BUDAYA DAN PEMBELAJARAN

Kepelbagaian Sosio-Budaya di Malaysia

DISEDIAKAN OLEH
Nor Amalina Che Zam Zan
Hazwani Kamaludin
5 PISMP PJK
 PENGENALAN
• Malaysia mempunyai lebih dari 27 juta
penduduk pada tahun 2008.
• Rakyat di negara kita ini terdiri daripada lebih
dari 200 etnik.
• Di antara kumpulan terbesar terdiri dari
Melayu, Cina, India, Kadazan-Dusun, Banjar,
Iban dan lain-lain lagi.
 BANGSA

KEPELBAGAIAN STRUKTUR
BAHASA SOSIO-BUDAYA MASYARAKAT

KEPERCAYAAN
 BANGSA
• Menurut Kamus Dewan (1999), bangsa
merupakan sekumpulan orang yang
mempunyai ciri-ciri kebudayaan, nilai dan
aspirasi yang sama.
• Kamus Pelajar (1993) pula memberi
takrifan bangsa sebagai kumpulan manusia
yang sama usulnya serta serupa sifatnya.
 Sambungan : BANGSA
• Antara tiga kaum utama di Malaysia Cina,
Melayu dan India telah pun menetap di tanah
ini selama 5 abad.

• Selain itu, Malaysia juga merupakan tanah air

kepada sebanyak kira kira 80 kaum etnik.

• Antaranya termasuklah Baba dan Nyonya,

Kadazandusun dan Iban.
KLIK PADA GAMBAR

HOME
 KAUM MELAYU
• Istilah "Melayu" ditakrifkan oleh UNESCO
pada tahun 1972 sebagai suku bangsa Melayu
di Semenanjung Malaysia, Thailand,
Indonesia, Filipina, dan Madagaskar.

• Menurut Perlembagaan Malaysia

– Istilah "Melayu" hanya merujuk kepada seseorang
yang berketurunan Melayu yang menganut agama
Islam.
 Sambungan Kaum Melayu
• Penakrifan undang-undang:
Di Malaysia, orang Melayu didefinisikan menurut
perlembagaan dalam perkara 160(2). Menurut perkara
ini, orang Melayu ditakrifkan sebagai:

 Bertutur bahasa Melayu

 Mengamalkan adat istiadat Melayu

 Lahir sebelum hari merdeka sama ada di Persekutuan atau di

Singapura atau pada hari merdeka, dia bermastautin di
Persekutuan atau di Singapura
• Menurut Syed Husin Ali, orang Melayu itu dari segi
zahirnya, lazimnya berkulit sawo matang, berbadan
sederhana besar serta tegap dan selalu berlemah lembut
serta berbudi bahasa

Rujukan : http://suhaizamzahri.wordpress.com/category/melayu/

• Terdapat dua teori yang menyatakan mengenai asal-usul

bangsa Melayu:
– Bangsa Melayu berasal daripada Yunnan
– Bangsa Melayu berasal daripada Sumatera

• Pecahan suku kaum Melayu di Malaysia :

– Banjar, Boyan, Bugis, Jawa, Kampar, Kerinci, Mendaling,
Minangkabau, Rawa dan Johor-Riau
 BANJAR BOYAN BUGIS

JAWA KAMPAR KERINCI

MENDALING MINANGKABAU RAWA

JOHOR - RIAU

HOME
 SUKU MELAYU - BANJAR
• Asal : Wilayah Kalimantan Selatan kecuali di
Kabupaten Kota Baru

• Nama Banjar diperolehi dari Kesultanan

Banjarmasin atau dipendekkan menjadi Banjar
 nama asal ibu kota
 PENGHIJRAHAN SUKU BANJAR
Perang saudara
Pangeran Amir dan Pangeran
Tahmidullah

Perang Banjar
Pangeran Antasari vs Belanda

Raja Banjar, Sultan Muhammad

Seman mati syahid di tangan tentera
Belanda
 SUKU BANJAR DI MALAYSIA
TOKOH BANJAR DI MALAYSIA BANJAR DI MALAYSIA

• Syeikh Husein Kedah Al • Kedah

Banjari, iaitu bekas mufti
Kerajaan Kedah
• Dato Seri Harussani bin Haji
Zakaria, Mufti Kerajaan
Negeri Perak
• Perak  Kerian, Sg Manik,
bagan Datoh
• Selangor  Sabak Bernam,
Tg Karang

• Johor  Batu Pahat

KEMBALI
 SUKU MELAYU - BOYAN
• Asal Boyan  dikenali Bawean
– sebuah pulau di Laut Jawa
– 150 kilometer sebelah utara Pulau Jawa

• Bawean  bahasa Sanskrit,

– Maksud : ada sinar matahari
– Menurut legenda, sekitar tahun 1350, pelaut kerajaan
Majapahit dilanda ribut di Laut Jawa dan akhirnya terdampar di Pulau
Bawean ketika matahari terbit.
– Bawean  Pulau Puteri

KEMBALI
 SUKU MELAYU - BUGIS
• Asal : Kepulauan Sulawesi, Indonesia

• Punca Penghijrahan : Penaklukan Belanda

pada kurun ke-17

• Kawasan Penghijrahan : Sumatra, Kalimantan,

Jawa, Malaysia
 Sambungan Suku Melayu-Bugis
• Keistimewaan :
– Bidang maritim dan ekonomi.
– Pahlawan yang berani, lanun yang digeruni
– Pedagang yang berjaya.

• Pekerjaan : Pedagang rempah-rempah dan

kemenyan.

• Pusat tumpuan : Ujung Pandang atau dikenali

sebagai Makassar
 KEDATANGAN BUGIS DI MALAYSIA
• Terlibat dengan perbalahan politik negeri  Johor

• Daeng Loklok  ingin memerintah Johor

• Tidak dipersetujui pemerintah negeri Johor Riau Lingga  Raja

Kechil

• Daeng Loklok atau Bendahara Husain  minta bantuan Raja-Raja

Bugis
– kalahkan Raja Kechil.

– Raja Ali, anak Daeng Chelak, Raja Lumu, dinobatkan sebagai Sultan
Selangor pertama.
 Sambungan Melayu - Bugis
• Bahasa Bugis atau Ugi

• Konsonan : Lontara berdasarkan tulisan

Brahmi
 ORANG BUGIS

Raja Ali Haji Jusuf Kalla BJ Habibie

Najib Tun Razak Andi Mallarangeng Sophan Sophiaan

KEMBALI
 SUKU MELAYU - JAWA
• Punca Penghijrahan : Dasar transmigrasi Belanda
daripada Pulau Jawa.

• Pekerjaan : Pekerja di ladang-ladang kopi, getah

dan di kawasan tanah yang baru

• Penempatan :
– Johor (Muar, Batu , Pahat dan Pontian)
– Selangor (Kelang, Kuala Selangor, Kuala Langat)
– Perak (Hilir Perak, Krian, Parit Buntar)
HURUF JAWA

KEMBALI
 SUKU MELAYU - KAMPAR
• Orang Kampar datang ke Semenanjung Tanah
Melayu melalui jalan laut Selat Melaka

• Penempatan : di kawasan Sungai Pahang

• Orang-orang Kampar yang mendarat di pantai

barat Semenanjung membuat penempatan
baru di :
– Selangor Batang Kali dan Kajang
– Perak Batu Gajah, Kampar dan Parit Buntar
 PENEMPATAN MELAYU - KAMPAR
• Penempatan baru :
– Pekan - Chenor - Temerloh
– Jerantut - Kuantan - Mentakab
– Kerdau - Kuala Krau - Kuala Lipis

• Pekerjaan :
– Pedagang
– Peniaga kain di pekan-pekan sehari
 BAHASA
SUKU MELAYU - KAMPAR

"tapi ado juo masalahnyo...banyak yang endak

goti bahso awak..paje kekenek olun tontu
paham apo bahso awak..banyak yang dah
bercampur bahwo lain..salah omak bapak
juo,endak omou mengingatkan papajey bahso
awak..."
 TOKOH MELAYU - KAMPAR

Sudirman Hj Arshad
– Seorang anak Kampar kelahiran Temerloh yang
paling terkenal di Pahang.

U-Wei Hj Saari,
– Seorang pengarah filem terkenal Malaysia ialah
anak Kampar kelahiran Mentakab.
KEMBALI
 KERINCI

- TIADA MAKLUMAT -

KEMBALI
MENDALING

- TIADA MAKLUMAT -

KEMBALI
 SUKU MELAYU - MINANGKABAU
• Etnik : Nusantara

• Adat : Minangkabau

• Asal : Sumatera Barat, uata Bengkulu, barat Lambi,

Selatan Sumatera Utara, barat daya Aceh, Negeri
Sembilan

• Kebudayaan  bersifat keibuan atau matrilineal

– Harta dan tanah diwariskan dari ibu kepada anak
perempuan, sementara urusan ugama dan politik
merupakan urusan kaum lelaki
 Sambungan Melayu - Minang
• Kuat agama ISLAM  pegang adat

• Unsur adat Minangkabau berasal dari fahaman  animisme

dan agama Hindu

• Pengaruh agama Islam masih kuat di dalam adat

Minangkabau,  tercatat di dalam pepatah mereka
– Adat basandi syara', syara' basandi Kitabullah  bermaksud,
adat (Minangkabau) bersendi hukum Islam dan hukum Islam
bersendi Al - Quran

• Keistimewaan :
– Perniaga, dan bidang intelektual.
– Makanan Padang
 ORANG MINANG

Lt. Adnan Bin Saidi Mohammad Hatta Yusof Ishak Dr. Sheikh Muszaphar
Wira Perang Dunia II Naib Presiden Yang di-Pertuan Shukor Al Masrie bin
Indonesia pertama Negara dan Presiden Sheikh Mustapha
Pengasas Indonesia pertama Singapura Angkasawan pertama
Malaysia

KEMBALI
 RAWA

- TIADA MAKLUMAT -

KEMBALI
JOHOR - RIAU

- TIADA MAKLUMAT -

KEMBALI
 KAUM CINA

GELOMBANG PERTAMA

GELOMBANG KEDUA
• Gelombang Pertama
– Abad ke15  Puteri Hang Li Poh dikahwinkan dengan
Sultan Melaka
– bawa golongan bangsawan ,pengikut dan hamba China
– Kerketurunan Fujian
– Pekahwinan campur  masyarakat Peranakan = Baba &
Nyonya

• Gelombang Kedua
– Abad ke 19 & 20  penghijrahan beramai
– Asal  Daerah Fujian, Guangdong, Guangxi ,dan Hainan
– bentuk penempatan di Perak dan Selangor
– Pekerjaan dengan sokongan British lombong bijih
timah
 KAUM CINA MASA KINI
• Mengekalkan identiti komuniti

• Jarang berkahwin campur  sebab agama

dan budaya

• Pendapat  "kecinaan" mereka sebagai satu

identiti etnik, budaya dan politik.
KLIK DI TENGAH UNTUK KEMBALI MENU

HAKKA

KAUM
CINA

HOKKIEN KANTONIS
 SUKU CINA : HAKKA
• Keistimewaan :
– Kumpulan dialek terbesar
– Sarawak dan Sabah
– Johor (Kulai)
– Selangor-Kuala Lumpur
– Pahang
– Pulau Pinang
– Perak

KEMBALI
 SUKU CINA : KANTONIS
• Keistimewaan : Suku dialek terbesar
– Selangor
– KL
– Pahang
– Negeri Sembilan
– Perak
– Johor Timur
– Sandakan, Sabah  gelaran “ Hong Kong Kecil”

• Hong Kong Kecil  Tempat tinggal kedua

pendatang Guangdong

KEMBALI
 SUKU CINA : HOKKIEN
• Keistimewaan : Suku dialek terbesar
– Pulau Pinang
– Melaka
– Kedah
– Terengganu
– Kelantan
– Selangor (Klang dan pantai Selangor)
– Johor Barat
– Kuching, Sarawak

KEMBALI
 KAUM INDIA
• Berketurunan daripada orang yang berhijrah
dari India  pemerintahan British di Tanah
Melayu.

• Orang-orang India telah berhijrah ke Malaysia

sejak 2,000 tahun yg lalu.

• Asal : Lelaki dari India & Sri Lanka.

KLIK DI TENGAH UNTUK KEMBALI MENU

TAMIL

SIKH
KAUM MALAYALI

INDIA

TELEGU
 SUKU INDIA : TAMIL
• Asal : Tamil Nadu

• Keistimewaan :
– Etnik India yang terbesar di Tanah Melayu
– 80% daripada penduduk India di Tanah Melayu

• Pekerjaan :
– Bekerja di ladang-ladang getah dan kelapa sawit
– Bekerja di jabatan kerajaan.
KEMBALI
 SUKU INDIA : MALAYALI
• Asal : Pantai Malabar

• Keistimewaan :
– 7% sahaja daripada jumlah penduduk India di Tanah
Melayu
– Terdiri daripada kelas pekerja dan kelas pertengahan.

• Pekerjaan :
– Bekerja di ladang
– Perkhidmatan perkeranian dan profesional
– Peniaga kedai makanan@restoran
KEMBALI
 SUKU INDIA : TELEGU
• Asal : Andhra Pradesh

• Keistimewaan : 4% sahaja daripada jumlah

penduduk India di Tanah Melayu

• Pekerjaan : Buruh di ladang-ladang

KEMBALI
 SUKU INDIA : SIKH

• Asal : Punjab

• Pekerjaan :
– Perkhidmatan polis dan keretapi
– Pengawal keselamatan
– Penternak lembu  Perkhidmatan kereta lembu
berperanan sebagai pengangkutan di lombong bijih.
– 1920-an  Bidang perniagaan dan profesional.

KEMBALI
 STRUKTUR MASYARAKAT / KELAS
SOSIAL
• Sistem kelas sosial ialah satu sistem di dalam
sistem susun lapis sosial terbuka.

• Di dalam sistem ini, susun lapis masyarakat

lebih mudah diubah dan dapat bergerak dari
satu lapisan ke lapisan yang lain.

• Status seseorang individu itu biasanya

bergantung kepada kedudukan ekonomi ketua
rumah.
• Sebagai contoh dalam masyarakat perindustrian
biasanya terdapat 3 kelas besar iaitu;

– Kelas atasan elit

– Kelas pertengahan (para profesional dan pekerja

mahir kolar putih)

– Kelas bawahan (pekerja yang kurang mahir)

 CIRI –CIRI UTAMA BAGI MENGKLASIFIKASIKAN
MASYARAKAT

• Hidup berkelompok
• Mempunyai budaya  adat
• Sering mengalami perubahan
• Saling berinteraksi sama ada dalaman dan
dengan pihak luar
• Mempunyai kepimpinan  ketua @ pemerintaan
• Mempunyai aturan sosialnya  susun lapis
masyarakat, kelas, status, dan kasta
 MELAYU

STRUKTUR
MASYARAKAT

INDIA CINA

HOME
 STRUKTUR MASYARAKAT MELAYU

RAJA KELAS
ATASAN

PEMBESAR KELAS MENENGAH

RAKYAT KELAS PEKERJA

KELAS
HAMBA BAWAHAN

STRUKTUR SOSIAL TRADISIONAL

STRUKTUR SOSIAL MODEN

KEMBALI
• Sistem kasta dan kelas sosial
SISTEM KASTA

KELAS WARNA KULIT PEKERJAAN

Brahmin Putih Paderi dan guru

Ksatriya Merah Pendekar dan pemerintah

Vaisya Coklat Petani, pedagang dan

pelukis

Sudra Hitam Buruh

KEMBALI
Struktur/ Kelas sosial

• Kumpulan intelektual – ahli fikir, guru

• Penjawat awam – termasuklah tentera
• Kumpulan Petani
• Kumpulan Peniaga

KEMBALI
 KEPERCAYAAN
• Bermaksud akuan akan benarnya terhadap
sesuatu perkara.

• Kepercayaan dalam konteks psikologi

adalah bermaksud suatu keadaan jiwa yang
berkaitan dengan sikap berkedudukan-
memihak (propositional attitude).
• Dalam konteks agama pula, kepercayaan adalah
sebahagian daripada batu asas pembangunan
moral.

• Dalam konteks ini, kepercayaan dikenali sebagai

Akidah ataupun Iman.
 ORANG MELAYU ORANG CINA

KEPERCAYAAN

ORANG SABAH DAN

ORANG INDIA
SARAWAK

HOME
 KEPERCAYAAN ORANG MELAYU
• Makan nasi jika tidak dihabiskan nasi akan
menangis
• Jangan kencing dibusut nanti kemaluan tak elok
• Jangan bergendang dalam rumah nanti kena
curi segala harta
• Ibu hamil jangan lalu di bawah ampaian nanti
anak gagap
• Jika keluar rumah ternampak biawak, patah
balik ke rumah kerana dikhuatiri akan ditimpa
bencana
• Keluar rumah jangan toleh belakang nanti
diserang musuh
• Jangan tunjuk pada pelangi nanti tangan
kudung
KEMBALI
 KEPERCAYAAN ORANG CINA
• Chinese New Year tidak boleh pakai baju
putih, biru, hitam. Baju kuning dan merah
membawa tuah.

• Meja makan mesti bulat, melambangkan

kesatuan

• Chinese New Year tidak boleh menyapu

sampah, dikhuatiri buang nasib baik “ong”

• Jika ada kematian tidak dibenarkan pakai

warna warni tetapi warna hitam, kelabu dan
biru KEMBALI
 KEPERCAYAAN ORANG INDIA
• Tidak boleh menyapu rumah pada waktu malam
• Perempuan tidak keluar rumah selepas pukul 8
dikhuatiri kena rasuk
• Tidak boleh makan daging
• Jika masuk rumah perlu mencuci kaki jika tidak
semangat jahat akan ikut
• Orang baru kahwin perlu jadi vegeterian selama 3
hari untuk cuci badan
• Hari bayi dilahirkan hingga hari ke 16 dianggap
keluarga tersebut tidak suci
• Ketika berlaku kematian rumah tersebut tidak boleh
membuat aktiviti memasak
• Kaum wanita dilarang untuk mengiringi mayat ke
tempat membakar
• Kalau makan daging sembahyang tidak diterima
• Jika perayaan Tahun Baru (India) jangan
mengunjungi pada hari Ahad, Selasa, atau Khamis

KEMBALI
 KEPERCAYAAN ORANG SABAH DAN
SARAWAK
• Orang Asli – tidak boleh memuji “bayi comel”
kerana akan di ambil hantu
• Orang Kadazan – Pengunjung dihadiahkan
seekor ayam sebagai tanda terima kasih
kerana mengunjungi rumah mereka
• Bajau – harta orang mati ditanam bersama
jenazahnya

KEMBALI
 BAHASA
• Bahasa  alat pertuturan untuk
berkomunikasi

• Antara bahasa utama yang digunakan di

Malaysia ialah:
– Bahasa Melayu kaum Melayu
– Bahasa Cina kaum Cina
– Bahasa Tamil kaum India
 BAHASA
MELAYU

BAHASA

BAHASA BAHASA
INDIA CINA
HOME
KEMBALI
KEMBALI
KEMBALI
-Tamat –
TERIMA KASIH