Eigenschappen van fluida Geluidsvoortplantingssnelheid >> p. 10 Geluidsvoortplantingssnelheid ¢ = Karakteristiek van fluidum iE » water (20°C) : ¢ © 1480 m/s Pl jucht (20°C): ¢ © 340 m/s > onsamendrukbaar fluidum (incompressible fluid) dp=0, exe Mach getal M = Karakteristiek van stroming M2 voor gasstroming (met isentrope|4P __\4. dv | compressies of expansies) geldt:| p ; cal ene, ML: Supersone stroming (supersonic compr. flow) » M1: subsone stroming (subsonic compr. flow) » M< 0.2 : onsamendrukbare stroming dp ~ 0 (incompressible flow) 7 Inleiding >> p. 4 Druk in een fluidum in rust AE, - AF, sin=0 en sin = Ay/As Ax Ay Az =0 2 AF, — AF, cos —pg In fluidum in rust is: + normaalspanning onafhankelijk van richting 6. + normaalspanning een scalar (geen tensor) + druk een scalar [in fluc in beweging zijn normoalspanningen niet nocdzakeljkgeljk, maar ee geldt wel nog steeds dat de druk een scalar is en dat (behalve bi schokgelven) P = == (e,. 42,5 +0y)] 5Hydrostatica Vloeistof onderworpen aan versnellingsveld Toepassing 2: Eenparige rotatie om een verticale as Rotatie rond verticale y-as (cilindercodrdinaten) : 7 toast vat ta etsnerdarsncaee S¢ dp = Par +2 Pag 2 dp = pa’ ae a S pos Pee @ >, oe = 1 —pezt Z=—-r? +c" paraboloide coe P&Z+P)) =>» 2g p 7 Vloeistof onderworpen aan versnellingsveld Toepassing 2: Eenparige rotatie om een verticale as (vervolg) paraboloide Po Hip © 7 r=0>z=h,=c R => | ar’) = far’) 1 (aR?\—h,) p— Hoth 2 @ »> r=R>z=H =) |h-h, ra E> \o 2g® H-h (bijv. @ van as bepalen door opmeting h-h,)Resultante van hydrostatische drukken op wand = Krachtsresultante van hydrostatische drukken ~ P (=<) op een ondergedompelde viakke opperviakte A 7 + Richting: LA « Grootte: Fe = J dF, = | PdA (-) ak Y_| + Aangrijpingspunt (centre of pressure, cp.) uit momentenevenwicht: Fr ep = Jearx 7 J (PdA)x a a Fr Yop.= [ @hdy = f P day 4 i Gelijkmatig verdeelde druk op viakke plaat van willekeurige vorm met opperviakte A = y Zwaartepunt C van plaat: P=P, a1 Kom fxaa (Be seo! yan Grootte van resultante: * Fy= | Paa =f ra=ra a a Aangrijpingspunt: Fp Xcp.= Joan = [ rixaa =r. f xdA =PAxe = Fexe 4 a a Dus: ep, = Xe Fx grijpt aan in zwaartepunt C van plaat Analoog: Yep. = YoZwaartepunt van een samengestelde figuur A = A, + A, 1 x =——_ “ A, + A2 1 ~Treay Merds EHe2d2) Ye Ores + Ye2d2) Hydrostatica Resultante hydrostatische drukken op wand >> p. 20 Resultante op ondergedompelde, t viakke figuur met willekeurige vorm cw 7 TT Kracht op dA ¢.9.v. “gage pressure”: — dF =P; dA = (—pgy)dA = pgnsina dA Totale kracht Fa: F=f, PodA=P.A met R= pgsine ne 1 na J nda if Aangrijpingspunt van F, (=drukcentrum): — roe Fameg = JnPadA a a i L >, L Ta, | piaa == ey Meo An f" An An. ™ WAP “paratte axis theorem” * , Zwaartepunt van een viakke figuur zie bestand (E. centroid of an area) op Minerva 1 1 =+fxda =+fyda Xe A Ix A fy Opperviaktetraagheidsmoment t.o.v. x-as (E. second moment of area ; moment of inertia of plane area) L, =fy'dA=[y? dxdy 4 & Opperviaktetraagheidsmoment t.o.v. evenwijdige met x-as door zwaartepunt (“Parallel axis theorem") Lan = Tne + Ve A Opperviaktetraagheidsmoment samengestelde figuur I= fy'da= [yds fy dA =I, 41, Ata & ayHydrostatica Wet van Archimedes Wet van Archimedes: geheel ondergedompeld lichaam Alternatieve afleiding: Piida=— {i (PP)aV (gradiéntstelling voor een scalair veld, Wisk. Ana lyse ITI) B=~ ||| ora %)av (hydrostatische drukwet) —"? [mes R= prgé, | f aw — H. d R = ppg @V Hydrodynamica Eigenschappen van fluidum in beweging >> p. 147 Proeven O. Reynolds (1883) Getal van Reynolds laminair transitie turbulent Ree Rec Boek: Rezny ~ 2300 Re> Re, Lit. 2x10°sRe,,.,84x10? (tot 10° !) aninair ‘turbulent, Ro f turbulent, Re== Re ideale vlcaistof ‘stroming,Tracers + Stroombaan (E. path line): ¥_ én deeltje inbrengen in én bepaald punt + foto met lange belichtingstijd V_ meetkundige placts van de opeenvolgende posities die 1 bepaald deeltje inneemt inde loop van de tijd (Lagrangians) + Stroomlijn (E. streamline): V deeltjes inbrengen in verschillende punten + foto met korte belichtingstijd Vig op een bep. ogenblik in al haar punten rakend aan de snelheidsvectoren (Euleriaa + Emissielijn (E. streakline): ¥ met regelmatige tussenpozen in één bepaald punt deeltjes inbrengen + fote met korte belichtingstijd Y eetkundige placts op een bep. ogenblik van alle deeltjes die vroeger in een welbepaald vast punt van de ruimte voorbij gekomen zijn. In permanente stroming: stroombaan Hydrodynamica Visualisatie van stroombeelden Stroomopperviak | Stroomlijn door elk | iho" unt van richtkromme ua r Geen stroming doorheen opperviak Stroombuis Stroomopperviak met gesloten richtkrommeboy veynunnes Stroming doorheen controle opperviak e= lle mr En dg = Hate = GneesO — I9I) dA cos O = lil dA cos @ = (i) dA _ Massa _ pVolume aE din = pdQ = p(.i) da >> Volume van fluidum dat per tidseenheid door een opperviak stroomt >> Integraal{j, ([7)4A van flux f door opperviak A, met? = v= volumettux Volumedebiet | @ = [fcesan ‘4a dat per tijdseenheld door een opperviak stroomt Trin (el ver) epperek weet, en >> Inegraal,(L.7)4a van Hux door #5 snelheid Fluidum relatief ov. oppervak | opperviak A, met? ~ pi ~ massaflux Massadebiet m= { pCW.7i)dA (4 >> Massa van fluidum ‘4 Behoud van impuls Integraalvorm 2de wet van Newton va = [fre wi) aa 3 fff oxav i L5= ffonen dass ff over ty Dae [ee omar+2 fff av és oe. rt = raed hun 03 Soren mertlosenteel a en ¥ = ene ith cei 0s. 6 Permanente stroming: > F = I ¥p@.w daBehoud van Energie Integraalvorm iste wet thermodynamica 1ste wet thermodynamica : te et Tee Ge) = J rene 5 [coer tensor $= kracht per oppervlakte-eenheid (spanning) geleverd door omgeving op c.s. tensor § met normale en tangentiéle componenten Oy Pesp. ty op cs. bWe , OW; Set Ge ~ ffesaa = arbeid (per tijdseenheid) verricht door fluidum op omgeving t.g.v. § oW, | OW, st toe cal = UW met = snelheid Fluidum in het at ae I o¥.f)dA [f sea * gekozen inertielassenstelel 6 Behoud van Energie Integraalvorm iste wet thermodynamica me +h “ff (0. YA — J 1y(@.idA oy = —P + 1. [snelheidsgradienten] (ie H7, eg. (7-16) 4 H8) ty = [snelheldsgradiénten] (aie H7,e9.(7-18)4 19) ow, 6W, _ 2M, ata dt “I P(V¥.ii)dA +—— Ow, 1 TL enengieverles (per tijdseenheid) om viskeuze ef fecten van normaalspanninger en schuifspanningen op c.s. te overwinne niet beschikbaar voor leveren van mechanische arbeid ! 7Behoud van Energie Integraalvorm iste wet thermodynamica 1ste wet thermodynamica : EW, We BW) _ to a (20 BH 6 8H) = ff oneanan +2 ff ea Se is zi, Tot = anelheid Fluldum relotet tev rand van contrelevalume 5, dt =| P(W.i)dA +h ‘met = anelheldFluidum in het gekozen inerticolessenetelee! Indien controlevolume niet beueegt +0. gekozen inertisalassenstelael, kan vergelijking gezchreven worden als Behoud van Energie Bernoulli vergelijking Bernoulli vergelijking 2 Hy = My * permanente stroming Behoud van totale + onsamendrukbare stroming mechanische energie @ * volmaakt fluidum toegepast op * geen warmtetransport een stroomlijn ! * geen variatie in inwendige energie (isotherm) + geen arbeid verricht aan drijfas ”Behoud van Energie Bernoulli vergelijking Bernoulli vergelijking: y +42 = 11 lading is c* langs stroomlijn pg 29 y= plaatshoogte (E. elevation head) = E,., per gewichtseenheid fluidum [m] jaz Srukhoogte (E. pressure head) = Egy per gewichtseenheid fluidum [m] nelheidshoogte (E. velocity head) = E,;, per gewichtseenheid fluidum [m] Py +o+e * og * 2g H = lading (E.head) = Egech per gewichtseenheid fluidum [m] yt S = piézometrische hoogte (E. piezometric head) Behoud van Energie Veralgemeende Bernoulli vergelijking Voorbeeld 4 : Plotse verwijding in leiding verwaarloos schuif- spanningey aan wand Behoud van energie : 92_ 5K _ I ) ait ah le Hen e+) ov. maa +750 P, amon (« +3) = («: +3) PL P2, indien p = 2 vy Py _ ue gtontua te ZB tty P,— Pp, vy? — v2? +A t90- 2) stel hor. leiding (y;=y2) en subsitueer uitdrukkingen op vorige slide| 2] _[ Formule ven Borda-Cornt , 2 u-u, v2. Ay 2 =ih uw, uy, = go 29| ALI Binensias [a] 2 Toename van inwendige energiewenveu van Une ye Veralgemeende Bernoulli vergelijking Veralgemeende Bernoulli vergelijking Energievergelijking voor permanente, adiabatische, onsamendrukbare stroming langs een stroombuis/stroomlijn: H, |= h, Toename inwendige energie = afname van lading = ladingsverlies (E. head loc) fm] Veralgemeende Bernoulli vergelijking: Po Ladingsverlies hangt 0.0. af van geometric (zie H13). ‘Meestal empirisch te bepalen. Voor plotse verwijding® n, = Hy = Hy + hy, Behoud van Energie Veralgemeende Bernoulli vergelijking Hy =H + hy, EL Far Andingeveelion (conegleverlion) ladingslijn of energielijn (E. energy grade line, EGL) |—pigzometrische lin of drukiijn (E. hydraulic grade line, HGL) stroomlija (E. streamline)Behoud van Energie Veralgemeende Bernoulli vergelijking piézometrische lijn ladings- of energielijn Piw hay+ H=y+—+— b-va © pe 28 piézometer pitotbuis plésometrieche ijn Behoud van Energie Veralgemeende Bernoulli vergelijking P piézometrische hoogte h = y + ba statische druk P- P v2 lading = y+ 455 totale of stagnatiedruk P, = P+ - 2g v? a snelheidshoogte = 5° (Po — P) = dynamische druk = 2Newton(iaan)se vs. niet-Newton(iaan)se fluida Rheologie du’! 2 Tah + a] schuif penning at® Thixotroop fluidum: Hneemt bij cte Saf met + printer inkt, bentonietslib Rate of strain du/dy 4 vervorminassnelheid Tp Yield SeViscositeit Viscositeit + intermoleculaire botsingen (gas en viceistof) laterale uitwisseling van impuls van éne near andere zijde van stroomlijn (= bovenrand c.v, door erratische beweging van moleculen moleculaire impulsuitwisseling vertegenwoordigt kracht B= = [fv dit = typeby + thaownelre |) yt) — ony PH ) Pmt +a], )= 2m a moleculaire impulsuitwisseling vertegenwoordigt schuifspanning 2nd dv = ary tS x rije weglengte 2 “A dy! ar “ _ | be + cohesiekrachten (vloeistof) 6 ocnuiTspanning in iaminaire stroming Viscositeit Dynamische viscositeit Vioeistof: als T + dan 1 | mobiliteit moleculen neemt toe, dus minder beperking door intermoleculaire cohesiekrachten Viecosty, 1 10° mn pasca seconds gas: als TT danyt vermits u = 245, waaruit o.bv. kin. gastheorie volgt dat j « VT Temperature, KocnuiTspanning in iaminaire stroming Viscositeit , i wccociteit . dynamische viscosit Hu Kinematische viscositeit = YHOmiscre Wiscositelt | y = — soortelijke massa ? Eenheid v: [m?/s] (1m?/s = 104 stokes) Water (p. 638) Lucht (p. 631, 1. atm) T Puxle xe oT Po pxt® x10 (Keim) (Paxs) mts) ®t) axes) (mts : Air 273 99931794 L795 25014133 Lasts 2939982993 0.995 260 1.3587 12146 313 922658 0.663 28012614 1.3876 333032, aTD 0.480 300.1769) 1.5689 3539718382 0.362 320. 1.1032 1.9391 1.7577 373. os84 278 0290 340 «1.0382 2.0300 1.9553 36009805 __2.1175__2.1396 Differentiaalvergelijkingen Bewegingsvergelijking Algemeen visceus fluidum (>> p. 106-107) Totale — Lokale Convectieve of Advectieve versnelling versnelling versnelling vl rheologische relaties in: schuifspanningen = f(glijcingssnelheden) ‘(snelheidsgradiénten) normaalspanningen = #(dilatatiesnelheden) + f(snelheidsgradiénten) 8Differentiaalvergelijkingen Bewegingsvergelijking > p. 107 Navier-Stokes vergelijkingen Samendrukbare stroming ven Newtnioan udu Ys ps, #22 We fev (ue Sv (ww,) em SSC s)ee (oS ol) Onsamendrukbare stroming (V.¥ = 0) van Newtonicans fluidum (u=cte) by oy, |e, _ Pa pe, wif ese PY _ pg vp + wre p= pe, ry } Pp 7B H Leplecaan 720 = V.(V9), soms genoteerd als Av Toepasboar vor laminae stroming 2 (turbulentestroming: ze Hi2) *Differentiaalvergelijkingen Euler vergelijkingen > p. 108 Navier-Stokes vergelijkingen * onsamendrukbare stromit 7 "8 p= gw P+ we + Newtoniaans fluidum (y= cte) |” Dr PO IOS Euler vergelijkingen + volmaakte stroming (u=0,E. inviscid flow) Dy, oP pr Pa Dv ap by, a Dt ee Differentiaalvergelijkingen Samenvatting >» p. 115 + Continuiteitsvergelijking Samendrukbare stroming Onsamendrukbare stroming (p=c’*) a, ry von v.v=0 + Bewegingsvergelijking voor onsamendrukbare stroming Visceuze stroming (u=cte) Volmaakte stroming (1=0) yaaa ww PD Pd Navier-Stokes vergelijkingen Euler vergelijkingenDifferentiaalvergelijkingen Normaalvergelijking Euler vergelijking projecteren op nvas levert cde "normaalvergelijking” Ay 2 )n0 re ‘Speciaal geval: rechte stroomlijnen (r — <>) 2 veZ a0 Ena I / — Gevolg: hydrostatische drukverdeling geldt ook voor stromend fiidum, mits stroomlijnen == 1 recht (of flauw gekromd) zijn _ Niet-visceuze stroming Rotatie van een fluidumelement rond een punt >» p. 118 Ux¥= 20 + xv 0 stroming is “rotationeel" of “niet-wervelvrij" + 7xV=0> stroming is “irrotationeel" of "wervelvrij" VP +pg+ur2v | (Navier-Stokes vergelijking) [ensamendeukbare stroming: ?.9) PD = VP +g — HIP x (7 XV] Indien stroming irrotationee!, dan geen visceuze term (zefs lis # 0). Bij stroming rond lichaam ¥ ingrenslaag : rotationeel ¥ buiten grenslaag : irrotationee!Niet-visceuze stroming Stroomfunctie > p. 121 Voor een 2D, onsamendrukbare stroming kan men een functie (xy) definiéren, waarvoor geldt dat: [_ op Eigenschappen: ay _ 2p By PS Gray yor ° av, by Ret dx + vay Tsolijn van y is stroomlijn want: Way 2 >| y, 0 = ay = Bax + Shay =-wdetvxdy dus Bcc =% Differentiaalvergelijking voor 7: avy Oy (ee oY) Ox? * Oy?, Niet-visceuze stroming Snelheidspotentiaalfunctie >» p. 124 Voor een 3D, wervelvrije stroming kan men een functie @ (x,y,z) definiéren, waarvoor geldt dat : %, ,%, = 2 4 =e. + Be, + Be, = 00 Vs Vyey + Vyey + Ve Differentiaalvergelijking, in geval van 3D, onsamendrukbare stroming, is Laplace vergelijking: |7.¥ = 7.0 = V2 =0 In 2D stroming: t= Cas ay = wade + yyy Potentiaallijn ( isolijn van $) O=db=vydrt+vydy dus S| axlgncee Staat loodrecht op stroomlijn wantIntermezzo: krachten uitgeoefend door de stroming rond een lichaam we Hefkracht(€. lift force) F, Sleepkracht (E. drag force) Fy Total sleepkracht F, bestaat in principe uit twee stukken: Resultante x-componenten drukken P= vormweerstand (frm =) Resultante x-componenten schuifepanningen T = weerstand door huidwrijving (kn fren) of wrijvingsweerstand ( (riche rs) Inniet-visceuze stroming kan er enkel vormweerstand zijn ° Niet-visceuze stroming Stroming rond lange cilinder Permanente, onsamendrukbare, wervelvrije, 2D stroming rond een cilinder Volmaakt fluidum: geen sleepkracht (E.no drag force) b ee Werkelijk fluidum: + wel sleepkracht SY” (€. drag force) Hydrodynamische paradox of Paradox van d'Alembert Flaw 12.3 (0.1501 -@ Volmeakt fluid (Res) Werke fui EAL eeindg)