Professional Documents
Culture Documents
Γιόρτσιος Θ. Βαγγέλης
ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΧΑΡΤΗ
4
Η ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΑΜΦΙΠΟΛΗΣ ΣΗΜΕΡΑ ΣΤΟ ΝΟΤΙΟ ΤΜΗΜΑ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΣΕΡΡΩΝ.
ΤΟ ΕΓΚΑΤΑΛΕΛΕΙΜΕΝΟ ΧΩΡΙΟ ΛΑΚΚΟΒΗΚΙΑ ΑΝΑΦΕΡΕΤΑΙ ΩΣ ΜΕΣΟΛΑΚΙΑ ΟΠΩΣ
ΜΕΤΟΝΟΜΑΣΤΗΚΕ ΤΟ 1926 ΕΝΩ Η ΠΡΟΒΙΣΤΑ ΑΝΑΦΕΡΕΤΑΙ ΩΣ ΠΑΛΑΙΟΚΩΜΗ
ΟΠΩΣ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΣΗΜΕΡΙΝΟ ΤΗΣ ΟΝΟΜΑ.
5
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΠΕΡΙΟΧΗ ΑΜΦΙΠΟΛΗΣ
ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ
ΦΟΒΕΡΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ
«Άργησα», σκέφτηκε.
Ίσως ήταν λάθος που βγήκε μονάχος, όμως πάντα έτσι έκανε.
Ήθελε να μη δίνει στόχο. Μόνο που απόψε κάτι δεν του άρεσε.
1
Τα Στενά της Ρεντίνας ή Μακεδονικά Τέμπη ή Κοιλάδα των κλεφτών είναι η περιοχή ανάμεσα στα
όρη του Χολομώντα και των Κερδυλίων. Αποτελεί μια κοιλάδα που ξεκινά από τα δυτικά και το χωριό
Ρεντίνα, κοντά στη λίμνη Βόλβη και καταλήγει στον Στρυμονικό κόλπο. Η Ρεντίνα με τα στενά της
αποτελεί πέρασμα από την κεντρική, στην ανατολική Μακεδονία.
9
ΙΩΑΝΝΙΝΑ 2013
2
Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας υπήρξαν αρκετοί Ευρωπαίοι που επισκέφθηκαν τον Ελλαδικό
χώρο, κάποιοι από ρομαντική περιέργεια και κάποιοι με σκοπό την ανακάλυψη κι εμπορία αρχαίων
αντικειμένων ενώ άλλοι είχαν σκοπό την κατασκοπία.
10
ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ
ΤΟ ΓΑΛΛΙΚΟ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΟ
3
Στην 'Οθωμανική Αυτοκρατορία οι Λαζαριστές άρχισαν εγκαθιστάμενοι
από τό 1782, ύστερα από απόφαση της Congregalo de Propaganda Fide,
αφού, προηγουμένως, διαλύθηκαν τά ιεραποστολικά κέντρα τών Ίησουϊτών,
πού δραστηροποιούνταν στην καθ' ημάς 'Ανατολή (Σμύρνη, Κωνσταντινούπολη, Σαντορίνη, Νάξο,
θεσσαλονίκη, αλλά καί Βηρυττό, Χαλέπι, Τρίπολη Λιβάνου].
Ήδη από τίς 4 Σεπτ. 1784 ο Πάπας Πίος VI συνέστησε στό τάγμα
νά δέχεται χριστιανούς ανατολικού ρυθμού καί μετά από δοκιμασία δύο ετών
νά ακολουθούν τόν λατινικό ρυθμό. Φυσικά αυτό απαιτούσε επαρκή γνώση εκ
μέρους τών Λαζαριστών τού ιδιαιτέρου ρυθμού τών ανατολικών. Ή
Congregalo de Propaganda Fide συνιστούσε στους ιεραποστόλους πού δρούσαν σέ ξένες χώρες νά
μαθαίνουν τήν τοπική γλώσσα, προκειμένου μάλιστα
γιά τήν Ευρωπαϊκή Τουρκία, όσοι δραστηριοποιούνταν στην ευρεία αυτή
περιοχή όφειλαν, απαραιτήτως, νά γνωρίζουν τήν Ελληνική, τή Βουλγαρική ή
τήν Αρμενική γλώσσα.
Πληροφορίες : « ΤΟ ΤΑΓΜΑ ΤΩΝ ΛΑΖΑΡΙΣΤΩΝ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΚΑΙ Η ΟΥΝΙΑ.
ΝΕΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ» Πρωτ. Ιωάννης Μάνικας
13
4
Πρόκειται για το σημερινό χωριό με το όνομα Αμφίπολη που βρίσκεται στη θέση της αρχαίας
ομώνυμης πόλης. Εκείνη την εποχή ήταν ένας μικρός οικισμός ψαράδων.
14
5
Η σημερινή Παλαιοκώμη Σερρών της Επαρχίας Φυλλίδας.
6
Στην Ελλάδα, στα χρόνια της Τουρκοκρατίας απαγορεύθηκε η χρήση της καμπάνας, για να μην
ταράσσεται ο ύπνος των νεκρών Μουσουλμάνων, σύμφωνα με τη δική τους θρησκευτική αντίληψη.
Εξαίρεση αποτελούσαν το Άγιον Όρος, τα Ιωάννινα και μερικά νησιά, όπου επιτρεπόταν η χρήση της
καμπάνας ως ειδικό προνόμιο.Μόνο μετά τη συνθήκη του Αγίου Στεφάνου το 1878 δόθηκε στους
Χριστιανούς της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας μεταξύ άλλων και το δικαίωμα κατασκευής και χρήσης
καμπανών.
Οι κώδωνες (καμπάνες) των εκκλησιών
του Αρχιμ. Σεραπίωνοs Μιχαλάκη.
16
ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ
ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ
10
Οι τσορμπατζήδες ήταν οι Χριστιανοί άρχοντες, οι δημογέροντες, οι κοτζαμπάσηδες. Η λέξη
σήμερα ακούγεται είτε σε αφηγήσεις για τα γεγονότα της τουρκοκρατίας (ιδίως για την
αυτοδιοίκηση στους τελευταίους αιώνες), είτε με τη σημασία του ανθρώπου που ζει αρχοντικά, π.χ.
οι κάτοικοι της τάδε πόλης «φημίζονται για γλεντζέδες και τσορμπατζήδες». Η λέξη« Τσορμπατζής»
σήμαινε επίσης και τον αξιωματικό του στρατού με βαθμό ανάλογο με εκείνον του Συνταγματάρχη.
Υπήρχε επίσης και ο Μουχτάρης. Η λέξη «μουχτάρης» προέρχεται από την τουρκική λέξη «μουχτάρ»
που σημαίνει «προεστός». Ήταν η αρχή του χωριού, σύνδεσμος με την κεντρική διοίκηση, που
διοριζόταν από τους Οθωμανούς σε κάθε κοινότητα. Δεν είχε εγκληματικό παρελθόν και συνήθως
είχε μεγάλη κινητή ή ακίνητη περιουσία. Ευθύνη του ήταν να τηρεί τον νόμο και την τάξη στο χωριό,
να μαζεύει ορισμένους φόρους και να καλεί την αστυνομία, όταν αυτό ήταν αναγκαίο. Στα μέρη με
μεικτό πληθυσμό, η κάθε εθνοθρησκευτική ομάδα (μιλέτι) μπορούσε να εκλέγει δικό της μουχτάρη
11
Οθωμανός
33
ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ
Όλες εκείνες τις μέρες, ο καιρός μας έκλεισε στο σπίτι του
Μιχάλη, να συζητάμε για την ταυτότητα του φονιά.
Όμως υπήρχε και κάτι άλλο. Ενώ ο φόνος του Μπράχο έδειχνε
να μην τον έχει ταράξει, ο θάνατος του καλόγερου έμοιαζε να
τον έχει συγκλονίσει. Κάτι τέτοιο δεν ήταν απλώς περίεργο.
Ήταν τελείως παράλογο.
Είδα πάλι τον οδηγό μου τον Θόδωρο να κάνει ένα περίεργο
νεύμα στον Οθωμανό. Ήταν η δεύτερη φορά που συνέβαινε
κάτι τέτοιο. Όλες μου οι αμφιβολίες εξαφανίστηκαν πια.
Ήμουνα σίγουρος. Κάτι περίεργο συνέδεε τους δύο
ανθρώπους που είχα μπροστά μου.
Φάνηκε να διασκεδάζει.
Έλεγε ψέματα!
Όλα αυτά μου φάνηκαν να απέχουν πολύ απ’ την αλήθεια και
του το είπα κοφτά.
12
καδής, ο
Αξίωμα που συνδύαζε δικαστικά, συμβολαιογραφικά και διοικητικά καθήκοντα. Ο καδής, που
προέδρευε στο ιεροδικείο στην έδρα της διοικητικής περιφέρειας του καζά, καταχώριζε τις πράξεις
που εξέδιδε, καθώς και όλα τα εισερχόμενα και εξερχόμενα έγγραφα, σε ειδικούς ιεροδικαστικούς
κώδικες (σιτζίλ). Ως δικαστής ο καδής εφάρμοζε τον ιερό νόμο των μουσουλμάνων (σαρία),
λαμβάνοντας υπόψη και το νόμο που εξέδιδαν οι σουλτάνοι (κανούν), όπως και το τοπικό εθιμικό
δίκαιο (ερφ). Στο δικαστήριό του είχαν το δικαίωμα να προσφύγουν όλοι οι υπήκοοι ανεξαρτήτως
θρησκεύματος. Παράλληλα, ο καδής είχε και διοικητικά καθήκοντα, τα οποία ασκούσε σε
συνεργασία με τους διοικητικούς αξιωματούχους του καζά, όπως και αρμοδιότητες σχετικές με τη
συλλογή των φόρων.
13
Όσο κι αν φαίνεται σήμερα περίεργο υπήρχαν τέτοιες δραστηριότητες εκείνη την εποχή. Έτσι οι
Ιησουίτες καλόγεροι ίδρυσαν σχολείο μέσα στο Άγιο Όρος, στις Καρυές, το 1635 για να μορφώνονται
οι ορθόδοξοι μοναχοί. Η σχολή ιδρύθηκε ύστερα από αίτημα του ηγούμενου της Μονής Βατοπεδίου
Ιγνατίου προς τον πάπα το 1628. Το 1641 το σχολείο μεταφέρθηκε στη Θεσσαλονίκη και αυτό όχι
εξαιτίας της αντίδρασης των μοναχών αλλά εξαιτίας της Τουρκικής κυβέρνησης, που έβλεπε με
δυσπιστία τη διείσδυση των Δυτικών στον Άθωνα.
Πληροφορίες βικιπαίδια λήμα : «Εταιρία του Ιησού».
40
Τούρκοι ερευνητές! Για όνομα του θεού. Νόμιζα πως είχα δει
τα πάντα, αλλά ετούτος ο τόπος δε σταματούσε να με
εκπλήσσει. Κι αυτοί οι άνθρωποι, οι Έλληνες; Έλληνες, Ρωμιοί
αν ήξεραν στ΄αλήθεια κι αυτοί τι είναι ίσως να διώχνανε με μια
απλή κίνηση τους βάρβαρους που τους καταδυναστεύανε
τόσο σκληρά. Μάλλον ήμουνα τυχερός που γεννήθηκα Γάλλος.
Μου έδειξε ένα έγγραφο που βρήκε στο τσιφλίκι του Μπράχο.
ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ.
ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΟ.
Ο ΘΟΔΩΡΟΣ ΑΦΗΓΕΙΤΑΙ
-Έχεις δίκιο. Η θέση σου είναι λεπτή κι εγώ ήρθα εδώ για να
σου ζητήσω βοήθεια και όχι για να σε μαλώσω. Ξέρω πως ένας
προσήλυτος πρέπει να επιβεβαιώνει συνεχώς την πίστη του κι
εσύ είσαι Μουσουλμάνος δεύτερης γενιάς. Σε καταλαβαίνω.
«Μίλα».
14
H Μεσολακκιά ή αλλιώς Λακκοβίκια, κατ' άλλους Λακκοβήκια είναι ένα χωριό του Παγγαίου που
χρονολογείται από τον 10ο αιώνα και βρίσκεται στο νότιο τμήμα του όρους στα διοικητικά όρια του
Νομού Σερρών. Σήμερα είναι εγκαταλελειμμένο, με τους κάτοικους του να μοιράζονται μεταξύ
Παλαιοκώμης και Νέας Μεσολακκιάς.
Οι Λακκοβικιώτες (Μεσολακκιώτες) πιθανότατα είναι απόγονοι των αρχαίων Αμφιπολιτών, οι οποίοι
τον 18ο -19ο αιώνα αναμείχθηκαν με Ηπειρώτες που κατέφθασαν κυνηγημένοι από τους Τσάμηδες
μετά από κάποιο κίνημα. Η τοποθεσία του χωριού είναι ιδιαιτέρως κρυφή, όμως το ότι χτίστηκε
κοντά στο αρχαίο υδραγωγείο της Αμφίπολης καθώς και κοντά σε ένα από τα λατομεία της,
συνηγορούν στην συγγένεια των κατοίκων με τους Αμφιπολίτες. Οι λόγοι που ανάγκασαν τους
Λακκοβικιώτες να επιλέξουν ένα τόσο αφιλόξενο σημείο πρέπει να είναι ο φόβος των επιδρομών και
της ελονοσίας, μια και εκείνα τα χρόνια υπήρχε ακόμα η λίμνη-βάλτος του Αχινού. Σε έγγραφο του
13ου αιώνα αναφέρεται ως «χωρίον της Λουκκοβικείας».
Πληροφορίες από Βικιπαίδεια λήμα «Μεσολακκιά»
49
ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ
«Η διχόνοια».
Μιλάς για ένα μικρό έθνος. Μιλάω για ένα μεγάλο. Αλήθεια
είναι και το ένα και το άλλο. Απλωθήκαμε τόσο πολύ που
σπάσαμε κομμάτια. Και όταν ο κόσμος άλλαξε, εμείς δεν
αλλάξαμε μαζί του. Καλύτερα θα ήταν να πω ότι αλλάξαμε,
όμως όχι όλοι και όχι με τον ίδιο τρόπο.
«Εδώ στον Καζά15 της Ζίχνας και κυρίως στα μέρη που είναι
κοντά στη θάλασσα σπάνια θα τους δεις. Οι Βούλγαροι είναι
αγρότες, ξυλοκόποι, καρβουνιάρηδες και τσομπάνηδες.
Αποφεύγουν τη θάλασσα και λίγοι απ’ αυτούς ασχολούνται με
το εμπόριο. Πιο βόρεια όμως υπάρχουν ολόκληρα χωριά που
μιλάνε Βουλγάρικα. Αλλού είναι μισοί μισοί με τους Έλληνες.
Όσο περνάνε τα χρόνια πάντως απλώνονται περισσότερο. Για
τους Τούρκους βέβαια είναι απλά Χριστιανοί και τους
θεωρούν Ρωμιούς σαν εμάς. Προς το παρόν τα προβλήματα
που δημιουργούν είναι λίγα. Πιστεύω όμως πως στο μέλλον
μπορεί ν’ αλλάξουν τα πράγματα.
15
Καζάς ήταν διοικητηκή διαίρεση στην Οθωμανική Αυτοκρατορία ανάλογη με τη σημερινή
Επαρχία.
53
ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ
Καημένε Ραγιά!
-Τότε λοιπόν;
-Τι λες;
-Προδοσία!
ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ
ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΟ
16
Από την τουρκοκρατία η εκκλησία φαίνεται να ήταν ο κυριότερος εκδότης «ενοριακών»
νομισμάτων. Αν και, τυπικώς, προορίζονταν για χρήση εντός του ναού ώστε να μην προκαλούν τον
δυνάστη, τύγχαναν ευρύτερης κυκλοφορίας εντός της ενορίας. Τέτοια νομίσματα γνωρίζουμε ότι
εκδόθηκαν στην Προύσσα, στο Τεπετζίκ, στα Ταταύλα, το Σουσουρλούκι, ενώ το παράδειγμα φέρεται
να μιμήθηκαν και οι άλλες μειονότητες (Αρμένιοι, Εβραίοι). Αλλά και στον τουρκοκρατούμενο
ελλαδικό χώρο, η Λιάτα μας παραπέμπει σε σειρά τοπικών νομισμάτων εκκλησιαστικής χρήσης –
τους «καημέδες», ή «μάρκες», ή «μπιλιέτα» – που κυκλοφορούσαν στο Νυμφαίο, την Καστοριά, την
Δράμα, την Σαμοθράκη, την Μυτιλήνη και αλλού. Και στην Κρήτη, ο Κλεάνθης Σιδηρόπουλος
αναφέρει ότι η έλλειψη μικρής αξίας νομισμάτων, δηλαδή ψιλών, οδήγησε στην χρήση
χαλκονομισμάτων με τοπική εμβέλεια.
Πληροφορίες από το βιβλίο: Το χρήμα στην Ελλάδα, 1821-2001. Η ιστορία ενός θεσμού» (2016)] Αθ.
Κ. Μπουντάλης
72
«Παιδί μου, μη μου πεις τίποτε άλλο. Έχουν δει πολλά τα μάτια
μου και καταλαβαίνω κι άλλα τόσα. Να ξέρεις μόνο πως όσο
και να κρατάς σκυφτό το κεφάλι σου, φωνάζεις από μακρυά
πως ραγιάς δεν είσαι.
ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ
ΤΟ ΓΑΛΛΙΚΟ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΟ
ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ
ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΟ
Για να τον αποζημιώσω που θα τον άφηνα μόνο του τον πήγα
στο τοπικό καπηλειό.
Οι Ρωμιοί από την άλλη ξυπνάνε σιγά σιγά και θυμούνται πως
κάποτε ήταν Έλληνες. Το εμπόριο και τα χρήματα που φέρνει
βοηθάνε σ' αυτό. Βοηθάνε και οι ξένοι φυσικά. Όποτε βέβαια
τους βολεύει. Στο τέλος όμως πάντα νικάει ο στρατός του
Σουλτάνου, ο καιροσκοπισμός των Φράγκων ή των Ρώσων και
φυσικά ο ραγιαδισμός των δικών μας».
17
Ο πύργος του Χάνδακα είναι κτισμένος στις όχθες του Στρυμόνα, βόρεια της Αμφίπολης.
( 40°50'08"Ν 23°50'27"Ε )
Βρίσκεται απέναντι από τον πύργο του Μαρμαρίου, μόλις 800 μέτρα μακρυά του. Αμφότεροι
ήλεγχαν τις πλόες του Στρυμόνα καθώς και την οδό προς τις Σέρρες.
Η πρόσβαση σε αυτόν είναι δυνατή μόνο από κακό χωματόδρομο και η κατάστασή του κακή. Πλήθος
από συντρίμμια καθώς και μεγάλα τμήματα των τοίχων του ολόκληρα βρίσκονται σκορπισμένα
ολόγυρά του. Επίσης διακρίνεται κατά τόπους το προτείχισμα που τον περιέβαλε. Ακριβή στοιχεία
για την κτίση και τη χρονολόγησή του δεν υπάρχουν, αλλά πιθανότατα είναι κτίσμα του 14ου αιώνα
ή παλαιότερο.(12ος-13ος αι.). Βρίσκεται στην περιοχή όπου υπήρχε το βυζαντινό χωριό του
Χάνδακα, το οποίο αναφέρεται σε πλήθος αθωνικών εγγράφων του 14ου αιώνα (1318-1378), κυρίως
με αφορμή τη διαμάχη των Ζωγραφηνών και των Χελανδαρηνών μοναχών για νερόμυλους της
περιοχής. Εκείνη την εποχή αποτελούσε ιδιοκτησία της μονής Ζωγράφου.
Πληροφορίες αντλήθηκαν διαδυκτιακά από την ιστοσελίδα byzantinecastle.blogspot.g
18
«Τω αυτό χρόνω (1623 μ. Χ.) εκρέμασεν ο Μεχεμέτ Γιαζατζής τον Αδάμη του Καράπαπα τον υιόν
από την Πρηβίστα, άδικα το άθλιον, εις το πανηγύρι του Αγίου Δημητρίου εις τον Χάνδακα. Έδωσεν
μερικών Τούρκων Άσπρα (νομίσματα) και εψευδομαρτήρησαν το πως δίδη σιτάρι στους Φράγγους
και πως εύρησεν την πίστη του Μεχμέτ Γιαζατζή.Και πρώτον τον εκρέμασεν άκριτα και το βράδι
επήγεν εις τον Κατή με τους ψευδομάρτυρες και έδωσεν άσπρα τον κριτήν και έβγαλε το χοτζέτη
του. Διότι εφοβούνταν τον Γιάνο τον Σουρτζή τον πεθερόν του Αδάμη να μην τον πειράξει τίποτες. Η
αιτία διατί αυτός ο Αδάμης δεν τον φοβούνταν μόνον τον έλεγχε διατί αδίκαν τους επτωχούς εις
αμπελοχάρατζα, εις χαράτζια εις μαμελέδες και τζερεμέδες. Και είχεν ευγάλει αυτός ο Αδάμης με
όλην την χώραν και με άλλαν χωρίαν το άρτζην του από τρία κατηλήκια να πάγη εις την Πόλιν να τον
κρίνει. Και αυτός ο ασεβείς επρόλαβεν και τον εκρέμασε.... Και ο Κυρ Αδάμης ήτο ως μ (40) χρόνων
άνθρωπος.Άνδρας πολλά ψιλός και είχεν του Γιάνου του Σουρτζή την θυγατέρα από τας Σέρρας. Και
ήτον πλούσιος, ανδρίος, μαυρογένης, μαυρουδερός. Φοβερόν το βλέμα του. Έργο και λόγο να δώσει.
Αιωνία του η μνήμη. Ο Θεός να τον αναπαύσει μετά των δικαίων». Χρονικό των Σερρών που
γράφτηκε από τον Παπασυναδινό στο πρώτο μισό του 17ου αιώνα.
83
Δεν έχουν όμως και πολλά περιθώρια γιατί ο Μπέης της Ζίχνας
φορολογεί κάθε προϊόν αλιείας στην περιοχή.
Γέλασε δυνατά.
«Τω κρατίστω».19
19
Όταν ο Αλέξανδρος ο Μέγας ήταν στο νεκροκρέβατό του, ρωτήθηκε σε ποιόν αφήνει την βασιλεία
του και απάντησε «τω κρατίστω», δηλαδή «στον δυνατότερο».
86
Υπογραφή: «ΈΘΟC».
-Όσο για τον Παπά δε νομίζω να βγάλουμε άκρη ποτέ μαζί του.
Προς το παρόν ας είμαστε προσεκτικοί. Φαίνεται πως
υπάρχουν πολλά που αγνοούμε.
Έλεγε ψέμματα.
20
Στην περιοχή μας, όπως και σε όλη την σκλαβωμένη Ελλάδα, το ρόλο του δασκάλου, του σχολείου
και των βιβλίων έπαιξαν αρχικά ο παπάς, η Εκκλησία και τα εκκλησιαστικά βιβλία. Με αυτό τον
τρόπο από τον 17ο αιώνα προσφέρθηκαν στους Σερραίους μαθητές υποτυπώδεις εκπαιδευτικές
γνώσεις ανάγνωσης και γραφής. Τον 18ο αιώνα δημιουργήθηκαν τα πρώτα οργανωμένα
εκπαιδευτήρια από τη Μητρόπολη Σερρών. Η ακμή της εκπαιδευτικής οργάνωσης ήρθε τον 19ο
αιώνα και ιδιαίτερα μετά το 1870 με τη βοήθεια του Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης και της
ελεύθερης Ελλάδας. Αυτό έγινε κατορθωτό μετά την υποχρέωση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας
από τις Δυτικές Δυνάμεις (ύστερα από τον Κριμαϊκό πόλεμο), να παραχωρήσει προνόμια στους
υπηκόους της με δύο φιρμάνια: το φιρμάνι Χάτι Σερίφ το 1839 και το φιρμάνι Χάτι Χουμαγιούν το
1856.
Πληροφορίες : Ιστοσελίδα Διεύθυνσης Α/βάθμιας εκπαίδευσης Σερρών
92
Έτσι λοιπόν όπως είπα, βρήκα την πόρτα ανοιχτή και μπήκα
στην αίθουσα. Ο Βαγγέλης μου έκανε νόημα να καθίσω.
Κάθισα λοιπόν σε μια γωνία και παρακολούθησα το μάθημα.
-Εμένα γιατί;
96
«Ξέρεις γιατί».
-Πάντως στο χωριό σας, ο ζυγός των Τούρκων δεν είναι και
τόσο βαρύς. Αλλού συμβαίνουν άσχημα πράγματα, όμως εσείς
εδώ πέρα ζείτε υποφερτά, θα έλεγα.
«Ποιός είμαι και από που είμαι δεν έχει σημασία. Εκείνο που
μετράει είναι τι είμαι». Δήλωσε.
21
Έτσι αποκάλεσε ο ανώτατος Ιερέας του Άμωνα στην Όαση της Σίβας τον Αλέξανδρο.
22
Ο Φίλιππος ο Β’ ο βασιλιάς της Μακεδονίας έβαζε κάθε μέρα ένα δούλο να του υπενθυμίζει τη
φράση «Μέμνησο ότι άνθρωπος ει». Δηλαδή« να θυμάσαι πως είσαι άνθρωπος».
100
23
Παρά την Αμφίπολιν προς Βοράν και επί της όχθης σχεδόν του Στρυμόνος υψούται Τύμβος
τοιούτος πρώτου μεγέθους όστις λόφος των Αλωπέκων καλείται. Λέγεται ότι εσχάτως μυλωθρός τις,
διώκων αλώπεκα ήτις του ήρπασε μιαν όρνιθα είδεν αυτήν εισελθούσα εις οπήν τινά παρά τους
104
πρόποδας του Τύμβου και επειδή ανεκάλυψε την καταστροφία του ορνιθώνος του απεφάσισε την
καταστροφήν του, ήνοιξε την οπήν και ηυρέθη εις υπόγειον στοάν. Έλαβον γνώσιν αι τοπικαί αρχαί
Σερρων αλλά άγνωστο αν ευρέθει τι, εις το εσωτερικόν του Τύμβου.
Μ . Χρυσοχόος, 'Αι Τούμπαι', Επετηρίς Φιλολογικού Συλλόγου Παρνασσός, έτος Α΄ (1896), σ.12).
24
Σήμερα οι ντόπιοι ονομάζουν αυτόν τον Τύμβο «Γιάβρικο», «Τούμπα της αλεπούς» ή απλώς
« Τούμπα» και βρίσκεται ανάμεσα στα χωριά Παλαιοκώμη (παλιά Προβίστα) και Νέα Μεσολακκιά
Σερρών στον σημερινό Δήμο Αμφίπολης.
Σημείωση του συγγραφέα
105
ΙΩΑΝΝΙΝΑ 2013 Μ. Χ.
«Κύριε καθηγητά έμαθα για τις ατυχίες που σας βρήκαν τον
τελευταίο καιρό και πιστέψτε με στεναχωρήθηκα. Έτσι μια και
είχα δουλειές στην πόλη σας φρόντισα να εξοικονομήσω λίγο
χρόνο για να μιλήσουμε».
ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ
«Είσαι σίγουρος; ».
«Πολέμησα δίπλα στον Βασιλιά και γύρισα μαζί του όλο τον
κόσμο. Πληγώθηκα πολλές φορές στη μάχη και ξέρεις πως ο
Βασιλιάς επισκεπτόταν τους τραυματίες. Τον είδα λοιπόν από
κοντά αρκετές φορές. Όχι δεν είναι το Σώμα του Αλεξάνδρου
στην Αίγυπτο. Δεν ξέρω που βρίσκεται αλλά σίγουρα όχι εκεί».
«Θα σου τα εξηγήσω όλα φίλε μου. Από την αρχή ετούτος ήταν
ο σκοπός μου. Νομίζεις πως αν ήθελα δε θα μπορούσα να
κάνω το ταξίδι του Κώραβου να αποτύχει; Ή μήπως τον
θεωρείς τόσο έξυπνο ώστε να καταφέρει να πλησιάσει το
ταριχευμένο λείψανο στην Αίγυπτο και να δει κάτω από τη
νεκρική μάσκα; Φίλε μου όλα αυτά τα κατάφερε ο υπηρέτης
σου γιατί έτσι το θέλησα εγώ. Ήθελα να έχεις μια μαρτυρία
που να σε βοηθήσει να πιστέψεις όσα θέλω να σου
αποκαλύψω. Γιατί πίστεψε με, σε θέλω μαζί μου, να
μοιραστούμε ένα φορτίο που είναι βαρύ για τις πλάτες μου».
ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ
ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΟ
Πριν από ένα χρόνο στα στενά της Ρεντίνας, μια από της
κεφαλές της οργάνωσής μας, το Κίτρινο, δολοφονήθηκε. Από
τότε βρισκόμασταν σε επιφυλακή, προκειμένου να
διαπιστώσουμε αν αυτό ήταν το αποτέλεσμα μιας κοινής
ληστείας ή αν κάποιοι βρισκόταν στα ίχνη μας. Μετά και τη
δολοφονία του Κόκκινου, καταλάβαμε πως ο σκοπός μας
κινδύνευε. Ήταν αλήθεια ανόητο να μετακινείται ένα τόσο
υψηλόβαθμο μέλος μας, μόνο του μές τη νύχτα. Όμως το
χωριό της Προβίστας έχει πολλούς Τούρκους και ο Γαβριήλ
ήθελε πάντα να είναι διακριτικός. Άλλωστε δεν πίστευε πως
κινδύνευε. Έτσι δυστυχώς δολοφονήθηκε κι εκείνος, όπως
γνωρίζετε.
-Μα τότε ο σκοπός μας; Θέλω να πω, τι νόημα έχουν όλα όσα
κάναμε; Ρώτησα.
-Τραγόπαπα. Σκέφτηκα.
ΙΩΑΝΝΙΝΑ 2013
Γέλασε.
131
Ο άντρας συνέχισε:
Είπε ένας από τους παρόντες και ο λόγος του έγινε δεκτός από
τους περισσότερους με ένα μουρμουρητό επιδοκιμασίας.
ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ
ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΟ
Ο ΘΟΔΩΡΟΣ ΑΦΗΓΕΙΤΑΙ
«Βρίσκεται στα χέρια της οικογένειάς μου εδώ και πάρα πολλά
χρόνια». Απάντησε ο δάσκαλος.
«Είναι αρκετά όσα αγνοείς Θόδωρε. Ρίξε μια ματιά εδώ». Είπε
σ’ εμένα.
ιδικήν μου,
άδεια και
εδέσμευαν.
140
αιώνων.
ανθέξει ο
μυστικό.
αποκαλυφθεί.
των.
ετούτοι
καλά
φυλάξουν
της Αμφιπόλεως.
Αδελφότητας
των προηγουμένων
δεν καταλάβαινε.
και το κατέστρεφε.
σκοπόν του.
κατέστρεψαν το μνημείο.
καταστροφικός σεισμός,
οικογένεια
Οθωμανοί,
κατείχαν
κτήμα των
μου.
ετούτες
145
Αδελφότητος.
Εν χωρίον Πρεβίστας
25
Πρόκειται για τον αριθμό 1630 σύμφωνα με τον Ελληνικό τρόπο γραφής των αριθμών που
χρησιμοποιούνταν ακόμη την εποχή που συντάχθηκε η επιστολή
146
Πήγαινε πολύ.
ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ
ΤΟ ΞΕΚΑΘΑΡΙΣΜΑ
Πήγα στο σπίτι του και του εξήγησα πως κινδύνευε. Τότε
εκείνος άρχισε να φωνάζει και να με απειλεί. Έβγαλε μάλιστα
μια μπιστόλα και μου έριξε. Ευτυχώς η σφαίρα με βρήκε στον
ώμο. Χωρίς να το σκεφτώ τον πυροβόλησα κι εγώ και τον
πέτυχα στο στήθος. Έκανα να φύγω αλλά τότε μπήκε η
Σωσάννα στο δωμάτιο και άρχισε να φωνάζει πως σκοτώσαν
τον πατέρα της. Ο σέμπρος του Μιχάλη με πυροβόλησε στην
πλάτη την ώρα που κατέβαινα τη σκάλα.
Έγινα καλόγερος.
155
ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ
Κάποτε ήρθε.
«Όλοι εμείς είμαστε απλώς πιόνια σ' ένα παιχνίδι πιο μεγάλο
από εμάς. Ένα παιχνίδι όμως που δε μπορεί να παιχτεί χωρίς
εμάς. Νομίζεις πως εγώ έχω όλες τις απαντήσεις. Δεν τις έχω.
Πάνω από μένα στέκονται άλλοι και κάνουν κουμάντο. Δεν
τους ξέρω. Ξέρω όμως αυτό: στα χρόνια που έρχονται πολλά θ'
αλλάξουν. Ένα όμως θα μείνει ίδιο. Ο Ελληνισμός θ’ αργήσει
να ξαναβρεί το παλιό του σφρίγος. Δε φτάνει να γίνει Κράτος
ελεύθερο. Κάτι τέτοιο θα γίνει γρήγορα. Ίσως πολύ
γρηγορότερα απ’ όσο πιστεύεις.
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2016
Ήταν απ’ τους λίγους που ήξεραν την αλήθεια κι αυτό ήταν πιο
συναρπαστικό. Να ανήκεις σ’ εκείνους που γνωρίζουν και
φυλάνε ένα μυστικό. Να είσαι μέρος του μυστικού. Να είσαι
από τους εκλεκτούς. Να είσαι μέλος της Αδελφότητας των
χρωμάτων.