici gazın dışarı

doğru ilacı püskürttüğünü hissetmez veya duymazsınız ve bu durum-
da ilacınızı yenileyiniz.
Eğer inhaleri kullanmak size zor geldiyse doktorunuz bir hava
odacığı kullanmanızı önerebilir. Hava odacığını kullanıyorsanız
lütfen hava odacığı kullanım talimatlarına uyunuz. İlacın hava
odacığı ile kullanımını doktorunuz ya da hemşirenizden öğreniniz
(Bkz, 28. Sayfa)

.XUX7R]åQKDOHU
‡ $HUROL]HULQKDOHUNDSVONXOODQÔPÔ

İnhaler kapsüller yutularak kullanılmaz, yalnızca ağızdan soluma cihazı ile solunarak alınır.

1. Kapağı çekerek çıkarınız.

2. Cihazın alt kısmını sıkıca tutarken ağız parçasını ok yönünde çevi-
rerek açınız.
3. Kapsülü, ambalajından kullanmadan hemen önce çıkarınız. Cihazın
tabanındaki kapsül şeklindeki hazneye kapsülü yerleştiriniz.
4. Ağız parçasını kapalı konuma getirmek için çeviriniz.
5. Cihazı dik tutun (ağız parçası yukarıda olacak şekilde) ve kenarda-
ki çıkıntılara eş zamanlı olarak SADECE BİR KEZ basınız. Bu şekilde
kapsül delindikten sonra kenar çıkıntılarını bırakınız.
Lütfen dikkat: Bu işlemi yaparken jelatin kapsül parçalanabilir ve
soluma sırasında küçük jelatin parçalarının ağız ve boğaza kaçma
olasılığı vardır. Bunun olmaması için dikkat ediniz. Jelatin parçala-
rı yanlışlıkla yutulursa hazmedilebilir. Kapsülün kullanımdan hemen
önce ambalajından çıkarılması ve kapsülü patlatmak için kenar
çıkıntılarına sadece bir kez basılması jelatin kapsülün parçalanma
riskini en aza indirir.
6. Nefesinizi kuvvetlice dışarı veriniz.
7. Ağız parçasını ağzınıza yerleştiriniz ve başınızı hafifçe geriye
eğiniz. Ağız parçası etrafında dudaklarınızı sıkıca kapatınız ve
olabildiğince hızlı ve derin bir nefes alınız. Toz dağılırken kapsü-
lün bölmesinde dönmesinden kaynaklanan bir ''vızıltı'' sesi duya-
18
 KOAH'la Yaşam

caksınız. Bu sesi duymadıysanız kapsül bölmesinde sıkışmış olabi-

lir. Bu durumda cihazı açınız ve kapsülü bölmesinde oynatarak
gevşetiniz. Kapsülü gevşetmek için düğmelere birden fazla
BASMAYINIZ.
8. Vızıltı sesini duyduktan sonra cihazı ağzınızdan çıkarırken nefesini-
zi rahatsız olmadan olabildiğince uzun süre içinizde tutunuz. Daha
sonra normal şekilde nefes almaya devam ediniz. Cihazı açarak
kapsülün içinde toz kalıp kalmadığını kontrol ediniz. Kapsülün için-
de toz kalmışsa, 6, 7 ve 8. basamakları tekrarlayınız.
9. Kullandıktan sonra boş kapsülü atın ve ağız parçasını kapatınız.

Toz kalıntılarını temizlemek için ağız parçasını ve kapsül haznesi-

ni KURU ve temiz bir bezle siliniz. Temiz yumuşak bir fırça da
bu amaçla kullanılabilir.

‡ %UHH]KDOHU.XOODQÔPÔ

1. Başlığı çekerek çıkartınız.

2. Cihazın alt kısmını sıkı bir şekilde tutarken, ağızlığı cihaz üze-
rindeki işaret yönünde eğerek inhalasyon cihazını açınız.

19
TÜRK TORAKS DERNE⁄‹ E⁄‹T‹M K‹TAPLARI SER‹S‹

3. Kullanmadan hemen önce blisterden bir kapsül çıkarıp kapsülü

hazırlayınız.
4. Kapsülü yerleştiriniz.
5. İnhalasyon cihazını bir “klik” sesi duyacak şekilde kapatınız.
6. İnhalasyon cihazını ağızlık kısmı yukarı bakacak şekilde dik
tutunuz. Yandaki düğmelere aynı anda sıkıca basın ve bırakınız.
Kapsül delinirken bir “klik” sesi duymuş olmalısınız.
7. Nefesinizi tam olarak veriniz. Ağızlığın içine üflemeyiniz.
8. Ağızlığı ağzınıza yerleştiriniz ve dudaklarınızı sıkı bir şekilde
kapatınız. Hızlı, fakat kesintisiz ve olabildiğince derin bir nefes
alınız.
9. İnhalasyon cihazını şekilde görüldüğü gibi tutunuz. Yandaki
düğmeler sağa ve sola bakmalıdır. Yandaki düğmelere basma-
yınız.
10. İnhalasyon cihazı aracılığıyla nefes alırken, kapsül hazne içinde
dönecektir ve bu sırada bir ”vızıldama“ sesi duymanız gerekir.
11. İnhalasyon cihazını ağzınızdan çıkarırken, en az 5-10 saniye
ya da rahatsızlık duymayacağınız kadar nefesinizi tutunuz.
12. İlaç uygulamasını tamamladıktan sonra ağızlığı tekrar açın ve
kapsül haznesini eğerek boş kapsülü çıkartınız ve atınız.

20
 KOAH'la Yaşam

‡ 'LVNXV.XOODQÔPÔ
1. Diskus'u açmak için bir elinizle dış kapağı tutarken diğer elin baş
parmağını baş parmak yerine koyunuz. Baş parmağınızı itebildi-
ğiniz kadar, kendinizden uzağa itiniz.
2. Diskus'u ağızlığı size dönük olacak şekilde tutunuz. Hareket kolu-
nu bir "klik" sesi duyulana kadar kendinizden uzağa doğru itiniz.
Diskus artık kullanıma hazırdır. Hareket kolu her geriye itilişinde
inhalasyon için bir doz hazır hale gelir. Bu doz göstergesinde
görülür. İlacı ziyan etmemek için hareket kolu ile oynamayınız.
3. Diskus'u ağzınızdan uzak tutunuz. Nefesinizi rahatça yapabildiği-
niz kadar dışarı veriniz. Unutmayınız asla diskus'un içine nefes
vermeyiniz.
4. Ağızlığı dudaklarınıza yaslayınız. Uzun ve derin nefes alınız
nefesi burnunuzdan değil, diskus'un içinden alınız.
5. Diskus'u ağzınızdan uzaklaştırınız.10 saniye veya rahatça tutabil-
diğiniz kadar uzun bir süre nefesinizi tutunuz.
6. Yavaşça nefes veriniz.
7. Diskus'u kapatmak için baş parmağınızı baş parmak yerine koyup
geriye kendinize doğru sonuna kadar kaydırınız. Diskus kapanın-
ca bir klik sesi duyulur. Hareket kolu otomatik olarak eski yerine
döner ve yeniden kurulur. Diskus yeniden kullanıma hazır hale
gelmiştir.

Kullanılmamış bir diskus içinde ayrı ayrı korunmuş olarak toz halde
60 dozluk ilaç bulunur. Doz göstergesi, diskus içinde kaç doz ilaç
kaldığını gösterir.

21
TÜRK TORAKS DERNE⁄‹ E⁄‹T‹M K‹TAPLARI SER‹S‹

Diskus'u kuru tutunuz.

Kullanılmadığı zaman kapalı tutunuz.
Diskus'un içine asla nefes vermeyiniz.
Hareket kolunu sadece ilacı almaya hazır olduğunuzda itiniz.
Söylenen dozdan daha fazla almayınız.

‡ (DV\KDOHU.XOODQÔPÔ
1. Cihazın kapağını açınız.
2. Aleti kuvvetli biçimde üç ila beş kez aşağı yukarı çalkalayınız.
3. Aleti işaret parmağınız ve baş parmağınız arasında kavrayarak
dik konumda tutunuz.
4. Klik sesi duyuncaya kadar sıkıştırınız, geriye doğru bir klik sesi
daha çıkmasını bekleyiniz. Bu işlem tozu ağızlık içindeki inhalas-
yon kanalına serbestler. İlacı çekmeden hemen önce yalnızca bir
kez tıklayınız. Tıkladığınız ve ilacı soluduğunuz sırada inhaleri dik
konumda tuttuğunuzdan emin olunuz.
5. Normal soluk veriniz. Ağızlığı ağzınıza, dişlerinizin arasına yer-
leştiriniz ve dudaklarınızı ağızlığın etrafında iyice kapatınız.
6. Güçlü ve derin bir soluk alınız. İnhaleri ağzınızdan çıkarınız.
Soluğunuzu en az 5 saniye tutunuz, ardından normal soluyunuz.

Kazara tıkladıysanız ya da birden çok kez tıkladıysanız ya da

inhalerin içine soluk verdiyseniz, tozu boşaltmak için ağızlığı bir
masanın üzerine ya da avucunuz içine hafifçe vurunuz. Bu doğru
dozlamayı sağlar. Ardından işleme baştan yeniden başlayınız.
Doktorunuzun önerisi üzerine ikinci bir püskürtme kullanıyorsanız
tüm adımları yeniden uygulayınız (Yeni bir doz için aleti çalkala-
manız gerektiğini unutmayınız).

22
 KOAH'la Yaşam

İnhaleri kullandıktan sonra toz kapağını tekrar ağızlığın üzerine

yerleştiriniz.
Easyhaler'in ağızlığını, en azından haftada bir kez kuru bir bezle
temizleyiniz. Su kullanmayın çünkü easyhaler'in içindeki toz neme
duyarlıdır.
Easyhaler'in üzerinde kaç doz kaldığını gösteren bir sayaç bulun-
maktadır. Her beş etkinleştirmenin ardından sayaç döner. Rakamlar
kırmızıya geldiğinde geriye 20 doz kalmış demektir. Elinizde
yenisi mevcut değilse, yeni bir reçete için doktorunuza başvurunuz.
Sayaç 0'a geldiğinde, her ne kadar inhalerin arka kısmındaki
pencereden belli bir miktar tozun varlığını görebiliyorsanız da eski
easyhaleri yenisiyle değiştirmeniz gerekmektedir.

‡ +DQGLKDOHU.XOODQÔPÔ

1. Cihazın başlığını yukarı doğru çekerek açınız. Daha sonra ağızlık

parçasını açınız.
2. 1 adet kapsülü merkezi hazneye yerleştiriniz. (Kapsülü paketinden
kullanımdan hemen önce çıkarınız.)
3. Ağızlık parçasını sıkıca kapatınız. Cihazın başlığını açık bırakınız.
4. Handihaler cihazını ağızlık parçası yukarıda olacak şekilde tutu-
nuz ve delme düğmesini tek hareketle bastırarak bırakınız.
5. Nefesinizi tam olarak veriniz. (Hiçbir zaman ağızlık parçasına
doğru nefes vermeyiniz.)
6. Handihaler cihazını ağzınıza kadar kaldırınız ve dudaklarınızı
ağızlık parçasının çevresinde sıkıca kapatınız.

23
TÜRK TORAKS DERNE⁄‹ E⁄‹T‹M K‹TAPLARI SER‹S‹

7. Başınızı dik bir şekilde tutarak, yavaş ve derin bir nefes alınız; nefes
alma hızınızı, kapsülün titreştiğini algılayacak şekilde ayarlayınız.
Akciğerleriniz doluncaya kadar nefes alınız; nefesinizi sizi zorlama-
yacak bir süreyle tutunuz ve bu esnada Handihaler cihazını ağzı-
nızdan çıkarınız. Artık normal nefes alıp vermeye başlayabilirsiniz.
8. Basamak 5, 6 ve 7’yi bir kez daha tekrarlayınız; bu kapsülün
tamamen boşalmasını sağlayacaktır.
9. Son olarak ağızlık parçasını yeniden açınız. Cihazı çevirerek
kullanılmış kapsülü çıkarınız ve atınız. Ağızlık parçasını ve toz
başlığını kapatınız.

Blisterin kullanımı:
‡ .DSVOOHUL\XWPD\ÔQÔ]
‡ %OLVWHUäHULWOHULQLGHOLNOLoL]JL]HULQGHQNRSDUDUDND\ÔUÔQÔ]
‡ %OLVWHULQDOWWDUDIÔQGDNLIRO\R\XLäDUHWOL\HULQGHQWXWXQX]YHNDSV-
lün tamamı görününceye, ‘’DUR’’ işaretine kadar açınız. Kapsülü
çıkarınız.
Eğer yanlışlıkla ikinci bir kapsül hava ile temas ederse, bu kapsülün
atılması gerekir.
Eğer bir doz almayı unuttuysanız hatırladığınız an bu dozu alınız.
Eğer hatırladığınızda bir sonraki dozun vakti yaklaşmışsa almadığı-
nız dozu atlayınız ve ilacı planladığınız düzende almaya devam
ediniz. Unuttuğunuz doz için ekstra ilaç almayınız.
Eğer ilacınızdan almanız gerekenden çok daha fazla dozda aldığı-
nızı düşünüyorsanız hemen bir acil servisi arayarak yardım isteyiniz.
Doz aşımında ağız kuruluğu, göz kızarıklığı, kabızlık, mide ağrısı,
bilinç bulanıklığı veya uyuşukluk hali olabilir.
İlacın gözleriniz ile temasından kaçınınız. Eğer ilaç gözlerinize
kaçarsa bol su ile yıkayınız.

‡ 6DQRKDOHU.XOODQÔPÔ
1. Cihazın kapağını açınız ve yan tarafındaki doz hazırlama buto-
nuna bir klik sesi duyulana kadar basınız.

24
 KOAH'la Yaşam

2. Derin bir nefes alınız ve tüm nefesinizi verebildiğiniz kadar boşal-

tınız. Asla sanohalerin içine nefes vermeyiniz.
3. Cihazın ağızlığını ağzınıza yerleştiriniz ve dudaklarınızı sıkıca
kapatınız.
4. Kesintisiz bir şekilde derin bir nefes alma sonrası cihazı ağızdan
çıkarınız.
5. Nefesinizi 10 saniye veya tutabildiğiniz kadar uzun bir süre tutu-
nuz. Daha sonra normal nefes alıp vermeye devam edebilirsiniz.
6. Cihazın kapağını sıkıca kapatınız. Cihazın kapağının kapatılması
ile birlikte doz hazırlama butonu ilk konumuna otomatik olarak
geri döner. Kapak kapalıyken doz hazırlama butonu kilitli konum-
da olacaktır.

Kullanılmamış bir sanohaler içinde ayrı ayrı korunmuş olarak toz

halde 60 dozluk ilaç bulunur. Sanohaler'in alt kısmında yer alan
doz göstergesi kaç doz kaldığını gösterir. İlaç miktarı azaldığında
sizi uyarmak üzere 10-0 arasındaki rakamlar kırmızı renkte yazıl-
mıştır.
Eğer doktorunuz tarafından iki inhalasyon dozu almanız tavsiye
edildiyse, ilk inhalasyondan sonra sanohaler'in kapağını kapata-
rak yukarıda tarif edilen 1'den 4'e kadar olan basamakları tekrar
etmelisiniz.
Sanohaler'i sudan ve nemli ortamlardan uzak tutunuz. Cihaz kul-
lanılmadığı zaman kapağını kapalı tutunuz. Sanohaler'in içine
asla nefes vermeyiniz.
Doktorunuzun önerdiği dozdan fazla doz almayınız.

25
TÜRK TORAKS DERNE⁄‹ E⁄‹T‹M K‹TAPLARI SER‹S‹

‡ 7XUEXKDOHU.XOODQÔPÔ
1. Turbuhaler’i kırmızı doz yükleme bileziği aşağıda olacak şekilde
dik olarak tutunuz.
2. Turbuhaler’e doz yüklemek için kırmızı doz yükleme bileziğini bir
yöne doğru çeviriniz. Sonra diğer yöne doğru çeviriniz (çevirme
işlemini önce hangi yönde yaptığınızın bir önemi yoktur). Bu işlem
sırasında bir 'klik' sesi duymanız gerekir. Turbuhaler’inize artık
doz yüklenmiştir ve kullanıma hazırdır. Turbuhaler’inizi sadece
kullanmaya ihtiyaç duyduğunuzda yükleyiniz.
3. Turbuhaler’i ağzınızdan uzak tutunuz. Nazikçe nefes veriniz (rahat
olacağınız kadar). Turbuhaler’inizin içine nefes vermeyiniz.
4. Ağız parçasını dişlerinizin arasına yerleştiriniz. Dudaklarınızı
kapatınız. Ağzınızdan yapabildiğiniz kadar kuvvetlice ve derin
nefes alınız. Ağız parçasını ısırmayınız.
5. Turbuhaler’i ağzınızdan uzaklaştırınız. Sonra nazikçe nefes veri-
niz. Alınan toz miktarı çok az olduğundan inhalasyondan sonra
herhangi bir tat hissetmeyeceksiniz. Eğer talimatlara dikkatlice
uydunuzsa dozu inhale ettiğinizden ve ilacın akciğerinize ulaştı-
ğından emin olabilirsiniz.
6. Kullandıktan sonra kapağı sıkıca kapatınız.

Eğer ikinci inhalasyon almanız gerekirse 2-5. aşamaları tekrarla-

yınız.

26
 KOAH'la Yaşam

Kullandıktan sonra hemen ağzınızı su ile çalkalayıp tükürünüz.

Ağız parçasının dışını haftada bir, kuru bir bezle siliniz. Ağız
parçasının temizliği için su veya sıvı kullanmayınız.
Doz gösterge penceresi turbuhaler dolu olduğunda 60 veya
120'den başlayarak size turbuhalerde kaç doz kaldığını gösterir.
Gösterge 10 dozluk aralıklarla işaretlenmiştir bu yüzden her bir
tek dozu göstermez. Ağız parçasının altındaki doz gösterge pen-
ceresinde kırmızı işaret ilk kez görüldüğünde, yaklaşık 20 doz
kalmış demektir. Son 10 doz için gösterge penceresinin rengi
kırmızıdır. '0' gösterge penceresinin ortasına ulaştığında, yeni bir
turbuhaler kullanmaya başlamalısınız.
Turbuhaler boş olduğunda bile, doz yükleme bileziği döner ve
'klik' sesi duyulur.
Turbuhaleri salladığınızda duyduğunuz ses ilaçtan değil turbuhale-
rin içindeki nem çekici bir maddeden ileri gelmektedir. Dolayısıyla
bu ses size turbuhalerinizde ne kadar ilaç kaldığını göstermez.
Dozunuzu almadan önce doz yükleme bileziğini yanlışlıkla birkaç
kez çevirseniz bile, yine de sadece tek doz alıyor olacak-
sınız. Ancak doz gösterge penceresi yüklenen tüm dozları kayde-
decektir.

‡7ZLVWKDOHUNXOODQÔPÔ

1. Kapağı açmadan önce doz sayacı ve kapaktaki işaretin aynı

hizada olduğundan emin olmalısınız.
2. İnhaler, pembe renkli bölüm aşağıda olacak şekilde cihazı alt
tarafından dik olarak tutunuz.
3. Beyaz kapağı saatin ters yönünde çeviriniz. Sayaç numarası bir
sayı geriye gidecektir.
4. İnhaleri ağzınıza alınız, dudaklarınızı ağızlık parçasının çevresin-
de kapalı tutunuz ve içinden hızlı ve derin bir nefes alınız.
5. İnhaleri ağızdan çıkarınız ve nefesinizi 10 saniye ya da rahatsız-
lık hissedilmeyen bir süre tutunuz. Nefesinizi inhalerin içine ver-
meyiniz.

27
TÜRK TORAKS DERNE⁄‹ E⁄‹T‹M K‹TAPLARI SER‹S‹

6. Cihazı kapamak için, inhaleri dik olarak tutunuz, kapak her

inhalasyondan hemen sonra yerine takılır ve bir sonraki dozu
yüklemek için hafifçe bastırılıp bir klik sesi işitilinceye ve kapak
tam olarak kapanıncaya kadar saat yönünde döndürünüz.
Kapağın üstündeki ok ile sayaç penceresi aynı hizada olmalıdır.
İnhalasyondan sonra hastaların ağızlarını çalkalamaları ve suyu
tükürmeleri tavsiye olunur. Bu işlem, pamukçuk riskinin azaltılma-
sında yardımcı olacaktır.

Sayısal doz sayacı, kalan doz sayısını gösterir. Sayaç 01 dozundan

sonra 00'ı gösterecek ve kilitlenecektir. Bu, dozların bittiğini ve kutu-
nun atılması gerektiğini gösterir. İnhaler her zaman temiz ve kuru
tutulmalıdır. Ağızlık parçasının dış yüzü, kuru bir bez veya kağıt
mendille temizlenebilir. İnhaler su ile yıkanmamalıdır ve su ile temas
etmemelidir.

+DYD2GDF×ä×6SDFHU.XOODQ×P×

‡ gOoO'R]âQKDOHUg'âNXOODQPDNWD]RU-

lanıyorsanız, doktorunuz hava odacığı
kullanmanızı önerebilir.
‡ g'â¶\L KDYD RGDFÔáÔQÔQ JLULä NÔVPÔQD \HU-
leştiriniz.
‡ g'â¶\HEDVÔS\DYDäYHGHULQELUQHIHVDOD-
rak hava odacığından ilacı içinize çekiniz.
‡ $OHWLDá]ÔQÔ]GDQoÔNDUÔSHQD]VDQL\HQHIHVLQL]LWXWXQX]
‡ âNLNH]NXOODQPDNJHUHNL\RUVDGDNLNDVRQUDWHNUDUOD\ÔQÔ].

28
 KOAH'la Yaşam

1HEXOL]DW|U7HGDYLVL

Nebulizatör, solunum sıkıntısının çok fazla olduğu durumlarda ilaçları

hava yollarına daha iyi iletebilmek amacıyla kullanılmaktadır.
Nebulizatör kullanımı önerilmişse:
‡ 1HEXOL]DW|UQ]QNXOODQÔPNÔODYX]XQXGLNNDWOLRNX\XQX]
‡ 1HEXOL]DW|UQ] DáÔ]OÔNOD YH\D PDVNH\OH NXOODQDELOLUVLQL] $FLO
durumlarda maskeyi tercih ediniz.
‡ 1HEXOL]DW|UQGáPHVLDoÔOGÔNWDQVRQUD\DSPDQÔ]JHUHNHQVDNLQ
bir şekilde nefes alıp vermektir.
‡ 1HEXOL]DV\RQGDQVRQUD\]Q]\ÔND\ÔQÔ]
‡ 1HEXOL]DW|UQ]NÔODYX]GDEHOLUWLOGLáLäHNLOGHWHPL]OHPHQL]JHUH-
kir. Yoksa mikroplar için kaynak oluşturabilir. Temizlemeden önce
ürünün elektrik bağlantısı olmadığından emin olunuz.
‡ 1HEXOL]DW|UNLWLQLQWHPL]OLáL\LQHÔOÔNVXLOH\DSÔOPDOÔGÔU1HEXOL]DW|U
haznesi ve kablosu her kullanımdan sonra sabunlu su ile temiz-

29
TÜRK TORAKS DERNE⁄‹ E⁄‹T‹M K‹TAPLARI SER‹S‹

lenmeli, iyice durulanmalı ve kurutulmalıdır. Nebulizatörün içine

bez sürülmemelidir.
‡ 1HEXOL]DW|UVHWLG]HQOLYHNXOODQÔP\RáXQOXáXQDEDáOÔRODUDN
günde-ayda bir değiştirilmelidir.
‡ 1HEXOL]DW|UNXUXYHGLUHNWJQHäÔäÔáÔDOPD\DQELUDODQGDVDNOD\ÔQÔ]
‡ 1HEXOL]DW|UW\ODODQODUÔQ]HULQGHKDOÔEDWWDQL\HEÔUDNPD\ÔQÔ]
‡ 1HEXOL]DV\RQ  GDNLND NDGDU VUHU  GDNLNDGDQ X]XQ
sürüyorsa, teknik servisi arayınız.
‡ 1HEXOL]DW|U VDGHFH DWDNODU VÔUDVÔQGD WHUFLK HGLOPHOL
VUHNOLLQKDOHUWHGDYL\HULQHNXOODQÔOPDPDOÔGÔU

www.rahatnefesalmakistiyorum.com adresinden inhaler ilaçların nasıl kullanılacağı uygula-

malı olarak gösterilmiştir. Lütfen siteyi ziyaret edin!

$G×P(J]HUVL]<DS×QYH3XOPRQHU5HKDELOLWDV\RQ3URJUDPODU×QD.DW×O×Q
Pulmoner rehabilitasyon, uzun süreli solunum hastalığı olanlar için
uygulanan bir programdır. Uzun süreli akciğer, solunum probleminiz
olduğunda, nefes darlığı hissetmeksizin hareket etmeniz veya normal
günlük aktivitelerinizi yapmanız güçleşir. Çok kolay yorulduğunuzu ve
sıklıkla tükendiğinizi hissedersiniz. Pulmoner rehabilitasyon nefes dar-
lığınızla başa çıkabilmeyi, aynı zamanda daha güçlü ve sağlıklı
hissetmenizi sağlar. Nefessizlik hissi çok korkutucu olabilir; bu da
nefes darlığının kötüleşmesine neden olabilir. Bunu önlemek için bir-
çok kişi daha az hareket eder. Oysa bu çözüm değildir. Hareketliliğin
kısıtlanması sizi güçsüz, yorgun ve daha fazla nefes darlığı ile karşı
karşıya bırakır. Pulmoner rehabilitasyon bu kısır döngünün kırılmasın-
da size yardımcı olacaktır.

Pulmoner rehabilitasyon programları; hastanede yatarak, ayakta ya da evde uygula-

nabilen, ilgili merkezlerin olanak/özelliğine göre süre ve içeriği değişebilen prog-
ramlardır

7LSLN%LU3XOPRQHU5HKDELOLWDV\RQ3URJUDP×QGD6XQXODQODU
% Kişiye özel egzersiz programı
% Akciğer sağlığı, hastalıkları ve tedavileri ile ilgili hasta ve aile eğitimi

30
 KOAH'la Yaşam

% Nefes darlığı ile baş edebilme yöntemlerinin öğretilmesi

% Beslenme danışmanlığı, tedavisi
% Destekleyici, arkadaşça ortam

3XOPRQHU5HKDELOLWDV\RQXQ+HGHIOHUL1HOHUGLU"
Pulmoner Rehabilitasyon programlarından en fazla faydalananlar
katılım için istekli olanlardır. Kendinize bir şans tanıyın!
Solunum problemlerinizden kaynaklanan yakınmalarınızı ve gelişebilecek olumsuzlukları
önlemek ve azaltmak
Günlük yaşam aktivitelerinizi yapabilir hale gelmenizde yardımcı olmak
Fiziksel kapasitenizi iyileştirmek ve egzersiz kapasitenizi artırmak
Hastalığınız ile ilgili endişe ve korkularınız ile başa çıkmanıza yardımcı olmak
KOAH ataklarını azaltmak
Hastane başvurularınızı ve yatış gerekliliğini azaltmak

Pulmoner rehabilitasyon programları bir takım işidir. Konusunda eği-

timli deneyimli uzman doktorlar, hemşireler, fizyoterapistler, diyetisyen-
ler ve psikologlardan oluşan bir ekip programınız süresince ve biti-
minde takiplerinizde sizinle birlikte olarak hastalığınızla başa çıkabil-
meniz ve durumunuzu en iyi nasıl yönetebileceğiniz konusunda destek
olur. Her bireyin kendi ihtiyaçları dikkate alınarak kişiye özel prog-
ramlar oluşturulur.
Egzersiz; pulmoner rehabilitasyonun en önemli parçasıdır. O neden-
le KOAH’lı bireylerin kendilerine uygun egzersiz programının belir-
lenmesi için pulmoner rehabilitasyon merkez/ünitelerine başvurmaları
gerekmektedir.
Doktorunuzdan sizi pulmoner rehabilitasyon programlarına
yönlendirmesini talep edin!

Egzersiz, soluk alıp verme sırasında yaşadığınız güçlükle baş etmenize olanak sağlayacaktır.
Egzersiz yapmak, daha aktif olmanızı engelleyen güç soluk alıp verme korkunuzu ortadan
kaldırmaya yardımcı olacaktır.

31
TÜRK TORAKS DERNE⁄‹ E⁄‹T‹M K‹TAPLARI SER‹S‹

Egzersiz programları yürüme, bisiklete binme gibi aerobik egzersiz-

leri ve bacak ve kol kaslarının yanı sıra gerekli kişilerde solunum
kaslarını güçlendirme egzersizlerini içerir. Ayrıca, solunum egzersiz-
leri, gevşeme ve günlük aktiviteleriniz sırasında enerji kullanma tek-
nikleri ve nefes darlığını azaltma yöntemleri öğretilir.
Egzersiz programı haftada 3-5 gün, en az 20 dakika ve 6-10 hafta
sürecek şekilde planlanır. Egzersiz programlarında egzersiz sırasında
nasıl nefes almak gerektiğini, nefesi nasıl tasarruflu kullanacağınızı
ve enerjinizi nasıl koruyacağınızı öğreneceksiniz. Yapılacak bacak ve
kol kaslarını kuvvetlendirici programlar ile yorgunluk hissiniz azala-
cak, yürüyüş mesafeleriniz ve kendinize güveniniz artacaktır. Ataklar
nedeniyle güçsüzleşen solunum, kol ve bacak kaslarınız egzersiz
programları sayesinde daha kolay iyileşecek ve bir sonraki atağın
başlamasını geciktirecektir.
Egzersizin psikolojik yararları da vardır. Bu sayede enerji seviyeniz
artacak, depresyonunuz azalacak ve günlük işlerinizi yapmanız
kolaylaşacaktır. Genel sağlığınız için ise kaslarınız güçlenecek, uyku
kaliteniz artacaktır. Egzersiz stresi azaltır ve kalp sorunları gelişme
riskini azalır. Egzersiz yaptıkça mutluluk hormonu salınımı artar bu
da kendinizi daha iyi hissetmenize yardımcı olur.

Solunum sıkıntısı olan hastaların yaptıkları en büyük hatalardan biri nefes darlığı çekmekten
korktukları için egzersizden kaçınmaktır.
Oysa bu tür durumlarda başlangıçta nefes darlığı hissetmenin normal olduğunu, egzersize
alıştıkça bu hissin azalacağını ve kendinize güveninizin artacağını bilmeniz gerekir.

Egzersizin psikolojik yararları da vardır. Bu sayede enerji seviyeniz

artacaktır, depresyonunuz azalacak ve günlük işlerinizi yapmanız
kolaylaşacak. Genel sağlığınız için ise kaslarınız güçlenecek, uyku
kaliteniz artacaktır. Egzersiz stresi azaltır ve kalp sorunları gelişme
riskini azalır. Egzersiz yaptıkça mutluluk hormonu salınımı artar bu
da kendinizi daha iyi hissetmenize yardımcı olur.
(J]HUVL]|QFHVLYHV×UDV×QGDX\PDQ×]JHUHNHQNXUDOODUYDUG×U
9 Egzersizden önce ısınma sonrasında ise soğuma hareketlerini
yapmayı unutmayınız

32
 KOAH'la Yaşam

‡ (J]HUVL]VÔUDVında hafif kıyafetleri ve spor ayakkabıları tercih edin

‡ +DILIELU\HPHN\HGLáLQL]GHQHPLQROXQHJ]HUVL]OHULQ\HPHN-
ten en az bir saat sonra yapılması gerektiğini unutmayın.
‡ (J]HUVL]\DSDUNHQVÔYÔDOPDQÔ]JHUHNWLáLQLXQXWPD\ÔQ
9 Şu durumlarda ise egzersizi sonlandırmanız önemlidir
‡ *|áVQ]GHDáUÔ\DGDEDVNÔKLVVLROXUVD
‡ %DäG|QPHVL\DGDPLGHEXODQWÔVÔKLVVHGHUVHQL]
‡ 6RáXNVRáXNWHUOHUVHQL]
‡ +ÔUÔOWÔQÔ]GDDäÔUÔELUDUWÔäROXUVD
‡ (NOHPYH\DNDVODUÔQÔ]GDDäÔUÔDáUÔROXUVD
‡ dRN\RUJXQKLVVHGHUVHQL]
Egzersizleri yaparken terleyebileceğinizi, kalp hızınızın artabileceğini
ve nefes darlığınızda artış olabileceğini bilin. Bunlar normalde bek-
lediğimiz durumlardır. Endişelenmeyin. Egzersizleri her yerde yapabi-
lirsiniz, yürüyüş en basit uygulanabilecek egzersizdir.
$OWYFXWHJ]HUVL]OHUL\DS×Q
Yürüyüş ya da bisiklete binme gibi
egzersizler bacak kaslarınızı güçlen-
dirir, esnekliğinizi arttırır, kalp-dolaşım
ve solunum sisteminizi olumlu etkile-
yerek daha az nefes darlığı ve
bacak yorgunluğu ile daha uzun
mesafeler yürüyebilmenizi ve merdi-
ven çıkma gibi aktiviteleri daha
kolaylıkla yapabilmenizi sağlar.
Ancak dayanıklılıkla birlikte kasları-
nızın güçlendirilmesi önemlidir.

33
TÜRK TORAKS DERNE⁄‹ E⁄‹T‹M K‹TAPLARI SER‹S‹

hVWYFXWJoOHQGLUPHHJ]HUVL]OHUL\DS×Q
Bu hareketler kol ve omuz kaslarınızın güç ve dayanıklılığını arttırır.
Bu kasların güçlenmesi göğüs kafesinin desteklenmesinde önemlidir,
böylece solunumunuz düzelir, iyileşir. Bu egzersizler aynı zamanda
kolların çalışmasını gerektiren alış-veriş paketlerinin taşınması, yemek
yapmak, herhangi bir şeyi kaldırmak, ev işleri, banyo yapmak, giyin-
mek gibi günlük hayatımızda önemli birçok aktiviteyi kolaylıkla yap-
manızda yardımcı olacaktır.

Daha Kolay Nefes Almak Benim İçin Mümkün mü?

EVET
Bunun için doğru nefes almayı ve gevşeme tekniklerini öğrenmeniz gerekir.
Amacınız enerjinizi doğru kullanmak ve nefes alma işini kolaylaştırmak olmalıdır.

Nefes darlığınız çok belirgin olduğunda nefes darlığını azaltan pozis-

yonları kullanın.

34
 .2$+
OD<DäDP

6ROXNDO×SYHUPHQL]LNRQWUROHGLQ
Solunum kontrolünü, sadece nefes darlığı hissettiğinizde değil günlük
yaşam aktiviteleriniz sırasında her zaman hatırlayarak uygulamanız
gerekir.
1HIHV$O×UNHQ
‡ dRN GHULQ QHIHV DOPD\ÔQ VDNLQ YH \DYDä QHIHV DOPD\D oDOÔäÔQ
böylece nefes alma işiniz kolaylaşacaktır
‡ %LULä\DSWÔáÔQÔ]GDPXWODNDGLQOHQLQYHQHIHVGDUOÔáÔQÔ]D]DOGÔNWDQ
VRQUD\HQLELUKDUHNHWL\DSPD\ÔGHQH\LQ
1HIHV9HULUNHQ
‡ 1HIHVYHUPHVHVLQL]LGLQOH\LQGDKDD]JoKDUFDPD\ROXQDJLGLQ
YHoÔNDQVHVLD]DOWPD\DoDOÔäÔQ
‡ 1HNDGDUKÔ]OÔQHIHVDOÔSYHUGLáLQL]NRQXVXQGDKX]XUVX]ROPD\ÔQ
'DKD\DYDäQHIHVYHUPH\HoDOÔäÔQ
6ROXQXPHJ]HUVL]OHUL\DS×Q
1HIHV GDUOÔáÔ KLVVLQL]L D]DOWDFDN \|QWHPOHUGHQ ELU GLáHUL büzük
dudak solunumu GHGLáLPL]ELUVROXPDWHNQLáLGLU%X\|QWHPOHKHP
DNFLáHUOHULQL] GDKD HWNLQ oDOÔäDFDN KHP GH VROXN YHUPH LäL LoLQ
JHUHNOL RODQ VUH VDáODQPÔä RODFDNWÔU 6DGHFH HJ]HUVL] \DSDUNHQ
GHáLO QHIHV GDUOÔáÔ KLVVHWWLáLQL] YH SDQLNOHGLáLQL] KHU GXUXPGD EX
yöntemi kullanabilirsiniz.
%]NGXGDNVROXQXPX\DSPDNVROXNYHUPHNVÔUDVÔQGDNoNKDYD
yollarınızda havanın birikmesini önler ve böylece hava yollarındaki
oksijen-karbondioksit değişimini arttırır.
Büzük dudak solunumu yaparken,
‡ $á]ÔQÔ]Ô NDSDWÔQ EXUQXQX]GDQ
nefes alın,
‡ 1HIHV YHULUNHQ GXGDNODUÔQÔ]Ô ÔVOÔN
oDODU JLEL E]Q YH KDYD\Ô Dá]Ô-
nızdan dışarıya verin.
‡ 1HIHVLQL]LYHULUNHQNHQGLQL]L]RUOD-
mayın. Sadece havanın yavaş ve
GDKDX]XQVUHGHoÔNPDVÔQÔVDáOD-
yın.

35
TÜRK TORAKS DERNE⁄‹ E⁄‹T‹M K‹TAPLARI SER‹S‹

$NFLäHU7HPL]OHPH7HNQLNOHULQLgäUHQLQ
Zor çıkan balgam KOAH hastalarında önemli bir yakınmadır.
Kullanılabilecek farklı yöntemler ve dikkat edilecek noktalar vardır.

% Mümkünse inhaler ya da nebulizatör sonrası yapın

% Bol su içmeye dikkat edin
% Yemekten hemen sonra yapmayın.
% Balgamınızın çok olduğu zamanlar yapın.
Yerçekiminin balgam akışına yardım ettiği pozisyonları alarak hava
yollarınızı sekresyonlardan temizleyebilirsiniz. Her iki tarafınıza da
yan yatarak ve aynı zamanda solunum egzersizlerini yaparak bal-
gamınızı hareketlendirebilirsiniz. Sekresyonlar üst kısımdaki hava
yoluna ulaştığı zaman derin bir nefes alışı sonrası kuvvetli nefes
vererek atılabilir. 1-2 defa bu şekilde yaparak üst hava yollarınızı
temizleyebilirsiniz.

(QHUMLQL]Lå\L.XOODQ×Q
Bazı basit önlemlerle gün içinde harcadığınız enerjiyi en aza indi-
rebilir ve soluk alıp vermenizi yeterli hale getirebilirsiniz.
‡ (YLoLQGHWDäÔPDQÔ]JHUHNHQWPPDO]HPHOHULWDEDNODUoDPDäÔUODU
vb.) tekerlekleri olan bir masa/araba ile iterek gerekli yerlere
götürün. Böylece taşınacak malzemelerin yüklerini direk almaktan
kurtulursunuz ve malzemeleri daha kolay taşırsınız.
‡ h]HULQL]LJL\LQLUNHQGXäDOÔUNHQPDN\DM\DSDUNHQ\HPHN\DSDU-
ken oturmayı tercih edin.
‡ 0PNQROGXáXQFD\DSDELOHFHáLQL]KHUäH\LRWXUDUDN\DSÔQ
‡ (YLoLQGHNLVUHNOLNXOODQGÔáÔQÔ]PDO]HPHOHULNROD\XODäDELOHFHáLQL]
yerlere yerleştirin.
‡ (áLOPH JHULOPH YH X]DQPD KDUHNHWOHULQL PPNQ ROGXáXQFD
yapmamaya çalışın.

36
 KOAH'la Yaşam

‡ <HPHN \HGLNWHQ VRQUD \L\HFHNOHULQ VLQGLULOPHVLQH IÔUVDW YHUPHN

için bir süre uzanarak dinlenin.
‡ %DQ\R VÔUDVÔQGD ELU WDEXUH\H RWXUXQ YH GXä IÔVNL\HVL NXOODQÔQ
Önce başınızdan aşağısını en son çıkmaya yakın başınızı yıka-
yın. Banyodan sonra havlu kumaştan yapılmış elbiseler/bornoz-
lar ile kurulanın.
‡ âKWL\DoGX\GXáXQX]GDPXWODNDGLQOHQLQ
Pulmoner rehabilitasyon ekibinde yer alan diyetisyen beslenmenizi
değerlendirecek ve öneriler alacaksınız. Yine HáLWLPKHPäLUHVL ile
hastalığınızı birebir yüz yüze eğitimle daha iyi öğrenecek ve ilaç-
larınızı nasıl kullanacağınızın pratiğini yapacaksınız. Ekipte yer alan
SVLNL\DWULVWYHSVLNRORJ ile hastalığın yarattığı ruhsal etkileri göz-
den geçirecek ve gerekirse tedavisine başlayacaksınız.

3XOPRQHU5HKDELOLWDV\RQ3URJUDP×Q×7DPDPODG×NWDQ6RQUD1H
<DSPDO×\×P"
Program süresince öğrendiğiniz ve uyguladığınız yaklaşımlar, günlük
yaşamınızın bir parçası olmalıdır. Pulmoner rehabilitasyon ekibi,
program bitiminde size uzun dönem tedavi planı verecektir. İdame
tedavi önerilerine uyunuz. Size önerilen sıklıkta kontrolleriniz için
başvurmayı unutmayınız.

(äHU %|OJHQL]GH 3XOPRQHU 5HKDELOLWDV\RQ 3URJUDP× 8\JXOD\DQ

%LU0HUNH]hQLWH<RNVD1H<DSPDO×V×Q×]"
Pulmoner rehabilitasyon programına ulaşım imkanınız yoksa kendi
kendinize yapabileceğiniz çok şey var.

Yaşam kalitenizi sigarayı bırakarak, ilaçlarınızı doğru kullanmayı öğrenerek ve düzenli egzer-
siz yaparak artırabilirsiniz.

*|äVKDVWDO×NODU×X]PDQ×QDGDQ×çDUDN\DSDELOHFHNOHULQL]
KDNN×QGDELOJLHGLQLQ
$çDä×GDNLEDVLWHJ]HUVL]SURJUDP×Q×X\JXOD\DUDN
EDçOD\DELOLUVLQL]
‡ (QEDVLWYHHQ|QHPOLHJ]HUVL]G]HQOL\U\ä\DSPDNWÔU

37
TÜRK TORAKS DERNE⁄‹ E⁄‹T‹M K‹TAPLARI SER‹S‹

‡ 6DáOÔNOÔ ELUH\OHU LoLQ KHU JQ HQ D]  GDNLND \U\ä |QHULO-
mektedir.
‡ <U\äSURJUDPODUÔ\UPHVUHVLYHPHVDIHVLQLDUWÔUDFDNäHNLO-
de planlanır.

<UPHVUHVLQLDçDä×GDNLçHNLOGHD\DUOD\DELOLUVLQL]
‡ *QGHGDNLND\U\HELOL\RUVDQÔ]JQGHHQD]NH]\DSD-
biliyorsanız 3 kez
‡ *QGHGDNLNDDUDVÔQGD\U\HELOL\RUVDQÔ]JQGHNH]
‡ *QGHGDNLNDDUDVÔQGD\U\HELOL\RUVDQÔ]HQD]JQGH
1 kez
‡ *QGHGDNLNDDUDVÔQGD\U\HELOL\RUVDQÔ]JQGHNH]
YÜRÜMENİZ ÖNERİLİR.

<U\çOHUGH<DS×OPDV×YH<DS×OPDPDV×*HUHNHQgQHPOL
1RNWDODU
%XQODU×\DS×Q
‡ ']ELU]HPLQ]HULQGH\U\Q
‡ .ÔVDHWNLOLQHIHVDoÔFÔLODFÔQÔ]KHU]DPDQ\DQÔQÔ]GDROPDOÔ
‡ 0PNQVHVUHNOLoRNX]XQVUHOLGXUDNODPDGDQ\U\Q
‡ <UPH]DPDQÔQÔ]Ô\DYDä\DYDäDUWÔUÔQ
‡ <UPHVUHQL]LKLoDUDYHUPHGHQ\U\HELOGLáLQL]]DPDQDUWWÔUÔQ
‡ 2NVLMHQNXOODQÔ\RUVDQÔ]RNVLMHQOHELUOLNWH\UPHOLVLQL]
‡ 2NVLMHQNXOODQÔPÔYHNXOODQÔODFDNRNVLMHQND\QDáÔQÔQVHoLPLLoLQ
Göğüs Hastalıkları uzmanınıza başvurun.
%XQODU×\DSPD\×Q
‡ )D]ODPLNWDUGD\HPHN\HGLNWHQVRQUD\UPH\LQ
‡ %LU DQGD DäÔUÔ HJ]HUVL]H NDONÔäPD\ÔQ WHPSRQX]X \DYDä \DYDä
arttırın.

$çDä×GDDNFLäHUKDVWDO×ä×RODQELUNLçLQLQ\DSDELOHFHäLEDVLWELU
HJ]HUVL]SODQ×YHULOPLçWLU
‡ (J]HUVL]HEDäODPDGDQ|QFH*|áV+DVWDOÔNODUÔX]PDQÔQDGDQÔäÔQ
‡ (QEDVLWYHHQ|QHPOLHJ]HUVL]G]HQOL\U\ä\DSPDNWÔU
‡ 8\JXQ ELU \HUGH |QFH \DYDä \DYDä KHU VHIHULQGH  GDNLND
kadar, haftada 3-5 gün yürüyüş yapın

38
 KOAH'la Yaşam

‡ <UPH VUHQL]L KLo DUD YHUPHGHQ GLQOHQPH LKWL\DFÔ ROPDGDQ

yürüyebildiğiniz zaman artırın
‡ âVWLUDKDW JHUHNVLQLPL] ROPDGDQ \U\HELOGLáLQL]GH KHU KDIWD VUH-
nizi 1-2 dakika artırın
‡ (áHURNVLMHQNXOODQÔ\RUVDQÔ]RNVLMHQOHELUOLNWH\U\Q

$G×P'RäUX%HVOHQLQ
Kötü beslenme nedeniyle vücut ağırlığı kaybı yaşanması KOAH’lı
bireylerin sıklıkla karşılaştığı bir sorundur. Kötü beslenmenin ve vücut
ağırlığı kaybının temel nedeni aslında yemek yeme sırasında oluşan
soluk alıp vermede yaşanan güçlüktür. Vücut ağırlığı kaybı zaman
içerisinde kaslarınızın erimesine ve solunum kaslarının da güçsüzleş-
mesine neden olur. Bu nedenle bir diyetisyen tarafında düzenlenen
beslenme programı son derece önemlidir. Vücut ağırlığınız normalin
altında ise günlük besinlerle aldığınız enerji miktarı bir miktar arttırı-
nız. Egzersiz yapmaya başladıysanız da artan enerji ihtiyacınızın
daha da artacağından yeterli miktarda besin almanız son derece
önemlidir. Yüksek karbonhidratlı besinler (şeker, şekerli, nişastalı ve
unlu besinler) solunum güçlüklerine yol açabileceğinden bu besinleri
mümkün olduğunca az miktarda tüketiniz.

Aşağıdaki uygulamaları yapmak KOAH ile baş etmenizde yardımcı

olacaktır:
‡ $]D]YHVÔNVÔNEHVOHQPH\H|]HQJ|VWHULQ%LU|áQGHDOGÔáÔQÔ]
besin miktarının çok fazla olması mideniz akciğerlerinizin hemen
altında yer aldığından soluk alıp vermenizi zorlaştıracaktır.
‡ <HPHNOHULQL]LGDKD\DYDä\HPH\HYHL\LoLáQHPH\H|]HQJ|VWHULQ
‡ dLáQHPHYH\XWPD\ÔNROD\ODäWÔUPDNLoLQ\XPXäDNYHVXOXEHVLQOH-
ri tercih edin.
‡ 6ÔYÔDOÔPÔQÔ]ÔDUWWÔUÔQ)D]ODVÔYÔDOPDNVROXQXP\ROXQX]GDNLVDOJÔ-
ların daha kolay atılmasına yardımcı olur.
‡ 3RVDDOÔPÔQÔ]ÔDUWÔUÔQ$QFDNODKDQDNXUXEDNODJLOOHUJD]OÔLoHFHN-
ler gibi gaz yapıcı besinlerden kaçının. Bu yiyecekler midenizin
gerilmesine neden olur ve soluk alıp vermenizi zorlaştırır.
‡ <HPHN\HUNHQGLNRWXUXQ
‡ <L\HFHNYHLoHFHNOHUGHIDUNOÔYHEDVNÔQOH]]HWYHULFLOHULNXOODQDUDN
lezzet arttırın.

39
TÜRK TORAKS DERNE⁄‹ E⁄‹T‹M K‹TAPLARI SER‹S‹

$G×P6WUHVGHQX]DNGXUXQ
Kendinizi stres altında hissetmek solunumunuzu kötüleştirebilir.
Solunumunuz kötüleşmeye başladığında, heyecanlanıp daha hızlı
nefes almaya başlarsınız, akciğer kaslarınız giderek yorulur ve bu
durum telaşlanmanıza neden olabilir. KOAH’ı olan bireylerde bu
durum sıklıkla gerçekleşir, ancak bazı rahatlama yöntemlerini kullan-
mak oluşabilecek telaşlanma hissini azaltabilir.
Kendinizi gergin hissettiğinizde nasıl rahatlayacağınızı bilmek endi-
şelerinizi kontrol altına alarak stresinizi önlemenize yardımcı olacak-
tır. Aşağıdaki bazı önerilerden kendinize uygun olanı seçebilirsiniz:
Rahatlatıcı bir müzik dinlemek, yoga-meditasyon yapmak sizi rahat-
latabilir.
Bazı bireyler gözlerini kapatıp, kendilerini sevdikleri rahat bir ortam-
da, hoşlarına giden bir şeyi yaparken hayal ettikleri zaman rahatla-
dıklarını söylerler. Konsantre olup yüzünüze hafif serin bir esintinin
geldiğini hayal edin veya ayaklarınızın serin kumlar içinde olduğunu
düşünün. Rahatlayana kadar düşünmeye devam edin.
Her bir vücut bölümünüzün yavaş yavaş gevşemeye başladığını düşü-
nün. Rahatlama hissinin ayak parmaklarınızdan başınıza doğru iler-
lediğini düşünün. Dudaklarınızı büzerek soluk alıp verin ve derin
soluk alıp vermeye çalışın.

$G×P2NVLMHQWHGDYLQL]LNXOODQ×Q

Ciddi nefes darlığınız varsa, nefes almak-vermek sizi yoruyorsa, sürekli sık nefes almak
zorunda iseniz, dudaklarınızda morarma oluyorsa, sabah uyandığınızda şiddetli baş ağrısı
varsa solunum yetmezliğiniz olabilir, tanı için bir göğüs hastalıkları kliniğinde değerlendir-
me yapılması gerekir.

Bende Solunum Yetmezliği Gelişmiş Olabilir mi?

İleri evredeki KOAH’lı bireylerde akciğerlerin yetersiz kalması solu-
num yetmezliği gelişimine neden olabilir. Solunum yetmezliğinde
bedenin düzgün çalışması için gerekli olan oksijen sağlanamaz.
Hastalığınız ilerlemişse ve akciğerleriniz vücudunuzun ihtiyaç duydu-
ğu oksijeni sağlamakta yetersiz kalıyorsa sürekli nefes darlığı hissi,
yorgunluk ve uyku hali, sabah başağrısı, gerginlik-huzursuzluk gibi

40
 KOAH'la Yaşam

şikayetleriniz olur. Hastalığınızın bu evresinde sürekli oksijen tedavisi

almanız gerekebilir. Tanıyı kesinleştirmek için atardamardan kan örne-
ği alınır ve kandaki oksijen miktarına bakılır. Eğer kandaki oksijen
miktarı az ise oksijen tedavisi verilmelidir. Bu tedavi ile solunum
yetmezliği gelişmiş KOAH hastalarında yaşam süresi uzar ve yaşam
kalitesi artar. Oksijen tedavisi için genellikle oksijen konsantratörü ve
oksijen tüpü kullanılır.

2NVLMHQ.RQVDQWUDW|U
Oksijen konsantratörü, uzun süreli oksijen tedavisine ihtiyaç duyan
hastalarda kullanılan bir cihazdır. Cihaz, ortam havasını filtreleyerek
alır ve biriktirilen oksijen gazı nazal kanül (burundan ince bir hortum)
vasıtası ile hastaya gönderilir. Tedavi sırasında oksijenin nemlendiril-
mesi gereklidir, bu amaçla nemlendirme kabının belirtilen seviyesine
kadar su (hazır su veya kayna-
tılıp soğutulmuş su) konulmalıdır.
Nemlendirme kabının ucuna
nazal kanül yerleştirilmeli ve
hastanın burnuna takılmalıdır.
Cihaz çalıştırılmalı, doktorun
önerdiği oksijen miktarına (akış
hızı) ayarlanmalı ve tedaviye
başlanmalıdır.
Oksijen konsantratörün kullanımı
sırasında dikkat edilmesi gere-
ken önemli noktalardan birisi
havanın cihaza giriş noktalarının
kapatılmaması ve havayı süzen
filtrelerin temizliğidir. Cihaz içe-
risinde üç farklı filtre bulunmak-
tadır. Bunlardan sünger ve keçe
filtreler haftada bir kere duru su
ile yıkanmalı, yerine yedekleri
takılarak yıkananlar kurutulmaya
bırakılmalıdır. Bu filtreler ayrıca
her ay değiştirilmelidir. Diğer

41
 TÜRK TORAKS DERNE⁄‹ E⁄‹T‹M K‹TAPLARI SER‹S‹

hepa filtre ise yıkanmamaktadır. Bu filtrenin kullanım ömrü ortam

havasının durumuna göre 3 ile 6 ay arasındadır. Hepa filtre siyah-
laştığında, yenisi ile değiştirilmelidir.
Oksijen konsantratörü elektrik ile çalışmaktadır, yedek pil, şarj vb bir
sistemi yoktur. Bu nedenle elektrik kesintilerinde çalışmaz. Elektrik
kesintilerinde oksijensiz kalmamanız için oksijen tüpü gereklidir.
2NVLMHQWS
Oksijen tüpü çelikten veya hafif metalden yapıl-
mış olan ve oksijenin basınç altında doldurul-
duğu tüptür. Oksijen tüpleri çeşitli büyüklüktedir,
evde genellikle büyük boyuttaki tüpler kullanılır.
Ayrıca likid (sıvı) oksijenin doldurulduğu küçük
taşınabilir tüpler de mevcuttur. Oksijen tüpleri
sürekli kullanımdan ziyade elektrik kesintisinde
ya da hastanın ev dışı ortama çıktığı sırada
kullanılmaktadır, bu nedenle tüp genellikle dolu
ve kullanıma hazır bulundurulmalı, basınç gös-
tergesinden doluluk oranı kontrol edilmelidir.

2NVLMHQWHGDYLVLDO×UNHQKDVWDODU×QGLNNDWHWPHVLJHUHNHQ
NXUDOODUYDUG×U

Oksijen tedavisi günde en az 15-16 saat kullanıldığında etkindir.

Uyurken kandaki oksijen miktarı düştüğünden özellikle geceleri
RNVLMHQWHGDYLVLQHGHYDPHGLOPHOLGLU
1. Oksijen gazının yanma özelliği vardır, bu nedenle oksijen kay-
naklarının yanında kibrit yakmayınız ve sigara içmeyiniz! Ayrıca
oksijen konsantratörü veya oksijen tüpü ocak, soba gibi yanıcı
cihazların uzağında (en az 2 metre) tutulmalıdır.
2. Tüm cihazlarda olduğu gibi kullanırken düzenli olarak ne kadar
oksijen aldığınızı kontrol ediniz ve doktorunuzun önerdiği oksijen
akış hızı dışına kesinlikle çıkmayınız.
3. Oksijen konsantratörünüzü teslim alırken cihazın seri numarası,
üretim tarihi, kodu, markası ve diğer özellikleri (sayaç saati vb.)
açıkça belirten belgelerin olmasına dikkat ediniz.
4. Tüm cihazların bozulma ihtimali vardır, bu sebeple konsantratörü-
nüzün düzenli olarak bakımı yapılmalıdır. Cihazın temin edildiği

42
 KOAH'la Yaşam

medikal firmayı, kullanım süresi, filtre değişim tarihi, garantisi gibi

özelliklerini, bakımının en son ne zaman yapıldığını öğreniniz ve
muhakkak not ediniz.
5. Kullanım esnasında nazal kanül ve nemlendiricilerin temiz tutulma-
sı gerekmektedir, kullanım sırasında kirlenme söz konusu olursa
değiştirmeniz gerekir. Değişimin rahatça yapılabilmesi için malze-
melerin en az birer yedeklerinin bulundurulması uygun olur.

%XUXQYH\D$ä×]$UDF×.XOODQ×ODELOHQ6ROXQXP'HVWHäL&LKD]ODU×
%,3$3&3$3
Solunum yetmezliği olan KOAH’lı hastalarda bazen oksijen tedavisi-
nin yanı sıra hastaların akciğerlerindeki yükü hafifletmek ve solunumu
kolaylaştırmak amacıyla, basınç desteği sağlayan CPAP, BIPAP ya da
BIPAP-ST gibi cihazlar kullanılmaktadır. Bu cihazlar ortam havasını
alarak pozitif basınç ile akciğerlere gönderirler. Gerekli durumlarda
oksijen konsantratörü ile birlikte kullanılarak oksijence zenginleştirilmiş
basınçlı hava ile tedavi uygulanır. Cihazların basınç ayarları sadece
doktor tarafından belirlenir. CPAP-BIPAP cihazları genellikle hem ağız
hem de burnu içine alan maskeler aracılığı ile uygulanmaktadır.
Dikkat edilmesi gereken önemli noktalardan biri seçilecek olan mas-
kenin uygun ebatta ve hastanın yüz şekline uyumlu olmasıdır. CPAP/
BIPAP maskeleri çabuk kirleneceğinden haftalık temizliği önerilir.
Maskenin yüze temas eden kısımları her kullanım sonrası nemli bir
bezle silinmeli ve kurulanmalıdır. Hortumlar, ara bağlantılar ve nem-
lendirici haznelerinde ise ancak gözle görülür bir kirlenme mevcutsa
değişiklik yapılması uygun
olacaktır. Tüm bu malzemele-
rin temizliği için özel üretil-
miş solüsyonlar mevcuttur
ancak sabunlu su ile temizle-
me ve bol su ile durulama
yeterlidir. Uzun süreli solunum
cihazı kullanımı sırasında
oksijen tedavisinde olduğu
gibi havanın bir nemlendirici
ünite vasıtası ile nemlendiril-
mesi gereklidir. Solunum ciha-

43
TÜRK TORAKS DERNE⁄‹ E⁄‹T‹M K‹TAPLARI SER‹S‹

zınızın ve diğer ek malzemelerin rutin bakımı konusunda yetkili fir-

madan bilgi ve teknik destek alabilirsiniz.

6ROXQXPFLKD]×Q×NXOODQ×UNHQKDVWDODU×QGLNNDWHWPHVLJHUHNHQ
NXUDOODUYDUG×U
1. Lütfen solunum cihazını tanıyınız, cihazın güç kaynağını, elektrik
bağlantısını, batarya süresini biliniz.
2. Solunum cihazınızın temel alarm durumlarını (elektrik-batarya,
basınç, oksijen, vb.) öğreniniz.
3. Cihazın hangi yetkili firma tarafından sağlandığı, özellikleri (kulla-
nım süresi, batarya süresi, hava-bakteri filtresi değişimi, garantisi
gibi), bakımının en son ne zaman yapıldığını muhakkak not ediniz.
4. Maskenin doğru seçimi tedavinin başarısı için çok önemlidir.
Maske konusunda sıkıntınız varsa lütfen doktorunuz ile görüşünüz.
5. Cihazın kullanımı sırasında göğüs ağrısı, nefesin kesilmesi ya da
yetmemesi, şiddetli baş ağrısı gibi yeni ortaya çıkan şikayetleriniz
varsa muhakkak doktorunuza danışınız.
6. Cihaz kullanımı sırasında bazen ihtiyaç duyduğunuz basınç deği-
şebilir. Eğer cihazın sağladığı destek yeterli gelmiyorsa ya da
fazla geliyorsa basınç değişikliği için doktorunuzla görüşünüz.
7. Kullanım esnasında maske, hava hortumu, oksijen ara hortumu,
nemlendirici ve kullanılıyor ise bakteri filtresinin temiz tutulması
gerekmektedir. Kullanım sırasında kirlenme söz konusu olursa
değiştirilmelidir. Değişimin rahatça yapılabilmesi için malzemelerin
en az bir adet olmak üzere yedeklerinin bulundurulması gerekir.
8. Cihaz ve/veya güç kaynağı düşerse, kırılırsa ya da hatalı kulla-
nılırsa, cihaz içine su girerse yetkili firma ile acil olarak görüşüp
konu hakkında bilgilendirme yapılmalıdır.
9. Elektrik kesintilerinin sık veya uzun olduğu yerlerde yaşıyorsanız
ek güç kaynağına (jeneratör) ihtiyacınız olabilir.

Lütfen unutmayınız solunum cihazları doğru kullanıldığında sağlığınız için faydalıdır. Bozuk
olan cihazların kullanımı veya ayarlarda yapılabilecek hatalar size zararlı olabilir, sağlığını-
za tehdit oluşturabilir. Cihazınızın düzenli kontrollerini yaptırınız, bir aksilik durumunda
doktorunuzdan fikir alınız. Cihazın performansında açıklanamayan değişimler fark ederse-
niz doktorunuz ve yetkili firma ile acil olarak görüşünüz.

44
 KOAH'la Yaşam

Solunum yetmezliği tanısı alan ve bu cihazları kullanan kişiler yak-

laşık üç ayda bir düzenli kontrole gelmelidir. Eğer tedaviye yeni baş-
lanmış ise tedavinin birinci ayında kontrol gereklidir. Bunların dışında
tedavi altında nefes darlığında artış olursa ve başka sıkıntılar yaşar-
sanız hemen göğüs hastalıkları uzmanınıza başvurmanız gereklidir.
Cihazların temini sosyal güvenceniz varsa kolaydır. Bu durumda
göğüs hastalıkları doktorunuz solunum yetmezliği heyet raporu hazırla-
malıdır. Raporla başvuru yapıldığında Sosyal Güvenlik Kurumu tüm
cihazları karşılamaktadır. Cihazların bozulması durumunda da değişik-
lik yapılabilmektedir.
$G×P$WDNODU×Q×]×NRQWURODOW×QDDO×Q
Ataklar genellikle bir infeksiyonun neden olduğu KOAH’a ait
belirti ve bulguların alevlendiği/kötüleştiği bir durumu ifade eder.
Ataklarda yaşam aktiviteleriniz belirgin olarak bozulur. Yaşam aktivi-
telerini kendi kendinize değerlendirmenizi sağlayan 8 soruluk basit
bir anket olan “KOAH Değerlendirme Anketi (CAT)” size hastalığınızın
durumu hakkında bilgi verir. CAT’de 10'un altındaki puanlar iyi
durum göstergesi iken 20 ve üzeri puanlar KOAH’ın kötüleştiğini
gösterir ve doktora başvurmayı gerektirir.
Ataklarda günlük ilaçlarınızın yetersiz kalır. En sık görülen atak
nedeni infeksiyonlardır. KOAH’ı olan bireyler yılda yaklaşık olarak
1-4 kez atak yaşarlar. Ataklar daha çok kış aylarında olmakla bera-
ber herhangi bir zamanda da olabilir. Kronik bronşiti olan bireyler
tekrarlayan infeksiyonlara daha sık yakalanırlar. Vücudunuzdaki bir
infeksiyonun varlığını nasıl anlayacağınızı bilmeniz, bu infeksiyonların
ilerlemesini önlemeniz açısından önemlidir. Bu belirtiler; balgam mik-
tarında ve renginde değişiklik olması, daha şiddetli veya daha sık
öksürme hissi, soğuk algınlığına ilişkin belirti-bulgular (burun akıntısı,
boğaz ağrısı, titreme, ateş vb.), aktiviteyle veya dinlenme durumunda
kısa kısa soluk almak, solunum sırasında hışırtı sesi duyulması, nefes
darlığında artış olarak sıralanabilir. Bu bulgular içinde balgam mik-
tarında artış olması ve balgamın sarı, yeşil renge dönüşmesi antibi-
yotik başlanmasını gerektirir. Bunun için bu şikayetler geliştiğinde
vakit kaybetmeden doktorunuzu arayın ve uygun tedaviyi sorun.
Ağır ataklar korkutucudur ve panik duygusunu beraberinde getirir.
Ancak atakların çoğu hafif seyreder ve yapmanız gereken birkaç
müdahaleyi bilirseniz atakları kontrol altına alabilirsiniz.
45
TÜRK TORAKS DERNE⁄‹ E⁄‹T‹M K‹TAPLARI SER‹S‹

Nefes darlığı uyumanıza ve sırt üstü yatmanıza engel oluyorsa,

morarıyorsanız, bacaklarınız şişmişse, kalp hastalığınız, ciddi böb-
rek hastalığınız ve şeker hastalığınız varsa atakların hastanede
tedavi edilmesi gerekir.

Hangi Ataklar Evde Tedavi Edilebilir?

Hangi durumda olursa olsun atak tedavisi evde başlamalıdır. Nefes darlığınız arttığında-
kurtarıcı ilaç olarak tanımlanan hızlı etkileyen nefes açıcı inhaler ilaçlarınızın kullanım
sıklığını artırmalısınız. Kurtarıcı ilaç kullanma sıklığınız çok artmış ise, en kısa sürede
doktorunuzla görüşün.

(YGHDWDNWHGDYLVL
‡ +HUJQNLODoODUÔQÔ]ÔDOPDQÔ]DUDáPHQL\LKLVVHWPL\RUVDQÔ]
‡ 1HIHVLQL]oRNGDUDOÔ\RUVD
‡ dDUSÔQWÔYHPRUDUPDYDUVD
‡ (YGHRNVLMHQFLKD]ÔQÔ]\RNVD
‡ %DFDNODUÔQÔ]äLäPLäVH
‡ .DOS \HWHUVL]OLáL äHNHU KDVWDOÔáÔ JLEL FLGGL HN KDVWDOÔNODUÔQÔ]
varsa
‡ (YGHVL]HGHVWHNYHUHFHN\HWHUOLVD\ÔGD\DNÔQÔQÔ]\RNVD
‡ (YLQL]KDVWDQH\HX]DNVD
Zaman kazanmak için hızlı nefes açan ilaçları sıkça kullanmaya
ihtiyacınız olacaktır. Bu nedenle;

1 saatlik dönemde hızlı tedavi için 20 dakika arayla 3 kez

salbutamol içeren kurtarıcı inhaler (6-8 puff) veya salbutamol ve
ipratropium bromür içeren kurtarıcı inhaler (3-4 puff) kullanın.
1 saatin sonunda hastaneye gelmiş olmanız gerekecek. Eğer
hastaneye kısa bir sürede ulaşamayacaksanız 4 saat boyunca
saat başı salbutamol içeren kurtarıcı inhaler (6-8 puff) veya
salbutamol ve ipratropium bromür içeren kurtarıcı inhaler
(3-4 puff) kullanın.

46
 KOAH'la Yaşam

Atak sırasında inhaler ilaçları çekmekte zorlanıyorsanız bunları

hava odacığı ile birlikte kullanmanız uygun olacaktır.
Bazı ağır ataklarda inhaler ilaçları çekmek çok zor olabilir.
Böyle durumlarda nebulizatör aracılığıyla tedavi uygulanabilir.
Doktorları tarafından nebulizatör kullanması uygun bulunmuş ve eve
nebülizör reçete edilmiş hastalar, atağın başlaması ile beraber 6
saat arayla bir flakon salbutamol içeren kurtarıcı nebül ya da 1
flakon salbutamol ve ipratropium bromür içeren kurtarıcı nebül teda-
visine başlayıp en yakın acil servise başvurmalıdırlar.
Evde oksijen tedavisi alıyorsanız atağın başlaması ile oksijenini-
zi sürekli (24 saat) takınız. Atak sırasında oksijen akım hızını
doktorunuzun size önerdiği seviyeden kullanınız. Oksijen düzeyini
birden bire çok üst seviyelerden açmak size zarar verebilir. Öte
yandan doktorunuzun bilgisi dahilinde bu düzeyi bir miktar arttır-
mak uygun olabilir.

Atağınızı kontrol altına almak için gerekli olan en uygun oksijen akım
hızı acil servise ulaştığınızda doktorlar tarafından belirlenecektir.
‡ +DILIRUWD.2$+¶ÔQÔ]YDUVD
‡ 0RUDUPD\RNEDFDNODUÔQÔ]GDäLäOLN\RN
‡ .DOSKDVWDOÔáÔäHNHUKDVWDOÔáÔJLELLODYHKDVWDOÔNODUÔQÔ]\RNVD
‡ 1HIHVGDUOÔáÔQÔ]KDILIVH
‡ gNVUNYHEDOJDPÔQÔ]GDDUWÔäYDUVDYHEDOJDPÔQÔ]\HäLOUHQJH
dönüştü ise
Atak tedaviniz evde yapılabilir.
4 saat boyunca saat başı, sonra günlük 4 saatte bir salbutamol
içeren kurtarıcı inhaler (6-8 puff) veya salbutamol ve ipratropi-
um bromür içeren kurtarıcı inhaler (3-4 puff) kullanın.

Eğer bu tedaviye rağmen;

9 Şikayetleriniz 1 günden uzun sürdüyse doktorunuzu arayın.
Doktorunuzun bilgisi dahilinde aşağıdaki tedavi şemasını uygula-
manız uygun olabilir. Doktorunuzun onayı varsa aşağıdaki şema-
yı uygulayın:

47
TÜRK TORAKS DERNE⁄‹ E⁄‹T‹M K‹TAPLARI SER‹S‹

9 Atağa girmeden önce günlük olarak kullandığınız nefes açıcı

ilaçlarınızı kesin. 5 gün boyunca 6 saat arayla salbutamol içe-
ren kurtarıcı/salbutamol ve ipratropium bromür içeren kurtarıcı
(2 puff) alın ve doktorunuza durumunuz hakkında bilgi verin.
9Doktorunuz onayladıysa günlük olarak 32 mg (2 tablet) kortizon
içeren metilprednizolon 7-10 gün süreyle alın. Metilprednizolon
aldığınızda midenizi korumak için bir mide koruyucuya ihtiyacı-
nız olabilir. Balgam miktarında artış yaşıyorsanız doktorunuzla
görüşüp bir antibiyotik tedavisi başlamanız gerekecek.

$WDNWD\DS×OPDPDV×JHUHNHQOHU"
‡ 2NVLMHQLELUGHQELUHHQVWG]H\GHQDoPDN
‡ 8\NXLODoODUÔUDKDWODWÔFÔODUDOPDN
‡ 6ROXN\ROODUÔQDVXEXKDUÔEXáXVHSWLOX\JXODPDN
‡ 8]D\DQDWDáDUDáPHQGRNWRUXDUDPDPDN
‡ 6LJDUDLoPH\HGHYDPHWPHN
‡ %XUXQGDRNVLMHQYDUNHQVLJDUDLoPHN

+DVWDQHGH$WDN7HGDYLVL
Eğer orta şiddete ve ağır atağa girmişseniz ve/veya atak hayatı-
nızı tehdit edecek bir hal aldıysa atağınızın tedavisinin hastanede
yapılması gerekir. Bu nedenle yukarıda bahsedilen dozlarda hızlı
nefes açan ilaçlarınıza başlamalı ve zaman kaybetmeden acil ser-
vise başvurmalısınız.

.D\QDNODU

1. Türk Toraks Derneği. KOAH ile Yaşam.

2. Türk Toraks Derneği. Astımla Yaşam
3. American College Of Chest Pysicians and Chest Foundation. Living Well
With COPD. 2004
4. Türk Toraks Derneği. Solunumsal Rehabilitasyon.
5. O’Donnell DE, Hernandez P, Kaplan A, Aaron S., et al. CTS recommenda-
tions for management of COPD-2008 update-highlights for primary care.
Can Resp J 2008; 15(Suppl A): 1A-8A.

48