PLURALITI

MASYARAKAT
ALAM MELAYU

HUBUNGAN
ETNIK
DI MALAYSIA

Mahyuddin Khalid & Mohd Ashrof Zaki

 Pengenalan
PLURAL &
PLURALITI 2.1 Hasil Pembelajaran
• Menjelaskan
PENJAJAHAN 2.2 pembentukan pluraliti
Alam Melayu
PLURALITI • Menyatakan kesan
ALAM MELAYU 2.3 penjajahan dan
KANDUNGAN BAB 2 pembentukan
PLURALITI
2.4 masyarakat pluralistik
MELAKA
• Menghuraikan
PLURAL pembentukan
2.5 masyarakat pluralistik
PENJAJAHAN
selepas era penjajahan
PLURALISTIK
PASCAMERDEKA 2.6

2
Pembentukan Masyarakat Malaysia
Kesultanan Melaka Penjajahan Belanda Penjajahan Portugis

Persekutuan Malaysia

Penjajahan British Penjajahan Jepun Kemedekaan

3
 Asia Tenggara semasa
pra-Eropah merupakan Kerajaan Majapahit dan Kesultanan Melayu
tempat pertemuan Srivijaya yang Melaka diasaskan pada
PLURAL & pelbagai tamadun dan mengamalkan Buddha 1400m dengan
PLURALITI budaya utama dunia yang bertapak di Nusantara kedatangan Parameswara
didorong oleh serampang sejak tahun 700m. dari Srivijaya.
tiga mata iaitu:
PENJAJAHAN
Kerajaan Maritim
Asia Tenggara
Ketuhanan (God) Melaka menjadi
menjadi pusat
PLURALITI pusat
pertemuan pelbagai
kemasyarakatan dan
ALAM MELAYU bangsa pada era
perkembangan Islam
“Zaman
di Alam Melayu
Perdagangan” sejak
PLURALITI abad ke-5 M.
MELAKA Kekayaan (Gold)
Islam membawa
PLURAL Melibatkan interaksi idealogi yang
PENJAJAHAN pelbagai budaya rasional, radikal dan
seperti Arab pra- progresif dalam
Islam, Hinduisme, aspek kehidupan –
PLURALISTIK Kemenangan (Glory) Buddhisme, Arab pemerintahan dan
Islam, dan Eropah. pentadbiran – di
PASCAMERDEKA Alam Melayu

4
 Pluraliti & Pluralistik
PLURAL &
PLURALITI Pluraliti budaya di Tanah Melayu merupakan
hasil pertemuan dan pertembungan budaya
PENJAJAHAN besar dunia yang melahirkan fenomena sosial
yang Istimewa di Alam Melayu
PLURALITI
ALAM MELAYU

PLURALITI
MELAKA

PLURAL 2 konsep utama ciri-ciri masyarakat Asia

PENJAJAHAN
Tenggara:
PLURALISTIK Pluraliti Masyarakat Pluralistik
PASCAMERDEKA
• Bercirikan semula jadi, tanpa • Bercirikan pemaksaan dan
paksaan dan fleksibel perbezaan

5
 Perbandingan Pluraliti & Pluralistik
PLURAL &
PLURALITI
PERSAMAAN
PENJAJAHAN Mewujudkan masyarakat pelbagai bangsa
seperti Melayu, Cina, India, Eropah dll
PLURALITI
ALAM MELAYU

PLURALITI
MELAKA

PLURAL
PENJAJAHAN PERBEZAAN
PLURALISTIK Pluraliti Pluralistik
PASCAMERDEKA •Semula jadi tanpa paksaan •Secara paksaan
•Sukarela mencari kehidupan dan kekayaan •Demi kepentingan ekonomi dan politik Inggeris
•Disertai ahli keluarga •Tidak disertai keluarga
•Menjamin ketenangan pemikiran dan perasaan •Tidak pernah melupakan negara asal

6
 Kesan Pluraliti & Pluralistik
PLURALITI PLURALISTIK
PLURAL &
PLURALITI

PENJAJAHAN Mewujudkan interaksi yang Gagal berasimilasi dengan

harmoni dengan penduduk, penduduk, alam sekitar dan
alam sekitar dan sistem sistem
PLURALITI
ALAM MELAYU
Mewujudkan kelompok
Sanggup berkahwin dengan
PLURALITI masyarakat dengan sistem
penduduk tempatan
MELAKA tersendiri

PLURAL Terasing dengan kelompok lain

Mengamalkan budaya seharian
PENJAJAHAN walaupun di tempat yang
orang Melayu
sama
PLURALISTIK
PASCAMERDEKA Amalan dan adat resam
Gagal mengenali antara satu
pendatang diterima oleh
sama lain
penduduk tempatan
7
 Pluraliti Sebelum Kerajaan Melayu Melaka
PLURAL &  Pluraliti masyarakat tidak diasaskan kepada konsep
PLURALITI
negara bangsa, pengasingan wilayah dan sebagainya.
 Wujud unsur asimilasi dalam kehidupan masyarakat
PENJAJAHAN
pluraliti.
PLURALITI  Kedatangan masyarakat luar seperti Cina dan India
ALAM MELAYU mencorakkan budaya tempatan seperti sistem sosial
dan adat resam.
PLURALITI
MELAKA  Namun pengaruh agama Budha dan Hindu di dalam
masyarakat Melayu adalah terhad kepada adat
PLURAL resam, seni budaya, sistem pemerintahan beraja dan
PENJAJAHAN
sistem pentadbiran kerajaan.
PLURALISTIK
PASCAMERDEKA

8
 Garis Masa Masyarakat Alam Melayu
PLURAL &
PLURALITI
Kedatangan Masyarakat
Pluraliti Penjajah Pluralistik
PENJAJAHAN
• Abad 13M-15M • 1957
• Kesultanan Melaka • Kemerdekaan
PLURALITI • Tanpa Paksaan • Pluraliti Baru
ALAM MELAYU

PLURALITI
MELAKA

PLURAL Masyarakat
PENJAJAHAN Plural
• 1511M-1957M
• Penjajahan Eropah
PLURALISTIK & Inggeris
PASCAMERDEKA
• Paksaan

9
 Konsep Masyarakat
PLURAL &
PLURALITI Masyarakat Masyarakat
Pluraliti
Plural Pluralistik
PENJAJAHAN

PLURALITI Kemajmukan atau pun

kepelbagaian & berasimilasi
Mereka bergaul tetapi tidak
bergabung
Kemajmukan yang bersifat
paksaan
ALAM MELAYU

PLURALITI
MELAKA Setiap kelompok mempunyai
agama, kebudayaan, bahasa,
pemikiran dan cara hidup
masing-masing. Sebagai individu
mereka bertemu tetapi hanya di
PLURAL pasar iaitu semasa berjual beli

PENJAJAHAN
Masyarakat majmuk wujud
PLURALISTIK dengan komuniti yang berlainan,
tinggal sebelah menyebelah
PASCAMERDEKA tetapi berasingan dalam unit
politik yang sama. Malahan
dalam bidang ekonomi terdapat
pembahagian buruh mengikut
bangsa (J.S.Furnivall 1948)

10
 Penjajahan Eropah & Inggeris
PLURAL &
PLURALITI
Portugis & Belanda
• Kuasa-kuasa Eropah seperti Portugis dan Belanda
PENJAJAHAN menekankan penjajahan berbentuk Imperialisme di
dalam misi-misi kedatangan mereka

PLURALITI
ALAM MELAYU

PLURALITI
MELAKA
Inggeris
PLURAL • Titik pemisah di antara pluraliti dan masyarakat
PENJAJAHAN plural ialah dengan ketibaan penjajah Inggeris ke Asia
Tenggara khususnya Tanah Melayu.
PLURALISTIK • Inggeris pula menggunakan ‘senjata’ serampang dua
PASCAMERDEKA mata di dalam misi-misi kedatangan mereka iaitu
penjajahan berbetuk Imperialisme dan Kolonialisme.

11
 Imperialisme & Kolonialisme
PLURAL &
PLURALITI
•Menjajah secara fizikal & mental
•Memperkenalkan sistem sosial,
politik dan agama mereka kepada
PENJAJAHAN penduduk tempatan
•Kolonialisme British menjajah dan
mengawal kehidupan masyarakat
peribumi yang ramai dengan jumlah
mereka yang sedikit

PLURALITI
ALAM MELAYU KOLONIALISME

PLURALITI
MELAKA
IMPERIALISME

PLURAL
PENJAJAHAN •Menjajah secara fizikal
•Kekayaan muka bumi spt bijih timah
dan emas diambil demi kepentingan
ekonomi negara mereka sendiri
•Imperialisme British membawa masuk
buruh dari China dan India untuk
PLURALISTIK mengusahakan lombong dan ladang
getah
PASCAMERDEKA

12
 Pluraliti Alam Melayu
PLURAL &
PLURALITI Masyarakat Diplomatik

• Berlaku hasil penghijrahan • Wujud hubungan peradaban

PENJAJAHAN dari dalam wilayah (dalam antara Alam Melayu dan
kalangan etnik Melayu China serta India
sendiri) dan juga dari luar • Mencapai zaman
PLURALITI yang melibatkan etnik lain kemuncaknya pada waktu
ALAM MELAYU spt Cina, Arab,India & pemerintahan Kesultanan
berlaku asimilasi. Melayu Melaka
• Menetap di Kepulauan Melayu
PLURALITI
atau Nusantara dan
MELAKA berpindah-randah dari satu
pulau ke pulau yang lain
PLURAL dengan bebasnya untuk
PENJAJAHAN berniaga, berperang,
berkahwin dan sebagainya
PLURALISTIK • Mewujudkan unsur akomodasi
PASCAMERDEKA dalam kehidupan
bermasyarakat.

13
 Pluraliti Alam Melayu
PLURAL &
PLURALITI
Keagamaan Ilmu & Pemikiran
PENJAJAHAN
• Alam Melayu terkenal • Epistemologi ilmu
sebagai pusat pengetahuan Alam
PLURALITI
ALAM MELAYU
penyebaran Buddha di Melayu berasaskan
bawah pemerintahan metafizik (alam ghaib)
PLURALITI Srivijaya dan animisme.
MELAKA • Konsep Hinduisme dan
Buddhisme dari aspek
PLURAL sosial dan kebudayaan
PENJAJAHAN seperti adat
perkahwinan dan soal
PLURALISTIK pentadbiran negara.
PASCAMERDEKA

14
Pluraliti Zaman Kesultanan Melayu Melaka

15
 Pluraliti Zaman Kesultanan Melayu Melaka
PLURAL &
PLURALITI Pemerintahan Perdagangan

• Perlembagaan Melaka • Perdagangan rancak hasil

PENJAJAHAN dilaksana berdasarkan sistem pemerintahan
Islam (Kanun Melaka & terbuka dan pentadbiran
Undang-undang Laut pelabuhan yang sangat
PLURALITI Melaka) cekap.
ALAM MELAYU • Zaman keemasan dan • Panglima dan laksamana
kemuncak keagungan Melaka proaktif mengawal
PLURALITI kerajaan Melayu. keselamatan dari ancaman
MELAKA • Tempat pertemuan perompak dan lanun.
pedagang (The Venice of • Tahap keselamatan yang
PLURAL The East). tinggi di Selat Melaka.
PENJAJAHAN • Pemerintahan diplomasi & • Kepulauan Melayu terkenal
terbuka. dengan rempah ratus yang
PLURALISTIK • Sultan/pembesar dianggap barang mewah.
PASCAMERDEKA mempunyai misi & visi yang
hebat.

16
 Pluraliti Zaman Kesultanan Melayu Melaka
PLURAL &
PLURALITI Kependudukan Kebudayaan

PENJAJAHAN
• Proses penghijrahan • Keterbukaan
berlaku secara pemerintah empayar
alamiah/ semulajadi Melaka
PLURALITI tanpa ada paksaan.
ALAM MELAYU
• Melaka maju sbg
• Para pedagang tidak pelabuhan utama
PLURALITI memerlukan pasport dunia, hasil rempah
MELAKA & visa sebagai ratus sebagai daya
pengenalan diri. tarikan,
PLURAL • Interaksi aktif di keselamatan Selat
PENJAJAHAN kalangan pelbagai Melaka
bangsa dan kaum di • Melaka menjadi kota
PLURALISTIK
PASCAMERDEKA
Melaka. metropolitan serta
kota multi budaya

17
Masyarakat Plural Zaman Penjajahan

18
 Masyarakat Plural Zaman Penjajahan
PLURAL & Masyarakat Asia Tenggara secara semula jadinya hidup dalam kepluralitian - tanpa paksaan
PLURALITI oleh mana-mana kuasa.

PENJAJAHAN
Kuasa kolonial memusnahkan ciri pluraliti dan keharmonian etnik

PLURALITI
ALAM MELAYU
Penjajah memperkenalkan sistem baru yang memperkukuhkan satu komuniti yang dikenali
PLURALITI sebagai masyarakat plural dalam peristilahan Furnivall.

MELAKA

PLURAL Pembentukan masyarakat terjadi secara paksaan dan perbezaan fungsi ekonomi.
PENJAJAHAN Melayu - terlibat dalam sektor pentadbiran di bawah British dan menjalankan
pertanian saradiri di luar bandar mengikut keselesaan masyarakat tersebut.
Masyarakat migran China & India, dibawa masuk untuk tujuan ekonomi penjajah

PLURALISTIK
PASCAMERDEKA Pengasingan yang terancang menyebabkan ketiga-tiga masyarakat ini lebih selesa menjalani
hidup mengikut adat resam dan tradisi etnik masing-masing.

19
 Masyarakat Plural Zaman Penjajahan
PLURAL & Prinsip Dasar
PLURALITI •Pemisahan negara dari agama •Ilmu
•Pentadbiran negara oleh penjajah •Kerangka ilmu berasaskan
•Hal ehwal Islam dan adat istiadat metodologi nasionalisme iaitu
PENJAJAHAN Melayu diletakkan di bawah proses pembinaan ilmu berasaskan
Sultan. wilayah sesebuah negara.
•Ini berbeza dengan sistem di zaman •Ilmu kolonial yang berasaskan sains
sebelum Inggeris di mana tiada moden yang bersifat rasional dan
PLURALITI saintifik telah mencorakkan dasar
pengasingan kuasa berlaku kerana
ALAM MELAYU Raja dan Sultan mempunyai kuasa pentadbiran, ekonomi dan
mutlak. pendidikan penjajah
•Pengagihan kuasa •Pentadbiran
PLURALITI •Sistem pentadbiran yang
•Kehakiman, Eksekutif dan
MELAKA Perundangan memisahkan di antara negara dan
•Setiap pihak hanya menjalankan agama.
bidang kuasa masing-masing dan •Ekonomi
PLURAL tidak boleh bercampuraduk. •Berubah dari pertanian sara diri
PENJAJAHAN •Sistem Federalisme kepada sistem ekonomi
•Wujud sistem persekutuan berlapis perindustrian dan perdagangan
(sistem ekonomi kapitalis).
•Persekutuan Tanah Melayu dan
PLURALISTIK Persekutuan Malaysia •Pendidikan
PASCAMERDEKA •Dwi-sistem iaitu pendidikan agama
dan pendidikan sekular.

20
 Masyarakat Plural Zaman Penjajahan
PLURAL & Sistem dan Struktur
PLURALITI

Sebelum Penjajahan Selepas Penjajahan

PENJAJAHAN
• Struktur kerajaan yang • Pemisahan di antara
mencantumkan aspek agama dan negara
PLURALITI agama dan negara • Negara ditadbir oleh
ALAM MELAYU
• Raja merujuk kepada pentadbir sekular
penasihat agama untuk • Hal ehwal agama
PLURALITI membuat keputusan diletakkan di bawah kuasa
MELAKA penting negara. Sultan-Sultan Melayu
• Agamawan dan raja saling • Kerajaan yang telah
PLURAL berperanan di dalam memisahkan di antara
PENJAJAHAN sistem kerajaan tersebut. negara dan agama
• Kerajaan yang peranan (kerajaan)
PLURALISTIK agama dan negara saling
PASCAMERDEKA bertautan (KERAJAAN)

21
 Masyarakat Pluralistik Pra Merdeka
PLURAL & Kependudukan Implikasi
PLURALITI
• Kemasukan besar-besaran • Pemisahan agama daripada
buruh Cina dan India oleh politik, pentadbiran, undang-
PENJAJAHAN British undang, ekonomi dan
• Menjelang 1931, jumlah pendidikan
penduduk bukan Melayu • Memperkenalkan sistem
PLURALITI melebihi penduduk Melayu pentadbiran persekutuan
ALAM MELAYU • Setiap kaum tekal dengan (federalism)
agama, Bahasa, budaya dan • Membataskan kuasa Sultan
PLURALITI cara hidup tersendiri. dengan memperkenalkan
MELAKA • British menguasai Tanah Melayu konsep Raja Berperlembagaan
sedikit demi sedikit melalui • Membataskan undang-undang
beberapa siri perjanjian Islam dengan memperkenalkan
PLURAL seperti: Common Law British
PENJAJAHAN • Perjanjian 1786
• Perjanjian Pangkor 1874
PLURALISTIK • Perjanjian Persekutuan Tanah
PASCAMERDEKA Melayu 1895
• Perjanjian Bangkok 1909

22
Masyarakat Pluralistik Pasca Merdeka

23
 Masyarakat Pluralistik Pasca Merdeka
PLURAL &
PLURALITI

PENJAJAHAN

PLURALITI
ALAM MELAYU

PLURALITI
MELAKA

PLURAL
PENJAJAHAN

PLURALISTIK
PASCAMERDEKA

24
 Masyarakat Pluralistik Pasca Merdeka
PLURAL &
PLURALITI Politik Perlembagaan

• Politik dipengaruhi aspek etnik • Sumber segala perundangan

PENJAJAHAN dan mengamalkan demokrasi dan panduan asas kepada
secara berkesan pelaksanaan sistem politik
• Kerjasama parti-parti politik • 2 peringkat kontrak sosial;
PLURALITI • Parti Perikatan • Zaman Pluraliti – Perjanjian
ALAM MELAYU • Barisan Nasional (1974) taat setia Antara Wakil Raja
• Angkatan Perpaduan Ummah (Sang Sapurba) & Wakil
Rakyat (Demang Lebar Daun)
PLURALITI • Barisan Alternatif
• Zaman Masyarakat Pluralistik
MELAKA • Pakatan Rakyat
- Perjanjian antara kaum-
• Hubungan politik bersifat kaum di Malaysia untuk
utilitarian dan hubungan mendapat kemerdekaan
PLURAL jaringan silang budaya
PENJAJAHAN • Perlembagaan berlandaskan
merentasi etnik.
kontrak sosial antara kaum
• Dasar-dasar kerajaan
PLURALISTIK mengukuhkan kerjasama dan
PASCAMERDEKA hubungan harmoni antara
etnik.

25
 Masyarakat Pluralistik Pasca Merdeka
PLURAL &
PLURALITI PENDIDIKAN

• Zaman penjajahan British terdapat 3 peringkat pendidikan:

• Inggeris: rendah dan menengah
PENJAJAHAN
• Melayu: rendah dan agama
• Vernakular: Cina dan Tamil berdasarkan kurikulum negara asal
PLURALITI • Sistem pendidikan kebangsaan pascamerdeka berasaskan Penyata Razak (1956) &
Penyata Rahman Talib (1960) bermatlamat menyatukan etnik-etnik di bawah satu
ALAM MELAYU sistem pendidikan dengan menggunakan bahasa pengantar tunggal
• Akta Pendidikan 1957:
PLURALITI • Sekolah pelbagai aliran dan pengajaran menggunakan bahasa ibunda
MELAKA • Sekolah Cina dan Tamil wajib mengajar Bahasa Melayu.
• Pengajaran subjek tertentu seperti Geografi dan Sejarah yang berteraskan
Malaysia.
PLURAL • Langkah mengukuh dan menyeimbang pendidikan orang Melayu pasca 13 Mei
PENJAJAHAN 1969:
• Bahasa Melayu sebagai Bahasa pengantar di sekolah bantuan kerajaan
• Dasar kuota kemasukan
PLURALISTIK
• Biasiswa pengajian
PASCAMERDEKA
• Penubuhan universiti baharu.

26
 Masyarakat Pluralistik Pasca Merdeka
PLURAL &
PLURALITI Ekonomi

• Mengamalkan sistem ekonomi dualisme:

PENJAJAHAN • Sistem ekonomi moden:perdagangan dan perusahaan
moden, tertumpu di bandar, pengurusan dan organisasi
PLURALITI moden
ALAM MELAYU • Sistem ekonomi pertanian; komoditi padi dan perikanan,
tertumpu di luar bandar dan didominasi Melayu
PLURALITI • Rancangan pembangunan ekonomi negara digiatkan bagi
MELAKA mengatasi masalah sosio-ekonomi dan sosio-politik.
• Rancangan pra-merdeka
PLURAL • Rancangan pasca-merdeka
PENJAJAHAN • Perancangan dalam DEB
• Dasar-Dasar Pembangunan Negara
PLURALISTIK
PASCAMERDEKA
• Dasar-dasar pembangunan negara dirangka bagi mewujudkan
keseimbangan ekonomi.

27
 Pengukuhan
PLURAL &  Jelaskan TIGA (3) bentuk proses asimilasi pelbagai etnik
PLURALITI dalam masyarakat Melayu Islam di Melaka.
 Bincangkan TIGA (3) faktor utama menjadikan Melaka
sebagai kota metropolitan.
PENJAJAHAN
 Huraikan EMPAT (4) elemen utama yang membuktikan
Kerajaan Melayu Melaka sebagai sebuah kerajaan Islam.
PLURALITI  Huraikan EMPAT (4) elemen penting yang berkait rapat
ALAM MELAYU dengan pembentukan masyarakat pluralistik selepas
merdeka.
PLURALITI  Huraikan EMPAT (4) faktor penyumbang kepada pluraliti di
MELAKA Zaman Kesultanan Melayu Melaka pada abad ke-15M.
 Jelaskan TIGA (3) faktor pembentukan pluraliti di
PLURAL Malaysia.
PENJAJAHAN  Huraikan TIGA (3) bentuk asimililasi antara golongan
imigran dengan masyarakat Malaysia.
PLURALISTIK  Bincangkan EMPAT (4) langkah yang perlu di ambil bagi
PASCAMERDEKA
menangani krisis masyrakat pluralistik di Malaysia

28