ననున్ “��ను” �ెల�సు��వట����

ననున్ “��ను” మ�ర�్చ��వట����

ననున్ “��ను” �ేర���వట����
మ��య� అత�య్తత్ మ �వన ��������
�ావల�ిన భ��త్,జ�్ఞన,కర్మ,ధర్మ సమ���రం ఒ��� �ట �ెల�గ�ల� ఉ�తం�ా!

�ా��రణం�ా ����ంతం �ెల�సు���ాల�� ����క వ�ంట�ం��, �ా� గ�ం��ల� అందుబ�ట�ల� ల�వ�. ఇం��క�� దగగ్ ర
గ�ం��ల� వ�ంట��, �ా� �జ�్ఞసువ�ల�� ఎక్కడ ఉనన్�� �ె�యదు. అల��� ���న్ ల�ౖబ�
్ర � ల� ���న్ ర�ాల ప�సత్ �ాల� మ�త్ర��
లభయ్ం అవ�త���న్�. కనుక తమవంత��ా భ��త్,జ�్ఞన ప్ర���ారధ్ ం మ�ను��వ�ల�ౖన �� చలప��ావ� ��బ్ ��ౖట్ �ార� ఉ�తం�ా
�ల���ౖన గ�ం��లను ఆన్ ల�ౖన్ ��్వ�ా eBOOK(PDF) ర�పంల� అం��సత్ ు��న్ర�. �ార� �ేసత్ ునన్ జ�్ఞన యజ�్ఞ��� �ా� �ామ్
క��� తమవంత��ా స�యం �ే�� �ారయ్క�మంల� ��గం�ా �ా�� గ�ం��లను �ా� �ామ్ ��్వ�ా క��� అంద�ేసత్ ు��న్మ�,
ఇందుక� ��మ� �ా���� కృతజ్ఞ త �ె�య�ేసుక�ంట���న్మ�. కనుక ప్ర� ఒక్కర� ఈ సదవ�ా�ా�న్ స��్వ��గం �ేసు��గలర�.
ఇందుక� స�యం �ే�ిన ఆ���్కవ్ ��బ్ ��ౖట్(https://archive.org), గ�గ�ల్ ��బ్ ��ౖట్(https://www.google.co.in),�������ా�్ట
��ౖట్(http://www.microsoft.com) �ా���� క��� ��మ� ఋణప��వ���న్మ�. �ా� �ామ్ ��వక బృందం ��ర������� ఒక్కట�,
ప్ర� ఇల�్ల ఆ��య్�్మక జ�్ఞన గ�ం��ల�� �ం���� �ాలనన్�ే మ� ����క.

ఈ గ�ం��లను ఉ�తం�ా ఆన్ ల�ౖన్ ల� చదువ�టక�, ��గ�మ�(�ౌ��్లడ్) �ేసు��నుటక� గల మ��ాగ్ల�:

1) �� చలప��ావ� �ా�� ��బ్ ��ౖట్: http://www.srichalapathirao.com/
2) �ా� �ామ్ ��బ్ ��ౖట్: http://www.sairealattitudemanagement.org
30

3) �ా� �ామ్ గ�గ�ల్ ��ౖట్: https://sites.google.com/site/sairealattitudemanagement

4) ఆ���్కవ్ ��బ్ ��ౖట్: https://archive.org/details/SaiRealAttitudeManagement

ఈ జ�్ఞన యజ్ఞ ం ��ౖ గల సల�ల�,సూచనలక� �ా� �ామ్ ��వక బృం���న్

సంప్ర��ంచుటక�: sairealattitudemgt@gmail.com 30

�ా� �ామ్ భ��త్,జ�్ఞన సమ���రం: https://www.facebook.com/SaiRealAttitudeManagement

�ా� �ామ్ భ��త్,జ�్ఞన సంబంద ����ల�: https://www.youtube.com/user/sairealattitudemgt

ఈ జ�్ఞన యజ్ఞ ంల� ప్ర� ఒక్కర� �ాల�గ్�, ఈ అవ�ా�ా�న్ స��్వ��గం �ేసు���,�ర� సంతృప�త్ల�ౖ�ే మ��క �ాధక����,
�జ�్ఞసువ�లక� మ�రగ్ ం చూ�ించగలర� ఆ�సుత్��న్మ�.

గమ�క: భ��త్,జ�్ఞన ప్ర���ారధ్ ం ఉ�తం�ా eBook ర�పంల� �� చలప��ావ� ��బ్ ��ౖట్ �ార� అం��ంచటం జ����ం��. ఈ
గ�ంధమ���ౖ �ాయ్�ార,మ�ద్రణ హక�్కల� �ా���� గలవ�,కనుక �ా��� సంప్ర��ంచగలర�.

SaiRealAttitudeManagement(SAI RAM) - �ా� �జ వయ్��త్త్వ �ర్వహణ(�ా� �ామ్)

* సర్వం �� �ా� ��థ �ాద సమరప్ణమసుత్ *

 uÛÑ>∑yêHé
l s¡eTD eTVü≤s¡T¸\ yê]

ñ |ü <˚ X¯ kÕ s¡ eTT
yê´K´ :
ªªn_Ûqe yê´düµµ ªªC≤„qÁ|ü|üPs¡íµµ
l <˚$XË{Ϻ #·\|ü‹sêe⁄, B.Sc..(Ag)
e´ekÕú|ü≈£î\T
n<Ûë´‹àø£ C≤„q |”sƒ¡+ :: ∫\ø£\÷]ù|≥.
Á|ü‘·T\≈£î :`
l &ç.#·\|ü‹sêe⁄,
&√sY HÓ+.23`141,
kÕ*ù|≥,
∫\ø£\÷]ù|≥ ` 522 616,
>∑T+≥÷s¡T õ˝≤¢.
bò˛Hé : 08647 ` 254716
ôd˝Ÿ : 80085 39770
 -1-

uÛÑ>∑yêHé l s¡eTD eTVü≤s¡T¸\ yê]

ñ|ü<˚X¯kÕs¡eTT
ñb˛<ëÈ‘·+
á ˝Àø£+˝À Á|ü‹ e÷qe⁄&ÉT ` n‘·&TÉ ‘Ó*$>∑\yê&ÓH’ ê
` ‘Ó*$ ‘·≈î£ ÿeyê&ÓH’ ê, ñqïyê&ÓH’ ê ` ˝Òìyê&ÓH’ ê, #·<Tä e⁄≈£îqï yê&ÓH’ ê
` nø£ås¡C≤„q+ ˝Òìyê&Ó’Hê, ∫qïyê&Ó’Hê`ô|<ä›yê&Ó’Hê, Åd”Ô jÓÆTHê `
|ü⁄s¡Twüß&Ó’Hê me¬s’Hê düπs Vü‰sTT>±, Äq+<ä+>± ñ+&Ü\ì, düTK+>±
J$+#ê\ì— @ ø£cÕº\T, u≤<Û\ä T, uÛj Ñ ÷· \T, <äT:U≤\T ˝Ò≈î£ +&Ü m|ü&É÷
qe⁄«‘·÷ Á‘·Tfi¯ófl‘÷· Áã‘·ø±\˙ ø√s¡T≈£î+{≤&ÉT. n˝≤ ø√s¡Tø√e≥y˚T ø±<äT,
n˝≤ Äq+<ä+>± J$+#·{≤ìøÏ ãT~∆‘√ C≤Á>∑‘·Ô>± Ä˝À∫+∫ nH˚ø£
ìs¡íj·÷\T rdüT≈£î+≥÷ ñ+{≤&ÉT. nH˚ø£yÓTÆq ø£s¡à\T #˚düTÔ+{≤&ÉT.
yê´bÕs¡+ #˚kÕÔ&ÉT, ñ<√´>∑+ #˚kÕÔ&ÉT, @<√ eè‹Ôì #˚|ü&É‘ê&ÉT, ˝Ò<ë
sê»ø°j·÷\˝À ~– ñqï‘· |ü<äe⁄\T dü+bÕ~kÕÔ&ÉT. n+<äTø=s¡≈£î
ìC≤sTTr>± ø£w|ºü &ü ç |üì#˚kÕÔ&TÉ , ˝Ò<ë nÁø£eT e÷sêZ\˝À dü+bÕ~kÕÔ&TÉ .
nH˚ø£ edüTeÔ ⁄\qT dü+bÕ~kÕÔ&TÉ , <ÛHä êìï dü+bÕ~kÕÔ&TÉ , Çfi¯ófl ø£&‘É ê&ÉT,
‘√≥\T ô|+#·T‘ê&ÉT, dæ«dt u≤´+≈£î\˝À <ÛäHêìï ì+|ü⁄‘ê&ÉT. m˝≤>√
ˇø£˝≤>± Äq+<ëìï bı+<ë\ì Á|üjT· ‹ïdüT+Ô {≤&ÉT. nH˚ø£ dü+<äsꓤ\˝À
Äq+<ä+ e∫ÃqfÒº edüT+Ô ~. Ä ‘·sê«‘· edüTeÔ ⁄ b˛e≥+ e\¢H√, |ü<eä ⁄\T
b˛e≥+ e\¢H√, X¯Á‘·Te⁄\ e\¢H√, ˝Ò<ë ‘·q˝Àì ø√]ø£\ dü«uÛ≤e+
e÷s¡≥+ e\¢H√ á e∫Ãq Äq+<ä+ e∫ÃqfÒº e∫à Ä$¬s’b˛‘·T+~.
eT∞fl eTqdüT‡˝À ndü+‘·è|æ.Ô <ëìì b˛>=≥Tºø√{≤ìøÏ eT∞fl Á|üjT· ‘êï\T
ÁbÕs¡+uÛÑ+. eT∞fl yê{Ïe\¢ Äq+<ä+ edüTÔ+~. ø±ì nB ‘ê‘êÿ*ø£y˚T.
eT∞¢ ndü+‘·è|æÔ. ø=+<ä]øÏ mìï dü+|ü<ä\THêï m+‘· <ÛäqeTTHêï
 -2-
#ê\<äT.Ç+ø± Ç+ø± ø±yê*. ndü+‘·è|æÔ. Çø£ ø=+<ä]øÏ ‘·eT≈£î ˝Ò<äì
>±ø£, m<äT{Ïyê&çøÏ ñqï<˚ nì u≤<Ûä, ndü÷j·T. ø=+<ä]øÏ ñqï$
#˚C≤]b˛‘êj˚TyÓ÷qH˚ uÛÑj·T+.@ ø£åD+ @eTÚ‘·T+<√qH˚ uÛÑj·T+.
áXÀø£+`uÛj Ñ T· + Á|ü‹ e÷qe⁄&çì yÓ+{≤&ÉT‘·÷H˚ ñ+{≤sTT. ªªXÀø£kÕúq
düV≤ü ÁkÕDÏ ` uÛj
Ñ T· kÕúq X¯‘êì#·µµ y˚\ø=B› XÀø±\T, e+<ä\ ø=B› uÛjÑ ÷· \T.
áXÀø±\T ` uÛÑj·÷\ eT<Ûä´ Ç+ø£ Äq+<ä+ mø£ÿ&É? ˇø£ y˚fi¯ ñHêï
m+‘·ø±\+ ñ+≥T+~? ˇø£ y˚fi¯ n˙ï u≤>∑THêï Áø£eTÁø£eT+>± á
<˚Vü≤+˝À e÷s¡TŒ\T#√≥T #˚düT≈£î+≥THêïsTT. Ç+Á~j·÷\T Áø£eT+>±
|üì#˚j·T≥+ ˝Ò<äT. eè<ë∆|ü´+ MT<ä |ü&ÉT‘·Tqï~. s√>±\T sê>±\T rdü÷Ô
e∫à ≈£ L s¡ T Ã+≥THêïsTT. ∫e]øÏ @<√ ˇø£ H ê{Ï ø Ï á <˚ V ü ≤ +
sê*b˛yê*‡+<˚. eT∞fl eTs√»qà. Ä »qà˝À eT∞fl Äq+<ä+ ø√dü+
|üs¡T>∑T\T. Ç+‘·≈£î eTT+<äT mH√ï »qà\˝À |üs¡T>∑T\T rXÊ+. á
»qà˝Àq÷ rdüTÔHêï+. nsTTHêdüπs eTq+ ø√s¡T≈£îqï XÊX¯«‘· Äq+<ä+
\uÛÑ´+ ø±e≥+ ˝Ò<äT. eTq≈£î ø±e\dæ+~ <äT:K+ ˝Òì Äq+<ä+.
XÊX¯«‘·+>± ñ+&˚ Äq+<ä+. e÷s¡TŒ\T ˝Òì Äq+<ä+. ø±˙ eTq≈£î
edüTqÔ ï~ ‘ê‘êÿ*ø£ Äq+<ä+. <äT:K+‘√ `uÛj Ñ T· +‘√ ≈£L&ç ñqï Äq+<ä+.
@ e÷Á‘·+ |ü]dæú‘·T\T e÷]Hê C≤]b˛j˚T Äq+<ä+. Ç~ø±<äT eTq+
ø√s¡T≈£î+≥Tqï~. eT] eTq+ ø√s¡Tø=H˚ Äq+<ä+ eTq≈£î m+<äT≈£î
sêe≥+ ˝Ò<äT? |ü⁄{Ϻq <ä>∑Zs¡ qT+&ç #·#˚Ã<ëø± mìï ø£s¡à\T #˚dæHê,
mìï dü+|ü<ä\T ≈£L&Éu…{ϺHê,m+<äs¡T e´≈£îÔ\qT ‘·qyê]>± #˚düT≈£îHêï
` m+<äT≈£î á XÊX¯«‘êq+<ä+ <äø£ÿ&É+ ˝Ò<äT? á Á|ü|ü+#·+˝À
m+‘·<ä÷s¡+ |üs¡T¬>‹ÔHê |üs¡T>∑T˝Ò ‘·|üŒ XÊX¯«‘· Äq+<ä+ \_Û+#·≥+
˝Ò<˚$T{Ï? ô|’>± Äq+<ä+ ø√düeTì ø£s¡à\T #˚düTÔqï ø=B› ø£s¡à |òü˝≤\T,
yêdüq\T ≈£L&ÉTø=ì n$ eTqqT eT]+‘· ã+~ÛdüTÔHêïsTT. »qq eTs¡D
 -3-
#·Áø£+˝À |ü&˚düTÔHêïsTT. »qà`ø£s¡à e\j·T+˝À ` düT&ç>∑T+&É+˝À
Á‹|ü‘·THêïsTT. m+<äTe\¢? á ˝Àø£+˝Àì edüTÔe⁄\T >±ì, $wüj·÷\T
>±ì, uÛÀ>±\T >±ì nì‘·´yÓTÆq$. nì‘·´yÓTÆq $wüj·÷\T nì‘·´yÓTÆq
Äq+<ëìïkÕÔj˚T >±ì XÊX¯«‘êq+<ëìïe«˝Òe⁄. eT] @$T{Ï BìøÏ
|ü]cÕÿs¡+ ? XÊX¯«‘·yÓTÆq Äq+<ä+ ˙≈£î ø±yê\+fÒ nXÊX¯«‘·yÓTÆq,
nì‘·´yÓTÆq edüTÔe⁄\ yÓ+≥, $wüj·÷\ yÓ+≥ |ü&Ésê<äT. XÊX¯«‘·yÓTÆq
edüTÔy˚<√ ‘Ó\TdüTø=ì n{Ϻ edüTÔe⁄qT bı+<ä{≤ìøÏ Á|üj·T‘·ï+ #˚j·÷*.
XÊX¯«‘· edüTÔe⁄ |üs¡e÷‘·à.ø£qTø£ Ä |üs¡e÷‘·àqT ‘Ó\TdüTø=ì Äj·TqqT
ÄÁX¯sTT+#ê*. Äj·Tq≈£î <ä>sZ∑ ¡ ø±yê*. Äj·Tq‘√ ◊ø£´+ ø±yê*. n|ü&˚
Äq+<ä+. XÊX¯«‘êq+<ä+. <ëì‘√ <äT:U≤\˙ï eT≥Te÷j·T+.
nsTT‘˚ |ü ] $T‘· y Ó T Æ q edü T Ô e ⁄\T |ü ] $T‘· y Ó T Æ q
Äq+<ëìïkÕÔjT˚ >±ì XÊX¯«‘êq+<ëìï Çe«˝Òeì eTT+<äT>± Á>∑V≤æ +#ê*.
‘·sê«‘· ‘êqT nqTuÛ$Ñ düTqÔ ï <äT:U≤\ qT+&ç $&ÉT<ä\ bı+<ë\+fÒ ‘êqT
düeTdüÔ ø£s¡à ã+<ÛäHê\ qT+&ç $&ÉT<ä\ bı+~, XÊX¯«‘· |üs¡e÷‘·àqT
‘Ó\TdüTø=ì Äj·Tq‘√ ◊ø£´yÓTÆ b˛e&É+, yÓ÷øå±ìï bı+<ä≥+ ˇø£ÿfÒ
XÊX¯«‘· |ü]cÕÿs¡ e÷s¡ZeTì >∑T]Ô+#ê*. n{Ϻ yÓ÷ø£å kÕ<Ûäq≈£î rÁe
Á|üj·T‘·ï+ #Ój·÷´*.
yÓ÷ø£åeT+fÒ eTπsMTø±<äT. ˙ düVü≤» dæú‹j˚T yÓ÷ø£å+.
˙e⁄ |üs¡e÷‘·à dü«s¡÷|ü⁄&çy˚. ˙e⁄ yÓ÷ø£å dü«s¡÷|ü⁄&çy˚. ˙e⁄ XÊX¯«‘·
Äq+<ä dü«s¡÷|ü⁄&çy˚. nsTT‘˚ Ä dü+>∑‹ ˙e⁄ eTs¡#êe⁄. ˙yÓes√ ˙e⁄
eTs¡#êe⁄. ìqTï ˙e⁄ ‘Ó\TdüTø√ø£b˛e≥y˚T ˙ u≤<Ûä\≈£î ø±s¡D+. ø£qTø£
Ç|üŒ{Ïø¬ H’ ê ˙ ø£fió¯ fl ‘Ós∫¡ ˙yÓes√ ‘Ó\TdüTø√. ˙ düeTdü´\˙ï r]b˛‘êsTT.
nsTT‘˚ m˝≤ ‘Ó\TdüTø√yê*? mes¡T #ÓãT‘ês¡T? XÊÅkÕÔ\T
#ÓãT‘êsTT. nsTT‘˚ eTq≈£î mH√ï XÊÁkÕÔ\THêïsTT. uÛÖ‹ø£ XÊÁdüÔ+,
 -4-
s¡kÕj·Tìø£ XÊÁdüÔ+, >∑DÏ‘· XÊÁdüÔ+, |ü<ës¡∆ $C≤„q XÊÁdüÔ+, »+‘·T XÊÁdüÔ+,
yÓ’<ä´ XÊÁdüÔ+, CÀ´‹wü´ XÊÁdüÔ+.. nì ` Çe˙ï á Á|ü|ü+#êìï >∑T]+∫—
Ç+<äT˝Àì edüTÔe⁄\T, ÁbÕDT\T, $wüj·÷\ >∑T]+∫— <˚Vü‰<äT\ >∑T]+∫
#ÓãT‘êj˚T >±ì ˙ >∑T]+∫ #Ó|üŒe⁄. á XÊÁkÕÔ\ <ë«sê mìï $wüj·÷\T
‘Ó\TdüT≈£î+≥THêï ` mìïs¡ø±\ kÂø£sê´\T bı+<äT‘·THêï ` mìï q÷‘·q
edüTeÔ ⁄\T ø£ìô|&ÉT‘·THêï ˙˝Àì ndü+‘·è|æÔ b˛‘·Tqï<ë? XÊX¯«‘· Äq+<ä+
ø£\T>∑T‘·Tqï<ë ? ˝Ò<äT. n+<äTπø á XÊÁkÕÔ\˙ï eT÷>∑uÀsTTq #√≥
y˚<ë+‘· XÊÁdüÔ+ <äs¡Ùq$TdüTÔ+~.
C≤Á>∑<äedüú˝À ˇø£ Á|ü|ü+#·+ ñqï~. n~ <äèX¯´+. á
<äèXÊ´ìï #·÷#˚ yê&=ø£&TÉ Hêï&ÉT. n‘·&˚ Á<äw.ºü ø£fió¯ fl eT÷düTø=ì ìÁ<äb˛‘˚
` áÁ|ü|ü+#·+ ø±kÕÔ n<äèX¯´+. ø=+‘·eT+~ ø£fi¯ófl dü>∑+ ‘Ós¡T#·Tø=H˚
ìÁ<ä b˛‘·T+{≤s¡T. n+fÒ yê]øÏ ìÁ<ä˝À ≈£L&Ü áÁ|ü|ü+#êìï e~*
ô|≥º≥+ Çwü+º ˝Ò<y˚ ÷Ó ! nsTT‘˚ yê]ø° á Á|ü|+ü #·+ n<äèX¯´y˚T, ìÁ~+#˚
yê&çøÏ @ Á|ü|ü+#·+ ˝Ò<äT.
á Á|ü|ü+#êìï ªÇ<ä+µ edüTÔe⁄ n+{≤s¡T. Ç~ Ç~ nì
#·÷&Éã&˚~. <ëìì #·÷#˚ ªH˚qTµ ªnVü≤+µ edüTÔe⁄qT. C≤Á>∑<äedüú˝Àá
¬s+&É÷ ñHêïsTT. n˝≤π> dü«bÕïedüú˝À ≈£L&Ü ˇø£ Á|ü|ü+#·+ ñ+~.
<ëìì #·÷#˚ yê&É÷ñHêï&ÉT. n+fÒ nø£ÿ&Ü Ç<ä+ ` nVü≤+ ¬s+&É÷
e⁄HêïsTT. nsTT‘˚ düTwüß|æÔ dü+>∑‘˚$T{Ï? nø£ÿ&É @ Á|ü|ü+#·eTT ˝Ò<äT.
n+fÒ @ <äèX¯´eTT ˝Ò<äT. @MT ˝Ò<äT ø£qTø£ #·÷#˚ yê&=ø£&ÉT ñ+&˚
M\T˝Ò<Tä . nsTT‘˚ nø£ÿ&É s¬ +&É÷ ˝Òøb£ ˛sTTHê s¬ +{ÏøÏ Ä<Ûës¡yTÓ qÆ ª‘êqTµ
ñHêï&ÉT. n˝≤ ñ+&ç ñ+&Éø£b˛‘˚ Ä nqTuÛÑyêìï #Ó|üŒ≥+ >±ì, eT∞¢
ìÁ<ä ˝Òe≥+ >±ì »s¡>∑<äT >∑<ë ! nsTT‘˚ Çø£ÿ&˚ ªH˚qTµ≈£î ` ª‘êqTµ≈£î
eT<Ûä´qTqï ‘˚&Ü Á>∑Væ≤+#ê*.
 -5-
ªH˚ q Tµ ø=+‘· ø ±\+ ñ+&˚ ~ . ‘· s ê«‘· b˛j˚ T ~.
C≤Á>∑<äedüú˝À ñ+≥T+~. düTwüß|æÔ˝À ñ+&É<äT. ª‘êqTµ e÷Á‘·+ nìï
nedü\ú ˝À ñ+&˚ ì‘·´dü‘´· +. ªH˚qTµ nq>±H˚ ø=ìï uÛ≤yê\T, Ä˝À#·q\T,
dü+ø£˝≤Œ\T, ø√]ø£\T, ÇcÕºÇcÕº\T ñ+{≤sTT. ª‘êqTµ˝À Çy˚M ñ+&Ée⁄.
ªH˚qTµ sêø£eTT+<äT m+<äs√ ñHêïs¡T. ªH˚qTµ b˛sTTq ‘·sê«‘· ≈£L&Ü
m+<äs√ ñ+{≤s¡T. ø±ì ª‘êqTµ nH˚~ ˇø£ÿfÒ. ‘·qø£Hêï y˚πs mes¡÷
m|ü&É÷ e⁄+&És¡T.
á Á|ü|ü+#·+ ` H˚qT ` ‘êqT ` á eT÷&ç+{Ï
eT<Ûä´q&ç#˚ ø£<∏ä @$T{À #·÷<ë›+. C≤Á>∑<äedüú˝À ˇø£ Á|ü|ü+#·+, <ëìì
#·÷dü÷Ô ‘Ó\TdüT≈£î+≥÷ ñ+&˚ ªH˚qTµ ñHêïqT. nsTT‘˚ ìÁ<ä˝ÀøÏ
C≤s¡Tø√e≥+‘√ á Á|ü|+ü #·eT+‘ê #·T≥º#T· ≥Tºø=ì H˚qT˝ÀìøÏ b˛‘·T+~.
á H˚qT ª‘êqTµ˝ÀìøÏ b˛‘·T+~. Ç<˚ düTwüß|æÔ. eT∞fl C≤Á>∑‘·Ô ˝ÀøÏ
sêe≥+‘√ ª‘êqTµ˝À qT+&ç á H˚qT ˝ÒkÕÔ&ÉT. ªH˚qTµ˝À qT+&ç á
Á|ü|ü+#·+ ˝Ò∫ <äs¡Ùq$TdüTÔ+~. e÷]b˛‘·T+&˚ á Á|ü|ü+#êìï, á
Á|ü|ü+#êìï #·÷#˚ H˚qT qT dü«sê˙ï Á|üø±•+|üCÒùd<˚ e÷s¡TŒ\T ˝Òì á
ª‘êqTµ. ‘êqT ì‘·´+ ` dü‘·´+ ` X¯ó<ä∆+ ` ãT<ä∆+ ` eTTø£Ô+.
á <˚ùV≤+Á~j·÷\‘√ ‘ê<ë‘·à´+ #Ó+~, ø£s¡à\T #˚dü÷Ô
|òü*‘ê\qT nqTuÛÑ$dü÷Ô ñ+&˚ Je⁄DÏí ªH˚qTµ (nVü≤+) nH˚ |ü<ä+‘√qT `
á Je⁄&çøÏ Ä<Ûës¡yÓTÆq Ä‘·àqT ` ì‘·´ ` dü‘·´ |üs¡e÷‘·à #Ó’‘·Hê´ìï
ª‘êqTµ nH˚ |ü<ä+‘√qT s¡eTD eTVü≤]¸ ‘Ó*j·TCÒj·T&É+ »]–+~. á
ª‘êqTµ j˚T eTq ì»dü«s¡÷|ü+. eTq ì»dü«s¡÷bÕìï ‘Ó*j·TCÒùd C≤„HêH˚ï
ªÄ‘·àC≤„qeTTµ n+{≤s¡T. á Ä‘·àC≤„qeTT e\¢H˚ eTq j·T<ës¡∆ dü«s¡÷|ü+
@<√ ‘Ó\TdüTÔ+~. n˝≤ eTq dü«s¡÷|ü+ eTq≈£î ‘Ó*dæ dü«dæú‹˝À ñ
+&É≥y˚T yÓ÷ø£å+. n<˚ XÊX¯«‘· Äq+<ä dæú‹. Ä‘·àC≤„q+ ˝Ò≈£î+&Ü mìï
 -6-
ø£s¡à\T #˚dæHê yÓ÷ø£å+ ˝Ò<äT. Ä‘·àC≤„Hêìï dü+<˚XÊ\ <ë«sê ` Ä<˚XÊ\
<ë«sê ‘Ó\TdüTø=H˚ M\T ˝Ò<Tä . øπ e\+ ªñ|ü<X˚ +¯ µ <ë«sêH˚ ‘Ó\düTø√yê*.
á ñ|ü<˚XÊìï n+~+#˚y˚ ñ|üìwü‘·TÔ\T. ñ|üìwü‘·TÔ\+~+#˚ C≤„Hêìï
|æ+&ç ÄkÕsêìï n+~+#˚<˚ ñ|ü<˚X¯kÕs¡+ nH˚ Á>∑+<∏ä+. á ñ|ü<˚X¯
kÕsêìï n+~+∫+~ kÕe÷q´ |ü+&ç‘T· &ÉT ø±<äT, Á>∑+<∏ä |ü]XÀ<Ûqä #˚dqæ
ø£M ø±<äT. Á|ü|ü+#êìøÏ nr‘·+>± ` eTqdüT‡≈£î nr‘·+>± ` H˚qT≈£î
nr‘·+>± ` ‘·q˝À ‘êqT>± ñ+≥÷, á Á|ü|ü+#·+˝À n+<ä] eT<Ûä´q
q&Éj·÷&çq Ä‘·àC≤„q dü+|üqTï&Ó’q ˇø£eTVü‰‘·Tà&ÉT ` e÷qyêr‘· X¯øÏÔ
` ø£<äT\T‘·Tqï <˚yê\j·T+ ` kÕø屑Y uÛÑ>∑e+‘·T&˚ nsTTq uÛÑ>∑yêHé l
s¡eTD eTVü≤]¸. ‘·q nqTuÛÑyêqï+‘ê |æ+&ç kÕs¡+>± n+~+#ês¡T á
ñ|ü<˚X¯kÕs¡eTH˚ 30 XÀ¢ø±\T >∑\ ∫qï Á>∑+<∏ä+˝À...
uÛÑ>∑yêHé s¡eTD eTVü≤]¸
uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝Àì eTVü‰‘·Tà\˝À, Ä‘êàqTuÛÑ÷‹ #Ó+~q |üs¡eT
C≤„qT\˝À n‹ eTTK´yÓTÆq yês¡T uÛÑ>∑yêHé s¡eTD eTVü≤]¸.
Äj·Tq 1879dü+ˆˆs¡+ &çôd+ãs¡T 30e ‘˚Bq ns¡∆sêÁ‹
ˇ+{Ï>∑+≥ y˚fi¯ ‘·$Tfi¯Hê&ÉT˝Àì ªª‹s¡T#·TÃ[µµ˝À »ìà+#ês¡T. ‘·+Á&ç
düT+<äs¡+ nj·T´s¡T, ‘·*¢ nfi¯>∑e÷àfiŸ. Äj·Tq≈£î ‘·*¢‘·+Á&ÉT\T ô|{Ϻq
ù|s¡T ªyÓ+ø£fXÒ «¯ s¡Hµé . nsTT‘˚ n+<äs÷¡ ªyÓ+ø£≥sêeTHéµ nì |æ*#˚yês¡T.
‘·+Á&ç |”¢&És¡T eè‹Ô˝À #ê˝≤ >ös¡$+|üã&˚yês¡T. Äj·Tq≈£î eTT>∑TZs¡T
dü+‘êq+. n+<äT˝À ¬s+&Ée yêπs eTq eTVü≤]¸.
u≤\´+˝À m≥Te+{Ï Á|ü‹uÛÑ ø±ì, Á|ü‘˚´ø£‘· >±ì ˝Ò≈£î+&ÜH˚
ô|]>±s¡T. #·<äTe⁄˝À >±ì, ˝ÖøÏø£ $wüj·÷\˝À >±ì, eT‘· $wüj·÷\˝À
>±ì, @ Á|ü‘˚´ø£‘· ˝Òì kÕe÷q´ J$‘·+ Äj·Tq~. nsTT‘˚ Ä≥\
j·T+<äT u≤>± ÄdüøÏÔ ñ+&˚~. ã\+ >∑\ <Ûäè&ÉyÓTÆq X¯Øs¡+ Äj·Tq~.
 -7-
Ä≥˝≤&É≥+, ùd«#·Ã¤>± ‹s¡>∑≥+ ‘·|üŒ #·<äTe⁄˝À m{Ϻ ÁX¯<ä∆ #·÷|ü˝Ò<äT.
∫qï‘·q+˝ÀH˚ ‘·+Á&ç #·ìb˛e≥+‘√ |æq‘·+Á&ç Ç+{Ï˝ÀH˚
ô|s¡T>∑T‘·THêï&ÉT yÓ+ø£≥sêeTHé. Äj·Tqø£|ü&ÉT 17 dü+ˆˆ\ ej·TdüT‡.
n~ 1896 e dü+ˆˆs¡+ pHé HÓ\. ˇø£ s√Eq ‘·q |æq‘·+Á&ç Ç+{Ï
yÓTT<ä{Ï n+‘·düTÔ˝À @ø±+‘·+>± ≈£Ls¡TÃHêï&ÉT. Äs√>∑´+ u≤>±H˚ ñ+~.
ø±ì ñqï≥Tº + &ç n‘· & ç ˝ À eTs¡ D uÛ Ñ j · T + ø£ * –+~. ‘êqT
#·ìb˛uÀ‘·THêïqT nH˚ ;Û‹|ü≥Tº≈£î+~. nø£kÕà‘·TÔ>± n‘·&çø° Ä˝À#·q
ø£*–+~. Ç|ü&ÉT H˚qT #·ìb˛‘·THêïqT >∑<ë ! #·ìb˛j˚T~ @~? á
X¯Øs¡y˚T >∑<ë ! Ç˝≤ nqT≈£î+≥÷ |ü&ÉT≈£îì #·ìb˛sTTq yêì˝≤ nìï
nej·Tyê\T _–+#ê&ÉT. düπs á <˚Vü≤+ #·ìb˛sTT+~. Bìì düàXÊìøÏ
rdüT¬ø[fl ø±˝ÒÃkÕÔs¡T. eT] á X¯Øs¡+ b˛‘˚ H˚qT ≈£L&Ü b˛sTTqfÒ¢Hê?
á X¯s¡s¡y˚T ªH˚Hêµ? ø±<äT.m+<äTø£+fÒ á X¯Øs¡+ ø£f…º˝≤ _>∑TdüT≈£î
b˛sTT, ø£<ä\ø£ yÓT<ä\ø£ ñHêï H˚qT Ä˝À#·q\T #˚j·T>∑\T>∑T‘·THêïqT
>∑<ë! n+fÒ á X¯Øs¡+ ø£Hêï Ä˝À#·q\T #˚ùd H˚qT y˚πs e⁄HêïqT >∑<ë!
n+fÒ H˚qT á X¯Øs¡+ ø±<äT. á X¯Øs¡+ ø£Hêï y˚πs>± ñHêïqT ` nH˚
uÛ≤eq ø£*–+~. ªH˚qTµ nH˚ e÷≥ ` uÛ≤e+ n‘·&ç eTqdü+‘ê
ÄÁø£$T+∫+~. Ç<˚ Ä ‘·sê«‘· Äj·Tq J$‘·+˝À >=|üŒe÷s¡TŒ ‘Ó∫Ã+~.
á ªH˚qTµ mes¡T? nH˚ ∫≈£îÿÁ|üX¯ï≈£î düe÷<Ûëq+
yÓ‘·T≈£î‘·THêï&ÉT. Çø£ ¬s+&Ée Ä˝À#·H˚ ˝Ò<äT. #·<äTe⁄ MT<ä, ã+<ÛäTe⁄\
MT<ä, $TÁ‘·T\ MT<ä, Ä≥bÕ≥\ MT<ä ÄdüøÏÔ ‘·–Zb˛sTT+~. |üPs¡«+
˝≤>± nìï $wüj·÷\≈£î #·*+#·≥+ ˝Ò<äT. m≥Te+{Ï ÄVü‰s¡+ Ç∫ÃHê
e÷s¡T e÷{≤¢&É≈£î+&Ü <ëìH˚ ‹+≥THêï&ÉT. s¡T#·T\T, yêdüq\T |ü≥º≥+
˝Ò<äT. $qj·TeTT, kÕ<ÛäT dü«uÛ≤eeTT, ñ<ëoq‘· ô|]–q$. eT<ÛäTs¡ ˝Àì
MTHêø°å <˚yê\j·÷ìøÏ yÓ[¢ >∑+≥\ ‘·s¡ã&ç •e⁄ì m<äT≥,MTHêø°å <˚$
 -8-
eTT+<äT eTÚq+>± ≈£Ls=ÃH˚yê&ÉT. uÛÑ>∑yêqTì nqTÁ>∑Vü≤+ ø±yê\ì
uÛ≤$dü÷Ô ªH˚qTµ nH˚ uÛ≤eq˝ÀH˚ eTÚq+>± >∑&çù|yê&ÉT. Äs¡Tyêsê\T
Ç˝≤π> >∑&ç∫+~. ∫es¡≈£î Ä>∑wüߺ 29, 1896q ‘êqT #·<äTe⁄‘·Tqï
‘·s¡>∑‹ |ü⁄düÔø±\qT ø£≥º>∑{Ϻ Äe\bÕs¡y˚dæ <Ûë´q+˝À ìeT>∑ïeTj·÷´&ÉT.
Ç<ä+‘ê #·÷düTqÔ ï nqï>±s¡T Hê>∑kÕ«$T ªªá#·<Tä e⁄ dü+<Û´ä \T |ü≥ìº yê&çøÏ
˙≈£î Çø£ÿ&É @+|üìµµ? nì Nyê≥T¢ y˚XÊ&ÉT. Ç˝≤+{Ï e÷≥\T Ç+‘·≈£î
eTT+<äT $Hêï á kÕ] e÷Á‘·+ eTqdüT‡ ∫e⁄≈£îÿeTqï~. ªªne⁄qT.
HêøÏø£ÿ&˚+ |üìµµ? nì eTqdüT‡˝ÀH˚ uÛ≤$+#ê&ÉT. yÓ+≥H˚ ø=ìï HÓ\\
ÁøÏ+<ä≥ »]–q dü+|òüT≥q >∑Ts¡TÔ≈£î e∫Ã+~.ˇø£ ã+<ÛäTe⁄ mø£ÿ&Óø£ÿ&√
|ü⁄D´πøÁå ‘ê\T ‹]– sê>±,Äj·TqqT ªmø£ÿ&É≈î£ yÓfi≤flsT¡ µ? nì yÓ+ø£≥sêeTHé
n&ç>±s¡T.<ëìø±j·Tq ªns¡TD≤#·\+µ nHêïs¡T. Äe÷≥ $q≥+‘√H˚
Äu≤\Tì˝À @<√‘Ó*j·Tì nqTuÛ÷Ñ ‹ ` bÕs¡eX¯´+ ` ÄX¯Ãs¡´+ ø£*–+~.
ns¡TD≤#·\+ nH˚~ mø£ÿ&√ <˚e˝Àø£+˝À >±ø£ áuÛÑ÷$T MT<äH˚ñqï~
nH˚ $wüj·T+ Äj·Tq Vü≤è<äj·÷ìï ø£~*+∫+~. n+‘˚ ªns¡TD≤#·\+µ
Äj·Tq eTqdüT‡˝À ì*∫b˛sTT+~. Ç|ü&É~ >∑Ts¡TÔ≈£î e∫Ã+~.
yÓ+≥H˚ nqï>±]‘√ ‘êqT ã&çøÏb˛‘·THêïqì #Ó|üŒ>±
Hê>∑kÕ«$T ªªÁøÏ+<äqTqï ô|f…˝º À 5/`\THêïsTT. n$ rdüTø¬ [fl Hê ø£fi≤XÊ\
J‘·+ #Ó*¢+#·eTHêï&ÉT. n~≈£L&Ü ‘·q≈£î <Ó’e Ä<˚X¯y˚Tqì uÛ≤$+#ê&ÉT.
yÓ+≥H˚ ns¡TD≤#·˝≤ìøÏ ¬s’˝Ò«e÷sêZìï e÷´|t˝À >∑T]Ô+∫, <ëìøÏ 3
s¡÷bÕj·T\T dü]b˛‘êj·Tì n+#·Hê y˚dæ, $T–*q ¬s+&ÉTs¡÷bÕj·T\T
ø£ì|æ+#˚ dü\ú +˝À ñ+∫, ˝…≥s¡T Áyêdæô|{Ϻ ø£≥Tºã≥º\‘√ 3/`\T rdüTø=ì
ùdºwüqT≈£î yÓfi≤fl&ÉT. Ä ˝ÒK˝ÀÇ˝≤ ñqï~.
ªªHê ‘·+Á&çì nH˚«wæ+#·T≥¬ø’ Äj·Tq Ä<˚X¯+‘√ H˚ìø£ÿ&É
qT+&ç yÓfi¯ó‘·THêïqT, ªÇ~µ ˇø£ dü‘êÿsê´ìπø ãj·T\T <˚s¡T‘·Tqï~.ø£qTø£
 -9-
á $wüj·TyÓTÆmes¡÷ ∫+‹+#·e<äT›. Bìì yÓ~øÏ ø£ìô|≥º{≤ìøÏ &ÉãT“
Ks¡TÃ #˚j·Tqedüs¡+ ˝Ò<äT. ˙ø£fi≤XÊ\ J‘·+ #Ó*¢+#·˝Ò<äT.2/`\T Çø£ÿ&˚
$&ç∫ô|≥ºã&ܶsTT. Ç≥T¢ ..... (dü+‘·ø£+ ˝Ò<äT)
á ˝ÒK˝À yÓTT<ä{Ï yêø£´+ ªH˚qTµ‘√ yÓTT<ä\T ô|{Ϻ ‘·sê«‘·
ªÇ~µ nì yê&É≥+ »]–+~. n+fÒ n|üŒ{Ïπø <˚Vü‰ìï y˚s¡T>± #·÷&É≥+
ÁbÕs¡+uÛÑeTsTT+<äqï e÷≥.
n˝≤ ùdºwüHé≈£î yÓ[fl eT<Ûä´˝À $\T¢|ü⁄s¡+˝À ~–, nH˚ø£
u≤<Ûä\T |ü&ç, ‘·q #Ó$b˛>∑T\T ‘êø£≥Tº ô|{Ϻ, 4 s¡÷bÕj·T\T rdüTø=ì
yê]∫Ãq $TsƒêsTT‘√ ôdô|º+ãsY 1e ‘˚Bq ‹s¡TeD≤íeT˝…’˝À ~>±&ÉT.
nø£ÿ&É≈î£ #˚s>¡ ±H˚ ñ~«>∑ï Vü≤è<äjT· +‘√ <˚yê\j·÷ìøÏ |üsT¡ >¬ ‘êÔ&TÉ . ‘·q≈£î
kÕ«>∑‘·+ #Ó|üŒ{≤ìø±! nqï≥T¢ <˚yê\j·T <ë«sê\˙ï ‘Ós¡#˚ ñHêïsTT.
nø£ÿ&Óe«s¡÷ ˝Òø£b˛e≥+‘√ düsêdü] >∑s¡“¤>∑T&ç˝ÀìøÏ b˛sTT kÕ«$TøÏ ‘·q
sêø£qT ‘Ó*j·TCÒXÊ&ÉT. ‘·+Á&û ! ˙ <ä>∑Zs¡≈£î e#˚ÃXÊqT. Çø£ ˙sTTwüº+
nHêï&ÉT.
‘·sT¡ yê‘· >∑T&ç ãj·T≥≈£î e∫Ã, nj·T´+>∑Tfi¯+ nH˚ #ÓsT¡ e⁄
<ä>∑Zs¡≈£î e∫Ã, Ç+ø£ á yÓTT<äT›≈£î (X¯ØsêìøÏ) $TsƒêsTT m+<äT≈£î ? nì
ÁøÏ‘·+ s√E mes√ $+<äT˝À Ç∫Ãq $TsƒêsTTì Ä #Ós¡Te⁄˝ÀìøÏ $dæ]
y˚ X Ê&É T . ø=+‘· <ä ÷ s¡ + b˛>±H˚ ˇø£ & É T ø£ ì |æ + ∫ ˙ E≥Tº
rdæy˚j·TeT+{≤yê? nì n&É>∑≥+‘√ n+^ø£]+#ê&ÉT. ‘·s¡Tyê‘· ‘·q
eÁkÕÔìï ∫+|æ ∫qï ù|*ø£qT >√Nô|≥Tºø=ì $T–*q eÁkÕÔìï, »+<Ûë´ìï,
‘·q <ä>∑Zs¡ $T–* ñqï ∫\¢s¡ &ÉãT“\qT <˚yê\j·÷ìøÏ m<äTs¡T>± ñqï
ø√H˚sT¡ ˝À bÕs¡yX˚ Ê&ÉT. ÁbÕ|ü+∫ø£ ã+<Ûë\ìï+{Ïì n˝≤ $&ç∫ô|{Ϻ y˚d,æ
ªª˙ Ä»„ Á|üø±s¡+ #˚s¡T≈£îHêïqTµµ nì #ÓãT‘·÷ ns¡TD≤#·˝ÒX¯«s¡Tq≈£î
‘·qqT ‘êqT düs¡« düeTs¡ŒD >±$+#·T≈£îHêï&ÉT. nø£ÿ&ç y˚sTTdüÔ+uÛ≤\
 -10-
eT+&É|ü+˝À ‘·|üdüT‡≈£î ≈£Ls¡TÃHêï&ÉT. nø£ÿ&É |æ\¢\ n\¢] m≈£îÿe
ø±e≥+‘√ bÕ‘êfi¯ *+>∑eTH˚ uÛÑ÷>∑s¡“¤ >∑TVü≤˝ÀìøÏ #˚sê&ÉT. nø£ÿ&çøÏ
me«s¡÷ yÓfi¯fls¡T. n‘·&ÓHêïfi¯ófl nø£ÿ&ÉTHêï&√ ‘Ó*j·T<äT. rÁeyÓTÆq
‘·|dü ‡ü e÷~Û˝À eTTì–b˛j·÷&ÉT. ‘·q <˚V≤ü + MT<ä |ü⁄s¡T>∑T\T bÕ≈£î‘·THêï,
<˚V‰ü ìï |ü⁄s¡T>∑T\T ‘=*#˚dTü HÔ êï,kÕàs¡ø+£ ˝Ò<Tä . ‘·q #·T≥÷º ñqï Á|ü|+ü #·+
>∑T]+∫q ms¡Tπø ˝Ò<äT. m|ü&√ >±ì ÄVü‰s¡+ rdüTø=H˚ yê&ÉT ø±<äT.
X¯Øs¡+ J]í+∫ b˛sTT+~. >√fi¯Sfl, øπ XÊ\T $ø£è‘·+>± ô|]>±sTT. ádæ‹ú ˝À
s¬ +&ÉT eT÷&ÉT dü+e‘·‡sê\T >∑&∫ç b˛j·÷sTT. mes√ #·÷#˚≥|üŒ{ÏøÏ n‘·&ç
<˚Vü≤eTT q+<ä* n<Û√uÛ≤>∑+ qT+&ç e∫Ãq NeTT, HÓ‘·TÔs¡T‘√ H˚\+‘ê
‘·&çdæ b˛sTT ñ+~. nø£ÿ&ç |ü⁄s¡T>∑T\T Äj·Tq X¯Øsêìï ÄVü‰s¡+>±
#˚düT≈£îHêïsTT. Ä ‘·sê«‘· Äj·Tq mø£ÿ&É≈£î e÷s¡T‘·THêï, kÕ<ÛäTe⁄\T
Äj·Tq πøåe÷ìï $#ê]dü÷Ô s¡øÏådüTÔHêïs¡T. Äj·Tq mH√ï <˚yê\j·÷\T,
‘√≥\T,yêVü≤Hê\ >∑<äT\T, >∑TVü≤\T e÷]à ‘·|üdüT‡ ø=qkÕ–+#ês¡T.
1896˝À nø£ÿ&çøÏ #˚]q|üŒ{Ï qT+&ç 1950˝À <˚Vü≤+ #ê*+#˚+‘·es¡≈£î
Äj·Tq ns¡TD≤#·˝≤ìï M&É˝Ò<äT. Äj·Tq @ |ü⁄D´πøåÁ‘êìï <ä]Ù+#·˝Ò<äT.
n˙ï rsêú\T, nìï øπ Áå ‘ê\T Äj·Tq˝ÀH˚ ñHêïsTT. ø£qTø£H˚ 54 dü+ˆˆeTT\T
ns¡TD≤#·˝≤ìï e<ä\˝Ò<äT.
Äj·Tq ns¡TD≤#·\+˝À ñqï dü+>∑‹ ‘Ó\TdüTø=ì
|æq‘·+Á&ç e#êÃ&ÉT. Äj·TqπøMT düe÷<Ûëq+ #Ó|üŒø£ b˛e≥+‘√ ‹]–
yÓfi≤fl&ÉT. ‘·s¡Tyê‘· ‘·q ‘·*¢>±s¡T, nqï Hê>∑kÕ«$T ø£*dæ e#êÃs¡T. ø±ì
kÕ«$T eTqdüT‡ e÷s¡˝Ò<äT. yê]‘√ e÷{≤¢&É≈£î+&Ü ø±–‘·+ô|’ Ç˝≤
ÁyêXÊ&ÉT. ªªyê] yê] ÁbÕs¡ã∆ ø£s¡à\qT ã{Ϻ »>∑ìïj·T+‘· Je⁄\ >∑‹ì
q&ÉT|ü⁄‘·T+{≤&ÉT. @~ »s¡T>∑e˝…H√ n~ »s¡T>∑T‘·T+~. @~ »s¡T>∑sê<√
n~ »s¡T>∑<äT. Ç~ dü‘·´eTT. ø£qTø£ düs√«‘·ÔeTyÓTÆq e÷s¡Z+ eTÚqy˚Tµµ.
 -11-
<ëì‘√ #˚ùd~ ˝Òø£ yês¡T yÓfi≤fls¡T. n|üŒ{Ï qT+&ç kÕ«$T ø=+&ÉMT~
$s¡÷bÕø£å >∑TVü≤≈£î yÓ[fl eTÚqeTT<ë*à rÁe‘·|dü Tü ‡ #˚XÊs¡T. nH˚øe£ T+~
kÕ«$T|ü≥¢ Äø£]¸‘·T˝…’ yê] <äs¡ÙHêìøÏ edü÷Ô ñ+&˚yês¡T. yê]
düeTø£å+˝Àm+<ä]ø√ XÊ+‹ \_Û+∫+~. ø=+<äs¡T ‘·eT dü+<˚Vü‰\T
rs¡TÃø=qT≥≈£î e#˚Ãyês¡T. ø=+<äs¡T kÕ<Ûä≈£î\ øÏ#˚à uÀ<Ûä\ ø√dü+
e#˚Ãyês¡T. ø=+<äs¡T ‘·eT düeTdü´\qT ìy˚~+#·Tø=qT≥¬ø’ e#˚Ãyês¡T.
@ø±s¡D+‘√ mes¡Te∫ÃHê yê] ìsê&É+ãs¡‘≈· L£ , $qÁeT‘·≈î£ n+<äs÷¡
eT+Á‘·eTT>∑T∆\j˚T´yês¡T. Äj·Tq n+<ä]ø° nìï y˚fi¯˝≤ n+<äTu≤≥˝À
ñ+&˚yês¡T. q\T>∑T]‘√ u≤fÒ Äj·Tq ≈£Ls=ÃH˚yês¡T. Áø£eT+>± Äj·Tq
#·T≥÷º ÄÁX¯eT+ yÓ*dæ+~. 1916e dü+e‘·‡s¡+˝À Äj·Tq ‘·*¢ ≈£îe÷s¡Tì
e<ä›≈£î e∫à 1922˝À #·ìb˛j˚T es¡≈£î n+‹eT ø±\eT+‘ê
≈£îe÷s¡Tì‘√H˚ >∑&ç|æ+~.
kÕ«$T nqTÁ>∑Vü≤+ dü+bÕ~+#ê\ì e∫Ãqyê]˝À
ø±e´ø£+sƒ¡ >∑D|ü‹ XÊÁdæÔ eTTKT´\T. Äj·Tq >=|üŒø£$. dü+düÿè‘·
|ü+&ç‘T· \T, ãVüQ Á>∑+<∏øä s£ ,Ô¡ 12 dü+ˆˆ\T ‘·|dü Tü ‡ #˚dqæ |üŒ{ÏøÏ Äj·Tq≈£î
|òü*‘·+ ø£\T>∑˝Ò<äT. nH˚ø£eT+~ •wüß´\T >∑\ Äj·Tq kÕ«$Tì #˚]
dü«dü∫ú ‘·T&Ô j
É ÷· ´&ÉT. Äj·TH˚ kÕ«$TøÏ ªuÛ>Ñ y∑ êHé s¡eTD eTVü≤]¸µ nì ù|s¡T
ô|{Ïqº yês¡T. Ä ‘·sê«‘· nH˚ø£ eT+~ eTVü≤]¸ •wüß´\j·÷´s¡T. sêeTkÕ«$T
nj·T´sY, X‚cÕÁ~kÕ«$T, •e Á|üø±X¯+ |æfiËfl, m#ÓÃe÷àfiŸ, _.$.qs¡•+Vü≤
nj·T´s¡T, X¯ó<ë∆q+<ä uÛ≤s¡‹, jÓ÷– sêeTj·T´ yÓTT<ä\>∑T yês¡T m+<äs√.
Ms¡T>±ø£ $<˚X¯j·TT˝…’q Vü≤+Á|òædt, bÕ˝Ÿ Áã+≥Hé, Áπ>+{Ÿ &É|òt yÓTT<ä\>∑T
yê¬s+<äs√ eTVü≤]¸ì ÄÁX¯sTT+∫ ∫‘·XÔ Ê+‹ì bı+<ës¡T. eTqTwüß´˝Òø±<äT
>√e⁄\T, ø√‘·T\T, ≈£îø£ÿ\T, ñ&É‘·\T, HÓeTfi¯ófl.. mH√ï. yê≥ìï+{Ïì
»+‘·Te⁄\T>± ø±ø£, yê]ì ùdïVæ≤‘·T\T>± >ös¡$+#˚ yê&ÉT eTVü≤]¸.
 -12-
s¡eTD eTVü≤]¸ |òüTq‘· <˚X¯$<˚XÊ\≈£î yê´|æ+∫+~. nH˚ø£ ÁbÕ+‘ê\
qT+&ç, nH˚ø£ <˚XÊ\ qT+&ç n_Ûe÷qT\T eTVü≤]¸ì <äs¡ÙqeTT #˚düTø=ì
uÛÑ≈£îÔ\T>± Çø£ÿ&˚ ñ+&çb˛j·÷s¡T.
s¡eTD eTVü≤]¸ nø£ås¡eTDÏe÷\, $#ês¡ dü+Á>∑Vü≤+,
ns¡TD≤#·˝≤wüøº +£ , ñ|ü<X˚ k¯ Õs¡+ nH˚ ø=ìï Á>∑+<∏ë\T e÷Á‘·yT˚ ÁyêXÊs¡T.
ªH˚HÓe&ÉqTµ? nì ˙˝À ˙e⁄ $#ês¡D #˚ùdÔ eTqdüT‡
nD– dü‘·´yÓTÆq Ä‘·àqT ‘Ó\TdüTø=ì eTT≈£îÔ&Éee⁄‘êe⁄µµ nH˚<˚ kÕ«$T
jÓTTø£ÿ Á|ü<Ûëq ñ|ü<˚X¯+.
‘·q kÕìï<Ûä´+ #˚‘·, #·÷|ü⁄ #˚‘·, yê≈£îÿ#˚‘·, ˇø=ÿø£ÿ
#˚wºü #˚‘· ÄÁ•‘·T\ <äT:U≤ìï b˛>={Ϻ XÊ+‹ì, ‘·‘«Ô· C≤„Hêìï nqTÁ>∑V≤æ dü÷Ô
‘·q ne‘ês¡ ø±s¡´eTTqT |üP]Ô>±$+#·Tø=ì 1950 @Á|æj·T˝Ÿ 14 X¯ó
Áø£yês¡+ sêÁ‹ >∑+.8.47 ≈£î $<˚V≤ü eTT≈£î˝Ô ]’… . 1949˝À m&ÉeT yÓ÷#˚‹ô|’
˝Ò∫q ≈£îs¡T|ü⁄ ô|]– ô|]– 4e÷s¡T¢ X¯ÁdüÔ ∫øÏ‘‡· , sπ &çjT· + ∫øÏ‘‡· #˚dqæ qT
nD>∑ø£ uÛÑ>∑yêqTì X¯Øsêìï ø=\¢>={Ϻ+~. m+‘√u≤<Ûä ø£*–+#˚ á
|ü⁄≥º≈î£ s¡T|ü⁄ uÛ>Ñ y∑ êqTì Á|üXÊ+‘·‘q· T >±ì, nqTÁ>∑V≤ü ø£è‘·´eTT\qT >±ì,
Ä≥+ø£ ô |≥º ˝Ò ø £ b ˛sTTq~. eT‘· T Ô e T+<ä T ˝Ò ≈ £ î +&Ü X¯ Á dü Ô ∫ øÏ ‘ · ‡
»s¡T>∑T‘·Tqï+‘· ùd|üP ∫s¡Tqe⁄«‘√ ñ+&É≥+ <˚Vü≤‘ê<ë‘·à´+ M&çq
uÛÑ>∑yêqTìπø #Ó*¢+~. Á|ü|ü+#·+˝À \ø£å˝≤~ eT+~øÏ Ä<Ûë´‹àø£ #Ó’‘·q´+
ø£*+Z ∫q yês¡T s¡eTD eTVü≤]¸. Á|ü|+ü #· Á|üU≤´‘· ‘·‘«Ô· y˚‘Ô· &܈ˆ sê<Ûëø£èwüHí é
eTVü≤]¸ì <ä]Ù+∫ Äj·Tq eTT≈£îÔ&Éì ôd\$e«≥+ »]–+~.
øö|”q <Ûës¡T\T, Ä»qà ÁãVü≤à#·s¡´ Áe‘· dü+|üqTï\T,
eTÚqÁe‘·T\T, eTVü≤s¡T¸\T, ÁãVü≤àC≤„q dü+|üqTï\T, kÕø屑Y uÛÑ>∑e<ä+X¯
dü+uÛ÷Ñ ‘·T\T, \ø£˝å ≤~ <˚X$¯ <˚oj·TT\≈£î Äsê<Û´ä <Óe’ eTT, ìsê&É+ãs¡T\T,
ø£s¡TD≤ düeTTÁ<äT\T, XÊ+‹ Á|ü<ë‘· nsTTq uÛÑ>∑yêHé s¡eTD eTVü≤]¸ á
 -13-
ñ|ü<˚X¯kÕs¡eTH˚ Á>∑+<∏ëìï Áyêj·T&ÜìøÏ Áù|s¡D ªeTTs¡>∑HêsYµ nH˚ ˇø£
‘·$Tfi¯ø£$. BìøÏ dü+ã+~Û+∫q ø£<∏ä ˇø£{Ï ñqï~.
•e |ü⁄sêD+˝À ˇø£ ø£<ä∏ ñqï~. <ës¡Tø±eq+˝À ø=+‘·
eT+~ eTTqT\T yÓ’~ø£ ø£s¡àø±+&É\≈£î dü+ã+~Û+∫q j·T»„j·÷>±<äT\T
#˚dü÷Ô J$dü÷Ô+&˚yês¡T. yês¡T m+‘√ uÛÑøÏÔ ÁX¯<ä∆\‘√ á ø£s¡àø±+&ÉqT
kÕ–+#˚yês¡T.yês¡T #˚ùd á j·T»„ j·÷>±~ ø£s¡à\ e\¢H˚ ‘·eT ø√]ø£\T
dæ~∆kÕÔj·Tì, ‘·eT≈£î düTK dü+‘√cÕ\T ø£\T>∑T‘êj·Tì, ‘·<ë«sê yÓ÷ø£å
ÁbÕ|æÔ ø£\T>∑T‘·T+<äì qy˚Tàyês¡T. yês¡T mH√ï jÓ÷>∑dæ<äT∆\T ≈£L&Ü
bı+<ä≥+‘√ yê]˝À ø=+‘· nVü≤+ø±s¡+ ø£*–+~. ‘êeTT ìs¡«Væ≤düTÔqï
ø£s¡à\ e\¢H˚ ‘·eT≈£î á dæ<äT∆\T \_Û+#êj·Tì,Ç+<äT˝À uÛÑ>∑e+‘·Tì
Á|üy˚Tj·T+ @MT ˝Ò<äì ìX¯ÃsTT+#ês¡T. mìï dæ<äT∆\T bı+~Hê yês¡T
dü+|üPs¡íyÓTÆq Äq+<ëìï, ‘·è|æÔì, bı+<ä˝Òø£ b˛‘·THêïs¡T. yês¡+<ä]øÏ
Ä‘·àC≤„Hêìï ø£*–+∫, yê] ÁuÛÑeT\qT b˛>={Ϻ— yê] <äT:U≤ìï,
ndü+‘·è|æÔì b˛>={Ϻ— yê]øÏ XÊX¯«‘· Äq+<ä+ ø£*–+#ê\H˚ dü+ø£\Œ+
ø£*–+~ |üs¡eT•e⁄ìøÏ. yÓ+≥H˚ |üs¡eT•e⁄&ÉT ˇø£ j·TTe≈£î&Ó’q kÕ<ÛäTe⁄
s¡÷|ü+˝À ø£s¡àø±+&É\T kÕ–düTÔqï eTTqT\ e<ä›≈£î #˚s¡T≈£îHêï&ÉT. Çø£ÿ&˚
eTqø=ø£ nqTe÷q+ ø£\T>∑T‘·T+~. @e÷Á‘·+ C≤„q+ ˝Ò≈£î+&Ü, πøe\+
j·T»„ j·÷>±~ Áø£‘·Te⁄\T Ä#·]+#˚ eTTqT\≈£î uÛÑ>∑e+‘·Tì kÕø屑êÿs¡+
m˝≤ ø£*–+~? ô|>’ ± yês¡T ‘·eT ø£sà¡ ˝Ò ‘·eT≈£î |ò*ü ‘êìïkÕÔjT· ì q$Tàq
yês¡T >∑<ë! uÛÑ>∑e+‘·Tì Á|üy˚Tj·T+ @MT˝Ò<äì q$Tàqyês¡T >∑<ë! Çø£ÿ&˚
eTq+ ˇø£ øÏ≥T≈£îqT ‘Ó\TdüTø√yê*. XÊÁkÕÔ\˝À j·T»„, <ëq, ‘·|üdüT‡\T
dü‘·ÿs¡à\ì, yê{Ïì #˚dü÷Ô+&Ü\ì #Ó|üŒ≥+ »]–+~.yês¡TuÛÑøÏÔ ÁX¯<ä∆\‘√
j·T»„ ø£s¡à\qT #˚XÊs¡T. nsTT‘˚ yê{Ï ø±s¡D+>± ø£*–q dæ<äT∆\‘√
nVü≤+ø±s¡+ ô|]– uÛÑ>∑e+‘·TìøÏ <ä÷s¡eTj·÷´s¡T. nsTTHê ø£s¡à\qT
 -14-
e<ä\˝Ò<Tä . me¬s‘’ ˚ dü‘ÿ· s¡à\T Ä#·]kÕÔs√, yê]øÏ uÛ>Ñ e∑ +‘·Tì nqTÁ>∑V≤ü +
‘·|üŒø£ ø£\T>∑T‘·T+~. Ä nqTÁ>∑Vü≤+ ˇø£ eTVü‰‘·Tàì s¡÷|ü+˝ÀH√, ˇø£
>∑Ts¡Te⁄ s¡÷|ü+˝ÀH√ ø£*– yê] <ë«sê Á|üj÷Ó »q+ dæ~d∆ Tü +Ô ~. eTVü‰‘·Tà\
<äs¡Ùq+ e\¢, >∑Ts¡Te⁄\ kÕ+>∑‘·´+ e\¢ ªC≤„qdæ~∆µ ø£\T>∑T‘·T+~. ◊‘˚
yê]ì $X¯«dæ+∫ yê] <ë«sê ñqï‘· dæ‹ú øÏ yÓfifl‚ +<äT≈£î ø=+<äsT¡ Á|üjT· ‘·ï+
#˚kÕÔsT¡ . ø=+<äsT¡ Á|üjT· ‘·ï ˝À|ü+‘√ $|ò\ü eTe⁄‘ês¡T. n~ y˚sπ $wüjT· +.
Ç|ü&ÉT »]–+~ ≈£L&Ü n<˚. eTTqT\ jÓTTø£ÿ dü‘·ÿs¡à\
ø±s¡D+>±H˚ uÛÑ>∑e+‘·Tì nqTÁ>∑Vü≤+ \_Û+∫+~. nsTT‘˚ Ä eTTqT\T
<ëìì m˝≤ ñ|üjÓ÷–+#·T≈£îHêïs√ #·÷<ë›+. ‘·eT m<äT≥ Á|ü‘·´ø£åyÓTÆq
j·TTe≈£îDÏí yês¡dü\T #·÷&ÉH˚ ˝Ò<äT. #·÷∫Hê |ü{Ϻ+#·Tø√H˚ ˝Ò<äT. yês¡T
yê]yê] ø£sà¡ \˝À ìeT>∑ïeTj·÷´s¡T. nsTT‘˚ Ä eTTqT\ uÛ≤s¡´\T e÷Á‘·+
Ä j·TTe≈£îDÏí #·÷∫ n‘·&ç s¡÷bÕìøÏ yÓ÷Vü≤|üs¡eX¯ó˝…’ n‘·&ç yÓ+≥ã&ç
b˛j·÷s¡T. n˝≤ m+‘·<÷ä s¡+ yÓfi≤fls√, mø£ÿ&É≈î£ yÓfi≤fls√ yê]πø ‘Ó*j·T<äT.
nsTT‘˚ Ä j·TTe≈£îDÏí e<ä\≈£î+&Ü ‹s¡T>∑T‘·THêïs¡T. Çø£ÿ&É á
eTT˙X¯«s¡T\T ‘·eT uÛ≤s¡´\T ø£ì|æ+#·ø£ b˛e{≤ìï >∑eTì+∫, #˚düTÔqï
ø£sà¡ \qT mø£ÿ&çeø£ÿ&˚ e~˝Òdæ ‘·eT uÛ≤s¡´\qT yÓ‘T· ≈£îÿ+≥÷ Ä eqeT+‘ê
‹s¡T>∑T‘·THêïs¡T. n˝≤ ‹]– ‹]– ˇø£ Á|ü<˚X¯+˝À ‘·eT uÛ≤s¡´\qT
ø£qT>=Hêïs¡T. yês¡TuÛsÑ \Ô¡ yÓ|’ ⁄ü ≈£î #·÷&É≈î£ +&Ü Ä j·TTe kÕ<ÛTä e⁄ yÓ+≥|ü&ç
yÓfi¯óÔHêïs¡T. Ç~ #·÷∫q eTTqT\≈£î ÄÁ>∑Vü≤+ ø£*–+~. Bìø£+‘·{ÏøÏ
ø±s¡D+ Ä j·TTekÕ<ÛäTy˚ qì ìX¯ÃsTT+#·Tø=ì, n‘·DÏí Vü≤‘·e÷s¡Ã{≤ìøÏ
yê] jÓ÷>∑ X¯≈î£ \Ô qT, dæ<Tä \∆ qT ñ|üj÷Ó –+∫ nH˚ø£ Äj·TT<Ûë\T düèwæ+º ∫
n‘·&ç MT~øÏ e~˝≤s¡T.nsTT‘˚ mìï s¡ø±\ Äj·TT<Ûë\T ‘·qô|’ |ü&TÉ ‘·THêï
@e÷Á‘·+ #·*+#·≈£î+&Ü, u…<äs¡≈£î+&Ü Ä j·TTe kÕ<ÛäTe⁄ ∫s¡Tqe⁄«‘√
Á|üXÊ+‘·+>± ñ+&çb˛j·÷&ÉT. eTTqT\T ‘·eT≈£îqï dæ<äT∆\ìï+{Ïì
 -15-
Á|ü j Ó ÷ –+#ês¡ T ø±ì Ä j· T Te≈£ î DÏ í @MT #˚ j · T ˝Ò ø £ b ˛j· ÷ s¡ T .
uÛÑ>∑e+‘·T&ç∫Ãq dæ<äT∆\T uÛÑ>∑e+‘·TDÒí$T #˚j·T˝Òe⁄. n‘·&ÉT ∫s¡Tqe⁄«\T
∫+~dü÷Ô $˝≤dü+>± n≥÷Ç≥÷ ‹s¡T>∑T‘·÷Hêï&ÉT. á <äèXÊ´ìï #·÷∫q
eTTqT\≈£î ø£qT$|ü ø£*–+~. ‘·eT≈£î \_Û+∫q dæ<äT∆\T @M ‘·eTqT
s¡øÏå+#·˝Òø£ b˛j·÷j·Tì, BìøÏ ø±s¡D+ Ä e∫Ãqyê&ÉT kÕe÷q´
kÕ<ÛäTj·TTe≈£î&ÉT ø±<äT, kÕø屑·TÔ |üs¡eT•e⁄&˚qì Á>∑Væ≤+#ês¡T.‘·eT
‘·|ü\qT ø£å$T+∫ ‘·eTqT nqTÁ>∑Væ≤+#·eTì n‘·ì bÕ<ë\ô|’ |ü&ç
y˚&TÉ ≈£îHêïs¡T. ‘·eT <äT:U≤\˙ï ‘=\–, Äq+<ä+ ø£\>∑{≤ìøÏ ‘·–q dæ<Tä \∆ T
Á|ükÕ~+#·eTì yês¡T |üs¡eT•e⁄ì y˚&ÉT≈£îHêïs¡T. <äT:U≤\T ø£\>∑{≤ìøÏ,
n$ ‘=\>∑ø£ b˛e{≤ìøÏ ø±s¡D+ ªdæ<Tä \∆ Tµ ˝Òø£ b˛e≥+ ø±<äì, Ä‘·àC≤„q+
˝Òø£b˛e≥y˚Tqì, Ä‘·àC≤„q+ e\¢H˚ düeTdüÔ <äT:U≤\T ìeè‹ÔjÓÆT XÊX¯«‘·
Äq+<ä+ ø£\T>∑T‘·T+<äì |üs¡eT•e⁄&ÉT yê]øÏ Væ≤‘· uÀ<Ûä#˚dæ, yê]
nuÛÑ´s¡úqô|’ yê]øÏ Ä‘·àC≤„Hêìï Á|ükÕ~+#ê&ÉT.
•e|ü⁄sêD+˝Àì á ø£<∏äqT ‘·$Tfi¯ ø£$ ªeTTs¡T>∑HêsYµ
Á>∑+<Ûä s¡÷|ü+˝À Áyêdæ, ∫e]˝À |üs¡eT•e⁄ì #˚‘· eTTqT\≈£î
uÀ~Û+#·ã&çq Ä‘·àC≤„Hêìï e÷Á‘·+ Áyêj·T≈£î+&Ü e~˝ÒXÊ&ÉT. m+<äTø£+fÒ
Ä‘·àC≤„Hêìï >∑T]+∫ #ÓbÕŒ\Hêï, Áyêj·÷\Hêï πøe\+ Á>∑+<∏ë\T #·~y˚
ø£e⁄\≈£î, |ü+&ç‘·T\≈£î ns¡Ω‘· ˝Ò<äT. <ëìøÏ Ä‘·àC≤„q dü+|üqTï\T, ÁãVü≤à
ìwüߘ˝…’q yêπs ns¡TΩ\T ` nì q$Tàqyê&ÉT eTTs¡T>∑HêsY ø£$. n+<äTπø
Äj·Tq uÛÑ>∑yêHé s¡eTD eTVü≤]¸ì dü+<ä]Ù+∫, ‘·q Á>∑+<∏ëìï >∑T]+∫
#Ó|æŒ, ∫e]˝À |üs¡eT•e⁄ì C≤„quÀ<ÛäqT ‘êqT $&ç∫ô|{Ϻq dü+>∑‹
#Ó|Œæ ª‘·eTπs áÁ>∑+<∏ëìï |üP]Ô>±$+#ê*µ nì ÁbÕ]ú+#ê&ÉT. Ä n]ú+∫q
düeTj·T+ m{Ϻ<√ ` Ä ø£$ n<äèwüº+ e\¢, eTq+<ä] n<äèwüº+ e\¢
eTVü≤]¸ n+^ø£]+∫, ‘·$Tfi¯+˝À á ñ|ü<X˚ k¯ Õsêìï ÁyêXÊs¡T. Ä ‘·sT¡ yê‘·
 -16-
Äj·TH˚ Bìì eTfi¯j·÷fi¯+,‘Ó\T>∑T, dü+düÿè‘·+˝ÀìøÏ nqTe~+#ês¡T.
Ç~ dü+düÿè‘·+˝Àì ñ|ü<˚X¯kÕs¡+.
ñ|ü<˚X¯kÕs¡+
ªø£s¡àjÓ÷>∑+µ
Ç~ 30 XÀ¢ø±\‘√ ñqï ∫qï Á>∑+<∏ä+. á XÀ¢ø±\qT
ª\*‘· eè‘êÔ\Tµ n+{≤s¡T. ∫qï ∫qï |ü<ë\‘√ dü÷Á‘ê\ s¡÷|ü+˝À
ø£ì|ækÕÔsTT. nsTT‘˚ nq+‘·yÓTÆq ns¡∆+‘√ $\dæ˝Ò¢ C≤„qs¡‘êï\T Ç$.
á 30 C≤„q s¡‘êï\˝À nq+‘·yÓTÆq $C≤„Hêìï eTVü≤]¸ ìøÏå|üÔ+ #˚XÊs¡T.
‹quÀ‘·÷ s¡T∫ n&É>∑≥yÓT+<äT≈£î? Á|ü<ÛäeT s¡‘êïìï #·÷&É+&ç.
XÀ¢ˆˆ ø£s¡TÔ s껄j·÷ ÁbÕ|ü´‘˚ |òü\+ ˆ
ø£s¡àøÏ+|üs¡+ ø£s¡à‘·»®&É+ ˆˆ `1
Á|ü‹|ü<ës¡∆+ :` ø£s¡TÔ: Ä»„j·÷ R düèwæºø£s¡Ô (uÛÑ>∑e+‘·Tì) Ä»„ Á|üø±s¡y˚T—
|òü\+ ÁbÕ|ü´‘˚ R ø£s¡à|òü\+ edüTÔqï~— ø£s¡à»&É+ R ø£s¡à »&É+ >∑qTø£,
øÏ+ R @ $<Ûä+>±— ‘·‘Y ø£s¡à R Ä »&ÉyÓTÆq ø£s¡à: |üs¡+ R ÁX‚wüºyÓTÆq~
W‘·T+~?
uÛ≤e+ :` »>∑‘·TÔ≈£î ø£s¡Ô nsTTq uÛÑ>∑e+‘·Tì ìs¡íj·T+ Á|üø±s¡+>±H˚
eTq≈£î ø£sà¡ |ò˝ü ≤\T \_ÛdTü HÔ êïsTT. ø£sà¡ @yÓ÷ »&ÉyTÓ qÆ ~. ø£qTø£H˚ ‘·q+‘·≥
‘êqT>± |òü*‘ê\ìe«˝Ò<äT. n{Ϻ »&ÉyÓTÆq ø£s¡à @$<Ûä+>± ÁX‚wüºyÓTÆq
<Í‘·T+~? @ $<Ûä+>± n~ Ä‘·àkÕø屑êÿsêìï ` yÓ÷øå±ìï ø£*–düTÔ+~?
yê´K´ :` @ Á>∑+<ÛëHÓ’ïHê ÁbÕs¡+_Û+#˚≥|ü⁄&ÉT uÛÑ>∑e+‘·Tì düà]+#·≥+
˝Ò<ë eT+>∑fi¯yê#·ø±ìï Á|üjÓ÷–+#·≥+ •cÕº#ês¡ kÕ+Á|ü<ëj·T+. nH˚ø£
ñ|üìwü‘·TÔ\T, ÁãVü≤àdü÷Á‘ê\T ªn<Ûäµ nH˚ eT+>∑fi¯ yê#·ø£+‘√
ÁbÕs¡+_Û+#·ã&ܶsTT. y˚<ë+‘√|üHê´dü+ ÁbÕs¡+_Û+#˚≥|ü&ÉT ≈£L&Ü
 -17-
z+ø±s¡+‘√ ÁbÕs¡+_ÛkÕÔ+. Ç<ä+‘ê <˚ìøÏ ? n+fÒ ` eTq+ ÁbÕs¡+_Û+∫q
ø±s¡´+ ìs¡«|òüTï+>± |ü]düe÷|æÔ ø±yê*, nH˚ ñ<˚›X¯+‘√H˚ Ç˝≤ #˚kÕÔ+.
eT] Çø£ÿ&É ≈£L&Ü l s¡eTD eTVü≤]¸ ø£s¡TÔ: Ä»„j·÷ n+≥÷
»>∑ ì ïj· ÷ eT≈£ î &Ó ’ q ø£ s ¡ Ô q T ` uÛ Ñ > ∑ e +‘· T ì dü à ]dü ÷ Ô Á>∑ + <∏ ë ìï
ÁbÕs¡+_ÛdTü HÔ êïs¡T. ø£sÔ¡ n+fÒ düèwæøº s£ Ô¡ ` dæ‹ú ø£sÔ¡ ` \j·Tø£sjÔ¡ TÆÓ , Á‹eT÷]Ô
dü«s¡÷|ü⁄&Ó’q |üs¡e÷‘·àj˚T. Äj·TH˚ á düeTdüÔ Á|ü|ü+#·eTTq≈£î
ø±s¡DyÓTÆqyê&ÉT, Ä<Ûës¡uÛÑ÷‘·yÓTÆqyê&ÉT. n{Ϻ |üs¡e÷‘·à düàs¡D‘√
áÁ>∑+<Ûëìï ÁbÕs¡+_Û+#·≥+ •cÕº#ês¡ kÕ+Á|ü<ëj·÷ìøÏ nqT>∑TDy˚T.
ø£s¡TÔ: Ä»„j·÷ ÁbÕ|ü´‘˚ |òü\+ n+≥THêïs¡T eTVü≤]¸. n+fÒ uÛÑ>∑e+‘·Tì
Ä»„ e\¢H˚ Äj·Tq ìs¡íj·÷qTkÕs¡+>±H˚ ø£s¡à|òü\+ \_ÛdüTÔqïB nì.
Á|ü|+ü #·eT+‘ê ø£sà¡ \‘√ ì+&çñqï~. á ˝Àø£+˝À Á|ü‹
ÁbÕD° ìs¡+‘·s+¡ @<√ ø£sà¡ #˚d÷ü HÔ ˚ ñ+&Ü*. ø£sà¡ \T #˚jT· ≈£î+&Ü ˇø£ÿø£Då +
≈£L&Ü »s¡>∑<äT. n+<äTπø uÛÑ>∑eBZ‘·˝À ªªqVæ≤ø£•Ã‘Y ø£åDeT|æC≤‘·T
‹wü˜‘·´ø£s¡àø£è‘Yµµ nHêïs¡T. e÷qe⁄\T ‘·|üŒ $T–*q ÁbÕDT\˙ï @
ÇHéf…q¸Hé ˝Ò≈£î+&Ü, @ ñ<˚›X¯eTT ˝Ò≈£î+&Ü, yê{Ï Áù|s¡D\qT ã{Ϻ,
n\yê≥¢qT ã{Ϻ, ÇHédæº+ø˘ºqT ã{Ϻ n$ ø£s¡à\T #˚düTÔ+{≤sTT. ø±ì
e÷qe⁄&ÉT e÷Á‘·+ ãT~∆˝Àì ø√]ø£\≈£î, dü+ø£˝≤Œ\≈£î, ÄX¯\≈£î,
ÄX¯j·÷\≈£î nqT>∑TD+>± ø±yê\ì ø£s¡à\qT #˚düTÔ+{≤&ÉT. ø=ìï
ì‘·´ø£s¡à\qT n‘·&ÉT n\yê≥T>± #˚düTÔ+{≤&ÉT. n$>±ø£ ø=ìï HÓ’$T‹Ôø£
ø£s¡à\qT ` n$ ÁXÖ‘· ø£s¡à\T >±ì, kÕàs¡Ô ø£s¡à\T >±˙, ˝ÖøÏø£ ø£s¡à\T
>±ì ˇø£ ÇHéf…q¸Hé‘√, Ä˝À#·q‘√, ÄX¯‘√, ÄX¯j·T+‘√, ñ<˚›X¯+‘√
#˚dTü +Ô {≤&ÉT. n˝≤ #˚dqæ ø£sà¡ \≈£î |ò*ü ‘ê\qT bı+<äT‘·T+{≤&ÉT. ø±ø£b˛‘˚
n$ ‘·q≈£î dü+‘·è|æìÔ , dü+‘√cÕìï ø£*–+#·q÷ e#·T× ø£*–+#·øb£ ˛q÷
e#·TÃ.
 -18-
nsTT‘˚ á e#˚Ã ø£s¡à |òü˝≤\˙ï #˚dæq ø£s¡à\ ø±s¡D+>±
edüTÔqïy˚ >∑qTø£— Ä |òü˝≤\ì#˚Ã~ Ä ø£s¡à˝Òqì ny˚ dü«‘·+Á‘·+>±
|òü*‘ê\ìkÕÔj·Tì, Ç+<äT˝À uÛÑ>∑e+‘·Tì Á|üdüøÏÔ @MT ˝Ò<äT nì
MTe÷+dü≈î£ \ n_ÛÁbÕj·T+. uÖ<äe∆ T‘·+ ≈£L&Ü n<˚ #ÓãT‘·Tqï~. nsTT‘˚
á n_ÛÁbÕj·÷\qT s¡eTD eTVü≤]¸ á yÓTT<ä{Ï XÀ¢ø£+ <ë«sê
K+&çdüTÔHêïs¡T. y˚<ä <Ûäsêàìï düeT]∆düTÔHêïs¡T.
ndü\T me¬s’Hê ø£s¡à˝…+<äT≈£î #˚kÕÔs¡T? @<√ ndü+‘·è|æÔ
` ø=s¡‘· ñ+&É≥+ e\¢. @$T{≤ ndü+‘·è|æÔ? |ü]|üPs¡íyÓTÆq, <äT:K
s¡Væ≤‘·yÓTÆq XÊX¯«‘· Äq+<ä+ ˝Òø£b˛e≥y˚T. á ndü+‘·è|æÔ n+<ä]˝Àq÷
ñ+≥Tqï~. ø±ì <ëìì ‘=\–+#·Tø=ì XÊX¯«‘·, |ü]|üPs¡í, <äT:K s¡Væ≤‘·
Äq+<ëìï bı+<ä{≤ìøÏ me]øÏ ‘√∫q ø£sà¡ \T yês¡T #˚dTü HÔ êïs¡T. n+<äs÷¡
ˇø£s¡ø£+>± #˚j·T≥+ ˝Ò<äT. n+<äTπø n+<ä]ø° ˇπø s¡ø£yÓTÆq |òü*‘·eT÷
ø£\>∑≥+ ˝Ò<äT.
|òü*‘ê\qT ø£s¡à˝Ò dü«j·T+>± ÇdüTÔHêïj·÷? nì
|ü]o*<ë›+. ø=+<äs¡T ˇπøs¡ø£yÓTÆq ø£wüº+ #˚dü÷Ô ñ+{≤s¡T. ø±ì yê]øÏ
e#˚à |ò*ü ‘·+˝À ‘˚&Ü ñ+≥Tqï~. Ç<äs› T¡ s¬ ‘’ T· \T Á|üøÿ£ Á|üøÿ£ H˚ ñqï bı˝≤˝À¢
ˇπø |ü+≥qT |ü+&çkÕÔs¡T. ˇø£ÿ] #˚‘·H˚ bı\+ <äTìï+#ês¡T. ˇπøs¡ø£+
$‘·ÔHê\T, eT+<äT\T ø=ìyê&Üs¡T. ˇπø $<ÛäyÓTÆq e´ekÕj·T+ #˚XÊs¡T.
nsTTHê yê]øÏ e#˚à |òü*‘ê\T ˇπøs¡ø£+>± ñ+&É≥+ ˝Ò<äT. m+<äTe\¢?
Ç<ä›s¡T $<ë´s¡Tú\T#·ø£ÿ>± #·~$ eT+∫ e÷s¡Tÿ\‘√
bÕdüj·÷´s¡T. Ç<ä›s¡÷ &Üø£ºs¡¢j·÷´s¡T. ø±ì Ç<ä›]ø° y˚s¡T y˚s¡T |òü*‘ê\T.
ˇø£]øÏ eT+∫ù|s¡T Á|üU≤´‘·T\T e∫ÃqjYT. Ä<ëj·T+ u≤>± ñqï~.
eTs=ø£]øÏ ÁbÕø°ºdt @ e÷Á‘·+ ˝Ò<äT. m+<äTe\¢?
ˇø£&ÉT #ê˝≤ ‘Ó*$>∑\yê&ÉT. n‘·&ç ùdïVæ≤‘·T&ÉT ‘Ó*$
 -19-
‘·≈£îÿeyê&ÉT. Ç<ä›s¡÷ ˇπø yê´bÕs¡+ ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T. ‘Ó*$>∑\yê&ÉT
~yê˝≤ rXÊ&ÉT. ‘Ó*$ ‘·≈£îÿe yê&ÉT >=|üŒ ©&ç+>¥ cÕ|ü⁄ q&ÉT|ü⁄‘·÷
{ÖHé˝ÀH˚ Á|ü<ÛäeTT&ÉT>± ñHêï&ÉT. m+<äTe\¢?
ø£s¡à\πø >∑qTø£ |òü*‘ê\ì#˚à X¯øÏÔ ñ+fÒ n$ ‘·|üŒ≈£î+&Ü
ˇπø ø£s¡à≈£î ˇπø |òü*‘·+ Çyê«* >∑<ë! n˝≤ Çe«˝Ò<˚$T?
eT+∫ ˝≤uÛ+Ñ sêyê\ì yê´bÕs¡+ #˚ùdÔ qwü+º edüTqÔ ï~.
Ç+‘· sêyê* nqTø=+fÒ n+‘˚ sêe≥+ ˝Ò<äT. ˇø=ÿø£ÿ|ü&ÉT
}Væ≤+#·q+‘· ˝≤uÛ≤˝§düTÔHêïsTT. n+fÒ |òü*‘ê\qT bı+<ä≥+˝À @<√
n<äèX¯´ X¯øÔÏ Vü≤dü+Ô ñ+<äqïe÷≥. n<˚ uÛ>Ñ e∑ +‘·T&ÉT. ø£sT¡ :Ô nì #Ó|Œü ≥+
»]–+~.
ì»+>± n<äèX¯´X¯øÔÏ nsTTq uÛ>Ñ e∑ +‘·T&˚ ø£sà¡ |ò˝ü ≤\ì#˚Ã
yê&ÉT nì #Ó|üŒ&ÜìøÏ >=|üŒ s¡TEe⁄ ñqï~. @$T≥~?
eTq+ m|ü&√ #˚dæq ø£s¡à\≈£î |òü*‘êìï Ç|ü&ÉT
bı+<äT‘·THêï+. ndü\T mH√ï »qà\ eTT+<äT #˚dqæ ø£sà¡ \ |ò˝ü ≤ìï Ç|ü&ÉT
bı+<äT‘·THêïeT+fÒ Ä ø£sà¡ \ jÓTTø£ÿ C≤„Hêìï ‘Ó*dæq yê&ÉT, Ä ø£sà¡ \qT
#˚dqæ |ü&ÉT #·÷∫qyê&ÉT, Ä ø£sà¡ \ |ò\ü + n|ü&ÉT bı+<ä≈î£ +&Ü #·ìb˛sTT
eTs=ø£ s¡÷|ü+˝À Ç|ü&ÉT |ü⁄{ϺHê n‘·&˚ Ç‘·&ÉT nì >∑T]Ô+#·>∑\
düs¡«E„&ÉT, ø£s¡à\T #˚dæq yê&ÉT #·ìb˛sTTHê ‘êqT #·ìb˛≈£î+&Ü
XÊX¯«‘·+>± m|ü&É÷ ñ+&˚yê&ÉT ˇø£&ÉT ñ+&ÉãfÒº >∑<ë! Ä ø£s¡à\≈£î
‘·–q |òü˝≤ìï ìs¡ísTT+∫ Ç|ü&ÉT ÇdüTÔHêï&ÉT. n+fÒ Ä düs¡«E„&ÉT,
#êe⁄|ü⁄≥Tºø£\T ˝Ò≈£î+&Ü nìï ø±˝≤\˝À ñqï ì‘·T´&ÉT, ìsêø±s¡T&ÉT,
düs«¡ yê´|ü≈î£ &ÉT, ø£sà¡ \ >∑‹øÏ ìj·÷eT≈£î&ÉT nsTTqyê&ÉT Ä uÛ>Ñ e∑ +‘·T&ÉT
>±ø£ eT¬ses¡T? ø£s¡à˝ÒyÓ÷ »&É+ >∑qTø£ yê{ÏøÏ á X¯øÏÔ ˝Ò<äT. ø£qTø£
uÛÑ>∑e+‘·T&˚ ªø£s¡à|òü\ Á|ü<ë‘·µ nì n+^ø£]+#·ø£ ‘·|üŒ<äT. n+<äTπø
 -20-
uÛÑ>∑e+‘·Tì ø£sêà<Ûä´≈£åî&ÉT n+{≤s¡T. Á|ü‹ ø£s¡à≈£î <ëìì ìs¡«Væ≤+∫q
Áø£e÷ìï ã{Ϻ, <ëì yÓqTø£qTqï ñ<˚›XÊìï ã{Ϻ, ‘·–q Á|ü‹|òü˝≤ìï
m|ü&çyê«˝À, m˝≤ Çyê«˝À, m+‘· Çyê«˝À ìs¡ísTT+#˚~ uÛÑ>∑e+‘·T&˚.
Ç#˚Ã~ Äj·TH˚.
ì»+>± ø£s¡à\T #˚ùd~ H˚qT. ø±ì |òü*‘ê\T e÷Á‘·+
Hê #˚‘·T˝À¢ ˝Òe⁄. ñ+fÒ m|ü&É÷ eT+∫ |òü*‘ê˝Ò ‘Ó#·TÃ≈£î+{≤qT >±ì,
#Ó&ɶ |òü*‘ê\qT, <äT:K |òü*‘ê\qT, ndü+‘·è|æÔ ø£*–+#˚ |òü*‘ê\qT
m+<äT≈£î ‘Ó#·TÃ≈£î+{≤qT? n+fÒ ø£s¡à\T #Ój·T´≥+ Hê#˚‘·T˝À¢ ñqï<˚
>±ì |òü*‘ê\T e÷Á‘·+ Hê #˚‘·T˝À¢ ˝Òe⁄. Je⁄&ç #˚‘·T˝À¢ ˝Ò<äT. n+fÒ
BìøÏ ø±s¡D+ Je⁄ì ø£qï y˚¬s’q~ ˇø£{Ï ñ+&Ü*. n<˚ uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT.
n+<äTøπ ^‘·˝À ªªø£sà¡ DÒ´ yê~Ûø±s¡ùdÔ e÷|ò˝ü wÒ ßü ø£<ë#·qµµ nHêïs¡T. n+fÒ
ø£s¡à\T #˚j·T≥+˝ÀH˚ ˙≈£î n~Ûø±s¡+ ñqï~. |òü*‘·+ ø√s¡e<äT› nì.
n+fÒ Çø£ÿ&É ì»yÓTÆq ns¡∆+ |òü*‘·+ bı+<ä≥+˝À ˙≈£î n~Ûø±s¡+ ˝Ò<äT
nì >±<äT, n~Ûø±s¡+ ‘·|üŒ≈£î+&Ü ñqï~. ‘·|üŒ≈£î+&Ü |òü*‘êìï
bı+<äT‘êe⁄. nsTT‘˚ ªe÷|ò˝ü wÒ ßü µ n+fÒ |ò*ü ‘·+ ø√s¡e<äT.› n+fÒ |ò*ü ‘·+
MT<ä <äèwæº e<äT› nì. m+<äTø£+fÒ ˙e⁄ ø√]q |òü*‘·+ edüTÔ+<√ sê<√
‘Ó*j·T<äT. m˝≤+{Ï |ò*ü ‘·+ edüT+Ô <√, m|ü&ÉT edüT+Ô <√ ≈£L&Ü ‘Ó*j·T<äT.
|òü*‘·+ MT<ä <äèwæº ô|{Ϻq#√ ‘·–q |òü*‘·+ ` ø√]q |òü*‘·+ sêq|ü&ÉT
<äT:K|ü&Ü*, u≤<Û|ä &ü Ü*, ìsêX¯ ìdüŒèVü≤ #Ó+<ë*. ø£qTø£ ndü\T |ò*ü ‘·+
MT<ä <äèwæº ô|≥º≈£î+&Ü ˙ ø£s¡à\T kÕ–+#·T nì e÷Á‘·y˚T. Bì e\¢
ø£s¡à\≈£î ‘·–q |òü*‘ê\qT ìs¡ísTT+∫ Ç#˚Ãyê&ÉT uÛÑ>∑e+‘·T&˚ nì
ns¡∆eTÚ‘·T+~. Äj·Tq m≥Te+{Ï |üø£åbÕ‘· ãT~∆ ˝Ò≈£î+&Ü, @ bıs¡bÕ≥T
|ü&≈É î£ +&Ü, ˝…øÿ£ Á|üø±s¡+, #·≥º Á|üø±s¡+ ` Äj·Tq #·≥+º Á|üø±s¡+, <Ûsä à¡ +>±
sêe\dæq <ëìH˚ Çdü÷Ô ñ+{≤&ÉT.
 -21-
ì»+>± ø£sà¡ ˝Ò |ò*ü ‘ê*ï Çyê«* n+fÒ |ò˝ü ≤ìï ˝…øÿ£ >∑fºÒ
‘Ó*$ yê{ÏøÏ ñ+&Ü*. #˚ùd yêì ñ<˚X› Êìï ø£ìô|≥º >∑*>π ‘Ó*$ e⁄+&Ü*.
yêsTT<ë\ |ü<‹∆ä ˝Ò≈î£ +&Ü m|üŒ{Ï |ò*ü ‘ê*ï n|ü&˚ Çyê«*. m+<äTø£+fÒ
m|ü&√ Ç<ë›+ n+fÒ |ü⁄#·TÃø=H˚ yê&ÉT ñ+&=#·TÃ. b˛e#·TÃ. eT∞fl
n‘·DÏí ø£ìô|{≤º\+fÒ kÕ<Ûä´e÷? ø±H˚ø±<äT. m+<äTø£+fÒ ø£s¡à\T »&É+.
»&ÉyÓTÆq ø£s¡à\T |òü˝≤ìï ìs¡ísTT+∫ Çe«˝Òe⁄. ˇø£&ÉT≈£L*|üì #˚kÕÔ&ÉT.
kÕj·T+Á‘êìøÏ n‘·&çøÏ ≈£L* &ÉãT“ sêyê*. Ä |üH˚ ÇdüTÔqï<ë? ˝Ò<äT.Ä
|üìì ã{Ϻ ˝…ø£ÿ>∑{Ϻ j·T»e÷ì ÇdüTÔHêï&ÉT. ˇø£y˚fi¯ Äs√E n‘·&ÉT
rdüTø√˝Òø£b˛‘˚ eTs¡T s√E ÇdüTÔHêï&ÉT.n+fÒ |òü˝≤ìï dü«j·T+>± ø£s¡à
Çe«˝Ò<äT nì ‘˚*b˛sTT+~.
Ç{Ϻ »&ÉyÓTÆq ø£s¡à ÁX‚wüºyÓTÆq<ë? ñ‘·ÿèwüºyÓTÆq<ë?
yÓ÷ø£<å ëj·Tø£yTÓ qÆ <ë? J$‘· kÕ|ò˝ü ≤´ìøÏ qeTTàø√<ä–q<ë? nì eTVü≤]¸
Á|ü•ïdüTÔHêïs¡T ` ø£s¡àøÏ+|üs¡+? nì. n+fÒ »&ÉyÓTÆq ø£s¡à\T ˙≈£î
XÊX¯«‘êq+<ëìïe«˝Òe⁄. »qà kÕ|ò˝ü ≤´ìï ø£*–+#·˝eÒ ⁄. ø£qTø£ |üs+¡ ø±e⁄.
eT] n{Ϻ ø£s¡à\qT »qà»qà\˝Àq÷ n˝≤ #˚düT≈£î+≥÷ b˛e≥y˚THê ?
`n˝≤ ø£sà¡ \qT #˚dTü ≈£î+≥÷ b˛‘·T+fÒ @+ »s¡T>∑T‘·T+~? 2e XÀ¢ø+£ ˝À
XÀ¢ˆˆ ø£è‹eT¨<ä<ÛÍ |ü‘·q ø±s¡D+ ˆ
|òü\eTXÊX¯«‘·+ >∑‹ ìs√<Ûäø£+ ˆˆ `2
Á|ü‹|ü<ës¡∆+ : ø£è‹ eTVü‰<ä<ÛÍ R ø£s¡à\H˚ eTVü‰düeTTÁ<äeTT q+<äT,
|ü‘·q ø±s¡D+ R |ü&çb˛e{≤ìøÏ ø±s¡DeTe⁄‘êsTT, |ü\+ nXÊX¯«‘·+ R
ø£s¡à\ jÓTTø£ÿ |òü\+ XÊX¯«‘·+ ø±<äT, >∑‹ ìs√<Ûäø£+ R yÓ÷ø£å e÷sêZìøÏ
Ä≥+ø£+ ø£*–kÕÔsTT.
uÛ≤e+ : ø£s¡à\qT n˝≤ #˚düT≈£î+≥÷ b˛‘˚ ø£s¡à düeTTÁ<ä+˝À eTTì–
b˛e≥y˚T »s¡T>∑T‘·T+~.b˛˙ ø£s¡à |òü˝≤\T XÊX¯«‘·+>± ñ+&˚yê? n+fÒ
 -22-
ø±<äT. yÓ÷ø£åe÷sêZìøÏ á ø£s¡à\T Ä≥+ø£+ ø£*–kÕÔsTT.
yê´K´ : ø£sà¡ øÏ+|üs+¡ ? ø£sà¡ ÁX‚wyºü TÓ qÆ <ë ? nì ÁøÏ+<ä{Ï XÀ¢ø+£ ˝À eTVü≤]¸
Á|ü•ï+#ês¡T. n~ ÁX‚wüºyÓTÆq~ ø±<äT, J$‘· kÕ|òü˝≤´ìøÏ qeTTàø√<ä–q~
ø±<äT, yÓ÷ø£å <ëj·Tø£ yÓTqÆ ~ ø±<äT, ô|>’ ± n~ yÓ÷øå±ìøÏ Á|ü‹ã+<Ûøä y£ TÓ qÆ ~
nì á XÀ¢ø£+˝À #ÓãT‘·THêïs¡T.
ø£sà¡ ˝…ìï Ä#·]düTHÔ êï düsπ ‘·è|æÔ nH˚~ m|üŒ{Ïø° ø£\>∑<Tä .
dü]b˛sTTq+‘· dü+bÕ~+#·T≈£îHêï+. #·ø£ÿì Ç\T¢ ø£≥º≈£îHêï+. eT+∫
ñ<√´>∑+ ñ+~. ãT~∆eT+‘·T˝…’q |æ\¢\THêïs¡T ` nì ‘·è|æÔ|ü&˚ yê&ÉT
á˝Àø£+˝ÀH˚ ˝Ò&ÉT. m|ü&É÷ @<√ ˝Òì <ëìì >∑T]+#˚ Ä˝À∫kÕÔ&ÉT.
e⁄qï~ #ê\<äì uÛ≤$kÕÔ&TÉ . Ç+ø± @<˚<√ ø±yê\qT≈£î+{≤&ÉT. ‘·qø£Hêï
ñqï‘·+>± ñqïyêDÏí >∑T]+∫ Ä˝À∫kÕÔ&ÉT. ø=s¡‘·\‘√, ø√]ø£\‘√,
ndü+‘·è|æÔ‘√ y˚–b˛‘·T+{≤&ÉT. Ç˝≤ Ä+‘·s¡´+˝À ndü+‘·è|æÔ‘√
s¡–*b˛j˚Tyê&ÉT @<˚<√ ø±yê\ì, @<˚<√ #˚j·÷\ì dü+ø£˝≤Œ\T
#˚düTÔ+{≤&ÉT. á dü+ø£˝≤Œ\≈£î nqT>∑TD+>± ø£s¡à\T#˚dü÷Ô ñ+{≤&ÉT.
ø£s¡à\T #˚dæq|ü&ÉT |òü*‘·+ nH˚~ ‘·|üŒ≈£î+&Ü edüTÔ+~. n~ ˙e⁄
ø√s¡T≈£îqï |ò*ü ‘·+ ø±e#·TÃ,ø√s¡Tø√ì~ ø±e#·TÃ. ˙≈£î dü+‘√wü+ ø£*–+#˚~
ø±e#·TÃ. <äT:U≤ìï ø£*–+#˚~ ø±e#·TÃ. n˝≤ e∫Ãq |òü*‘êìï
nqTuÛÑ$kÕÔe⁄. Ç˝≤ ø£s¡à|òü˝≤\qT nqTuÛÑ$+#·≥+ e\¢ Ä nqTuÛÑe+
˙˝À yêdüq\T>± ` dü+kÕÿsê\T>± eTTÁ<ä|ü&É‘êsTT. düTKyÓTÆ‘˚ eT∞fl
eT∞¢ nqTuÛÑ$+#ê\ì, <äT:KyÓTÆ‘˚ sê≈£î+&Ü ‘·|æŒ+#·Tø√yê\˙ ˙˝À
eTTÁ<ä\T |ü&çb˛‘êsTT. á yêdüq˝Ò eT∞fl eT∞fl ìqTï ø£s¡à\≈£î
Áù|πs|ækÕÔsTT. düTU≤ìï#˚à ø£s¡à\T #˚j·÷\ì, Ç+‘·≈£î eTT+<äT bı+~q
<äT:U≤ìï bı+<ä≈£î+&Ü ñ+&˚ ø£s¡à\T #˚j·÷\ì Áù|s¡D\T ø£\T>∑T‘êsTT.
<ëì‘√ eT∞fl ø£sà¡ \T #˚kÕÔe⁄. eT∞fl |ò*ü ‘·+ edüT+Ô ~. eT∞fl nqTuÛ$Ñ kÕÔe⁄.
 -23-
eT∞fl yêdüq\T ` dü+kÕÿsê\T ù|s¡T≈£î+{≤sTT. Ç<=ø£ ôd’øÏ˝Ÿ. ø£s¡à
`ø£s¡à|òü\+ ` nqTuÛÑe+ ` yêdüq ` Áù|s¡D... Ç˝≤ m+‘·ø±\yÓTÆHê
#˚düT≈£î+≥÷ b˛e{≤ìøÏ <˚Vü≤+ nqTeT‹+#·<äT. <˚Vü≤+ ã\V”≤qyÓTÆ `
@<√ ˇø£Hê{ÏøÏ sê*b˛‘·T+~. nsTT‘˚ <˚Vü≤+ sê*b˛sTTHê eTqdüT‡˝À
eTTÁ<ä\T |ü&qç dü+kÕÿsê\T ` yêdüq\T mø£ÿ&É≈L£ b˛e⁄. ø£sà¡ \T #˚jT· ˝Òø£
b˛sTTHê #˚j·÷\H˚ uÛ≤eq (yêdüq) n˝≤π> ñqï~ >∑qTø£ yê{Ïì Ks¡TÃ
#˚düTø=qT≥≈£î ‘·–q <˚Vü‰ìï rdüTø=ì eT∞fl á˝Àø£+ ˝ÀøÏ ekÕÔe⁄.
n˝≤ e∫à |üPs¡« <˚Vü≤+˝À ñqï|ü⁄&ÉT Áb˛>∑T #˚düT≈£îqï yêdüq\
Áù|s¡D‘√eT∞fl ø£s¡à\T #˚j·T≥+ ÁbÕs¡+_ÛkÕÔe⁄. eT∞fl #·Áø£+ ‹s¡>∑≥+
ÁbÕs¡+uÛÑ+. Çø£ á <˚Vü≤+ b˛‘˚ eTs=ø£ <˚Vü≤+. Ç˝≤ »qà ` ø£s¡à `
»qà ` ø£s¡à e\j·T+˝À ` düT&ç>∑T+&É+˝À ∫≈£îÿø=ì –]–s¡ ‹s¡T>∑T‘·÷
ñ+&Ü*‡+<˚. ªª|ü⁄qs¡|æ »qq+ |ü⁄qs¡|æ eTs¡D+ |ü⁄qs¡|æ»q˙
»sƒ¡πsX¯j·Tq+..µµ nqï≥T¢ »qq eTs¡D s¡÷|ü dü+kÕs¡ #·Áø£+˝À
Çs¡T≈£îÿb˛‘êe⁄. Ç<˚ ø£s¡à eTVü‰ düeTTÁ<ä+. düeTTÁ<ä+˝À ìs¡+‘·s¡+
n\\T edü÷ÔH˚ñ+{≤sTT. e∫Ãq$ ˇ&ÉT¶≈£î #˚] |ü&çb˛‘·÷H˚ ñ+{≤sTT.
eT∞¢ yÓqTø£ qT+&ç edü÷ÔH˚ ñ+{≤sTT. ˇø£ÿ ø£åD+ ≈£L&Ü Äπ> |üH˚ ˝Ò<äT.
n+<äTøπ ø£sà¡ \qT ` »qà\qT ` á dü+kÕs¡ #·Áø±ìï düeTTÁ<ä+‘√b˛˝≤Ãs¡T.
ø£è‹ eTVü‰<ä<ÛÍ |ü‘·q ø±s¡D+ ` ø£s¡à eTVü‰düeTTÁ<ä+˝À |ü&çb˛e{≤ìøÏ
ø£s¡à\T ø±s¡DeTÚ‘·THêïsTT. eTq+ ì‘·´ düTU≤+uÀ~Û˝À |ü&Ü\ì
ø√s¡T≈£î+≥THêï+. ø±ì ø£s¡à düeTTÁ<ä+˝À |ü&çb˛‘·THêï+.
Ç˝≤ ø£s¡à\T #˚dü÷Ô ` |òü*‘ê\T bı+<äT‘·÷ ` eT∞fl
#˚d÷ü Ô ` eT∞¢ |ò*ü ‘ê\T bı+<äT‘·÷ ø£sà¡ düeTTÁ<ä+˝À |ü&bç ˛‘˚ qwüyº T˚ $T{Ï?
n+{≤yê ! á |òü*‘ê˝ÒM XÊX¯«‘·+ ø±<äT. ô|’>± yÓ÷øå±ìï bı+<ë\ì,
XÊX¯«‘· Äq+<ëìï bı+<ë\ì uÛ≤$+#˚ e÷qe⁄&çøÏ Á|ü‹ã+<Ûäø£yÓTÆ
 -24-
≈£Ls¡TÃ+≥THêïsTT.
|ò\ü + nXÊX¯«‘·+ : eTq+ ø£sà¡ \T #˚dTü +Ô {≤+. |ò*ü ‘ê˝§kÕÔsTT. Ä e∫Ãq
|ò*ü ‘ê\T n˝≤π> XÊX¯«‘·+>± ñ+≥THêïj·÷? ˝Ò<Tä .n$ m|ü&√ ˇø£|ü &ÉT
b˛j˚Ty˚. @ ø£s¡à |òü\yÓTÆHê ø±\+˝À e∫Ã, ø±\+˝ÀH˚ b˛‘·T+~. q[˙
<äfi¯>∑‘· »\+ e˝… n‹ ‘·s¡fi¯+, ø£åDÏø£+, @ >±* yê≥T¬ø’Hê n~ #Ó~]
b˛j˚T<˚. m+‘√ ø£wüº|ü&ç dü+bÕ~+∫q <Ûäq+ >±ì, dü+|ü<ä\T >±ì,
Çfi¯ófl yêøÏfi¯ó¢ >±ì #·÷düTÔ+&É>±H˚ #˚C≤]b˛‘·T+{≤sTT. m+‘√ yÓ÷E‘√
‘Ó#·TÃ≈£îqï edüTÔe⁄\T #Ó&çb˛e≥yÓ÷, <ä÷s¡+ ø±e≥yÓ÷ »]–b˛‘·T+~.
ˇø£ y˚fi¯ dü‘êÿsê´\T ` |ü⁄D´ø±sê´\T #˚dæ |ü⁄D´+ dü+bÕ~+∫Hê
dü«s¡ZkÂU≤´\T nqTuÛÑ$+#·≥+‘√ K¬s’Ãb˛‘·Tqï~.n˝≤π> m+‘· bÕ|ü+
#˚dHæ ê ` H˚s+¡ #˚dHæ ê •ø£å nqTuÛ$Ñ +#·≥+‘√ s¡<›’Ó b˛‘·T+~. Ç+‘·es¡≈î£
@ ø£sà¡ |ò\ü eT÷ ` me]ø° XÊX¯«‘·+>± ˝Ò<Tä . Çø£eTT+<äT ñ+&É<Tä . ˇø£yfi˚ ¯
n~ ñHêï nqTuÛÑ$+#·&ÜìøÏ ˙e⁄+&Ée⁄. á <˚Vü‰ìï, á ˝Àø±ìï e~*
mø£ÿ&çø√ yÓ[fl b˛‘êe⁄. ø£qTø£ ø£s¡à|òü\+ nXÊX¯«‘·yÓTÆq~, nì‘·´yÓTÆq~,
ø£åDÏø£yÓTÆq~.
n+‘˚ø±<äT n~ >∑‹ ìs√<Ûäø£+ ≈£L&Ü. XÊX¯«‘·yÓTÆq
Äq+<ëìï bı+<ë\qT≈£ î qï yêìøÏ á ‘ê‘êÿ*ø£ dü T U≤\T
Á|ü‹ã+<Ûøä e£ TÚ‘·THêïsTT. m|üŒ{Ïø|£ ü &ÉT á nì‘·´yÓTqÆ ` ˝ÖøÏø£ düTU≤\
ø=s¡≈î£ ø£sà¡ \ yÓ+≥ |üsT¡ >∑T*&˚ e÷qe⁄&ÉT yê{Ïì bı+<äT‘·÷, nqTuÛ$Ñ dü÷,Ô
Ç+ø± @y˚ y √ bı+<ë\ì Äsê≥|ü & É T ‘· ÷ ø£ s ¡ à dü T &ç > ∑ T +&É + ˝À
∫≈£îÿ≈£îb˛‘·THêï&ÉT. XÊX¯«‘· Äq+<ëìøÏ <ë]rùd C≤„q dü+bÕ<äq˝À
nÁX¯<∆ä #˚dTü HÔ êï&ÉT, yÓqø£ã&ç b˛‘·THêï&ÉT, Ä˝À∫+#˚ e´e~Û ≈£L&Ü ∫ø£ÿ≥+
˝Ò<äT.
ì»+>± ø£s¡à\˙ï nC≤„q+˝ÀH˚ #˚kÕÔ&ÉT. H˚qT Äq+<ä
 -25-
dü«s¡÷|ü Ä‘·àqT nì ‘Ó*j·Tì nC≤„q dæú‹˝À Äq+<ä+ ø=s¡≈£î ø£s¡à\T
#˚dTü +Ô {≤&ÉT. nC≤„q+˝À »]π> ø£sà¡ \T mqï{Ïø° nC≤„Hêìï ‘=\–+#·˝eÒ ⁄.
C≤„q+ e\¢H˚ nC≤„q+ ‘=\>±* ‘·|üŒ eTs=ø£ e÷s¡Z+ ˝Ò<äT. ø£dü÷Ô]
eTè>∑+ ‘·q qT+&˚ düTyêdüq edüTÔqï<äì ‘Ó\TdüTø√˝Òø£ Ä düTyêdüq
mø£ÿDÏí+∫ edüTÔqï<√ ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+ ` u≤>± ÄÁ|òü÷DÏ+∫ Äq+~<ë›+
nì n&É$ n+‘ê |æ∫Ã|æ∫Ã>± ‹s¡T>∑T‘·T+~. ˇ+f… eTTfi¯flø+£ |üqT ‹+≥÷
` Ä eTTfi¯fl e\¢ e#˚à s¡ø±Ôìï Á‘ê>∑T‘·÷ eTTfi¯flø£+|ü uÛÑ˝Ò eTC≤>±
e⁄+≥T+<äì uÛ≤$düTÔ+~. ø±ì Ä eTC≤ ‘·q s¡ø±Ôìï Á‘ê>∑≥+ e\¢H˚qì
‘Ó*j·T<äT. n˝≤π> eTq+ ≈£L&Ü Äq+<ä+ eTq˝ÀH˚ ñqï<äì
‘Ó\TdüTø√˝Òø£, <ëìï bı+<ä{≤ìøÏ á Á|ü|ü+#·+ yÓ’|ü⁄≈£î ‹]– |æ∫Ã
|üsT¡ >∑T\T rdü÷,Ô s¡øs£ ø¡ ±\ ø£sà¡ \T #˚d÷ü ,Ô @y˚y√ |ò*ü ‘ê\qT bı+<äT‘·÷,
nqTuÛÑ$dü÷Ô ø£s¡à düeTTÁ<ä+˝À |ü&ç b˛‘·THêï+. Ç˝≤ m+‘·ø±\+ ø£s¡à\T
#˚dæHê XÊX¯«‘· Äq+<ä+ \_Û+#·<äT >±ø£ \_Û+#·<äT.m+<äTø£+fÒ
|ü]$T‘·yTÓ qÆ ø£sà¡ \T |ü]$T‘·yTÓ qÆ Äq+<ëìïkÕÔjT˚ ‘·|Œü XÊX¯«‘êq+<ëìï
` n|ü]$T‘· Äq+<ëìï Çe«˝Òe⁄. n+<äTπø Ç$ yÓ÷ø£åkÕ<Ûäq≈£îÄ≥+ø£+
ø£*–kÕÔj·Tì, Á|ü‹ã+<Ûäø±\e⁄‘êj·Tì eTVü≤]¸ >∑‹ìs√<Ûäø£+ nHêïs¡T.
ø£sà¡ \ jÓTTø£ÿ |ò˝ü ≤\T 2 s¡ø±\T>± ñ+{≤sTT. 1) |ü⁄D´+,
2) bÕ|ü+. |ü⁄D´ |òü˝≤\T ã+>±s¡T dü+¬øfi¯flsTT‘˚ bÕ|ü|òü˝≤\T ÇqT|ü
dü+¬øfi¯ófl.¬s+&É÷ dü+¬øfi‚fl. ¬s+&É÷Je⁄DÏí ã+~Û+#˚y˚. ˇø£{Ï ã+>±s¡T
ø£‹Ô. ¬s+&Ée~ ÇqT|ü ø£‹Ô. ¬s+&É÷ $C≤„qeTH˚ ‘·\qT q]πøùdy˚. ¬s+&É÷
ã+<Ûä ø±s¡D≤˝Ò. |ü⁄D´|ò\ü yÓTHÆ ê`bÕ|ü |ò\ü yÓTHÆ ê s¬ +&É÷ nqTuÛ$Ñ +#ê*‡qy˚.
nqTuÛÑ$+#·{≤ìøÏ M\T>± »qà\qT ø£*–+#˚y˚. eTq≈£î ø±e\dæ+~
»qà\T ø±<äT. eT+∫»qà\÷ ø±<äT, #Ó&ɶ »qà\÷ ø±<äT. »qà sêVæ≤‘·´+
` yÓ÷ø£å+ ø±yê*. ø±ì á ø£s¡à\T eTqqT ø£s¡à düT&ç>∑T+&É+˝À ` ø£s¡à
 -26-
düeTTÁ<ä+˝À eTT+∫ y˚düTÔHêïsTT. ø£s¡à |òü˝≤\T »qà\≈£î ø±s¡D≤\
e⁄‘·THêïsTT. dü+kÕs¡ »qq eTs¡D #·Áø£+˝À Ç]øÏdüTÔHêïsTT. ø£qTø£H˚
>∑‹ ìs√<Ûäø£+. düπs ø£s¡à\ e\¢ XÊX¯«‘· Äq+<ä+ ˝Ò<äT. yÓ÷ø£å
Á|ü‹ã+<Ûäø±\T,>∑‹ ìs√<Ûäø±\T. ø£qTø£ ndü\T ø£s¡à\T #˚j·T≈£î+&Ü
e~˝Ò<ë›e÷? nuÒ“ n~ ndü\T ≈£î<äs¡<äT. ªqVæ≤ø£•Ã‘Y ø£åDeT|æ
C≤‘·T‹wüº‘·´ø£s¡àø£è‘Yµ nHêïs¡T. ˇø£ÿø£åD+ ≈£L&Ü ø£s¡à\T #˚j·T≈£î+&Ü
e⁄+&É≥+ ≈£î<äs¡<äT. eTπs$T{Ï e÷s¡Z+? ‘·sê«‘· XÀ¢ø£+˝À
`ø£s¡à|òü\+ nXÊX¯«‘·+ ô|’>± >∑‹ìs√<Ûäø£+ >∑<ë ! e~˝Ò<ë›e÷
n+fÒ ≈£î<äs¡<äT n+≥THêïs¡T.
eT] BìøÏ |ü]cÕÿs¡+ @$T{Ï ? `
XÀ¢ˆˆ áX¯«sê]Œ‘·+ H˚#·Ã¤j·÷ø£è‘·+ ˆ
∫‘·Ô XÀ<Ûäø£+ eTTøÏÔ kÕ<Ûäø£+ ˆˆ `3
Á|ü‹|ü<ës¡∆+ : q G Ç#·Ã¤j·÷ø£è‘·+ R ø£s¡à|òü\+ô|’ ø√]ø£ ˝Ò≈£î+&Ü
#˚dæq ø£s¡à (ìcÕÿeTø£s¡à ` |òü˝≤ù|ø£å s¡Væ≤‘· ø£s¡à), áX¯«sê]Œ‘·+ R
uÛÑ>∑e<ës¡ŒD ãT~∆‘√ #˚dæq ø£s¡à, ∫‘·Ô XÀ<Ûäø£+ R ∫‘·Ô X¯ó~∆ì ø£*–+∫,
eTTøÏÔ kÕ<Ûäø£+ R eTTøÏÔì bı+<ä{≤ìøÏ <ë] rdüTÔ+~.
uÛ≤e+ : ø£s¡à |òü\+ô|’ ø√]ø£ ˝Ò≈£î+&Ü, uÛÑ>∑e<ës¡ŒD ãT~∆‘√ #˚dæq ø£s¡à
∫‘·ÔX¯ó~∆ì ø£*–+∫ yÓ÷øå±ìï bı+<ä{≤ìøÏ kÕ<ÛäqeTÚ‘·T+~.
yê´K´ : ø£s¡à˝…|ü&É÷ nXÊX¯«‘·yÓTÆq, nì‘·´yÓTÆq |òü*‘ê\H˚ ÇkÕÔsTT.
|ü]$T‘·yTÓ qÆ ø£sà¡ \T n|ü]$T‘·yTÓ qÆ |ò*ü ‘ê\ìe«˝Òe⁄. ô|>’ ± ø£sà¡ \T #˚d÷ü Ô
b˛‘·Tqïø=B› eTq+ ø£sà¡ düT&ç>T∑ +&É+˝À ∫≈£îÿ≈£î b˛‘êy˚T>±ì <ëì qT+&ç
ãj·T≥ |ü&É˝ÒeTT. n+‘˚ø±<äT ø£s¡à\T yÓ÷ø£åe÷sêZìøÏ Á|ü‹ã+<Ûäø±\T
≈£L&Üqì ÁøÏ+<ä{Ï XÀ¢ø£+˝À eTVü≤]¸ ‘Ó*j·TCÒXÊs¡T. b˛˙ Ç+‘·>±
ñ|üj÷Ó >∑+ ˝Òq{Ï$º , Á|ü>‹∑ ìs√<Ûøä y£ TÓ qÆ {Ï$º nsTTq ø£sà¡ \qT e~˝Ò<ë›e÷
 -27-
` n+fÒ n˝≤ e<ä\{≤ìø° M\T˝Ò<äT. ø£s¡à\T #Ój·T´≈£î+&Ü ˇø£ÿø£åD+
≈£L&Ü <˚Vü≤+ eTqC≤\<äT. >±* |”\Ã≥+, e<ä\≥+, ˙s¡T Á‘ê>∑≥+,
uÛÀ»q+ #Ój·T´≥+, #·÷&É≥+, $q≥+ yÓTT<ä˝…’q ø£s¡à\qT e~* X¯Øs¡+
ˇø£ÿø£åD+ ≈£L&Ü ñ+&É˝Ò<äT >∑<ë ! n+<äTπø ªqVæ≤ø£•Ã‘Y ø£åDeT|æ C≤‘·T
‹wüº‘·´ ø£s¡àø£è‘Yµ nì ^‘·˝À uÛÑ>∑yêqT&ÉT ≈£L&Ü ‘Ó*j·TCÒXÊ&ÉT. eT]
m˝≤ BìøÏ |ü]cÕÿs¡+? ø£s¡à\T e<ä\{≤ìø± M\T˝Ò<äT. #˚ùdÔHê
ã+<Ûäø±s¡D+, Á|ü>∑‹ ìs√<Ûäø£+. @$T{Ï BìøÏ |ü]cÕÿs¡+? #Ój·T´{≤ìø°
M\T˝Ò<äT, e<ä\{≤ìøÏ M˝Ò¢<ë? m˝≤?
bÕeTT\T |ü{,ºÏ yê{Ïì Ä&ç+∫ »qT\≈£î $H√<ä+ ø£*Œ+∫,
yê]∫Ãq &ÉãT“‘√ ≈£î≥T+u≤\qT b˛wæ+#·Tø=H˚ bÕeTT\ yêfi¯ófl ñ+{≤s¡T.
yês¡T Ä eè‹Ô˝ÀH˚ ñ+&ç ñ<äs¡ b˛wüD #˚düTø√yê*. ø±ì bÕeTT\qT
Ä&ç+#˚≥|ü&ÉT n$ ø±fÒùdÔ eTs¡DÏkÕÔs¡T. n˝≤>∑ì e÷qT≈£î+fÒ b˛wüD
»s¡>∑<äT. eT]m˝≤? n+<äTπø yês¡T Ä bÕeTT\≈£îqï ø√s¡\qT |”øÏy˚dæ
Ä&çkÕÔs¡T. ø√s¡\T ˝Òe⁄ >∑qTø£ eTs¡D uÛÑj·T+ ˝Ò<äT. Ä&çdüTÔHêïs¡T >∑qTø£
b˛wüD »]–b˛‘·T+~.
n˝≤π> eTq+ ≈£L&Ü ø£sà¡ \T #˚ùdÔ ã+<Û+ä . e÷H˚<ë›e÷?
ndü˝Ò ≈£î<äs<¡ Tä . ø£qTø£ ã+<Û+ä ø±≈£î+&Ü ñ+&˚$<Û+ä >± ø£sà¡ \T #˚j÷· *?
m˝≤ ?ø√]ø£\H˚ ø√s¡\qT |”πøùdÔ dü]. ø√]ø£ ˝Ò≈£î+&Ü ø£s¡à\T #˚ùdÔ Çø£
ã+<Ûä+ nj˚T´ Á|üdüπøÔ ñ+&É<äT. BìH˚ ìcÕÿeT ø£s¡à jÓ÷>∑eTT nHêïs¡T.
BìH˚ s¡eTD eTVü≤]¸ ªH˚#·Ã¤j·÷ ø£è‘·+µ nHêïs¡T. q`Ç#·Ã¤j·÷ ` ø£è‘·+
R ø√]ø£ ˝Ò≈£î+&Ü #˚j·Tã&çq~ nì.
ø√]ø£ ˝Ò≈£î+&Ü ø£s¡à\T #Ój·÷´\+fÒ ` ndü\T me¬s’Hê
@ ø√]ø±, @ Á|üjÓ÷»qeTT ˝Ò≈£î+&Ü ø£s¡à\T #˚kÕÔsê? me«s¡÷
#˚jT· s¡T.@<√ ˇø£ Á|üj÷Ó »q+ ñ+&Ü*. düTK+ ø£\>±*, ˝≤uÛ+Ñ sêyê*,
 -28-
ù|s¡Tsêyê*, |ü⁄D´+ sêyê*, ø°]Ô Á|ü‹wüº\T ø£\>±*, eTqdüT‡≈£î ‘·è|æÔ
ø£\>±*. Ç˝≤ @<√ ˇø£ Á|üjÓ÷»q+ ñ+&Ü*. n|ü&˚ me¬s’Hê ø£s¡à
#Ój·÷´* nì nqT≈£î+{≤s¡T, #˚kÕÔs¡T. eT] ìcÕÿeT+>± ` n+fÒ @
Á|üjÓ÷»Hêìï Ä•+#·≈£î+&Ü #Ój·T´&Ée÷ ? ndü\T @ø√]ø± ˝Ò≈£î+&Ü
#ÓjT· ´&Ée÷? ã+&ÉsêsTT ˝≤>± ñ+&Ü˝≤? ø±H˚ ø±<äT. eT+∫ »s¡>±\ì
` X¯óuÛÑ+ ø£\>±\ì Ä•+#·e#·TÃ. ø±˙ @+ eT+∫ »s¡>±*, m+‘·
»s¡>±*? nH˚ ì]›wüº uÛ≤yê\T+&Ésê<äT. n+fÒ ªeTq+ #˚ùd ø£s¡à\ e\¢
ª|òü˝≤Hêµ Á|üjÓ÷»q+ dæ~∆+#ê*µ nì eTT+<äT>±H˚ }Væ≤+#·≈£î+&Ü,
uÛ≤$+#·≈£î+&Ü, ÄX¯|ü&É≈£î+&Ü #Ój·T´eTì e÷Á‘·y˚T. ˙ <äèwæº ø£s¡à|òü\+
MT<ä ø±≈£î+&Ü ø£s¡à\ MT<äH˚ ñ+∫ HÓ’|ü⁄D´+‘√ ø£s¡à\T #Ój·T´≥y˚T
ìcÕÿeT ø£sà¡ jÓ÷>∑+. n+<äTøπ ªjÓ÷>∑: ø£sà¡ düT øöX¯\+µ ø£sà¡ \˝À HÓ|’ ⁄ü D´y˚T
jÓ÷>∑+ nì uÛÑ>∑yêqT&ÉT ^‘·˝À #ÓbÕŒs¡T.ø£qTø£ ø£s¡à\qT HÓ’|ü⁄D´+‘√
#˚ùdÔ n$ ã+<Ûä+ ø±ø£ b˛>± yÓ÷ø£åÁbÕ|æÔøÏ düVü‰j·T ø±s¡T\e⁄‘êsTT.
ì»+>± ø£sà¡ \ e\¢ me]ø° düTK<äT:U≤\T ø£\>∑≥+ ˝Ò<Tä .
Ä ø£s¡à\ e\¢ e#˚à |òü*‘ê\ô|’ ÄdüøÏÔ ø£*– ñ+&É≥+ e\¢, |òü˝≤Hê
|òü*‘êìï H˚qT bı+<ë* nH˚ uÛ≤eq e\¢, ÄX¯ e\¢H˚ düTK<äT:U≤\T
ø£\T>∑T‘·THêïsTT. ã+<Ûä ø±s¡D≤\e⁄‘·THêïsTT.
Ç<ä › s ¡ T $<ë´s¡ T ú \ T |ü Ø ø£ å ø √dü + u≤>± ø£ w ü º | ü & ç
#·<äTe⁄‘·THêïs¡T. n+<äT˝À ˇø£ $<ë´]ú eT+∫ e÷s¡Tÿ\‘√ |òüdtº ø±¢dt˝À
bÕdt ø±yê\ì |ü≥Tº<\ä ‘√ #·<Tä e⁄‘·THêï&ÉT. s¬ +&Ée yê&ÉT |üØø£\å T #·øÿ£ >±
Áyêj·÷*, u≤>± ø£wüº|ü&Ü* nH˚ |ü≥Tº<ä\‘√ #·<äTe⁄‘·THêï&ÉT. Ç<ä›s¡÷
|üØø£\å T ÁyêXÊs¡T. Ç<äs› ÷¡ ôdø£+&é ø±¢d˝t À bÕdüj÷· ´s¡T. Ç|ü&ÉT yÓTT<ä{Ï
$<ë´]ú ìsêX¯`<äT:K+`u≤<Û‘ä √ $\$\˝≤&ç b˛‘·THêï&ÉT. s¬ +&Ée $<ë´]ú
Äq+<ä+‘√ >∑+‘·T\T y˚dTü HÔ êï&ÉT. yÓTT<ä{yÏ ê&ç <äT:U≤ìøÏ ø±s¡D+ @$T{Ï?
 -29-
|òü*‘·+ |òü˝≤Hê $<Ûä+>± ñ+&Ü\ì eTT+<˚ ìX¯ÃsTT+#·Tø√e≥y˚T ‘·|üŒ
y˚s¡T ø±<äT. ˇπø |òü*‘·+‘√ ˇø£]øÏ dü+‘√wü+, eTs=ø£]øÏ <äT:K+. Ç<˚
ø£s¡à|òü˝≤düøÏÔ n+fÒ. Ç<˚ ñ+&É≈£L&Éì~. eT] ì»+>± Çø£ÿ&É
#˚j·Te\dæq~ @$T{Ï? |üØø£å\T #·ø£ÿ>± Áyêj·÷* nH˚uÛ≤eq‘√ u≤>±
ø£wüº|ü&ç #·<äe≥y˚T.|òü*‘ê\qT eTT+<äT>±H˚ }Væ≤+#·Tø√e≥+,‘·q≈£î
nqT≈£L\+>± ñ+&Ü\ì uÛ≤$+#·≥+ #˚j·T≈£L&É<äT.Hê Á|üj·T‘·ï ˝À|ü+
˝Ò≈£î+&Ü ø£wüº|ü&ç #·<äyê*, |òü*‘·+ uÛÑ>∑e+‘·Tì #˚‹˝À ñqï~ nì
uÛ≤$dü÷Ô ø£s¡à #˚j·T≥y˚T ø√]ø£ ˝Ò≈£î+&Ü ø£s¡à #˚j·T≥+ ` ìcÕÿeTø£s¡à
` |ò˝ü ≤düøÔÏ ˝Ò≈î£ +&Ü #˚jT· ã&çq ø£sà¡ ªH˚#÷ j
¤ ÷· ø£è‘·+µ nì >∑eTì+#ê*.
ø£qTø£ Ç˝≤ ø£sà¡ |ò\ü + MT<äsê>±ìï ` ÄdüøìÔÏ e~* #˚ùd ø£sà¡ j˚T ã+<Û+ä
ø±≈£î+&Ü b˛‘·T+~. ∫‘·ÔX¯ó~∆øÏ, yÓ÷ø£å kÕ<Ûäq≈£î Ä≥+ø£+ ø±≈£î+&Ü
b˛‘·T+~. Ç<˚ dü‘·«>∑TD+˝À ñqï yê&ÉT ø£s¡à#˚ùd $<Ûëq+.
ø√s¡T≈£îqï |òü*‘ê\ ø√dü+ ø£s¡à #˚j·T≥+ s¡CÀ>∑TD
\ø£åD+. ø√]q |òü*‘·+ sê<˚yÓ÷qì ø£s¡à e÷q≥+ ‘·yÓ÷>∑TD ˝ø£åD+.
á¬s+&É÷ ã+<Ûä ùV≤‘·Te⁄˝Ò ø£qTø£ |ò˝ü ≤Hê |ò*ü ‘·+ ø±yê* nì ø£sà¡ |ò\ü +
MT<ä ÄdüøÏÔ ` ø√]ø£ ˝Ò≈£î+&Ü ø£s¡à #Ój·T´≥y˚T dü‘·«>∑TD \ø£åD+. Ç{Ϻ
dü‘·«>∑TD \ø£åDy˚T ∫‘·ÔX¯ó~∆øÏ düVü‰j·T |ü&ÉT‘·T+~. »qq eTs¡D s¡÷|ü
dü+kÕs¡ düeTTÁ<ä+˝À ∫≈£îÿø√≈£î+&Ü, ø£s¡à\ e\q ≈£L&Ü Á|üjÓ÷»q+
bı+<ë\+fÒ ø£s¡à |òü˝≤düøÏÔì e<ä\≥+‘√ bÕ≥T eTs=ø£ HÓ’|ü⁄D´+ ≈£L&Ü
ñ+~. Bì e\q ø£s¡à\T ã+<Ûä+ ø±ø£b˛e≥y˚T >±ø£ eTq+ yÓ÷øå±ìï
bı+<ä{≤ìøÏ ≈£L&Ü á ø£s¡à\T düVü‰j·T|ü&É‘êsTT. n<˚ uÛÑ>∑e<ës¡ŒD
ãT~∆‘√ ø£s¡à\T #˚j·T≥+. <ëìH˚ eTVü≤]¸ ªáX¯«sê]Œ‘·+µ nHêïs¡T.
ì»+>± ø£sà¡ \T #˚ùd n~Ûø±s¡+ eTq≈£î+~.|ò*ü ‘ê*#˚Ã~
e÷Á‘·+ uÛÑ>∑e+‘·T&˚. ø£qTø£ eTq+ ø£s¡à\qT uÛÑ>∑e<ës¡ŒD ãT~∆‘√
 -30-
#Ój·÷´*. ø£s¡à\ìï+{Ïì uÛÑ>∑e+‘·TìøÏ HÓ’y˚<ä´+>± düeT]Œ+#ê*. n<˚
eTqô|<ä›\T Á|ü‹|üìì sêe÷s¡ŒD+, ø£ècÕís¡ŒD+, uÛÑ>∑e<ës¡ŒD+ nì
#Ój·T´≥+. eTq+ n˝≤ ø£s¡à\qT HÓ’y˚<ä´+>± uÛÑ>∑e+‘·TìøÏ düeT]ŒùdÔ
ø£s¡à|òü˝≤\qT m˝≤>∑÷ Ç#˚Ã~ uÛÑ>∑e+‘·T&˚ >∑qTø£ eTq+ yê{Ïì uÛÑ>∑e‘Y
Á|ükÕ<ä+>± d”«ø£]+#·e#·TÃ. n˝≤ d”«ø£]+#ê* ≈£L&Ü. n˝≤ Á|ükÕ<ä+>±
d”«ø£]ùdÔH˚ n$ áX¯«sê]Œ‘· ø£s¡à\e⁄‘êsTT. Á|ükÕ<ä+>± d”«ø£]+#·≥+
n+fÒ @$T{Ï? eTq+ <˚yê\j·T+˝À |ü⁄*Vü‰s¡, <ä<√›»q+, #·ø¬ ÿs¡ bı+>∑*
yÓTT<ä\>∑T yê{Ïì Á|ükÕ<ä+>± d”«ø£]kÕÔ+. m˝≤ d”«ø£]düTHÔ êï+. uÛ>Ñ e∑ +‘·Tì
düà]dü÷Ô uÛÑøÏÔ‘√ d”«ø£]kÕÔ+. eTq n<äèwüº+>± uÛ≤$+∫ d”«ø£]kÕÔ+. n~
eTqøÏwüºyÓTÆq<ë ø±<ë? nì>±ì, s¡T∫>± ñqï<ë? ˝Ò<ë nì >±ì,
dü]b˛sTTq+‘· ô|{≤ºsê ? ˝Ò<ë ? nì >±ì Ä˝À∫+#·≈£î+&Ü @ø=+#·+
nsTTHêdüπs ø£fi¯flø£<äT›ø=ì d”«ø£]kÕÔ+. n+‘˚ >±<äT. eTq≈£î \_Û+∫q Ä
ø=~›bÕ{Ï Á|ükÕ<ëìï eTq Á|üø£ÿqTqï yê]øÏ ≈£L&Ü ø=+#·+ ô|{Ϻ>±ì
eTq+ H√{À¢ y˚dTü ø√+. n˝≤π> eTq+ #˚ùd ø£sà¡ \ <ë«sê \_Û+#˚ |ò˝ü ≤\qT
≈£L&Ü n$ eTq+ ø√]qyÓ’Hê, ø±≈£îHêï, nqT≈£îqï+‘· \_Û+∫Hê `
˝Ò≈£îHêï, n~ πøe\+ uÛÑ>∑e+‘·Tì Á|ükÕ<ä+>± uÛ≤$+∫, uÛÑøÏÔ uÛ≤eq‘√
d”«ø£]+#ê*. eTq≈£î @ ø=~›bÕ{Ï Á|üjÓ÷»q+ \_Û+∫Hê ‘√{Ïyê]øÏ
m+‘√ ø=+‘· düeT]Œ+#·≥+ ≈£L&Ü m+‘√ nedüs¡+.
Ç˝≤ |òü*‘ê\qT uÛÑ>∑e+‘·Tì Á|ükÕ<ä+>± d”«ø£]+#·≥+ e\¢H˚
#˚dæq ø£s¡à\T uÛÑ>∑e<ës¡ŒD ãT~∆‘√ #˚dæq ø£s¡à\e⁄‘êsTT ` áX¯«sê]Œ‘·
ø£s¡à\e⁄‘êsTT. n+‘˚ ø±<äT ì»+>± ø£s¡à\qT eTq+ uÛÑ>∑e+‘·TìøÏ
HÓy’ <˚ ´ä +>± düeT]Œ+#ê*. n+fÒ Ä ø£sà¡ \T uÛ>Ñ e∑ +‘·Tì düàs¡D‘√ »s¡>±*.
m˝≤?ø£s¡à\T #Ój·T´uÀj˚TeTT+<äT uÛÑ>∑e+‘·Tì düà]+#ê*. uÛÑ>∑e‘Y
düàs¡D‘√ ÁbÕs¡+_Û+#ê*. n˝≤π> ø£s¡à\T |üPs¡ÔsTTq ‘·sê«‘· ≈£L&Ü
 -31-
uÛÑ>∑e+‘·TìøÏ ø£è‘·»„‘·\T ‘Ó\T|ü⁄ø√yê*. n+fÒ ∫e]˝Àq÷ uÛÑ>∑e+‘·Tì
‘·\#·Tø√yê*. Çø£ ø£sà¡ »s¡T>∑T‘·Tqï|ü&ÉT ≈£L&Ü eT<Û´ä eT<Û´ä ˝À uÛ>Ñ e∑ ‘Y
düàs¡D #˚j·÷*. m˝≤?
‘·*¢ ‘·q |üdæbÕ|üqT ˇ&ç˝À Ä&ç+#·T≈£î+≥T+~. _&ɶ
ø=+#Ó+ ô|]– ô|<ä›sTT‘˚ ‘·q á&ÉT |æ\¢\‘√ Ä&ÉTø√yê\qT≈£î+{≤&ÉT.
n+<äTø£ì ‘·*¢ n˝≤+{Ï |æ\¢\ e<ä› ‘·q |æ\¢yêDÏí e~* ‘êqT <ä÷s¡+>±
ì\ã&ç #·÷düTÔ+≥T+~. á |æ\¢yê&ÉT Ä&ÉT‘·÷ Ä&ÉT‘·÷ eT<Ûä´ eT<Ûä´
‘·*¢ nø£ÿ&É ñqï<ë? ˝Ò<ë? nì ÄyÓT ñqï yÓ’|ü⁄≈£î #·÷düTÔ+{≤&ÉT.
n|ü&ÉT ‘·*¢ ªH˚ìø£ÿ&˚ ñHêïqT˝Ò Ä&ÉTø√µ! nqï≥T¢ Ä _&ɶ yÓ|’ ⁄ü #·÷düT+Ô ~.
n˝≤π> ø£s¡à\T #˚dü÷Ô eTq+ ≈£L&Ü eT<Ûä´ eT<Ûä´˝À |üs¡e÷‘·à düàs¡D
#˚düTÔ+fÒ ` uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT ≈£L&Ü ªªH˚qTHêïqT˝Ò #˚düTø√+&çµ nqï≥T¢>±
eTqyÓ|’ ⁄ü #·÷düT+Ô {≤&ÉT. Ç˝≤ nìï dü+<äsꓤ\˝ÀqT uÛ>Ñ e∑ +‘·Tì düà]dü÷Ô
ø£s¡à\T #˚düTÔ+fÒ n$ áX¯«sê]Œ‘· ø£s¡à\e⁄‘êsTT.
∫‘·ÔXÀ<Ûäø£+:` Ç˝≤ áX¯«sê]Œ‘· ãT~∆‘√ ø£s¡à\T #˚düTÔ+&É≥+ e\¢
ø£s¡à\jÓTTø£ÿ ø£s¡Ô eTq+ ø±≈£î+&Ü b˛‘ê+. eTq+ uÛÑ>∑e+‘·Tì #˚‹˝À
|üìeTT≥TºeTe⁄‘ê+.ì$T‘·Ô e÷Á‘·T\eTe⁄‘ê+. uÛ>Ñ e∑ +‘·T&ÉT dü÷Á‘·<ëÛ ]>±
` eTq+ bÕÁ‘·<Ûës¡T\T>± ne⁄‘ê+. Ç˝≤ »]–q+<äT e\¢ ø£s¡à|òü˝≤\T
eTq˝À Ä+<√fi¯q ø£*–+#·e⁄. n\»&ç ø£*–+#·e⁄.
yê´bÕs¡+˝À e#˚à ˝≤uÛÑqcÕº\≈£î #·*+∫b˛j˚T~,
Ä+<√fi¯q #Ó+<˚~ j·T»e÷H˚ ø±ì n+<äT˝À |üì#˚ùd >∑Te÷kÕÔ ø±<äT.
n˝≤π> uÛÑ>∑e<ës¡ŒD ãT~∆‘√ ` ì$T‘·Ô e÷Á‘·T&ÉT>± ñ+&ç ø£s¡à\T #˚ùdÔ
` e#˚à |òü*‘·+e\¢ m˝≤+{Ï n\»&ç eTq˝À ø£\>∑<äT. Bì‘√ eTq˝À
∫‘·ÔX¯ó~∆ ø£\T>∑T‘·T+~. n<˚ ª∫‘·ÔXÀ<Ûäø£+µ nì eTVü≤]¸ á XÀ¢ø£+˝À
‘Ó*j·TCÒXÊs¡T.
 -32-
Ç˝≤ uÛ>Ñ e∑ <ës¡ŒD ãT~∆‘√ ø£sà¡ \T #˚d,æ uÛ>Ñ e∑ +‘·T&ç∫Ãq
ø£sà¡ |ò˝ü ≤\qT Á|ükÕ<ä+>± d”«ø£]ùdÔ eTqdüT‡˝À n\»&ÉT\T Ä+<√fi¯q\T,
ndü+‘·è|æÔ nH˚$ ˝Ò≈£î+&Ü ∫‘·Ô+ X¯ó<ä∆+ ne⁄‘·T+~. eTqdüT‡ ìs¡à\+
ne⁄‘·T+~. Ç˝≤+{Ï eTq: Á|üeè‹Ô ø£*–‘˚ yê] ãT~∆ dü÷ø£àå yÓTÆ dü<Tä sZ T¡ e⁄
<ë«sê C≤„Hêìï bı+<ä{≤ìøÏ düs«¡ düqï<äe∆ TÚ‘·T+~. <ëì‘√ yÓ÷ø£Áå bÕ|æøÔ Ï
e÷s¡Z+ düT>∑eTeTÚ‘·T+~. n<˚ ªeTTøÏÔkÕ<Ûäø£+µ nHêïs¡T. Ç˝≤ ø£s¡àqT
uÛÑøÏÔ‘√ CÀ&çùdÔ Ä ø£s¡à\T ã+<Ûä+ ø±ø£b˛>± eTTøÏÔ kÕ<Ûäø±\T ne⁄‘êsTT.
ø£qTø£ ø£s¡à|òü˝≤\ ø√dü+ yÓ+|üsê¢&É≈£î+&Ü, eùdÔ e<ä›q≈£î+&Ü, Ç+‘·ø£Hêï
eT+∫$ ø±yê\q≈£î+&Ü uÛÑ>∑e‘Y düàs¡D‘√, áX¯«sê]Œ‘· ãT~∆‘√ ø£s¡à\T
#˚ùdÔ n$ yÓ÷ø£åkÕ<Ûäø±\e⁄‘êsTT. Ç+‘·es¡≈£î ø£s¡àjÓ÷>∑+ ` Çø£qT+&ç
uÛÑøÏÔjÓ÷>∑+ ÁbÕs¡+uÛÑ+.
uÛÑøÏÔ jÓ÷>∑+
ñb˛<ëÈ‘·+
ø£sà¡ \T ø£sà¡ \T>± #˚ùdÔ n$ eTqqT ø£sà¡ düeTTÁ<ä+˝À |ü&yÉ k˚ ÕÔjT· ì,
ø£s¡à\ e\¢ ø£s¡à |òü˝≤\T, Ä |òü˝≤\qT nqTuÛÑ$+#·≥+ e\¢ yêdüq\T, Ä
yêdüq\ Áù|s¡D\ e\¢ eT∞fl ø£sà¡ \T... Ç˝≤ ø£sà¡ düT&ç>T∑ +&É+˝À ∫≈£îÿ≈£îì
»qq eTs¡D s¡÷|ü dü+kÕs¡+ qT+&ç ãj·T≥ |ü&É˝ÒeTì ` ø£qTø£ á
ø£sà¡ \T »qà sêVæ≤‘ê´ìøÏ, XÊX¯«‘· Äq+<ëìøÏ, yÓ÷øå±ìøÏ Á|ü‹ã+<Ûøä ±\ì
2e XÀ¢ø£+˝À #Ó|ü≈£îHêï+. Ä ø£s¡à\H˚ áX¯«sês¡ŒD ãT~∆‘√, |òü˝≤düøÏÔ
˝Ò≈£î+&Ü, |òü˝≤Hê |òü*‘·+ e÷Á‘·y˚T sêyê\H˚ uÛ≤eq ˝Ò≈£î+&Ü #˚dü÷Ô,
m≥Te+{Ï |òü*‘·+ e∫ÃHê ø£s¡à|òü˝≤\˙ï Ç#˚Ã~ uÛÑ>∑e+‘·T&˚ >∑qTø£
yê{Ïì uÛÑ>∑e+‘·Tì Á|ükÕ<ä+>± d”«ø£]ùdÔ Çø£ Ä ø£s¡à\T mqï{Ïø° eTqqT
ã+~Û+#·eì— ô|’>± Äø£s¡à\T ∫‘·ÔX¯ó~∆ì ø£*–+∫ yÓ÷ø£åkÕ<ÛäHê\T
ne⁄‘êj·Tì eTVü≤]¸ Ç+‘·es¡≈£î ìwüÿs¡¸>± ‘Ó*j·TCÒXÊs¡T 3e XÀ¢ø£+˝À.
 -33-
áX¯«sês¡ŒD ãT~∆‘√ ø£s¡à\T #˚j·T≥eT+fÒ m\¢|ü&É÷
uÛÑ>∑e+‘·Tì düàs¡D e<ä\≈£î+&Ü #˚j·÷\ì, n+fÒ ø£s¡à\T #˚j·TuÀj˚T
eTT+<äT,ø£s¡à\T |üPs¡ÔsTTq ‘·sê«‘·, n+‘˚>±ø£ ø£s¡à\T »s¡T>∑T‘·Tqï+‘·
ùd|ü⁄ eT<Ûä´eT<Ûä´˝ÀqT uÛÑ>∑e+‘·Tì düàs¡D #˚düTÔ+&Ü\ì, n˝≤π> ø£s¡à
|òü˝≤\T \_Û+∫q|ü⁄&ÉT yê{Ïì uÛÑ>∑e+‘·Tì Á|ükÕ<ä+>± d”«ø£]+#ê\ì
≈£L&Ü ‘Ó\TdüT≈£îHêï+. Ç˝≤ ìs¡+‘·s+¡ uÛ>Ñ e∑ +‘·Tì C≤„|øü +£ #˚dTü ø√e≥+,
Äj·TqH˚ düà]+#·≥+, Äj·Tq‘√H˚ dü+ã+<Ûä+ ø£*– ñ+&É≥y˚T uÛÑøÏÔ
n+{≤s¡T. n+fÒ eTq˝À uÛÑøÏÔ ñqï|ü&˚ ø£s¡à ` ø£s¡àjÓ÷>∑yÓTÆ, ∫‘·ÔX¯ó~∆
ø£*–+∫, eTTøÏÔ kÕ<Ûøä e£ Te⁄‘·T+~. ø£qTø£ eTq+ uÛøÑ ìÔÏ eè~∆ #˚dTü ø√yê*.
Ç|ü  &É ÷ eTq+ uÛ Ñ ≈ £ î Ô \ y˚ T . nsTT‘˚ s√E˝À @<√ ø=~› ù d|ü ⁄
uÛÑ≈£îÔ\eTe⁄‘·THêï+.<˚yê\j·÷\≈£î yÓ[flq|ü&√, |üPC≤ eT+~sê\
eTT+<äT ≈£Ls¡TÃqï|ü&√, Ç˝≤ uÛÑ>∑eBZ‘·qT, XÊÁkÕÔ\qT $H˚≥|ü&√,
kÕ<Û ä q \T #˚ ù d≥|ü  &√ uÛ Ñ > ∑ e +‘· T ì dü à ]dü T Ô H êï+. ø±ì nìï
düeTj·÷\˝ÀqT uÛÑ>∑e+‘·Tì düà]+#˚ uÛÑ≈£îÔ\T>± ñ+&É≥+ ˝Ò<äT.
uÛÑ>∑e+‘·Tì‘√ $&ÉBj·Tsêì $<Ûä+>± ñ+&É≥+ ˝Ò<äT.
eTq+ ÄVü‰s¡+ ˝Ò≈î£ +&Ü ø=ìïs√E\T >∑&|É eü #·TÃ. ˙s¡T
˝Ò≈£î+&Ü ø=~› ø±\+ >∑&É|üe#·TÃ. >±* |”\Ã≈£î+&Ü ø=ìï ìeTTcÕ\T
>∑&É|üe#·TÃ. ø±ì uÛÑ>∑e+‘·Tì e~* ˇø£ÿø£åD+ ≈£L&Ü J$+#·˝Ò+.
uÛ>Ñ e∑ +‘·Tì #Ó‘’ q· ´X¯øÔÏ ˝Ò≈î£ +&Ü ` d”«ø£]+#·≈î£ +&Ü ø£qT¬s|üŒbÕ≥T ø±\+
≈£L&Ü J$+#·˝Ò+.˙{Ï˝À ñ+&˚ #˚|ü ˙{Ïì e~* m˝≤ J$+#·˝Ò<√
n˝≤π> düs¡« yê´|üø£ #Ó’‘·q´ dü«s¡÷|üyÓTÆq uÛÑ>∑e+‘·Tì˝À ` |üs¡e÷‘·à˝À
` |üs¡ÁãVü≤à+˝À ñ+&˚ Je⁄\T Ä |üs¡e÷‘·àì e<ä* J$+#·˝Òe⁄.
|üs¡e÷‘·à #Ó’‘·q´+ ˝Ò≈£î+&Ü J$+#·˝ÒeTT nì ‘Ó*dæHê ` |üs¡e÷‘·àqT
eTs¡∫b˛sTT, ÁbÕ|ü+#·ø£ $wüj·÷\˝À, uÛÀ>±\˝À eTTì– J$dü÷ÔH˚
 -34-
ñHêï+. nsTT‘˚ Ç˝≤ m+‘·ø±\+ ÁbÕ|ü+∫ø£ e´eVü‰sê\˝À eTTì–Hê,
eTq≈£î dü+|üPs¡í Äq+<ä+, XÊX¯«‘· Äq+<ä+ sê<äT >±ø£ sê<äT.
|üs¡e÷‘·à‘√ ◊ø£´yÓTÆq|ü&˚ n{Ϻ XÊX¯«‘êq+<ä+ \_ÛdüTÔ+~.
düeTTÁ<ä+˝À Á|üj·÷DÏ+#˚ z&Éô|’qTqï |üøÏå Äø±X¯+˝ÀøÏ
m–], m+‘·<ä÷s¡+ Á|üj·÷DÏ+∫Hê ‹]– ‹]–, n\dæ kı\dæ ∫es¡≈£î
z&É mø£ÿ&ÉT+<√ yÓ‘·Tø=ÿì sêyê*‡+<˚. m+<äTø£+fÒ mø£ÿ&É #·÷∫Hê
˙s¡T ‘·|üŒ ¬s+&Ée<˚MT ñ+&É<äT. n˝≤π> |üs¡e÷‘·àqT eTs¡∫q Je⁄&ÉT
mìï »qà\T Ç˝≤ ÁbÕ|ü+∫ø£ $wüj·T uÛÀ>±\˝À dü+#·]+∫Hê n\dæ
kı\dæ ∫es¡≈£î |üs¡e÷‘·à kÕìï<Ûë´ìøÏ sêyê*‡+<˚. ùd<äBsê*‡+<˚.
XÊ+‹+#ê*‡+<˚. n<˚ eTq Ä<Ûës¡+, n~ÛcÕºq+. <˚Vü≤+˝Àì #˚‘·T\T,
ø±fi¯ófl, eTT≈£îÿ, #Óe⁄\T, H√s¡T,Hê\Tø£ nH˚ $$<Ûä nej·Tyê\˙ï m˝≤¬>‘’ ˚
<˚Vü≤+ ø£Hêï y˚s¡Tø±<√ ` n˝≤π> X¯ó<ä› #Ó’‘·q´ dü«s¡÷|üyÓTÆq |üs¡e÷‘·à˝À
áÁbÕDT\˙ï ì»+>± |üs¡e÷‘·àø£qï y˚s¡Tø±<äT.|üs¡e÷‘·à eTqqT
e<ä\≈£î+&Ü eTq˝ÀH˚ ñHêï&Éì ‘Ó*dæHê eTq+ e÷Á‘·+ |üs¡e÷‘·à˝À
ñ+&É≥+ ˝Ò<äT. n+fÒ eTq eTqdüT‡ |üs¡e÷‘·à‘√ ì+&çb˛e≥+ ˝Ò<äT.
ÁbÕ|ü+∫ø£ $wüj·÷\˝À dü+#·]düTÔqï~, uÛÀ>±\˝À ñ+&çb˛‘·Tqï~.
n|ü&É|ü&ÉT uÛÑ>∑e+‘·Tì MT<ä≈£î ø±øÏ˝≤ yê\T‘·Tqï~. eT∞fl
m–]b˛‘·Tqï~. n˝≤ø±ø£ e<ä\≈£î+&Ü uÛ>Ñ e∑ +‘·Tì |ü≥Tºø√yê*. ì»+>±
uÛÑ>∑e+‘·Tì‘√ $&ÉBj·Tsêì ã+<Ûäy˚T uÛÑøÏÔ ` nqq´uÛÑøÏÔ.
eTq+ düeTTÁ<ä+ e<ä›≈£î yÓ[fl #·÷ùdÔ mH√ï n\\T
edüTÔ+{≤sTT. n\≈£î düeTTÁ<ëìøÏ $&ÉBj·Tsêì dü+ã+<Ûä+ ñqï~.ø±ì
n\≈£î n\≈£î eT<Ûä´ >∑\ dü+ã+<Ûä+ ø=~›ùdù|. ‘ê‘êÿ*ø£y˚T. n˝≤π> á
˝Àø£+˝À e´øÏÔø° e´øÏÔø° eT<Ûä´ >∑\ dü+ã+<Ûä+ ‘ê‘êÿ*ø£y˚T. n~ ø=+‘·
ø±\y˚T. m+‘· s¡ø£Ôdü+ã+<ÛäyÓTÆHê düπs n~ ‘ê‘êÿ*ø£+. ø±ì e´øÏÔøÏ
 -35-
uÛ>Ñ e∑ +‘·Tìø° eT<Û´ä >∑\ dü+ã+<Û+ä XÊX¯«‘·+. <˚V≤ü + b˛sTTHê dü+ã+<Û+ä
b˛<äT. Ç+‘· >∑{Ϻ>± ô|qy˚düTø=qï ã+<Ûëìï ìs¡+‘·s¡+ >∑Ts¡TÔ+#·Tø=ì
uÛÑ>∑e+‘·Tì düàs¡D˝À ñ+&Ü*. n<˚ nqq´ uÛÑøÏÔ. n{Ϻ uÛÑøÏÔìm˝≤
nuÛÑ´dæ+#ê˝À ` m˝≤ ø£s¡à\qT uÛÑøÏÔ‘√ ø£s¡àjÓ÷>∑+>± e÷s¡TÃø√yê˝À
4e XÀ¢ø£+ qT+&ç eTVü≤]¸ #Ó|üŒuÀ‘·THêïs¡T. Ç{Ϻ uÛÑøÏÔ‘√ ø£s¡à\T #˚ùdÔH˚
|òü*‘ê\T Á|ükÕ<äeTÚ‘êsTT. uÛÑ>∑e+‘·Tì düà]dü÷Ô e+&ç‘˚ nqï+
Á|ükÕ<äeTÚ‘·T+~. uÛ>Ñ e∑ +‘·Tì düà]dü÷Ô ‹+fÒ ÄVü‰s¡+ Á|ükÕ<äeTÚ‘·T+~.
ñ<√´>∑+, yê´bÕs¡+, eè‹Ô yÓTT<ä\>∑Tq$ @yÓH’ ê düsπ uÛ>Ñ e∑ +‘·Tì düàs¡D‘√
#˚dqæ |ü&˚ yê{Ï |ò˝ü ≤\qT Á|ükÕ<ä+>± d”«ø£]+#·>\∑ +. ø£qTø£ @ |üì#˚dHæ ê
<√wü+ ˝Ò<äT, ø±ì Ä |üì #˚ùd≥|ü&ÉT uÛÑ>∑e+‘·Tì eT]ùdÔ <√wü+.
uÛÑ>∑e+‘·Tì C≤„|üø£ eTT+#·T≈£î+fÒ Ä ø£s¡à|òü\+ Á|ükÕ<ä+ ne⁄‘·T+~.
Á|ükÕ<ëìï ‹q≥+ H˚s¡TÃø√yê*.
eTq+ <˚yê\j·T+˝ÀH√, eT+~s¡+˝ÀH√ ñqï|ü&ÉT
|ü⁄*¨s¡, <ä<√›»Hê\qT Á|ükÕ<ä+>± d”«ø£]kÕÔ+ >±ì, yê´bÕs¡+˝À e#˚Ã
˝≤uÛÑ qcÕº\qT, ñ<√´>∑+˝À e#˚à kÕ<Ûøä £ u≤<Ûøä ±\qT, J$‘·+˝Àì >¬ \T|ü⁄
z≥eTT\qT Á|ükÕ<äuÛ≤e+‘√ d”«ø£]+#· >∑\T>∑T‘·THêïe÷? ˝Ò<äT.
m+<äTe\¢? <˚yê\j·T+˝À ñqï|ü&ÉT eTq+ uÛ≈Ñ î£ \Ô +. $T>∑‘ê düeTj·÷˝À¢
yê´bÕs¡düTÔ\+, ñ<√´>∑T\+, n~Ûø±s¡T\+ ne⁄‘·THêï+. uÛÑ≈£îÔ\eTH˚
$wüj·T+ eTs¡∫b˛‘·THêï+. n+<äTπø Á|ükÕ<äãT~∆ ˝Ò≈£î+&Ü b˛‘·Tqï~.
s√E˝À ø=~›uÛ≤>∑+ e÷Á‘·y˚T uÛÑ≈£îÔ\T>± ñ+≥THêï+. n˝≤>±ø£ s√»+‘ê
uÛÑ≈£îÔ\T>± ñ+&˚+<äT≈£î Á|üj·T‹ï+#ê*. uÛÑ>∑e+‘·Tì‘√ eTq dü+ã+<Ûä+
u≤>± ã\|ü&˚ ø=B› eTq˝À uÛÑ≈£îÔ\eTH˚ uÛ≤e+ ã\|ü&ÉT‘·T+~. n|ü&ÉT
ø£s¡à\qT ø£s¡àjÓ÷>∑+>± ` |òü˝≤\qT Á|ükÕ<ä+>± uÛ≤$+#·>∑\+ `
d”«ø£]+#·>\∑ +. uÛ>Ñ e∑ +‘·TìøÏ <ä>s¬Z∑ ’ m˝≤ uÛ≈Ñ î£ \Ô + ø±yê˝À Çø£ÿ&É qT+&û
 -36-
eTVü≤]¸ ‘Ó*j·TCÒdüTÔHêïs¡T.
`uÛÑøÏÔ uÛ≤eq\qT m˝≤ ô|+bı~+#·Tø√yê˝À uÛÑøÏÔ kÕ<Ûäq˝Ò$T{À
á XÀ¢ø£+˝À
XÀ¢ˆˆ ø±j·Tyê»àq: ø±s¡´eTT‘·ÔeT+ˆ
|üP»q+ »|ü•Ã+‘·q+ Áø£e÷‘Yˆˆ `4
Á|ü‹|ü<ës¡+∆ : ø±j·T R X¯Øs¡+ #˚‘,· yêø˘ R yê≈£îÿ#˚‘,· eTq: R eTqdüT‡
#˚‘·, ø±s¡´+ R #˚j·Tã&˚ (|üì), |üP»q+ R |üP», »|ü+ R HêeT
düàs¡D+ ˝Ò<ë HêeT»|ü+, ∫+‘·q+ R |üs¡e÷‘·à ∫+‘·q+, Áø£e÷‘Y R
ˇø£<ëì ø£qï eTs=ø£{Ï es¡Tdü>±, ñ‘·ÔeT+ R ÁX‚wüºyÓTÆq$.
uÛ≤e+ : X¯Øs¡+‘√ #˚j·Tã&˚ |üP»ø£qï yê≈£îÿ‘√ #˚j·Tã&˚ eT+Á‘·»|ü+—
<ëìø£qï eTqdüT‡‘√ #˚ùd |üs¡e÷‘·à ∫+‘·q+ ˝Ò<ë <Ûë´q+ Áø£eT+>±
ˇø£<ëì ø£qï eTs=ø£{Ï ÁX‚wüºyÓTÆq~.
yê´K´ : ø£sà¡ \qT áX¯«sês¡ŒD ãT~∆‘√ #˚j÷· \ì, n|ü&˚ ø£sà¡ ø£sà¡ jÓ÷>∑+
ne⁄‘·T+<äì— n{Ϻ ø£s¡à ∫‘·ÔX¯ó~∆ì ø£*–+∫ eTTøÏÔkÕ<Ûäø£eTe⁄‘·T+<äì
Ç+‘·≈£î eTT+<äT XÀ¢ø£+˝À #Ó|ü≈£îHêï+.
n+fÒ eTq+ #˚ùd Á|ü‹ ø£s¡àqT uÛÑ>∑e+‘·Tì düàs¡D‘√
ÁbÕs¡+_Û+∫, uÛÑ>∑e+‘·Tì düà]dü÷Ô #˚j·÷*. uÛÑ>∑e+‘·Tì düà]+#·≈£î+&Ü
#˚ùd ø£s¡à <√wü uÛÑ÷sTTwüºeTe⁄‘·T+~. eTq+ Á|ü‹ s√p dü‘·‡+>∑+
ÁbÕs¡+_Û+#˚≥|ü&ÉT uÛÑ>∑+‘·Tì düà]+∫ ÁbÕs¡úq‘√ ÁbÕs¡+_ÛdüTÔHêï+.
eTT–dü÷Ô XÊ+‹ eT+Á‘·+‘√ eTT–düTÔHêï+. nsTT‘˚ nìï |üqT\T Ç˝≤
#˚dTü HÔ êïe÷? #˚jT· ≥+ ˝Ò<Tä . m+<äTø£ì? m+<äTø£+fÒ Çø£ÿ&É ≈£Ls¡TÃqï+‘·
ùd|üP eTq+ uÛÑ≈£îÔ\+. H˚qT yê´bÕ]qì, H˚qT ñ<√´–qì, H˚qT
>∑èVü≤düTqÔ ì, H˚qT >∑èVæ≤DÏqì, H˚qT <Ûqä e+‘·TDÏí nì, H˚qT eT<Û´ä ‘·s>¡ ‹∑
yê&çqì ˝Ò<ë ù|<ä ≈£î≥T+;≈£îDíì, H˚qT ej·TdüT‡˝À ñHêïqì, H˚qT
 -37-
eè<äTD ∆ íÏ ˝Ò<ë eè<äTs∆ ê*ì nH˚ uÛ<Ò ë\˙ï eTs¡∫b˛‘·THêï+. yê{ÏøÏ Çø£ÿ&É
ÁbÕ<Ûëq´‘· ˝Ò<Tä . Çø£ÿ&É eTq uÛ≤yê\T, ôVA<ë\T, uÛ<Ò ë\T @M >∑Ts¡TsÔ êe⁄.
eTq+ n+‘ê eTTeTT≈£îå e⁄\+, kÕ<Û≈ä î£ \+, uÛ≈Ñ î£ \Ô + ` uÛ>Ñ e∑ +‘·Tì >∑T]+∫
‘Ó\TdüTø√yê*, kÕ<Ûqä #˚j÷· *, uÛ>Ñ e∑ +‘·Tì #˚sT¡ ø√yê* nH˚<˚ Á|ü<ëÛ q+.
nsTT‘˚ Çø£ÿ&ç qT+&ç ãj·T≥ |ü&É≥+‘√ eTq+ uÛÑ≈£îÔ\ ne‘êsêìï
rùddüTÔHêï+. uÛÑ≈£îÔ\ y˚cÕìï ø£&çπ>düT≈£î+≥THêï+. e´≈£îÔ\T>± $$<Ûä
¨<ë\˝À, $$<Ûä uÛ≤yê\‘√ ñ+≥THêï+. s√»+‘ê Ç˝≤H˚ ñ+&ç s√E˝À
ø=~›ùd|ü⁄ e÷Á‘·+ uÛ≈Ñ î£ \Ô T>± ñ+≥THêï+. n+fÒ eTq+ düV≤ü »+>± uÛ≈Ñ î£ \Ô +
ø±<äT, e´≈£îÔ\+. eTq |üqT\˝À eTq+ ìeT>∑ïyÓTÆ ñ+≥÷ s√E˝À @
ø=~›ùdb˛ uÛ≈Ñ î£ \Ô T>± ñ+≥THêï+. n˝≤ ø±≈£î+&Ü eTq+ düV≤ü » uÛ≈Ñ î£ \Ô T>±
ñ+&ç, nìï düeTj·÷\˝ÀqT, nìï dü+<äsꓤ\˝ÀqT uÛÑøÏÔπø Á|ü<ÛäeT
ÁbÕ<Ûëq´‘·ì∫Ã, uÛÑ>∑e+‘·Tì‘√ $&ÉBj·Tsêì dü+ã+<Ûä+ ø£*– ñ+&ç—
e´øÏÔ>± eTq+ yê´bÕ]>±H√, ñ<√´–>±H√, eè‹Ô ì|ü⁄DTì>±H√,
>∑èVü≤düTú>±H√, >∑èVæ≤DÏ >±H√ ñ+&Ü*. n˝≤ ñqï|ü&˚ eTq+ ì»yÓTÆq
uÛÑ≈£îÔ\+, ì»yÓTÆq kÕ<Ûä≈£î\+, ì»yÓTÆq eTTeTT≈£åîe⁄\+ ne⁄‘·THêï+.
uÛ>Ñ e∑ +‘·TìøÏ yÓTT<ä{Ï ÁbÕ<Ûëq´‘·ì∫Ã, ˝ÖøÏø£ e´eVü‰sê\≈£î, $wüj÷· \≈£î,
¨<ë\≈£î ~«rj·T ÁbÕ<Ûëq´‘· Çyê«*. n˝≤ ñ+&É>∑*–q|ü&˚ eTq+
#˚ùd ø£s¡à\˙ï |ü$Á‘·eTÚ‘êsTT, uÛÑ>∑e+‘·TìøÏ HÓ’y˚<ä´eTe⁄‘êsTT. ø£s¡à
|òü˝≤\˙ï uÛÑ>∑e+‘·Tì Á|ükÕ<ë\e⁄‘êsTT. ∫‘·ÔX¯ó~›ì ø£*–kÕÔsTT.
yÓ÷ø£åÁbÕ|æÔøÏ e÷s¡Z<äs¡Ùø±\e⁄‘êsTT.
n˝≤ düV≤ü » uÛ≈Ñ î£ \Ô T>± eTq+ ñ+&Ü\Hêï, Ä uÛøÑ uÔÏ ≤Û eq
eTq˝À dæús¡+>± ì\yê\Hêï eTq+ #˚j·Te\dæq kÕ<Ûäq\qT Çø£ÿ&É
#ÓãT‘·THêïs¡T eTVü≤]¸.ny˚ ø±j·T ` yêø˘ `eTq: ø±sê´˝…q’ |üP», »|ü+,
∫+‘·q+. Ç$ kÕ<Ûäq\T e÷Á‘·y˚T.
 -38-
1) |üP» : |üP» n+fÒ ˇø£ $Á>∑Vü‰ìïeTT+<äT+#·Tø=ì, uÛÑ>∑e+‘·TìøÏ
Á|ürø£>± <ëìì uÛ≤$+∫ c˛&ÉXÀ|ü#ês¡eTT\‘√qT, nc˛º‘·Ôsê\‘√qT
|üPõ+#·≥+. |ü⁄wüŒeTT\T, |òü\eTT\T, HÓ’y˚<ä´eTT\T,Vü‰s¡‹ yÓTT<ä\>∑T
Á|üÁøÏjT· \‘√ á |üP» kÕ–b˛‘·T+~. |üP» X¯Øs¡+‘√ #˚jT· ã&˚ ø±s¡´eTì
#Ó|æŒq|üŒ{ÏøÏ Çø£ÿ&É X¯Øs¡+‘√ bÕ≥T Ç+Á~j·÷\T, yê≈£îÿ, eTqdüT‡ `
n˙ï |üì#˚j·÷*‡ ñ+≥T+~. |üP» m˝≤ ìs¡«Væ≤+#ê˝À, @y˚T$T dæ<ä∆+
#˚düTø√yê˝À, m˝≤ yÓTT<ä\Tô|{≤º˝À, m|ü&ÉT @ ÁøÏj·TqT Ä#·]+#ê˝À
n˙ï eTqdüT‡‘√ Ä˝À∫+#ê*‡+<˚.n˝≤π> uÛ>Ñ e∑ +‘·Tì k˛ÔÁ‘·+ #˚jT· ≥+˝À
yê≈£îÿjÓTTø£ÿ nedüs¡+ ≈£L&Ü ‘·|üŒìdü]. eTq+ |ü*πø k˛ÔÁ‘ê\qT
#Óe⁄\<ë«sê $+{≤+, #˚ùd|üqT\qT ø£fi¯fl <ë«sê #·÷kÕÔ+. #˚‘·T\‘√
|üP» #˚kÕÔ+.Ç˝≤ nìï nej·Tyê\÷ Ç+<äT˝À ìeT>∑ï+ ø±yê*‡+<˚.
2) »|ü+ : eT+Á‘· »|ü+ #Ój·T´{≤ìøÏ, ˝Ò<ë uÛÑ>∑e+‘·Tì Hêe÷ìï
|ü<˚|ü<˚ ñ#·Ã¤]+#·{≤ìøÏ yê≈£îÿ Á|ü<ëq+. nsTTq|üŒ{Ïø° yê≈£îÿ‘√ bÕ≥T
eTqdüT‡ ≈£L&Ü |üì#˚j·÷*. m+<äTø£+fÒ Hêe÷ìïñ#·Ã¤]+#˚≥|ü&ÉT
Hê$Tì uÛ≤$dü÷Ô ñ+&Ü*. ˝Ò<ë eT+Á‘ê~ÛcÕºq<˚e‘·ô|’ eTqdüT‡qT+#ê*.
Ç+<äT˝À X¯Øs¡+ jÓTTø£ÿ ÁbÕ<Ûëq´‘· @MT ˝Ò<äT.
3) ∫+‘·q+ :∫+‘·q+ n+fÒ |üs¡e÷‘·à ∫+‘·q+, n+fÒ |üs¡e÷‘·à
‘·‘êÔ«ìï >∑T]+∫ ∫+‘·q #˚j·T≥+. |üs¡e÷‘·à jÓTTø£ÿ >∑TD>∑D≤\qT,
\ø£åD≤\qT Á|üXÊ+‘·yÓTÆq eTqdüT‡‘√ ∫+‘·q #˚j·÷*. <Ûë´ì+#ê*.
Ç+<äT˝À X¯Øs¡+ jÓTTø£ÿ |üì>±ì, yê≈£îÿ‘√ >±ì nedüs¡+ ˝ÒH˚˝Ò<äT.
Ç˝≤ #˚j·Tã&˚ |üP» ` »|ü+ ` ∫+‘·q\˝À |üP»ø£Hêï
»|ü+ ÁX‚wyºü TÓ qÆ ~. »|ü+ ø£Hêï ∫+‘·q+ ÁX‚wyºü TÓ qÆ ~. m+<äTø£+fÒ ∫+‘·q˝À
eTqdüT‡≈£î y˚πs |üH˚$T ˝Ò<äT.πøe\+ |üs¡e÷‘·à‘·‘·«+ MT<ä ì*∫b˛‘˚
#ê\T. ˇπø eè‹Ôj·T+<äT eTqdüT‡ |üP]Ô>± ì*∫b˛e≥+ e\¢ Ç~
 -39-
nìï+{Ïøq£ ï ÁX‚wyºü TÓ qÆ ~. n<˚ »|ü+ #˚ùd≥|ü&ÉT eTqdüT‡ øπ e\+ n~ÛcÕºq
<˚e‘·ô|’H˚ >±ø£ eT+Á‘·+ m˝≤ ñ#·Ã]düTÔHêïeTqï <ëìô|’ ≈£L&Ü
Á|üdü]düTÔ+~. (ø=*øÏ|üPdü m|ü&=düTÔ+<ë? nì m<äTs¡T #·÷#˚ yês¡T
≈£L&Ü ñ+{≤s¡T). Çø£ÿ&É eTqdüT‡ ø=+#Ó+ #·*düTÔqï~ >∑qTø£ »|ü+
∫+‘·q+ ø£qï n\ŒyÓTÆq~. Çø£ |üP» #˚ùd≥|ü&ÉT eTqdüT‡ |üP»
#˚j·Te\dæq $~Û$<ÛëqeTT\ MT<ä, ùdø£]+#·Tø√e\dæq edüTÔe⁄\ MT<ä,
#·<äTe e\dæq eT+Á‘·eTT\ MT<ä, #˚j·Te\dæq Äsꓤ≥eTT\ MT<ä,
Ç˝≤ nìï yÓ’|ü⁄˝≤ #·*+∫ uÛÑ>∑e+‘·Tì MT<ä ‘·≈£îÿe>± ì\TdüTÔ+~.
ø£qTø£ |üP» »|ü+ ø£Hêï n\ŒyÓTÆq~. n+fÒ eTq eTqdüT‡ uÛÑ>∑e+‘·Tì
MT<ä m+‘· m≈£îÿe>± ì\düTÔqïB nH˚ <ëìô|’ á kÕ<Ûäq\ ÁX‚wü˜‘·«+
Ä<Ûës¡|ü&ç ñqï~. ø£qTø£H˚ |üP»ø£Hêï »|ü+ >=|üŒ<äì, »|ü+ ø£qï
∫+‘·q+ #ê˝≤ ñ‘·ÔeTyÓTÆq<äì eTVü≤]¸ düŒwüº+>± ‘Ó*j·TCÒdüTÔHêïs¡T.
nsTT‘˚ á eT÷&ç+{Ï˝ÀqT ∫+‘·q+ #ê˝≤ dü÷ø£àå yÓTqÆ ~
>∑qTø£, eTqdüT‡ @ø±Á>∑+>± ì\yê* >∑qTø£, Ç~ #ê˝≤ ø£wüºyÓTÆq~.
ÁbÕ|ü+∫ø£ $wüjT· yêdüq\T ‘·≈î£ ÿe>± ñqïyês¡T, uÛ>Ñ e∑ +‘·Tìô|’ Ç|üŒ{Ïøπ
uÛøÑ ÔÏ >∑*–q yês¡T, XÊÁkÕÔ\ <ë«sê uÛ>Ñ e∑ ‘·‘Ô ê«ìï #·øÿ£ >± ‘Ó\TdüTø=qïyês¡T
e÷Á‘·y˚T ∫+‘·q+ #˚j·TT≥≈£î düeTs¡T∆\e⁄‘·THêïs¡T. Çø£ »|ü+ <ëìø£qï
ø=+#Ó+ ‘˚*ø£. m+<äTø£+fÒ Çø£ÿ&É yê≈£îÿ<ë«sê eT+Á‘·+ ñ#·Ã¤]+|ü
ã&ÉT‘·T+~ >∑qTø£ eTqdüT‡qT ø=+‘· düT\uÛÑ+>± |üs¡e÷‘·àô|’ ì*ù|
M\T+≥T+~. nsTT‘˚|üP» nH˚~ #ê˝≤ ‘˚*ø£. me¬s’Hê düπs ø=+‘·
C≤Á>∑‘Ô· rdüT≈£î+fÒ düT\uÛ+Ñ >± #˚jT· e#·TÃ. Çø£ÿ&É eT÷&ÉT ø£sD¡ ≤\ jÓTTø£ÿ
düVü≤ø±s¡+ ñ+≥T+~. X¯Øs¡eTT, yê≈£îÿ, eTqdüT‡. nìï Ç+Á~j·÷\T
|üì#˚düTÔ+fÒ |üì düT\uÛÑ+ ne⁄‘·T+~.
@<Ó’Hê ˇø£ |üìì q\T>∑Ts¡T ø£*dæ #˚düTÔHêïs¡qT ø√+&ç.
 -40-
Ä |üì m+‘√ düT\Te⁄>± ñ+≥T+~. ˇø£ Ç+{Ï˝À q\T>∑Ts¡T Ád”\Ô THêïs¡T.
ˇø£s¡T e+≥ |üì, ˇø£s¡T Ç+{Ï|üì, ˇø£s¡T ã≥º\T‘·ø£≥+, eTs=ø£s¡T
nìï e´eVü≤sê\qT #·÷düTø√e≥+,n‹<ÛäT\qT eTsê´<ä #Ój·T´≥+
yÓTT<ä˝…’q $wüj·÷\qT #·÷düT≈£î+fÒ m+‘√ ‘˚*ø£>± ñ+≥T+~. n<˚
nìï|üqT\T ˇø£ÿπs #˚düTø√yê\+fÒ m+‘√ ø£wüº+>± ñ+≥T+~. n+fÒ
m≈£îÿe eT+~ düVü≤ø±s¡+‘√ ˇø£ |üì #˚dæq|ü&ÉT Ä |üì me«]ø°
uÛ≤s¡+>± ñ+&É<äT.
3 #·Áø±\ ôd’øÏ\T ‘=ø£ÿ≥+ #ê˝≤ ‘˚*ø£. m+<äTø£+fÒ
u≤´˝…Hé‡ >∑T]+∫ Ä˝À∫+#ê*‡q |üH˚˝Ò<äT. ø±ì 2 #·Áø±\ ôd’øÏ\T
‘=ø±ÿ\+fÒ ø=+‘·ø±\+ ÁbÕø°ºdt #˚ùdÔH˚ kÕ<Ûä´+. Çø£ ˇø£ #·Áø£+ ôd’øÏ˝Ÿ
‘=ø±ÿ\+fÒ düs¡ÿdt˝À |üì#˚ùdyês¡T m+‘√ @ø±Á>∑yÓTÆq kÕ<Ûäq‘√, rÁe
ø£èwæ‘√, HÓ’|ü⁄D´+‘√, m+‘√ø£wüº+‘√ kÕ~Û+#·>∑\πs >±ì kÕe÷qT´˝…’q
Ç‘·s¡T\≈£î ndü\T kÕ<Ûä´+ø±H˚ ø±<äT. n˝≤π> ˇø£ÿ eTqdüT‡ MT<äH˚
Ä<Ûës¡|ü&ɶ ∫+‘·q+ #ê˝≤ ø£wüº+. eTH√yêø±ÿj·TeTT\T eT÷&ç+{Ï MT<ä
Ä<Ûës¡|ü&ɶ |üP» #ê˝≤düT\uÛÑ+.
düT\uÛÑ+ ø£<ë nì ª|üP» #˚<ë›+µ nqT≈£î+fÒ n~
n\ŒyÓTqÆ ~. ‘·≈î£ ÿe Á|üj÷Ó »Hêìï Ç#˚Ã~. b˛˙ >=|üŒ Á|üj÷Ó »Hêìï#˚Ã~,
ÁX‚wüºyÓTÆq~ >∑<ë ª∫+‘·q+µ #˚<ë›+ n+fÒ n~ n<ä]ø° n+‘· kÕ<Ûä´|ü&˚~
ø±<äT. <ëìøÏ >=|üŒ Á|üj·T‘·ï+ ø±yê*. ndü\T Ç+<äT˝À @<√ ˇø£{Ï
#ê\T nH˚ uÛ≤eH˚ dü]ø±<äT. á eT÷&É÷ e÷qe⁄\˝À uÛÑøÏÔuÛ≤eq
ô|+#·Tø√e{≤ìøÏ ˇø£<ëìø£qï eTs=ø£{Ï ñ‘·ÔeTyÓTÆq~.ô|’øÏ mø£ÿ{≤ìøÏ
ì#ÓÃyÓT≥¢ e+{Ï$. ÁbÕs¡+uÛÑ kÕ<Û≈ä î£ \≈£î,kÕe÷qT´\≈£î uÛ>Ñ e∑ +‘·Tì |üP»
‘˚*ø¬ q’ ~. ‘˚*ø¬ q’ ~ >∑<ë nì m|ü&É÷ n+<äT˝ÀH˚ ≈£Ls¡TÃ+{≤qT n+fÒ
Á|ü>∑‹ ñ+&É<äT. ø£qTø£ ˇø£ÿ<ëì˝ÀH˚ ≈£Ls√Ãsê<äT. n+<äTπø kÕ«$T
 -41-
$y˚ø±q+<ä ªª<˚yê\j·÷\qT ÄÁX¯sTT+#·T, ø±ì yê{Ï˝ÀH˚ #·∫Ãb˛≈£îµµ
nHêïs¡T. ø£qTø£ Áø£eT+>± ñqï‹øÏ b˛yê* n˝≤ yÓfi¯flø£b˛‘˚ @+
»s¡T>∑T‘·T+~?
|üP»˝À uÛ>Ñ e∑ +‘·TDÏí $Á>∑V≤ü +˝À <ä]ÙkÕÔe⁄. n<˚ »|ü+˝À
HÓ’‘˚ ˙eTqdüT‡˝ÀH˚ <ä]ÙkÕÔe⁄.ø±ì ∫+‘·qe\¢ ` Ä‘·à∫+‘·q e\¢
|üs¡e÷‘·àqT düs¡«Á‘ê ` nìï+{Ï˝ÀqT, n+<ä]˝ÀqT <ä]ÙkÕÔe⁄. Ç˝≤
yÓT≥TºyÓT≥Tº>± ô|’øÏ mø£ÿø£b˛‘˚ $Á>∑Vü‰\H˚ uÛÑ>∑e+‘·Tì>± uÛ≤$+∫
nC≤„q+˝ÀH˚ ñ+&çb˛‘êe⁄. q&Éø£H˚s¡TÃø=H˚ |üdæyê&ÉT eTT+<äT >√&É\T
|ü≥Tºø=ì, ô|<ä\› #˚sTT |ü≥Tºø=ì q&É∫q≥T¢ uÛøÑ ÔÏ kÕ<Ûqä eTT+<äT |üP»‘√
ÁbÕs¡+_Û+∫, Áø£eT+>± »|ü+ ` ∫+‘·q\ kÕúsTTøÏ yÓfi≤fl*.
`uÛøÑ ìÔÏ ô|+bı+~+#·Tø=qT≥≈£î #˚ùd kÕ<Ûqä \˝À yÓTT<ä{Ï
kÕ<Ûäq nsTTq |üP» >∑T]+∫ $e]düTÔHêïs¡T.
XÀ¢ˆˆ »>∑‘· áX¯BÛj·TTø£Ô ùdeq+ˆ
nwüºeT÷]Ô uÛÑè<˚›e|üP»q+ˆˆ `5
Á|ü‹|ü<ës¡∆+ : »>∑‘· R á »>∑‘·TÔqT, áX¯ BÛj·TTø£Ô ` áX¯«s¡T&ÉT nH˚
ãT~∆‘√ ≈£L&ç, ùdeq+ R ùd$+#·≥+, nwüºeT÷]ÔuÛÑè‘Y R mì$T~
s¡÷bÕ\qT <Ûä]+∫q, <˚e|üP»q+ R <˚e⁄ì |üP»j˚T W‘·T+~.
uÛ≤e+ :á »>∑‘·Ô+‘ê |üs¡y˚TX¯«s¡T&˚ nH˚ uÛÑøÏÔ uÛ≤e+‘√ ≈£L&çq ãT~∆‘√
á »>∑‘T· ≈Ô î£ #˚ùd ùde n+‘ê mì$T~ s¡÷bÕ\qT <Û]ä +∫q uÛ>Ñ e∑ +‘·Tì
|üP»j˚T ne⁄‘·Tqï~.
yê´K´ : ÁX‚wyºü TÓ qÆ |üP» @<√ Çø£ÿ&É #ÓãT‘·THêïs¡T. n+‘˚ø±<äT uÛ>Ñ e∑ +‘·Tì
|üP»qT Hê\T>∑T >√&É\ eT<Û´ä qT+&ç ` eT+~sê\ qT+&ç ` <˚yê\j·÷\
qT+&ç á $XÊ\ $X¯«+˝ÀìøÏ rdüTø=ì edüTÔHêïs¡T eTVü≤]¸.
kÕe÷q´+>± |üP» nq>±H˚ ˇø£ eT+~s¡+˝ÀH√,
 -42-
<˚yê\j·T+˝ÀH√ ≈£Ls¡TÃì ˇø£ $Á>∑Vü‰ìøÏ #˚ùd c˛&ÉXÀ|ü#ês¡eTT ˝Ò<ë
|ü⁄wüŒeTT\‘√ #˚ùd nc˛º‘·Ôs¡ |üP»j˚T qì n+<ä] uÛ≤e+. Ç~ ì»+>±
n\ŒyÓTÆq |üP». m+<äTø£+fÒ ˇø£ $Á>∑Vü‰ìï uÛÑ>∑e+‘·Tì>± uÛ≤$+∫
uÛøÑ ‘ÔÏ √ ùd$kÕÔ+.ø±ì Ä$Á>∑V≤ü + ‘·|Œü $T–*q yê{Ïì >±ì, ‘√{Ï yê]ì
>±ì uÛÑ>∑e+‘·Tì ø£qï y˚s¡T>± #·÷kÕÔ+. ˇø£ÿ#√≥H˚ uÛÑ>∑e+‘·Tì #·÷#˚
á <äèwæº dü+≈£î∫‘· <äèwæº ne⁄‘·T+~. $Á>∑Vü‰sê<ÛäqeTT nH˚~ áX¯«s¡Tì
nwüºeT÷s¡TÔ\˝À ˇø£{Ï nsTTq bÕ]∆eeT÷]Ô jÓTTø£ÿ @ø£<˚X¯ Äsê<Ûäqy˚T
>±ì, Ç~ |üPs¡í |üP» ø±<äT. ì»yÓTÆq uÛÑ>∑e+‘·Tì |üP» ø±<äT. düeTdüÔ
»>∑‘T· qÔ T áX¯«s¡ dü«s¡÷|ü+>± uÛ≤$+∫ #˚ùd |üP» @<√ n<˚ nwüeº T÷s¡T\Ô
|üP». n<˚ |üPs¡í |üP» ne⁄‘·T+~. (n˝≤>∑ì $Á>∑Vü‰sê<Ûäq ‘·|ü ø±<äT)
»>∑‘·áX¯ : ì»+>± á Á|ü|ü+#êìï düèwæº+∫q~ |üs¡e÷‘·à. $XÊ«ìï
#˚dæ+~ $X‚«X¯«s¡T&˚. »>∑‘·TÔqT ì]à+∫q~ »>∑Hêï<∏äT&˚. á »>∑‘·TÔ
ø±s¡´+.ø±s¡´eTTqïB n+fÒ ø±s¡DeTT+&Ü*. ø£qTø£ á »>∑‘·TÔ≈£î
ñbÕ<ëqø±s¡D+ ` ì$T‘·Ô ø±s¡D+ ¬s+&É÷ uÛÑ>∑e+‘·T&˚. ø±s¡´+˝À
e⁄qï<ä+‘ê ø±s¡Dy˚TqH˚ $wüjT· eT÷ eTq≈£î nqTuÛeÑ y˚T. ≈£î+&É ø±s¡´+.
eT{Ϻø±s¡D+. ≈£î+&É˝À ñqï<ä+‘ê eTfÒº. n˝≤π> q>∑ ø±s¡´+. ã+>±s¡+
ø±s¡D+. q>∑˝À ñqï<ä+‘ê ã+>±s¡yT˚ . ø£qTø£ »>∑‘T· Ô ø±s¡´+. |üse¡ ÷‘·à
ø±s¡DyÓTÆ‘˚ »>∑‘·TÔ˝À ñqï<ä+‘ê |üs¡e÷‘˚à ‘·|üŒ eTπsMTø±<äT. eT{Ϻì
rùdùdÔ ≈£î+&É m{≤¢ ˝Ò<√, ã+>±sêìï rùdùdÔ ÄuÛÑs¡D+ m{≤¢ ˝Ò<√,
uÛÑ>∑e+‘·Tì rùdùdÔ »>∑‘·TÔ ˝Ò<äT. n+<äTe\¢ á »>∑‘·TÔqT |üs¡y˚TX¯«s¡
ãT~∆‘√ ùd$ùdÔ Ä ùde nwüeº T÷s¡T\Ô ‘√ ≈£L&çq uÛ>Ñ e∑ ‘Y ùdej˚T ne⁄‘·T+~.
ì»yÓTÆq uÛÑ>∑e+‘·Tì |üPs¡í|üP»j˚T ne⁄‘·Tqï~.
»>∑‘+Ô· ‘ê |üsy¡ T˚ X¯«s¡T&˚ >∑qTø£ »>∑‘T· ˝Ô À qTqï ÁbÕDT\T
` eTqTwüß´\T ` »+‘·Te⁄\T ` #Ó≥T¢ e¬>s’ ê n˙ï ≈£L&Ü Ä |üsy¡ T˚ X¯«s¡T&˚.
 -43-
nìï s¡÷bÕ\˝À ` nìï <˚Vü‰\˝ÀqT n+‘·sê´$T>± ñqï~ Ä
uÛÑ>∑e+‘·T&˚. ø£qTø£H˚ ªªáX¯«s¡dü‡s¡«uÛÑ÷‘êHê+ Vü≤è<˚›X‚s¡T®q ‹wüº‹µµ `
ªªdüs¡«dü´#êVü≤+ Vü≤è~ düìï $wüº:µµ ªª nVü≤e÷‘êà >∑T&ÜπøX¯ düs¡«uÛÑ÷‘ê
X¯j·Tdæú‘·:µµ nì ^‘·˝À uÛÑ>∑yêqT&ÉT ‘Ó*j·T CÒj·T&É+ »]–+~. á
ø±s¡D+>± me]ì |üPõ+∫Hê uÛÑ>∑e+‘·Tì |üPõ+∫qfÒ¢.
◊‘˚ Ä#·sD¡ ˝À me]˙ <˚«wæ+#·≈î£ +&Ü ñ+&É{+ kÕ<Û´ä +
ø±e≥+ ˝Ò<äT. m+<äTø£+fÒ eTq+ n+<ä]˙ uÛÑ>∑e‘Y uÛ≤eq‘√ #·÷&É≥+
˝Ò<äT >∑qTø£. n+<ä]˝ÀqT ` n+‘·{≤`nìï y˚fi¯˝≤ uÛÑ>∑e+‘·Tì
<ä]Ù+#·>∑*π> C≤„q+ ` nqTuÛÑeC≤„q+ ø£*π>+‘· es¡≈£î kÕ<Ûä≈£î\T
uÛÑ>∑e+‘·Tì |üP»#˚j·T&ÜìøÏ>±qT uÛÑ>∑e+‘·Tì ø=ìï $•wüº eT÷s¡TÔ\˝À
>∑T]Ô+∫`Ä >∑T]Ô+|ü⁄H˚ |üP»>± #˚j·Te\dæ j·TTqï~. Ç<˚ nwüºeT÷]Ô
uÛèÑ ‘Y <˚e|üP»q+µ nì Çø£ÿ&É #Ó|Œæ +~. n+fÒ uÛ>Ñ e∑ +‘·Tì Çø£ÿ&É mì$T~
$•wüº s¡÷bÕ\˝À >∑T]Ô+∫ |üPõ+#ê*. #·sê#·sê‘·àø£ Á|ü|ü+#·+ n+‘ê
uÛÑ>∑e+‘·Tì nwüºeT÷s¡TÔ\T>± eTq≈£î <äs¡Ùq$TdüTÔqï~.
@$T{≤ nwüºeT÷s¡TÔ\T ? 1) uÛÑ÷$T, 2) ˙s¡T, 3) n–ï ˝Ò<ë ‘˚»düT‡, 4)
yêj·TTe⁄, 5) Äø±X¯+, 6) dü«j·T+ Á|üø±X¯yÓTÆq dü÷s¡T´&ÉT (qø£åÁ‘ê\≈£î
Á|ü‹ì~Û) 7) dü«j·T+ Á|üø±X¯eTT ˝Òø£ b˛sTTHê Á|üø±•+#˚ #·+Á<äT&ÉT
(#·s¡ Á>∑V‰ü \≈£î, ñ|üÁ>∑V‰ü \≈£î Á|ü‹ì~Û) 8) nìï JesêdüT\≈£î Á|ü‹ì~ÛjTÆÓ
nìï Á|ü|ü+#· nqTuÛÑyê\qT nqTuÛÑ$+#˚ Je⁄&ÉT. Çy˚ nwüºeT÷s¡TÔ\T.
á s¡÷bÕ\qT uÛ>Ñ e∑ +‘·Tì>± >∑T]Ô+∫ #˚ùd |üP»j˚T nwüeº T÷]Ô uÛèÑ ‘Y<e˚
|üP». ÁX‚wüºyÓTÆq |üP», n<˚ >∑Ts¡T|üP». >∑Ts¡Te⁄H˚ <Ó’e+>± uÛ≤$+∫
düø£\ ñ|ü#êsê\‘√, HÓ’y˚<ë´\‘√, Vü‰s¡‘·T\‘√ #˚ùd á |üP» |üPs¡í|üP»
m˝≤ ne⁄‘·Tqï~? nwüºeT÷s¡TÔ\ |üP»q+ m˝≤ ne⁄‘·Tqï~?
 -44-
>∑Ts¡Te⁄ jÓTTø£ÿ <˚Vü≤+ |ü+#· uÛÑ÷‘ê\‘√ ì]à‘·yÓTÆq~ ` 5
>∑Ts¡Te⁄ jÓTTø£ÿ ãT~∆˝À dü÷s¡T´ì˝≤ dü«j·T+ Á|üø±X¯yÓTÆ
yÓ\T>=+<äT‘·Tqï C≤„q+. (dü÷s¡T´&ÉT) `1
Ä C≤„Hêìï yê‘·‡\´+‘√, Áù|eT‘√, #·\¢ì #·÷|ü⁄\‘√ n+~+#˚
>∑Ts¡Te⁄ jÓTTø£ÿ eTqdüT‡ (#·+Á<äT&ÉT) `1
C≤„ H êìï •wü ß ´\ ãT~∆ k Õú s TT˝À n+~+#ê\H˚ ‘· | ü q ‘√
JeuÛ≤e+˝À ñqïB >∑Ts¡Ty˚ (Je⁄&ÉT)`1 ø£qTø£
>∑Ts¡T|üP» nwüºeT÷s¡TÔ\ <˚e|üP»j˚T.
ª<˚¨<˚yê\j·T Áb˛ø£Ô: Jy√<˚e: düHê‘·q: nqï ÁX¯ó‹yêø£´+
Ä<Ûës¡+>± kÕø屑Y uÛ>Ñ e∑ ‘Y dü«s¡÷|ü+>± uÛ≤$+∫, C≤„Hêìï∫Ãq >∑Ts¡Te⁄qT
|üPõ+#·≥+ nwüºeT÷]Ô |üP»qy˚T, |üPs¡í |üP»j˚T ne⁄‘·Tqï~. nsTT‘˚
Ç~ n+<ä]ø° kÕ<Ûä´+ø±ø£b˛e#·TÃ. ø=+<ä]øÏ >∑Ts¡Te+fÒ mes√ @$T{À
‘Ó*j·T<äT ø£qTø£ >∑Ts¡Ty˚ ñ+&É&ÉT. ø=+<ä]øÏ |üPs¡«»qà düTø£è‘·+
˝Òøb£ ˛e≥+ e\¢ ñHêï >∑T]Ô+#·˝sÒ T¡ . ø=+<äsT¡ >∑T]Ô+∫q|üŒ{Ïø° |üPõ+#·sT¡ .
@y˚y√ Ä≥+ø±\T>± uÛ≤$kÕÔs¡T. n˝≤+{Ï eTqdüT‡+&É<äT yê]øÏ. Ç~
nC≤„q+.
Ç|ü&ÉT s¡eTD eTVü≤]¸ n˝≤+{Ï ÁX‚wüºyÓTÆq |üP»‘√
düe÷qyÓTÆq |üP»qT #ÓãT‘·THêïs¡T.ì»+>± Ç~≈£L&Ü |üPs¡í|üP»j˚T.
ÁX‚wüºyÓTÆq |üP»j˚T. Ç~ #ê˝≤ ø£wüº+‘√ ≈£L&ÉTø£qï |üP»j˚T. n<˚ ª»>∑‘·
áX¯BÛj·TTø£Ô ùdeq+µ. »>∑‘·TÔqT áX¯«s¡ãT~∆‘√ uÛ≤$+∫ ùd$+#·T≥j˚T.
»>∑‘·TÔ≈£î, »>∑‘·TÔ˝Àì düsê«ìøÏ ùde #˚j·TT≥j˚T. Ç~ #ê˝≤ Ä<äs¡Ù
e+‘·yTÓ qÆ |üP». m˝≤ #Ój÷· ´* á |üP»qT? ì»+>± Çø£ÿ&É uÛ>Ñ e∑ +‘·Tì
Äsê~Û+#ê\H˚ uÛ≤e+‘√ mø£ÿ&É≈£L b˛qø£ÿs¡ ˝Ò<äT. Á|ü‘˚´ø£yÓTÆq ø£s¡à\T
#˚jT· qø£ÿs¡ ˝Ò<Tä . Bì ø√dü+ Á|ü‘´˚ ø£+>± HÓy’ <˚ ë´\T ‘·j÷· s¡T #˚jT· qø£ÿs¡
 -45-
˝Ò<äT. edüTÔe⁄\T düeT≈£Ls¡TÃø√qø£ÿs¡ ˝Ò<äT. e´≈£îÔ\ kÕj·T+ rdüTø√qø£ÿs¡
˝Ò<äT. ÁX¯eT #˚j·Tqø£ÿs¡ ˝Ò<äT. &ÉãT“ Ks¡TÃô|{≤º*‡q |üì˝Ò<äT. ø±ì ˙
eTqdüT‡qT uÛ>Ñ e∑ qàj·T+>± e÷s¡TÃø√yê*. me]ì #·÷∫Hê uÛ>Ñ e∑ +‘·Tì
#·÷düTÔqïfÒ¢ uÛ≤$+#ê*. düs¡«Á‘ê |üs¡e÷‘·à <äs¡Ùq+ n\e&Ü*.
‘·Tø±sê+ bÕ+&ÉTs¡+>∑ uÛÑ≈£îÔ&ÉT. Äj·Tq Á|ü‹s√p
bÕ+&ÉTs¡+>∑ì <ä]Ù+#˚yê&ÉT. >∑+≥\T >∑+≥\T ‘·<˚ø£ <Ûë´q+‘√
|üs¡e•+#˚yê&ÉT. ø=+‘·ø±\+ ‘·sê«‘· <˚yê\j·÷ìπø yÓfi¯fl˝Ò<äT.
m+<äTø£+fÒ n|ü&ÉT bÕ+&ÉTs¡+>∑&TÉ <˚yê\j·TeTT˝ÀH˚ ñHêï&Éì uÛ≤$+∫
<ä]Ù+#ê&ÉT. ø±ì Ç|ü&ÉT mø£ÿ&É #·÷∫Hê bÕ+&ÉTs¡+>∑&.˚ nìï <˚V‰ü \˝À
` n+‘·{≤ bÕ+&ÉTs¡+>∑&˚. m˝≤ #·÷&É>∑*>±&ÉT? ‘·q eTqdüT‡qT
bÕ+&ÉTs¡+>∑eTj·T+ #˚XÊ&ÉT. n+‘˚.
ˇø£kÕ] ≈£îø£ÿ nqï+ H√≥ ø£s¡#·Tø=ì Ç+{Ï˝À qT+&ç
|üs¡T>∑T rdüTÔqï~. n~ #·÷∫q ‘·Tø±sê+ H˚‹–HÓï |ü≥Tºø=ì <ëìyÓ+≥
|ü&ܶ&ÉT. bÕ+&ÉTs¡+>± Ä>∑T! Ä>∑T! n~e{Ϻ nqïy˚T. Ç~>√ á H˚sTT
ø£\T|ü⁄ø=ì ‹qT, nì. nB düs¡«Á‘ê |üs¡e÷‘·à <äs¡Ùq+ n+fÒ.
s¡eTD eTVü≤]¸ ÄÁX¯eT+˝À ø√‘·T\T, >√e⁄\T, ñ&É‘\· T,
HÓeTfi¯ófl, ≈£îø£ÿ\T düVü≤Jeq+ #˚düTÔ+{≤sTT. ≈£îø£ÿqT ≈£L&Ü Ç~ nq&ÉT
Äj·Tq. Ç‘·&TÉ n+{≤&ÉT. M]πø+ø±yê˝À #·÷&É+&ç, yê]ì u≤<Ûä ô|≥ºø+£ &ç
nì yê{Ïì >ös¡$dü÷Ô ñ+&˚yê&ÉT. eTqwüß´\‘√ Á|üe]Ô+∫qfÒ¢
Á|üe]Ô+#˚yê&ÉT.
Ç˝≤+{Ï uÛ≤eq ñ+fÒ m+‘√ ‘˚*ø£>± ÁX‚wüºyÓTÆq |üP»
#˚j·Te#·TÃ. ˙e⁄ yê´bÕs¡+ #˚düTÔHêïe⁄. ˙ <ä>∑Zs¡≈£î e#˚à ø£düºeTs¡¢qT, ˙
<ä>sZ∑ ¡ |üì#˚ùd yê]ì uÛ>Ñ e∑ +‘·Tì s¡÷bÕ\T>± #·÷&ÉT. ˙y˚+ qwü|º &ü Ü*‡q
|üì ˝Ò<äT. n˝≤>∑ì yÓ÷dü+ ≈£L&Ü #˚j·T˝Òe⁄.
 -46-
˙e⁄ ñ<√´>∑+ #˚düTÔHêïe⁄. J‘·+ Á|üuÛÑT‘·«+ qT+&ç
≥+#·qT>± edüTÔ+~. Çø£ ˙e⁄ ˙e<ä›≈£î e#˚à yês¡+<ä]ì uÛÑ>∑e+‘·Tì
s¡÷bÕ\T>± #·÷&ÉT. ˙≈£î #˚‘·HÓ’q+‘·es¡≈£î ùde #ÓsTT´. n~ |üs¡e÷‘·à
ùde ne⁄‘·T+~. ˙≈£î m+‘· Äq+<ëìïdüTÔ+<√ nqTuÛÑ$ùdÔ ‘Ó\TdüTÔ+~.
˙e⁄ &Üø£ºs¡Te⁄. ˙ <ä>∑Zs¡≈£î e#˚à ù|ôw+≥¢qT |üs¡e÷‘·à
dü«s¡÷|ü⁄\T>± #·÷&ÉT. n+‘˚. nqedüsy¡ TÓ qÆ Ä|üsπ wüH\é T ñ+&Ée⁄. ÁbÕø°dº Tü
u≤>± ñ+≥T+~. Ç˝≤ ˙e⁄ @ eè‹Ô˝À ñHêï düπs ˙e⁄ uÛÑ>∑e+‘·Tì ùde
#˚j·Te#·TÃ. Ç˝≤ #˚ùdÔ ˙e⁄ ñ<√´>∑+ e÷qqø£ÿs¡˝Ò<äT, yê´bÕs¡+
e÷qqø£ÿs¡˝Ò<äT. Çe˙ï m+<äT≈£î e÷Hê*? uÛÑ>∑e+‘·Tì ùde
#˚j·T{≤ìø£+&ç! n+fÒ uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT nø£ÿ&É ˝ÒqfÒ¢>±! ø£qTø£ á |ü]$T‘·
uÛ≤yê\T e~* düs¡«Á‘ê uÛÑ>∑e+‘·Tì <ä]Ù+#·≥+ H˚s¡TÃø√yê*. Ç˝≤+{Ï
uÛ≤eq ` n+<ä]˙, nìï+{Ï˙ uÛÑ>∑e+‘·T&˚ ` nH˚ uÛ≤eq ñqï|ü&ÉT
me]øÏ ùde #˚dæHê uÛÑ>∑e+‘·TìøÏ ùde #˚dæqfÒ¢. Ç˝≤ n+<ä]˙
uÛ>Ñ e∑ +‘·Tì>± uÛ≤$+∫ ùd$düTHÔ êïe⁄. @$T{Ï Á|üj÷Ó »q+? ˇø£]øÏ ˙e⁄
kÕj·T+ #˚XÊe⁄. nB n‘·DÏí uÛÑ>∑e+‘·Tì>± uÛ≤$+∫ ùd$+#êe⁄. n‘·&ÉT
˙πø+ ñ|üjÓ÷>∑|ü&É˝Ò<äT. ˙ nedüs¡ düeTj·÷\˝À eTTK+ ‘·|æŒ+#ê&ÉT.
ø±ì eTs=ø£ e´øÏÔ ˙≈£î düVü‰j·T+ #˚XÊ&ÉT. ˙e⁄ ø√s¡≈£î+&ÜH˚ #˚XÊ&ÉT.
n+fÒ á s¡÷|ü+˝À ˙e⁄ |üPõùdÔ uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT Äs¡÷|ü+˝À ˙≈£î
kÕj·T|ü&ܶ&ÉT. Ç˝≤ ˙ dü«<Ûäsêàìï uÛÑ>∑e+‘·Tì |üP»>± eT\#·T≈£î+fÒ
Ç<˚ >=|üŒ |üP». |üPs¡í |üP». ñ‘·ÔeT |üP».
`Ç|ü&ÉT uÛøÑ ìÔÏ ô|+bı+~+#·ø=q{≤ìøÏ yê≈£îÿ<ë«sê #˚ùd »|ü+
>∑T]+∫ #Ó|üŒuÀ‘·THêïs¡T.
XÀ¢ˆˆ ñ‘·ÔeTdüÔyê <äT#·Ã¤ eT+<ä‘·: ˆ
∫‘·Ô »+ »|ü+ <Ûë´q eTT‘·ÔeT+ ˆˆ `6
 -47-
Á|ü‹|ü<ës¡∆+ :ñ‘·ÔeTdüÔyê‘Y ` ñ‘·ÔeTyÓTÆq uÛÑ>∑e+‘·Tì eTVæ≤eT\qT
düTÔ‹+#·T≥ø£+fÒ, ñ#·Ã¤ (»|ü) R _>∑Zs¡>± #˚j·TT »|ü+, eT+<ä‘·: (»|ü)
R ô|<äe⁄\T ø£~© ø£<\ä ≈£î+&Ü ˝À˝À|ü\ #˚ùd »|ü+, ∫‘·»Ô + R eTqdüT‡˝À
#˚ùd, »|ü<Ûë´q+ R e÷qdæø£ »|ü+, ñ‘·ÔeT+ R ÁX‚wüºyÓTÆq~.
uÛ≤e+ :uÛ>Ñ e∑ +‘·Tì >∑TD, eTVæ≤eT\ >∑T]+∫ k˛ÔÁ‘·eTT #˚jT· T≥ eT+∫<˚.
<ëìø£qï _>∑Zs¡>± #˚j·TT »|ü+ (yê∫ø£ »|ü+) ñ‘·ÔeTyÓTÆq~. <ëì ø£qï
eT+<ä»|ü+(ñbÕ+X¯óe⁄) ñ‘·ÔeT+. Bìø£qï ÁX‚wüºyÓTÆq~ e÷qdæø£ »|ü+.
yê´K´ : u≤Vü≤´+˝À ø£s¡à\T »s¡T>∑T‘·Tqï$ n+fÒ yê{ÏøÏ ø±s¡D+
n+‘·s+¡ >∑+ ˝Àì yêdüq˝Ò. ˝À|ü\ yêdüq\Tqï+‘· ø±\+ n$ Áù|s¡D\T
Çdü÷HÔ ˚ ñ+{≤sTT. yê{Ï ø±s¡D+>± eTqdüT‡˝À dü+ø£˝≤Œ\T »]– ø£sà¡ \T
#˚j·T≥+ »s¡T>∑T‘·Tqï~. ø£s¡à\T »]–‘˚ qwüº+ @$T{Ï? ø£s¡à\T eTqqT
ø£s¡à düT&ç>∑T+&É+˝À |ü&Éy˚kÕÔsTT. »qq eTs¡D #·Áø£+˝À Á‹|ü‘êsTT.
<äT:K düeTTÁ<ä+˝À eTT+∫y˚kÕÔsTT. ø£qTø£ ø£sà¡ \T Ä>±*. ø£sà¡ \T Ä>±\+fÒ
yêdüq\T ø£åj·T+ ø±yê*. Ç|üŒ{Ï es¡≈£î eTq˝À ñqï yêdüq\˙ï
ÁbÕ|ü+∫ø£yÓTÆq yêdüq˝Ò. ø£qTø£ yê{ÏøÏ nqT>∑TD+>± á ÁbÕ|ü+∫ø£
ø£s¡à\˝À eTTì– b˛‘·THêï+. eT] yêdüq\ HÓ{≤¢ ø£åj·T+ #˚düTø√yê*?
<ëìø=ø£fÒ e÷s¡Z+. uÛÑ>∑e+‘·Tì yÓ’|ü⁄≈£î ‹s¡>∑≥y˚T. Áù|eT|üP]‘·yÓTÆq
áX¯«s¡ ∫+‘·q #˚j·T≥y˚T. uÛÑ>∑e+‘·Tìô|’ n#·+#·\yÓTÆq, nqq´yÓTÆq
uÛÑøÏÔì nuÛ≤´dü+ #˚j·T≥y˚T. eTq˝À n{Ϻ uÛÑøÏÔ ø£\>±\Hêï, ø£*–q uÛÑøÏÔ
eTq˝À ì\yê\Hêï uÛÑøÏÔ kÕ<Ûäq\qT #˚düTÔ+&Ü*. ny˚ X¯Øs¡+‘√ #˚ùd
|üP», yê≈£îÿ‘√ #˚ùd »|ü+, eTqdüT‡‘√ #˚ùd ∫+‘·q+ nì 4e XÀ¢ø£+˝À
#Ó|ü≈£îHêï+. Ç$ ˇø£<ëìø£Hêï ˇø£{Ï Áø£eT+>± ñ‘·ÔeTyÓTÆqeì ≈£L&Ü
‘Ó\TdüT≈£îHêï+.Ç+<äT˝À yÓTT<ä{Ï uÛÑøÏÔ kÕ<Ûäq nsTTq |üP»qT >∑T]+∫
5e XÀ¢ø£+˝À #Ó|ü≈£îHêï+. |üP» n+fÒ @$T{À, n~ m˝≤ #˚j·÷˝À,
 -48-
ñ‘·ÔeTyÓTÆq |üP» @<√ ‘Ó\TdüT≈£îHêï+. eTq˝À Á|ü‹ˇø£ÿs¡÷ ‘·eT ‘·eT
dü«<Ûäsêàìï e<ä\≈£î+&Ü ìs¡«]Ôdü÷ÔH˚ Äj·÷ ø£s¡à\qT m˝≤ <˚e |üP»>±,
ñ‘·eÔ TyÓTqÆ |üPs¡|í Pü »>± eT\#·Tø√yê˝À ÁøÏ+<ä{Ï XÀ¢ø+£ ˝À eTVü≤]¸ ‘Ó*j·T
CÒXÊs¡T. uÛÑ>∑e+‘·Tì |üP»qT >∑~ Hê\T>∑T >√&É\ eT<Ûä´ qT+&ç á
$XÊ\ $X¯«+˝ÀìøÏ ‘Ó#˚à n<äT“¤‘· $<ÛëHêìï uÛÑ>∑yêHé s¡eTDeTVü≤]¸
n<äT“¤‘·+>± ‘Ó*j·T CÒXÊs¡T.
Ç|ü⁄Œ&ÉT ¬s+&Ée uÛÑøÏÔ kÕ<ÛäqyÓTÆq »|ü+ >∑T]+∫ #Ó|üŒ
uÀ‘·THêïs¡T. »|ü+ 3 s¡ø±\T>± #˚jT· e#·TÃ. n$ @$T{À ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+.
(1) ñ#·Ã»|ü+: BìH˚ yê#·ø£ »|ü+ n+{≤s¡T. n+fÒ ˇø£ eT+Á‘êìï
ô|<ä›>± ñ#·Ã]+#·≥+. ªz+ qyÓ÷ Hêsêj·TD≤j·Tµ,`ªz+ qyÓ÷ uÛÑ>∑e‘˚
yêdüT<˚yêj·Tµ,`ªz+ qeT•Ùyêj·Tµ`Ç˝≤ @<√ ˇø£ Hêe÷ìï `@<√
ˇø£ eT+Á‘êìï ô|<ä›>± Á|üø£ÿq ñqï yê]øÏ ≈£L&Ü $ì|æ+#˚≥≥T¢>± |ü<˚
|ü<˚ ñ#·Ã]+#·≥y˚T ñ#·Ã»|ü+.
(2) eT+<ä»|ü+: BìH˚ ªñbÕ+X¯óµ nì ≈£L&Ü n+{≤s¡T. ô|<äe⁄\T
ø£~© ø£<ä\q≥T¢>± ø£<äT\T‘êsTT. Hê\Tø£ ≈£L&Ü ø£<äT\T‘·T+~. X¯ã›+
düqï>± edüTÔ+~. nsTT‘˚ ˙ Á|üø£ÿq ñqï yê]øÏ ≈£L&Ü $ì|æ+#·<äT.
˙≈£î e÷Á‘·y˚T $ì|ædüTÔ+~. ñ#·Ã»|ü+˝À ˙e⁄ @ eT+Á‘êìï »|ædüTÔqï~
Ç‘·s¡T\≈£î ≈£L&Ü ‘Ó\TdüTÔ+~. ø±ì á eT+<ä»|ü+˝À ˙e⁄ »|ü+
#˚düTÔHêïeì e÷Á‘·y˚T ‘Ó\TdüTÔ+~ ‘·|üŒ, ˙e⁄ #˚ùd eT+Á‘·+ e÷Á‘·+
Ç‘·s¡T\≈£î ‘Ó*j·T<äT.
(3) ∫‘·Ô»+»|ü+: BìH˚ ªe÷qdæø£ »|ü+µ n+{≤s¡T. Ç+<äT˝À X¯ã›+
ndü\Tsê<äT. ô|<äe⁄\T ø£<\ä e⁄. Hê\Tø£ ø£<\ä <äT. Ç‘·sT¡ \≈£L $ì|æ+#·<Tä ,
˙≈£L $ì|æ+#·<äT. πøe\+ eTqdüT˝À e÷Á‘·+ <=]¢ b˛‘·T+~. ø£qTø£
˙e⁄ »|ü+ #˚dTü qÔ ï $wüjT· + ≈£L&Ü Ç‘·sT¡ \≈£î ‘Ó*j·T<äT. ÇM 3 s¡ø±\T.
 -49-
á XÀ¢ø+£ ˝À eTVü≤]¸ yê≈£îÿ‘√ #˚ùdÔ ñ‘·eÔ Tdüeú +(k˛ÔÁ‘·+)
>∑T]+N,`»|ü+ >∑T]+∫ ‘Ó*j·T CÒXÊs¡T. Ç$ ñ‘·eÔ T yÓTqÆ uÛøÑ ÔÏ kÕ<Ûqä ˝Ò.
nsTT‘˚ Ç+<äT˝À ‘·s¡ ‘·eT uÛÒ<ë\THêïsTT. ˇø£ <ëìø£qï ˇø£{Ï ñ‘·ÔeT
yÓTÆq~ nì ≈£L&Ü #ÓãT‘·THêïs¡T. ñ‘·ÔeT düúe+ ø£qï »|ü+ ÁX‚wüºeTì,
»|ü+˝À ≈£L&Ü ñ#·Ã¤»|ü+ ø£qï eT+<ä»|ü+, eT+<ä»|ü+ ø£qï
∫‘·Ô»+»|ü+(»|ü<Ûë´q+) ÁX‚wüºeTì ≈£L&Ü #ÓbÕŒs¡T.
(1) düeú + n+fÒ k˛ÔÁ‘·+. uÛ>Ñ e∑ +‘·Tì k˛ÔÁ‘·+ #˚jT· &ÜìøÏ nH˚ø£ |ü<ë\‘√,
yêø±´\‘√ k˛ÔÁ‘· bÕsƒê\THêïsTT.$wüßí düVü≤Ádü HêeT k˛ÔÁ‘·+, \*‘ê
düV≤ü Ádü HêeT k˛ÔÁ‘·+, •e düV≤ü Ádü HêeT k˛ÔÁ‘·+....Ç˝≤ mH√ï k˛ÔÁ‘ê\T,
nc˛º‘sÔ· ê\T, y˚<ä bÕsêj·TD\T, ^‘ê bÕsêj·TD\T...Ç˝≤ nH˚ø£ $<Ûë˝…q’
uÛÑøÏÔ kÕ<ÛäHê e÷sêZ\THêïsTT. uÛÑ>∑e+‘·Tì eTVæ≤eT\qT düTÔ‹+#·≥+,
˝Ò<ë >±q+ #˚j·T≥+, uÛÑ»q #˚j·T≥+ Ç+<äT˝Àìy˚. á k˛ÔÁ‘ê\qT
e*¢+#·≥+ XÊØs¡ø£+>± #˚ùd |üP» ø£Hêï ÁX‚wüºyÓTÆq<˚. ÁbÕs¡+uÛÑ+˝Àì
kÕ<Ûä≈£î\≈£î m+‘√ ñ|üjÓ÷>∑ø£s¡yÓTÆq<˚. á k˛ÔÁ‘· bÕsƒê\˝À ˝Ò<ë
»|ükÕ<Ûqä ˝À X¯Øs¡+ jÓTTø£ÿ düV≤ü ø±s¡+ nedüs+¡ ˝Ò<Tä . ø±ø£b˛‘˚ eTqdüT
Á|ü|ü+#·+ ˝ÀìøÏ |üs¡T–&É≈£î+&Ü ø£≥º&ç #˚j·T&ÜìøÏ »|üe÷\qT ñ
|üjÓ÷–+#ê*‡ ñ+≥T+~. »|ü+˝À ˇø£ÿfÒ eT+Á‘·+ ñ+≥T+~. k˛ÔÁ‘·
bÕsƒê\˝À n˝≤ ø±<äT 108 ˝Ò<ë 1008 Hêe÷\T+{≤sTT. ˝Ò<ë nH˚ø£
eT+Á‘ê\T+{≤sTT. ˝Ò<ë nH˚ø£ XÀ¢ø±\T+{≤sTT. ø£qTø£ eTqdüT‡≈£î @ø±Á>∑‘·
ø£\>∑&É+ ø£wüº+. nsTT‘˚ »|ü+˝À ˇø£ÿfÒ HêeT+ ˝Ò<ë eT+Á‘·+. <ëìH˚
|ü<˚ |ü<˚ »|æ+#ê*. ø£qTø£ eTqdüT‡ Ä ˇø£ÿ eT+Á‘·+ MT<ä ì*|æ‘#˚ ê\T.
ªz+ qeT: •yêj·Tµ ªz+ qyÓ÷: Hêsêj·TD≤j·Tµ. qeT: n+fÒ Hê<˚+
˝Ò<äT nì. Hê<˚+ ˝Ò<ä+≥÷ áeTqdüT‡qT rdüT¬ø[fl nq+‘·#Ó’‘·q´+˝À
` Ä |üs¡e÷‘·à˝À ø£*ô|j·T´{≤ìøÏ #˚ùd Á|üj·T‘·ïy˚T á »|ü+. á »|ü
 -50-
kÕ<Ûäq düÁø£eT+>± #˚ùdÔ eTq˝Àì ÁbÕ|ü+∫ø£ yêdüq\T ‘=*–b˛‘êsTT.
yê{Ï kÕúq+˝À |üs¡e÷‘·à yêdüq\T ≈£L&ÉT≈£î+{≤sTT. Ç$ eTqqT
ìs¡+‘·s¡+ |üs¡e÷‘·à uÛ≤eq˝À, uÛÑøÏÔ uÛ≤eq˝À ì\|ü{≤ìøÏ #·ø£ÿ>±
‘√&ÉŒ&É‘êsTT. á »|ü+ ñ#·Ã`eT+<ä‘·: ` ∫‘·Ô»+ nì 3 s¡ø±\T.
»|ü <Ûë´q+ jÓTTø£ÿ ÁX‚wüº‘·«+: eT÷&ÉTs¡ø±\ »bÕ\˝ÀqT e÷qdæø£ »|ü+
` ˝Ò<ë ∫‘·»Ô + »|ü+ ÁX‚wyºü TÓ qÆ ~. n+fÒ Ç~ |üP»q+ ø£qï ` k˛ÔÁ‘·bÕsƒê\
ø£qï ` ñ#·Ã»|ü+ ø£qï ` eT+<ä »|ü+ ø£qï ñ‘·ÔyÓTÆq~, ÁX‚wüºyÓTÆq~,
n~Ûø£ |òü\<ëj·Tø£yÓTÆq~ nì eTVü≤s¡T¸\ yês¡T düŒwüº+ #˚düTÔHêïs¡T.
á ∫‘·Ô»+ »bÕH˚ï ª»|ü<Ûëq´+µ nì ≈£L&Ü n+{≤s¡T. Ç~
|üP]Ô>± e÷qdæø£ yÓTÆq~. n+fÒ eTqdüT‡‘√ #˚ùd~. ø£qTø£ ø=+#Ó+
ø£wüº+. nsTT‘˚ Á|üj·T‘·ï+‘√ á »|ü kÕ<ÛäqqT @ø±Á>∑yÓTÆq ∫‘·Ô+‘√
ø=qkÕ–ùdÔ eTqdüT‡ |ü$Á‘·eTe⁄‘·T+~. e÷+düeTj·TyÓTqÆ X¯Øs¡+ eT+Á‘·
eTj·TeTe⁄‘·T+~. Ç˝≤ |ü$Á‘·‘,· @ø±Á>∑‘· ø£*–düT+Ô ~ ø£qTø£ á e÷qdæø£
»|ü+ ˝Ò<ë »|ü<Ûë´q+ m+‘√ ÁX‚wüºyÓTÆq~. nsTT‘˚ á »|ü<Ûë´Hêìï
m˝≤ ø=qkÕ–+#ê*?
Çø£ ÿ &É eT+Á‘√#êä s ¡ D π ø e\+ eTqdü T ‡‘√H˚
#˚j·Tã&ÉT‘·T+~. ô|<äe⁄\T, Hê\Tø£ ø£<ä\sê<äT. @e÷Á‘·+ X¯ã›+
sê≈£L&É<äT. n+‘˚>±<äT eT+Á‘êìï ñ#·Ã¤]+#˚≥|ü&ÉT Á|ü‹|ü<ëìï
ñ#·Ã¤]+∫q ‘·sê«‘· Ä yÓ+≥H˚ e#˚à |ü<ëìï ñ#·Ã¤]+#˚ ˝À|ü\ ø=+‘·
ìX¯Ùã›+ ñ+≥T+~. ˇø£y˚fi¯ eT+Á‘·+ ˇπø |ü<äyÓTÆ‘˚ eT+Á‘· ñ#êäs¡D≈£î
` ñ#êäsD ¡ ≈£î eT<Û´ä ø=+‘· ìX¯Ùã›eTT+≥T+~. ìX¯Ùã›eTT n+fÒ dü+ø£\Œ
sêVæ≤‘·´y˚T. <ëìH˚ ì]«ø±s¡ #Ó’‘·q´eTT>±, Á|ü‘·´>∑_Ûqï |üs¡e÷‘·à>±
>∑T]Ô+∫ Ä >∑T]Ô+|ü⁄˝ÀH˚ @ dü+ø£\Œ+ ˝Ò≈£î+&Ü j·T<ÛëX¯øÏÔ πøe\+>±
ì*∫b˛yê*. »|ü+ #˚düTÔqï ø=B› n˝≤ ì*∫b˛‘ê+. Ç˝≤ |üs¡e÷‘·à
 -51-
düŒs¡Ù ‘·>∑T\T‘·T+fÒ ` Ç~ eTT+<äT eTT+<äT <Ûë´q+˝À #ê˝≤ #·ø£ÿ>±
ñ|üjÓ÷>∑|ü&ÉT‘·T+~. ì»yÓTÆq <Ûë´q+ #·ø£ÿ>± ≈£î<äTs¡T‘·T+~.
Ç<äs› T¡ >√|æø\£ eT<Û´ä lø£èwüß&í TÉ qï≥T¢, s¬ +&ÉT dü+ø£˝≤Œ\
eT<Ûä´ |üs¡e÷‘·à ñHêï&ÉT. ìdü‡+ø£\Œ dæú‹ ` ì]«ø£\Œ dæú‹j˚T Ä‘·àdæú‹
` |üs¡e÷‘·à dæú‹. Ä‘·à ì|ü e+{Ï~. <ëìì dü+ø£˝≤Œ\H˚ ìe⁄s¡T
(bı>∑) ø£|ü‘·Tqï~. bı>∑ ‘=\–+<ë ` ì|ü düŒwüº+>± ø£ì|ædüTÔ+~.
dü+ø£˝≤Œ\T ‘=\–qj·÷´ Ä‘·à dü«j·T+ Á|üø±X¯+. á »|ü <Ûë´q+˝À Ä
ìe⁄s¡TqT ` dü+ø£˝≤Œ\H˚ ìe⁄s¡TqT ‘=\–+∫ s¬ +&ÉT eT+Á‘ê\ ñ#êäsD¡
eT<Ûä´>∑\ ìX¯Ùu≤›ìï Ä‘·à>± >∑T]Ô+∫, Ä‘·àdüTK+ nqTuÛÑ$+#·≥y˚T
Ç+<äT˝Àì eTTK´ $X‚wü+. Ç~ $T>∑‘ê »|ü $<ÛëHê\ ø£qï ÁX‚wüºyÓTÆq~.
Ç~ C≤„q+ sêø£eTT+<äT #˚ùd »|ü kÕ<Ûäq. (Ä‘·àC≤„q+ ø£*–q ‘·s¡Tyê‘·
eTVü‰eT+Á‘· »|ü+ n‘·T´‘·ÔeT+) nsTT‘˚ »|ükÕ<Ûäq˝À <äèwæº Ä‘·àô|’ `
|üs¡e÷‘·àô|’ ` eT+Á‘ê~ÛcÕºq <˚e‘·ô|’ ì\yê*.
7 dü+ˆˆeTT\ qT+&ç »|ü+ #˚düTÔqï ˇø£ kÕ<Ûä≈£î&ÉT ˇø£
eTVü‰‘·Tàì dü+<ä]Ù+∫ kÕ«MT Hê≈£î »|ü dæ~∆ ø£\>∑≥+ ˝Ò<Tä . 7 dü+ˆˆeTT\
qT+&ç #˚dTü HÔ êïqT nHêï&É≥. <ëìø±kÕ«$T ªªHêj·THê ! »|ü+ #˚ùd≥|ü&ÉT
˙ <äèwæº n+‘ê uÛÑ>∑e+‘·Tì MT<äH˚ ñ+≥Tqï<ë? nì n&ç>±&ÉT. <ëìø±
kÕ<Ûä≈£î&ÉT, kÕ«MT! e÷\Á‹|ü‘·÷ |üPs¡Ôj˚T düeTj·T+˝À y˚Ts¡T |üPdüqT
<ë≥T‘êH˚y÷Ó qH˚ uÛj Ñ T· +‘√ m\¢|ü &É÷ <äèwæº y˚Ts¡T|üPdüMT<˚ ñ+≥Tqï~
nHêï&É≥. ø£qTø£ »|ü+ #˚ùd≥|ü&ÉT eTq <äèwæº y˚Ts¡T|üPdü MT<ä ø±ø£
uÛÑ>∑e+‘·Tì MT<ä ì\yê*. n|ü&˚ Ç~ >=|üŒ uÛÑøÏÔ kÕ<ÛäqeTe⁄‘·T+~.
á »|ü+ <Ûë´q+˝ÀìøÏ e÷]b˛‘·T+~. n+fÒ eT+Á‘·+ #˚jT· >± #˚jT· >±
eT+Á‘·+ n<äèX¯´yÓTÆ \ø£å´+˝À eTqdüT‡ ì*∫b˛‘·T+~.
 -52-
`Ç|ü&ÉT 3e uÛÑøÏÔ kÕ<Ûäq nsTTq e÷qdæø£ ∫+‘·q+ >∑T]+∫
#Ó|üuÀ‘·THêïs¡T. Ç<˚ ÁX‚wü˜yÓTÆq <Ûë´q+.
XÀ¢ˆˆ Ä»´<Ûës¡j·÷ Ák˛‘·kÕ düeT+ˆ
düs¡fi¯ ∫+‘·q+ $s¡fi¯‘·: |üs¡+ˆˆ `7
Á|ü‹|ü<ës¡∆+ :Ä»´<Ûës¡j·÷ R H˚‹ <Ûës¡e˝…, Ák˛‘·kÕ düeT+ R
qBÁ|üyêVü≤+‘√ düe÷qyÓTÆq, düs¡fi¯ ∫+‘·q+ R Ä≥+ø£eTT\T ˝Ò≈£î+&Ü
#˚ùd ∫+‘·q+, $s¡fi¯‘·: R Ä≥+ø£eTT\‘√ ≈£L&çq ∫+‘·q ø£qï, |üs¡+
R ÁX‚wüºyÓTÆq~.
uÛ≤e+ : H˚‹<Ûës¡˝≤>±, q~˝À »\+ Á|üeVæ≤+∫q≥T¢>± @ Ä≥+ø£eTT\T
˝Ò≈£î+&Ü nK+&É+>± »]π> düs¡fi¯ ∫+‘·q+ ` eT<Ûä´eT<Ûä´ Ä≥+ø±\‘√
ø=qkÕπ> $s¡fi¯ ∫+‘·q+ ø£qï ÁX‚wüºyÓTÆq~.
yê´K´ :uÛÑ>∑e+‘·Tì j·T+<äT uÛÑøÏÔì ø£*–+∫ ô|+bı+~+#˚ kÕ<Ûäq\˝À
X¯Øs¡+‘√ #˚ùd |üP», yê≈£îÿ‘√ #˚ùd »|ü+>∑T]+∫ Ç+‘·es¡≈£î ¬s+&ÉT
XÀ¢ø±˝À¢ #Ó|ü ≈£îHêï+.Ç|ü&û XÀ¢ø+£ ˝À eTqdüT‡‘√ #˚ùd ∫+‘·q+ >∑T]+∫
‘Ó*j·T#˚düTÔHêïs¡T.
∫+‘·q+ n+fÒ eTq Ä˝À#·q\ìï+{Ïì ˇπø ˇø£
dü<ä«düTÔe⁄ ô|’øÏ Á|üeVæ≤+|ü CÒj·T&Éy˚T. edüTÔe⁄ jÓTTø£ÿ s¡÷|ü+ ô|’ >±ì,
>∑TD+ô|>’ ±ì, dü«uÛ≤e+ô|’ >±ì ∫+‘·q #˚jT· e#·TÃ. á ∫+‘·qH˚ <Ûë´q+
nì ≈£L&Ü n+{≤s¡T. ì~Û<Ûë´düq nHêï Ç<˚. Ä<∏ë´‹àø£ kÕ<Ûäq\˝À
n‘·´+‘· $\TyÓ’q~ ∫+‘·q+ ˝Ò<ë <Ûë´q+. $\TyÓ’q<˚ >±ì n+‘·
düT\TyÓq’ ~ e÷Á‘·+ ø±<äT. C≤„q kÕ<Ûqä ˝À Ç~ eT÷&Ée yÓT≥Tº. yÓTT<ä{~Ï
ÁX¯eD+, ¬s+&Ée~ eTqq+, eT÷&Ée~ ∫+‘·q+. |üs¡e÷‘·à‘·‘·«+ ô|’
∫+‘·q #˚j·÷˝+fÒ eTT+<äT>± dü<äTZs¡Te⁄ e<ä› ≈£Ls=Ãì uÛÑøÏÔ‘√, ÁX¯<ä∆‘√,
@ø±Á>∑‘·‘√ ÁX¯eD+ #˚j·÷*. @+ ÁX¯eD+ #˚j·÷*? y˚<ë+‘· ÁX¯eD+
 -53-
#˚j·÷*. ñ|üìwü‘·TÔ\˝À ìøÏå|üÔ+ #˚dæq C≤„Hêìï ÁX¯eD+ #˚j·÷*.
m+<äTø£+fÒ <Ûë´HêìøÏ eTT+<äT C≤„q+ ‘·|üŒìdü]. C≤„q+ dæús¡yÓTÆ,
dü+|üPs¡í+>± ñqï|ü&˚ n~ <Ûë´HêìøÏ düVü‰j·Tø±] ne⁄‘·T+~. Ç˝≤
dæús¡eTT, dü+|üPs¡íeTT ø±yê\+fÒ •wüß´&ÉT kÕ<Ûäq #·‘·Twüºj·T dü+|üqTï&Ó’
ÁX¯eD+ #˚j·÷*. >∑Ts¡Te⁄ ÁXÀÁ‹j·TT&ÉT, ÁãVü≤àìwüߺ&Ó’ ñ+&Ü*. Ç˝≤
ÁX¯eD+ #˚dæ Ä‘·à C≤„Hêìï bı+~q ‘·s¡Tyê‘·, n~ dæús¡+ ø±yê\+fÒ
•wüß´&ÉT$qï C≤„Hêìï eTs¡˝≤ eTs¡˝≤ ‘·q˝À eTqq+ #˚düT≈£î+≥÷
e⁄+&Ü*. Ç˝≤ ÁX¯eD eTqqeTT˝…q’ ‘·sT¡ yê‘· <Ûë´q+ #˚j÷· * ` ∫+‘·q
#˚j·÷*. Ç˝≤ #˚ùdÔH˚ $qï $wüj·T+ nqTuÛÑe+˝ÀøÏ edüTÔ+~. ÁX¯eD,
eTqHê\˝À Je⁄&ÉT>± e´eVü≤]düTÔqï ‘êqT ì»+>± |üs¡e÷‘·àH˚qì—
á eTH√ãT<äT∆\˝À ≈£Ls=Ãì nø£s¡ÔqT, nuÛÀø£ÔqT, Äq+<ä dü«s¡÷|ü⁄&ÉqT,
ndü+>∑T&ÉqT nì eTs¡∫, á <˚Vü≤ eTH√ãT<äT∆\‘√ ‘ê<ë‘·à´+#Ó+~,
yê{Ï eè‘·T\Ô qT ‘·qô|’ Äs√|æ+#·Tø=ì ø£s>Ô¡ ±, uÛÀø£>Ô ± e´eVü≤]düTHÔ êïqì,
M{Ï ‘ê<ë‘·à´+ $&ç∫ ‘êqT ‘êqT>± ñ+&Ü\ì ‘Ó\TdüT≈£î+{≤&ÉT. n˝≤
‘Ó\TdüT≈£îqï $wüj·÷ìï ∫+‘·q˝À, <Ûë´q+˝À ªk˛2Vü≤+µ nì ªÄ
|üs¡e÷‘·àqT H˚H˚µ nì nqTuÛÑe|üPs¡«ø£+>± dæúØø£]+#·T≈£î+{≤&ÉT. ÇB
<Ûë´q\ø£å´+.
»|ü+ n+fÒ ˇø£ eT+Á‘êìï $&ÉTe≈£î+&Ü eTs¡˝≤ eTs¡˝≤
ñ#·Ã¤]+#·&Éy˚T. @ø±Á>∑‘·‘√ Ç˝≤ ñ#·Ã¤]+#·&É+ e\¢ eTq˝À ndü<ë«düq
‘=\– dü<ë«düq dæsú |¡ &ü TÉ ‘·T+~. »|ü+˝À Ä˝À∫+#·{≤ìøÏ @MT e⁄+&É<Tä .
ø±ì ∫+‘·q˝À (<Ûë´q+˝À) e÷Á‘·+ dü<«ä düTeÔ ⁄ >∑T]+∫q Ä˝À#·q kÕ>±*.
á Ä˝À#·q\˙ï dü<«ä düTeÔ ⁄ >∑T]+#˚ »s¡>±*. nsTT‘˚ á ∫+‘·q #˚jT· ã&˚
edüTeÔ ⁄ >∑TDeTT\‘√ ≈£L&çjT· Tqï<ë? (dü>T∑ De÷?), >∑TDeTT\T ˝Ò≈î£ +&Ü
ñqï<ë?(ìs¡TDZ e÷?) nH˚ #·sá CÀ*øÏ eTVü≤]¸ b˛e≥+ ˝Ò<Tä . m+<äTø£+fÒ
 -54-
eTVü≤]¸ <äèwæº˝À ¬s+&É÷ düe÷qy˚T. <˚Vü≤uÛ≤eq˝À ˙e⁄ ñqï+‘· es¡≈£î
uÛÑ>∑e+‘·Tì ≈£L&Ü <˚Vü≤<Ûë] nH˚ uÛ≤eq˝ÀH˚ dü>∑TD<Ûë´q+ #˚kÕÔe⁄.
n˝≤>±ø£ H˚qT <˚V≤ü + ø±<äT, BìøÏ yÓqTø£ Ä<Ûës¡+>± ñqï Ä‘·à#Ó‘’ H· ê´ìï
` ìsêø±s¡, ìs¡TDZ , #Ó‘’ H· ê´ìï nH˚ C≤„q+˝À ˙e⁄ ñqï|ü&ÉT uÛ>Ñ e∑ +‘·Tì
ìsêø±s¡, ìs¡TDZ , düs«¡ yê´|üø£ |üse¡ ÷‘·à>± uÛ≤$+∫ ìs¡TDZ <Ûë´q+ #˚kÕÔe⁄.
dü>∑TD <Ûë´q+‘√ ÁbÕs¡+_Û+∫Hê ìs¡TZD <Ûë´q+˝À ‘·|üŒø£ Á|üy˚•kÕÔe⁄.
ø£qTø£H˚ Äj·Tq ìs¡TZD ` dü>∑TD uÛ≤yê\qT |ü{Ϻ+#·Tø√˝Ò<äT. Çø£ÿ&É
∫+‘·q ˝Ò<ë <Ûë´Hêìï ¬s+&ÉT $<Ûë\T>± $uÛÑõ+#ês¡T.ˇø£{Ï düs¡fi¯
∫+‘·q+. ¬s+&Ée~ $s¡fi¯ ∫+‘·q+.
1) kÕe÷q´+>± <Û ë ´HêìøÏ (∫+‘· q ≈£ î ) ≈£ L s√Ã>±H˚ eTq+
dü<ä«düTÔe⁄qT>∑T]+∫ ∫+‘·q ÁbÕs¡+_ÛkÕÔ+.nsTT‘˚ Ç|üŒ{Ï es¡≈£î
eTqeTqdüT‡ nH˚ø£ $wüj·÷\˝À, uÛÀ>±\˝À eTTì– ñqï~ >∑qTø£qT—
nH˚ø£ edüTeÔ ⁄\T <˚V≤ü b˛wüD≈£î, ≈£î≥T+ã b˛wüD≈£î, JeHêìøÏ nedüse¡ TT
>∑qTø£qT ` yê{ÏøÏ dü+ã+~Û+∫q @<√ Ä˝À#·q eTqdüT‡˝Àø=düTÔ+~.
<ëì‘√ eTqdüT‡ yê{ÏjÓTTø£ÿ Ä˝À#·q\qT ø=qkÕ–düTÔ+~. ø=+‘·
düeTj·T+ >∑&ç∫b˛sTTq ‘·sê«‘· >±ì, eTq+ @ edüTÔe⁄qT >∑T]+∫
<Ûë´ì+#·{≤ìøÏ (∫+‘·q #˚jT· {≤ìøÏ) ≈£Ls¡TÃHêïyÓ÷ ` n~ eTs¡∫ @y˚y√
nqedüs¡yÓTÆq ˝ÖøÏø£ $wüj·÷\qT >∑T]+∫ ∫+‘·q #˚düTÔHêïeTì
Á>∑Væ≤+|ü⁄≈£î sê<äT. n˝≤ Á>∑Væ≤+#·≥+‘√H˚ eTs¡\ |üs¡e÷‘·à ∫+‘·q+
ÁbÕs¡+_ÛkÕÔ+. Ç˝≤ eTqdüT‡ |üs¡e÷‘·à ∫+‘·q #˚dü÷Ô, eT<Ûä´ eT<Ûä´
nq´$wüj·÷\MT<ä≈£î b˛‘·T+fÒ ‹]– Á|üj·T‘·ï+‘√ |üs¡e÷‘·à ô|’øÏ
rdüTø=ì e∫à ∫+‘·q kÕ–dü÷Ô ñ+&É{≤H˚ï ª$s¡fi¯ ∫+‘·q+µ nHêïs¡T.
2) n˝≤ ø±≈£î+&Ü Bø£å‘√, |ü≥Tº<ä\‘√ nuÛ≤´dü+ #˚dæ, eT<Ûä´eT<Ûä´˝À
m˝≤+{Ï n+‘·sêj·÷\T ø£\>∑≈£î+&Ü, eTqdüT‡ m≥TyÓ’|ü⁄≈£L b˛≈£î+&Ü,
 -55-
ø£]–+∫q HÓsTT´ ô|’qT+&ç ÁøÏ+~øÏ @ø£<Ûës¡>± m˝≤ |ü&ÉT‘·T+<√, @
$<ÛäyÓTÆq Á|üj·T‘·ïeT÷ ˝Ò≈£î+&ÜH˚ Jeq<äT\˝À ˙s¡T m˝≤ Á|üeVæ≤dü÷Ô
ñ+≥T+<√, n˝≤>∑ ∫+‘·q |üse¡ ÷‘·à MT<äH˚ nÁ|üjT· ‘·ï+>±, nK+&É+>±,
kÕ|ò”>± kÕ–b˛‘·÷ ñ+fÒ Bìì ªdüs¡fi¯ ∫+‘·q+µ nì eTVü≤]¸ ù|s¡T
ô|{≤ºs¡T.
Ç˝≤kÕπ> düs¡fi¯ ∫+‘·q+, Ä≥+ø±\‘√ kÕπ> $s¡fi¯
∫+‘·q+ ø£qï ÁX‚wü˜yÓTÆq<äì, ñqï‘√qï‘·yÓTÆq<äì eTVü≤]¸ á XÀ¢ø£+˝À
düŒwüº+ #˚düTÔHêïs¡T. m+<äTø£+fÒ á düs¡fi¯ ∫+‘·q+ e\¢H˚ ªk˛2Vü≤+µ
n‘·&ÉT H˚H˚, H˚qT |üs¡e÷‘·àH˚ nH˚ nqTuÛÑe+ ø£\T>∑T‘·T+~ ø£qTø£. n{Ϻ
nqTuÛeÑ + e\¢H˚ JeqTàøÏÔ ˝Ò<ë yÓ÷ø£å ÁbÕ|æÔ >∑qTø£. ø£qTø£ düsfi¡ ¯ ∫+‘·q+
n‘·´+‘· ñ‘·ÔeTyÓTÆq~.
Ç+‘·es¡≈£î #Ó|æŒq kÕ<Ûäq\˝À |üP» ø£qï »|ü+, »|ü+
ø£Hêï ∫+‘·q+ ñ‘·ÔeTyÓTÆqeì, ∫+‘·q˝À ≈£L&Ü $s¡fi¯ ∫+‘·q+ ø£qï
düsfi¡ ¯ ∫+‘·q+ n‘·T´‘·eÔ TyÓTqÆ <äì, ÁX‚wyºü TÓ qÆ <äì eTq≈£î ns¡+∆ ne⁄‘·Tqï~.
ø£qTø£ nìï kÕ<Ûqä \T e<ä* á düsfi¡ ¯ ∫+‘·qy˚T kÕ–<ë›+ nì nqT≈£î+fÒ
n~ ô|<ä› bıs¡u≤fÒ.m+<äTø£+fÒ á kÕ<Ûäq\˙ï ì#ÓÃq yÓT≥¢e+{Ï$. ô|’
n+‘·düTÔqT #˚s¡Tø√yê\+fÒ ì#ÓÃq ñ|üjÓ÷>∑|ü&ÉT‘·T+~. ì»y˚T.
n+<äT˝ÀqT ∫e] yÓT≥Tº e÷Á‘·yT˚ eTqqT ô|’ n+‘·dTü ˝ú ÀìøÏ #˚sT¡ düT+Ô <ä˙
‘Ó\TdüT. n˝≤>∑ì eTT+<˚ ì#ÓÃq ∫e]yÓT≥Tº MT<ä ø±\T ô|&É‘êe÷?
˝Ò<äT>∑<ë? n˝≤ ô|≥º˝Ò+ ≈£L&Ü. n˝≤π> uÛÑøÏÔ kÕ<Ûäq˝À ≈£L&Ü ˇø=ÿø£ÿ
yÓT≥Tº ô|ø¬’ ≈£îÿ‘·÷ ∫e]yÓT≥Tº nq<ä–q düsfi¡ ¯ ∫+‘·q+˝ÀìøÏ Á|üy•˚ +#ê*.
XÊØs¡øy£ TÓ qÆ |üPC≤<äT\T #˚jT· ì<˚ s¡CÀ>∑TD+ ‘=\>∑<Tä —
uÛÑ>∑e+‘·Tì yÓ’|ü⁄≈£î eTqdüT‡ ‹s¡>∑<äT. yê∫ø£yÓTÆq »|ü+ Bs¡Èø±\+
ø=qkÕ–+#·ì<˚ eTqdüT‡˝Àì ndü<é yêdüq\T n+‘·yTÓ Æ ∫‘·XÔ ó¯ ~∆ ø£\>∑<Tä .
 -56-
n˝≤ ∫‘·ÔX¯ó~∆ø£*–‘˚ >±ì dü<äTZs¡Te⁄ <ë«sê ÁX¯eD+ »s¡>∑<äT. ÁX¯eD+
#˚ùdÔ >±ì eTqq+ #˚dæ $wüj÷· ìï dæsú |¡ sü #¡ T· ø√˝Ò+. Ç˝≤ ÁX¯eD, eTqHê\
<ë«sê eTq j·T<ës¡∆ dæú‹ ‘Ó\TdüTø=ì, Á|üXÊ+‘· ∫‘·Ô+‘√ ≈£Ls¡TÃ+fÒ
‘·|üŒ ∫+‘·q+ kÕ–+#·˝Ò+. m+‘· Á|üXÊ+‘·+>± ≈£Ls¡TÃHêï |üs¡e÷‘·à
∫+‘·q kÕ–düTÔ+fÒ nq´ $wüj·÷\ MT<ä≈£î eTqdüT‡ b˛≈£î+&Ü ñ+&É<äT.
n˝≤b˛‘˚ n~ $s¡fi¯ ∫+‘·qy˚T. nsTT‘˚ Bs¡Èø±\+ e<ä\≈£î+&Ü á
$s¡fi¯ ∫+‘·Hêìï kÕ–dü÷Ô, ÁbÕ|ü+∫ø£ $wüj·÷\ |ü≥¢ yÓ’sê>∑´+‘√,
|üs¡e÷‘·àô|’ n‘·´+‘· uÛÑøÏÔ‘√, sê>∑+‘√ ñ+fÒ ‘·|üŒ á $s¡fi¯ ∫+‘·q+
düs¡fi¯∫+‘·q+>± e÷s¡<äT. ø£qTø£ Áø£eTÁø£eT+>± kÕe<Ûëq+>± kÕ<Ûäq
kÕ–+∫ $»j·T+ kÕ~Û+#ê*. n+‘˚‘·|üŒ ˇø£ÿkÕ]>± düs¡fi¯∫+‘·q+
nuÛÑ´dæ<ë›+ nì nqTø√sê<äT. eTq Äø£* rsê\+fÒ ø£˙dü+ &É»qT
#·Áø£πø∞\Hêï ‹Hê\ì ãC≤s¡TqT+&ç ˇø£ &É»qT #·Áø£πø∞\T ø=qTø=ÿ∫Ã
‹q{≤ìøÏ m<äTs¡T>± ô|≥Tºø=ì ≈£Ls¡TÃHêï+. Ç+‘·˝À Ä˝À#·q e∫Ã+~.
eTq+ yÓTT‘·+Ô 12 |ü+&ÉT¢ ‹Hê* >∑<ë ! eTT+<äT>± 12e |ü+&ÉT ‹+<ë+
Äø£* r]b˛‘·T+~ nqTø=ì 12e |ü+&ÉT ‹+fÒ m˝≤ ñ+≥T+<√, nìï
kÕ<Ûäq\T e~*, düs¡fi¯ ∫+‘·q+ ˇø£ÿfÒ nuÛ≤´dü+ #˚<ë›+ n+fÒ n˝≤π>
ñ+≥T+~. Ä<Ûë´‹àø£ s¡+>∑+˝À HÓeTà~, ì\ø£&É ø£*–q yê&˚ $»j·T+
kÕ~Û+#·>∑\T>∑T‘ê&ÉT. k˛¢   düº&û $Hé‡ <ä πsdt nHêïs¡T.
‘Ó’\<Ûës¡˝≤>± düs¡fi¯ ∫+‘·q+ #ê˝≤ø±\+ nuÛ≤´dü+
#˚ùdHÔ ˚ Ä nuÛ≤´dü+ e\¢ nìï dü+ø£\Œ $ø£˝≤Œ\T C≤„Hê–ï˝À uÛdÑ à” |ü≥\yÓTÆ
ªnVü≤+ÁãVü‰àdæൠH˚qTÁãVü≤àeTTH˚ nH˚ nqTuÛÑe+˝À ì*∫ b˛e≥+
»s¡T>∑T‘·T+~. ªÄ‘·à dü+düú+ eTq: ø£è‘ê« qøÏ+∫ <ä|æ∫+‘·j˚T‘Yµ nH˚
^‘ê yê´ø±´s¡ú+ dü|òü©ø£è‘·eTÚ‘·T+~.
Ç+‘·es¡≈£î eTq+ nH˚ø£ uÛÑøÏÔ kÕ<Ûäq\T #Ó|ü≈£îHêï+.
 -57-
n+<äT˝À düs¡fi¯ ∫+‘·q+ jÓTTø£ÿ ÁX‚wüº‘ê«ìï #Ó|ü≈£îHêï+. nsTT‘˚ @
uÛ≤eq‘√ #˚ùdÔ Ç~ ÁX‚wüº+ nH˚ $wüj·÷ìï ‘·s¡Tyê‘· XÀ¢ø£+˝À
#Ó|üŒuÀ‘·THêïs¡T.
`eTq+ #˚ùd ∫+‘·q+ @s¡ø£yÓTÆq uÛ≤eq‘√ #˚ùdÔ n~ eTTøÏÔøÏ
<ë]rdüTÔ+~. nH˚ $wüj·÷ìï düŒwüº+ #˚düTÔHêïØXÀ¢ø£+˝À
XÀ¢ˆˆ uÛÒ<äuÛ≤eHê‘Y k˛2 Vü≤$T‘·´kˆ
uÛ≤eHê2 _Û<ë bÕe˙ eT‘ꈈ `8
Á|ü‹|ü<ës¡∆+ : uÛÒ<äuÛ≤eHê‘Y R uÛÒ<äuÛ≤+‘√ #˚ùd ∫+‘·qø£qï, k˛2Vü≤+
Ç‹ R n‘·&ÉTH˚H˚qì, nk R á, n_Û<ëuÛ≤eq R n<Ó’«‘· uÛ≤eq(nuÛÒ<ä
uÛ≤eq)‘√ #˚ùd∫+‘·q, bÕe˙ eT‘ê R bÕeqyÓTÆq<äì ÁX¯ó‹e÷‘·
n_ÛÁbÕj·T+.
uÛ≤e+ : H˚qT y˚s¡T, |üs¡e÷‘·à y˚s¡T nH˚ uÛÒ<äuÛ≤e+‘√ #˚ùd ∫+‘·q+
ø£Hêï, Ä |üs¡e÷‘·à H˚H˚qH˚ nuÛÒ<ä uÛ≤e+‘√ (n<Ó’«‘· uÛ≤e+‘√) #˚ùd
∫+‘·q+ m+‘√ |ü$Á‘·yÓTÆq~, ÁX‚wü̃yÓTÆq~ nì ÁX¯ó‘·T\ jÓTTø£ÿ ìs¡íj·T+.
yê´K´ : ñ|üìwü‘·TÔ\T uÀ~Û+#˚ |üs¡e÷‘·à‘·‘·«+ ‘Ó\TdüTø√ø£ eTT+<äT `
n+fÒ Ä‘·àC≤„q+ ø£\T>∑ø£ eTT+<äT eTq+<ä] uÛ≤eq ˇø£fÒ. ªH˚qT y˚s¡T,
uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT y˚s¡Tµ nì. n+<äTπø eTq düTKdü+‘√cÕ\ ø√dü+, <äT:K
ìyês¡Dø√dü+,ø√]q ø√¬sÿ\qT rs¡TÃø√e≥+ ø√dü+ uÛ>Ñ e∑ +‘·Tì ÁbÕ]úkÕÔ+.
mø£ÿ&√ ñqï uÛ>Ñ e∑ +‘·TDÏí düMT|æ+#·≥+ ≈£î<äs<¡ Tä >∑qTø£, ÄuÛ>Ñ e∑ +‘·TìøÏ
Á|ürø£\T>± ø=ìïs¡÷bÕ\qT, $Á>∑Vü‰\qT düèwæº+#·Tø=ì |üPõkÕÔ+.
uÛÑ>∑e+‘·Tì Hêe÷\H˚ »|ü+ #˚kÕÔ+. n˝≤π> uÛÑ>∑e+‘·Tì ne‘êsê\qT
düà]dü÷Ô Ä ne‘ês¡ |ü⁄s¡Twüß\ jÓTTø£ÿ >∑TD>∑D≤\qT,yê] eTVü‰‘ê´\qT,
yês¡T #˚dæq ©\\qT ∫+‘·q #˚dü÷Ô ñ+{≤+, ˝Ò<ë @yÓ’Hê Ä<Ûë´‹àø£
Á>∑+<∏ë\qT #·÷∫qf…Æ¢‘˚ |üs¡e÷‘·à düs¡« yê´|ü≈£î&ÉT, düsê«+‘·sê´$T nì
 -58-
‘Ó\TdüTø=ì Äj·÷ >∑TD≤\qT ∫+‘·q #˚düTÔ+{≤+. Ç˝≤ #˚düTÔqï|ü&ÉT
|üse¡ ÷‘·à y˚sT¡ >± ñHêï&Éì, H˚qT Äj·Tq ø£Hêï y˚sT¡ >±ñqï n\ŒE„&qÉ ì
uÛ≤$düTÔ+{≤+. Ç<˚ uÛÒ<ä uÛ≤e+. nsTT‘˚ Ç≥Te+{Ï uÛÒ<äuÛ≤eq ø£Hêï
ªk˛2Vü≤+µ dü: nVü≤+ ` Ä |üs¡e÷‘·àqT H˚H˚ nH˚ ªnk n_Û<ë uÛ≤eqµ
á nuÛÒ<ä uÛ≤eq ˝Ò<ë n<Ó’«‘· uÛ≤eq ªbÕe˙µ |ü$Á‘·yÓTÆq~ n+≥THêïs¡T
eTVü≤]¸.
á n<Ó’«‘· uÛ≤eq eTq¬ø+<äT≈£î ø£\>∑≥+ ˝Ò<äT? mH√ï
y˚<ë+‘· Á>∑+<∏ë\qT n<Ûä´j·Tq+ #˚dæq yês¡T >±ì, ñ|üìwü‘·TÔ\˝Àì
|üs¡e÷‘·à ‘·‘êÔ«ìï nqs¡Zfi¯+>± ñ|üq´•+#·>∑\ C≤„q ÁãVü≤à\T, y˚<ë+‘·
•s√eTDT\T >±ì, ì‘·´eTT »|ü<Ûë´Hê\qT ø=qkÕ–+#˚ kÕ<Ûä≈£î\T >±˙
me¬s’Hê düπs á<Ó’«‘· uÛ≤eq˝À, uÒ<Ûä uÛ≤eq˝ÀH˚ ñ+≥THêïs¡T. H˚qT
>=|üŒ>± ñ|üq´dædTü HÔ êïqT, Hê Á|üd+ü >±\≈£î »qT\T ‘·qàj·TT\e⁄‘·THêïs¡T,
H˚qT Á|üdüTÔ‘·+ |òü˝≤Hê Á>∑+<Ûä+ ÁyêdüTÔHêïqT.. n+≥÷ ‘êqT <˚Vü‰ìï
nH˚ <˚V≤ü uÛ≤eq ˝ÀH˚ ñ+≥THêïs¡T. m+<äTe\¢ q+fÒ mH√ï »qà\ qT+&ç
ñqï nC≤„q+ e\¢H˚, n\yê≥T e\¢H˚.
ø£qTø£H˚ á uÛÒ<ä uÛ≤eq eTqqT M&É≥+ ˝Ò<äT. H˚qT,
|üs¡e÷‘·à ˇø£ÿfÒ, H˚qT |üs¡e÷‘·àH˚ nH˚ n<Ó’«‘· uÛ≤eq ø£\>∑≥+ ˝Ò<äT,
ˇø£yfi˚ ¯ XÊÁdü+Ô ‘Ó\TdüT≈£îHêï eTq≈£î dæsú u¡ ≤Û e+ ø£\>∑≥+ ˝Ò<Tä . m+<äTø£+fÒ
uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT düs¡«E„&ÉT, H˚qT n\ŒE„DÏí. uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT düs¡«yê´|æ, H˚qT
|ü]$T‘·yTÓ qÆ <˚V≤ü + >∑\yêDÏ.í uÛ>Ñ e∑ +‘·T&ÉT |ü⁄≥Tºø£ ˝Òìyê&ÉT, H˚qT |ü⁄≥Tºø£
ñqïyêDÏ.í uÛ>Ñ e∑ +‘·T&ÉT ì‘·T´&ÉT, H˚qT ø=+‘·ø±\+ e÷Á‘·yT˚ ñ+&˚yêDÏ.í
nì‘·T´DÏí. uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT ø√¬sÿ\T rπsÃyê&ÉT, H˚qT ø√]ø£\T ø√πsyêDÏí.
uÛ>Ñ e∑ +‘·T&ÉT Äq+<ä dü«s¡÷|ü⁄&ÉT, H˚qT <äT:U≤\‘√ dü‘e· T‘·yTÓ Æ b˛j˚TyêDÏ`í
nì Ç˝≤>± mH√ï uÛÒ<ë\qT #·÷dü÷Ô uÛ≤$dü÷Ô ñ+&É≥+e\¢H˚ eTq≈£î
 -59-
k˛2Vü≤+ uÛ≤eqø£\>∑≥+ ˝Ò<äT. Bìø£+‘·{Ïø° ø±s¡D+ ªH˚qTµ nqï|ü&ÉT
eTq <äèwæº á <˚Vü≤ eTH√ãT<äT∆\ô|’H˚ ñ+≥Tqï~ ø±˙ M{ÏøÏ y˚s¡T>±
e⁄+&ç, M{ÏøÏ #Ó’‘·Hê´ìï#˚à dü÷øå±à‹ dü÷ø£åà, düs¡«yê´|üø£, dü«j·T+ Á|üø±X¯
#Ó’‘·q´yÓTÆq Ä‘·àô|’ ñ+&É≥+ ˝Ò<äT. ªuÛÑ>∑e+‘·T&ÉTµ nqï|ü&ÉT eTq≈£î
‘Ó*j·Tì, mø£ÿ&√ ñHêï&ÉqTø=H˚ ne‘ês¡ |ü⁄s¡Twüß&çô|q’ ñ+≥Tqï~ ø±ì
düs¡«yê´|üø£ #Ó’‘·q´+ô|’ ñ+&É≥+ ˝Ò<äT. ªH˚qTµ nqï|ü&ÉT eTq<äèwæº
#Ó’‘·q´+ô|’ ñ+fÒ H˚q÷ X¯ó<ä∆ #Ó’‘·q´y˚T, |üs¡e÷‘êà X¯ó<ä∆ #Ó’‘·q´y˚T nH˚
uÛ≤eq dæús¡|ü&ç k˛2Vü≤+ uÛ≤eq dæús¡|ü&ÉT‘·T+~. n<Ó’«‘· uÛ≤eq
dæús¡|ü&ÉT‘·T+~.
düeTTÁ<ä+˝À mH√ï n\\T edüT+Ô {≤sTT. n+<äT˝À ∫qïM
ñ+{≤sTT, ô|<ä›M ñ+{≤sTT. n\ ‘·qjÓTTø£ÿ |ü]e÷D≤ìï, s¡÷bÕìï
#·÷düTø=ì H˚qT y˚s¡T, düeTTÁ<ä+ y˚s¡T nqT≈£î+≥T+~. m+<äTø£+fÒ H˚qT
∫qï<ëìï, düeTTÁ<äy˚TyÓ÷ #ê˝≤ô|<ä›~. H˚H˚yÓ÷ ø=~› ùd|ü⁄ e÷Á‘·y˚T
e⁄+&ç rsêìï ‘êøÏ q•+∫b˛‘êqT, düeTTÁ<äyT˚ yÓ÷ m|ü&É÷ XÊX¯«‘·+>±
ñ+≥T+~. H˚Hy˚ ÷Ó m|ü&É÷ rs¡+ yÓ|’ ⁄ü ≈£î ≈£<Tä \T‘·÷ #·*dü÷Ô ñ+{≤qT.
düeTTÁ<ä+ ìX¯Ã\+>± ø£<ä\≈£î+&Ü n˝≤ ñ+&çb˛‘·T+~ ` nì
nqTø√e≥+ e\¢ H˚qT y˚s¡T, düeTTÁ<ä+ y˚s¡T nH˚ uÛ≤eq ñ+≥T+~.
n˝≤>±ø£ n\ ‘·q˝À ñqï<ä+‘ê ˙πs, düeTTÁ<ä+˝À ñqï<ä+‘ê ˙πs. Ä
˙{ÏøÏ á ˙{ÏøÏ uÛÒ<ä+ @MT ˝Ò<äT. mø£ÿ&É #·÷∫Hê Ä ˙πs. ñ|ü ˙πs
nì ˙{Ï <äèw溑√ #·÷∫q|ü&ÉT Çø£ n\, düeTTÁ<ä+ nH˚ uÛÒ<äy˚T ˝Ò<äT.
H˚qT düeTTÁ<ëH˚ï nì nq>∑\T>∑T‘·T+~.
n˝≤π> eTq+ á HêeT, s¡÷|ü, >∑TD≤\‘√ ñqï <˚Vü≤+
<äèw溑√ #·÷ùdÔ H˚qT y˚s¡T, uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT y˚s¡T. n˝≤>±ø£ H˚qT á HêeT
s¡÷|ü >∑TD≤\≈£î y˚s¡T>± Ä<Ûës¡+>± ñqï X¯ó<ä∆ #Ó’‘·q´+ nì Á>∑Væ≤+∫,
 -60-
#Ó’q‘·´ <äèw溑√ #·÷ùdÔ H˚qT Ä |üs¡e÷‘˚à. n+‘ê X¯ó<ä∆ #Ó’‘·q´y˚T, ˇø£ÿfÒ
nH˚ ìX¯Ãj·T C≤„q+ ø£\T>∑T‘·T+~.
Ç≥Te+{Ï n<Ó’«‘· uÛ≤eq ` nuÛÒ<ä uÛ≤eqj˚T |ü$Á‘·yÓTÆq~
n+≥THêïs¡T eTVü≤]¸. @$T{Ï |ü$Á‘·+ n+fÒ? uÛÑ>∑eBZ‘· #ÓãT‘·Tqï~
ªªqVæ≤C≤„H˚q dü<äèX¯+ |ü$Á‘· $TVü≤ $<ä´‘˚µµ nì. n+fÒ C≤„q+ ø£qï
|ü$Á‘·yÓTÆq~ eTs=ø£{Ï @B ˝Ò<äT nì. C≤„q+ n+fÒ Ä‘·àC≤„qy˚T.
Ä‘·àC≤„qeT+fÒ H˚qT Ä‘·àqT ` |üs¡e÷‘·àqT nH˚ C≤„qy˚T. Ç<˚
|ü$Á‘·yTÓ qÆ ~, ÁX‚wyºü TÓ qÆ ~, yÓ÷ø£<å ëj·Tø£yTÓ qÆ ~. ø£qTø£ H˚qT <˚V‰ü ìï ø±<äT,
H˚qT Ä‘·àqT ` #Ó’‘·Hê´ìï. H˚q÷ #Ó’‘·Hê´H˚ï. ˙eP #Ó’‘·Hê´ìy˚. n‘·&É÷
#Ó‘’ q· ´y˚T, Äy˚T #Ó‘’ q· ´y˚T, nB #Ó‘’ q· ´y˚T. düs«¡ eT÷ #Ó‘’ q· ´y˚T. düeTdüeÔ TT
|üs¡e÷‘˚à. ø£qTø£ n+<äs¡÷ ` n˙ï |üs¡e÷‘˚à. ñqï<ä+‘ê |üs¡e÷‘˚à.
ª@ø£y˚Tyê2 <ä«j·T+ ÁãVü≤à H˚Vü≤ HêHêdæÔ øÏ+#·qµ. ªª #Ó’‘·q´+ $Hê
øÏ+∫‘Y HêdæÔµµ nì ìsê\+uÀ|üìwü‘Y. ø√2Vü≤+? nì Á|ü•ï+#·T≈£î+fÒ
k˛2Vü≤+ nì düe÷<Ûëq+ sêyê*. Ç<˚ n_Û<ëuÛ≤eq.Ç<˚ |ü$Á‘· uÛ≤eq.
m+<äTe\¢ Ç~ |ü$Á‘·+?
eTqdüT‡˝À qTqï $|üØ‘· uÛ≤eqqT ‘=\–+#˚~ Ç<˚.
H˚qT Ä‘·àqT nì ‘Ó*j·Tø£b˛e≥+ ndü+uÛ≤eq. H˚qT <˚Vü‰ìï nì
uÛ≤$+#·≥+ $|üØ‘· uÛ≤eq. á $|üØ‘· uÛ≤eq b˛yê\+fÒ ªk˛2Vü≤+µ
nH˚ |üs¡e÷‘·à uÛ≤eq #Ój·÷´*. dü¬s’q <äèw溑√ <Ûë´q+ #Ój·÷´*. Ç˝≤
H˚qT Ä‘·àqT nH˚ uÛ≤eq ˝Ò≈£î+&Ü, |üs¡e÷‘·à Hêø£Hêï y˚s¡T>± ñHêï&ÉT
nì #˚ùd <Ûë´q+ e\¢ |üs¡e÷‘·àqT ‘·q ø£+{Ϭø<äTs¡T>± ˇø£ CÀ´‹
dü«s¡÷|ü+>± #·÷&É>∑\qì,˝Ò<ë ‘·q Vü≤è<äj·T+˝ÀH˚ ˇø£ ~e´ø±+‹
#Ó’‘·q´+>±H√, CÀ´‹˝≤>±H√ #·÷&É>∑\qì, #·÷düTÔHêïqì ˇø£ ÁuÛÑeT˝À
ñ+&ç b˛e≥+ »s¡T>∑T‘·T+<˚ >±ì, Ä‘êàqTuÛÑ÷‹ ø£*π> neø±X¯y˚T
 -61-
e⁄+&É<äT. ø£qTø£ m\¢|ü&É÷ nC≤„q+˝ÀH˚ ñ+&çb˛‘ê&ÉT.
düs¬ q’ <äèw摺 √ ` ne>±Vü≤q‘√ #˚ùd kÕ<Ûqä ˝Ò yÓ÷ø£Áå bÕ|æøÔ Ï
e÷s¡eZ Te⁄‘·Tqï$. Ç<˚ bÕe˙ ` |ü$Á‘·+ nì eTVü≤]¸jTÓ Tø£ÿ n_ÛÁbÕj·T+.
ÁX¯ó‘·T\ n_ÛÁbÕj·T+ ≈£L&Ü Ç<˚. ø£qTø£ yÓ÷ø£åÁbÕ|æÔøÏ e÷s¡Z+ #·÷ù| á
n_Û<ë uÛ≤eq ` n<Ó’«‘· uÛ≤eqj˚T |üs¡eT |ü$Á‘·+ nHêïs¡T. Ç{Ϻ uÛ≤eq
e\¢ Á|üjÓ÷»q+ @$T{Ï?
`Ç{Ϻ nuÛÒ<äuÛ≤eq ˝Òø£ n<Ó’«‘· uÛ≤eq e\¢ m{Ϻ dæú‹
ø£\T>∑T‘·T+<√ ‘Ó*j·TC…|æŒ uÛÑøÏÔ jÓ÷>∑ kÕ<ÛäqqT eTT–düTÔHêïs¡T.
XÀ¢ˆˆ uÛ≤eX¯Sq´ dü<é uÛ≤edüTdæú‹:ˆ
uÛ≤eHê ã˝≤‘Y uÛÑøÏÔs¡T‘·Ôe÷ˆˆ `9
Á|ü‹|ü<ës¡∆+ : uÛ≤eHê ã˝≤‘Y R Ä |üs¡e÷‘·à H˚H˚ nH˚ n<Ó’«‘· uÛ≤eHê
ã\+ #˚‘,· uÛ≤e X¯Sq´R uÛ≤yêr‘·yTÓ qÆ (Ä˝À#·q\T˝Òì), dü<들e düTdæ‹ú :
R dü<é s¡÷|üyÓTÆq |üs¡e÷‘·àH˚ H˚qT nH˚ dæús¡ ìX¯Ãj·T+ ø£\T>∑T‘·T+~, ñ
‘·Ôe÷ uÛÑøÏÔ: R Ç<˚ ñ‘·ÔeTyÓTÆq uÛÑøÏÔ.
uÛ≤e+ : uÛÒ<ä uÛ≤eq ø£Hêï ªk˛2Vü≤+µ H˚qT Ä |üs¡e÷‘·àqH˚ nuÛÒ<ä
uÛ≤eq ñ‘·ÔeTyÓTÆq<äì Ç+‘·≈£î eTT+<äT XÀ¢ø£+˝À #Ó|ü≈£îHêï+. Ç<˚
yÓ÷ø£åkÕ<Ûäq≈£î <ë] rdüTÔ+<ä˙ ‘Ó\TdüT≈£îHêï+. n{Ϻ uÛ≤eq (k˛2Vü≤+)
#˚j·T>± #˚j·T>± Ä uÛ≤eHê ã\+ e\¢ uÛ≤yêr‘· |üs¡e÷‘·à dæú‹˝À
dæús¡+>± ì*Ãb˛‘ês¡ì, Ç<˚ ñ‘·ÔeT uÛÑøÏÔ nì n+{≤s¡T.
yê´K´ : uÛÑøÏÔì ô|+bı+~+#˚ kÕ<Ûäq\T |üP», »|ü+, ∫+‘·q+ Çe˙ï
uÛ<Ò uä ≤Û eq˝À ø±ø£ nuÛ<Ò ä uÛ≤eq‘√ #˚ùdHÔ ˚ n$ |ü$Á‘· kÕ<ÛHä ê\e⁄‘êsTT.
∫e] kÕ<Ûäq nsTTq düs¡fi¯ ∫+‘·q+e\¢ kÕ<Ûä≈£î&ÉT ‘·q dü«s¡÷|ü+˝À
ì*∫b˛‘ê&Éì #Ó|ü ≈£îHêï+. Á|ü‹yêì jÓTTø£ÿ dü«s¡÷|ü+ ` dü«dæ‹ú @$T{Ï?
n+fÒ ªªuÛ≤eX¯Sq´dü<들e dæú‹j˚Tµµ n+fÒ m{Ϻ dü+ø£\ŒeTT\T ˝Òì
 -62-
Ä‘·àdæú‹j˚T. ìdü‡+ø£\Œ, ì]«ø£\Œ düe÷~Ûj˚T. (ˇø£kÕ] düs¡fi¯ ∫+‘·q+
|ü]|üPs¡íyÓTÆ‘˚ nK+&Üø±s¡ eè‹Ô ` ˝Ò<ë ÁãVü≤à dü«s¡÷|ü+, ˝Ò<ë dæú‘·
Á|ü»„‘·«+, ˝Ò<ë ÁãVü≤à ìwüº dæús¡+>± ì*Ãb˛‘·T+~. BìH˚ ªneTqdüÿeTTµ
nì, eTH√ HêX¯qeTì ≈£L&Ü #Ó|⁄ü ‘ês¡T) uÛ>Ñ e∑ BZ‘˝· À ªªHÓe’ øÏ+∫‘Y ø£s√MT‹
j·TTø√Ô eTH˚´‘· ‘·‘·Ô«$‘Y |üX¯´Hé, X¯èD«Hé düŒèX¯Hé õ|òüTïHé....
Ç+Á~j·÷D°+Á~j·÷sπ w∆ ßü es¡+Ô ‘· Ç‹<∏ës¡jT· Héµµ nì #Ó|Œæ q ^‘ê yêø±´s¡+ú
n dæú‹H˚ e]ídüTÔqï~. nsTT‘˚ πøe\+>± ñ+&˚ á dæú‹ m˝≤ edüTÔqï~?
n+fÒ uÛ≤yêHê ã\+ #˚‘·H˚ ` n<Ó’«‘· uÛ≤eHê ã\+ #˚‘·H˚. n+<äTπø
ÁãVü≤àdü÷Á‘ê\˝À ªbÂq: |ü⁄H˚´q ÁX¯eD+ ≈£îsê´‘Yµµ nH˚ dü÷Á‘·+ <ë«sê
eTs¡\ eTs¡\ ÁX¯eD≤<äT\T #˚dæq yê]øÏ ‘·|üŒ á uÛ≤e X¯Sq´ dü<들e
dæú‹ ø£\>∑<äì düŒwüº+ #˚XÊs¡T. á Ä‘·à ìwüºj˚T ñ‘·ÔeT uÛÑøÏÔ n+≥THêïs¡T
eTVü≤]¸. n+fÒ á dæú‹˝À uÛÑøÏÔ C≤„qeTT\T @ø£yÓTÆ b˛‘·THêïsTT.uÛÑøÏÔ
nHêï C≤„qeTHêï ˇø£ÿfÒ n+≥THêïs¡T. nsTT‘˚ á uÛÑøÏÔ |üsêuÛÑøÏÔ.
nq´yÓTs¡T>∑ì nqq´uÛÑøÏÔ. ¬s+&Ée<˚B ˝Òì πøe\ dæú‹.
ì»+>± uÛøÑ ÔÏ C≤„qeTT\T |üsd¡ Œü s¡ Ä<Ûësê\T. ˇø£ <ëìô|’
ˇø£{Ï Ä<Ûës¡|&ü ç ñ+{≤sTT. ˇø£ e´øÏÔ MT<ä eTq≈£î Áù|eT ñ+fÒ n‘·&ôç |’
ÄdüøÏÔ ø£*– ñ+{≤+. n‘·&ç >∑TD>∑D≤\qT >∑eTìdü÷Ô+{≤+. n‘·&ç
>∑T]+∫ ‘Ó\düT≈£î+{≤+, n‘·&ç >=|üŒ‘·Hêìï q\T>∑T]ø° #ÓãT‘·T+{≤+.
n+fÒ m˝≤>√ ˇø£˝≤ Áù|eT ø£*–‘˚ n‘·&ç >∑T]+∫ ‘Ó\TdüT≈£î+{≤+.
n˝≤>±ø£ ˇø£ e´øÏÔ #ê˝≤ >=|üŒyê&Éì, eT+∫ yê&Éì ‘Ó\TdüT≈£î+fÒ
n‘·&çøÏ <ä>∑Zs¡ ø±yê\ì, n‘·&ç n_Ûe÷Hêìï dü+bÕ~+#ê\ì
Á|üj·T‹ïkÕÔ+. n+<äTø√dü+ n‘·DÏí Áù|$TkÕÔ+. n˝≤π> uÛÑ>∑e+‘·Tì
>=|üŒ‘·q+ eTVæ≤eT ‘Ó*ùdÔ (C≤„q+) Äj·Tqô|’ Áù|eT ø£\T>∑T‘·T+~,
<ä>∑Zs¡e⁄‘ê+ (uÛÑøÏÔ). n˝≤ >±≈£î+&Ü ˇø£y˚fi¯ ‘Ó*j·T≈£î+&ÜH˚ |üdæ‘·q+
 -63-
qT+&ç ô|<ä›\e\¢ >±ì, |ü]düsê\ Á|üuÛ≤e+ e\¢>±ì uÛÑøÏÔ @s¡Œ&ç‘˚ ` Ä
‘·sê«‘· ‘·sê«‘· uÛ>Ñ e∑ +‘·Tì >∑TD>∑D≤\qT, eTVæ≤eTqT ‘Ó\TdüT≈£î+{≤+.
n+fÒ uÛÑøÏÔ C≤„q+>±HÓ’Hê e÷s¡T‘·T+~, C≤„q+ uÛÑøÏÔ>± HÓ’Hê e÷s¡T‘·T+~.
yÓTT‘·Ô+ MT<ä uÛÑøÏÔ C≤„Hê\T ¬s+&É÷ $&ÉBj·Tsêì$. ø£qTø£ k˛2Vü≤+
uÛ≤eq (Ä |üs¡e÷‘·à H˚qT nH˚C≤„q+) <ëk˛2Vü≤+ (H˚qT |üs¡e÷‘·à≈£î
<ëdüT&ÉqT nH˚ uÛÑøÏÔ) ô|’ Ä<Ûës¡|ü&ÉT‘·T+~.
Ä‘·àC≤„q dü+|üqTï&ÉT, ÁãVü≤à ìcÕº >∑]wüߺ&ÉT nsTTq
eT<ÛTä dü÷<äq düsd¡ «ü r kÕ«eTT\ yês¡T |”sêƒ ~Û|‘ü T· \T (ø£+∫) >± qTqï|ü&ÉT
Äj·Tq lø£èwüßíì HêeT+ |ü\T≈£î‘·THêï, $+≥THêï |üs¡e•+∫ b˛j˚T
yês¡T. •wüß´\T #ê˝≤ nX¯Ãs¡´|ü&ÉT‘·T+&˚ yês¡T. ø±ì n&É>∑{≤ìøÏ <ÛÓ’s¡´+
#ê\˝Ò<äT. ìs¡+‘·s¡+ ÁãVü≤àìwü˜˝À ñ+&˚ kÕ«eTT\ yê]øÏ |üs¡eX¯+
@$T{≤? nì. ˇø£s√Eq Ä eTVü‰‘·Tà&ÉT •wüß´\‘√ nHêï&É≥.
<ëk˛2Vü≤+ nì H˚qT lø£èwüßíì e<ä›≈£î #˚sêqT. nsTT‘˚ #˚]q ‘·sê«‘·
‘Ó*dæ+~. Äj·Tq >=|üŒ<=+>∑ nì. ∫qï‘·q+˝À yÓqï <=+–*+#ê&ÉT,
>√|æø£\ eÁkÕÔ\T<=+–*+#ê&ÉT. nsTT‘˚ n<ä+‘ê ∫qï‘·q+˝Àì ∫*|æ
#˚wüº\T˝Ò nì dü]ô|≥Tº≈£îHêïqT. ø±ì Äj·Tq≈£î Ä n\yê≥T b˛˝Ò<äT.
uÛ≤s¡´\qT <=+–*+#·T≈£î e#êÃ&ÉT. ∫e]øÏ <ëk˛2Vü≤+ nì #˚]q Hê
qT+&ç ª<ëµqT <=+–*+#ê&ÉT. Ç+ø£ Hê≈£î $T–*+<˚eTT+~ k˛2Vü≤+
e÷Á‘·y˚T ` nì.
uÛøÑ ‘ÔÏ √ uÛ>Ñ e∑ +‘·Tì #˚]‘˚ #ê\T. eTq˝À @+ ‘=\–+#ê˝À
<ëìï ‘·|üŒø£ ‘=\–kÕÔ&ÉT. @+ ø£*–+#ê˝À <ë˙ï ø£*–kÕÔ&ÉT. Äj·Tq
¬s+{Ïø° ‘·–q yê&˚. ìÁ>∑Vü‰qTÁ>∑Vü≤ düeTs¡T∆&ÉT. ø£qTø£ ì»yÓTÆq uÛÑøÏÔ
C≤„q+>± e÷s¡T‘·T+~. uÛøÑ ÔÏ C≤„Hê\≈£î uÒ<+äÛ ˝Ò≈î£ +&Ü b˛‘·T+~. nH˚ø‘£ «Ô· +
‘=*– @ø£‘·«y˚T $T>∑T\T‘·T+~.
 -64-
ÁãVü≤àyÓ’es¡Ô |ü⁄sêD+˝À sê<Ûä n+≥T+~, Hê qT+&ç
ø£èwüßíì mes¡T y˚s¡T #˚j·T>∑\s¡T? m˝≤ y˚s¡T #˚j·T>∑\s¡T? n–ï qT+&ç
y˚&ìç >±ì, eT+#·T>∑&¶É qT+&ç #·\<¢ Hä êìï >±ì me¬sH’ ê y˚sT¡ #˚jT· >∑\sê?
Äj·Tq ˇ{Ϻ ø£èwüßí&ÉT ø±<äT sê<Ûëø£èwüßí&ÉT. sê<Ûë, ø£èwüßí&ÉT nì Ç<ä›s¡T
˝ÒsT¡ . ñqï<=ø£ÿsπ nì nqï~. n+fÒ ÄyÓT~ ≈£L&Ü k˛2Vü≤+ uÛ≤eqj˚T.
ns¡úHêØX¯«s¡Tì qT+&ç Hê]ì y˚s¡T #˚j·T>∑\e÷?
nsTT‘˚ k˛2Vü≤+ uÛ≤eq ≈£L&Ü ˇø£ uÛ≤eqj˚T. uÛ≤eq
m|ü&Ó’Hê e÷s¡e#·TÃ. ø£qTø£ Ä uÛ≤eq ≈£L&Ü b˛yê*. uÛ≤eX¯Sq´
dü<들e dæú‹ ø£\>±*. m˝≤ b˛‘·T+~ Ä uÛ≤eq? ìs¡+‘·s¡+ Ä uÛ≤eq
#Ój·T´≥+ e\¢H˚. dü«sêìï eTs¡∫ n<˚ uÛ≤eq ˙˝À nq+‘·+>±
ø=qkÕ>∑≥+ e\¢H˚. Ä uÛ≤eHê ã\+ e\¢H˚ uÛ≤eX¯Sq´ dü<들e dæú‹.
H˚qT ìÁ<äb˛‘·THêïqT n+{≤&ÉT. ì»+>± ìÁ<äb˛‘·THêï&Ü?
ìÁ<äb˛‘·T+fÒ ìÁ<äb˛‘·THêïqì nqTø√>∑\&Ü? Ç‘·s¡T\≈£î #Ó|üŒ>∑\&Ü?
n+fÒ ìÁ<ä≈î£ b˛uÀ‘·THêï&˚ >±ì ìÁ<äb˛e≥+ ˝Ò<Tä . n+fÒ ìÁ<ä b˛<ëeTH˚
uÛ≤e+‘√ Á|üø£ÿ MT<ä≈£î #˚s¡T‘·THêï&ÉT. ìÁ<ä ek˛Ô+~ nH˚ uÛ≤e+
eTqdüT‡˝ÀøÏ edüT+Ô ~. á uÛ≤e+ ø£\>∑≥+‘√H˚ n|üŒ{Ïes¡≈î£ ñqï Ç‘·s¡
Ä˝À#·q\T, uÛ≤yê\T Ä–b˛‘êsTT. Ä ‘·sê«‘· ‘Ó*j·T≈£î+&ÜH˚ ìÁ<ä˝ÀìøÏ
C≤s¡T≈£î+≥THêï&ÉT. n+‘·es¡≈£î ìÁ<ä >∑T]+∫q Ä˝À#·q, uÛ≤e+
eTqdüT‡˝À ñ+≥T+~. |üP]Ô>± ìÁ<äb˛sTTq ‘·sê«‘· Çø£ @ uÛ≤e+
yÓ+≥T+~? ìÁ<äb˛‘·THêïqì >±ì, ìÁ<äb˛yê\ì >±ì @ Ä˝À#·q,
uÛ≤e+ ñ+&É<äT. ìÁ<ä dæú‹ e÷Á‘·y˚T ñ+≥T+~. n+fÒ ìÁ<ä uÛ≤eq
e⁄qï+‘· ø±\+ ìÁ<ëdæú‹ ˝Ò<äT. ìÁ<ë dæú‹˝ÀøÏ #˚s¡>±H˚ ìÁ<ä uÛ≤eq\˙ï
n+‘·yÓTÆb˛j·÷sTT. @ uÛ≤eq\T ˝Òì uÛ≤eX¯Sq´ dæú‹j˚T Ä ìÁ<ä.
n˝≤π> H˚qT |üs¡e÷‘·àqT nH˚ uÛ≤eq ñqï+‘·es¡≈£î
 -65-
|üs¡e÷‘·à dæú‹˝À ñqï≥Tº ø±<äT. |üs¡e÷‘·à dæú‹˝À ì*Ãb˛e≥+‘√ nìï
uÛ≤yê\T n+‘·yTÓ bÆ ˛‘êsTT. ìÁ<ëdæ‹ú ˝À ñqïyê&ÉT H˚qT ìÁ<äb˛‘·THêïqì
uÛ≤eq #˚j·T˝Òq≥T¢>±H˚ |üs¡e÷‘·à dæú‹˝À qTqï eTVü‰‘·Tà&ÉT H˚qT
|üs¡e÷‘·àqT nH˚ uÛ≤eq #Ój·T´&ÉT. #Ój·T´˝Ò&ÉT. uÛ≤eq\˙ï n+‘·yÓTÆ
q|ü&ÉT Ä uÛ≤yê\≈£î Ä<Ûës¡yTÓ qÆ dü<é s¡÷|ü #Ó‘’ q· ´y˚T nø£ÿ&É ñ+≥T+~.
nsTT‘˚ Ä uÛ≤yê\˙ï m˝≤ n+‘·eTe⁄‘êsTT? ìs¡+‘·s¡+ uÛ≤eq
#Ój·T´≥+e\¢H˚ ` düs¡fi¯ ∫+‘·q+ #Ój·T´≥+ e\¢H˚. ÄuÛ≤eHê ã\+
e\¢H˚ uÛ≤eX¯Sq´ dæú‹. ø£qTø£ uÛ≤yê\T q•+|ü#˚j·T{≤ìøÏ eTq+
Á|üj·T‘·ï+ #Ój·T´≈£L&É<äT. ø=+<äs¡T uÛ≤yêr‘· <Ûë´q+ 2 s√E˝À¢
H˚sT¡ Œ‘·THêïs¡T, #˚dTü HÔ êïs¡T, Ç~ Vü‰dü´düŒ<ä+. ìs¡+‘·s+¡ k˛2Vü≤+ uÛ≤eq
#Ój·T´{≤ìπø Á|üj·T‹ï+#ê*. Ç˝≤ #˚j·T>± #˚j·T>± uÛ≤e X¯Sq´
dü<들edæú‹ ø£\T>∑T‘·T+~. Ç~ πøe\+ nqTuÛÑedæú‹. á dæú‹ m˝≤ ñ
+≥T+<√ eTq≈£î ‘Ó*j·T<äT. n~ eTVü≤]¸ ˝≤+{Ï yê]πø ‘Ó\TdüTÔ+~.
yê] e÷≥\qT ã{Ϻ eTq+ ns¡∆+ #˚düTø√yê*‡+<˚. ns¡∆+ #˚düTø=ì
eTqkÕ<Ûäq eTq+ #˚j·÷*‡+<˚. @+ #˚j·÷*? nq´yÓTÆq ÁbÕ|ü+∫ø£
Ä˝À#·q\qT e<ä* k˛2Vü≤+ ` Ä |üs¡e÷‘·à H˚H˚qì ìs¡+‘·s¡+ uÛ≤eq
#˚j·÷*. ∫+‘·q #˚j·÷*. düs¡fi¯ ∫+‘·q+ #˚j·÷*.
nq´yÓTÆq Ä˝À#·q\qT eTq˝À #˚s¡ìe«≈£î+&Ü C≤Á>∑‘·Ô
|ü&Ü*. eTq+ ˇø£ÿ Ä˝À#·q≈£î neø±X¯+ ÇùdÔ #ê\T. Çø£ >∑T+|ü⁄\T
>∑T+|ü⁄\T>± e∫à #˚s¡‘êsTT. ˇø£kÕ] <ä‘êÔÁ‘˚j·TT\ yês¡T ˇø£ düeTTÁ<ä+
ˇ&ÉT¶q ì\TÃì düeTTÁ<ä|òüTÀwüqT $+≥THêïs¡T. nq+‘·yÓTÆq »\sê•ì
‹\øÏdüTÔHêïs¡T. n+‘·˝À mø£ÿDÏí+#√ ˇø£ >∑&ç¶b˛#· m–]e∫à Ä
düeTTÁ<ä+˝À|ü&ɶ~. Ä >∑&ç¶b˛#·qT n\\T ˝ÀìøÏ b˛‘·÷ ˝ÀìøÏ
rdüT¬ø[flq$. eT∞fl ø=ìï n\\T edü÷Ô <ëìì rdüTø=∫à ˇ&ÉT¶q
 -66-
e~*b˛j·÷sTT. n|ü&ÉT <ä‘êÔÁ‘˚j·TT\ yês¡T düeTTÁ<äTDÏí #·÷∫, ÄVü‰!
@+ kÕ«s¡eú Tj·÷´ ˙~? Á|üøè£ ‹øÏ kÕ«s¡+ú ñ+&É≈L£ &É<!˚ ˙¬ø+<äTø° kÕ«s¡+ú ?
ˇø£ÿ >∑&b¶ç ˛#·≈î£ ≈£L&Ü ˙˝À kÕúq+ Çe«˝Òøb£ ˛j·÷yê? nHêï&ÉT. yÓ+≥H˚
eTs√ Ä˝À#·q e∫Ã+~. njÓ÷´! H˚ì˝≤ Ä˝À∫+#êH˚$T{Ï? á s√Eq
ˇø£ÿ >∑&ç¶b˛#·≈£î H˚qT neø±X¯+ ÇùdÔ Çø£ ˝Àø£+˝À qTqï #Ó‘·Ô+‘ê
Hê˝À#˚] Hê dü«s¡÷bÕH˚ï e÷πsÃkÕÔsTT. ø£qTø£ H˚qT H˚qT>± ñ+&Ü\+fÒ
ˇø£ÿ >∑&ç¶b˛#·qT ≈£L&Ü Hê˝ÀìøÏ #˚s¡ìe«≈£L&É<äT nì >∑<ë! kÕ>∑s¡Tì
n_ÛÁbÕj·T+ nqT≈£îHêï&ÉT. n+‘˚. ‘êq÷ ìs¡íj·÷ìøÏ e#êÃ&ÉT. ˇø£ÿ
dü+ø£˝≤ŒìøÏ ≈£L&Ü H˚ìø£ neø±X¯+ Çe«qT. dü+ø£\Œs¡Væ≤‘·+>± uÛ≤e
X¯Sq´+>± ñ+{≤qT ` nì. Ç{Ϻ uÛ≤e X¯Sq´ dæú‹H˚ n‘·T´‘·ÔeT uÛÑøÏÔ
nì eTVü≤]¸ ‘Ó*j·TCÒdüTÔHêïs¡T.
‘·q dü«s¡÷|ü+ @<√ ‘Ó\TdüTø=ì dü+ø£˝≤Œ\˙ï $&ç∫
dü«dü«s¡÷|ü+˝À ì\e≥y˚T C≤„q+ nì eTq≈£î ‘Ó\TdüT. ªdü«dü«s¡÷bÕqT
dü+<Ûëq+ uÛÑøÏÔ ]‘·´_ÛBÛj·T‘˚µ nì $y˚ø£#·÷&ÜeTDÏ˝À X¯+ø£s¡T\T uÛÑøÏÔ
ìs¡«#·q+ #˚XÊs¡T. n+fÒ dü«dü«s¡÷|ü+˝À ì\e&ÉyT˚ C≤„qeTT, uÛøÑ Ô° ≈£L&Ü.
ø£qTø£ Çø£ÿ&É uÛÑøÏÔ C≤„qeTT\ eT<Ûä´ uÛÒ<ä+ ˝Ò<äì ‘˚*b˛‘·Tqï~. eTVü≤]¸
n_ÛÁbÕj·T+ n<˚. eT] nìï jÓ÷>±\T ˇø£ÿfÒHê?`
`uÛÑøÏÔjÓ÷>∑yÓTÆHê, C≤„qjÓ÷>∑yÓTÆHê, ø£s¡àjÓ÷>∑yÓTÆHê ˇø£ÿ
$wüj·T+˝À e÷Á‘·+ yê{Ï˝À¢ @ ‘˚&Ü˝Ò<äT. @ $wüj·T+˝À?
XÀ¢ˆˆ Vü≤è‘Y düú˝Ò eTq: dü«düú‘ê ÁøÏj·÷ˆ
uÛÑøÏÔjÓ÷>∑ uÀ<ÛëX¯Ãì•Ã‘·+ ˆˆ `10
Á|ü‹|ü<ës¡∆+ :ÁøÏj·÷ R ø£s¡àjÓ÷>∑+, uÛÑøÏÔ R uÛÑøÏÔ jÓ÷>∑+, jÓ÷>∑ R
sê»jÓ÷>∑+, uÀ<Ûë:#·R C≤„qjÓ÷>∑+ n˙ï≈£L&Ü, Vü≤è‘Y dü˝ú Ò R Vü≤è<äjT· eTT
q+<äT, eTq: R eTqdüT‡, dü«düú‘ê R ì*∫ b˛e≥+ ø√düy˚T, ì•Ã‘·+ R
 -67-
Ç~ ìX¯Ãj·T+ (‹s¡T>∑T˝Òì dü‘·´+ nì)
uÛ ≤ e+ : ø£ s ¡ à jÓ ÷ >∑ y Ó T Æ H ê, uÛ Ñ ø Ï Ô jÓ ÷ >∑ y Ó T Æ H ê, sê»jÓ ÷ >∑ y Ó T Æ H ê,
C≤„qjÓ÷>∑yÓTÆHê n˙ï≈£L&Ü eTqdüT‡qT X¯ó<ä∆+ #˚dæ Vü≤è<äj·TeTT q+<äT
ì\T|ü⁄≥ ø=s¡πø nqT$wüj·T+ ìX¯Ãj·T+.BìøÏ ‹s¡T>∑T˝Ò<äT.
yê´K´ : n<Ûë´‹àø£ s¡+>∑+˝À ñqï #ê˝≤eT+~øÏ ‘·eT \ø£å´+ @$T{À
‘Ó*j·T<äT. n˝≤ \ø£å´+ ‘Ó*j·T≈£î+&Ü, >∑eT´kÕúq+ @<√ ‘Ó*j·T≈£î+&Ü
Á|üj÷· D+ #˚ùdyês¡T m+‘·ø±\+ Á|üj÷· DÏ+∫Hê Á|üj÷· DÏd÷ü Ô ñ+&É≥y˚T
‘·|üŒ >∑eT´kÕúHêìï #˚] XÊ+‹+#·≥+ñ+&É<äT. ªª‹ø£ÿ˝À&ÉT ‹s¡D≤\≈£î
b˛‘˚ mø£ÿ≥+ ~>∑≥y˚T dü]b˛sTT+~µµ nì kÕyÓT‘·. Ä<Ûë´‹àø£ kÕ<Ûqä \˙ï
m+<ä T ø=s¡ ≈ £ î ìπ s › • +#· ã &ܶ j Ó ÷ eTVü ≤ ]¸ á XÀ¢ ø £ + ˝À dü Œ wü º +
#˚dTü HÔ êïs¡T.eTqdüT‡ Vü≤è<äjT· +˝À #˚] dü«dü‘ú · bı+<ä≥y˚T ø£sà¡ , uÛøÑ ,ÔÏ jÓ÷>∑,
C≤„q e÷s¡ZeTT\ìï+{Ï jÓTTø£ÿ \ø£å´eTT nì Çø£ÿ&É ‘Ó*j·TCÒdüTÔHêïs¡T.
n+fÒ nìï Ä<Ûë´‹àø£ kÕ<Ûäq\ jÓTTø£ÿ \ø£å´+ eTqdüT‡ Vü≤è<äj·TeTT
q+<äT dü«dü‘ú · #Ó+<äT≥j˚T. Çø£ÿ&É Vü≤è<äjT· eTT n+fÒ Á|ü‘´· >±‘·àj˚T.n+fÒ
Je⁄ìjÓTTø£ÿ ì» dü«s¡÷|üy˚T. Je⁄ì ì» dü«s¡÷|üyÓTÆq Á|ü‘·´>±‘·à
|üs¡e÷‘˚à. nø£ÿ&É eTqdüT‡ dü«düú‘· #Ó+<ä≥y˚T \ø£å´+. dü«düú‘· nH˚ |ü<ëìï
#·ø£ÿ>± ns¡ú+ #˚düTø√yê*. eTqdüT‡ nH˚ ˇø£ øÏs¡D+ Ä‘·à qT+&ç
e∫Ãq~.Á|ü|ü+#·+˝À $Vü≤]düTÔ+~. ø£cÕº\T, düTU≤\T nqTuÛÑ$düTÔ+~.
m+‘·ø±\yÓTÆHê n+‘˚. m|ü&Ó’‘˚ ‘·q|ü⁄{Ϻq #√≥TqT, »qàdüú˝≤ìï
‘Ó\TdüTø=ì n≥TyÓ’|ü⁄≈£î ‹]– Á|üj·÷DÏ+∫ Ä #√≥TqT(Ä‘·àqT) #˚]
n+<äT˝À ø£*dæ b˛‘·T+<√ Çø£<ëì ø£cÕº\T, u≤<Ûä\T n˙ï n+‘·+,
|üs¡eTXÊ+‹.
nìï q<äT\ jÓTTø£ÿ |ü]dæ‹ú ≈£L&Ü Ç+‘˚. q<äT\ jÓTTø£ÿ
»qàkÕúq+ düeTTÁ<ä+. düeTTÁ<ä »\+ Ä$¬s’ y˚T|òü÷\T>± e÷], #·\¢ã&ç
 -68-
esê¸ìïùdÔ, Ä »\+ yê>∑T\T>± e+ø£\T>± e÷], q<äT\qT #˚] mH√ï
e+|ü⁄\T ‹s¡T>∑T‘·÷ Á|üj·÷DÏ+∫, Á|üj·÷DÏ+∫ ∫es¡≈£î düeTTÁ<ëìï
#˚], n+<äT˝À ø£*dæb˛sTT, düeTTÁ<ëø±s¡+>± e÷]b˛‘êsTT. <ëì‘√
|üs¡T>∑T\T n+‘·+. Á|üXÊ+‹.
ñ|ü>∑\T¢ düeTTÁ<ä+ qT+&˚ edüTÔ+~. mø£ÿ&Óø£ÿ&√
‹s¡T>∑T‘·T+~. s√fi¯fl˝À¢ y˚dæ s√ø£fi¯ófl <ä+#·T‘·T+fÒ m–¬s–] |ü&ÉT‘·T+~.
mH√ïø£cÕº\T |ü&ç ∫es¡≈î£ ‘·q»qàkÕúqyÓTqÆ ˙{Ïì #˚]‘˚ XÊ+‹.. Á|üXÊ+‹.
n˝≤π> eTqdüT‡ Ä‘·àqT+&ç ãj·T\T yÓ&*É , Á|ü|+ü #·eT+‘ê
‹]– ÁbÕ|ü+∫ø£ yêdüq\‘√, Ä˝À#·q\‘√, ø£s¡à\‘√ nH˚ø£ <äT:U≤\T,
n\»&ÉT\T, Ä+<√fi¯q\T #Ó+~, ∫es¡≈î£ Ä‘·àyÓ|’ ⁄ü ≈£î Á|üj÷· DÏ+∫ Ä‘·à˝À
ø£*dæ b˛sTT, Ä‘êàø±s¡+>± e÷]‘˚ Á|üXÊ+‹. Äq+<ä+.
n+<äTøπ uÛ>Ñ y∑ êqT&ÉT ^‘·˝À ªªeTeTesêÔàqT es¡+Ô ‘˚ eTqT
cÕ´ bÕs¡ú düs¡«X¯:µµ nHêïs¡T. eTqTwüß´\+<äs¡÷ qH˚ï nqTdü]düTÔHêïs¡T.
Hê yÓ’|ü⁄πø |üs¡T>∑T\T ô|&ÉT‘·THêïs¡T ` nì. n+fÒ Äq+<ä+ yÓ’|ü⁄πø nì.
nsTT‘˚ ø=+<äsT¡ e÷Á‘·yT˚ <ë] ‘Ó\TdüTø=ì |üsT¡ >∑T\T ô|&ÉT‘·T+fÒ $T–*q
n+<äs¡÷ <ë] ‘Ó*j·T≈£î+&Ü |üs¡T>∑T\T ô|&ÉT‘·THêïs¡T. n+‘˚ ‘˚&Ü.
n+fÒ n+<äs÷¡ Äq+<ä+ ø=s¡øπ Á|üj÷· DÏdTü HÔ êïs¡T. ø±ø£b˛‘˚ u≤Vü≤´+˝Àì
Äq+<ä+ yÓ|’ ⁄ü øπ Á|üj÷· DÏdTü HÔ êïs¡T. n+<äTøπ me«]ø° m+<äT˝Àq÷ dü+‘·è|æÔ
˝Ò<äT. Ç+ø± Ç+ø± ø±yê*. Ç+ø± Ç+ø± Á|üj·T‘·ï+...
ø£qTø£ Vü≤è<äj·T+ (Ä‘·à) qT+&ç ø£~*q eTqdüT‡
m+‘·ø±\+ Á|ü|ü+#·+˝À ‹]–Hê ∫es¡≈£î Vü≤è<äj·÷ìï #˚] n+<äT˝À
ì*∫b˛yê*. eTqdüT‡ ãVæ≤s¡TàKyÓT‘Æ ˚ <äT:K+. n+‘·sT¡ àKyÓT‘Æ ˚ Äq+<ä+.
Ç˝≤ eTqdüT‡qT n+‘·s¡TàK+ #˚dæ Ä‘·àyÓ’|ü⁄≈£î Á|üj·÷DÏ+|ü#˚dæ Ä‘·à˝À
ì*|æ y˚j·T{≤ìπø nìï kÕ<Ûäq\T,nìï e÷sêZ\T, nìï jÓ÷>±\T.
 -69-
nìï jÓ÷>±\ >∑eT´eT÷ ˇø£ÿfÒ nsTTq|ü&ÉT á
jÓ÷>±\ eT<Ûä´ ‘˚&Ü\qT #·÷&É≥+ m+<äT≈£î? u≤+uÒ yÓfi≤fl\qT≈£îHêï+.
Ç+{Ï <ä>∑Zs¡ qT+&ç ]øå±˝À ãj·T\T<˚] ãkÕº+&ÉT¬øfi≤fl+. ãdüT‡˝À
>∑T+≥÷s¡T yÓfi≤fl+. nø£ÿ&É qT+&ç Áf…ÆqT˝À ôV’≤<äsêu≤<é yÓfi≤fl+. nø£ÿ&ç
qT+&ç $e÷q+˝À u≤+uÒ yÓfi≤fl+. yÓTT‘·+Ô MT<ä nìï Á|üj÷· D kÕ<ÛHä ê\÷
u≤+uÒqT #˚s¡Tø√{≤ìπø >∑<ë! me]øÏ @~ nqT≈£L\yÓ÷ mes¡T @#√≥
ñHêïs√ <ëììã{Ϻ kÕ<ÛäqqT m+#·Tø√yê*.
eTqdüT‡ ‘·y÷Ó >∑TD+˝À ñ+fÒ ø£sà¡ \T #˚d÷ü Ô ø£sà¡ jÓ÷>±ìï
Ä#·]+#ê*. s¡CÀ >∑TD+˝À ñ+fÒ uÛøÑ ÔÏ jÓ÷>±ìï Ä#·]dü÷Ô eTqdüT‡˝Àì
n\»&ÉT\T ‘·–+Z #·Tø=ì XÊ+‘·|sü #¡ ê*. Ç+ø± m≈£îÿe>± n\»&ÉT\T+fÒ
sê»jÓ÷>∑+ ` ncÕº+>∑ jÓ÷>∑+ <ë«sê ∫‘·ÔX¯ó~∆ bı+<ë*. eTqdüT‡
|üP]Ô dü‘·«+˝À ì*ùdÔ C≤„qjÓ÷>∑+ <ë«sê eTT+<äT≈£î Á|üj·÷DÏ+#ê*.
Ç˝≤ @ dæú‹˝À ñqïyê]øÏ @ jÓ÷>∑+ dü]b˛‘·T+<√ Ä jÓ÷>∑+‘√
Á|üj÷· DÏ+#ê*. ì»+>± á ø£sà¡ , uÛøÑ ,ÔÏ jÓ÷>∑, C≤„q jÓ÷>±\˙ï e÷sêZ˝.Ò
Çe˙ï Á|üj·÷DkÕ<ÛäHê\ e+{Ïy˚. Ç$ eTqdüT‡qT yÓ÷düTø=ì yÓ[fl
Vü≤è<äj·TeTT˝À |ü&˚kÕÔsTT.
9e XÀ¢ø£+˝À uÛÑ≈£îÔ&ÉT ‘·q dü«dü«s¡÷|üyÓTÆq dü<é s¡÷|üeTT
q+<äT (Ä‘·àj·T+<äT) ìX¯Ãj·T+ ø£*– ñ+&Ü\ì #Ó|Œü ã&É~¶ . Ç<˚ ì»yÓTqÆ
uÛÑøÏÔ nì≈£L&Ü eTVü≤]¸ ìX¯Ãj·T+ #˚dæ #ÓbÕŒs¡T. eTqdüT‡qT Ä‘·à‘√
nqTdü+<Ûëq+ #Ój·÷´\ì #Ó|æŒHê, Vü≤è<äj·T+˝À ì\bÕ\ì #Ó|æŒHê
n+‘ê ˇø£ÿfÒ. Ç<˚ nìï Ä<Ûë´‹àø£ kÕ<Ûäq\ \ø£å´+. Ä \øå±´ìï
kÕ~Û+#·{≤ìπø nìï jÓ÷>±\T nì ìs¡«› +<ä+>± ‘Ó*j·TCÒdTü HÔ êïs¡T. s¡eTD
eTVü≤]¸ e+{Ï eTVü‰‘·Tà&ÉT #Ó|Œæ q ‘·sê«‘· Çø£ dü+<˚V≤æ +#·≥+ yÓÁ]‘·qy˚T
ne⁄‘·T+~.
 -70-
Ç+‘·es¡≈î£ yÓTT<ä{Ï XÀ¢ø+£ ªø£sT¡ sÔ ê»„j÷· ÁbÕ|ü´‘˚ |ò\ü +µ
n+≥÷ yÓTT<ä\T ô|{Ϻ 3 XÀ¢ø±˝À¢ ø£s¡àjÓ÷>±ìï >∑÷]à #Ó|æŒ, Hê\T>∑e
XÀ¢ø£+ qT+&ç á 10e XÀ¢ø£+ es¡≈£î uÛÑøÏÔì eè~∆ #˚düTø=H˚ kÕ<Ûäq˝…’q
|üP», »|ü+, ∫+‘·q+ >∑T]+∫— yê{Ï ‘ês¡‘e· ÷´\qT >∑T]+∫ $e]+∫
#Ó|æŒ, Ç|ü&ÉT eTqdüT‡ jÓTTø£ÿ #·\Hê\qT n]ø£{Ϻ, eTqdüT‡qT ì\u…fÒº
Á|üÁøÏjT· \‘√ ≈£L&çq sê»jÓ÷>±ìï >∑÷]à #Ó|Œü uÀ‘·THêïs¡T. BìH˚ ncÕº+>∑
jÓ÷>∑eTì ≈£L&Ü nqe#·TÃqT.
sê»jÓ÷>∑eTT
XÀ¢ˆˆ yêj·TTs√<ÛäHê‘Y ©j·T‘˚ eTq:ˆ
C≤\|üøÏåe‘Y s√<Ûä kÕ<Ûäq+ˆˆ `11
Á|ü‹|ü<ës¡+∆ :yêj·TT s√<ÛHä ê‘Y R ÁbÕDyêj·TTe⁄qT (XÊ«düqT) n&É–¶ +#·≥+
e\¢, eTq: R eTqdüT‡, C≤\|üøÏåe‘Y R e\˝À ∫øÏÿq |üøÏå˝≤>±,©j·T‘˚
R \j·TyÓTÆb˛e⁄qT, s√<ÛäkÕ<Ûäq+ R Ç~ eTqdüT‡qT n]ø£fÒº ñbÕj·T+.
uÛ≤e+ :ÁbÕDyêj·TTe⁄qT n&ɶ–+#·≥+ e\¢ eTqdüT‡ e\˝À ∫øÏÿq
|üøÏå˝≤>± \j·TyÓTÆb˛‘·T+~. Ç~ eTqdüT‡qT n]ø£fÒº ñbÕj·T+.
yê´K´ : dü<äTZs¡Te⁄#˚ y˚<ë+‘·uÀ<ÛäqT #·ø£ÿ>± ÁX¯eD+ #˚dæ ns¡ú+
#˚düTø√yê\+fÒ eTqdüT‡ m≥Te+{Ï n\»&ÉT\T, Ä+<√fi¯q\T ˝Ò≈£î+&Ü
Á|üXÊ+‘·+>± ñ+&Ü*. ø£sà¡ \qT áX¯«sê]Œ‘·+>±qT, H˚#÷ j ¤ ÷· ø£è‘·+>±qT
#˚ùdÔ ∫‘·XÔ À<Ûøä +£ (∫‘·XÔ ó¯ ~∆ ø£*–) eTTøÏÔ kÕ<Ûøä +£ (eTTøÏøÔ Ï e÷s¡eZ Te⁄‘·T+~)
nì ø£s¡àjÓ÷>∑+˝À 3e XÀ¢ø£+˝À #Ó|ü≈£îHêï+. n˝≤π> uÛÑøÏÔ jÓ÷>∑+
<ë«sê ≈£L&Ü eTqdüT‡qT |ü]|ü] $<Ûë\ |üs¡T>∑T\T rj·T≈£î+&Ü
#˚düTø√e#·TÃ. |üP», »|ü+, ∫+‘·q+ e\¢ eTqdüT‡ |üs¡T>∑T\T Ä–
XÊ+‹düTÔ+~ nì uÛÑøÏÔ jÓ÷>∑+˝À #Ó|ü≈£îHêï+.
ø£sà¡ , uÛøÑ ÔÏ e÷Á‘·yT˚ >±ø£ jÓ÷>∑, C≤„Hê\T ≈£L&Ü Vü≤è<äjT·
 -71-
kÕúq+˝À eTqdüT‡qT ì\TŒ‘êj·Tì eTVü≤]¸ 10e XÀ¢ø+£ ˝À ‘Ó*j·TCÒXÊs¡T.
n+<äTπø Çø£ÿ&É jÓ÷>∑ e÷sêZìï n+fÒ sê»jÓ÷>±ìï ‘Ó*j·TCÒdüTÔHêïs¡T.
eTqôd‡|ü&É÷ ø£<ä\ø£ yÓT<ä\ø£ ñ+&É<äT. n˝≤ ñ+fÒ eTqdüT‡ ˝ÒqfÒ¢.
ø£<ä\≥+ <ëì dü«uÛ≤e+. m|ü&É÷ Ä˝À#·q\T #˚dü÷ÔH˚ ñ+≥T+~.
ø£qTø£ eTqdüT‡ #·+#·\+. eTq }Vü≤≈£î n+<˚ nH˚ø£ s¡ø±\sTTq
$wüj÷· \qT >∑T]+∫, düTU≤ìï#˚à edüTeÔ ⁄\ >∑T]+∫, uÛÀ>±\qT >∑T]+∫,
uÛÑ$wü´‘Y Á|üD≤[ø£\ >∑T]+∫, >∑‹+∫ b˛sTTq $wüj·÷\ >∑T]+∫,
es¡Ôe÷q+˝Àì ø£s¡Ôyê´\ >∑T]+∫ m|ü&É÷ Ä˝À#·q\T kÕ–b˛‘·÷H˚
e⁄+{≤sTT. ˇø£ <ëì ‘·sê«‘· ˇø£{Ï Ä˝≤ kÕ–b˛‘·÷H˚ ñ+{≤sTT.
eTqdüT‡qT >∑Tô|Œ≥˝À ô|≥Tºø√yê\ì Á|üj·T‹ïùdÔ n~ >±*˝≤>±
m–]b˛‘·T+~. n+<äTπø uÛÑ>∑eBZ‘·˝À ns¡T®qT&ÉT`
XÀ¢ˆˆ #·+#·\+Væ≤ eTq: ø£èwüí! Á|üe÷~Û ã\e<äè&ÛÉ+ !
‘·kÕ´Vü≤+ ìÁ>∑Vü≤+ eTH˚´ yêjÓ÷]edüT<äTwüÿs¡+ˆˆ(^` 6 n.34 XÀ¢)
ø£ècÕí ! eTqdüT‡ #·+#·\yÓTqÆ ~, >∑j÷· ´[~, >∑{~ºÏ , <ëìì ìÁ>∑V≤æ +#·≥+
n+fÒ >±*ì eT÷≥>∑≥º≥+ ˝≤+{Ï<˚ nHêï&ÉT ns¡T®qT&ÉT.
uÛÑ>∑yêqT&ÉT ≈£L&Ü Ä $wüj·÷ìï n+^ø£]dü÷Ô `
XÀ¢ˆˆ ndü+X¯j·T+ eTVü‰u≤¨! eTH√ <äT]ï Á>∑Vü≤+#·\+ ˆ
nuÛ≤´ùdq‘·T øö+‘˚j·T! yÓ’sêπ>´D#· >∑èVü≤´‘˚ ˆ (35 XÀ¢)
z ns¡T®Hê ! eTqdüT‡ #·+#·\yÓTÆq~, ìÁ>∑Væ≤+#·≥+ #ê˝≤ø£wüº+
nH˚e÷≥˝À @e÷Á‘·+ dü+X¯j·T+ ˝Ò<äT. nsTTq|üŒ{ÏøÏ˙ nuÛ≤´dü+,
yÓ’sê>∑´+ nH˚ 2 Äj·TT<Ûë\‘√ <ëìï eX¯|üs¡#·Tø√yê* nHêï&ÉT. n+‘·
ø£wüºyÓTÆq eTH√ ìÁ>∑Vü‰ìï kÕ~Û+#·{≤ìøÏ Çø£ÿ&=ø£ ñbÕj·÷ìï #ÓbÕŒs¡T.
n<˚ ªyêj·TTs√<ÛäHê‘Yµ n+fÒ ÁbÕD yêj·TTe⁄qT ìs√~Û+#˚ |ü<ä∆‹. BìH˚
ÁbÕD≤j·÷eTeTT nì≈£L&Ü n+{≤s¡T. Ç+<äT˝À XÊ«düqT n<äT|ü⁄˝À
 -72-
e⁄+#·{≤ìï nuÛ≤´dü+ #˚kÕÔs¡T.
ÁbÕD≤j·÷eT+ nH˚~ |üPs¡ø£+, ≈£î+uÛÑø£+, πs#·ø£+ nH˚
3 ÁøÏj·T\‘√ ≈£L&ç ñ+≥T+~. eTq+ Á|ü‹ø£åDeT÷ >±* |”\Tdü÷Ô
e<äT\T‘·÷H˚ ñ+{≤+. nsTT‘˚ Bìì ˇø£ Áø£eT|ü<‹∆ä ˝À bÕ{Ï+∫q|ü&ÉT
n~ eTqdüT‡ì ø=+‘·es¡≈£î ìs√~ÛdüTÔ+~.
eTqdüT‡qT ìÁ>∑V≤æ +#·≥+ m+<äTøÏ+‘· ø£w+ºü ? (düT<äTwüÿs¡+?)
eTqdüT‡qT ìÁ>∑Væ≤+#ê*‡+~ mes¡T? eTqùd‡. n+fÒ eTqdüT‡ ‘·qqT
‘êH˚ ìÁ>∑Væ≤+#·Tø√yê*. Ç+‘·ø±\+ }s¡ ≈£îø£ÿ˝≤ mø£ÿ&É|ü&ç‘˚ nø£ÿ&É
‹]–q eTqdüT‡, nH˚ø£ »qà\˝À Ç~ eT+∫ #√≥T, Ç~ #Ó&ɶ#√≥T,
Çø£ÿ&çøÏ yÓfi§fl#·TÃ, Çø£ÿ&çøÏ yÓfi¯flsê<äT nH˚ $#·ø£åD≤ C≤„q+ ˝Ò≈£î+&Ü
‹]–q eTqdü T ‡, ‹s¡ > ∑ { ≤ìøÏ eTs¡ – q eTqdü T ‡ ‘· q qT ‘êqT
ø£wüºô|≥Tº≈£î+≥T+<ë? ø£≥º&ç #˚düT≈£î+≥T+<ë? Hê≈£î H˚qT ø£wüº
ô|≥Tº≈î£ +{≤Hê m|ü&ÓH’ ê? nedüsy¡ TÓ ‘Æ ˚ Ç‘·sT¡ \qT ø£wôºü |&É‘êqT. n+‘˚.
me] qHêï ‘·qïeT+fÒ dü+‘√wü+‘√ ‘·+‘êe⁄. ìqTï ˙e⁄ ‘·qTïø√eT+fÒ
@ |æ∫Ãyê&Ó’Hê ‘·qTï≈£î+{≤&Ü? eTqdü÷‡ n+‘˚.
ˇø£kÕ] eTqdüT‡ ‹s¡>∑≥+ Äs¡+_ÛùdÔ Çø£ Ä>∑H˚ Ä>∑<äT.
ˇø£kÕ] ñ|üHê´dü+ ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆq ‘·sê«‘· Çø£ Äπ> Á|üdüπøÔ ˝Ò<äT. nsTT‘˚
ø£s¬ +≥T b˛sTT+<äqTø√+&ç. ‘·|Œü <äT. ñ|üHê´dü+ Ä–b˛‘·T+~. ñ|üHê´dü+
Ä>±\+fÒ |üesY ø£{Ÿ ñ|üj÷Ó >∑|&ü qç ≥T¢, eTqdüT‡ Ä–b˛yê\+fÒ yêj·TT
ìs√<Ûä+ ñ|üjÓ÷>∑|ü&ÉT‘·T+~. ÁbÕD≤j·÷eT+ ñ|üjÓ÷>∑|ü&ÉT‘·T+~.
nsTT‘˚ Çø£ÿ&É #Ó|æŒq ÁbÕD≤j·÷eT+ |ü‘·+»* eTVü≤]¸#Ó|æŒq
ÁbÕD≤j·÷eT+ ø±<äT. m+<äTø£+fÒ Ä ÁbÕD≤j·÷eT+ ˇø£ >∑Ts¡Te⁄ e<ä›
ñ+&ç Á|ü‘·´ø£å+>± Äj·Tq |üs¡´y˚ø£åD˝ÀkÕ<Ûäq #Ój·÷´*. mes¡+‘·≥
yês¡T>± #˚ùdÔ n~ Á|üe÷<äø£s¡+ ` ÁbÕD≤+‘·ø£+. ø±ì eTVü≤]¸ #Ó|æŒq
 -73-
$<Ûëq+ Á|ü‘˚´ø£yÓTÆq~. Bìì ªÁbÕDÒø£åDµ n+{≤s¡T. me¬s’Hê Bìì
#˚j·Te#·TÃqT. BìøÏ >∑Ts¡Te⁄‘√ |üì˝Ò<äT. Bì˝À #˚j·Te\dæq<ä+‘ê
@$T≥+fÒ eTqdüT‡qT nìï Ä˝À#·q\ qT+&ç eTs¡\+∫ eTq ñ#êä«dü,
ìXÊ«düeTT\qT Bø£å‘√ |ü]øÏ+#·≥y˚T. eTqdüT‡≈£î @e÷Á‘·+ ø£wüº+ ˝Òì
ÁøÏj·T Ç~. eTqdüT‡ sêø£ådæ. <ëìøÏ |üì˝Òø£b˛‘˚ eTq*ï ‹+≥T+~.
b˛˙ Ä˝À#·q\‘√ ≈£L&çq |üì ÇùdÔ n~ eTqqT á e÷j·÷ Á|ü|+ü #·+˝À
Á‹|ü‘·T+~. ø£qTø£ BìøÏ ˇø£ÿfÒ|üì. sê>∑<˚«cÕ\≈£î ÄkÕÿs¡+ ˝Òì|üì.
n<˚ XÊ«düqT >∑eTì+#·T≥.ªÁbÕDÒøDå£ µ. Ç|ü&ÉT eTqdüT‡ nìï Ä˝À#·q\T
Ä|æ ñ#êä«dü ìXÊ«düeTT\qT >∑eTìdü÷Ô ñ+fÒ,eTqdüT‡ ‘·qqT ‘êqT
#·÷düT≈£îqïfÒ¢. n˝≤ #·÷düT≈£î+≥T+fÒ n~ ìX¯Ã\+>± ñ+&Éø£
@eTÚ‘·T+~? Çø£ÿ&É XÊ«dæ+#˚yê&ÉT, XÊ«düqT >∑eTì+#˚ yê&ÉT ˇø£ÿ&˚.
Ç+<äT˝ÀXÊ«dü düVü≤»+>± »]–b˛‘·T+<˚ >±ì Ç˝≤ #Ój·÷´*, n˝≤
#Ój·÷´* nì Á|ü‘˚´ø£+>± @ e÷s¡TŒ\T #˚ùd |üì ˝Ò<äT. ≈£qTø£ Ç~
#ê˝≤ düT\uÛÑ+. eT]j·TT Á|üjÓ÷»qø£s¡+.
jÓ÷>∑•UÀ|üìwü‘·TÔ˝À n‘·´+‘· düT\uÛÑyÓTÆq, n‘·´+‘·
Á|üjÓ÷»qø£s¡yÓTÆq, n<äT“¤‘·yÓTÆq ÁbÕD≤j·÷eT Á|üÁøÏj·TqT #ÓbÕŒs¡T. n<˚
k˛2Vü≤+ uÛ≤eq‘√ #˚ùd ÁbÕD≤j·÷eT+. eTq+ m˝≤>∑÷ Á|ü‹ø£åD+
>±*|”\Tdü÷Ô e<äT\T‘·÷ ñ+{≤+. nsTT‘˚ Ä |”\Ã≥+ e<ä\≥+ uÛ≤eq‘√
#˚ùdÔ n~ ÁbÕD≤j·÷eT+ ne⁄‘·T+~. >±* |”˝ÃÒ ≥|ü&ÉT ªk˛µ nqT≈£î+≥÷,
e~˝Ò≥|ü&ÉT ªVü≤+µ nqT≈£î+≥÷ #Ój·T´≥y˚T. dü: n+fÒ n‘·&ÉT ˝Ò<ë
Ä |üs¡e÷‘·à nì, nVü≤+ n+fÒ H˚qT nì. Çø£ÿ&É Ä uÛ≤yê\H˚ ø=+‘·
e÷]à >±* |”˝ÒÃ≥|ü&ÉT |üs¡e÷‘·à #Ó’‘·q´+ Hê˝ÀìøÏ edüTÔqï~ nH˚
uÛ≤eq‘√ ªk˛µ nqT≈£î+≥÷, >±*ì e~˝Ò≥|ü&ÉT Hê˝Àì e÷*q´+ `
nC≤„q+ ãj·T≥≈£î e<äT\T‘·THêïqT nH˚ uÛ≤eq‘√ ªVü≤+µ nqT≈£î+≥÷
 -74-
XÊ«düÁøÏj·TqT yÓT\¢>± dæús¡+>± kÕ–+#ê*.ˇø£ÿkÕ] k˛2Vü≤+ nq{≤ìøÏ
4 ôdø£+&ÉT¢ |ü&ÉT‘·T+~. n+fÒ ìeTTcÕìøÏ 15 kÕs¡T¢. >∑+≥≈£î 900
kÕs¡T¢, 1 s√E≈£î 21,600 kÕs¡T¢. ì»+>± eTìwæøÏ XÊ«dü\T s√E≈£î
21,600 kÕπs¢ »s¡T>∑T‘êsTT. n+<äTøπ rÁe eTTeTT≈£îå e⁄\T s√E≈£î 200
»|üe÷\\T Á‹|ü‘ês¡T. 200 »|üe÷\\T n+fÒ 200 x 108 R
21,600 |üPdü\T. ˇø=ø£ÿ |üPdü≈£î ˇø=ø£ÿ eT+Á‘·+. n+fÒ s√E≈£î
21,600 eT+Á‘· »|ü+ nqïe÷≥.
Ç˝≤ @<Ó’Hê ˇø£ |ü<ä∆‹ì nqTdü]+∫ ÁbÕDìs√<Ûäq+
˝Ò<ë ÁbÕD≤j·÷eT+ ˝Ò<ë ÁbÕD Mø£åD+ nH˚kÕ<ÛäqqT kÕ–dü÷Ô ñ+fÒ
ø=+‘·ø±˝≤ìøÏ eTqdüT‡ jÓTTø£ÿ |üsT¡ >∑T\T Ä– ì\ã&çb˛e{≤ìøÏ neø±X¯+
ñ+≥T+~.
á XÊ«dü\qT ìs√~Û+#·≥+ e\¢ eTqdüT‡ m˝≤ ©qyÓTÆ
b˛‘·T+<√ eTVü≤]¸ ˇø£ n<äT“¤‘y· TÓ qÆ ñ<ëVü≤s¡D Ç#êÃs¡T. n<˚ ªC≤\|üøeåÏ ‘Yµ
nì. m>∑Ts¡T‘·÷, ‹s¡T>∑T‘·÷ ñ+&˚ |üøåÏ e\˝À |ü&‘ç ˚ Çø£ n~ ø£<\ä {≤ìøÏ
M\T˝Òø£ |ü≥Tºã&ç b˛‘·T+~. n˝≤π> ìs¡+‘·s¡+ #·*+#˚ eTqdüT‡ á
yêj·TTìs√<Ûäq+e\¢ e\˝À ∫øÏÿq |üøÏå ˝≤>± ø£<ä\ø£ yÓT<ä\ø£
|ü≥Tºã&çb˛‘·T+~ nì. nsTT‘˚ Çø£ÿ&˚ eTs=ø£ $wüj·÷ìï >∑eTì+#ê*.
e\jÓTTø£ÿ Á‘ê&ÉT ‘Ó–‘˚H√ ˝Òø£ e\qT rùdùdÔH√ @+»s¡T>∑T‘·T+~.
|ü≥Tºã&çq |üøÏå eT∞fl m–]b˛‘·T+~. ùd«#Ûêà J$ ne⁄‘·T+~. n˝≤π>
ÁbÕD≤j·÷eT+ #˚düTÔqï+‘· ùd|ü⁄ eTqdüT‡ |ü≥Tºã&çb˛‘·T+~. #˚j·T≥+
Ä|æy˚ùdÔ #ê\T eT∞fl eTqdüT‡ |üøÏå˝≤>± m–]b˛sTT nH˚ø£ $wüj·÷\
MT<ä yê\T‘·T+~. $πøå|ü+ #Ó+<äT‘·T+~. n+fÒ áÁbÕD≤j·÷eT+ nH˚
Á|üÁøÏj·T ‘ê‘êÿ*ø£+>± eTqdüT‡qT ì*ù| Á|üÁøÏj˚T ‘·|üŒ XÊX¯«‘·+>±
eTqdüT‡qT ì\|ü˝Ò<äT. nsTT‘˚ Bìe\¢ @$T{Ï Á|üjÓ÷»q+? n+fÒ
 -75-
eTqdüT‡ u≤>± n\»&ç>± Ä+<√fi¯q>± ñqï|ü&ÉT Á|üjT· ‘·ï+‘√ ≈£Ls=Ãì
áÁbÕD≤j·÷e÷ìï kÕ–ùdÔ eTqdüT‡ ø=+‘·es¡≈£î ìs√~Û+|üã&ÉT‘·T+~.
Á|üXÊ+‘·‘· ∫≈£îÿ‘·T+~.Ç˝≤ s√p ÁbÕD≤j·÷eT+ #˚dTü +Ô fÒ ` #ê˝≤ø±\+
ø=qkÕ–ùdÔ eTqdüT‡˝À Á|üXÊ+‘·‘· ô|s¡T>∑T‘·÷ ñ+≥T+~. n˝≤+{Ï
Á|üXÊ+‘·‘· eT∞fleT∞fl ø±yê\ì eTqdüT‡ Äsê≥|ü&ÉT‘·÷ ÁbÕD≤j·÷eT+
dü V ü ≤ »+>±H˚ »]–b˛‘· ÷ eTqdü T ‡ Vü ≤ è<ä j · T +˝À ì\e{≤ìøÏ
kÕ<Ûqä eTe⁄‘·T+~. ø£sà¡ jÓ÷>∑, uÛøÑ ÔÏ jÓ÷>±\ e÷~]>±H˚ á sê»jÓ÷>∑+
≈£L&Ü Vü≤è‘Ydüú˝Ò eTq: dü«düú‘·≈£î <ë]rdüTÔ+~.
`ndü\TeTqdüT‡≈£î XÊ«dü≈£î eT<Ûä´>∑\ dü+ã+<Ûä+ @$T{À` á XÀ¢ø£+˝À
XÀ¢ˆˆ ∫‘·Ô yêj·Te: ∫Á‹ÿj·÷j·TT‘êˆ
XÊKjÓ÷sY <ä«sT÷X¯øÏÔ eT÷\ø±ˆˆ `12
Á|ü‹|ü<ës¡+∆ :∫‘·Ô yêj·Te:R eTqdüT‡, ÁbÕDyêj·TTe⁄— ∫‘YÁøÏj÷· j·TT‘ê
R C≤„Hêìï Á>∑V≤æ +#˚ C≤„qX¯ø,ÔÏ ø£sà¡ \qT #˚ùd ÁøÏj÷· X¯ø,ÔÏ XÊKjÓ÷sY<«ä sT÷
R ¬s+&ÉTø=eTà\T, X¯øÏÔeT÷\ø± R X¯øÏÔ nH˚ #Ó≥TºqT+&ç |ü⁄{Ϻq$.
uÛ≤e+ : Á|ü|+ü #·+ qT+&ç C≤„Hêìï Á>∑V≤æ +#˚ eTqdüT‡, ø£sà¡ \T #˚jT· &ÜìøÏ
ø£πsà+Á~j·÷\≈£î n<Ûës¡yÓTÆq ÁbÕDeTT, á ¬s+&É÷ ˇπø JeX¯øÏÔ nH˚
eèøå±ìøÏ ¬s+&ÉT ø=eTà\ e+{Ï$.
yê´K´ : ÁbÕD≤j·÷eT+ e\¢ ˝Ò<ë ÁbÕDÒø£åD e\¢ eTqdüT‡ m˝≤
ìÁ>∑Væ≤+#·ã&ÉT‘·Tqï<√ á XÀ¢ø£+˝À $e]düTÔHêïs¡T. eTqdüT‡, ÁbÕD+ `
Ä s¬ +{ÏøÏ eT<Û´ä >∑\ dü+ã+<Û+ä @$T{À $e]düTHÔ êïs¡T. Je⁄ì˝À JeX¯øÔÏ
(#Ó’‘·q´X¯øÏÔ) ˇø£ eTVü‰ eèø£å+˝≤ ñqï~. Ä X¯øÏÔøÏ ¬s+&ÉT ø=eTà\T.
n+<äT˝À ˇø£{Ï C≤„H˚+Á~j·÷\‘√ ≈£L&çq eTqdüT‡ (C≤„qX¯øÏÔ), ¬s+&Ée~
ø£πsà+Á~j·÷\≈£î Ä<Ûës¡+>± ñqï ÁbÕDeTT (ÁøÏj·÷ X¯øÏÔ).
eTqdüT‡ C≤„H+˚ Á~j·÷\ <ë«sê Á|ü|+ü #·+˝Àì X¯ã› düŒs¡Ù
 -76-
s¡÷|ü s¡dü >∑+<Ûë\H˚ 5 $wüj·÷\qT ‘Ó\TdüT≈£î+≥Tqï~. ø£qTø£ n~
C≤„qX¯ø.ÔÏ n˝≤π> ‘Ó\TdüT≈£îqï $wüj÷· \ Ä<Ûës¡+>± ø£sπ à+Á~j·÷\T ø£sà¡ \T
#˚kÕÔsTT. áø£πsà+Á~j·÷\≈£î Ä<Ûës¡+ ÁbÕDyêj·TTy˚. ÁbÕD, nbÕq,
yê´q, ñ<ëq, düe÷q nH˚ 5 ù|s¡‘¢ √ ÁbÕD+ |üì#˚dTü +Ô ~. Ç~ ÁøÏj÷· X¯ø.ÔÏ
C≤„ H êìï bı+<ë\+fÒ eTqdü T ‡ ñ+&Ü*. ø£ s ¡ à \T #˚ j · ÷ \+fÒ
ø£πsà+Á~j·÷\T+&Ü*. Ä ø£πsà+Á~j·÷\≈£î Ä<Ûës¡+>± ÁbÕD+ ñ+&Ü*.
Ä eTqdüT‡, á ÁbÕD+ ¬s+&É÷ #Ó≥Tº ø=eTà˝…’‘˚ yê{Ïø±<Ûës¡yÓTÆq #ÓfÒº
JeX¯øÔÏ ` Ä‘·à#Ó‘’ q· ´+. n+fÒ Ä‘·à#Ó‘’ q· ´+ e\¢ C≤„H+˚ Á~j·÷\T Á|ü|+ü #·
$wüj·÷\qT Á>∑Væ≤kÕÔsTT. yê{Ïì eTqdüT‡≈£î n+<äCÒkÕÔsTT. yê{Ïì
Ä‘·à#Ó’‘·q´+ e\¢H˚ eTqdüT‡ Á>∑Væ≤düTÔqï~. n˝≤π> Ä‘·à#Ó’‘·q´+ e\¢H˚
eTq˝À ÁbÕD yêj·TTe⁄\T dü+#·]düTÔHêïsTT. á ÁbÕD yêj·TTe⁄\
ø±s¡D+>±H˚ nìï ø£πsà+Á~j·÷\T |üqT\T #˚j·T>∑\T>∑T‘·THêïsTT.
n+<äTπø C≤„Hêìï Á>∑Væ≤+#˚ eTqdüT‡≈£î, ø£s¡à\T #˚ùd
ø£πsà+Á~j·÷\ø±<Ûës¡yÓTÆq ÁbÕD≤\≈£î ¬s+&ç+{Ïø° ˇø£ÿ X¯øÏÔj˚T Ä<Ûës¡+,
eT÷\+. n<˚ #Ó’‘·q´X¯øÏÔ, Ä‘·àX¯øÏÔ. ø£qTø£ n+<äT˝À ˇø£<ëìï ìÁ>∑Væ≤ùdÔ
¬s+&Ée~ ìÁ>∑Væ≤+|üã&ÉT‘·T+~. ˇø£ ø=eTàqT ˝≤–‘˚ ¬s+&Ée ø=eTà
ø£<äT\T‘·T+~.
ã÷s¡qT >±*‘√ ì+ù|dæq ‘·sê«‘· á ∫es¡ ˇ‹Ô‘˚ Ä
∫es¡ ˝≤ee⁄‘·T+~. Ä ∫es¡ e‹Ô‘˚ á ∫es¡ ˝≤ee⁄‘·T+~. m+<äTø£+fÒ
n+‘·{≤ ñqï~ ˇø£ÿfÒ >±*. n˝≤π> ˇπø #Ó’‘·q´ X¯øÏÔ eTqdüT‡˝ÀqT,
ÁbÕD≤\˝ÀqT ñ+&É≥+ e\¢ eTqdüT‡ì ìs√~ÛùdÔ ÁbÕD+ ìs√~Û+#·
ã&ÉT‘·T+~. ÁbÕDyêj·TTe⁄qT ìs√~ÛùdÔ eTqdüT‡ ìs√~Û+#·ã&ÉT‘·T+~.
nsTT‘˚ á ¬s+&ç+{Ï˝À <˚ìì ìs√~Û+#·≥+ ø£wüº+?
@~ ‘˚*ø£? eTqdüT‡qT ìs√~Û+#·≥+ m+‘· ø£wüºyÓ÷ ÁøÏ‘·+ XÀ¢ø£+
 -77-
dü+<äs“¡ +¤ >± #Ó|ü ≈£îHêï+. ªyêjÓ÷]e düT<äTwüÿs¡+µ nì ^‘·˝À #Ó|Œæ q≥T¢
eTqdüT‡qT ì\u…≥º≥+ #ê˝≤ ø£wüº+. (düT<äTwüÿs¡+). n+<äTe\¢ ÁbÕD
yêj·TTe⁄qT ìs√~Û+#·≥y˚T #˚jT· <ä–+~. n+<äTøπ ÁbÕD≤j·÷eT+ <ë«sê
eTqdüT‡qT ìs√~Û+#ê\ì #Ó|üŒ≥+. eTqdüT‡, ÁbÕD+ ¬s+&É÷ ˇπø X¯øÏÔøÏ
dü+ã+~Û+∫q$ >∑qTø£ Ä s¬ +&É÷ |üsd¡ Œü s¡+ ˇø£<ëìô|’ ˇø£{Ï Ä<Ûës¡|&ü ç
ñHêïsTT.
eTqdüT‡≈£L, ÁbÕDyêj·TTe⁄≈£î (XÊ«dü≈î£ ) >∑\ á |üsd¡ Œü s¡
dü+ã+<Ûä+ eTq≈£î nqTuÛÑe+˝À ñqï<˚. eTq eTqdüT‡ Á|üXÊ+‘·+>±
eTqøÏwüºyÓTÆq dü+^‘êH√ï, eTqøÏwüºyÓTÆq $wüj·÷\H√ $H˚≥|ü&ÉT XÊ«dü
HÓeTà~>±, ìX¯Ùã›+>± »]–b˛‘·T+~. n˝≤>±ø£ Ä+<√fi¯qø£s¡yÓTÆq
$wüj÷· \qT $qï|ü&ÉT, @ |æ∫Ã≈£îø√ÿ eTq yÓ+≥ã&çq|ü&ÉT uÛj Ñ T· +‘√
|üs¡T¬>‘·TÔ‘·T+fÒH√, ø√|ü+ e∫Ãq|ü&√, b˛{≤¢&˚≥|ü&√, nø£kÕà‘·TÔ>±
<äTsê«s¡Ô $qï|ü&√ XÊ«dü #ê˝≤ m≈£îÿe>±qT, X¯ã+› ‘√qT »]–b˛‘·T+~.
n+<äTπø @$T{Ïsê n˝≤ m>∑XÊ«dü, ~>∑XÊ«dü? n+{≤+. á nqTuÛÑyê\T
#ê\T XÊ«dü≈£î eTqdüT‡≈£î dü+ã+<Ûä+ >∑T]+∫ ‘Ó\TdüTø√e&ÜìøÏ.
n+<äTe\¢H˚ ÁbÕD≤j·÷eT+ e\¢ ˝Ò<ë s¡eTD eTVü≤]¸ n_ÛÁbÕj·T+ Á|üø±s¡+
XÊ«düqT MøÏå+#·≥+e\¢ eTqdüT‡ |üP]Ô>± ø±ø£b˛sTTHê ø=+‘·es¡≈£î
ìÁ>∑Væ≤+#·ã&ÉT‘·Tqï~.
ì»+>± eTq Ç+Á~j·÷\≈£î, eTqdüT‡≈£î, ÁbÕD≤\≈£î
nìï+{ÏøÏ Ä<Ûës¡+ ˇπø ˇø£ Ä‘·àX¯øÏÔ. Ä X¯øÏÔj˚T ~e´X¯øÏÔ. n~
n+<ä]˝Àq÷ düe÷q+>±H˚ ñqï~. nsTTHê eTVü‰‘·Tà\T Ä X¯øìÔÏ ‘·eT˝À
ìøÏå|üÔ+ #˚düTø=ì X¯øÏÔeT+‘·T\e⁄‘·THêïs¡T. eTq+ ÄX¯øÏÔì <äT]«ìjÓ÷>∑+
#˚düTø=ì ìØ«s¡T´\eTe⁄‘·THêï+. <äT:U≤\ bÕ˝Ö‘·THêï+.m+<äTe\¢?
eTq+ m|ü&É÷ Á|ü|+ü #·+˝ÀøÏ ‘=+–#·÷&É≥+, n+<äT˝À
 -78-
@@ $wüj·÷\T, @@ uÛÀ>±\T ñHêïjÓ÷ eTqdüT‡ <ë«sê Á>∑Væ≤+#·≥+
nH˚|üì ˇø£{Ï. ‘Ó\TdüT≈£îqï Äj·÷ $wüj·÷\≈£î nqT>∑TD+>± ø£s¡à\T
#˚dæ düTKuÛÀ>±\T nqTuÛ$Ñ +#ê\H˚ ‘·V≤ü ‘·V≤ü eTs=ø£{.Ï Ç˝≤ Á|ü|+ü #êìï
‘Ó\TdüTø=H˚ eTqdüT‡ ø√dü+, uÛÀ>±\ ø=s¡≈î£ ø£sà¡ \T #˚ùd ø£sπ à+Á~j·÷\≈£î
Ä<Ûës¡yÓTÆq ÁbÕD+ ø√dü+ ` á ¬s+&ç+{Ï ø√dü+ eTq JeX¯øÏÔì,
#Ó’‘·q´X¯øÏÔì Ks¡TÃô|fÒºdæ ìØ«s¡T´\ eTÚ‘·THêï+. eTVü‰‘·Tà\T yê{Ïì
|ü{Ϻ+#·Tø√≈£î+&Ü X¯øÏÔe+‘·T\T>±H˚ ñ+≥THêïs¡T.
ˇø£kÕ] uÛÀ» eTVü‰sêE <ä>sZ∑ ≈¡ î£ ˇø£ ù|<ä Áu≤Vü≤àDT&ÉT
e#êÃ&ÉT @<√ dü+uÛ≤eq <=s¡ø£ÿ b˛‘·T+<ë? nì. Ç˝≤ e∫Ãqyê&ÉT
sêE >±] e<ä› u≤>± dü+uÛ≤eq ø=fÒj º ÷· \+fÒ ø±düÔ bÕ+&ç‘´· Á|ü<sä Ù¡ H√,
ø£$‘·«+ #Ó|Œü ≥yÓ÷, sêEqT bı>∑&≥É yÓ÷ ` @<√ #˚j÷· *. eTVü‰sêEqT
dü+‘√wü|ü]ùdÔ n‘·&ç |ü+≥ |ü+&çqfÒ¢. á Áu≤Vü≤àDTì #·÷&É>±H˚ sêE,
kÕ«MT! ‘·eT] ù|πs$T? mø£ÿDTí+∫ edüTÔHêïs¡T? nHêï&ÉT. <ëìø±
Áu≤Vü≤àDT&ÉT ‘·q ù|s¡T #Ó|æŒ, H˚qT ¬ø’˝≤dü+ qT+&ç edüTÔHêïqT nHêï&ÉT.
düuÛ≤dü<äT\+‘ê ÄX¯Ãs¡´b˛‘·THêïs¡T. sêE>±s¡T n&ç>±s¡T ªnø£ÿ&É
|üs¡eT•e⁄&ÉT m˝≤ ñHêï&ÉT? πøåeTe÷?µ nì. Áu≤: |üs¡eT•e⁄&Ü?
Ç+¬øø£ÿ&É |üs¡eT•e⁄&ÉT |tÃ! b˛j·÷&ÉT. Ç|ü&ÉT ¬ø’˝≤dü+˝À •e⁄&ÉT˝Ò&ÉT
nHêï&ÉT. eTVü‰sêE≈£î H√≥e÷≥ sê˝Ò<äT. Ä! nHêï&ÉT. <ëìø±
Áu≤Vü≤àDT&ÉT, ne⁄qT eTVü‰sêC≤! •e⁄&ÉT ‘·q˝À dü>u∑ ≤Û >±ìï bÕs¡«‹øÏ∫Ã
ns¡Hú êØX¯«s¡T&Éj÷· ´&ÉT >∑<ë! $T>∑‘ê dü>+∑ lVü≤]øÏ#Ã˚ XÊ&ÉT ` nHêï&ÉT.
Ç+‘·˝À eTVü‰sêE ‘˚s¡T≈£îì düπs Äj·Tq ÁbÕ|üغdt, ÄdæúbÕdüTÔ\T
me]øÏ#êÃ&ÉT? nì n&ç>±&ÉT. ª@eTT+~ eTVü‰sêC≤! HÓ‹ÔMT~ >∑+>∑qT
Væ≤e÷\j·÷\≈£î |ü+|æ+#ê&ÉT. #·+Á<äTDÏí n+‘·]ø£å+˝ÀøÏ |ü+bÕ&ÉT.
bÕeTT\qT Hê>∑˝Àø±ìøÏ |ü+ù|XÊ&ÉT. n˙ï Ç#˚Ãdæq ‘·sê«‘· ≈£L&Ü Äj·Tq
 -79-
uÀfi≤ X¯+ø£s¡T&ÉT>∑<ë! n&ç–qyê]øÏ ˝Ò<äT nq≈£î+&Ü @<ä&ç–‘˚ n~
Ç#˚Ã W<ës¡´+ >∑\yê&ÉT >∑<ë! Ä W<ësê´ìï ‘·eT]øÏ Ç#˚ÃXÊ&ÉT nHêï&ÉT.
|ü&bç ˛j·÷&ÉT eTVü‰sêE. Ä yÓ+≥H˚ eTVü‰sêC≤! _Ûø±å bÕÁ‘· ˇø£{Ï e⁄qï~
>∑<ë! Ä düeTj·T+˝À nø£ÿ&˚ ñqï HêøÏ#˚ÃXÊ&ÉT nHêï&ÉT. n+‘˚.
düuÛ≤dü<äT\+‘ê ÄX¯Ãs¡´+˝À ‘·\eTTqø£\j·÷´s¡T. Ä Áu≤Vü≤àDTì
yêø±Ã‘·Tsê´ìøÏ eTVü‰sêE Äq+<ëX¯Ãsê´\˝À ‘˚*j·÷&Ü&ÉT.
|üs¡eT•e⁄&ÉT @y˚T$T Ç#êÃ&√, @+#˚XÊ&√ ø±ì eTq
|ü]dæú‹ e÷Á‘·+ n+‘˚. eTq dü>∑+ X¯øÏÔì Á|ü|ü+#·+ MT<ä≈£î e~* Ks¡TÃ
#˚düT≈£î+≥THêï+. $T>∑‘ê dü>∑+ ø£s¡à\T#˚dæ Ks¡Tà #˚düT≈£î+≥THêï+.
eTq+ X¯øÏÔ düeTì«‘·T\+ ø±yê\+fÒ ÁbÕ|ü+∫ø£
$wüj·÷\yÓ’|ü⁄≈£î, uÛÀ>±\ yÓ’|ü⁄≈£î |üs¡T>∑T\T rj·T≈£î+&Ü eTqdüT‡qT
ìs√~Û+#ê*. n<˚ düeTj·T+˝À ìs¡+‘·s+¡ ø£sà¡ s¡+>∑+˝À ~– X¯øìÔÏ eè<Ûë
#˚düTø√≈£î+&Ü Á|üXÊ+‘·+>± <Ûë´q+, Ä‘·à∫+‘·q+ yÓTT<ä˝…’q kÕ<Ûäq\˝À
ì\yê*.
eTqdüT‡qT ìs√~Û+#·&ÜìøÏ, Vü≤è<äj·TkÕúq+˝À <ëìøÏ
dü«düú‘· ø£*–+#·&ÜìøÏ uÛÑ>∑yêHé s¡eTD eTVü≤]¸ ªÁbÕD Mø£åDµ eTH˚
Á|üÁøÏj·TqT eTqø£+~+#ês¡T. Ç+<äT˝À πøe\+ XÊ«düqT >∑eTì+#·≥+
e÷Á‘·yT˚ #˚j÷· *. <ëì‘√ Ä˝À#·q\˙ï Ä–b˛‘êsTT. Ç˝≤ ÁbÕD Mø£Då +
#˚dæq+‘· ùd|ü⁄ eTqdüT‡ ìÁ>∑Væ≤+#·ã&ÉT‘·T+~. Ä˝À#·q\T ˝Ò≈£î+&Ü
eTqdüT‡+&É ˝Ò<Tä . ø£qTø£ ˇπø ˇø£ÿ Ä˝À#·qqT Ç∫à eTqdüT‡qT ì\u…≥&º +É
˝Ò<ë eTqdüT‡ \j·T+ #˚j·T≥+ nH˚ ñbÕj·÷ìï á Á|üÁøÏj·T <ë«sê
eTVü≤]¸ eTq≈£î n+~+#ês¡T. nsTT‘˚ eTqdüT‡ì \j·T+ #˚j·T≥e÷?
eTqdüT‡ì HêX¯q+ #˚j·T≥e÷? @~ eTq≈£î nedüs¡+, XÊX¯«‘· XÊ+‹øÏ
@~ ø±yê*? .....
 -80-
`eTqdüT‡qT \j·T+ #˚j·T≥+, HêX¯q+ #˚j·T≥+ ` nH˚
¬s+&ÉTs¡ø±\ ìs√<Ûë\THêïsTT. eTq≈£î @~ nedüs¡+?
XÀ¢ˆˆ \j·T$HêX¯H˚ ñuÛÑj·Ts√<ÛäH˚ˆ
\j·T>∑‘·+ |ü⁄q: uÛÑe‹H√eTè‘·+ˆˆ `13
Á|ü‹|ü<ës¡∆+ : \j·T $HêX¯H˚ R \j·TeTT, $HêX¯qeTT nì, ñuÛÑj·T
s√<ÛHä ˚ R s¬ +&ÉT $<Ûë˝…q’ eTH√ ìs√<Ûë\THêïsTT., \j·T >∑‘+· R \sTT+∫
b˛sTTq eTqdüT‡, |ü⁄qsY uÛÑe‹ R eTs¡\ |ü⁄&ÉT‘·T+~ (edüTÔ+~), eTè‘·+
q R eTs¡DÏ+∫q~ ‹]–sê<äT.
uÛ≤e+ : eTH√ ìs√<Û+ä ˝À s¬ +&ÉT Á|üÁøÏjT· \THêïsTT. n$ 1) eTH√\j·T+,
2) eTH√ HêX¯q+, \sTT+∫q eTqdüT‡ ‹]– edüT+Ô ~. q•+∫q eTqdüT‡
‹]– sêH˚sê<äT.
yê´K´ : m|ü&É÷ Á|ü|ü+#·˝ÀøÏ |üs¡T>∑T\T rdü÷Ô, $wüj·÷\ >∑T]+∫,
edüTÔe⁄\ >∑T]+∫, uÛÀ>±\ >∑T]+∫ Ä˝À∫+#˚ eTqdüT‡ <äT:U≤\qT,
n\»&ÉT\qT ‘Ó∫Ãô|&ÉT‘·T+~. Á|üXÊ+‘·‘q· T #Ó&>É =&ÉT‘·T+~. Ä‘·à C≤„Hêìï
bı+<ä{≤ìøÏ, Ä<Ûë´‹àø£ kÕ<Ûäq\T #˚j·T{≤ìøÏ eTTK´+>± <Ûë´HêìøÏ
Ä≥ø£+ ø£*–düT+Ô ~.ø£qTø£ á eTqdüT‡ jÓTTø£ÿ |üsT¡ >∑T\T ìs√~Û+#·&ÜìøÏ
jÓ÷>∑ e÷s¡Z+˝À yêj·TTs√<Ûäq+ ` ÁbÕD≤j·÷eT+ #Ó|üŒã&ç+~. nsTT‘˚
á eTH√ ìs√<Û+ä ˝À ` eTqdüT‡qT ø£≥&º ç #˚jT· ≥+˝À s¬ +&ÉT s¡ø±\THêïsTT.
1) ‘ê‘êÿ*ø£+>± ø£≥&º ç #˚ùd \j·T+, 2) XÊX¯«‘·+>± ø£≥&º ç #˚ùd $HêX¯q+.
\j·TyÓTÆq eTqdüT‡ ‹]– ˝ÒdüTÔ+~.HêX¯qyÓTÆq eTqdüT‡ Çø£ ‹]– ˝Ò#˚
M\T ˝Ò<äT. ÁbÕD≤j·÷eT+ e\¢ eTqdüT‡ e\˝À ∫øÏÿq |üøÏå˝≤>±
\j·TyÓTÆb˛‘·T+~. ø±ì e\ ‘=\>∑>±H˚ m–]b˛j˚T |üøÏå ˝≤>±
ÁbÕD≤j·÷eT+ Ä|ü>±H˚ eTqdüT‡ ‹]– ˝ÒdüTÔ+~.
eTqùd‡ düeTdüÔ <äT:U≤\≈£î ø±s¡D+. m+<äTø£+fÒ eTqùd‡
 -81-
á Á|ü|ü+#êìï düèwæº+#·Tø=ì, n+<äT˝À ‹]– düTU≤\T bı+<äT<ëeTì
ø£èwæ #˚dæ <äT:U≤\qT, nXÊ+‹ì ø=ì ‘Ó#·TÃ≈£î+≥T+~. Ç~ eTq≈£î
dü«bÕïedüú˝À nqTuÛÑey˚T. ø±˙ düTwüß|æÔ˝À eTqdüT‡ \sTT+∫b˛‘·T+~.
nø£ÿ&É Á|ü|ü+#·eT÷ ˝Ò<äT, nqTuÛÑyê\÷˝Òe⁄. á <˚.eT.ãT.\T ˝Òe⁄.
Vü‰sTT e÷Á‘·+ ñ+≥T+~. @ <äT:U≤\T ñ+&Ée⁄. eT∞fl y˚T\Tø√>±H˚
eTqdüT‡, <ëì‘√ Á|ü|ü+#·+, <ëì‘√ <äT:U≤\T eT∞fl e#˚ÃkÕÔsTT. n+fÒ
eTqdüT‡ \sTT+∫q+‘·ø±\+ <äT:U≤\T ˝Òe⁄. eTqdüT‡ sêe≥+‘√H˚
<äT:U≤\T edüTÔHêïsTT. düTwüß|æÔ˝À á eTqdüT‡ @yÓTÆb˛‘·Tqï~? nìï
nqTuÛyÑ ê\‘√ ≈£L&çq Á|ü|+ü #êìï ‘·q bı≥º˝À ô|≥Tºø=ì @¬øø’ £ #Ó‘’ q· ´+˝À
\j·TyÓTÆb˛‘·Tqï~. ‹]– ìÁ<ä ˝Òe≥+‘√ bı≥º˝Àì Á|ü|ü+#·+‘√ düVü‰
‹]– ˝ÒdTü qÔ ï~. <äT:U≤\qT ‘ÓdTü qÔ ï~. eTq≈£î Bìe\¢ @+ Á|üj÷Ó »q+?
>±&ÛÉ ìÁ<ä˝À ñqï+‘· ø±\+ Vü‰sTT, Äq+<ä+. eT∞¢ ìÁ<ä˝Òe>±H˚
e÷eT÷˝Ò. ø£qTø£ eT∞fl ˝Òe≈£î+&Ü eTqdüT‡ q•+∫b˛‘˚ Çø£ á Á|ü|+ü #·+,
<äT:U≤\T @M ñ+&Ée⁄ >∑<ë! ø£qTø£ XÊX¯«‘·+>± eTq <äT:U≤\≈£î |ò⁄ü ˝ŸkÕº|t
ô|{Ϻ nq+‘·yÓTÆq, nK+&ÉyÓTÆq Äq+<ëìï bı+<ë\+fÒ á eTqdüT‡
HêX¯q+ ø±yê*‡+<˚. eTqdüT‡ HêX¯qeTT n+fÒ #ê˝≤eT+~øÏ uÛÑj·T+
y˚düTÔ+~. eTqdüT‡ HêX¯qeT+fÒ eTπs+ø±<äT. eTqdüT‡˝À qTqï nC≤„q+
HêX¯q+ ø±e≥y˚T. eTqdüT‡˝À ñqï<ä+‘ê nC≤„qy˚T. u≤Vü≤´ Á|ü|ü+#·+
ˇø£{Ï ñqï<äì, n+<äT˝À düTU≤ìï, Äq+<ëìï ø£*–+#˚ mH√ï
$wüj·÷\THêïj·Tì, yê{Ïì dü+bÕ~#·Tø=ì nqTuÛÑ$ùdÔ düTK+, ˝Òø£b˛‘˚
<äT:K+ nì #˚ùd uÛ≤eqj˚T nC≤„q+. á uÛ≤eq\˙ï ‘=\– ndü\T
Á|ü|ü+#·y˚T ˝Ò<äì, $T<Ûä´j·Tì, ñqï<ä+‘ê ˇπø ˇø£ Äq+<ä dü«s¡÷|ü
#Ó’‘·q´eTì, n~ H˚H˚qì Á>∑Væ≤ùdÔ nC≤„q+ ‘=\–qfÒ¢. n+fÒ eTqdüT‡
q•+∫qfÒ¢. eTH√ HêX¯q+ n+fÒ ‘·q ì» dü«s¡÷bÕìï >∑T]+∫q
 -82-
nC≤„Hêìï |üP]Ô>± HêX¯q+ #˚jT· ≥y˚T ‘·|Œü eTqdüT‡qT HêX¯q+ #˚jT· ≥+,
ø±*Ã y˚j·T≥+, ã÷&ç<ä #˚j·T≥+ ø±<äT.
eTqdüT‡\j·TyÓTÆq|ü&ÉT nC≤„q+ ‘=\–b˛‘·T+~.
eTqdüT‡ ‹]– ˝Òe>±H˚ nC≤„q+ ≈£L&Ü ‹]– edüTÔ+~. n<˚ eTH√
HêX¯qyÓT‘Æ ˚ nC≤„q+ |üP]Ô>± q•+∫b˛‘·T+~. Çø£ ‹]– ‘·˝‘… Ô˚ Á|üXï‚ sê<äT.
Ä ‘·sê«‘· n+fÒ eTH√ HêX¯+ »]–q ‘·sê«‘· ` nC≤„q+ |üP]Ô>±
q•+∫b˛sTTq ‘·sê«‘· »]π> e´eVü‰s¡eTT\˙ï ˝ÖøÏø£ <äèwæº˝À, Ç‘·s¡T\
<äèwæº˝À »s¡T>∑T‘·Tqï≥T¢ ø£ì|ækÕÔj˚T >±ì C≤„ìì Ä e´eVü‰sê˝ÒM
u≤~Û+#·e⁄. Çø£ÿ&É »]π> y˚{Ï e\¢ C≤„ì <äT:K|ü&&É TÉ . Ä+<√fi¯q #Ó+<ä&TÉ .
dü+kÕs¡ #·Áø£+˝À Çs¡Tø√ÿ&ÉT.
kÕ<Ûqä ø±\+˝À (ÁbÕD≤j·÷eT+ #˚dqæ +‘· ùd|ü⁄) e÷Á‘·+
\sTT+∫ kÕ<Ûäq eTT–j·T>±H˚ ‹]– ˝Ò#˚ eTqdüT‡ ª≈£îø£ÿ‘√ø£µ ˝≤+{Ï~.
≈£îø£ÿ‘√ø£≈£î sêsTTì >∑{Ϻq|ü&ÉT n~ ‹qï>± ñqï≥T¢+≥T+~. Ä sêsTT
C≤]b˛>±H˚ eTs¡\ m|üŒ{Ï e÷~]>±H˚ e+ø£s¡>± ñ+≥T+~. n˝≤ >±ø£
C≤„qìwüº <ë«sê bı+~q eTH√ HêX¯q+ ‹]– ˝Ò#~˚ ø±<äT. ìÁ<ä b˛sTTq
yê&ÉT eT∞fl ˝ÒkÕÔ&ÉT.ø±ì #·ìb˛sTTq yê&ÉT ‹]– ˝Òe˝Ò&ÉT >∑<ë!
n˝≤π> ‹]– ˝Òe≈£î+&Ü eTqdüT‡ q•+#·{≤ìï ªbı≥¢ø±j·Tµ‘√ b˛˝≤Ãs¡T.
bı≥¢ø±j·T≈£î sêsTT ø£{qºÏ |ü&ÉT e+ø£s¡ ˝Ò≈î£ +&Ü ‹qï>± ô|s¡T>∑T‘·T+~.
n~ u≤>± bı&ÉyÓ’q ‘·sê«‘· Ä sêsTTì ‘=\–+∫q|üŒ{Ïø° n~ e+ø£s¡
˝Ò≈£î+&Ü ‹qï>± n˝≤π> ñ+≥T+<˚ ‘·|üŒ @ e÷s¡÷Œ ñ+&É<äT.
eTVü‰jÓ÷– y˚eTq Ç<˚ $wüj÷· ìï ‘·q X¯‘ø· £ |ü<ë´\˝À
ˇø£ |ü<ä´+ <ë«sê Ç˝≤ ‘Ó*j·TCÒXÊ&ÉT.
 -83-
Ä.yÓ.ˆˆbı≥¢ø±j·T sêsTT bı~– Á‘ê≥q >∑≥º
M\<√&É e+ø£˝Òø£ ô|s¡T>∑T
≈£îø£ÿ‘√ø£ >∑≥º #·ø£ÿ>± e#·TÃHê?
$X¯«<ë_ÛsêeT $qTs¡y˚eT.
eTqdüT‡ \j·TyÓTqÆ ~ ‹]– m+<äT≈£î ˝ÒdTü qÔ ï~? eTqdüT‡
nD–q|üŒ{ÏøÏ eT÷\ eè‹ÔjTÆÓ q nVü≤+ø±s¡+ n˝≤π> ñqï~. nVü≤+ø±s¡+
ñqï+‘·es¡≈£î kÕ<Ûäq #˚dæq+‘·ùd|ü⁄ düe÷~Û, Ç‘·s¡ düeTj·÷\˝À eTH√
yê´bÕs¡+ e÷eT÷\T>±H˚ »]–b˛‘·T+~. n˝≤>±ø£ eTqdüT‡ q•ùdÔ
nVü≤+ø±s¡+ q•düTÔ+~. nC≤„q+ q•düTÔ+~. <ëì‘√ n‘·&ÉT ì‘·´
düe÷~ÛdüTú&ÉT>±H˚ ñ+{≤&ÉT.m\¢|ü&ÉT Ä‘·à ìwüº˝À ñ+&É≥+ e\¢
eTH√yê´bÕsê\T »s¡T>∑T‘·Tqï|üŒ{Ïø° ‘êqTe÷Á‘·+ Ä‘·à>±H˚ ñ+&çb˛‘ê&ÉT.
ø£qTø£ eTq≈£î ø±e*‡+~ eTH√\j·T+ ø±<äT, eTH√
HêX¯qy˚T. eTH√\j·T+ nH˚~ ÁbÕD ã+<Ûäq+ e\¢, ÁbÕDMø£åD+ e\¢
kÕ~Û+#·>∑\eTì Ç+‘·≈£îeTT+<˚ ‘Ó\TdüT≈£îHêï+. eT] eTH√ HêX¯q+
nH˚~ m˝≤ kÕ~Û+#·>∑\+? ‹]– ˝Òe≈£î+&Ü eTqdüT‡qT n+‘·+ #˚ùd
Ä kÕ<Ûäq @<√ ‘·sê«‘· XÀ¢ø£+˝À #Ó|üŒuÀ‘·THêïs¡T.
`eTqdüT‡ ‹]– ˝Òe≈£î+&Ü eTH√HêX¯q+ kÕ~Û+#ê\+fÒ @+
#˚j·÷*?
XÀ¢ˆˆ ÁbÕDã+<ÛäHê‘Y ©qe÷qdü+ˆ
@ø£∫+‘·Hê‘Y HêX¯y˚T‘·´<ä:ˆˆ `14
Á|ü‹|ü<ës¡∆+ :ÁbÕD ã+<ÛäHê‘Y R ÁbÕD≤j·÷eT+ (yêj·TT s√<Ûäq+) e\¢,
©q e÷qdü+ R \j·TyÓTqÆ eTqdüT‡ (XÊ+‹+∫q eTqdüT‡), @ø£∫+‘·Hê‘Y
R @ø£edüTÔ (|üse¡ ÷‘·à) ∫+‘·qe\¢, HêX¯+ Ç‹ R HêX¯qeTT #Ó+<äT‘·T+~.
uÛ≤e+ : yêj·TT s√<Ûäq+ ˝Ò<ë ÁbÕD ã+<Ûäq+ e\¢ \j·TyÓTÆq eTqdüT‡
 -84-
@ø£yÓTÆq dü<ä«düTÔ ∫+‘·q+ ˝Ò<ë Ä‘·à∫+‘·q+ #˚j·T≥+ e\¢ q•+∫
b˛‘·T+~.
yê´K´ : ÁbÕs¡+uÛÑ+˝À eTqdüT‡ Á|ü|ü+#·+˝Àì nH˚ø£ edüTÔe⁄\qT,
$wüj·÷\qT >∑T]+∫ ‘Ó\TdüTø√e≥+ e\¢, yê{Ïô|’q Ä˝À#·q\T
kÕ–düTÔ+~. Ä ø±s¡D+>± eTqdüT‡ |üs¡T>∑T\T rdüTÔ+~. ø√]ø£\‘√,
ÄX¯\‘√, n\»&ÉT\‘√, Ä+<√fi¯q\‘√, ñÁ<˚ø±\‘√ eTqdüT‡ nXÊ+‹
bÕ˝Ö‘·T+~. n{Ϻ eTqdüT‡qT düT\uÛ+Ñ >± ø£{ºÏ |ü&j
Ó T· ´{≤ìøÏ ÁbÕD≤j·÷eT+
˝Ò<ë ÁbÕD Mø£åD+ ˝Ò<ë k˛2Vü≤+ nì XÊ«dü‘√ X¯è‹ ø£*|æ uÛ≤eq
#˚jT· ≥+ #·øÿ£ >± ñ|üj÷Ó >∑|&ü TÉ ‘·T+~. Ç˝≤ eTqdüT‡ XÊ+‹+∫q ‘·sê«‘·
@ø£edüTÔ ∫+‘·q+ #˚ùdÔ eTH√ HêX¯qq+. @ø£ edüTÔe⁄ n+fÒ Á|ü|ü+#·+˝À
ø£ì|æ+#˚ nH˚ø£ edüTÔe⁄\˝À @<√ ˇø£ edüTÔe⁄qT ∫+‹+#·≥+
ø±<äT.@ø£eTT, n<ä«j·TeTT nsTTq Ä‘·àjÓTTø£ÿ ∫+‘·qy˚T. @ø£ edüTeÔ ⁄n+fÒ
Ä‘·àj˚Tqì m˝≤ uÛ≤$+#ê*? Ä‘·àj˚T @ø£edüTÔe⁄.
Á|ü|+ü #·+˝À nH˚ø£ edüTeÔ ⁄\THêïsTT. ã\¢, ≈£îØÃ, |ü⁄düøÔ +£ ,
ø£\+, Ç\T¢, q>∑\T, Äø±X¯+, ø=+&É\T, q<äT\T.. Ç˝≤ mH√ï. Ä
edüTÔe⁄\qT #·÷&É{≤ìøÏ, yê{Ï >∑T]+∫ ‘Ó\TdüTø√e{≤ìøÏ eTq e<ä›
Ç+Á~j·÷\THêïsTT. eTH√ãT<äT∆\THêïsTT. n+fÒ nH˚ø£ edüTÔe⁄\T
Á|ü|ü+#·+˝À ñHêïsTT.yê{Ïì ‘Ó\TdüTø=H˚ nH˚ø£ Ç+Á~j·÷\THêïsTT.
eTqdüT‡˝À nH˚ø£ Ä˝À#·q\THêïsTT. ãT~∆˝À nH˚ø£ ø√]ø£\THêïsTT.
nsTT‘˚ M≥ìï+{Ïì ‘Ó\TdüTø=H˚yê&ÉT, e÷s¡TŒ #Ó+<˚yê≥ìï+{Ï jÓTTø£ÿ
e÷s¡TŒ\qT ‘Ó\TdüT≈£î+≥÷ ñ+&˚yê&ÉT e÷Á‘·+ ˇø£ÿ&˚. ‘êHÓ|ü&É÷
e÷s¡TŒ #Ó+<ä≈î£ +&Ü ñ+{≤&ÉT. n‘·&˚ Ä‘·à. n‘·&|Ó ü &É÷ ˇø£ÿ&˚. n+<äTøπ
Ä‘·à @ø£ edüTÔe⁄.
\&ÉT¶ ø=~›>± H√{À¢ y˚düTø=ì #·÷#êe⁄. n~ r|æ>±
 -85-
e⁄+~, ∫+‘·ø±j·T ø=]ø±e⁄. |ü⁄\¢>± ñ+~, y˚|üø±j·T s¡T∫#·÷#êe⁄.
#˚<äT, $Ts¡|üø±j·T ø=]ø±e⁄. ø±s¡+>± ñ+~, M≥ìï+{Ïì ‘Ó\TdüTø=H˚
˙˝À @+ ñ+~? r|æ ñ+<ë? ø±s¡+ ñ+<ë? |ü⁄\T|ü⁄ ñ+<ë? Çy˚M
˝Òe⁄. ø±ì Äj·÷ edüTÔe⁄\˝À ñqï s¡T∫ @<√ ‘Ó\TdüTø=H˚ ‘Ó*$ ñ+~.
n+fÒ ‘Ó*j·Tã&˚ r|æ, |ü⁄\T|ü⁄, ø±s¡+, #˚<äT ny˚$ H˚qT ø±<äT. yê{Ïì
‘Ó\TdüTø=H˚ ‘Ó*$ì H˚qT. n+fÒ Á|ü»„qT. C≤„Hêìï. á C≤„q+ @ø£+.
m|ü&É÷ e÷πs~ ø±<äT. ¬s+&ÉT s¡ø±\ C≤„Hê\T ˝Òe⁄. r|æì ‘Ó\TdüTø=H˚
C≤„q+ ˇø£{,Ï ø±sêìï ‘Ó\TdüTø=H˚ C≤„q+ ˇø£{Ï ` Ç˝≤ ˝Ò<Tä . e⁄qï<ä+‘ê
ˇø£ÿfÒ C≤„q+. Ä C≤„qy˚T Ä‘·à. n<˚ H˚qT. k˛2Vü≤+. <ëH˚ï ∫+‘·q
#˚j·÷*‡+~. á @ø£ edüTÔ∫+‘·q+ e\¢H˚ eTH√ HêX¯+ »s¡T>∑T‘·T+~.
m˝≤ #˚jT· >∑\+ á @ø£ edüTÔ ∫+‘·q+ ? ˙ø£qï y˚sT¡ >±
ñqï á Á|ü|+ü #êìï >∑T]+∫>±ì, e´≈£î\Ô >∑T]+∫ >±ì, |ü≈îå£ \ >∑T]+∫
>±ì, X¯Øsêìï >∑T]+∫ >±ì, eTH√ãT<äT∆\ >∑T]+∫ >±ì ` Ç˝≤ <˚ìï
>∑T]+#Ó’Hê düπs #·ø£ÿ>± ∫+‘·q #˚j·T>∑\+, #˚düTÔHêï+ ≈£L&Ü. nsTT‘˚
Ä‘·àHÓq’ qqTï H˚qT ∫+‘·q #˚j÷· \+fÒH˚ ≈£î<äs≥¡ + ˝Ò<Tä . Ä‘·à ∫+‘·q+
nH˚~ #ê\ø£wºü kÕ<Û´ä +>± ñ+~. ø£qTø£ Bìì ˙≈£î ˙e⁄>± ‘Ó\TdüTø√e≥+
≈£î<äs¡<äT. ˙e⁄ eTH√ãT<äT∆\ kÕúsTT˝À ñHêïe⁄ >∑qTø£ yê{ÏøÏ n+~q+‘·
es¡πø ∫+‘·q #˚j·T≥+ ≈£î<äTs¡T‘·Tqï~. Ä kÕúsTTì <ë{Ï b˛yê\+fÒ
@+ #˚j·÷*?
ªªj·T‘Y dü«‘·Vü‰ nÁbÕ|ü´+ ‘·‘Y XÊÁùdÔq uÀ~Û‘·e´+µµ nì
X¯+ø£s¡ uÛ≤wü´+. @~ ˙≈£î dü«‘·V‰ü >± \_Û+#·<√ <ëìì XÊÁdüÔ uÀ<Ûä <ë«sêH˚
Á>∑Væ≤+#ê*. XÊÁkÕÔìï n+~+#˚yê&ÉT >∑Ts¡Te⁄. >∑Ts¡Te⁄ n+fÒ C≤„q+
‘êHÓ’qyê&ÉT. yÓ\T>∑T‘·Tqï B|ü+˝≤+{Ï yê&ÉT. yÓ\T>∑T‘·Tqï B|ü+
mìïBbÕ\HÓH’ ê yÓ*–+#·>\∑ <äT. n˝≤π> >∑Ts¡Te⁄˝Àì C≤„q+ •wüß´ì ãT~∆ì
 -86-
Á|ü # √<ä q + #˚ d ü T Ô + ~. >∑ T s¡ T uÀ<Û ä q T Á>∑ V æ ≤ +#· ≥ + e\¢ •wü ß ´&É T
<˚B|ü´e÷q+>± C≤„q+‘√ Á|üø±•kÕÔ&ÉT. n˝≤ >∑Ts¡TuÀ<Ûä <ë«sê C≤„Hêìï
bı+~qyêπs @ø£edüTÔ ∫+‘·q+ #˚jT· >∑\T>∑T‘ês¡T. nsTT‘˚ á >∑Ts¡TuÀ<Ûqä T
Á>∑Væ≤+#ê\+fÒ e÷qdæø£ Á|üXÊ+‘·‘· ø±yê*. ãT~∆ dü÷ø£åà‘· ø±yê*.
@ø±Á>∑‘· ø±yê*. Ç{Ϻ e÷qdæø£ Á|üXÊ+‘·‘· eTH√\j·T+ »]–q|ü&˚
ø£\T>∑T‘·T+~. á eTH√\j·T+ nH˚~ ÁbÕD≤j·÷eT+ <ë«sê ˝Ò<ë
yêj·TTìs√<Ûäq+ <ë«sê kÕ~Û+#·e#·TÃ. n+fÒ yêj·TT ìs√<Ûäq+ ˝Ò<ë
ÁbÕD≤j·÷eT+ <ë«sê eTH√\j·T+. eTH√\j·T+ e\¢ e÷qdæø£
Á|üXÊ+‘·‘·. Á|üXÊ+‘·+>± ñqï|ü&˚ >∑Ts¡TuÀ<ÛäqT Á>∑Væ≤+#·>∑\+.
>∑Ts¡TuÀ<Ûäe\¢H˚ C≤„q+ ` @ø£edüTÔe⁄ >∑T]+∫q C≤„q+. n{Ϻ C≤„q+
ø£*–‘˚H˚ @ø£edüTÔ ∫+‘·q+. Ä @ø£ edüTÔ ∫+‘·q+ e\¢ eTH√HêX¯q+.
ÇB es¡Tdü.
Ç˝≤ eTH√HêX¯+ kÕ~ÛùdÔ Ç+‘·es¡≈£î ñqï HêHê‘·«+
n<äèX¯´+. Ç+‘·es¡≈£î eTqdüT‡‘√ #·÷#êe⁄ >∑qTø£ nH˚ø£‘·«+ ñ+~.
Ç|ü&ÉT eTqdüT‡ HêX¯qyÓTqÆ ~ >∑qTø£ nH˚ø‘£ ê«ìøÏ ÄkÕÿs¡+ ˝Ò<Tä . n+‘·{≤
Ä‘·à<äs¡Ùqy˚T. @ø£‘·« <äs¡Ùqy˚T. Ä+‘·s¡´+˝À @+<ä]Ù+#êy√, n<˚
u≤Vü≤´+˝ÀqT ñqï~.
ªn+‘·sY ãVæ≤X¯Ã ‘·‘Y düs«¡ + yê´|ü´Hêsêj·TD dæ‘ú :· µ nì
eT+Á‘·|ü⁄wüŒ+ #·<äTe⁄‘ê+. ø±ì n˝≤ ˝À|ü\ yÓ\T|ü\ n+‘·{≤
yê´|æ+∫j·TTqï Hêsêj·TDTì ` |üse¡ ÷‘·àqT <ä]Ù+#·≥+ n+fÒ m˝≤>√
‘Ó*j·T≥+ ˝Ò<äT. á düs¡«Á‘ê |üs¡e÷‘·à <äs¡Ùq+˝ÀH˚ <Ó’«‘·T\≈£î,
n<Ó’«‘·T\≈£î ‘˚&Ü ñ+~. Ç<ä›s¡÷ |üs¡e÷‘·à düs¡«yê´|ü≈£î&Éì qy˚Tàyêπs.
ø±ì #·÷#˚ $wüj·T+˝ÀH˚ ø=+#Ó+ uÛÒ<ä+.
düs«¡ + $wüßeí Tj·T+ n+≥÷ n+‘·{≤ |üse¡ ÷‘˚à ñHêï&ÉT.
 -87-
H˚qT e÷Á‘·+ Äj·Tq ø£Hêï y˚sT¡ >± ñHêïqT nì uÛ≤$kÕÔ&TÉ <Ó«’ ‘· uÛ≤e+˝À
ñqïyê&ÉT. düs¡«+K*«<ä+ ÁãVü≤à n+≥÷ n+‘·{≤ |üs¡e÷‘˚à ñHêï&ÉT.
H˚qT ≈£L&Ü n+<äT˝ÀH˚ ñHêïqT nì uÛ≤$kÕÔ&ÉT n<Ó’«‘· uÛ≤eq˝À
e⁄qïyê&ÉT. n+‘·{≤ |üs¡e÷‘˚à ñ+fÒ H˚qT y˚πs mø£ÿ&É ñ+{≤qT? H˚qT
y˚πs ñ+fÒ |üs¡e÷‘·à n+‘·{≤ ñHêï&ÉH˚ e÷≥ m˝≤ dü]b˛‘·T+~? á
Ä˝À#·q eùdÔ #ê\T <Ó’«‹ n<Ó’«‹>± e÷]b˛‘ê&ÉT.
nsTT‘˚ Ç˝≤ n+‘·{≤ @ø£ edüTÔyÓ’q |üs¡e÷‘·àH˚ <ä]ÙùdÔ
HêHê‘·«+ b˛‘·T+<ë? Á|ü|+ü #·+ n<äèX¯´yÓTÆ b˛‘·T+<ë? ø=+&É\T, q<äT\T,
#Ó≥T¢.. n˙ï b˛‘êj·÷? Ç<˚ ô|<ä› dü+<˚V≤ü +. ì»+>± @ø£‘«· <äsÙ¡ q+‘√
n˙ï n<äèX¯´+ ø±e⁄. ø±ø£b˛‘˚ nìï+{Ï˝ÀqT Ä‘·àH˚ <ä]ÙkÕÔ&TÉ . |ü+#·<ës¡
u§eTà˝À¢ ñqï~ |ü+#·<ëπsqì <ä]ÙkÕÔs¡T ô|<ä›yês¡T. ø±ì Ç~ ≈£îø£ÿ,
Ç~ qø£ÿ nì <ä]ÙkÕÔs¡T |æ\¢\T. n˝≤π> C≤„ì HêeTs¡÷bÕ\ ø£r‘·+>±
Ä‘·àH˚ #·÷kÕÔ&ÉT.
`n˝≤ eTH√ HêX¯q+ kÕ~Û+∫q eTVü‰‘·Tàì ø£s¡Ôe´+ @$T{Ï?
XÀ¢ˆˆ qwüºe÷qdü: ñ‘·ÿèwüºjÓ÷–q:ˆ
ø£è‘·´eTdæÔøÏ+ dü«dæú‹+j·T‘·:ˆˆ `15
Á|ü‹|ü<ës¡∆+ : qwüºe÷qdü: R eTH√HêX¯+ kÕ~Û+∫q, ñ‘·ÿèwüºjÓ÷–q:
R eTVü≤˙j·TT&Ó’q jÓ÷–, dü«dæú‹+j·T‘·:R dü«dæú‹˝À ì*∫b˛sTT+<äTq,
ø£è‘·´+ øÏ+ndæÔ R #˚j·T<ä–q |üì Ç+πøeTTqï~?
uÛ≤e+ : eTH√HêX¯+ kÕ~Û+∫q eTVü‰‘·Tà&Ó’q jÓ÷– ‘·q dæú‹˝À `
Ä‘·à˝À ‘êqT ì*∫ b˛sTTq+<äTq Çø£ n‘·&øç Ï ìs¡«]Ô+#·e\dæq ø£seÔ¡ ´+
@eTT+≥T+~? n+fÒ @MT ñ+&É<äT, nì uÛ≤e+.
yê´K´ : eTH√HêX¯q+ kÕ~Û+∫qyê&ÉT eTVü‰jÓ÷–. ø£sà¡ jÓ÷–, uÛøÑ j ÔÏ ÷Ó –,
sê»jÓ÷–, <Ûë´qjÓ÷–... Ç˝≤ m+<ä]H√ jÓT>∑T\T>± |æ\TkÕÔ+. ø±ì
 -88-
M¬se«s¡÷ ñ‘·ÿèwüº jÓ÷>∑T\T ø±<äT. eTVü‰jÓ÷>∑T\Tø±<äT. me¬s’‘˚
eTqdüT‡qT |üP]Ô>± q•+|üCÒdüTø=Hêïs√ yês¡T Çø£ Ä‘·à dü«s¡÷|ü⁄˝Ò,
ÁãVü≤àdü«s¡÷|ü⁄˝Ò >∑qTø£ yêπs ì»yÓTÆq jÓ÷>∑T\T.
ªª~ &Ó‘Y Ä|òt <ä yÓTÆ+&é áCŸ <ä ãsYÔ Ä|òt @ ùdCŸµµ nì
Ç+^¢wüß˝À jÓ÷– jÓTTø£ÿ |ü⁄≥Tºø£qT #ÓãT‘ês¡T. eTH√ HêX¯q+ »]–+~
n+fÒ n‘·&ÉT eTVü≤˙j·TT&Ó’q jÓ÷– nsTTqfÒ¢. n{Ϻ jÓ÷– ÁãôV’≤àø±´qT
uÛÑyêìï dæús¡+>± ø£*– ñ+{≤&ÉT. n‘·&Ó+‘· e÷Á‘·eT÷ e´øÏÔ>±
e´eVü≤]+#·&TÉ . n‘·&øç Ï Çø£ÿ&É #˚jT· e\dæq ø£sà¡ \+≥÷ Ç+πøMT e⁄+&Ée⁄.
H˚qT n|ü]|üPs¡Tí&ÉqT, ndü+‘·è|æÔ‘√ ñqïyêDÏí nqT≈£îqï|ü&˚ Äq+<ä+
ø√dü+ @y˚y√ ø√s¡T≈£î+≥÷ |üqT\T #˚kÕÔ&ÉT. H˚qT Äq+<ä dü«s¡÷|ü⁄&ÉqT
nqT≈£îqï|ü&ÉT Çø£ n‘·&øç Ï ø±e\dæ+<˚$T{Ï? ø√s¡e\dæ+<˚$T{Ï? $wüjT·
edüTÔe⁄\ <ë«sê Äq+<ä+ bı+<ä>∑\qH˚ ÁuÛÑeT n‘·&ç˝À @e÷Á‘·+
e⁄+&É<äT. eTq≈£î eTqdüT‡+~ >∑qTø£, n~ ‘Ó#·TÃ≈£îqï nC≤„q+ n˝≤π>
ñ+~ >∑qTø£ n˙ï eTqπø ø±yê*. ˇø£ÿø£åD+ ≈£L&Ü eè<Ûë #˚j·T+.
me¬ses¡T @+ #˚düTÔHêïs¡T? m˝≤ dü+bÕ~düTÔHêïs¡T? eTq+ Ç+ø± @+
#˚j÷· *? nH˚ Ä˝À#·q˝Ò. ]øå±˝À møÏÿ≈£Ls=Ãì eTq+ b˛yê*‡q #√≥TqT
>∑T]+∫ |ü{Ϻ+#·Tø√+. Ä ]øå±yêDÏí n&ÉT>∑T‘ê+, @yÓ÷jYT á}πsHê
˙~? m+‘·eT+~ |æ\¢\T? Ç~ ˙ dü«+‘· ]øå± @Hê? dü«+‘·+
nHêï&ÉqTø√+&ç. m+‘· dü+bÕ~kÕÔe⁄ s√E≈£î? n<Ó›~ nHêï&ÉqTø√+&ç.
m+‘· s√E≈£î n<Ó›? me]~ á ]øå±? n‘·&çøÏ yÓTT‘·Ô+ mìï
]øå±\THêïsTT? ]øå±˝…’‘˚ ˝≤uÛÑe÷? Ä{À˝…’‘˚ ˝≤uÛÑe÷?.. Ç˝≤
kÕ–b˛‘êsTT Á|üX¯ï\T eTq >∑eT´+ #˚πs<ëø±.
ø£qTø£ eTqdüT‡+fÒ eTq+ #Ój·T´˝Òì~ ˝Ò<äT. eTqdüT‡
q•ùdÔ Çø£ #˚j·Te\dæ+<˚$T ˝Ò<äT. n{Ϻyês¡T mø£ÿ&É ‹s¡T>∑T‘·THêï, @+
 -89-
#˚düTÔHêï n‘·&ÉT #˚düTÔqï≥T¢ uÛ≤$+#·&ÉT. n‘·&çø± |üqT\‘√ dü+ã+<Ûä+
˝Ò<äT. #Ój·÷´*‡q nedüs¡eT÷ ˝Ò<äT, ‘·|æŒ+#·Tø√yê*‡q |ü˙ ˝Ò<äT.
n‘·&|Ó ü &É÷ ‘·‘«Ô· +˝À ì*∫ ñ+{≤&ÉT, Ä‘·à˝À ì*∫ ñ+{≤&ÉT. ø£qTø£H˚
ø£è‘·´eTdæÔ øÏ+? nì eTVü≤]¸ Á|üX¯ï y˚düTÔHêï&ÉT. n‘·&çøÏ #˚j·T<ä–q |üì
@eTTqï~? nì. ‘·Á‘·ø√ yÓ÷Vü≤:ø£: XÀø£: @ø£‘·«eTqT|üX¯´‘·: nì
áXÊyêdü´+ #ÓãT‘·Tqï~. n+‘·{≤ @ø£‘ê«ìï <ä]Ù+#˚yêìøÏ yÓ÷Vü≤yÓTø£ÿ&É?
XÀø£yTÓ ø£ÿ&É? n‘·&TÉ m\¢|ü &ÉT ‘·q˝ÀH˚ Äq+<ëìï bı+<äT‘·÷ ñ+{≤&ÉT.
Ä Äq+<ä+ @ edüTÔe⁄ <ë«sê e#˚Ã~ ø±<äT. n˝≤π> <˚ì<ë«sê b˛j˚TB
ø±<äT. ì‘ê´q+<ä+. n{Ϻ Äq+<ëìï bı+<˚ n‘·&øç Ï á ˝Àø£+˝À ø£sà¡ \‘√
|üì˝Ò<äT. n˝≤>∑ì ø£s¡à\T #˚j·T≈£î+&Ü _>∑ã≥Tºø=ì ≈£Ls=Ã+{≤&Ü?
n<˚+˝Ò<äT. s¡eTD eTVü≤]¸ m|ü&É÷ e+≥ $wüj·÷ìï @eTs¡ø£
#·÷düTÔ+{≤&ÉT. nø£ÿ&É e+≥˝À ìeT>∑ïyÓTÆq •wüß´sê+Á&É≈£î y˚<ë+‘êìï
e+&ç e&ç¶düTÔ+{≤&ÉT. ≈£Ls¡ –HÓïô|’q eT÷‘·ô|≥Tº. Ä$] nD–b˛‘·T+~.
<ëì‘√ ≈£Ls¡ s¡T∫>± ñ+≥T+~ n+{≤&ÉT. n+fÒ eTqdüT‡≈£î eT÷‘·
ô|&ç‘˚ Ä˝À#·q\ Ä$] ÄDÏ–b˛‘·T+~. <ëì‘√ nVü≤+ø±s¡HêX¯qyÓTÆ
Ä‘·àdæ‹ú ˝À ì*∫ Äq+<ëìï bı+<äT‘êe⁄ nì uÀ<Ûä #ÓjT· ´≥y˚T. ‘·qøπ <√
ø±yê\ì >±ì, uÛ≤<ä´‘· nì>±ì @MT #˚jT· &ÉT. ì]¢|+Ôü >±, ˝Àø£ ø£fi≤´D+
ø=s¡≈£î, Ç‘·s¡T\ πøåeT+ ø=s¡≈£î n‘·&ç <ë«sê ø£s¡à\T »s¡T>∑T‘êsTT. ‘êqT
#˚ùd ìkÕ«s¡ú ø£s¡à\ <ë«sê Á|ü|ü+#êìï Áù|eT‘√ eTT+∫ y˚kÕÔ&ÉT. Ç{Ϻ
yêìH˚ JeqTà≈£î&Ô TÉ n+{≤s¡T. n‘·&˚ ªø£è‘·‡ï ø£sà¡ ø£è‘Yµ nì ^‘· #ÓãT‘·T+~.
n+fÒ HÓs¡y˚s¡Ã e\dæq ø£s¡Ôyê´*ï HÓs¡y˚]Ãq yê&ÉT. kÕs¡∆ø£yÓTÆq J$‘êìï
>∑&ç|æqyê&ÉT nì. m+<äTø£+fÒ n‘·&ÉT dü«dæú‹ì bı+<ë&ÉT >∑qTø£.
#˚s¡e\dæq >∑eT´kÕúHêìï #˚s¡T≈£îHêï&ÉT >∑qTø£ Çø£ n‘·ìøÏ |üH˚MT ˝Ò<äT.
n‘·&ç J$‘·+ #·]‘ês¡∆+ ø±e≥y˚T ø±<äT, ‘êqT
 -90-
yÓT{ϺquÛÑ÷$T n+‘ê |ü$Á‘·eTe⁄‘·T+~. ‘·qqT ø£qï‘·*¢<ä+Á&ÉT\T
<ÛäqT´˝Ö‘ês¡T. yÓTT‘·Ô+ e+X¯+˝À n≥T 7 ‘·s¡eTT\ yês¡T, Ç≥T 7
‘·s¡eTT\ yês¡T ` n+fÒ >∑‹+∫b˛sTTq 7 ‘·sê\ yês¡÷, sêuÀj˚T 7
‘·sê\ yês¡÷ ‘·]kÕÔsT¡ . ªªdüs«¡ y˚<ë+‘· dæ<ë∆+‘· eTTø±Ôe[µµ nH˚ Á>∑+<∏+ä ˝À
Ç˝≤ nHêïs¡T.
≈£î\+ |ü$Á‘·+ »q˙ ø£è‘êsêú
edüT+<Ûäsê |ü⁄D´er#· ‘˚qˆ
nbÕs¡ dü∫Ñ·T‡_Û kÕ>∑πs2dæàHé
©q+ |üπs ÁãVü≤àDÏ j·Tdü´#˚‘·:ˆˆ
uÛÑ>∑yêHé s¡eTD eTVü≤]¸ Ç{Ϻ eTVü‰jÓ÷– nq≥+˝À
me«]ø° dü+<˚Vü≤+ ñ+&Ü*‡q |üH˚ ˝Ò<äT. n+<äTπø n{Ϻ eTVü‰‘·Tà\qT
dü+<ä]Ù+∫Hê, yês¡T bÕ<ä+ yÓ÷|æq, #·]+∫q düú˝≤\qT <ä]Ù+∫Hê
eTq≈£L n{Ϻ Äq+<ä dæú‹ ø£\>±\H˚ uÛ≤e+ <Ûäè&ÛÉeTe⁄‘·T+~. m˝≤
bı+<ë* n{Ϻ dæú‹ì? @+ #˚j·÷*eTq+? ndü\T Ä‘·à kÕø屑êÿs¡+
n+fÒ ì»+>± @$T{Ï?
` ‘·‘ê«ìï <ä]Ù+#·≥+ n+fÒ @$T{À, m˝≤ <ä]Ù+#ê˝À,
m˝≤ ñ‘·ÿèwüº jÓ÷–$ ø±yê˝À á XÀ¢ø£+˝À $e]düTÔHêïs¡T.
XÀ¢ˆˆ <äèX¯´yê]‘·+ ∫‘·Ô e÷‘·àq:ˆ
∫‘·« <äs¡Ùq+ ‘·‘·« <äs¡Ùq+ˆˆ `16
Á|ü‹|ü<ës¡∆+ : ∫‘·Ô+ R eTqdüT‡, <äèX¯´yê]‘·+ R ø£q|ü&ÉT $wüj·TeTT\
yÓ+≥ |üs¡T–&É≈£î+&É, Ä‘·àq: R ‘·qj·T+<˚ (Ä‘·àj·T+<˚) ì*|æq,
∫‘·«<äs¡Ùq+ R ‘·q dü«uÛ≤e+ (∫qàj·T+) ∫‘Y nì ‘Ó\TdüTÔ+~.(n<˚)—
‘·‘·« <äs¡Ùq+ R |üs¡e÷s¡∆eTTHÓs¡T>∑T≥ (dü«dü«s¡÷|ü <äs¡Ùq+) (Ä‘·àìwüº).
uÛ≤e+ : eTqdüT‡qT ø£ì|æ+#˚ edüTÔe⁄\ yÓ+≥ |ü&É˙j·Tø£, <ëìì
 -91-
Ä‘·àj·T+<äT (‘·qj·T+<˚) ì*|æ Ä‘·à dü«s¡÷bÕH˚ï nqTdü+<Ûëq+ #˚dü÷Ô,
‘êqT ∫‘Y (C≤„q) dü«s¡÷|ü Ä‘·àqT nì ‘Ó\TdüT≈£îqïf…Æ¢‘˚ n<˚ ‘·‘·Ô«
<äs¡Ùq+.Ä‘·à kÕø屑êÿs¡+.
yê´K´ :ì‘·´ düTU≤ìï n+~+#˚ |üs+¡ <Ûëe÷ìï ` |üsÁ¡ ãVü‰àìï #˚sá {≤ìøÏ
eTVü≤]¸ eTq≈£î #ÓsTT´ n+~düTÔHêïs¡T Çø£ÿ&çqT+&ç. á XÀ¢ø£+
sê»jÓ÷>±ìøÏ C≤„qjÓ÷>±ìøÏ dü+~Û XÀ¢ø£+. eTq+ m˝≤ $#ês¡D
#˚j·÷˝À @+ $#ês¡D #˚j·÷˝À ‘Ó*j·TCÒùd C≤„qjÓ÷>±ìøÏ |ü⁄Hê~
y˚düTÔHêï&ÉT eTVü≤]¸.
(Ä‘·àkÕø屑êÿs¡+) ‘·‘·« <äs¡Ùq+ n+fÒ ‘·‘·«+˝À
ì\e≥y˚T. ÁãVü≤à+˝À ì*∫ b˛e≥y˚T. Ç<˚ n|üs√øå±qT uÛÑ÷‹. Á‹|ü⁄{Ï
nH˚~ ˝Òì nqTuÛÑe+. ÁãVü‰àqTuÛÑ÷‹. Ä‘·àìwüº.
Ç{Ϻ nqTuÛÑ÷‹, ‘·‘·«<äs¡Ùq+ m˝≤ ø£\T>∑T‘·+~? ∫‘·«
<äs¡Ùq+ e\¢. n<Ó˝≤ ≈£\T>∑T‘·T+~? ª<äèX¯´ yê]‘·+ ∫‘·Ô+ Ä‘·àq:µ
<äèX¯´+ yÓ+≥ |üs¡T>∑T\T rùd eTqdüT‡qT yê]+∫ ‘·qj·T+<˚ ì˝≤Œ*.
<äèX¯´+ ñqï+‘· es¡≈î£ eTqdüT‡ |üsT¡ >∑T\T rdü÷HÔ ˚ ñ+≥T+~. @ edüTeÔ ⁄qT
#·÷∫Hê, me]ì #·÷∫Hê, @<√ ˇø£ Ä˝À#·q edüTÔ+~. <ëìyÓ+≥
Ä˝À#·\q |üs+¡ |üs¡ ø=qkÕ>∑T‘·T+~. Ç˝≤ Ä˝À#·q\˝À eTTì–b˛sTTq
eTqdüT‡ m+‘· <ä÷s¡yÓTÆHê n˝≤b˛‘·÷H˚ ñ+≥T+~. n{Ϻ eTqdüT‡qT
yê]+#ê*. n˝≤ b˛≈£î+&Ü ø£≥º&ç #˚j·÷*. m˝≤? ˇø£ >∑T˝≤;|ü⁄cÕŒìï
#·÷#ê+. <ëì s¡+>∑TqT #·÷#ê+. Ç˝≤+{Ï s¡+>∑T\T ø±≈£î+&Ü Ç+ø±
˙y˚ + #· ÷ #êy√ >∑ T s¡ T Ô ‘Ó # · T Ã≈£ î +{≤e⁄. eTVü ‰ sêh˝À m˝≤+{Ï
>∑T˝≤;\THêïsTT? |ü+C≤uŸ˝À m˝≤+{Ï$ ñHêïsTT? |ü+C≤uŸ n+‘ê
n\¢ø£˝À¢\+>± ñqï~. rÁeyê<äT\T m≈£îÿe. dü«s¡í<˚yê\j·÷ìï ≈£L&Ü
ñ|üj÷Ó –+#·T≈£î+≥THêïs¡T. Bì eT÷˝≤H˚ï Ç+~sê>±+BÛ Vü≤‘·´.........
 -92-
Ç˝≤ >∑T˝≤; qT+&ç Ç+~s¡ Vü≤‘·´ <ëø±......... mH√ï Ä˝À#·q\T.
Bìì eTq+ Á|üj·T‘·ï+‘√ ìs√~Û+#ê*. m˝≤? >∑T˝≤; u≤>∑T+~. á
>∑T˝≤;ì H˚qT #·÷düTÔHêïqT. H˚qT ø£+{Ï kÕj·T+‘√ #·÷düTÔHêïqT.
Ç+‘·≈£L n~ >∑T˝≤; nì Á>∑Væ≤+∫q H˚qT mes¡T? ãT~∆j˚T. ãT~∆
‘Ó\TdüT≈£î+≥Tqï $wüj·T+ H˚qT Á>∑Væ≤+#êqT. á H˚qT mes¡T? ãT~∆ì
≈£L&Ü #·÷düTÔqï Ä‘·àqT. >∑T˝≤;\T e÷] b˛‘êsTT. eTqdüT‡ ` ãT~∆
e÷] b˛‘·T+~. ø±ì M{Ïì ‘Ó\TdüT≈£îH˚ H˚qT e÷s¡≥+ ˝Ò<äT. H˚qT @
e÷s¡TŒ\T ˝Òì Ä‘·àqT. m|ü⁄Œ&É÷ ãT~∆øÏ kÕøÏåH˚. C≤„q dü«s¡÷bÕH˚ï.
∫‘Yd«ü s¡÷bÕH˚ï`Ç˝≤ uÛ≤$dü÷Ô eTq Ä˝À#·q\qT <äèX¯´edüTeÔ ⁄ ô|’ qT+&ç
eTs¡*+∫, yÓqTø£≈£î Á‹|æŒ`n+‘·s¡TàK+ #˚dæ, @ e÷s¡TŒ\T ˝Òì,
∫‘Yd«ü s¡÷|üyTÓ qÆ Ä‘·àô|’ ì\bÕ*. Ç˝≤ Ä˝À#·q\qT ìs¡+‘·s+¡ ˝À|ü\≈£î
Á|üeVæ≤+|üCÒdüTÔ+fÒ eTqdüT‡ $wüj·T edüTÔe⁄\qT+&ç`<äèX¯´+ qT+&ç
ñ|üdü+Vü≤]+#·ã&ç ‘·q dü«s¡÷|üy˚T nsTTq Ä‘·à˝À ` ∫‘Y˝À ì*∫
b˛‘·T+~. Ç˝≤ ∫‘Y˝À ì\e&Éy˚T ∫‘·«<äs¡Ùq+. Ä ∫‘·«<äs¡Ùqy˚T
‘·‘·«<äs¡Ùq+. eTqdüT‡ Ä˝À#·Hês¡Væ≤‘·yÓTÆ‘˚ nø£ÿ&É $T–˝Ò~ Ä‘·àj˚T.
X¯ó<ä∆C≤„qdü«s¡÷|üy˚T. Ä˝À#·Hês¡Væ≤‘· ∫‘Y dü«s¡÷|üy˚T. n<˚ ∫‘·«+
ne⁄‘·T+~. n<˚ C≤„q ìwü˜. Ä‘·à ìwü˜. ‘·‘·«<äs¡Ùq+. ‘·‘·«<äs¡Ùq+ n+fÒ
Ä‘·àìwü˜`Ä‘·à >±H˚ ñ+&ç b˛e⁄≥. Á‹|ü⁄{Ï ˝Òì dæú‹. eT] <äs¡Ùq+
nHêïπs$T{Ï? <äs¡Ùq+ n+fÒ #·÷#·T≥. #·÷#·Tyê&ÉT, #·÷&Éã&˚~ ≈£L&Ü
ñ+fÒH˚ #·÷#·T≥ »s¡T>∑T‘·T+~ >∑<ë! Çø£ÿ&É <äs¡ÙqeT+fÒ nqTuÛÑey˚T.
Á|ü‘´· ø£`å |üs√ø£å nqTuÛeÑ + ø±<äT. n|üs√øå±qTuÛeÑ +. Ä‘·à ‘êqT ‘êqT>±H˚
ñ+≥T+~` #·÷#˚+<äT≈£î <äèX¯´+ ñ+&É<äT. n<˚ ‘·‘·«<äs¡Ùq+` Ä‘·àìwü˜.
(Á|ü‘·´ø£åR &Ó’¬sø˘º>± #·÷#·T≥. |üs√ø£åR #·÷∫q yê&ÉT #Ó|ü≥. n|üs√ø£åR
‘êqT ‘êqT>± πøe\+>± ñ+&ÉT≥. #·÷#˚+<äTπøMT ˝Òø£ b˛e⁄≥) n+fÒ
 -93-
<äèX¯´+ ñqï~ n+fÒ <äèXÊ´ìï #·÷∫ Ä˝À#·q\T #˚ùd eTqdüT‡ e⁄+≥T+~.
<äèX¯´y˚T ˝Òø£b˛‘˚ Çø£ eTqùd‡ ñ+&É<äT. >±&ÛÉìÁ<ä˝À @ <äèX¯´eT÷ ˝Ò<äT.
ø£qTø£ <äèXÊ´ìï #·÷&É≥+ nH˚<˚ ˝Ò<äT. #·÷#˚ eTqdüT‡ ˝Ò<äT. nsTT‘˚
<äèX¯´+ ˝Òø£ b˛e{≤ìï, <äèXÊ´ìï #·÷#˚ eTqdüT‡ ≈£L&Ü ˝Òø£ b˛e{≤ìï
‘Ó\TdüTø√H˚ Á|ü»„`C≤„q+ ñqï~. n<˚ Ä‘·à. n<˚ H˚qT. H˚H˚ >∑qTø£
˝Òø£b˛‘˚ ìÁ<ä˝Àì nqTuÛÑyêìï H˚HÓ˝≤ #Ó|üŒ>∑\qT? ø£qTø£ <äèX¯´+
˝Òø£b˛sTTHê H˚qTHêïqT. H˚HÓ˝≤>∑÷ ñ+{≤qT >∑qTø£H˚ s√p <ÛÓ’s¡´+>±
ìÁ<äb˛‘·THêïqT. ìÁ<ä˝À H˚qT ˝Ò≈£î+&Ü b˛‘êqT nqT≈£î+fÒ ndü\T
ìÁ<ä b˛‘êe÷? b˛H˚ b˛eTT. ø£qTø£H˚ <Ûë´q+ #˚d÷ü ,Ô Vü‰sTT>± ñ|üHê´q+
$+≥÷ ≈£L&Ü ìÁ<ä b˛>∑\T>∑T‘·THêï+. yÓT\T≈£îe sê>±H˚ ìÁ<ä nqTuÛyÑ êìï
e÷Á‘·+ #Ó|üŒ>∑\T>∑T‘·THêï+. @eT쪪nVü≤+ øÏeT|æ q C≤Hê$T düTUÒq
eTj·÷ ìÁ<ä nqTuÛ÷Ñ j·T‘·µµ`nì. n+fÒ HêπøMT ‘Ó*j·T<äT ø±ì Vü‰sTT>±
ìÁ<äb˛j·÷qT nì. $TeTà˝…ïe¬s’Hê ªª@eT+&û! Ç+‘·ø±\+ qT+N
y˚<ë+‘·+ $+≥THêïs¡T >∑<ë! @+ H˚s¡TÃ≈£îHêïs¡T?µµ nì n&ç–‘˚ ` @<√
ˇø£{Ï #ÓbÕŒ* >∑qTø£ á e÷≥ #ÓbÕŒs¡T. ªnVü≤+ øÏeT|æ q C≤Hê$T
düTUÒq eTj·÷ ìÁ<ä nqTuÛÑ÷j·T‘·µ` nì. nyÓ÷à! Mfi¯fl≈£î ‘Ó\Tπ> dü]>±Z
sê<äT, dü+düÿè‘·+ ≈£L&Ü e∫Ã+<˚ nì ÄX¯Ãs¡´b˛‘ês¡T. ª˝À >∑T≥Tº
ô|s¡Te÷fi¯fl ¬øs¡Tø£µ.
<äèX¯´yê]‘·+ ∫‘·Ô+` <äèXÊ´\ yÓ+≥|ü&ç b˛j˚T ∫‘êÔìï
Ä|æ‘˚ n~ ˝ÀìøÏ ‹s¡T>∑T‘·T+~. ‘·q˝ÀH˚ ì\TdüTÔ+~. n˝≤ ì*ùdÔ
nø£ÿ&É Ç|ü&ÉTqï~ eTqdüT‡ ø±<äT. eTqdüT‡≈£î Ä<Ûës¡yTÓ qÆ ∫‘Y, eTqdüT‡
∫‘Y>± e÷]b˛sTT+~.
eTqdüT‡ ø£~*+~ Ä‘·àqT+&˚. $©qeTj˚T´B Ä‘·à˝ÀH˚.
eTqdüT‡ ø£~* u≤Vü≤´+>± yÓfi‚Ô <äT:K+. Ä‘·à˝ÀH˚ ©qyÓTÆb˛‘˚ Äq+<ä+.
 -94-
ãj·T≥≈£î yÓfi‚Ô ∫‘·Ô+ nHêïs¡T. ˝À|ü\ ì*ùdÔ ∫Û‘·«+ nHêïs¡T. düeTdü´
mø£ÿ&√ |ü]cÕÿs¡+ ≈£L&Ü nø£ÿ&˚.
ªø± o‘·\ yêVæ≤ì >∑+>±?µ nì Á|ü•ïùdÔ ªø±o ‘·\yêVæ≤ì
>∑+>±µ nì düe÷<Ûëq+ #ÓbÕŒs¡T. Á|üXÊï n<˚. düe÷<ÛëqeT÷ n<˚.
ø±ø£b˛‘˚ Á|üX¯ïy˚ùd≥|ü&ÉT ø± e<ä› ÄbÕ*. ø± n+fÒ mø£ÿ&É? nì.
o‘·\yêVæ≤ì >∑+>∑ mø£ÿ&É? nì Á|üX¯ï. »yêãT˝À ªø±oµ e<ä› ÄbÕ*.
ø±o ‘·\+˝À Á|üeVæ≤düTÔqï~ >∑+>∑ nì düe÷<Ûëq+. ˇø£ kÕ«MTJ
uÛ>Ñ e∑ +‘·Tì eTVæ≤eTqT >∑T]+∫ nqs¡fiZ +¯ >± ñ|üq´dædTü HÔ êï&ÉT. ÁXÀ‘·\˝À
qT+&ç ˇø£ j·TTe≈£î&ÉT ˝Ò∫ God is no where uÛÑ>∑e+‘·T&Óø£ÿ&Ü ˝Ò&ÉT `
nì n]#ê&ÉT ô|<ä›>±. n|ü&Ü kÕ«MTJ n‘·DÏí |æ*∫ ˇø£ #êø˘|”dt
Ç∫à uÀs¡T¶MT<ä Äe÷≥ Áyêj·TeTHêï&ÉT. n‘·&ÉT ÁyêXÊ&ÉT God is no
where nì. n|ü&Ü kÕ«MTJ ‘W’ nø£åsêìï No Á|üø£ÿ≈£î »]|æ
#·<eä eTHêï&ÉT. ‘God is now here’ uÛ>Ñ e∑ +‘·T&ÉT Ç|ü&ÉT Çø£ÿ&˚ e⁄Hêï&ÉT
nì ns¡ú+ e∫Ã+~. #·÷#êyê! ˙e⁄ ≈£L&Ü uÛÑ>∑e+‘·T&çø£ÿ&˚ ñqï≥T¢
n+^ø£]düTÔHêïe⁄! nHêï&É≥ kÕ«MTJ
n˝≤π> mø£ÿ&É qT+&ç ãj·T\T<˚] eTqdüT‡ u≤Vü≤´ Á|ü|+ü #·+˝À
‹s¡T>∑T‘·Tqï<√`∫es¡≈£î á eTqdüT‡ nø£ÿ&çπø #˚]Vü‰sTT>±`Äq+<ä+>±
ñ+&ç b˛yê*. @ Äq+<ä<Ûëe÷ìï e<ä\&É+ e\¢ <äT:K düeTTÁ<ä+˝À
|ü&çb˛sTT+<√, ‹]– nø£ÿDÏí+#˚ ˝Ò∫ Äq+<ä<Ûëe÷ìï #˚s¡Tø√yê*. q~
m˝≤¬ > ’ ‘ ˚ dü e TTÁ<ä + qT+&˚ e∫à ‹]– dü e TTÁ<ëH˚ ï #˚ s ¡ T ø=ì
düeTTÁ<ëø±s¡+>± e÷] XÊ+‹+∫+<√`n˝≤π> eTqdüT‡ n‘·à qT+&˚ e∫Ã,
Á|ü|ü+#·+˝À ‹]– ‹]– ∫es¡≈£î Ä Ä‘·àH˚ #˚s¡Tø=ì XÊ+‹+#ê*. n<˚
‘·‘·«<äs¡Ùq+.
ñ|üìwü‘·TÔ\˝À >∑Vü≤qyÓTÆ, eT+Á‘· dü«s¡÷|üyÓTÆ,@~>∑\<√
 -95-
<ëìH˚ eTVü≤]¸ Çø£ nK+&É+>± #Ó|Œü uÀ‘·THêï&ÉT. ‘·‘«Ô· +˝À ì*∫, ‘·‘êÔ«ìï
<ä|Œü nq´eTTqT <ä]Ù+#·ì uÛ>Ñ y∑ êHé s¡eTD eTVü≤]¸, ‘·q nqTuÛeÑ kÕsêìï
Çø£ qT+&ç C≤„qjÓ÷>∑+ <ë«sê $ì|æ+#·uÀ‘·THêïs¡T. Á|ü|ü+#·+˝À ‹]π>
eTqdüT‡qT n]ø£{Ϻ Ä‘·à˝À ì*Œ ` Ä‘·à>± ñ+&˚ ñbÕj·÷ìï
#Ó|üŒuÀ‘·THêïs¡T.
C≤„qjÓ÷>∑eTT
` ndü\T eTqdüT‡qT n+‘·+ #˚j·T≥+m˝≤?
XÀ¢ˆˆ e÷qdü+‘·TøÏ+ e÷s¡ZDÒø£è‘˚ˆ
HÓ’e e÷qdü+ e÷s¡Z Äs¡®yê‘Yˆˆ `17
Á|ü‹|ü<ës¡∆+ : e÷qdü+‘·TøÏ+ R (nsTT‘˚) Çø£ eTqdü‡+fÒ @$T{Ï?
(nì)— e÷s¡ZDÒø£è‘˚ R $#ês¡D »]|æqf…Æ¢‘˚, HÓ’e e÷qdü+ R eTqdüT‡
nH˚~ ˝ÒH˚ ˝Ò<äT, e÷s¡Z Äs¡®yê‘Y R Ç~ dü÷{ÏjÓÆTq e÷s¡Z+.
uÛ≤e+ : Ç|ü&çø£ eTqdü‡+fÒ @$T{Ï? nì $#ês¡D#˚ùdÔ eTqdüT‡nH˚~
˝ÒH˚ ˝Ò<äì eTq≈£î nqTuÛÑeeTe⁄‘·T+~. eTqdüT‡qT q•+|üCÒj·T&ÜìøÏ
Ç<˚ dü÷{ÏjÓÆTq e÷s¡Z+.
yê´K´ : uÛ>Ñ y∑ êHé s¡eTD eTVü≤]¸ Ç|ü&ÉT ‘·q nqTuÛeÑ kÕsêìï nK+&É+>±
n+~+#·uÀ‘·THêïs¡T. Ç+‘·es¡≈î£ Á|ü|+ü #·+˝À |üsT¡ >∑T\T ô|fÒeº TqdüT‡qT
Ä‘·àj·T+<äT ì\|ü{≤ìøÏ ø£s¡à, uÛÑøÏÔ, jÓ÷>∑ e÷sêZ\qT $X¯<ä+ #˚XÊs¡T.
ªVü≤è‘Yd˝úü Ò eTq: dü«dü‘ú ê ÁøÏj÷· , uÛøÑ ,ÔÏ jÓ÷>∑, uÀ<ÛëX¯Ã ì•Ã‘·+µ nì10e
XÀ¢ø£+˝ÀH˚ #ÓbÕŒs¡T. Vü≤è<äj·T+˝ÀH˚ eTqdüT‡qT XÊ+‹+|üCÒj·÷\+fÒ
ÁøÏj·T n+fÒ ø£s¡àjÓ÷>∑+ (1`3 XÀ¢), uÛÑøÏÔjÓ÷>∑+ (4`10), sê»jÓ÷>∑+
(11`16) nH˚ e÷sêZ\qT es¡Tdü>± #Ó|æŒ Ç|ü&ÉT 17e XÀ¢ø£+ qT+&ç
nK+&É C≤„Hêìï n+~+#·uÀ‘·THêïs¡T. á XÀ¢ø£+‘√ C≤„qjÓ÷>∑+
ÁbÕs¡+uÛÑ+.
 -96-
düeTTÁ<ä+ qT+&ç ãj·T\T<˚]q q~ mø£ÿ&Óø£ÿ&√ ‹]–
∫es¡≈£î düeTTÁ<ëìï #˚] XÊ+‹+∫q≥T¢, Ä‘·à qT+&ç ˝Ò∫q eTqdüT‡
mø£ÿ&Óø£ÿ&√‹]–, @y˚y√ nqTuÛÑyê\T bı+~, ∫es¡≈£î Ä‘·àqT #˚]
XÊ+‹+#ê\ì, n<˚ ‘·‘«Ô· <äsÙ¡ q+, Ä‘·à kÕø屑êÿs¡+ nì ÁøÏ+<ä{Ï XÀ¢ø+£ ˝À
#Ó|ü≈£îHêï+. eTq düeTdüÔyÓTÆq <äT:U≤\≈£î, u≤<Ûä\≈£î, n\»&ÉT\≈£î,
Ä+<√fi¯q\≈£î, ÄX¯\≈£î, ÄX¯j·÷\≈£î nìï+{Ïø° ø±s¡D+ áeTqùd‡.
á eTqdüT‡ >∑qTø£ n+‘·yÓTÆ‘˚ düeTdüÔ <äT:U≤\T ‘=\– XÊX¯«‘· Äq+<ä+,
XÊ+‹ \_ÛkÕÔsTT. n{Ïyº ê]øÏ Çø£ #˚jT· <ä–q ø£è‘·´+ n+≥÷ @MT e⁄+&É<Tä
nì 15e XÀ¢ø£+˝À #Ó|ü≈£îHêï+. eTqdüT‡ q•+∫qf…Æ¢‘˚ n‘·&ÉT
eTVü‰jÓ÷–j˚T. n‘·&ÉT ‘·q dæú‹˝À ‘êqT+{≤&ÉT. ø£qTø£ <äèXÊ´\ yÓ+≥
|üsT¡ >∑T*&˚ eTqdüT‡qT yê]+∫, <ëìì Ä‘·à˝À ì*|æ Ä‘·àH˚ <ä]Ù+#ê*.
n<˚ Ä‘·à kÕø屑êÿs¡+ nì 16e XÀ¢ø£+˝À #Ó|ü≈£îHêï+.
eTqdüT‡qT n+‘·+ #˚ùdÔ Ä‘·à kÕø屑êÿs¡y˚T, yÓ÷ø£åy˚T.
nsTT‘˚ ªm˝≤ n+‘·+ #˚j·÷* Ä eTqdüT‡qT? nH˚ $wüj·÷ìï
$e]+#·{≤ìπø Ç|ü&ÉT C≤„qjÓ÷>∑+ ÁbÕs¡+uÛÑeTe⁄‘·Tqï~.
eTqdü‡+fÒ @$T{Ï? nì $#ês¡D ÁbÕs¡+_Û+∫,
düÁø£eT+>± Ä $#ês¡D »]|æ‘˚ Çø£ eTqdü‡H˚~ ˝Ò≈£î+&Ü b˛‘·T+~ nì
eTVü≤]¸ ‘·q kÕ«qTuÛÑyêìï s¡+>∑]+∫ eTq≈£î ñ|ü<˚X¯+ #˚düTÔHêïs¡T.
ô|’>± Ç<˚ dü÷{ÏjÓÆTq e÷s¡Z+ n+≥THêïs¡T. eTqdüT nH˚~ ˇø£{Ï ñ+fÒ
<ëì e\¢ <äT:U≤\T, u≤<Ûä\T, n\»&ÉT\T, Ä+<√fi¯q\T edüTÔHêïsTT.
<ëìì ø£qTø£ n+‘·+ #˚ùdÔ XÊ+‹, Äq+<äeTT n+≥THêïs¡T. ì»y˚T,
Ç<ä+‘ê eTqdüT‡ nH˚~ ˇø£{Ï ñ+fÒH˚ >∑<ë! ndü\T eTqùd‡ ˝Ò<äT nì
‘˚*‘˚ ` nqTuÛÑe |üPs¡«ø£+>± Á>∑Væ≤ùdÔ Çø£ nXÊ+‹ mø£ÿ&É? XÊ+‹
nH˚e÷≥≈£î ns¡ú+ @$T{Ï?
 -97-
Nø£{Ï˝À ˙e⁄ q&É∫ yÓfi¯ó‘·THêïe⁄. m<äTs¡T>± ˇø£‘ê&ÉT
|ü&çñ+~. <ëìì #·÷∫ ˙e⁄ bÕeTT nqT≈£îHêïe⁄. n+‘˚. uÛÑj·T+‘√
eTT#ÓÃeT≥\T b˛düTHÔ êïsTT. <ëìì #·+|ü{≤ìøÏ ø£Ás¡ <=s¡T≈£î‘·T+<˚y÷Ó qì
#·T≥÷º |ü]øÏ+∫ #·÷düTÔHêïe⁄. m+‘√ Ä+<√fi¯q‘√ ñHêïe⁄. nsTT‘˚
nø£ÿ&É ndü\T bÕy˚T ˝Ò<Tä , ñqï~ ‘ê&˚qì ‘Ó\TdüT≈£î+fÒ uÛj Ñ T· |ü&‘É êyê?
<ëìì #·+|ü{≤ìøÏ ø£Ás¡ø√dü+ |üs¡T¬>&É‘êyê? Vü≤eTàj·T´ uÛÑj·T+
r]b˛sTT+~, Á|üXÊ+‘·+>± ñHêïqT ` nì uÛ≤$kÕÔyê? @B ˝Ò<äT `
Ç<ä+‘ê nø£ÿ&É bÕeTTñqï~ nì nqTø√e≥+e\¢ e∫Ãq ∫πøÿ. n˝≤π>
eTqdüT‡ ñqï~ nì nqT≈£îqï|ü&˚ nìï ∫≈£îÿ\÷, Ä+<√fi¯q\T. eTqùd‡
˝Òøb£ ˛‘˚ Çø£ @ ∫≈£îÿ\T ˝Òe⁄. dü«dæ‹ú ˝À Vü‰sTT>±, Äq+<ä+>± ñ+{≤e⁄.
ø£qTø£ düeTdü´ nH˚~ ñ+fÒ |ü]cÕÿs¡+ ø±yê* >±ì, düeTùd´ ˝Òø£b˛‘˚
|ü]cÕÿs¡+‘√ |üì˝Ò<äT.
eT] eTqdüT‡ ˝ÒH˚˝Ò<äì m{≤¢ ‘Ó\TdüTÔ+~? ªªeTqdü‡+fÒ
@$T{Ï? n~ mø£ÿ&É ñ+~? m˝≤ ñ+≥T+~?µµ nì $#ês¡D #˚ùdÔ
‘Ó\TdüTÔ+~.
@<Ó’Hê edüTÔe⁄qT ñqï~ nì #ÓbÕŒeT+fÒ n~ nìï
ø±˝≤\˝ÀqT, nìï nedü\ú ˝ÀqT ñ+&Ü*. n<˚ dü‘.Y ªªø±\Á‘·jT˚ n|æ‹wü‹º
Ç‹dü‘Yµµ nì XÊÁdüÔ ìs¡«#·q+. ndü\T m|ü&É÷ @ø±\+˝ÀqT ˝Òì~
ndü‘Y. Ç+‘·≈£L eTqdüT‡ dü‘êÔ? ndü‘êÔ? ¬s+&É÷ ø±<äT. m+<äTø£+fÒ
C≤Á>∑‘Y, dü«bÕïedüú\˝À eTqdüT‡qï~. düTwüß|æÔ˝À ˝ÒH˚˝Ò<äT. ø£qTø£ n~
dü‘Y nH˚ M\T ˝Ò<äT. b˛˙ ndü‘êÔ? ø±<äT m+<äTø£+fÒ C≤Á>∑‘Y,
dü«bÕïedüú\˝À eTq nqTuÛÑe+˝À ñqï~ >∑qTø£. eT] Ä‘·à? Ä‘·à 3
nedüú\˝ÀqTñqï~ >∑qTø£ dü‘Y. ≈£î+<˚{Ï ø=eTTà m|ü&É÷ ˝Òì<˚ >∑qTø£
ndü‘Y. ø±ì á eTqdüT‡ dü‘·÷Ô ø±<äT, ndü‘·÷Ô ø±<äT. Ç˝≤ dü‘·÷Ô,
 -98-
ndü‘·÷Ô ø±ì yê{ÏH˚ y˚<ë+‘· |ü]uÛ≤wü˝À $T<Ûä´ nHêïs¡T. Ä‘·àìwü˜˝À
ì*∫qyê]øÏ eTqdüT‡ ˝Ò<äT. ø±ì eTq≈£î nqTuÛÑe+ ne⁄‘·÷H˚ ñqï~.
á Á|ü|ü+#·+ ≈£L&Ü n+‘˚. Ç|ü&ÉT eTq nqTuÛÑe+˝À á Á|ü|ü+#·+
ñqï~. ø±ì Ä‘êàqTuÛÑ÷‹ì bı+~q yêìøÏ á Á|ü|ü+#·+ ˝Ò<äT. ø£qTø£
$T<Û´ä . n˝≤π> Nø£{˝Ï À ñqï+‘·es¡≈î£ bÕeTT ñqï~. yÓ\T>∑T eùdÔ bÕeTT
˝Ò<äT. nø£ÿ&É ‘ê&ÉT e÷Á‘·y˚T m|ü&É÷ ñqï~. ø£qTø£ ‘ê&ÉT dü‘Y.
bÕeTT$T<Ûä´. ø£*Œ‘·yÓTÆq, ÁuÛÑe÷‘·àø£yÓTÆq bÕeTT≈£î Ä<Ûës¡+ dü‘·´yÓTÆq
‘ê&˚. ‘ê&ÉT ˝Òø£b˛‘˚ ndü\TbÕeTT nH˚ ÁuÛÑeT≈£î ÄkÕÿs¡y˚T ˝Ò<äT. n˝≤π>
$T<Ûä´jÓÆTq áø£*Œ‘· eTqdüT‡≈£î Ä<Ûës¡+ Ä‘·àj˚T. Ä‘·àC≤„q+ ø£*–‘˚
Çø£ ø£*Œ‘· eTqdüT‡≈£î kÕúq+ ˝Ò<Tä . n{Ϻ Ä‘·àC≤„q+ eTq≈£î ø£*–+#·{≤ìπø
eTVü≤]¸ Çø£ÿ&É eTqdüT‡ jÓTTø£ÿ $X‚¢wüD ÁbÕs¡+_ÛdüTÔHêïs¡T.
n<˚ ªe÷qdü+ ‘·T øÏ+?µ nH˚ Á|üXï¯ . eTqdü‡+fÒ @$T{Ï?
m˝≤ ñ+≥T+~? nì $#ês¡D ÁbÕs¡+_Û+#ê\+≥THêïs¡T.
s¡eTD eTVü≤]¸ eTTK´ •wüß´\˝À kÕ<ÛTä ì XÊ+‘·eTà nH˚
yês=ø£sT¡ . ÄyÓT ∫qï ej·TdüT‡˝ÀH˚ uÛsÑ qÔ¡ T, ≈£îe÷¬sqÔ T, n\T¢DíÏ ` n+<ä]˙
b˛>=≥Tºø=ì sêy˚TX¯«s¡+˝À ˇø£ eTVü‰‘·Tàì <ë«sê eTVü‰eT+Á‘êìï
ñ|ü<˚X¯+ bı+~ s¡eTDeTVü≤]¸ ù|s¡T $ì Äj·Tq <äs¡ÙHêìøÏ e∫Ã+~.
n|ü&ÉT s¡eTD eTVü≤]¸, Äj·Tq Á|üø£ÿq eTTs¡T>∑HêsY ≈£Ls=Ãì ñHêïs¡T.
ÄyÓT eTVü≤]¸øÏ qeTdüÿ]+∫ ªªkÕ«MT!á eTqdü‡H˚~ ˝Ò≈£î+&Ü #˚dæ qqTï
ø£{≤øÏå+#·+&çµµ nì ÁbÕ<Û˚j·T|ü&ç+~. n|ü&ÉT eTVü≤]¸ Á|üø£ÿH˚ ñqï
eTTs¡T>∑HêsY‘√µµ eTqdü‡+≥÷ ˇø£{Ï ñqï<ë? ñ+fÒ m˝≤, @ s¡÷|ü+˝À
ñ+≥T+~? Ä eTqdüT‡ >±]øÏ MTkÕ\T, >∑&ܶ\T ñHêïj·÷? n&É>∑+&çµµ
nHêïs¡T. eTH√HêX¯qyÓTÆq eTVü‰‘·Tà&ç <äèwæº n~.
Çø£ÿ&É Ä+‘·s¡´+ @$T≥+fÒ eTqdü‡+fÒ @$T{Ï? nì
 -99-
Á|üX¯ï yÓj·T´*, $#ês¡D #˚j·÷*. n˝≤ #˚ùdÔ eTqùd‡ ˝Ò<äì‘˚*b˛‘·T+~
` nìj˚T. Á|üX¯ïy˚ùdÔ #ê\T, eTqdüT‡≈£î uÛÑj·T+ |ü≥Tº≈£î+≥T+~. Ç|üŒ{Ï
<ëø± MDÏí Hê Çwüº+ e∫Ãq≥T¢ Ä&ç+#êqT. Hê e\˝À |ü&çb˛sTT
Ä&ÉeTqï≥º˝≤¢ Ä&Ü&ÉT. Ç|ü&ÉT Ä≥ Ä|æ Á|üX¯ï y˚düTÔHêï&ÉT. ˙yÓes¡T?
n+≥THêï&ÉT. ÄyÓ÷à! Çø£ HêÄ≥\T kÕ>∑e⁄. nì uÛÑj·T|ü&çb˛‘·T+~.
ô|fÒº uÒ&Ü düs¡T›≈£î+≥T+~.
nø£ÿ&Éøÿ£ &Ü ô|[flfió¯ ¢ »]π>≥|ü&ÉT ˇø£ $∫Á‘· e´øÏÔ ‘ês¡d|ü &ü ‘É ê&ÉT.
es¡Tì ‘·*¢<ä+Á&ÉT\ e<ä›≈£î yÓfi¯‘ê&ÉT. πøåeT düe÷#êsê\T $#ê]kÕÔ&ÉT.
@eT+&û nqT≈£îqï$ nqT≈£îqï≥T¢>± n˙ï‘Ó#êÃs¡T>∑<ë! u≤eeT]› ñ+>∑s+¡
ôdE
’ Á|üø±s¡+ #˚sTT+#ês¡T >∑<ë! y˚Tqe÷eT ã≥º\T eT+∫y˚Hê? n‘·&TÉ
bÕ´+≥T wüs¡Tº y˚düT≈£î+{≤&ÉT. |ü+#·\T ø£≥º&ÉT. ‘·sê«‘· u≤>∑T+&É<äT `
n+{≤&ÉT.Ç‘·&ÉT e<ÛäTe⁄ ‘·s¡|ü⁄ ã+<ÛäTeì @<√ düe÷<Ûëq+ #Ó|æŒ
|ü+|ü⁄‘ês¡T. Çø£ nø£ÿDÏí+∫ ne÷àsTT ‘·s¡|ü⁄ ã+<ÛäTe⁄\ e<ä› #˚s¡‘ê&ÉT.
@eT+&û! >=&ÉT>∑T ‘Ó#êÃs¡T >∑<ë! ≈£îØà ‘Ó#êÃsê? eTsê´<ä\≈£î ˝À≥T
#Ój·T´ø£+&ç! ndü˝Ò $j·T´+≈£î&ÉT ø£¬s≈£îº eTìwæ n+≥÷ ne÷àsTT ‘·+Á&ç
e<ä≈› î£ #˚] #Ó$˝À #ÓãT‘ê&ÉT. ø£≥ï+ &ÉãT“ |üP]Ô>± Ç#˚Ãj·T+&ç. ˝Òøb£ ˛‘˚
>=&Éee⁄‘·T+~. Ç˝≤ n≥÷ Ç≥÷ yêsTT+#˚kÕÔ&TÉ . Çø£ M&ç u≤<Ûä |ü&˝É øÒ £
Ä $j·T´+≈£î\T ø£*dæq|ü⁄&ÉT Ç‘·&Óes¡+&û u≤e>±s¡T! MTπøeTe⁄‘ê&ÉT?
nì n&É>±ZH˚ n<˚$T{Ï n‘·&ÉT MT ã+<ÛäTe⁄ ø±<ë! Ç+<ëø£ e÷ <ä>∑Zs¡≈£î
e∫à nB ÇB nì >√\ #˚XÊ&˚ ` n+{≤&ÉT Ä $j·T´+≈£î&ÉT. ªÇ‘·&eÓ s¡Tµ?
nì yês¡T e÷{≤¢&TÉ ø√e≥+ #·÷XÊ&Ü? Çø£ M&ÉT Ä |ü]düsê\˝À ñ+&É&TÉ .
n<äèX¯´yÓTÆb˛‘ê&ÉT. Ç+‘·ø° Ç‘·&Óes¡T? düTwüߺ>± uÛÀ»q+ <=s¡T≈£î‘·T+~
>∑<ë? nì e∫Ãqyê&ÉT. n+‘˚. eTqdüT‡ ≈£L&Ü Ç+‘˚. eTq+
yÓT<ä\≈£î+&Ü }s¡T≈£î+≥Tqï+‘· ùd|ü⁄, <ëì >√\ uÛÑ]düTÔqï+‘· ùd|ü⁄
 -100-
n~ ‘·q Á|üu≤Û yêìï #·÷|æd÷ü HÔ ˚ ñ+≥T+~. ªe÷qdü+ ‘·T øÏ+µ? eTqdü‡+fÒ
mes¡T? nH˚ Á|üX¯ï e∫Ã+<ë? n+‘˚ dü+>∑‘·T\T. n<äèX¯´yÓTÆ b˛‘·T+~.
‘ê&ÉT ‘ê&ÉT>± ñ+fÒ @>√˝≤ ˝Ò<äT. <ëìì bÕeTT nì
ÁuÛÑeT |ü&ɶ|ü&˚ nìï u≤<Ûä\÷. n˝≤π> Ä‘·à Ä‘·à>± ñ+fÒ @ >√˝≤
˝Ò<äT. <ëìì eTqdüT‡ nì ÁuÛÑeT |ü&ɶ|ü&˚ nìï u≤<Ûä\÷. ø£qTø£ Ä‘·à
qT+&ç ˝Ò∫q eTqdüT‡nH˚ s¡•à $T<Ûä´ j·Tì, ÁuÛÑeTj·Tì ‘Ó\TdüT≈£î+fÒ
#ê\T. Ä‘·à dæú‹j˚T. Äq+<ä dæú‹j˚T.n˝≤ ‘Ó\TdüTø=H˚+<äTπø á Á|üX¯ï
ªe÷qdü+ ‘·T øÏ+?µ nì.
Ç˝≤ eTqdü+fÒ @$T{Ï? eTqdü+fÒ @$T{Ï? nì
\ø£åkÕs¡T¢ Á|ü•ï+#·T≈£îHêï Á|üjÓ÷»q+ ñ+&É<äT. ˝À‘·T≈£î ~– $#ês¡D
»s¡bÕ*. m˝≤? ‘·s¡Tyê‘· XÀ¢ø£+˝À
`eTqdü+fÒ ndü\T @$T{À ‘Ó\TdüTø√≈£î+&Ü n˝≤
Á|ü•ï+#·T≈£î+≥÷ b˛‘˚ Á|üj÷Ó »q+ ˝Ò<Tä . <ëìHÓ|Œü {Ïø° n+‘·+ #˚jT· ˝Ò+.
ø£qTø£H˚ $es¡D ÇdüTÔHêïs¡T.
XÀ¢ˆˆ eè‘·Ôj·TdüÔ«Vü≤+ eè‹Ô e÷Á•‘·:ˆ
eè‘·ÔjÓ÷eTH√ $<ä∆´Vü≤+ eTq:ˆˆ `18
Á|ü‹|ü<ës¡+∆ :eè‘·jÔ ÷Ó eTq: R eè‘·T˝Ô Ò (Ä˝À#·q˝Ò) eTqdüT‡, eè‘·j Ô T· :‘·T
R á eè‘·TÔ˝ÒyÓ÷, nVü≤+ eè‹Ô+ ÄÁ•‘ê: R nVü≤+ eè‹Ôì (H˚qT nH˚
uÛ≤eqqT) ÄÁX¯sTT+#·Tø=ì ñHêïsTT, (ø£qTø£) nVü≤+ eTq: $~∆ R
ªH˚qTµ nqT uÛ≤eqj˚T eTqdüT‡ nì ‘Ó\TdüTø√.
uÛ≤e+ : eTq≈£î ìs¡+‘·s+¡ e#˚Ã Ä˝À#·q˝Ò, dü+ø£˝≤Œ˝Ò, eè‘·T˝Ô Ò eTqdüT‡.
nsTT‘˚ á Ä˝À#·\˙ï nVü≤+ eè‹Ôì ÄÁX¯sTT+#·Tø=ì ñHêïsTT. ø£qTø£
á nVü≤+ eè‹Ôj˚T eTqdüT‡ nì ‘Ó\TdüTø√.
yê´K´ : eTqdüT‡ nH˚~ ˇø£ edüTeÔ ⁄ ø±<äT. ø±fi¯ófl, #˚‘T· \T, ‘·\, MTkÕ\T,
 -101-
>∑&ܶ\T ñqï e´øÏÔ ø±<äT. eTπs$T{Ï? ìs¡+‘·s+¡ ø£<Tä \T‘·T+&˚ Ä˝À#·q˝Ò.
Ä˝À#·q\H˚ dü+ø£˝≤Œ\ì, uÛ≤eq\ì, eè‘·TÔ\ì n+{≤s¡T. Á|ü‹s√p
eTq≈£î Ç˝≤+{Ï Ä˝À#·q\T, eè‘·T\Ô T mH√ï edüT+Ô {≤sTT, b˛‘·T+{≤sTT.
Ç~ #Ó≥Tº, Ç~ |ü⁄düÔø£+, Ç~ ≈£îØÃ, n~ y˚T&É, n~ Äø±X¯+... Ç˝≤
mH√ï eè‘·T\Ô T ø£~*b˛‘·÷ ñ+{≤sTT. Ç˝≤ ø£~*b˛j˚T eè‘·T\Ô T nH˚ø+£ ,
nq+‘·+. nsTT‘˚ á eè‘·TÔ\˙ï H˚qT nH˚ ˇπø ˇø£ÿ eè‹Ô e\¢ `
ªnVü≤+ eè‹Ôµ e\¢H˚ ø£<äT\T‘·THêïsTT. ªH˚qTµ nH˚ uÛ≤eq ñ+fÒH˚
áeè‘·TÔ\˙ï. ªH˚qTµ nH˚ uÛ≤eq ˝Òq|ü&ÉT Çø£ @ Ä˝À#·\q\T ø£~˝Ò
neø±X¯+ ˝Ò<äT. düeTTÁ<ä+ ñqï|ü&˚ nH˚ø£ n\\T ìs¡+‘·sêj·T+>±
ø£<Tä \T‘·÷ ñ+{≤sTT. düeTTÁ<äyT˚ ˝Òøb£ ˛‘˚ Çø£ n\\≈£î ÄkÕÿs¡yT˚ ˝Ò<Tä .
n+<äTπø C≤Á>∑<ëedüú˝À ªH˚qTµ nH˚ uÛ≤eq ñqï~ >∑qTø£ Ä˝À#·q\T
ø£<äT\T‘·÷ ñHêïsTT. eT] >±&ÛÉ ìÁ<ä˝À ªH˚qTµ nH˚ uÛ≤eq ˝Òø£b˛e≥+
e\¢ @ Ä˝À#·q\T ø£<ä\≥+ ˝Ò<äT.
á Ä˝À#·q\ìï+{Ïì #˚düTÔqï~ mes¡T? ªH˚qTµ nH˚
uÛ≤eqj˚T #˚düTÔqï~. n~ >√&É. m˝≤ ‘Ó*dæ+~? H˚qT #·÷#êqT >∑qTø£.
n~ |üøÏå ` H˚qT #·÷#êqT >∑qTø£. Ç~ ø£sêï≥ø£ dü+^‘·+ ` H˚qT
$HêïqT >∑qTø£. Ç~ eT˝…¢ |üP\ yêdüq ` H˚qT |”˝≤ÃqT >∑qTø£. Ç~
d” « ≥T ` H˚ q T ‹HêïqT >∑ q Tø£ . n+fÒ nH˚ ø £ $wü j · ÷ \T
‘Ó*j·Tã&ÉT‘·THêïsTT. yê≥ìï+{Ïì ‘Ó\TdüTø=H˚ ªH˚qTµ ˇø£{Ï ñqï~.
Ç˝≤ ‘Ó*j·Tã&˚e˙ï ªÇ<ä+µ uÛ≤eq\˙, ‘Ó\TdüTø=H˚~ ªnVü≤+µ uÛ≤eq
n˙ y˚ < ë+‘· + #Ó ã T‘· T qï~. ᬠs +&É ÷ (Ç<ä + `nVü ≤ +) u≤>±
ns¡∆yÓTÆHêj·÷? y˚<ë+‘·+ u≤>± ‘Ó*dæqfÒ¢. Ç<ä+ uÛ≤eq\˙ï Hêø£Hêï
y˚¬s’q$. yê{Ïì ‘Ó\TdüTø=H˚~, ns¡ú+ #˚düTø=H˚~, uÛ≤$+#˚~ ªnVü≤+µ
uÛ≤eq. Ç<˚ ªH˚qTµ (bòÕ˝Ÿ‡ ◊). Ç<ä+ uÛ≤eq\ìï+{ÏøÏ Ä<Ûës¡+ ˇπø
 -102-
ˇø£ÿf…Æq nVü≤+ uÛ≤eqj˚T. ªeè‘·Ôj·T:‘·T nVü≤+ eè‹Ô+ ÄÁ•‘ê:µ
nìïeè‘·T\Ô T nVü≤+ eè‹Ôì ÄÁX¯sTT+#·Tø=ì ñ+{≤sTT. eè‘·T\Ô T nH˚ø+£ .
ø±ì nVü≤+ eè‹Ô e÷Á‘·+ ˇø£ÿfÒ. _&ɶ\T nH˚ø£eT+~ ñ+&=#·TÃ. ‘·*¢
e÷Á‘·+ ˇø£ÿπs. H˚qT #·÷#êqT,H˚qT ‹HêïqT, H˚qT yÓfi≤flqT, H˚qT
e÷{≤¢&ÜqT, H˚qT $HêïqT, H˚qT ø√|üŒ&ܶqT, H˚qT ‘·|ü #˚XÊqT, H˚qT
»|ü+ #˚XÊqT,H˚qT Ä˝À∫düTHÔ êïqT... Ç˝≤ nH˚ø£ eè‘·T\Ô T. nìï eè‘·T\Ô ≈£î
Ä<Ûës¡+ ªH˚qTµ nH˚ eè‹Ô ` nVü≤+ eè‹Ô ˇø£ÿfÒ. Ç<ä+ eè‘·T\Ô T e÷s¡T‘·÷
ñ+{≤sTT. ø±ì M{ÏøÏ Ä<Ûës¡yÓTÆq nVü≤+ eè‹Ô e÷Á‘·+ e÷s¡<äT. düπs
Ç<ä+ eè‘·TÔ\T nVü≤+ eè‹Ô MT<ä Ä<Ûës¡|ü&ç ñHêïsTT. u≤>±H˚ ñ+~.
Ç<ä+ eè‘·TÔ\T ˝Òø£b˛‘˚ nVü≤+ eè‹Ô ñ+≥T+<ë? ñ+&É<ë? Ç<ä+
eè‘·TÔ\T ñHêï ˝Ò≈£îHêï nVü≤+ eè‹Ô ñ+&ÉH˚ ñ+≥T+~. n\\THêï
˝Ò≈î£ Hêï Ä<Ûës¡yTÓ qÆ düeTTÁ<ä+ ‘·|Œü ≈£î+&Ü ñ+≥T+~. düeTTÁ<äyT˚ n\\≈£î
Ä<Ûës¡+. n˝≤π> Ç<ä+eè‘·T\Ô THêï ˝Ò≈î£ Hêï nVü≤+ eè‹Ô ‘·|Œü ø£ ñ+≥T+~.
Çø£ÿ&˚ jÓ÷>∑ e÷sêZìøÏ C≤„q e÷sêZìøÏ >∑\ uÛÒ<ä+
n<äT“¤‘·+>± ns¡ú+ #˚düTø√e#·TÃ. jÓ÷>∑: ∫‘·Ôeè‹Ô ìs√<Ûä: nHêïs¡T.
∫‘·Ôeè‘·TÔ\qT n+fÒ Ç+‘·es¡≈£î #Ó|ü≈£îqï Ç<ä+ eè‘·TÔ\qT ` nìï
Ä˝À#·q\qT ìs√~Û+#·≥y˚T jÓ÷>∑+. nìïÄ˝À#·q\T ìs√~Û+#·ã&çHê
nìï Ä˝À#·q\T ìs√~Û+#·ã&ܶsTT nH˚ Ä˝À#·q e÷Á‘·+ñ+≥T+~.
n<˚ nVü≤+uÛ≤eq, nVü≤+eè‹Ô. ªH˚qTµ (bòÕ˝Ÿ‡ ◊).
Hêø° s√E <Ûëq´+ #·øÿ£ >± ≈£î~]+<ä+&û! nHêïs¡T. n+fÒ
@$T{Ï? nì n&ç>±qT. ˇø£ÿ Ä˝À#·q ≈£L&Ü sê˝Ò<äT. eTqdü‡+‘ê
Á|üXÊ+‘·+>± ñ+~ nHêïs¡T. n+fÒ ˇø£ÿ Ä˝À#·q ≈£L&Ü sê˝Ò<äT nì
Á>∑Væ≤+#ês¡T >∑<ë! Ä Á>∑Væ≤+∫q<˚ nVü≤+uÛ≤eq ` nVü≤+eè‹Ô. Ç~
≈£L&Ü ‘=\–+<ë? ˝Ò<äT. eT] Bìï ≈£L&Ü ‘=\–+#˚ e÷s¡Z+ @yÓTÆHê
 -103-
ñqï<ë? Ä! ñqï~. n<˚ C≤„q e÷s¡Z+.ø£qTø£ jÓ÷>∑e÷s¡Z+ <ë«sê
Ç<ä+ uÛ≤eq\qT ìs√~Û+#·e#·TÃ. nVü≤+uÛ≤eq b˛<äT. C≤„q e÷s¡Z+
<ë«sê e÷Á‘·y˚T nVü≤+uÛ≤eq ≈£L&Ü ‘=\–b˛‘·T+~. |üP», »|ü+,
jÓ÷>∑+, ∫+‘·q+, M≥ìï+{Ï <ë«sê nìï eè‘·TÔ\qT ìs√~Û+#·e#·TÃ.
ø±ì nVü≤+eè‹Ô e÷Á‘·+ b˛<äT. nVü≤+eè‹Ô ñqï<ë eT∞fl eT∞fl
Ç<ä+eè‘·TÔ\T ø£<äT\T‘·÷H˚ ñ+{≤sTT. ˇø£ #Ó≥Tº≈£î ø=eTà\T #ê˝≤
ô|]–b˛j·÷sTT. eTq≈£î n+<äq+‘· m‘·TÔ≈£î ô|]>±sTT. ˇø£ s√Eq Ä
ø=eTà\ìï+{Ïì ø={Ϻy˚kÕÔ+. Ç+ø± #Ó≥Tº e÷Á‘·+ n˝≤π> ñ+~. ø=~›
s√E\ ‘·sê«‘· eT∞fl ø=‘·Ô ∫>∑Tfi¯ófl y˚dæ ø=eTà\T edü÷ÔH˚ ñ+{≤sTT.
n˝≤π> @<√ ˇø£ e÷s¡Z+ <ë«sê eTq≈£î ø£*π> Ä˝À#·q\qT`uÛ≤eq\qT
ìs√~Û+#·e#·TÃ. ø±ì nVü≤+uÛ≤eq e÷Á‘·+ n˝≤π> $T–* b˛‘·T+~.
ø£qTø£ n~ eT∞¢ nH˚ø£ uÛ≤eq\qT`Ç<ä+uÛ≤eq\qT ø£~*dü÷HÔ ˚ ñ+≥T+~.
eT] eTqdü‡+fÒ @$T{Ï? eè‘·j Ô ÷Ó eTq: nHêïs¡T >∑qTø£
Ç<ä+uÛ≤eq\˙ï eTqùd‡. eT] Ç<ä+uÛ≤eq\ìï+{Ïì ìs√~ÛùdÔ eTqdüT‡qT
ìs√~Û+∫qfÒH¢ ê? Ä˝À#·q\˙ï Ä–b˛‘˚ eTqdüT‡ q•+∫qfÒH¢ ê? eTqdüT‡
˝ÒqfÒH¢ ê? ø±<äT. nì ô|’ $X‚w¢ Dü e\¢ ‘Ó\TdüT+Ô ~. n+fÒ nìï eè‘·T\Ô qT,
uÛ≤eq\qT ìs√~Û+∫Hê yê{ÏøÏ Ä<Ûës¡yTÓ qÆ nVü≤+eè‹Ô ˝Ò<ë nVü≤+uÛ≤eq
ñqï~ >∑qTø£ eTqdüT‡ Ç+ø± ñqïfÒ¢. n+fÒ Bìì ã{Ϻ eTq≈£î @+
ns¡ › + ne⁄‘· T qï~? nVü ≤ +eè‹Ô j ˚ T eTqdü T ‡ nì. nVü ≤ +eè‹Ô
ñqï+‘·es¡≈£L eTqdüT‡ ñqïfÒ¢ ` Ä˝À#·q\TqïfÒ¢. nVü≤+eè‹Ô b˛‘˚H˚
eTqdüT‡ b˛sTTq≥T¢`˝Òq≥T¢. ø£qTø£ eTqdü‡+fÒ nVü≤+eè‹Ôj˚T.
ø±ø£b˛‘˚ nH˚ø£ Ä˝À#·q\T b˛sTT ˇø£ÿ Ä˝À#·q
e⁄+&É≥+ ø±düÔ u…≥sY. nH˚ø£ Ä˝À#·q\ e\¢ nXÊ+‹, n\»&ç, Ä+<√fi¯q.
ø£qTø£ eTT+<äT yê{Ïì ìs√~Û+#ê*. |ü~eT+~ #˚‘· ‘·qTï\T ‹q≥+
 -104-
ø£Hêï ˇø£ÿ&ç #˚‘· ‹q≥+ eT+∫~ ø£<ë! ◊‘˚ eTq≈£î ø±e\dæ+~ eTqdüT‡
˝Ò≈£î+&Ü b˛e≥y˚T. n+fÒªnVü≤+uÛ≤eqµ ≈£L&Ü b˛e≥y˚T. <ëìøÏ
e÷qdü+‘·TøÏ+? nH˚ $#ês¡D≤e÷s¡Zy˚T dü]jÓÆTq dü÷{ÏjÓÆTq e÷s¡Z+.
eTq≈£î ø±e\dæ+~ eTH√\j·T+ ø±<äT— eTH√HêX¯q+
nì Ç+‘·≈£î eTT+<˚ ‘Ó\TdüT≈£îHêï+. Ç<ä+uÛ≤eq\˙ï ‘=\–b˛sTTHê
yê{ÏøÏ Ä<Ûës¡yÓTÆq nVü≤+uÛ≤eq n˝≤π> ñqï|ü⁄Œ&ÉT eT∞fl eT∞fl
Ç<ä+uÛ≤eq\T ø£<Tä \T‘·÷H˚ ñ+{≤sTT nì ‘Ó\TdüT≈£îHêï+. ø£qTø£ jÓ÷>∑+
<ë«sê` n+fÒ ÁbÕDã+<Ûqä + <ë«sê eTH√\j·T+ e÷Á‘·+ kÕ~Û+#êeTT.
n+fÒ nìï Ç<ä+uÛ≤eq\T Ä|ü>∑*>±y˚T>±ì nVü≤+uÛ≤eq n˝≤π> ñ
qï~ nì. n˝≤>±≈£î+&Ü C≤„q+ <ë«sê`n+fÒ @ø£∫+‘·q+ ˝Ò<ë $#ês¡D
<ë«sê eTH√HêX¯q+ kÕ~Û+#êeTT ` n+fÒ nìï uÛ≤eq\≈£î Ä<Ûës¡yÓTÆq
nVü≤+uÛ≤eq ≈£L&Ü ‘=\–b˛sTT+~ ` nì uÛ≤e+. ø£qTø£ eTqdüT‡
q•+#ê\+fÒ ` eTqdüT‡ ˝Ò≈£î+&Ü b˛yê\+fÒ nVü≤+ uÛ≤eq
‘=\–b˛yê*. nVü≤+ uÛ≤eq ‘=\>±\+fÒ C≤„qe÷s¡Zy˚T ` $#ês¡D
e÷s¡Zy˚T dü÷{ÏjÓÆTq e÷s¡Z+.
`eT] á nVü≤+uÛ≤eq ` H˚qT nH˚ uÛ≤eq m˝≤
b˛‘·T+~? 19e XÀ¢ø£+˝À.
`á nVü≤+uÛ≤eq m˝≤ b˛‘·T+<√ Ä ñbÕj·÷ìï #ÓãT‘·THêïs¡T.
XÀ¢ˆˆ nVü≤eTj·T+ ≈£î‘√ uÛÑe‹ ∫q«‘·:ˆ
nsTT |ü‘·‘·´Vü≤+ ì» $#ês¡D+ ˆˆ `19
Á|ü‹|ü<ës¡∆+ :nj·T+ nVü≤+ R á nVü≤+ uÛ≤eq, ≈£î‘·: R mø£ÿ&É,
uÛÑe‹ R |ü⁄&ÉT‘·Tqï~ (nì), ∫q«‘·: R yÓ‹øÏqf…Æ¢‘˚, nsTTnVü≤+|ü‘·‹
R á nVü≤+uÛ≤eq |ü&bç ˛‘·T+~, ì» $#ês¡D+ R Ç<˚ ì»yÓTqÆ $#ês¡D
` Ä‘·à $#ês¡D.
 -105-
uÛ≤e+ : á (nVü≤+uÛ≤eq) H˚qT nH˚ Á|ü<eäÛ T ‘·\+|ü⁄ mø£ÿ&É |ü⁄&ÉT‘·Tqï<√
yÓ‹øÏqf…Æ¢‘˚ n~ |ü&çb˛‘·T+~. Ç<˚ ì»yÓTÆq $#ês¡D ` Ä‘·à $#ês¡D.
yê´K´ :e÷qdü+‘·TøÏ+? eTqdü‡+fÒ @$T{Ï? nì Á|üXï¯ y˚dTü ø=ì $#ês¡D
#˚ùdÔ eTqdüT‡ ˝ÒH˚ ˝Ò<äì ‘Ó\TdüTÔ+<äì 17e XÀ¢ø£+˝À ‘Ó\TdüT≈£îHêï+.
ndü\T eTqdü+fÒ @$T{À 18e XÀ¢ø£+˝À ‘Ó*bÕs¡T. eTqdüT n+fÒ
Ä˝À#·q˝Òqì, á Ä˝À#·q\T ¬s+&ÉT s¡ø±\ì, n$ 1) Ç<ä+ uÛ≤eq\T
2) nVü≤+uÛ≤eq nì ‘Ó\TdüT≈£îHêï+. n+‘˚>±ø£ Ç<ä+ uÛ≤eq\˙ï
Á|ü|ü+#êìøÏ #Ó+~qeì, n$ nH˚ø£+ nì, nìï Ç<ä+ uÛ≤eq\qT
|üP», »|ü+, jÓ÷>∑+ yÓTT<ä˝…’q kÕ<Ûäq\ <ë«sê b˛>=≥Tºø√e#·TÃqì,
ø±ì nìï Ç<ä+ uÛ≤eq\T b˛sTTHê yê{ÏøÏ Ä<Ûës¡yÓTÆq nVü≤+uÛ≤eq
e÷Á‘·+ n˝≤π> $T–*b˛sTT ñ+≥T+<ä˙ ≈£L&Ü ‘Ó\TdüT≈£îHêï+. á
nVü≤+uÛ≤eq ñqï+‘·es¡≈£î eT∞fl eT∞¢ Ç<ä+uÛ≤eq\T ø£<äT\T‘·÷H˚ ñ
+{≤sTT. n\»&ÉT\T, Ä+<√fi¯q\T, <äT:U≤\T ø£\T>∑T‘·÷H˚ ñ+{≤sTT.
ø£qTø£ á nVü≤+uÛ≤eqqT b˛>=≥Tºø√yê*? m˝≤ b˛>=≥Tºø√yê˝À á
XÀ¢ø£+˝À ‘Ó*j·TCÒdüTÔHêïs¡T. @eTì?
ªªnj·T+ nVü≤+ ≈£î‘·: ∫q«‘·:µµ á ªH˚qTµ mø£ÿ&É qT+&ç
|ü⁄&ÉT‘·TqïB nì yÓ‘ø· ±*. n˝≤ yÓ‘ø· ≥£ + yÓTT<ä\Tô|&ç‘˚ á nVü≤+uÛ≤eq
` ªH˚qTµ nH˚ uÛ≤eq ÄX¯Ãs¡´ø£s+¡ >± |ü&bç ˛‘·T+~. Ç<˚ ì»yÓTqÆ $#ês¡D
` Ä‘·à $#ês¡D n+≥THêïs¡T eTVü≤]¸.
ªnj·T+ nVü≤+µ á ªH˚qTµ n+≥THêïs¡T. @ ªH˚qTµ? @<√ ˇø£
ñbÕj·T+‘√ ` |üP», »|ü+, ∫+‘·q+, ÁbÕD ã+<Ûäq+ yÓTT<ä˝…’q @<√
ˇø£ kÕ<Ûäq düVü‰j·T+‘√ nìï Ç<ä+uÛ≤eq\T, nìï dü+ø£˝≤Œ\T,
Ä˝À#·q\T Ä–b˛sTTq ‘·sê«‘·, á Ä˝À#·q\q≈£î Ä<Ûës¡+>± $T–*
ñqï ˇπø ˇø£ÿ ªH˚qTµ nH˚ uÛ≤eq ` nVü≤+uÛ≤eq @<Ó’‘˚ ñ+<√ Ä
 -106-
ªH˚qTµ. ø£qTø£ eTq+ $#ês¡D #Ój·T´e\dæ+~ @ H˚qTH√ C≤Á>∑‘·Ô>±
>∑eTì+#ê*. nìï ‘·\+|ü⁄\≈£î Ä<Ûës¡yÓTÆq Á|ü<ÛäeT ‘·\+|ü⁄ ªH˚qTµ nH˚
‘·\+|ü⁄. á ªH˚qTµ nH˚ ‘·\+|ü⁄qT ` nVü≤+uÛ≤eqqT |ü≥Tºø√e≥+
n+‘· ‘˚*¬ø’q $wüj·T+ ø±<äT. bÕ<äs¡dü+˝≤ C≤]b˛‘·T+~. n˝≤>∑ì
e~˝ÒùdÔ áH˚qT nH˚ ‘·\+|ü⁄ nH˚ø£ ‘·\+|ü⁄\≈£î, Ä˝À#·q\≈£î ø±s¡DyÓTÆ
eTqqT á düTK<äT:U≤\‘√ ≈£L&çq Á|ü|+ü #·+˝À ã+~ÛdTü +Ô ~. Äq+<ëìøÏ
<ä÷s¡+ #˚düTÔ+~. m+‘·es¡≈£î á nVü≤+uÛ≤eq ` H˚qT nH˚ ‘·\+|ü⁄ ñ
qï<√ n+‘·es¡≈£î eTq≈£î <äT:U≤\T, u≤<Ûä\T, uÛÑj·÷\T ‘·|üŒe⁄.
ˇø£#√≥ ˇø£ dü÷ÿ\T >∑<äT\T ‘·>∑\ã&çb˛‘·Tqï$. n˙ï
|üP]bÕø£˝.Ò n˙ï n+≥Tø=ì eT+&çb˛‘·THêïsTT. {°#s· T¡ ,¢ |æ\\¢ T n+<äs÷¡
uÛÑj·T+‘√ |üs¡T>∑T\T rdüT≈£î+≥÷ ãj·T≥|ü&ܶs¡T. bÕø£\˙ï |üP]Ô>±
‘·>\∑ ã&ç b˛j·÷sTT. |æ\\¢ +<ä]˙ á s√E≈£î ã&ç ˝Ò<Tä Çfi¯≈¢ î£ yÓ[b¢ ˛+&ç
nì {°#·s¡T¢ #ÓbÕŒs¡T. n+<äs¡÷ dü+‘√wü+‘√ m>∑Ts¡T≈£î+≥÷ Çfi¯fl≈£î
yÓfió¯ ‘·THêïs¡T. n+‘·˝À ÄÁ‘√eq ˇø£ kÕ<ÛTä e⁄ edüTHÔ êï&ÉT. n‘·&TÉ {°#s· T¡ ‘√
ªu≤ã÷µ @$T{Ï? @+ »]–+~? |æ\¢\+‘ê n˝≤ m>∑Ts¡T≈£î+≥÷
yÓfi¯óÔHêïπs$T{Ï? nHêï&ÉT. dü÷ÿ\T bÕø£\˙ï ‘·>∑\ã&ç b˛sTTHêjYT,
n+<äTe\¢ ôd\e⁄ Ç∫à Ç+{ÏøÏ bıeTàHêï+. n+<äTπø n+<äs¡÷
m>∑Ts¡T≈£î+≥÷ yÓfi¯ó‘·THêïs¡T nHêï&ÉT {°#·s¡T. n<˚$T≥+&û! yêfi¯¢ø£+‘·
Äq+<ä+ m+<äT≈£î? nHêï&ÉT. n+‘˚q+&ç yêfi¯¢øÏ ùd«#·Ã e∫Ã+~ >∑<ë!
s√p ø±¢dTü ˝À ≈£Ls√Ãu…{ºÏ bÕsƒê\T #ÓãT‘ê+ >∑<ë! Çyê«fi¯ á ã+~U≤Hê
‘·|Œæ +<äì Äq+<ä+. |ü{ºÏ ñ+∫‘˚ <äT:K+, e~*ô|&ç‘˚ Äq+<ä+ |æ\\¢ ≈£î.
Ç|üŒ{Ï |æ\¢\ rπs n+‘·˝…+&ç, yêfi¯fl≈£î #·<äTe⁄ MT<ä ÁX¯<ä∆ ñ+&É<äT
nHêï&ÉT {°#·s¡T. n+‘·˝À <ä÷s¡+>± #Ó≥TºÁøÏ+<ä ≈£Ls=Ãì @&ÉTdüTÔqï
u≤\TDÏí #·÷|æ Ä kÕ<ÛäTe⁄, n&ÉT>√q+&ç Ä u≤\T&ÉT e÷Á‘·+
 -107-
Äq+~+#·≥+ ˝Ò<äT, ô|’>± <äT:K|ü&ÉT‘·THêï&ÉT. n‘·&çøÏ #·<äTe⁄ MT<ä
m+‘· ÁX¯<√∆ bÕ|ü+! nHêï&ÉT. ªn+‘·ÁX¯<ä∆ >∑\ yê&Óe&É÷ Çø£ÿ&É ˝Ò&˚!
nsTTHê n&ç– #·÷<ë›+ nì yê&ç <ä>sZ∑ ø¡ =∫à m+<äT≈£îsê @&ÉTdüTHÔ êïe⁄?
nì n&ç>±s¡T. <ëìøÏ yê&ÉT @+#˚<ë›eT+&ç dü÷ÿ\T bÕø£\T ‘·>∑\ã&ç
b˛j·÷j˚T >±ì {°#·s¡T Áã‹πø ñHêï&ÉT >∑<ä+&û. πs|ü⁄ á #Ó≥Tº ÁøÏ+<˚
≈£Ls√Ãu…{Ϻ bÕsƒê\T #ÓãT‘ê&ÉT. á e÷Á‘·+ <ëìøÏ Äq+<ä+ m+<äT≈£î?
nHêï&ÉT. n˝≤π> bÕø£\˙ï b˛sTTHê {°#s· T¡ ñ+fÒ bÕsƒê\ u≤<Ûä ‘·|Œü q≥T¢
nìï Ä˝À#·q\T b˛sTTHê á ªH˚qTµ nH˚ uÛ≤eq ñ+fÒ á Á|ü|ü+#·+
jÓTTø£ÿ ndæú‘·«+ >±ì, Bìe\¢ ø£*π> u≤<Ûä\T ø±ì ‘·|üŒe⁄. kÕ<Ûä≈£î&ÉT
Á|üj·T‘·ï+‘√ nìï Ä˝À#·q\qT Ä|æy˚j·T>∑\T>∑T‘ê&˚ >±ì á ªH˚qTµ
nH˚ Á|ü<ÛäeT ‘·\+|ü⁄qT ` nVü≤+uÛ≤eqqT m˝≤ ‘=\–+#·Tø√yê˝À
‘Ó*j·Tø£ ‹ø£eTø£|ü&É‘ê&ÉT. Çø£ÿ&˚ ñ|üìwü‘Y Á>∑+<Ûë\T, eTVü‰‘·Tà\T,
>∑Ts¡Te⁄\T #˚sTT n+~+#ê*. e÷s¡+Z #·÷bÕ*. n+<äTøπ Çø£ÿ&É ñbÕj·T+
#ÓãT‘·THêïs¡T. á ªnVü≤+eè‹Ôµ ` H˚qT nH˚ uÛ≤eq mø£ÿ&É |ü⁄&ÉT‘·Tqï<√
nì yÓ‹øÏ‘˚, $#ês¡D #˚ùdÔ á ªH˚qTµ nH˚ uÛ≤eq |ü&çb˛‘·T+~. Ç<˚
ì»yÓTqÆ Ä‘·à $#ês¡D nì. ø£qTø£ Ç˝≤ ªH˚qTµ jÓTTø£ÿ |ü⁄≥Tºøq£ T yÓ<Tä ≈£î‘·÷
b˛yê*. n|ü&˚ n~ |ü&çb˛‘·T+~ ÄX¯Ãs¡´ø£s¡+>±.
`á e÷s¡Z+ eTVü≤]¸jÓTTø£ÿ dü«+‘·e÷? ˝Òø£ XÊÁdüÔ Á|üe÷D+ ñ
qï<ë? ªªkÂuÛ≤>∑´ \øÏÎ ñ|üìwü‘Yµµ˝À Ç˝≤ ñ+~.
eT+ˆˆ nVü≤+uÛ≤e+ |ü]‘·´»´ »>∑‘Y uÛ≤e+ n˙ <äèX¯+ˆ
ì]«ø£˝ÒŒ dæú‘√$<ë«Hé uÛÑ÷jÓ÷Hê|ü´qTXÀ#·‹ˆˆ
`nìï uÛ≤yê\T e~*b˛sTTq ‘·sê«‘· $T–* ñ+&˚ á
nVü≤+uÛ≤eqqT |ü]‘·´»´ ` e<ä\>∑*–‘˚ »>∑<들e+ ≈£L&Ü n<äèX¯´yÓTÆ
b˛‘·T+~. »>∑‘YuÛ≤eq ‘=\–‘˚ Çø£ $T–˝Ò~ ì]«ø£\Œ dæú‘˚. m{Ϻ
 -108-
$ø£˝≤Œ\T, uÛ≤eq\T ˝Òì uÛ≤yêr‘· dæú‹j˚T. n{Ϻ dæú‹ì bı+~q
$<ë«+düT&ÉT uÛÑ÷j·T: ` ‹]– <äT:œ+#ê*‡q |üì˝Ò<äT. Ç|üŒ{Ï <ëø±
»>∑<들eq e\¢ <äT:U≤\T. n$ ‘=\–q|ü&ÉT XÊX¯«‘· Äq+<ä+˝ÀH˚ ñ
+&çb˛‘ê&ÉT. ø£qTø£ Ç~ ÁX¯ó‹ düeTà‘·+.
njÓ÷´! á ªH˚qTµ nH˚ uÛ≤eq ≈£L&Ü e~*+#·T≈£î+fÒ m{≤¢q+&ç.
@<√ bı+<ë\ì Ç˝≤+{Ï #√≥¢≈£î edüTÔ+{≤+. n˙ï b˛>=≥Tºø√eTì
MTs¡T #ÓãT‘ês¡T ` nì #ê˝≤ eT+~ uÛÑj·T|ü&É‘ês¡T. Ç<ä+‘ê dü¬s’q
ne>±Vü≤q ˝Òø£b˛e≥+ e\¢H˚. eTq+ b˛>=≥Tº≈£î+≥Tqï~ <äT:U≤\≈£î
ø±s¡DyÓTÆq eTqdüT‡H˚ nì Á>∑Væ≤+#ê*.
`á ∫es¡≈£î $T–*q nVü≤+uÛ≤eqqT ≈£L&Ü b˛>=≥Tº≈£îqï
‘·sê«‘· @+ $T–* ñ+≥T+~?
XÀ¢ˆˆ nVü≤$T HêX¯uÛ≤»´Vü≤ eTVü≤+ ‘·j·÷ˆ
düTŒ¤s¡‹ Vü≤è‘Y dü«j·T+ |üs¡eT|üPs¡í dü‘Yˆˆ `20
Á|ü‹|ü<ës¡+∆ :nVü≤$T HêX¯u≤Û õ R ªnVü≤+µ uÛ≤eq HêX¯qyÓTbÆ ˛>±, nVü≤+
nVü≤+‘·j·÷ R H˚qT H˚qT n+≥÷ dü‘·´yÓTÆq H˚qT, Vü≤è‘Y R
Vü≤è<äj·TeTTq+<äT, dü«j·T+ düTŒ¤s¡‹ R dü«j·T+>± Á|üø±•düTÔ+~, |üs¡eT
|üPs¡í dü‘Y R n<˚ nìï+{Ï ø£qï ÁX‚wüºyÓTÆq, nK+&ÉyÓTÆq dü‘Y dü«s¡÷|ü+.
uÛ≤e+ : nVü≤+ uÛ≤eq HêX¯qyÓTÆ b˛sTTq|ü&ÉT ÁX‚wüºeTT, nK+&ÉeTT
nsTTq dü‘Y dü«s¡÷|ü+ H˚qT H˚qT n+≥÷ Vü≤è<äjT· eTT q+<äT dü«j·T+>±
Á|üø±•düTÔ+~.
yê´K´ :ªnVü≤$T HêX¯u≤Û õµ á nVü≤+uÛ≤eq (JyêVü≤+ø±s¡eTT) ` ªH˚qTµ
nH˚Á|ü<ÛäeT ‘·\+|ü⁄ HêX¯qyÓTÆ‘˚ Çø£ @+ $T–* ñ+≥T+~? H˚qT H˚qT
nH˚ |üs¡eT |üPs¡ídü‘Y s¡÷|ü+ dü«j·T+>± Á|üø±•düTÔ+~. Ç<˚$T≥+&û!
Ç|üŒ{Ï <ëø± nìï Ç<ä+uÛ≤eq\≈£î Ä<Ûës¡yÓTÆq nVü≤+uÛ≤eq ` ªH˚qTµ
 -109-
nH˚ uÛ≤eq b˛>=≥Tºø√yê\Hêïs¡T. n+<äTø√dü+ á H˚qT nH˚ uÛ≤eq
mø£ÿ&É |ü⁄&ÉT‘·T+<√ yÓ‘·ø£eTHêïs¡T. n˝≤ yÓ‹øÏ‘˚ ªnVü≤+µ uÛ≤eq ` á
H˚qT |ü&çb˛‘·T+~ nHêïs¡T. eT] Ç~ |ü&çb˛sTTq ‘·sê«‘· Çø£
$T–˝Ò<˚$T{Ï? n+fÒ eT∞fl H˚qT`H˚qT n+≥THêïs¡T. Ç+ø£ m|üŒ{Ïø° á
H˚qT e<ä\<ë? n+fÒ ` yÓTT<ä{Ï ªH˚qTµ JyêVü≤+ø±s¡+ ` nVü≤+eè‹Ô.
n~ n|ü]|üPs¡íyÓTÆq~. dü‘Y ø±<äT. $T<Ûä´. <ëìe\¢H˚ nìïs¡ø±\ Ç<ä+
uÛ≤eq\T, yê{Ï e\¢ <äT:U≤\T. ø±ì Ä ªH˚qTµ |ü&çb˛sTTq ‘·sê«‘·
dü«j·T+>± ‘·q+‘·≥ ‘êqT Á|üø±•+#˚ á ªH˚qTµ dü‘·´yÓTÆq H˚qT. Ç~
C≤„q dü«s¡÷|ü+. dü‘Ys¡÷|ü+,nK+&ÉeTT, |ü]|üPs¡íeTT nsTTq XÊX¯«‘·
edüTÔe⁄. ÁX‚wüºyÓTÆq |üs¡edüTÔe⁄. á ªH˚qTµH˚ s¡eTD eTVü≤]¸ ª‘êqTµ nì
ù|s¡Tu…{Ϻ |ü\T≈£î‘·T+{≤s¡T. Ç<˚ düTwüß|æÔ˝À nìï uÛ≤eq\T, eTqdüT‡
n+‘·yÓTÆHê Á|üø±•dü÷Ô ñ+&˚~. ø±ø£b˛‘˚ nø£ÿ&É eTqdüT‡ \j·TyÓTÆq<˚
‘·|üŒ q•+#·˝Ò<äT ø£qTø£ eT∞fl eTqdüT‡, <ëì‘√ bÕ≥T á »>∑‘·TÔ
düTK<äT:U≤\T n˙ï |ü⁄≥Tºø=düTHÔ êïsTT. Ç|ü&ÉT Á|üjT· ‘·ï+‘√ ` $#ês¡D‘√,
á ªnVü≤+µuÛ≤eqqT HêX¯q+ #˚ùdÔ Ä kÕúq+˝À ‘êqT (Ä‘·à) H˚qT H˚qì
dü«j·T+>± Á|üø±•düTÔ+~. Ç<˚ Ä‘·àkÕø屑êÿs¡+, Ä‘·à<äs¡Ùq+. ì»+>±
Ä‘·à<äs¡Ùq+ nH˚e÷≥ ô|<ä› ‘·|ü. m+<äTø£+fÒ Ä‘·àqT <ä]Ù+#·≥+
kÕ<Û´ä eTj˚T´ |üìø±<äT. ˇø£ >∑èVü≤düT&ú TÉ |ü]|üPsêíq+<äkÕ«$T e<ä≈› î£ e∫Ã
Ä‘·à <äs¡Ùq+ ø±yê\Hêï&ÉT. <ëìøÏ kÕ«$T ªª˙¬ø|ü&É÷ Ä‘·à <äs¡Ùq+
ø±<äT b˛!µµ nHêï&É≥. bÕ|ü+ Ä nuÛ≤>∑T´&ÉT nqedüs¡+>± á kÕ«$Tì
ø£~*+#êqT. XÊ|ü+ ô|{Ϻq≥T¢>± ø£dæsê&˚. n+<äTπø kÕ«eTT\‘√qT,
bÕeTT\‘√qT ùdïVü≤+ #Ój·T´≈£L&É<ä+{≤s¡T nì u≤<Ûä|ü&ÉT‘·THêï&ÉT.
n|ü&Üj·Tq n‘·&ç‘√ nHêï&ÉT, Ä‘·à nH˚~ ˇø£ edüTÔe⁄ ø±<äT
<ä]Ù+#·{≤ìøÏ, n~ <äèX¯´eT÷ ø±<äT. n~ ˙#˚ #·÷&Éã&˚ edüTÔy˚ nsTT‘˚
 -110-
|ü]$T‘·yÓTÆq<˚ ne⁄‘·T+~. |ü]$T‘·yÓTÆq~ q•düTÔ+~. q•+#˚ <ëìì
Ä‘·à nì m˝≤ n+{≤+? n~ @ø£+, n<ä«j·T+, düs¡« yê´|üø£+. n~
˙ø£Hêï y˚s¡Tø±<äT. ø£qTø£ y˚s¡T>± <ëìì <ä]Ù+#·˝Òe⁄. n~ H˚H˚qì
nqTuÛeÑ + ø£\>±*. nC≤„q+ ‘=\>±*. n+‘˚ nHêï&ÉT. á nVü≤+uÛ≤eq
q•+#·≥eT+fÒ nC≤„q+ ‘=\–b˛e⁄fÒ. nC≤„q+ ‘=\–b˛‘·Tqï+<äT≈£î
me¬sH’ ê <äT:œkÕÔsê? n|ü\˙ï s¡<b›’Ó ˛‘·THêïj·Tì me¬sH’ ê u≤<Û|ä &ü ‘É êsê?
ø£qTø£ á nVü≤+uÛ≤eq q•ùdÔ Äq+~+#ê*.
nsTT‘˚ á nC≤„ q + m|ü  &É T q•dü T Ô + ~? á
nVü≤+uÛ≤eq m|ü&ÉT ‘=\–b˛‘·T+~? πøe\+ $#ês¡D e\¢H˚. @
nq´yÓTÆq kÕ<Ûäq\ e\¢ Ç~ ‘=\–b˛<äT. |üP», j·T»„+, <ëq<Ûäsêà\T
yÓTT<ä˝…’q ø£s¡à\ e\¢>±ì, »|ü+, <Ûëq´+ yÓTT<ä˝…’q kÕ<Ûäq\ e\¢ >±ì,
ÁbÕD≤j·÷eT+ yÓTT<ä˝…’q Á|üÁøÏj·T\ e\¢ >±ì á nVü≤+uÛ≤eq
‘=\–b˛<äT. á kÕ<Ûqä \˙ï ø=ìï Á|üÁøÏjT· \T e÷Á‘·yT˚ . düV‰ü j·Tø±s¡T\j˚T´
Á|üÁøÏj·T\T e÷Á‘·y˚T. eT] <˚ì e\¢ ‘=\–b˛‘·T+~?
á nVü≤+eè‹Ô n+fÒ @$T{Ï? Bì |ü⁄≥Tºø£kÕúq+ @~?
nì yÓ‘·ø£≥+ e\¢H˚ ` ì» $#ês¡D+ e\¢H˚ Ç~ |ü&çb˛‘·T+~. >∑+≥\
ø=B› ì]«ø£\Œ düe÷~Û˝À ≈£Ls¡TÃ+<ë+ nì Á|üj·T‘·ï+ #˚dæHê |òü*‘·+
ñ+&É<äT. nC≤„q+ ‘=\>±*. n|ü&˚ Ä‘·à<äs¡Ùq+. eTqdüT‡ jÓTTø£ÿ
|ü⁄≥Tºø£ #√≥T j˚T~? nì $#ês¡D #˚ùdÔH˚ eTq eTqdüT‡ (nVü≤+uÛ≤eq)
HêX¯qeTÚ‘·T+~. s√E≈£î 24 >∑+≥\ #=|üq 365 s√E\T <Ûë´q+
#˚dæHê, »|ü+ #˚dæHê Ç<ä+uÛ≤eq\T ‘=\–b˛‘êj˚T >±ì nVü≤+uÛ≤eq
b˛<äT, Ä‘·à<äs¡Ùq+ ø±<äT. kÕ<Ûä≈£î&ÉT kÕ<Ûäq #·‘·Twüºj·T dü+|üqTï&Ó’,
n~Ûø±]jÓÆT ñ+fÒ, ‘·–q ÁX¯<ä∆ #·÷|æùdÔ dü<äTZs¡Te⁄ <ë«sê y˚<ë+‘·
uÀ<Ûä$+≥÷ $+≥÷ ñ+&É>±H˚ n‘·&çø°dæú‹ dü<√´|òü\+>± \_ÛdüTÔ+~.
 -111-
ˇø£ y˚fi¯ n{Ϻ ns¡Ω‘·\T ˝Òì yê&Ó’‘˚ yê{Ïì dü+bÕ~+#·{≤ìπø
»|ü<ëÛ ´Hê<äT\T. M{Ï <ë«sê ns¡Ω‘· dü+bÕ~ùdÔ $#ês¡D #˚jT· >∑\T>∑T‘ê&ÉT.
Ç˝≤ nVü≤+uÛ≤eq jÓTTø£ÿ eT÷˝≤ìï yÓ‹øÏ‘˚ n~
|ü&çb˛‘·T+~. n~ |ü&çb˛‘˚ ` q•+∫b˛‘˚ Ä‘·à nH˚~ mø£ÿDÏí+#Ó’Hê
edüTÔ+<ë? ˝Ò<äT. n~ dü«j·T+ e´ø£Ô+. n+<äTπø ªªdüTŒ¤s¡‹ Vü≤‘Y dü«j·T+µµ
nHêïs¡T. X¯ó<ä∆ #Ó’‘·q´ dü«s¡÷|üyÓTÆq Ä‘·à ªH˚qT`H˚qTµ n+≥÷ dü«j·T+>±
Á|üø±•düT+Ô ~. esê¸ø±\+˝À dü÷s¡T´&ÉT n|ü&É|ü &É÷ dü]>±Z ø£ì|æ+#·&TÉ .
m+<äTø£+fÒ es¡¸yT˚ |ò÷ü \T ø£|Œü ≥+ e\¢. ì»+>± dü÷s¡T´&ÉT nø£ÿ&É ˝Ò&Ü?
˝Òø£ Á|üø±•+#·≥+ ˝Ò<ë? s¬ +&É÷ø±<äT. dü÷s¡T´&Óøÿ£ &çø° b˛j˚Tyê&É÷ ø±<äT.
yÓ\T>∑T‘·÷ Äs¡T‘·÷ ñ+&˚ yê&É÷ø±<äT. m|ü&É÷ C≤«»«\´e÷q+>±
Á|ü#+· &É øÏsD
¡ ≤\‘√ uÛ≤dæd÷ü HÔ ˚ ñ+{≤&ÉT. ø±ø£b˛‘˚ eTq ø£+{ÏøÏ n&É+¶ >±
y˚T|òü÷\T e#êÃsTT. ø£qTø£ #·÷&É˝Òø£ b˛‘·THêï+. ˇø£ÿ >±* e∫à Ä
y˚T|òü÷\T ‘=\–b˛‘˚ nø£ÿ&É j·T<ÛëÁ|üø±s¡+ dü÷s¡T´&ÉT Á|üø±•dü÷Ô
ø£ì|ækÕÔ&ÉT.
n˝≤π> Çø£ÿ&É Ä‘·à dü÷s¡T´&ÉT m|ü&É÷ Á|üø±•dü÷ÔH˚
e⁄+{≤&ÉT. nsTT‘˚ nC≤„qeTH˚ y˚T|ò÷ü \T ø£|Œæ y˚dqæ jYT. Ç|ü&ÉT C≤„qeTH˚
>±* MùdÔ ` á H˚qT mø£ÿ&É |ü⁄{Ï+º ~? ` nH˚ Ä‘·à $#ês¡D yêj·TTe⁄\T
Á|ü#+· &É+>± MùdÔ á nC≤„q y˚T|ò÷ü \T ‘=\–b˛‘êsTT. j·T<ÛëÁ|üø±s¡+>±
Ä‘·à dü÷s¡T´&ÉT dü«j·T+>± Á|üø±•kÕÔ&TÉ . ªªH˚q&É+–q #√≥ H˚qT H˚qqT#·T
‘êqT>± ‘√#·TqT ‘êqT|üPs¡í+ãTµµ ` (s¡eTDeTVü≤]¸).
ø£qTø£ nVü≤+uÛ≤eq b˛yê*, nVü≤+ø±s¡+ q•+#ê*,
eTH√HêX¯q+ »s¡>±*. nVü≤+ø±s¡ HêX¯qeT+fÒ X¯Øs¡eTH√ãT<äT∆\qT
HêX¯q+ #Ój·T´≥+ ø±<äT. yê{Ï‘√ ‘ê<ë‘êà´ìï e<ä\≥y˚T. Hê≥ø£+
nsTTb˛sTTq ‘·sê«‘· q≥T&ÉT y˚cÕìï |üP]Ô>± rùdùdÔH˚ ‘êqT
$T>∑T\T‘ê&ÉT. øÏØ≥+ u≤>∑T+<äH√, Á&Ódt u≤>∑T+<äH√ ñ+#·T≈£î+fÒ ≈£îø£ÿ\T
 -112-
yÓ+≥ã&É‘êjYT.
nqï|üPs√í|üìwü‘Y˝À Ç<˚ $wüj·T+ Á|ükÕÔ$+#·ã&ç+~.
eT+ˆˆ j·÷e‘Y düs¡«+ qdü+X¯´ø£Ô+ ‘êe‘Y Ä‘êàq\uÛÑ´‘˚ˆ
düs¡«edüTÔ |ü]‘ê´π> X‚wü Ä‘˚à‹ø£#·Ã‘˚ˆˆ
düeTkÕÔ˙ï e<ä\q+‘· es¡≈£î Ä‘êàqTuÛÑ÷‹ ø£\>∑<äT.
nìï+{Ïì ‘·´õùdÔ $T–˝Ò~ Ä‘·àj˚T. H˚H˚. mes¡T á H˚qT? m{Ϻ~
n~?
`nVü≤+ eè‹Ô q•+∫q ‘·sê«‘· $T–*q Ä ªH˚qTµ m{Ϻ<√ Ä
H˚qT mes√ ‘Ó*j·TCÒdüTÔHêïs¡T.
XÀ¢ˆˆ Ç<äeTVü≤+|ü<ë 2 _ÛK´eTq«Vü≤+ˆ
nVü≤$T©qπø 2 |ü´\j·T dü‘·Ôj·÷ˆˆ `21
Á|ü‹|ü<ës¡∆+:` nq«Vü≤+Rì‘·´eTT, nVü≤$T©qπø n|æRnVü≤+eè‹Ô
©qyÓTÆq|ü&ÉT (>±&ÛÉìÁ<äj·T+<äT) ≈£L&Ü, n\j·Tdü‘·Ôj·÷R@ H˚qT
\sTT+∫b˛≈£î+&Ü ñ+≥Tqï<√, Ç<ä+R á H˚qT, nVü≤+|ü<äR nVü≤+
nH˚ |ü<äeTT#˚‘·, Ä_ÛK´+R#Ó|üŒã&ÉT#·Tqï~.
uÛ≤e+:` ì‘·´eTT >±&ÛÉìÁ<äj·T+<äT eTq nVü≤+eè‹Ô \sTT+∫
b˛sTTq|üŒ{ÏøÏ @ H˚qT ` |üs¡eT|üPs¡í düÁ<ä÷|ü Ä‘·à \sTT+∫b˛≈£î+&Ü
ñ+≥Tqï<√ Ä H˚qT ªnVü≤+µ nH˚ |ü<ä+ #˚‘· #Ó|üŒã&ÉT#·Tqï~.
yê´K´ :` nVü≤+uÛ≤eq |ü&bç ˛sTTq|üŒ{Ïø° @~ \sTT+#·≈î£ +&Ü ñ+≥T+<√
n<˚ H˚qT. ªnVü≤+µ nH˚ |ü<ä+ #˚‘· #Ó|üŒã&ÉT#·Tqï~. eT] nø£ÿ&Ü H˚qT
nHêï+. Çø£ÿ&Ü H˚qT n+≥THêï+. @$T{Ï á s¬ +{ÏøÏ ‘˚&Ü? (1) nø£ÿ&ç~
ªnVü≤+uÛ≤eqµ ˝Ò<ë ªnVü≤+eè‹Ôµ. Çø£ÿ&É #Ó|æŒ+~ ªnVü≤+µ. á nVü≤y˚T
‘êqT. (2)nVü≤+uÛ≤eq nH˚~ nC≤„q+˝À |ü⁄{Ϻ+~. nVü≤+ m\¢|ü&É÷
C≤„q+˝À ñ+&˚~. (3) nVü≤+uÛ≤eq nH˚ø£ Ç<ä+uÛ≤eq\ |ü⁄≥Tºø£≈£î
Ä<Ûës¡eTe⁄‘·T+~. nVü≤+ nH˚~ @ uÛ≤eq\T ˝Òì uÛ≤eX¯Sq´ dü<들edæ‹ú .
 -113-
(4) nVü≤+uÛ≤eq C≤„q+‘√ q•+∫b˛j˚T~. nVü≤+ m{Ϻ HêX¯q+ ˝Òì~.
#êe⁄|ü⁄≥Tºø£\T ˝Òì ì‘·´ dü‘·´+. (5) nVü≤+uÛ≤eq ø£s¡Ôè‘·«+, uÛÀø£Ôè‘·«+,
Á|üe÷‘·è‘·«+ (H˚qT ‘Ó\TdüT≈£î+≥THêïqT)`M{Ïì ‘·qô|’ ÄbÕ~+#·T
≈£î+≥T+~. nVü≤+ ≈£î ø£s¡Ôè‘·«+ >±ì uÛÀø£Ôè‘·«+>±ì, Á|üe÷‘·è‘·«+ >±ì
@MT ñ+&Ée⁄. á nVü≤+ πøe\+ ì]¢|üÔ+.(6) nVü≤+uÛ≤eq »qqeTs¡D
dü+kÕs¡ #·Áø£+˝À Çs¡Tø√ÿe&ÜìøÏ ø±s¡DeTÚ‘·T+~. ø±ì nVü≤+≈£î
»qqeTs¡D≤\H˚$ ñ+&Ée⁄. n~ ì‘·´+, XÊX¯«‘·+.
á nVü≤+ qT s¡eTDeTVü≤]¸ ª‘êqTµ nì |ü\T≈£î‘·÷
e⁄+{≤&ÉT. n+<äTøπ eTT+<ä{Ï XÀ¢ø±ìøÏ ‘Ó\T>∑T˝À eTVü≤]¸ Ç˝≤ ÁyêXÊs¡T.
ªªH˚ q&É+–q#√≥ ªH˚qTH˚qµqT#·T
‘êqT>±<√#·TqT ‘êqT |üPs¡í+ãTµµ ` nì.
nVü≤+uÛ≤eq nD–q#√≥ H˚qT ` H˚qT n+≥÷ ‘êqT dü«j·T+>±
e´ø£ÔeTe⁄‘·T+~. ‘êqT |üPs¡íeTT nì. (∫‘Y dü«s¡÷|ü+. dü‘Ydü«s¡÷|ü+).
s¡eTDeTVü≤]¸ e<ä›≈£î ˇø£ ∫qï _&ɶ‘√ düVü‰ ˇø£ ‘·*¢
e∫Ã, eTVü≤]¸øÏ qeTdüÿ]+∫+~. Ä _&ɶ eTVü≤]¸ì #·÷∫ ‘ê‘ê ‘ê‘ê
nì |æ*∫+~. <ëìøÏ ‘·*¢ ‘·|ü n˝≤ nq≈£L&É<äT nì _&ɶqT
eT+<ä*+∫+~. n|ü&ÉT eTVü≤]¸ ÄyÓT‘√, m+<äT≈£î Ä _&ɶqT
ø√|üŒ&É‘êe⁄? n+<äT˝À ‘·ù|ŒeTT+~. ndü\T dü‘ê´H˚ï #Ó|æŒ+<˚ Ä _&ɶ.
‘ê ‘ê n+fÒ ‘êqT ‘êH˚ nH˚. nVü≤+uÛ≤eq |ü&çb˛‘˚ $T–˝Ò~ ‘ê‘ê.
|üPs¡« ø±\+˝À ãTÁs¡ø£<∏ä\T MTs¡T $H˚ ñ+{≤s¡T.ªª‘·+<ëHê
‘·+<ëHê ‘êq ‘·+<äHêHêµµ nì bÕ&É‘ês¡T.‘êqT ‘êH˚ ‘êHé ‘êH˚ ‘êH˚
‘êHé ‘êH˚ nH˚ |ü<ë\T ø£*dæ b˛sTTq$. n+‘˚.
@ dü‘´· yÓT‘Æ ˚ yÓ÷&ÉsH¡ é |òõæ ø˘‡≈£î $T+>∑T&ÉT |ü&˝É <Ò √ n<˚ dü‘ê´ìï
|ü⁄sê‘·q ø±\+˝À uÛ≤s¡‘·<˚X¯|ü⁄ Á>±MTD M<ÛäT\˝À ô|<ä›>± #·<äTe⁄ø√ì
yês¡T, nø£ås¡ C≤„q+ ≈£L&Ü ˝Òì yês¡T nsTTq ø£<∏ä≈£î\T bÕ&ÉT≈£î+≥÷
 -114-
e⁄+&˚yês¡T.
n+‘ê q•+∫q <äX˝¯ À @eTT+<√ ‘Ó*j·T≥+ ˝Ò<Tä .<˚ì
qT+&ç á Á|ü|ü|ü+#·+ e∫Ã+<√, <˚ìø±s¡D+>± á Á|ü|ü+#·+ ì*∫
e⁄+<√, mø£ÿ&É Ç<ä+‘ê \j·TeTÚ‘·T+<√ ‘Ó\TdüTø√˝Òø£ ªªdüyTé ‹+>¥ nHéH√Hé
áCŸ &É÷sTT+>¥µµnì #Ó|æŒ ôd’Hé‡ e~*y˚dæq #√≥ uÛ≤s¡rj·T y˚<ë+‘·+
#ÓãT‘·Tqï~.
me«ì#˚ »ì+#·T »>∑yÓTe«ì˝À|ü\ qT+&ÉT ©qyÓTÆ
me«ìj·T+<äT &ç+<äT |üs¡y˚TX¯«s¡T&Óe«&ÉT eT÷\ø±s¡D+
u…e«&ÉHê~ eT<Ûä´\j·TT&Óe«&ÉT düs¡«eTT‘êqjÓÆTqyê
&Óe«&ÉT yêì Hê‘·à uÛÑe⁄˙X¯«s¡TH˚ X¯s¡D+ãTy˚&Ó<äHé.
düs¡«eTT nVü≤+ eè‹Ô˝À \j·TyÓTÆ b˛>± Ä nVü≤+eè‹Ô q•+∫q
#√≥ ªH˚qT H˚qTµ n+≥÷ dü«j·T+>± ª‘êqTµ |ü]|üPs¡í dü<és¡÷|ü #Ó’‘·q´+
Á|üø±•düTÔqï~ nì. Ç<˚ $wüj·÷ìï M<ÛäT\˝À ‹]π> ãTÁs¡ø£<∏ä #Óù|Œyês¡T
|ü\T≈£î‘·THêïs¡T. Ç~ ì»+>± ãTÁs¡ø£<∏ä ø±<äT, ãTÁs¡ ñqïyê&ç ø£<∏ä,
ãTÁs¡˝Àì ø£<∏ä, ãTÁs¡˝À ñ+&Ü*‡q ø£<∏ä.
eTqdüT‡˝Àì düeTdüÔ dü+ø£\Œ $ø£˝≤Œ\T Ä–b˛sTTq
‘·sê«‘·, M{Ïì ‘·j·÷s¡T #˚dæq ªnVü≤+uÛ≤eqµ ≈£L&Ü q•+∫ b˛sTTq
‘·sê«‘·, X¯s<¡ èä ‘·Te⁄˝À y˚T|ò÷ü \T ‘=\–q ‘·sê«‘· Äø±X¯+ m˝≤ ìs¡à\+>±
ø£ì|ædTü +Ô <√ n˝≤π> nVü≤+uÛ≤eq nH˚ nC≤„q y˚T|ò÷ü \T ‘=\–q ‘·sê«‘·
Vü≤è<äj÷· ø±X¯+ ìs¡à\+>± ñ+≥T+~. n+‘˚ø±<äT @ø£+>±, n<ä«j·T+>±,
nK+&É+>±, øπ e\+>±, dü‘sY ÷¡ |ü+>±, ∫‘Ys÷¡ |ü+>±, Äq+<ä dü«s¡÷|ü+>±
düeTdüÔeTT ‘êH˚ ◊ uÛ≤dædüTÔ+~. n<˚ dü∫Ã<ëq+<ä dü«s¡÷|ü Ä‘·à#Ó’‘·q´+.
n<˚ ÁãVü≤à+. Ç|üŒ{Ï es¡≈î£ ø£s>Ô¡ ±, uÛÀø£>Ô ±, Á|üe÷‘·>±ñqï nVü≤+uÛ≤eq
nìï uÛ≤eq\qT, ndæú‘ê«ìï b˛>=≥Tºø=ì πøe\ ªnVü≤+µ>± ª‘êqTµ>±
Ä‘·à>± $T–*b˛‘·T+~. Ç|ü&ÉT nø£ÿ&ç qT+&ç #·÷ùdÔ m˝≤ ñ+≥T+~?
 -115-
á »>∑‘·TÔ Je⁄fi¯Sfl m˝≤ ø£ì|ækÕÔs¡T?.........
`Ä ªH˚qTµ ` düÁ<ä÷|ü #Ó’‘·q´+˝À @eTT+~? m˝≤ ñ+≥T+~ n~?
XÀ¢ˆˆ $Á>∑ùV≤+Á~j·T ÁbÕDBÛ‘·eT:ˆ
HêVü≤y˚Tø£ dü‘Y ‘·»®&É+ Vü≤´dü‘Yˆˆ `22
Á|ü‹|ü<ës¡∆+ :$Á>∑Vü≤ R X¯Øs¡+, Ç+Á~j·T R Ç+Á~j·÷\T, ÁbÕD R
ÁbÕD yêj·TTe⁄\T, BÛ R ãT~∆ (eTqdüT‡) ‘·eT: R nC≤„qeTT, nVü≤+ q
R H˚qT ø±<äT, ‘·‘Y R n$ n˙ï, »&É+ R »&ÉyÓTÆq$, Væ≤ R m+<äTø£+fÒ,
ndü‘Y R n$ ndü‘Y ø£qTø£, nVü≤+ R H˚qT, @ø£ dü‘Y R ˇπø ˇø£ÿf…Æq
dü‘Y s¡÷|üeTTqT.
uÛ≤e+ R á X¯Øs¡+, Ç+Á~j·÷\T, ÁbÕD≤\T, eTqdüT‡, ãT~∆, nC≤„q+
Çe˙ï »&ÉyÓTÆq$. H˚qT ø±<äT. m+<äTø£+fÒ n$ ndü‘Y>∑qTø£. H˚qT
@ø£yÓTÆq düÁ<ä÷|ü #Ó’‘·Hê´ìï .
yê´K´ :Ç+‘·es¡≈£î Hê ì» dü«s¡÷|ü+ @<√ ‘Ó\TdüTø√˝Òì nC≤„q+˝À
ñHêïqT >∑qTø£ <˚Vü≤y˚T H˚qT nqT≈£îHêïqT. n+<äTπø <˚Vü‰ìøÏ »ãT“
#˚ùdÔ Hê≈£î »ãT“ #˚d+æ ~ nHêïqT. Ç+Á~j·÷\T H˚qqT≈£îHêïqT. n+<äTøπ
ø£fi¯¢≈£î eTdüø£ eùdÔ Hê≈£î eTdüø£ e∫Ã+~ nì, #Ó$˝À ‘˚&Ü eùdÔ Hê≈£î
#ÓeTT&ÉT e∫Ã+<äì n+≥THêï+. n˝≤π> ÁbÕD≤\T H˚H˚qì uÛ≤$düTÔHêï+.
n+<äTøπ ÁbÕD<Ûsä à¡ yÓTqÆ Äø£*, <ä|Œæ ø£\qT Hê≈£î Äø£*>± ñ+~, <ä|Œæ ø£>±
ñ+~ ` n+≥THêï+. n˝≤π> eTqdüT‡, ãT~∆ H˚H˚qì uÛ≤$düTÔHêï+.
n+<äTπø eTqdüT‡ nXÊ+‹>± ñ+fÒ H˚qT nXÊ+‹>± ñHêïqì, eTqdüT
dü+‘√wü+>± ñ+fÒ H˚qT dü+‘√wü+>± ñHêïqì n+≥THêï+. ãT~∆˝À
yÓ’<ä´ XÊÁdüÔ dü+ã+<Ûä C≤„q+ ñ+fÒ &Üø£ºs¡Tqì, #·≥º dü+ã+<Ûä C≤„q+
e⁄+fÒ ˝≤j·Ts¡Tqì n+≥THêï+.
Ç˝≤ $$<Ûä ñbÕ<ÛäT\‘√ ‘ê<ë‘·à´+ #Ó+~ ny˚ H˚qT
nqT≈£î+≥THêïqT. Ç<ä+‘ê ì»+>± H˚HeÓ s√ ‘Ó\TdüTø√ø£ b˛e≥+ e\¢H.˚
 -116-
nC≤„q+ e\¢H˚. ì»+>± Çy˚M H˚qT ø±H˚ ø±<äT. H˚qT @ø£yÓTÆq dü‘Y
s¡÷|ü#‘’Ó H· ê´ìï. Çe˙ï ndü‘Y s¡÷|üeTT\T. »&É s¡÷|üeTT\T. M≥ìï+{Ïì
H˚qT ‘Ó\TdüT≈£î+≥THêïqT. ‘Ó\TdüTø=H˚ H˚qT ‘Ó*j·Tã&˚yê{ÏøH£ êï m|ü&É÷
y˚sT¡ >±H˚ ñ+{≤qT. |ü⁄düøÔ ±ìï |ü⁄düøÔ e£ Tì ‘Ó\TdüT≈£î+≥THêïq+fÒ |ü⁄düøÔ +£
Hêø£Hêï y˚s¡T>± ñqïfÒº >∑<ë! n˝≤π> á <˚Vü‰ìï, Ç+Á~j·÷\qT,
ÁbÕD≤\qT, eTqdüT‡qT, ãT~∆ì, ∫es¡≈£î nC≤„Hêìï ≈£L&Ü H˚qT
‘Ó\TdüT≈£î+≥THêïqT. ø£qTø£ H˚qT yê≥ìï{Ï ø£Hêï y˚s¡T>± ñqïfÒ¢.
H˚HÓqï{Ïø° n$ø±<äT. n$ H˚qT ø±<äT.n$ n˙ï ndü‘Y. dü‘·´+ ø±<äT.
ô|’>± n$ »&É+ ≈£L&Ü. n$ <äèX¯´+.
ªj·T‘Y <äèX¯´+ ‘·‘Y »&É+µ @~ <äèX¯´yÓ÷, ‘Ó*j·Tã&˚<√, n~
»&ÉyÓTÆq~. ø£qTø£ Hê#˚ ‘Ó*j·Tã&˚ X¯Øs¡+, Ç+Á~j·÷\T, ÁbÕD≤\T,
eTH√ ãT<äT∆\T n˙ï »&ÉeTT˝Ò. #Ó’‘·q´e+‘·+>± ø£ì|ækÕÔj˚T>±ì n$
ì»+>± #Ó’‘·q´+ ø±<äT. ˝…’{Ÿ, bòÕ´Hé ˝≤>± yê{ÏøÏ dü«‘·dæ‡<ä∆ #Ó’‘·q´+
˝Ò<äT. n$ H˚qT nqã&˚ #Ó’‘·Hê´ìï n<Ûës¡+ #˚düTø=ì ñHêïsTT. X¯Øs¡+
ì»+>± #Ó’‘·q´y˚T nsTT‘˚ m|ü&É÷ #Ó’‘·q´+>±H˚ ñ+&Ü*. ø±ì Á|ü‹
X¯Øs¡eTT m|ü&√ ˇø£|ü&ÉT #Ó’‘·q´ s¡Væ≤‘·yÓTÆ b˛‘·Tqï~. ø£qTø£ n~
»&É+. eT]H˚H√`
H˚qT nìï+{Ïì ‘Ó\TdüTø=H˚ yêDÏí. ø£qTø£ ∫‘Y s¡÷|ü #Ó’‘·Hê´ìï,
C≤„q dü«s¡÷|ü⁄DÏí. H˚qT XÊX¯«‘·TDÏí. @ø£yÓTÆq yêDÏí ø£qTø£ dü‘Y s¡÷|ü
#Ó’‘·Hê´ìï. nìïs¡ø±\ Ä˝À#·q\T, Ç<ä+ uÛ≤eq\T, nVü≤+uÛ≤eqô|’
Ä<Ûës¡|ü&ç ñHêïsTT. Ç<ä+uÛ≤eq\T b˛sTTHê nVü≤+uÛ≤eq ñ+~. á
nVü≤+uÛ≤eq jÓTTø£ÿ |ü⁄{Ϻq #√≥T mø£ÿ&É? nì Á|ü•ï+∫ $#ês¡D #˚ùdÔ
nB |ü&çb˛‘·Tqï~. n~ |ü&çb˛sTTq ø£åD+˝ÀH˚ H˚qT H˚qT n+≥÷ dü‘Y
s¡÷|ü#Ó’‘·q´+ dü«j·T+>± Á|üø±•düTÔqï~. á ªH˚H˚µ ì»yÓTÆqH˚qT. Ç<˚
‘êqT. á H˚qT n˙ï \j·TyÓTÆq >±&ÛÉ ìÁ<ä˝À ≈£L&Ü \j·T+ø±≈£î+&Ü
 -117-
e⁄+&çb˛‘·Tqï~. n˝≤ ñ+&É≥+ e\¢H˚ >±&ÛÉ ìÁ<ä˝Àì dæú‹ì, @$T
‘Ó*j·Tì dæ‹ú ì eTq+ y˚T\T≈£îqï ‘·sê«‘· #Ó|Œü >∑\T>∑T‘·THêï+. >±&ÛìÉ Á<ä˝À
n˙ï \j·TyÓTÆ b˛sTTq|ü&ÉT eTTK´+>± eTqdüT‡ ≈£L&Ü \j·TyÓTÆq|ü&ÉT
nø£ÿ&ç nqTuÛyÑ êìï eTqdüT‡ Ç|ü&Ó˝≤ #Ó|Œü >∑\T>∑T‘·Tqï~? n+fÒ n˙ï
\j·TyÓTÆHê nø£ÿ&ç nqTuÛÑyêìï #·÷ùd kÕøÏå ˇø£s¡THêïs¡ì n+^ø£]+#·ø£
‘·|üŒ<äT. ÄkÕøÏåj˚T H˚qT. n+<äTπø n|ü&ÉT Vü‰sTT>± ñqï<äì
#Ó|Œü >∑\T>∑T‘·THêï+. ø£qTø£ H˚qT m\¢|ü &É÷ ñ+≥THêïqT. Á‹ø±\ dü‘´· +.
<˚ùV≤+Á~j·T ÁbÕDeTH√ãT<äT∆\T H˚qT ø±<äT nì
#Ó|Œü {≤ìøÏ eTq nqTuÛeÑ +˝À ãTTEe⁄ @yÓTHÆ ê ñqï<ë? |ü]o*+#·+&ç.
sêÁ‹ ìÁ<ä b˛sTT+~ á <˚V≤ü +. ø£\ e∫Ã+~. Ä ø£\˝À
ˇø£ <˚V≤ü +, <ëìøÏ eÁkÕÔ\T, nìï Ç+Á~j·÷\T, ÁbÕD≤\T, eTH√ãT<äT\∆ T
n˙ï ñHêïsTT. Ä <˚Vü‰ìøÏ Á|üe÷<ä+ »]–+~. s¡ø£Ô+ b˛sTT+~.
Vü ‰ dæ Œ ≥˝Ÿ ˝ À #˚ s êÃs¡ T .m+‘√ u≤<Û ä ø£ * –+~. <ä | æ Œ ø£ nsTTHê
eT+∫˙]e«˝Ò<äT.qs¡T‡\‘√ b˛{≤¢≥ ô|≥Tº≈£îHêïe⁄. Ç+‘·˝À yÓT\T≈£îe
e∫Ã+~. Ç|ü&ÉT ìqTï n&ÉT>∑T‘·THêïqT. Ä <˚Vü≤+ ˙yê? Ä <ä|æŒø£
˙<ë? Ä >±j·÷\T ˙yê? b˛{≤¢&ç+~, u≤<Ûä|ü&ç+~ ˙y˚Hê? nVü≤!
ø±<äT.ø±<äT.ø±<äT. H˚qT ø±<äT. H˚qT @ u≤<Ûä\T ˝Ò≈£î+&Ü Vü‰sTT>±
Á|üøÿ£ MT<äH˚ ñHêïqT n+{≤e⁄. nsTT‘˚ Ç<ä+‘ê ˙e⁄ y˚T\T≈£îqï ‘·sê«‘·H.˚
n˝≤π> á nC≤„Hêedüú˝À, C≤Á>∑<ëedüú˝À á <˚Vü≤,
Ç+Á~j·T, ÁbÕD, eTH√ãT<äT∆\T H˚H˚qì uÛ≤$düTÔHêïe⁄>±ì, nC≤„q+
‘=\–+#·Tø=ì, ˙e⁄ ˙e⁄>±, ‘êqT>± ` Ä‘·à>± ì*∫b˛‘˚ Ç|ü&ÉT
#ÓãT‘êe⁄, Ä <˚Vü≤eTT H˚qT ø±<äT, Ç+Á~j·÷\T H˚qT ø±<äT, ÁbÕD≤\T
H˚qT ø±<äT, ãT~∆ H˚qT ø±<äT, Äø£* <ä|æŒø£\T Hê≈£î ø±<äT. u≤<Ûä\T
<äT:U≤\T Hê≈£î ø±<äT. H˚qT πøe\+>± ñ+&˚ @ø£yÓTÆq düÁ<ä÷|ü #Ó’‘·Hê´ìï
nì. ˙yÓ|ü&É÷ dü∫Ã<ëq+<ä dü«s¡÷|ü⁄&Éy˚. nC≤„q+ #˚‘· ˙e⁄ ø±ì
 -118-
yê{Ïì ˙ô|’ Äs√|æ+#·Tø=ì Ç˝≤ ‘·j·÷s¡j·÷´e⁄ n+‘˚. ø£qTø£ ˙e⁄
ø±ì yê{Ïì ‘=\–+∫, ˙yÓ’q ˙e⁄>±ñ+&çb˛yê*.
ˇø£ •*Œì |æ*∫ >∑+<Ûä|ü⁄ #Óø£ÿ‘√ ø£èwüí $Á>∑Vü‰ìï
#Óø£ÿeTHêïe⁄. ˙ Ç+{À¢H˚ ñqï |üìøÏsêì edüTÔe⁄˝À¢ qT+∫ ˇø£ >∑+<Ûä|ü⁄
yÓTT<äT›qT rdüT¬ø[fl ø£èwüí $Á>∑Vü‰ìï n+<ä+>± #ÓøÏÿ rdüTø=#êÃ&ÉT •*Œ.
ÄVü‰ ! m+‘· n+<ä+>± #Óø±ÿej·÷´, Ç~ <˚ì‘√ #˚XÊe⁄? nHêïe⁄.
<ëìø± •*Œ ˙ Ç+{Ï˝Àì #Óø£ÿ‘√H˚ nHêï&ÉT. ÄVü‰! n+‘· $ø±s¡yÓTÆq
ø=j·T´˝À Ç+‘· n+<ëìï m{≤¢ ì+bÕej·÷´? nHêïe⁄ ! H˚qT n+<ëìï
ì+|ü˝<Ò Tä .n~ n+<äT˝ÀH˚ ñ+~. ø±ø£b˛‘˚ $ø±sêìï rùdXÊqT nHêï&É≥
•*Œ. n˝≤π> ˙e⁄ ø±ì nHê‘·àqT ‘=\–ùdÔ #ê\T n+<äyÓTÆq, Äq+<ä
dü«s¡÷|üyÓTÆq ª˙e⁄µ $T>∑T\T‘êe⁄. Ç<ä+uÛ≤eq\T nVü≤+ uÛ≤eq b˛‘˚
H˚qT H˚qT nH˚ nVü≤+ ` düÁ<ä÷|ü #Ó’‘·q´+ $T>∑T\T‘√+~. eT] Ä
düÁ<ä÷|ü #Ó’‘·Hê´ìï ‘Ó\TdüTø=H˚<Óes¡T?
`<˚ùV≤+Á~j·T eTH√ ãT<ääT∆\qT ìs¡•+∫q ‘·s¡Tyê‘·
$T–*q dü<és¡÷|ü #Ó’‘·Hê´ìï ‘Ó\TdüTø=H˚ <Óes¡T? @ Á|üø±X¯+ e\¢ Ä‘·à
‘Ó*j·Tã&ÉT‘·T+~?`
XÀ¢ˆˆ dü‘·«uÛ≤dæø± ∫‘·ÿ«y˚‘·sê ˆ
dü‘·Ôj·÷Væ≤∫‘Y ∫‘·Ô j·÷Vü≤´Vü≤+ˆˆ `23
Á|ü‹|ü<ës¡∆+ :` dü‘·«uÛ≤dæø± R düÁ<ä÷|ü Ä‘·àqT Á|üø±•+|üCÒùd, Ç‘·sêR
y˚s=ø£, ∫‘Y R C≤„qeTT, ø£«yê R mø£ÿ&É ñqï~? (˝ÒH˚˝Ò<äT),Væ≤ R
m+<äTø£+fÒ, dü‘j Ô· ÷· ∫‘Y R dü‘sY ÷¡ |ü #Ó‘’ q· ´y˚T ∫‘Y (C≤„q+) ‘Ó\TdüTø=H˚~,
Væ≤ nVü≤+ ∫‘Y R n+<äTe\¢ Á|üø±•+|üCÒùd C≤„Hêìï ≈£L&Ü H˚H˚.
uÛ≤e+ :Ä‘·àqT (H˚qTqT) ‘Ó*j·TCÒùd y˚s=ø£ ∫‘·TÔ (C≤„qeTT) mø£ÿ&É
e⁄qï~? ˝Ò<äT. ø£qTø£ ñqï dü‘Yj˚T ∫‘Y. nq>± ñqï<˚ C≤„qeTT. ø£qTø£
C≤„qeTT>± qTqï Ä dü<ä«düTÔy˚ H˚qT.
 -119-
yê´K´ :` á ˝Àø£+˝À eTq≈£î ø£*>π nìï Ä˝À#·q\qT eTqdüT‡ ‘Ó\TdüTø√
>∑\T>∑T‘·Tqï~. n+fÒ nìï Ç<ä+ uÛ≤eq\qT nVü≤+uÛ≤eq ‘Ó\TdüT
≈£î+≥Tqï~. á nVü≤+ uÛ≤eqqT nVü≤+ ` H˚qT ‘Ó\TdüT ≈£î+≥THêïqT.
eT] á H˚qTqT ` düÁ<ä÷|ü #Ó’‘·q´eTTqT ‘Ó\TdüTø=H˚~ mes¡T? ì»+>±
dü‘Y ◊q Ä‘·àqT ‘Ó\TdüTø√e{≤ìøÏ <ëìø£Hêï y˚s¡T>± eTs=ø£ C≤„q+
(∫‘Y) ñqïf…Æ¢‘˚ á C≤„q+ #˚‘· Ä dü‘Y s¡÷|ü Ä‘·à |ü]$T‘·yÓTÆ b˛‘·T+~.
|ü]$T‘·yTÓ qÆ ~ @<ÓH’ ê q•düT+Ô ~. q•+#˚ <ëìì dü‘Y nì m˝≤ n+{≤+?
dü‘Y n+fÒ mqï{ÏøÏ q•+#·ì~. nìï ø±˝≤\˝ÀqT ñ+&˚~. ªø±\Á‘·j˚T
n|æ‹wü‹º Ç‹ dü‘µY nHêïs¡T.ø£qTø£ dü‘Y ø£Hêï y˚sT¡ >± ∫‘Y ñ+&˚ neø±X¯+
˝Ò<äT. dü‘˚Ô ∫‘·TÔ nsTTe⁄+&Ü*. n<˚ dü‘·´+. ø£qTø£H˚ dü‘·Ôj·÷Væ≤∫‘Y
nì eTVü≤]¸ #ÓãT‘·THêïs¡T. @<Ó’‘˚ düÁ<ä÷|ü #Ó’‘·q´+ ñ+<√ n<˚ ∫‘Y `
C≤„q dü«s¡÷|ü+ ≈£L&Ü nì. Ä‘·à˝À dü‘Y`∫‘Y`Äq+<äeTì 3 uÛ≤>±\T
˝Òe⁄. n˝≤ ñ+fÒ Ä‘·à˝À dü«>∑‘· uÛÒ<ä+ ñqïfÒ¢. #Ó≥Tº˝À ø=eTà\T,
Ä≈£î\T, |üP\T, ø±j·T\T ñqï≥T¢>± Ä‘·à˝À dü‘Y ∫‘Y Äq+<ä+ nH˚ 3
nej·Tyê\T ˝Òe⁄. Ä‘·à˝À düC≤rj·T`$C≤rj·T uÛÒ<ë\T ≈£L&Ü ñ+&˚
M˝Ò¢<äT. Ä‘·à ˇø£ÿfÒ. dü‘˚Ô ∫‘Y, ∫‘˚Ô Äq+<ä+. n+fÒ m\¢|ü&É÷ ñ+&˚
C≤„q dü«s¡÷|üy˚T, Äq+<ä dü«s¡÷|üy˚T Ä‘·à nì uÛ≤e+. n~ ‘·qqT
‘êqT Á|üø±•+|üCÒdüTø√e≥+ ˝Ò<äT. <ëì dü«s¡÷|üy˚T Á|üø±X¯+. dü÷s¡T´ì
Á|üø±•+|üCj Ò T· {≤ìøÏ y˚s=ø£ yÓ\T>∑T ˝ÒqfÒ¢ Ä‘·àqT Á|üø±•+|ü CÒjT· {≤ìøÏ
y˚s=ø£ Á|üø±X¯+ ˝Ò<äT. dü«dü+y˚<ä´yÓTÆ, dü«j·T+ Á|üø±X¯yÓTÆ ñ+&˚ dü‘·TÔqT
‘Ó*ù|+<äT≈£î y˚s=ø£ ∫‘·TÔ ˝ÒH˚˝Ò<äT. dü‘˚Ô ∫‘·TÔ. ∫‘˚Ô H˚qT. ª∫‘·Ôj·÷
Vü≤´Vü≤+µ.
ì»+>± ˇø£ <ëìï eTs=ø£{Ï ‘Ó\TdüTø√yê\+fÒ Á|üjT· ‘·ï+
ø±yê*. C≤„q+ ø±yê*. ø±ì ‘·qqT ‘êqT ‘Ó\TdüTø=qT≥≈£î y˚πs C≤„q+
nø£ÿs¡ ˝Ò<äT. Ç|ü&ÉT ø£¬++≥T b˛sTT+~. MTs¡+<äs¡÷ ñHêïs√ ˝Ò<√
 -120-
‘Ó\TdüTø√yê\+fÒ B|ü+ ø±yê*. ø£qTø£ ø±´+&ç˝Ÿ yÓ*–+∫ #·÷∫
‘Ó\TdüT≈£î+{≤qT. eT] MT≈£î nqTe÷q+ e∫Ã+~ >∑Ts¡Te⁄>±s¡THêïsê?
~–b˛j·÷sê? nì. MT <ä>∑Zs¡ ø±´+&ç˝Ÿ ˝Ò<äT >∑<ë! n+<äTø£ì n&ç>±s¡T,
>∑Ts¡Te⁄>±s¡÷! MTs¡T nø£ÿ&˚ ñHêïsê? nì. ñ+&É+&ç #·÷∫ #ÓãT‘êqT
nì ø±´+&ç˝Ÿ yÓ*–+∫ qqTï H˚qT #·÷∫ ìsê∆s¡D #˚düTø=ì #ÓbÕŒqT.
Ä H˚ìø£ÿ&˚ ñHêïqT nì . Ç<ä+‘ê #·÷∫ MTs¡qT≈£î+{≤s¡T. Ä ñHêï
ˇø£fÒ ˝Òø£b˛sTTHê ˇø£fÒ˝Ò! nì. ø£qTø£ qqTï H˚qT ‘Ó\TdüTø√e{≤ìøÏ
@ yÓ\T>∑÷, @C≤„qeTT, @ Á|üj·T‘·ïeTT nø£ÿs¡ ˝Ò<äT. dü«j·T+ e´ø£Ô+.
nsTT‘˚ Hêø£Hêï y˚s¬ q’ <ëìì H˚qT ‘Ó\TdüTø√e≥+ m+‘√
‘˚*ø£. ø±ì Ä‘·àqT ‘Ó\TdüTø√e≥+ n+‘· ‘˚*ø£ ø±<äT. m+<äTø£+fÒ
<ëì ø£Hêï y˚s¡T>± eTs=ø£ Ä‘·à ˝Ò<äT >∑qTø£. ªdü«j·T+ Á|üe÷D‘ê«‘Yµµ
‘·q≈£î ‘êH˚ Á|üe÷D+ >∑qTø£ n~ nqTuÛÑe+ <ë«sêH˚ Á>∑Væ≤+#ê*.
@<Ó’Hê edüTÔe⁄qT #·÷&Ü\+fÒ yÓ\T>∑T+&Ü*. yÓ\T>∑T
Ä edüTeÔ ⁄ MT<ä |ü&‘ç H˚ ˚ n~ ‘Ó*j·Tã&˚~. yÓ\T>∑Tqï+‘· e÷Á‘êq me¬sH’ ê
#·÷&É>\∑ sê? Á>∑T&çy¶ ê&ÉT #·÷&É>\∑ &Ü? ˝Ò<Tä . ø£qTø£ ø£fifl¯ ˝À¢ yÓ\T>∑T+&Ü*.
ø£fi¯fl˝À¢ yÓ\T>∑T+&û eTqdüT‡ nø£ÿ&É ˝Òø£ mø£ÿ&√ ñ+fÒH√ n|ü&É÷ ˝≤uÛÑ+
˝Ò<äT. ø£qTø£ eTqdüT‡˝Àq÷ yÓ\T>∑T+&Ü*, Á|üø±X¯+ ñ+&Ü*. eT] á
eTqdüT‡˝Àì Á|üø±XÊìï @~ Á|üø±•+|üCÒdüTÔqï~? eTqdüT‡ Ä˝À#·q\T
#˚dTü +Ô fÒ |ò˝ü ≤Hê Ä˝À#·q #˚dTü qÔ ï<äì, nqTuÛyÑ ê\T bı+<äT‘·T+fÒ |ò˝ü ≤Hê
nqTuÛÑe+ bı+<äT‘·Tqï<äì @ Á|üø±X¯+ e\¢ ‘Ó\TdüTÔqï~? Hêe\¢H˚ `
Ä‘·à Á|üø±X¯+ e\¢H˚. ø£qTø£ H˚H˚ Á|üø±XÊìï. H˚H˚ Ä‘·àqT. H˚H˚ nìï
nej·Tyê\˝ÀqT ñqï~. H˚H˚ nìï ÁbÕDT\˝ÀqT ñqï~.
eT+ˆˆ düs¡« uÛÑ÷‘ê+‘·sê‘êàVü≤+ nVü≤eTdæà düHê‘·q:ˆ
nVü≤+ düø£è‘Y $uÛ≤‘√dæà ùd«eTVæ≤$Tï dü<ëdæú‘·:ˆˆ (ñ|üìwü‘Y)
nìï |òüT{≤\˝À Äø±X¯+ ˝≤>± nìï uÛÑ÷‘ê\˝À H˚H˚ ñHêïqT. m|üŒ{Ï
 -121-
qT+&ç? düHê‘·q:R m|ü&É÷ ñHêïqT. nVü≤+ düø£è‘Y $uÛ≤‘√dæà R H˚qT
ˇø£ÿkÕπs yÓ*>±qT. dü<ëdæú‘·: ùd«eTVæ≤$Tï R πøe\+ Hê eTVæ≤eT‘√
H˚qT yÓ*π>yêDÏí ` y˚s=ø£]ô|’ Ä<Ûës¡|ü&ç yÓ*π>yêDÏí ø±<äT. ø£qTø£ H˚qT
dü«j·T+ Á|üø±X¯+, dü«dü+y˚<ä´+, qqTï H˚H˚ ‘Ó\TdüT≈£î+{≤qT. qqTï
‘Ó\TdüT≈£îH˚+<äT≈£î y˚πs @B ˝Ò<äT. düπs ñqï<ä+‘ê H˚H˚. u≤>±H˚ ñ+~.
eT] áX¯«s¡T&ÉT, uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT, <˚e⁄&ÉT, Je⁄&ÉT, Ä\j·÷\T, $Á>∑Vü‰\T
` nø£ÿ&ÉTqï~ <˚e⁄&ÉT, áX¯«s¡T&ÉT. H˚qT Je⁄DÏí n+{≤y˚T, Je⁄&Óes¡T?
áX¯«s¡T&Óes¡T?
`Je⁄&Óes¡T? áX¯«s¡T&Óes¡T? Jy˚X¯«s¡T\T y˚s¡T y˚s¡ì
kÕe÷q´+>± n+<ä] uÛ≤eq. Jy˚X¯«s¡T˝§ø£ÿfÒqì C≤„qT\ uÛ≤eq.
m+<äTe\¢ Ç{Ϻ uÛ≤eq\T?
XÀ¢ˆˆ áX¯JejÓ÷ πs«wüBÛ _Û<ëˆ
dü‘·‡«uÛ≤e‘√ edüTÔ πøe\+ˆˆ `24
Á|ü‹|ü<ës¡∆+ :áX¯JejÓ÷: R áX¯«s¡Tq≈£î Je⁄q≈£î, _Û<ë R uÛÒ<äeTT,
y˚wüBÛR ñbÕ<ÛäT\qT ã{Ϻj˚T. dü‘Y dü«uÛ≤e‘·: R X¯ó<ä∆ #Ó’‘·q´eTT <äècÕº´
#·÷ùdÔ, edüTÔ πøe\+ R ì»+>± ñqï~ ˇø£ÿfÒ |üs¡ÁãVü≤à+.
uÛ≤e+ : áX¯«s¡Tq≈£î Je⁄q≈£î uÛÒ<ä+ πøe\+ ñbÕ<ÛäT\ <äècÕº´
#·÷∫q|ü&˚. ø±ì X¯ó<ä∆ #Ó’‘·q´+ <äècÕº´ #·÷∫q|ü&ÉT nø£ÿ&É ì»+>±
ñqï~ ˇø£ÿfÒ nsTTq |üs¡ÁãVü≤ày˚T.
yê´K´ :Ç+‘·es¡≈î£ kÕ<Û≈ä î£ &ÉT ‘·q Ç<ä+uÛ≤eq\˙ï e~*Hê nVü≤+uÛ≤eq
e÷Á‘·+ ñ+≥T+<äì, Ä nVü≤+ uÛ≤eqqT ≈£L&Ü e~* eTH√HêX¯q+
#˚düTø√yê\+fÒ á nVü≤+uÛ≤eq ˝Ò<ë H˚qT nH˚ Á|ü<ÛäeT ‘·\+|ü⁄ mø£ÿ&É
|ü⁄&ÉT‘·Tqï<√? nì <ëì |ü⁄≥Tº#√≥TqT yÓ~øÏ‘˚ n~ |ü&çb˛‘·T+<äì,
n~ |ü&çq #√≥ H˚qT, H˚qT n+≥÷ |ü]|üPs¡í dü‘Y s¡÷|ü Ä‘·à #Ó’‘·q´+
dü«j·T+>± Á|üø±•düTÔ+<äì, n{Ϻ Ä‘·àjÓÆTq H˚qT m|üŒ{Ïø° \j·TeTT ø±ì
 -122-
XÊX¯«‘· dü‘´· eTTqì ‘Ó\TdüT≈£îHêï+. n+fÒ Ç|üŒ{Ï es¡≈î£ Je⁄DÏí nqT≈£îH˚
H˚qT düÁ<ä÷|ü ∫Á<ä÷|ü#Ó’‘·Hê´ìï, |üs¡e÷‘·àqT nì ‘Ó\TdüT≈£îHêï+.
eT] mH√ï ø£<\ä∏ ˝À uÛ>Ñ e∑ +‘·T&ÉT dü«j·T+>± e∫à uÛ≈Ñ î£ \Ô
m<äT≥ Á|ü‘·´ø£åyÓTÆq≥T¢, uÛÑ≈£îÔ\qT ø±bÕ&çq≥T¢ #·<äTe⁄‘·THêï+.l
eTVü‰$wüßíe⁄ >∑CÒ+Á<äTìøÏ Á|ü‘·´ø£åyÓTÆ yÓTTdü* u≤]qT+&ç ø±bÕ&Ü&ÉT,
Á|üV‰ü <¢ Tä ìøÏ qs¡•+Vü≤kÕ«$T>± Á|ü‘´· ø£yå TÓ Æ Væ≤s¡D´ø£•|ü⁄ì dü+Vü≤]+#ê&ÉT.
n˝≤π> eT‘ꇴe‘ês¡+, esêVü‰e‘êsê\‘√ mH√ï $<Ûë\ <äTwüº•ø£åD
#˚j·T≥+ »]–+~. áX¯«s¡T&ÉT sêeD≤~ sêø£ådüT\≈£î Á|ü‘·´ø£åyÓTÆ yê]
ø√]ø£\T rsêÃ&ÉT. Ç˝≤ >∑qTø£ Ä˝À∫ùdÔ Je⁄&ÉT y˚s¡T áX¯«s¡T&ÉT
(uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT) y˚s¡T >∑<ë! ô|’>± Je⁄&É+fÒ #êe⁄|ü⁄≥Tºø£\T >∑\yê&ÉT.
áX¯«s¡T&˚y÷Ó m|ü&É÷ ñ+&˚yê&ÉT. Je⁄&øç Ï eTTdü*‘·q+, s√>±\T e⁄qï$.
áX¯«s¡TìøÏ n˝≤+{Ïy˚M ˝Òe⁄. Je⁄&ÉT <äT:U≤˝À¢ u≤<Ûä˝À¢ ñ+&˚yê&ÉT.
áX¯«s¡T&˚yÓ÷ m|ü&É÷ Äq+<ä+>± ñ+{≤&ÉT. Je⁄&ÉT ø√]ø£\T
ø√s¡T≈£î+≥÷ ñ+&˚yê&ÉT. áX¯«s¡T&ÉT ø√]ø£\T rπsÃyê&ÉT. Je⁄&ÉT ø=~›
C≤„q+ >∑\yê&ÉT. áX¯«s¡T&ÉT n|ü]$T‘· C≤„q+ >∑\yê&ÉT. Je⁄&ÉT mø£ÿ&√
ˇø£#√≥ ñ+&˚yê&ÉT. áX¯«s¡T&ÉT n+‘·{≤ ñ+&˚yê&ÉT.
Ç˝≤ mH√ï ‘˚&Ü\T ø£ì|ædüTÔHêïsTT >∑<ë! eT] Je⁄&ÉT
áX¯«s¡T&ÉT ˇø£ÿfÒ m˝≤ ne⁄‘ês¡T? nì kÕe÷qT´\ dü+<˚Vü≤+. <ëìøÏ
eTVü≤]¸ á XÀ¢ø+£ ˝À düe÷<Ûëq+ ÇdüTHÔ êïs¡T. Je⁄ìøÏ, áX¯«s¡TìøÏ uÛ<Ò +ä
n+‘ê y˚w+ü ˝ÀH˚, Á&Ód˝t ÀH˚ n+≥THêïs¡T. ªy˚wBü _Û <Û ëµ. Ç<äs› T¡ ˇπø s¡ø+£ >±
ñqï ø£e\ |æ\¢\≈£î ` @ ‘˚&Ü ˝Òìyê]øÏ ˇø£]øÏ bÕ´+≥T, wüs¡Tº y˚dæ,
eTs=ø£]øÏ ø±ø° bÕ´+≥T,wüs¡Tº y˚dæ {À|æ ô|&ç‘˚ ˇø£s¡T $<ë´]ú˝≤>±
eTs=ø£s¡T b˛©dt˝≤>± ñ+{≤s¡T. Ĭs+&ÉT y˚cÕ\T rùdùdÔ Ç<ä›s¡÷
ˇø£ÿ{Ï>±H˚ ñ+{≤s¡T. n˝≤π> Çø£ÿ&É Je⁄ì jÓTTø£ÿ ñbÕ<ÛäT\T (y˚wü+)
y˚s¡T áX¯«s¡Tì jÓTTø£ÿ ñbÕ<ÛäT\T (y˚wü+) y˚s¡T. j·T<ës¡∆+>± Ç<ä›s¡÷
 -123-
ˇπø ˇø£ dü<és¡÷|ü ∫Á<ä÷|ü Äq+<ä s¡÷|ü #Ó’‘·q´y˚T ` |üs¡e÷‘·àj˚T.
|üse¡ ÷‘·à X¯Øs¡ eTH√ãT<äT\∆ H˚ y˚w+ü y˚dTü ø=ì e´wæ>º ± ñqï|ü&ÉT Je⁄&ÉT
nHêïs¡T. n<˚ |üs¡e÷‘·à nìï X¯Øs¡ eTH√ ãT<äT∆\H˚ y˚wü+ y˚düTø=ì
dü$Twæ>º ± ñqï|ü&ÉT n+‘·{≤ ñqï áX¯«s¡Tì>± #·˝≤eTDÏ ne⁄‘·THêï&ÉT.
ø±ì Çs¡Te⁄s¡÷ dü«uÛ≤eØ‘ê´ ˇø£ÿπs. |üs¡e÷‘˚à. #Ó’‘·q´y˚T.
ì»+>± Je⁄&ç jÓTTø£ÿ dü«uÛ≤e+ @$T{Ï? dü‘`Y ∫‘Y`Äq+<äyT˚ .
Á|ü‹ e´øÏÔ m\¢|ü&É÷ ñ+&Ü\qT≈£î+{≤&ÉT. n+<äs¡÷ b˛sTTHê ‘êqT
e÷Á‘·+ b˛≈£L&É<äqT≈£î+{≤&ÉT. Ç<˚ dü‘Y dü«uÛ≤e+. n˝≤π> Á|ü‹yê&É÷
‘·q≈£î ‘Ó*dæq <ëì‘√ ‘·è|æÔ #Ó+<ä&ÉT. Ç+ø± Ç+ø± ‘Ó\TdüTø√yê\qT
≈£î+{≤&ÉT. Ç<˚ ∫‘Y dü«uÛ≤e+. n˝≤π> Äq+<ä+>± ñ+&Ü\qT≈£î+{≤&ÉT.
<äT:K+ eùdÔ m+‘√ u≤<Ûä|ü&É‘ê&ÉT. <ëìì m˝≤¬>’Hê ‘=\–+#·Tø√yê\ì
‘ê|üÁ‘·jT· |ü&‘É ê&ÉT. nH˚ø£ Á|üjT· ‘êï\T #˚kÕÔ&TÉ . Ç<˚ Äq+<ä dü«uÛ≤e+.
ì»+>± eTq dü«uÛ≤e+ Äq+<ä dü«uÛ≤e+ >∑qTø£ Äq+<ä+ eùdÔ Vü‰sTT>±
ñ+≥THêï+. <äT:K+ eùdÔ bÕs¡Á<√\{≤ìøÏ Á|üj·T‹ïdüTÔHêï+. n<˚ eTq
dü«uÛ≤e+ <äT:Ky˚T nsTT‘˚ m|ü&É÷ <äT:K+˝À ñ+&Ü\ì ø√s¡T≈£î+{≤+.
<äT:K+ eùdÔ Vü‰sTT>± ñ+{≤+. Äq+<ä+ eùdÔ bÕs¡Á<√˝≤\ì
Á|üj·T‹ïkÕÔ+. ø£qTø£ dü‘Y`∫‘Y`Äq+<äy˚T eTq dü«uÛ≤e+. dü«uÛ≤e+
b˛‘˚ dü«s¡÷|üy˚T b˛‘·T+~. r|æ b˛‘˚ |ü+#·<ës¡ ˝Ò<äT. y˚&ç b˛‘˚ n–ï
˝Ò<äT. #·\¢<äq+ b˛‘˚ eT+#·T˝Ò<äT. n˝≤π> dü‘Y`∫‘Y`Äq+<ä+ b˛‘˚
Je⁄&˚ ˝Ò&TÉ . eT] Je⁄&ç dü«uÛ≤e+ dü∫Ã<ëq+<äyTÓ ,Æ áX¯«s¡Tìdü«uÛ≤eeT÷
dü∫Ã<ëq+<äyÓTÆ‘˚ Jy˚X¯«s¡T\≈£î uÛÒ<äyÓTø£ÿ&É? dü«uÛ≤eØ‘ê´ uÛÒ<ä+ ˝ÒH˚
˝Ò<äT. uÛÒ<ä+ n+‘ê ñbÕ<ÛäT\≈£î #Ó+~q<˚.
<˚Vü≤+‘√, eTqdüT‡‘√ ‘ê<ë‘·à´+ #Ó+~ M{ÏøÏ |ü]$T‘·
yÓTÆq|ü&ÉT H˚qT Je⁄DÏí. á ˇø£ÿ <˚Vü‰ìøÏ #Ó+~q $wüj·÷˝Ò Hê≈£î
‘Ó\TdüT. á ˇø£ÿ eTqdüT‡˝À ø£~˝Ò Ä˝À#·q\T, bı+<äT‘·Tqï düTK<äT:K
 -124-
nqTuÛÑyê˝Ò Hê≈£î ‘Ó\TdüT. n<˚ áX¯«s¡T&Ó’‘˚ n‘·&çøÏ nìï <˚Vü‰\≈£î,
eTqdüT‡\≈£î #Ó+~q $wüj·÷\T, Ä˝À#·q\T, nqTuÛÑyê\T n˙ï
‘Ó\TkÕÔsTT. ˇø£ÿ <˚Vü‰ìøÏ, eTqdüT‡≈£î #Ó+~qyêìì ‘Ó\TdüTø=H˚ H˚qT
Je⁄DÏí. nìï <˚Vü‰\≈£î eTqdüT‡\≈£î #Ó+~qyêìì ‘Ó\TdüTø=H˚ Äj·Tq
áX¯«s¡T&ÉT. H˚qT e´wæº, Äj·Tq dü$Twæº. Ç<˚ uÛÒ<ä+. nsTT‘˚ á
ˇø£ÿ<˚V≤ü +˝À, eTqdüT‡˝À ñqï<ëìì ‘Ó\TdüTø=qT≥≈£î Ä<Ûës¡+ @C≤„qyÓ÷
@ ªª∫‘Yµµ nsTT‘˚ ñ+<√ n<˚ C≤„qeTT ˝Òø£ ∫‘Y nìï <˚Vü‰\˝À,
eTqdüT‡\˝À ñ+&˚<ëìì ‘Ó\TdüTø=qT≥≈£î Ä<Ûës¡+. ≈£qTø£ nB ∫‘˚Ô.
ÇB∫‘˚Ô. Je⁄&É÷ ∫‘˚Ô. áX¯«s¡T&ÉT ∫‘˚Ô.
40 ø±´+&ç˝Ÿ ã\T“ ‘·≈£îÿe ø±+‹‘√ yÓ\T>∑T‘·T+~.
1000 ø±´+&ç˝Ÿ ã\T“ #ê˝≤ m≈£îÿe ø±+‹‘√ yÓ\T>∑T‘·T+~. nsTT‘˚
n+<äT˝Àì X¯øÏÔ Ç+<äT˝Àì X¯ø°Ô ¬s+&É÷ ˇπø $<äT´‘Y X¯øÏÔ.
n\ ∫qï~, q•+#˚~. düeTTÁ<ä+ ô|<ä›~ q•+#·ì~.
nsTTHê ¬s+&ç+{Ï˝À ñqï~ ˇπø ˙s¡T. HêeTs¡÷bÕ\ <äèwæÔ‘√ #·÷ùdÔ
uÛÒ<ä+. ˙{Ï <äèw溑√ #·÷ùdÔ nuÛÒ<ä+. n˝≤π> ñbÕ<ÛäT\ <äèw溑√, y˚wü+
<äèw摺 √ #·÷∫q|ü&˚ á Jy˚X«¯ s¡ uÛ<Ò +ä . ndü\T edüTÔ <äèw摺 √ ` #Ó‘’ q· ´+
<äèw溑√ #·÷∫q|ü&ÉT n+‘ê ˇø£ÿfÒ. Ç<˚ n<Ó’«‘· dæ~∆. nsTT‘˚ <Ó’«‘·T\T
Bì q+^ø£]+#·s¡T.
ªªqqT kÕVü≤+ø±s¡d´ü ,øÏ+∫»„d´ü , Jedü´ ` ìs¡V≤ü +ø±s¡d´ü ,
düs¡«»„dü´ áX¯«s¡dü´ ‘·‘·Ô«eTd”‹ eTVü‰yêø±´‘Y ø£<Ûä+ nuÛÒ<ä ãT~∆kÕ´‘Y?
ñuÛjÑ ÷Ó $s¡T<ä∆ <Ûsä êàÁø±+‘·‘ê«‘Yˆˆµµ nì ‘·‘«Ô· uÀ<Û˝ä À n<Ó«’ ‘· ãT~∆ >∑\yêì
dü+<˚Vü‰ìï ãj·T≥ô|≥º≥+ »]–+~.
Je⁄&ÉT nVü≤+ø±s¡+‘√ ñ+&˚yê&ÉT, n\ŒE„&ÉT, |ü]$T‘·T&ÉT.
áX¯«s¡T&ÉT ìs¡Vü≤+ø±], düs¡«E„&ÉT, n|ü]$T‘·T&ÉT.
Ç<ä›]ø° $s¡T<ä∆ <Ûäsêà\T+&É>± ª‘·‘·Ô«eTdæµ eTVü‰yêø£´+ <ë«sê
 -125-
Ç<ä›]ø° nuÛÒ<ä+ m{≤¢ ≈£î<äTs¡T‘·T+~? Ç<ä›s¡T ˇø£ÿfÒqq≥+ m˝≤
≈£î<äTs¡T‘·T+~? ª‘·‘·Ô«eTdæ ` eTVü‰yêø£´+µ kÕe÷q´ yêø£´+ ø±<äT. n~
ñ|ü<X˚ ¯ yêø£´+. n+fÒ e÷eT÷\T>± ñqï~ ñqï≥T¢>± ns¡+∆ #˚dTü ø√e≥+
≈£î<äs<¡ Tä . nbÕs¡+∆ ne⁄‘·T+~. <ëì Ä+‘·sê´ìï $E„\T $X‚w¢ +æ ∫ #Ó_‘˚H˚
ns¡∆eTj˚T´~. ø=+‘· e~* ø=+‘· ø£*|æ ns¡∆+ #˚düTø√yê*. m˝≤?
ñbÕ~Û $ìs¡Tàø£+Ô düe÷~Û<Xä Êdü+|üqï+ X¯ó<ä∆ #Ó‘’ q· ´+ ‘·«+|ü<\ä øå±´s¡+∆ .
ñbÕ~Û X¯Sq´+ X¯ó<ä∆ #Ó‘’ q· ´+ ‘·‘Y |ü<ä \øå±´s¡+∆ . s¬ +&É÷ X¯ó<ä∆ #Ó‘’ q· ´y˚T.
#Ó’‘·q´ <äèw溑√ Je⁄ìøÏ áX¯«s¡TìøÏ uÛÒ<ä+˝Ò<äT. uÛÒ<ä+ n+‘ê ñ
bÕ<ÛTä \˝ÀH˚. q≥T&ÉT Hê≥ø£+ nsTTb˛sTTq ‘·sê«‘· ‘·q y˚cÕìï ‘=\–+∫
‘êqT ‘êqT>± ñ+&çb˛sTTq≥T¢, Je⁄&ÉT ‘·q ñbÕ<ÛäT\ ‘ê<ë‘êà´ìï
e~*y˚ùdÔ ‘êqT‘êqT>±H˚ ñ+&çb˛‘ê&ÉT.
ªÄ <˚e<ä‘·TÔ&ç‘·&˚µ nqï≥T¢>± Ä Je⁄&ÉT á áX¯«s¡T&˚.
Ç<ä›s¡÷ ˇø£ÿfÒ nì Á>∑Væ≤+#ê*. Hê ùdïVæ≤‘·T&ÉT 35 dü+ˆˆeTT\ ÁøÏ‘·+
ô|[fl #˚düT≈£îHêï&ÉT. Ä ô|[fløÏ H˚qT yÓfi≤flqT. Ç|ü&É‘·&ÉT wüwæº|üP]Ô
#˚dTü ≈£î+≥THêï&ÉT. nqTø√≈£î+&Ü Ç|ü&ÉT ô|[fl|≥” \MT<ä ≈£Ls¡TÃqï yêDÏí
#·÷#êqT. nπs Ç‘·&ÉT Hê ùdïVæ≤‘·T&ÉT >√bÕ˝Ò >∑<ë! nqT≈£îHêïqT.
n|üŒ{Ïø° Ç|üŒ{Ïø° s¡÷|ü+˝À ‘˚&Ü ñ+~. n|ü&ÉT mÁs¡>± ñHêï&ÉT.
E≥Tº+~. Ç|ü&ÉT s¡+>∑T ‘·>±Z&TÉ . uÀ&ç>T∑ +&ÉT. á s¡+>∑T, E≥Tº yÓTT<ä˝q’…
‘˚&Ü\qT ‘=\–ùdÔ n‘·&˚ Ç‘·&ÉT nì ‘Ó*dæb˛sTT+~. n˝≤π>
Jy˚X¯«s¡T\˝Àì ñbÕ<ÛäT\T ‘=\–+#·>± $T–*q Ä‘·à edüTÔe⁄ ˇø£ÿfÒ.
Je⁄&˚ áX¯«s¡T&ÉT.
`Jy˚X¯«s¡T\ eT<Ûä´ ñbÕ~Û <äècÕº´ uÛÒ<äy˚T ‘·|üŒ Ä‘·à #Ó’‘·q´+
<äècÕº´ uÛÒ<ä+ ˝Ò<äì ‘Ó\TdüT≈£îqï ‘·sê«‘· eT] |üs¡e÷‘·à kÕø屑êÿs¡+
m˝≤ ø£\T>∑T‘·T+~?
 -126-
XÀ¢ˆˆ y˚wüVü‰q‘·: kÕ«‘·à<äs¡Ùq+ˆ
áX¯<äs¡Ùq+ kÕ«‘·às¡÷|ü‘·:ˆˆ `25
Á|ü‹|ü<ës¡+∆ : y˚wü Vü‰q‘·: R ñbÕ<ÛTä \qT ‘=\–+∫qf…‘¢Æ ,˚ kÕ«‘·à <äsÙ¡ q+
R dü«s¡÷|ü <äs¡Ùq+ ` ‘·q dü«s¡÷|ü+˝À ‘êqT+{≤&ÉT, kÕ«‘·à s¡÷|ü‘·: R
‘·qdü«s¡÷|ü+>± (Ä‘·à>±) ‘êqT+&É≥y˚T, áX¯ <äs¡Ùq+ R |üs¡e÷‘·à
kÕø屑êÿs¡+.
uÛ≤e+ : ñbÕ<ÛäT\qT >∑qTø£ e~*qf…Æ¢‘˚ ‘·q dü«s¡÷|ü+˝À ‘êqT+{≤&ÉT.
‘·q dü«s¡÷|ü+>±, Ä‘·à dü«s¡÷|ü+>± ‘êqT+&ç b˛e≥y˚T |üs¡e÷‘·à
kÕø屑êÿs¡+.
yê´K´ : ªy˚wü Vü‰q‘·:µ Je⁄&çjÓTTø£ÿ ñbÕ<ÛäT\T, áX¯«s¡Tì jÓTTø£ÿ
ñbÕ<ÛäT\T ‘=\–‘˚ $T–˝Ò~ ˇπø ˇø£ÿ düÁ<ä÷|ü #Ó’‘·q´+ Ä‘·à#Ó’‘·q´y˚T.
nsTT‘˚ Je⁄&ÉT ‘·q ñbÕ<ÛäT\T ‘=\–+#·T≈£î+fÒ #ê\T. áX¯«s¡Tì ñ
bÕ~Û ‘·q+‘·≥ ‘êH˚ ‘=\–b˛‘·T+~. Je⁄&ÉT ñbÕ~Û‘√ ‘ê<ë‘·à´+
bı+~q+‘· ø±\y˚T áX¯«s¡T&ÉT e÷j·T nH˚ ñbÕ~Ûì ø£*– ñ+{≤&ÉT.
˙e⁄ mÁs¡øfi£ fl¯ CÀ&ÉT ô|≥Tºø=ì #·÷düTqÔ ï+‘· ùdù| mÁs¡ì >√&É ø£ì|ædTü +Ô ~.
˙e⁄ ø£fi¯flCÀ&ÉT rôdj·T´>±H˚ >√&É jÓTTø£ÿ ms¡T|ü⁄s¡+>∑T ‘=\–b˛‘·T+~.
nsTT‘˚ Je⁄&ÉT ‘·q ñbÕ<ÛäT\HÓ{≤¢ ‘=\–+#·Tø√yê*? X¯Øsêìï
ø=j·÷´˝≤? Væ≤+dæ+#ê˝≤? #·+ù|j·÷˝≤? }VüQ! H˚qT X¯Øsêìï nH˚
ÁuÛeÑ TqT e~*ô|{≤º*. <˚.eT.ãT.\‘√ >∑\ ‘ê<ë‘êà´ìï e~* ‘·q j·T<ës¡∆
dü«s¡÷|üyÓTÆq Ä‘·à #Ó’‘·q´+>± ñ+&ç b˛yê*.
ñbÕ<ÛäT\qT e~*q+‘· e÷Á‘êq ndü\T edüTÔe⁄
(#Ó’‘·q´+) q•+#·<äT. nø£ÿ&É 40 ø±´+&ç˝Ÿ ã\T“ yÓ\T>∑T‘·Tqï~. 1000
ø±´+&ç˝Ÿ ã\T“ yÓ\T>∑T‘·Tqï~. s¬ +{Ï yÓ\T>∑T˝À ô|<ä› ‘˚&Ü ñ+~. Ç|ü&Ü
2 ã\T“\qT |ü>∑\>=≥Tº. Ç|ü&˚ uÛÒ<ä+ ˝Ò<äT, ¬s+&É÷ ˇø£ÿfÒ. ã\T“\T
|ü–*Hê ø£s¬ +≥T ñ+<ë? ˝Ò<ë? dü+<˚V≤ü yÓT‘Æ ˚ y˚\Tô|{Ϻ #·÷&ÉT. e⁄qï<äì
 -127-
‘Ó\TdüTÔ+~. n+fÒ ã\T“\T |ü–*b˛sTTHê $<äT´#·Ã¤øÏÔ n˝≤π> ñ+~.
n˝≤π> ñbÕ<ÛäT\T e~*Hê Ä‘·à#Ó’‘·q´+ mø£ÿ&çø° b˛<äT. ñbÕ<ÛäT\T b˛‘˚
ñbÕ<ÛäT\ e\¢ e∫Ãq ‘˚&Ü\T ≈£L&Ü b˛sTTq$. Ç|ü&É+‘ê ˇø£ÿfÒ
#Ó’‘·q´+. n˝≤ #Ó’‘·q´+>± ñ+&ç b˛e≥y˚T kÕ«‘·à<äs¡Ùq+. <äs¡ÙqeTH˚
e÷≥ ì»+>± ‘·|ü. ø±ì n+‘·ø£Hêï ns¡∆eTj˚T´≥T¢ #Ó|üŒ{≤ìøÏ eTs=ø£
e÷≥ ˝Ò<äT. Ä‘·à>± ñ+&çb˛e≥y˚T Ä‘·à <äs¡Ùq+. n<˚ áX¯<äs¡Ùq+.
áX¯«s¡ <äs¡Ùq+. |üs¡e÷‘·à kÕø屑êÿs¡+.
nsTT‘˚ Ç~ ˇø£ÿkÕ] ø£*–b˛‘˚ ˝≤uÛÑ+ ˝Ò<äT. n˝≤
e⁄+&ç b˛yê*. <Ûë´q+ #˚ùd≥|ü&ÉT >±&ÛÉyÓTÆq uÛÑøÏÔ, n$T‘·yÓTÆq ÁX¯<ä∆
|üs¡y˚TX¯«s¡ ø£è|ü ø£*–q yê]øÏ yê] Çwüº<Ó’e dü«s¡÷|ü+ ©˝≤e÷Á‘·+>±
ø£ì|ædTü +Ô ~. n+‘·e÷Á‘êq n<˚ |üse¡ ÷‘·à kÕø屑êÿs¡+>± uÛ≤$+∫ kÕ<Ûqä
Ä|ü≈£L&É<äT. n~ πøe\+ ø£*Œ‘· uÛ≤eqj˚T.
n˝≤π> uÛÑ>∑e+‘·T&É+fÒ dü$Twæº s¡÷|ü⁄&ÉT. n+fÒ nìï
X¯Øsê\, eTqdüT‡\ jÓTTø£ÿ uÛ≤yê\qT ‘Ó\TdüTø√>∑*π> <äX¯ n~. n<˚
áX¯«s¡ <äsÙ¡ q+. n+fÒ áX¯«s¡ dæ‹ú . á dæ‹ú ì kÕ<Ûqä ˝À Je⁄&ÉT Áø£eT+>±
bı+<ä≥+ »s¡T>∑T‘·T+~. ^‘· 13e n<Ûë´j·T+˝À #Ó|Œæ q≥T¢>± uÛ>Ñ e∑ +‘·T&ÉT
ñ|üÁ<äwüº>±, nqTeT+‘·>±, uÛÑs¡Ô>±, uÛÀø£Ô>±, eTùV≤X¯«s¡T&ÉT>± ñ+{≤&ÉT
kÕ<Ûä≈£î\ kÕúsTTì ã{Ϻ. mes¡T e´wæºì e<ä* πøe\+ dü$Twæº uÛ≤eq‘√
e⁄+{≤s√ yêπs áX¯«s¡T&ÉT. nsTTHê n{Ïyº ês¡T ≈£L&Ü kÕ<Ûqä #˚dæ |üse¡ ÷‘·à
kÕø屑êÿsêìï bı+<ë*.
uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT dü$Twæºs¡÷|ü⁄&ÉT >∑qTø£ yÓTT‘·Ô+ dü$Twæº
s¡÷bÕìï #·÷&É>∑*–‘˚ n<˚ $X¯«s¡÷|ü dü+<äs¡Ùq+. n~ @ ns¡T®qTì
˝≤+{Ïyê]ø√, Hês¡<ë~ <˚es¡T¸\ø√, eTVü≤s¡T¸\ø√ kÕ<Û´ä eTe⁄‘·T+~ >±ì
n+<ä]ø° kÕ<Ûä´+ ø±<äT. Bì e\¢ ≈£L&Ü eTTøÏÔ ø£\T>∑T‘·T+<äH˚ ìj·TeT+
˝Ò<äT. $X¯«s¡÷|ü dü+<äs¡Ùq+ Ä‘·à kÕø屑êÿs¡+ ø±<äT. m+<äTø£+fÒ
 -128-
$X¯«s¡÷bÕìï dü+<ä]Ù+∫q ns¡Tq® T&ÉT eTs¡T»qà˝À ‹qï&ÉT>± »ìà+∫q≥T¢
|ü⁄sêD>±<Ûä ñqï~. n˝≤π> j·TXÀ<ä>±ì, ñ<ä+≈£î&ÉT >±ì, <Ûäè‘·sêÁwüߺ&ÉT
>±ì eTTøÏÔì bı+~q≥T¢ mø£ÿ&Ü ˝Ò<äT. ø£qTø£ πøe\+ <äs¡ÙHê<äT\ e\¢
eTTøÏÔ˝Ò<äT. eTTøÏÔ Ä‘·àC≤„q+ e\¢H˚. H˚qT Ä‘·àqT nì Á>∑Væ≤+∫, düeTdüÔ
ñbÕ<ÛäT\ ‘ê<ë‘êà´ìï e<ä*, ‘·q dü«s¡÷|ü+˝À ‘êqT+&É≥+ e\¢H˚
(kÕ«‘·à<äs¡Ùq+ e\¢H˚) áX¯<äs¡Ùq+ ˝Ò<ë |üs¡e÷‘·à kÕø屑êÿs¡+. Ç<˚
ì»yÓTÆq uÛÑ>∑e<ä›s¡Ùq+, yÓ÷ø£å+.
ñbÕ<ÛäT\qT |üP]Ô>± e~*, ‘·q j·T<ës¡∆ dü«s¡÷|ü+
@<√ ‘Ó\TdüTø=ì, n{Ϻ dü‘`Y ∫‘Y`Äq+<ä dü«s¡÷|ü Ä‘·à‘√ nqTdü+<ÛëqyÓT,Æ
Ä‘·à>± ñ+&çb˛yê*. m\¢|ü&É÷ ‘êqT ‘êqT>±H˚ ñ+&çb˛yê*. n<˚
Ä‘·à ìwüº. n<˚ n<Ó’«‘· dæ~∆. á $wüj·÷ìï düŒwüº+ #˚dü÷Ô uÛÑ>∑yêHé
s¡eTD eTVü≤]¸ ‘·s¡Tyê‘· XÀ¢ø£+˝À $es¡D ÇdüTÔHêïs¡T. Ä‘êàqTuÛÑ÷‹
n+fÒ @$T{À $e]düTÔHêïs¡T?
`Ä‘êàqTuÛÑ÷‹ ` Ä‘·àìwüº n+fÒ @$T{À $X¯Bø£]düTÔHêïs¡T.
XÀ¢ˆˆ Ä‘·à dü+dæú‹: kÕ«‘·à<äs¡Ùq+ˆ
Ä‘·àìs¡›«j·÷‘Y Ä‘·à ìwü˜‘ꈈ `26
Á|ü‹|ü<ës¡∆+ : Ä‘·à dü+dæú‹: R ‘êqT‘êqT>± (Ä‘·à>±) qT+&ÉTfÒ, kÕ«‘·à
<äs¡Ùq+ R dü«s¡÷|ü kÕø屑êÿs¡+ ` Ä‘·à<äs¡Ùq+. Ä‘·à ìs¡›«j·÷‘Y R
Ä‘·à˝À ¬s+&ÉT ˝Òe⁄ >∑qTø£, Ä‘·à ìwüº‘ê R (‘êqT‘êqT>± ñ+&ÉTfÒ) n<˚
Ä‘·à ìwü˜. (Ä‘·à ìwü˜j·T+<äT Jy˚X¯«s¡ uÛÒ<ä+ ˝Ò<äT)
uÛ≤e+ : ‘êqT‘êqT>± ‘·q dü«dæú‹˝À ‘êqT+&É≥y˚T Ä‘·à<äs¡Ùq+ ˝Ò<ë
Ä‘·à kÕø屑êÿs¡+. <ä]Ù+#·{≤ìøÏ Ä‘·à˝À s¬ +&ÉT ˝Òe⁄>∑qTø£ ‘êqT ‘êqT>±
ñ+&É≥y˚T Ä‘·àìwüº. Ä‘·à ìwüº˝À Jy˚X¯«s¡uÛÒ<ëìøÏ ‘êe⁄˝Ò<äT.
yê´K´ : Ä‘·à<äs¡Ùq+ n+fÒ Çø£ÿ&É ≈£îØÃì, ã\¢qT, $Á>∑Vü‰ìï
<ä]Ù+∫q≥T¢>± Ä‘·àqT <ä]Ù+#·≥+ ø±<äT. m+<äTø£+fÒ Ä‘·à ˇø£ edüTÔe⁄
 -129-
ø±<äT. <ëì ø£Hêï y˚sT¡ >± eTs=ø£{Ï ñ+&˚ M\T˝Ò<Tä . ªH˚V≤ü HêHêdæÔ øÏ+#·qµ
nHêïs¡T. ø£qTø£ Ä‘·àqT <ä]Ù+#˚ eTs=ø£ Ä‘·à ˝Ò<ë Je⁄&ÉT ñ+&˚ M\T˝Ò<Tä .
eT] @$T{° Ä‘·à <äs¡Ùq+ n+fÒ ªH˚qT düs¡«yê´|üø£yÓTÆ ` @ø£yÓTÆ `
n<ä«j·TyÓTÆ ñqï Ä‘·àqT. Hêø£Hêï y˚s¡T>± @MT ˝Ò<äT nH˚ nqTuÛÑe+˝À
ñ+&ç b˛e≥y˚T. Ç<˚ n|üs√øå±qTuÛÑe+ nì ÁX¯ó‘·T\T #Óù|Œ~.
ˇø£ ø√{°X¯«s¡T&ÉT ìÁ<äb˛‘·THêï&ÉT. ø£\e∫Ã+~. ø£\˝À
‘êH=ø£ _#·Ã>±&ÉT. Äø£*‘√ n\eT{ÏdüTÔHêï&ÉT. mH√ï yê´<ÛäT\‘√
n&ÉT≈£îÿ+≥THêï&ÉT. mø£ÿ&Ü eTT<ä› <=s¡ø£≥+ ˝Ò<äT. ô|’>± ‹≥T¢. m+‘√
u≤<Ûä |ü&ÉT‘·THêï&ÉT. Ç|ü&ÉT ˇø£ÿkÕ]>± y˚T\T≈£îHêï&ÉT. n+‘˚ Ç|ü&Ü
_#·Ã>±&ÉT>±ì, yê&ç u§#·Ã>±ì, n&ÉT≈£îÿ‹q≥+ >±ì, eTT<ä›<=s¡ø£ø£
u≤<Ûä|ü&É≥+ >±ì, ‹≥T¢ >±ì, n˙ï n<äèX¯´+. Ç|ü&ÉT H˚qT _#·Ã>±DÏí
ø±<äì, ø√fÒX¯«s¡TDÏí nì mes¡÷ #Ó|üŒ≈£î+&ÜH˚, @$T Ä˝À∫+#·≈£î+&ÜH˚
Á>∑Væ≤kÕÔ&ÉT. n<˚ ìÁ<ä˝À ñqï+‘· ùd|üP H˚qT ø√{°X¯«s¡TDÏí nì nqTø√H˚
nqTø√˝Ò&ÉT. n˝≤+{Ï uÛ≤eqj˚T nkÕ<Ûä´+. ø±ì y˚T\T≈£î+fÒ #ê\T
‘êqT ø√{°X¯«s¡TDíì Á>∑Væ≤kÕÔ&ÉT. Ç+‘·es¡≈£î _#·Ã>±&ÉT>± ñqï~ ÁuÛÑeT,
ø£\, nã<äe∆ TT nì ‘Ó\TdüT≈£î+{≤&ÉT. n+‘˚ø±<äT n‘·&TÉ ø√{°X«¯ s¡Tì>±H˚
ñ+&çb˛‘ê&ÉT. n|ü&É|ü &ÉT eT]Ãb˛e≥eT÷ eTs¡˝≤ >∑Ts¡TÔ #˚dTü ø√e≥eTT
ñ+&É<äT. n<˚ nqTuÛÑe+ n<˚ kÕ«qTuÛÑe+. n<˚ dü«dæú‹˝À ñ+&É≥+.
(ø√{°X¯«s¡ kÕø屑êÿs¡+ Ç<˚).
n˝≤π> Á|ü|ü+#·+˝À Je⁄&ÉT>± e´eVü≤]düTÔqï H˚qT
ÁX¯eD, eTqq, ì~Û<ë´düq\ <ë«sê, kÕ<Ûäq\ <ë«sê, düe÷~Û ìwüº˝À
H˚qT Je⁄DÏí ø±<äT Ä‘·àH˚ nì kÕ«qTuÛÑe+>± Á>∑Væ≤kÕÔqT. dü«dæú‹˝À
n+fÒ Ä‘·à>±H˚ ñ+&çb˛‘êqT. eT]∫b˛e≥+, >∑Ts¡TÔ ‘Ó#·TÃø√e≥+
e⁄+&É<äT. n<˚ Ä‘·à dü+dæú‹. n+fÒ Ç˝≤ Ä‘·à dü+dæú‹˝À ñ+&É≥y˚T
kÕ«‘·à <äs¡Ùq+.|üs¡e÷‘·à kÕø屑êÿs¡+ n+{≤s¡T. Ä‘·à ìs¡›«j·÷‘Y ¬s+&ÉT
 -130-
˝Òe⁄. Ä‘·à @ø£+ ` n<ä«j·T+. ˙e⁄ Ä‘·ày˚>±ì Ä‘·àø£Hêï y˚s¡T ø±<äT.
(Ä‘·àø£Hêï ˙e⁄ y˚¬s’‘˚ Ä‘·à ˙#˚‘· #·÷&Éã&˚~ ne⁄‘·Tqï~. #·÷&Éã&˚~
<äèX¯´+. <äèX¯´+ |ü]$T‘·+, |ü]$T‘·yÓTÆq~ q•düTÔ+~. q•+#˚~ Ä‘·à
ø±e{≤ìøÏ M\T˝Ò<Tä ) ø£qTø£ Ä‘·àqT ˙e⁄ y˚sT¡ >± ñ+&ç #·÷&É&+É ≈£î<äs<¡ Tä .
y˚sT¡ >± #·÷∫q uÛ>Ñ e∑ +‘·Tì s¡÷bÕ\T>±ì, CÀ´‘·T\T >±ì, Ç+ø± @yÓH’ ê
` n$ n˙ï q•+#˚y˚. ø£qTø£ Ä‘·à ˇø£ÿfÒ, n<ä«j·T+. n~ ˙y˚. ˙≈£î
y˚s¡T>± ñqï~ @<Ó’Hê ˙≈£î ãs¡Ty˚.
ˇø£ u≤≥kÕ] ‘·q Á>±eT+ qT+&ç #ê˝≤ <ä÷s¡+˝À
qTqï ã+<ÛäTe⁄\ |ü≥ºD≤ìøÏ ãj·T\T<˚sê&ÉT. Á|üj·÷D kÕ<ÛäHê\T ˝Òì
Ä s√E˝À¢ ø±*q&Éø£q yÓfi¯óÔ+fÒ eT<Ûä´˝À u≤>± Äø£\e⁄‘·T+~ >∑qTø£
#·~› nqï+ eT÷≥qT >∑≥Tºø=ì Á|üj·÷DÏdü÷Ô ñ+{≤s¡T. n˝≤π> Ç‘·&É÷
ˇø£ #·<ä›qï+ eT÷≥qT HÓ‹Ôq u…≥Tºø=ì ãj·T\T<˚sê&ÉT. #ê˝≤<ä÷s¡+
q&ç#ê&ÉT. Ç|ü&ÉT q&Ée≥+ #ê˝≤ø£wüº+>± ñ+~. Äø£* y˚düTÔqï~.
HÓ‹MÔ T~ eT÷≥ #ê˝≤ ãs¡Te⁄>± ñqï≥T¢+~. n&ÉT>∑T\T ‘·&ãÉ &ÉT‘·THêïsTT.
n˝≤π> ádüTs√eT+≥÷ n&ÉT>∑T\T y˚dTü +Ô fÒ <ä÷s¡+>± eT+∫˙s¡Tqï ≈£î+≥
ˇø£{Ï ø£ìŒ+∫+~. yÓ+≥H˚ nø£ÿ&É≈£î yÓ[fl eT÷≥$|æŒ nqï+ ‹ì, Ä
≈£î+≥˝Àì eT+∫˙s¡T Á‘ê– ÁuÒyeé THêï&ÉT. ø=+#Ó+ùd|ü⁄ s¬ dtº rdüT≈£îHêï&ÉT.
Ç|ü&É‘·&çøÏ Vü‰sTT>± ñ+~. Äø£* r]+~. HÓ‹ÔMT<ä ãs¡Te⁄ b˛sTT+~.
ã\+ e∫Ã+~. Ç|ü&ÉT #·ø£#·ø± q&Ée>∑\T>∑T‘·THêï&ÉT.
Ç+‘·es¡≈£î eT÷≥ HÓ‹ÔMT<ä ñ+fÒ ãs¡Te⁄. Ç|ü&ÉT
u§»®˝ÀøÏ b˛‘˚ ãs¡Te⁄ ˝Òø£b˛>± ã\+>± ñ+~. n+fÒ y˚s¡T>± ñ+fÒ
uÛ≤s¡+>± ñ+~. ˇø£ÿf…Æb˛‘˚ uÛ≤s¡+ ˝Òø£ b˛>± ã\+, Vü‰sTT. <Ó’«‘·+
Ç˝≤ @&ç|ædüTÔ+~ me]HÓ’Hê. n<Ó’«‘·y˚T Äq+<ä+. H˚qT |ü+#·<ës¡qT
‹+{≤qT>±ì |ü+#·<ës¡qT ø±qT nì n+fÒ n~ eT÷s¡â‘·«+. |ü+#·<ës¡
‹j·T´>± ñ+≥T+~. wüß>∑sY ñqïyê&çøÏ Á|üe÷<ä+ ‘ÓdüTÔ+~. yÓ÷<ä+
 -131-
UÒ<ä+ ¬s+&É÷ ñ+{≤sTT <Ó’«‘·+˝À. n<Ó’«‘·+˝À ˇø£fÒ nqTuÛÑe+. Ä‘·à
n<Ó’«‘·y˚T. Ä‘·àø£qï nq´+>± eTs=ø£{Ï ˝Ò<äT.ø£qTø£ Ä‘·à <äs¡Ùq+ n+fÒ
Ä‘·à ìwüºj˚T. Ä‘·à>± ñ+&ÉTfÒ. Çø£ Je⁄&ÉH˚yê&˚ ˝Ò&ÉT. n+‘ê ‘êH˚.
‘êH˚ ‘·|üŒ nq´y˚TB ñ+&É<äT. n<˚ Ä‘·à ìwü˜. eT] C≤„qyÓ÷? nB
˝Ò<äT. m+<äTø£+fÒ C≤„qeTT nq>±H˚ nC≤„qeTH˚~ eTs=ø£{Ï ñ+≥T+~.
n<Ó’«‘·+˝À ¬s+&ÉT ñ+&˚ M\T ˝Ò<äT. eT] C≤„qeTT (Ä‘·àC≤„qeTT) n+fÒ
@$T{Ï?
`Ä‘·à C≤„qeTT nH˚~ Ä‘·à ø£Hêï y˚sê? C≤„qeT+fÒ
<˚ìHÓ’Hê ‘Ó*j·TC…ù|Œ~ >∑<ë ! n˝≤π> Ä‘·à C≤„qeTT n+fÒ Ä‘·àqT
>∑T]+∫ ‘Ó*j·TC…ù|Œ<˚Hê?
XÀ¢ˆˆ C≤„qe]®‘ê2 C≤„qV”≤q ∫‘Yˆ
C≤„qeTdæÔ øÏ+ C≤„‘·T eT+‘·s¡+ ˆˆ `27
Á|ü‹|ü<ës¡+∆ : C≤„q+ R X¯ó<äy∆ TÓ qÆ C≤„q+ n+fÒ, C≤„qe]®‘ê R ‘Ó*j·TTqT
nH˚ eè‹Ôì n~Û>∑$T+∫q, nC≤„q V”≤q R ‘Ó*j·T<äT nH˚ eè‹Ôì
n~Û>∑$T+∫q, ∫‘Y R ∫‘Y dü«s¡÷|üy˚T (Ä‘·àj˚T), C≤„‘·T+ R
‘Ó\TdüT≈£îH˚+<äT≈£î, n+‘·s¡+ R y˚s¡T>±, øÏ+ndæÔ R @eTT+≥T+~?
uÛ≤e+ : X¯ó<ä› C≤„q+ n+fÒ $wüj·T edüTÔe⁄\ >∑T]+∫ ‘Ó\TdüTqT nH˚
eè‹Ôì, ‘Ó*j·T<äT nH˚ eè‹Ôì n~Û>$∑ T+∫q ∫‘Y dü«s¡÷|üyT˚ . (düeTkÕÔìøÏ
nr‘·yTÓ qÆ , düsê«‘·àø£yTÓ ,Æ @ø£yTÓ qÆ ∫‘Y dü«s¡÷|ü) Ä‘·àqT ‘Ó\TdüTø=qT≥≈£î
y˚πs C≤„q+ @+ ñ+≥T+~? @MT ñ+&É<äT nì.
yê´K´ : »&ÉyÓTÆq <˚B eTs=ø£<ëìì ‘Ó\TdüTø√˝Ò<äT. á|ü⁄düÔø±ìøÏ ‘êqT
|ü⁄düÔø±qï˙ ‘Ó*j·T<äT, ‘·qô|’q ÁyêdüTÔqï~ ø£\eT˙ ‘Ó*j·T<äT. eT]
ãT~∆ ≈£L&Ü »&Éy˚T >∑qTø£ n~ ≈£L&Ü <˚ì˙ ‘Ó\TdüTø√˝Ò<äT. nsTT‘˚ Ä
ãT~∆ ∫‘YÁ|üø±X¯yTÓ qÆ Ä‘·à‘√ ø£*dæ ñ+&É≥+ e\¢ ãT~∆øÏ #Ó‘’ q· ´+ ø£*–+~.
ø£qTø£H˚ ø=ìï $wüj·÷\qT ‘Ó\TdüT≈£î+≥T+~. ø=ìï+{Ïì ‘Ó\TdüTø√˝Òø£
 -132-
b˛‘·Tqï~. ˙~ @ }s¡T? nì n&ç–‘˚ |ò˝ü ≤Hê }s¡T nì #ÓãT‘·THêïe⁄.
_˝ŸøÏ¢+≥Hé Ç|ü&˚eP]˝À ñ+≥THêï&ÉT? n+fÒ Hê≈£î ‘Ó*j·T<äT
n+≥THêïe⁄. n+fÒ ˙ ãT~∆˝À ‘·–q düe÷#ês¡+ ñ+fÒ Hê≈£î ‘Ó\TdüT
n+≥THêïe⁄. düe÷#ês¡+ ˝Òøb£ ˛‘˚ ‘Ó*j·T<äT n+≥THêïe⁄. Hê≈£î ‘Ó\TdüT
n+fÒ ãT~∆øÏ ‘Ó\TdüT nì, Hê≈£î ‘Ó*j·T<äT n+fÒ ãT~∆øÏ ‘Ó*j·T<äT
nì. nsTT‘˚ ãT~∆øÏ ‘Ó\TdüT nqï $wüj·TeT÷ Hê≈£î ‘Ó\TdüT, ãT~∆øÏ
‘Ó*j·T<äT nqï $wüj·TeTT Hê≈£î ‘Ó\TdüT.‘Ó*ùd~, ‘Ó*j·Tì~ ãT~∆πø.
nsTT‘˚ Ä ¬s+&É÷ Hê≈£î‘Ó\TdüT. m+<äTø£+fÒ H˚qT ãT~∆ø£qï y˚s¡T>±
e⁄+&ç, Ä ãT~∆øÏ Ä<Ûës¡+>± ñqï #Ó’‘·Hê´ìï. ∫‘Y s¡÷|ü #Ó’‘·Hê´ìï.
n+fÒ ‘Ó\TdüTqT nH˚ C≤„qeè‹Ôì, ‘Ó*j·T<äT nH˚ nC≤„qeè‹Ôì ¬s+{Ïì
‘Ó\TdüTø=H˚~ X¯ó<ä∆ C≤„qdü«s¡÷|ü+. n<˚ ∫‘Y. n<˚ Ä‘·à. ø£qTø£ Ä‘·àj˚T
C≤„q+. C≤„qy˚T Ä‘·à.
ãT~∆˝Àì ‘Ó\TdüTqT nH˚ C≤„qeè‹Ôì, ‘Ó*j·T<äT nH˚
nC≤„q eè‹Ôì ‘Ó\TdüTø=H˚ qqTï (Ä‘·àqT) ‘Ó\TdüTø=H˚~ mes¡T? Hê
Á|üø±X¯+ e\¢ »&ÉyÓTÆq ãT~∆ |üì#˚j·T>∑\T>∑T‘·Tqï~. ø=ìï{Ïì
‘Ó\TdüT≈£î+≥Tqï~. ø=ìï{Ïì ‘Ó\TdüTø√˝Òø£ b˛‘·Tqï~. n{Ϻ ãT~∆ Hê
Á|üø±X¯+ e\¢ qqTï ‘Ó\TdüTø√ >∑\T>∑T‘·T+<ë? ‘Ó\TdüTø√˝Ò<äT. @ ôd\T‡
düV‰ü j·T+‘√ {≤]Ã˝Àì ã\T“ yÓ*– nìï+{Ïì #·÷düTqÔ ï<√ n~ mqï{Ïø°
‘·q≈£î yÓ\T>∑Tì∫Ãq ôd˝Ÿ‡qT #·÷&É˝Ò<äT. Ä‘·à dü«j·T+ Á|üø±X¯+. n~
yÓ\T>∑T‘·÷ nìï+{Ïø° yÓ\T>∑Tì#˚Ã~. <ëìì Á|üø±•+|üCj Ò T· {≤ìøÏ y˚s=ø£
yÓ\T>∑T nedüs¡+ ˝Ò<äT. dü÷s¡T´ì #·÷&É{≤ìøÏ @ {≤]à ˝…’≥T nø£ÿs¡
˝Ò<Tä . yÓ\T>∑T‘·Tqï BbÕìï #·÷&É{≤ìøÏ y˚s=ø£ yÓ\T>∑T nø£ÿs¡˝<Ò Tä . n+<äTøπ
á ∫‘YqT ‘Ó\TdüTø=qT≥≈£î y˚s=ø£{Ï @$T ñqï~? ªC≤„‘·T+ n+‘·s¡+
øÏ+ ndæÔ?µ nì eTVü≤]¸ Á|ü•ïdüTÔHêïs¡T. ø£qTø£ ì»yÓTÆq C≤„qeTT Ä‘·àqT
‘Ó * j· T CÒ ù d~ ø±<ä T . n~ Ä‘· à j˚ T . C≤„ q + nH˚ ~ nC≤„ H êìï
 -133-
b˛>=≥Tºø√{≤ìπø >±ì Ä‘·à <äs¡ÙHêìøÏ ø±<äT. Ç|üŒ{Ï<ëø± C≤„q+ e\¢H˚
Ä‘·à <äs¡Ùq+ nHêïs¡T ø£<ë! n~ Ä kÕúsTT˝À. eT] Ä‘êàqTuÛÑ÷‹
m˝≤? XÊX¯«‘· Äq+<ä+ m˝≤ ø£\T>∑T‘·T+~?....
`|üs¡eT|üPs¡í ∫<ëq+<ëìï bı+<ä{≤ìøÏ... Ä‘êàqTuÛÑ÷‹øÏ
uÛÑ>∑yêHé s¡eTD eTVü≤]¸ yê]∫Ãq n+‹eT ñ|ü<˚X¯+
XÀ¢ˆˆ øÏ+ dü«s¡÷|ü $T‘ê´‘·à <äs¡ÙH˚ ˆ
ne´j·÷2 uÛÑyê 22 |üPs¡í ∫‘·T‡K+ˆˆ `28
Á|ü‹|ü<ës¡∆+ : øÏ+ dü«s¡÷|ü+ R Hê dü«s¡÷|ü+ @$T{Ï? Ç‹ R nì
$#ês¡D #˚ùd,Ô Ä‘·à <äsÙ¡ H˚ R Ä‘êàqTuÛ÷Ñ ‹ ø£*–, ne´j·T R ‘·]–b˛ì,
nuÛÑe R |ü⁄≥Tºø£ ˝Òì, Ä|üPs¡í R ì+&Ó’q, ∫‘Y düTK+ R nqTuÛÑe
|üPs¡«ø£yÓTÆq Äq+<ä+ ø£\T>∑T‘·T+~.
uÛ≤e+ : Hê ì» dü«s¡÷|ü+ @$T{Ï? nì $#ês¡D #˚dæq|ü&ÉT
Ä‘êàqTuÛ÷Ñ ‹ ø£*– ‘·]– b˛ì, |ü⁄≥Tºø˝£ ìÒ , ì+&Óq’ Äq+<ä+ nqTuÛeÑ +˝À
ñ+≥T+~. ‘êqT nq+‘·, nK+&É, ∫<ëq+<ä dü«s¡÷|ü⁄&ÉT>±H˚
e⁄+&çb˛‘ê&ÉT.
yê´K´ :á ˝Àø£+˝À Á|ü‹ÁbÕD° düTU≤ìï, Äq+<ëH˚ï ø√s¡T≈£î+≥Tqï~.
n+<äTø√dü+ mH√ï $wüj·T edüTÔe⁄\ yÓ+≥, uÛÀ>±\ yÓ+≥ |æ∫Ã>±
|üs¡T>∑T\T ô|&ÉT‘·÷ yê{Ïì n+<äT≈£î+≥÷, nqTuÛÑ$dü÷Ô Äq+~düTÔHêï+.
n˝≤ nqTuÛÑ$+∫ eTs¡˝≤ eTs=ø£ edüTÔe⁄ ø=s¡≈£î, uÛÀ>∑+ ø=s¡≈£î
|üs¡T>∑TrdüTÔHêï+. n+~q|ü&ÉT Äq+~düTÔHêï+. n+<äø£b˛‘˚ <äT:K
|ü&ÉT‘·THêï+. n+~‘˚ n+‘·{Ï‘√ }s¡Tø√e≥+ ˝Ò<äT. eTs=ø£ <ëìø√dü+
|üsT¡ >∑T\T ô|&ÉT‘·THêï+. Ç˝≤ m|ü&É÷ |üsT¡ >∑T\T rdü÷Ô XÊX¯«‘· düTU≤ìï
bı+<ä˝Òø£ ìsêX¯ ìdüŒèVü≤\≈£î >∑Ts¡e⁄‘·THêï+. eT] Äq+<ä+ ` XÊX¯«‘·
Äq+<ä+ m˝≤ edüTÔ+~? n~ ãj·T≥ edüTÔe⁄\˝À ñ+<ë? ˝Òø£ ˝À|ü\
˙˝ÀH˚ ñ+<ë? Äq+<ä+ ãj·T{Ï edüTÔe⁄\˝À ˝Ò<äì ‘˚*b˛sTT+~.
 -134-
ø£qTø£ Hê˝ÀH˚ ñ+<˚y÷Ó |ü]o\q #˚j÷· *. n+fÒ Hê j·T<ës¡∆ dü«s¡÷|ü+
@$T{À |ü]o\q #Ój·÷´*. Á|ü‹ edüTÔe⁄≈£î ˇø£ düVü≤» dü«uÛ≤e+
e⁄+≥T+~. Ä edüTÔe⁄ <ëì dü«uÛ≤yêìï $&ç∫ ñ+&É<äT. n–ï jÓTTø£ÿ
dü«uÛ≤e+ y˚&ç. n–ï y˚&çì $&ç∫ ñ+&É<äT. eT+#·T jÓTTø£ÿ dü«uÛ≤e+
#·\¢<äq+. á eT+#·TeTTø£ÿ #·\¢<äHêìï $&ç∫ ñ+&É<äT. |ü+#·<ës¡ r|æ.
|ü+#·<ës¡ r|æì $&ç∫ ñ+&É<äT. á $<Ûä+>± Ä˝À∫ùdÔ eTq düVü≤»
dü«uÛ≤e+ @$T{Ï? <äT:Ke÷, Äq+<äe÷? eTq düV≤ü » dü«uÛ≤e+ <äT:K+
nqT≈£î+<ë+. Ç<˚ ì»yÓTÆ‘˚ eTq+ <äT:U≤ìï $&ç∫ ñ+&É˝Ò+.
n˝≤+≥|ü&ÉT <äT:K+ ø£*–‘˚ m+<äT≈£î bÕs¡Á<√˝≤\ì Á|üj·T‹ïkÕÔ+?
m|ü&É÷ <äT:K+ ñ+&Ü\qT≈£î+{≤+. m+<äTø£+fÒ <äT:K+ u≤<Ûä
ø£*–+#·<Tä . uÛ≤s¡+ ø±<äT. ø±ì eTq nqTuÛeÑ + BìøÏ |üP]Ô>± e´‹πsø£+.
eTq+ Äq+<ä+ ø±yê\qT≈£î+≥THêï+. <äT:K+ eùdÔ |ü+ù|j·÷\qT
≈£î+≥THêï+. Bìì ã{Ϻ eTq düVü≤» dü«uÛ≤e+ <äT:K+ ø±<äT. nsTT‘˚
eTπs$T{Ï? eTq düV≤ü » dü«uÛ≤e+ düTKy˚T nsTTe⁄+&Ü*. n+<äTøπ düTK+>±
ñ+&Ü\qT≈£î+≥THêï+. n˝≤ ñ+fÒ Vü‰sTT>± ñ+≥THêï+. n˝≤ ˝Òøb£ ˛‘˚
m˝≤ Äq+<ëìï, düTU≤ìï bı+<ë˝≤? nì Ä˝À∫düTÔHêï+.ø£qTø£ eTq+
Äq+<ä dü«s¡÷|ü⁄\y˚T. ø±ì Äq+<ä+>± m\¢|ü&É÷ ñ+≥THêïe÷?
e⁄+&É≥+ ˝Ò<Tä .m+<äTe\¢? nC≤„q+ e\¢ ` eTq ì»dü«s¡÷|ü+˝À eTq+
ñ+&Éq+<äTe\¢. H˚qT <˚V‰ü ìï nqTø√e≥+ e\¢. Ä‘·àqT nì Á>∑V≤æ +#·ø£
b˛e≥+ e\¢H˚. H˚qT <˚Vü‰ìï nqTø=ì, <äT:K+˝À ñHêïqT nqTø=ì,
Äq+<ä+ ø√dü+ @y√ $wüj·÷\‘√ dü+|üs¡ÿ+ ô|≥Tº≈£î+≥THêï+.
sêÁ‹+ãefi¯ó¢ Ç˝≤ dü+ã+<Ûä+ ô|≥Tº≈£îHêï ø√s¡T≈£îqï Äq+<ä+ \uÛÑ´+
ø±e≥+ ˝Ò<äT.
|ü{Ïø£ u…\¢+ eTTø£ÿ r|æø√düeTì u…\¢+‘√, |ü+#·<ës¡‘√
dü+ã+<Ûä+ ô|≥Tºø=ì m+‘· ùd|ü⁄ <ëì˝À bıs¡˝≤&çHê @+ Á|üjÓ÷»q+?
 -135-
n~ ‘êqT r|æ edüTÔe⁄H˚ nì ‘Ó\TdüT≈£î+fÒ #ê\T. ‘·q nC≤„Hêìï
b˛>=≥Tº≈£î+fÒ #ê\T. n˝≤π> eTq+ <˚Vü‰<äT\T ø±<äì, eTq j·T<ës¡∆
dü«s¡÷|ü+ Ä‘·àj˚Tqì ‘Ó\TdüT≈£î+fÒ, Ä‘·à Äq+<ä dü«s¡÷|ü+ >∑qTø£
eTq+ m\¢|ü&É÷ Äq+<ä+˝À ñqïfÒº. ø£qTø£H˚ á ~X¯>± $#ês¡D
kÕ>±*. Hê düVü≤» dü«uÛ≤e+, dü«s¡÷|ü+@$T{Ï? nì $#ês¡D kÕ>±*.
n+<äT≈£î dü<Tä sZ T¡ e⁄ <ë«sê ìs¡+‘·s¡ XÊÁdüÔ ÁX¯eD+ #˚dæ $#ês¡D #˚j÷· *.
n|ü&ÉT ‘Ó\TdüTÔ+~ H˚qT Ä‘·àqT, ne´j·T, nuÛÑe, Ä|üPs¡í∫‘Y Äq+<ä
dü«s¡÷bÕìï nì.
H˚qT ne´j·TTDÏí @e÷s¡TŒ\T, $ø±sê\T, HêX¯q+
˝ÒìyêDÏ.í <˚V≤ü + q•+∫Hê H˚qT q•+#·qT. ªqVü≤q´‘˚ Vü≤q´e÷H˚ X¯Øsπ µ
nì ^‘· #ÓãT‘·Tqï~. Ä‘·à ìwüߘìøÏ, Ä‘êàsêeTTìøÏ HêX¯q+ ˝Ò<äT.
n‘·&çøÏ X¯Øs¡+‘√ dü+ã+<Ûä+ ˝Ò<äT.
dü<ë•e ÁãùV≤à+Á<ä kÕ«eTT\ yês¡T ø±y˚] ˇ&ÉT¶q
ÇdüTø£˝À |ü&ÉT≈£îHêïs¡T. q~ bı+– edüTÔqï~. n~ #·÷∫q yês¡T
Äj·Tq≈£î#Ó|Œæ <ä÷s¡+>± s¡eTàHêïs¡T. Ä‘êàq+<ä+˝À s¡$T+#˚ Äj·Tq≈£î
Ç<˚MT ‘Ó*j·T<äT. yês¡T #˚ùd~ ˝Òø£ <ä÷s¡+>± yÓ[fl ì\ã&ܶs¡T. ˙s¡T
sêe≥+, Äj·TqqT eTT+∫ yÓjT· ´≥+, ø=≥Tº≈î£ b˛e≥+ ≈£L&Ü #·÷#ês¡T.
4 HÓ\\ ‘·sT¡ yê‘· ã+&É‘¢ √ ÇdüTø£qT ‘√\T‘·THêïs¡T. bÕs¡‘√ ‘·e⁄«‘·T+fÒ
s¡ø£Ô+. C≤Á>∑‘·Ô>± Á‘·$« #·÷ùdÔ á eTVü‰‘·Tà&ÉT. ÁbÕD≤\‘√H˚ ñHêï&ÉT.
kÕ«$T m˝≤ ñ+&É>∑*>±s¡T? nì n&ç–‘˚µµ |üPs¡í uÀ<Û√Vü≤+, dü<ëq+<ä
|üPs¡í ÁãVü‰àVü≤+, ì‘√´Vü≤+, nuÛÑjÓ÷Vü≤+, n<äT“¤‘ê‘êàVü≤+µµ nì ø°s¡Ôq
<ë«sê ‘Ó*bÕ&ÉT. n{Ϻ eTVü‰‘·Tà\≈£î <˚Vü≤+‘√ dü+ã+<Ûä+ ñ+&É<äT.
s¡eTD eTVü≤ظ n+‘˚. yê]øÏ |ü⁄≥Tºø£ ˝Ò<äT. HêX¯+ ˝Ò<äT. Ä ¬s+&É÷
<˚V‰ü ìπø. ªÄ|üPs¡í ∫‘·T‡K+µ |ü]|üPs¡yí TÓ qÆ Äq+<ëìï Ä‘êàqTuÛ÷Ñ ‹ #Ó+~q
yês¡T kÕ«qTuÛeÑ +>± bı+<äT‘·÷ ñ+{≤s¡T. Ç˝≤ dü<Tä sZ T¡ e⁄ e<ä› $#ês¡D
 -136-
#˚dü÷Ô ne´j·T, nuÛÑe, Ä|üPs¡í∫‘Y düTKdü«s¡÷|ü+>± ñ+&çb˛‘ês¡T.
Ä|üPs¡+í R @ ø=s¡‘\· T ˝Òø£ m\¢|ü &ÉT düeTdüÔ X¯óuÛ≤\‘√
|üPs¡í+>± ñ+&˚~. ∫‘Y R miTø£ s¡÷|ü+˝À ñ+&˚~, ‘êqT>± ñ+&˚~,
düTK+ R <äT:K yêdüq ˝Òì~, Äq+<äkÕs¡yÓTÆq~. n{Ϻ dü∫Ã<ëq+<ä
n‘·àqH˚ nqTuÛÑe+ ø£\T>∑T‘·T+~.
ø£qTø£ me¬s’‘˚ Hê dü«s¡÷|ü+ @$T{Ï? nì $#ês¡D
kÕ–kÕÔs√ n{Ϻyês¡T ‘êeTT Ä‘·àj˚Tqì, n+‘·{≤ ñqï~ ‘êy˚Tqì,
‘·eT ø£Hêï nq´+>± eTπsMT ˝Ò<äì, ‘·eT≈£î |ü⁄≥Tºø£, HêX¯eTT ˝Òeì,
|ü]$T‘·T˝Òì¢ Äq+<ëìï nì nqTuÛeÑ |üPs¡«ø£+>± Á>∑V≤æ +∫, m\¢|ü &É÷
n{Ϻ Äq+<ä+˝ÀH˚ ñ+&çb˛‘ês¡T. ø£qTø£ Äq+<äeTH˚~ edüTeÔ ⁄\ <ë«sê,
$wüj÷· \ <ë«sê bı+<˚~ ø±<äT. n~ ‘ê‘êÿ*ø£ düTK+ e÷Á‘·yT˚ . yÓ÷ø£yå T˚
Äq+<äeTT. ì»yÓTÆq Äq+<äeTT. yÓ÷ø£åeT+fÒ J$+∫j·TT+&É>±H˚ eTq
j·T<ës¡∆ dü«s¡÷|ü+ @$T{À Á>∑Væ≤+∫ n+<äT˝ÀH˚ ìwüº >∑*– ñ+&ÉT≥,
dü«dæú‹˝À ñ+&ÉT≥, Ä‘·à dæú‹˝À ñ+&É≥y˚T. Ä‘·à>± ñ+&É≥y˚T.
Ä‘·à ã+<ÛëìøÏ eTTøÏÔøÏ nr‘·yÓTÆq~. eT] eTq+
eTTøÏHÔ +Ó <äT≈£î ø√s¡T≈£î+≥THêï+? Ä‘·àqì ‘Ó*j·Tì nC≤„q+ e\¢. <˚V‰ü ìï
nqTø√e≥+ e\¢. á <˚V≤ü uÛ≤eq e\¢ ã+<Û+ä ‘√ ñHêïeTqT≈£î+≥THêï+.
eTTøÏìÔ ø√s¡T≈£î+≥THêï+. sêÁ‹ ø£\e∫Ã+~. @<√ H˚s+¡ #˚XÊe⁄. C…\’ T˝À
y˚XÊs¡T. m˝≤ ãj·T≥ |ü&É≥e÷? nì mH√ï Á|üj·T‘êï\T #˚XÊe⁄. ø±ì
|òü*+#·˝Ò<äT. y˚T\T≈£îHêïe⁄. n+‘˚, Ç|ü&ÉT ã+BeqT≈£î+≥THêïyê?
ãj·T≥ |ü&Ü\ì Á|üjT· ‹ïkÕÔyê. ˝Ò<Tä >∑<ë! C…\’ ÷ ˝Ò<Tä , $&ÉT<ä˝≤ ˝Ò<Tä .
n˝≤π> nC≤„q+˝À ñqï+‘· es¡≈£î ã+<Ûä+˝À ñHêïqì uÛ≤$kÕÔe⁄. eTTøÏÔ
ø=s¡≈£î Á|üj·T‹ïkÕÔe⁄. C≤„q+ #˚‘· nC≤„q+ ‘=\–+<ë! Ä‘·àqì
Á>∑Væ≤+#êyê? ã+<ÛäeT÷ ˝Ò<äT, eTTø°Ô ˝Ò<äT. Ç{Ϻ ã+<ÛäeTT≈£îÔ\ø£r‘·yÓTÆq
XÊX¯«‘· düTU≤ìï mes¡T bı+<ä>∑\T>∑T‘ês¡T?
 -137-
`ã+<Ûä eTT≈£îÔ\ø£r‘·yÓTÆq |ü]|üPs¡í düTU≤ìï bı+<˚<Óes¡T?.......
XÀ¢ˆˆ ã+<ÛäeTTø£Ô´r‘·+ |üs¡+ düTK+ˆ
$+<ärVü≤JedüTÔ <Ó’$ø£:ˆˆ `29
Á|ü‹|ü<ës¡∆eTT : <Ó’$ø£ : <˚e⁄&˚ nsTTq (‘·q dü«dæú‹˝À ‘êqT ì*∫q)
Je: R Je⁄&ÉT, ÇVü≤ R Çø£ÿ&˚ ( á<˚Vü≤+˝À ñ+&É>±H˚) ã+<Ûä eTTøÏÔ
nr‘·+ R ã+<ÛëìøÏ, eTTøÏÔøÏ nr‘·yÓTÆq, |üs¡+ düTK+ R ÁX‚wüºyÓTÆq
ÁãVü‰àq+<ëìï, $+<ä‹ R bı+<äT‘ê&ÉT.
uÛ≤e+ : <Ó$’ ≈£î&Óq’ |ü⁄D´#·]‘·T&ÉT ˝Ò<ë ‘·qTï ‘êqT ‘Ó\TdüTø=qï Je⁄&ÉT
Çø£ÿ&˚ ` á <˚Vü≤+˝À ñ+&É>±H˚ ã+<Ûä eTT≈£îÔ\T ˝Òì |üs¡eT düTKeTTqT
` Ä‘·à düTKeTTqT bı+<äT‘ê&ÉT.
yê´K´ : H˚qT Je⁄&ÉqT, n\ŒE„&ÉqT, |ü]$T‘·yÓTÆq yêDÏí nH˚ uÛ≤eq
ø£*– ñqï+<äT e\¢H˚ ã+<Ûä+˝À ñHêïqH˚ uÛ≤eq ø£\T>∑T‘·Tqï~. á
uÛ≤eq nC≤„q+ e\¢, H˚qT Ä‘·àqT nì ‘Ó*j·Tq+<äT e\¢H.˚ á nC≤„Hêìï
b˛>=≥Tºø=ì C≤„q+˝À ì\e≥y˚T eTTøÏÔ nì ‘Ó\TdüTqÔ ï~. nsTT‘˚ kÕ<Ûqä
#˚dæ n{Ϻ Ä‘·à>± ` Ä<ä´+‘· s¡Væ≤‘·eTT, dü÷øå±à‹ dü÷ø£åàeTT, düs¡«
yê´|üøe£ TT, dü∫Ã<ëq+<ä dü«s¡÷|üeTT nsTTq Ä‘·à>± ñqïf…‘¢Æ ˚ Çø£ ã+<Û+ä
@$T{Ï? eTTøÏÔ @$T{Ï? Ä‘·à düs¡«dü«‘·+Á‘·eTT, n~ ˇø£ÿfÒ. ¬s+&Ée<˚B
˝Ò<äT. ø£qTø£ <ëìì ã+~Û+#˚ eTs=ø£{Ï ñ+&˚ M\T˝Ò<äT. ø£qTø£ ã+<Ûä+
qT+&ç $&ç|æ+#·Tø=ì eTTøÏÔì bı+<ä≥+ nqï Á|üX‚ï ˝Ò<äT.
dü«|üï+˝À ñqï+‘·ø±\+ njÓ÷´ C…’\T˝À ñHêïH˚! m˝≤
‘·|æŒ+#·Tø√e≥e÷? nì eT<Ûäq|ü&É‘êe⁄. @y√ Á|üj·T‘êï\T #˚kÕÔe⁄.
ø±ì y˚T\Tø=ì ˙ Ç+{Ï˝À, ˙ u…&és¡÷yéT˝À Á|üø£ÿô|’ Vü‰sTT>± |ü&ÉTø=ì
ñqï ˙e⁄ (C…’\T) ã+<Ûä+˝À ñHêïqqT≈£î+≥THêïyê? ‘·|æŒ+#·Tø√yê\ì
Á|üj·T‘·ï+ #˚kÕÔyê? @MT ˝Ò<äT. dü«|üï+˝À ` ÁuÛÑeT˝À ñqï+‘· ø±\y˚T
á uÛ≤eq. dü«|üï+ qT+&ç y˚T\T≈£î+fÒ m˝≤¬>‘’ ˚ C…\’ T˝À ã+~Û+|üã&É≥+
 -138-
>±ì, ãj·T≥|ü&Ü\H˚ ‘·|üq >±ì ñ+&Éy√— n˝≤π> ÁãVü‰àqTuÛÑ÷‹˝À `
H˚qT Ä‘·àqT nH˚ Ä‘·à dü+dæú‹ ` Ä‘·à ìwü˜˝À ì*ùdÔ Çø£ ã+<ÛäeT÷
˝Ò<äT, eTTø°Ô ˝Ò<äT. Nø£{Ï˝À Á‘ê&ÉTqT #·÷∫ bÕeTT nqTø√e≥y˚T ˙
uÛj
Ñ ÷· ìøÏ ø±s¡D+. yÓ\T>∑T˝À n~ Á‘ê&˚qì ‘Ó\TdüT≈£î+fÒ uÛj Ñ T· + qT+&ç
$eTTøÏÔ ø£\T>∑T‘·T+~. bÕeTT nH˚uÛ≤eq ÁuÛÑeT. ÁuÛÑeT˝ÀH˚ uÛÑj·T+,
‘=\–+#·Tø√yê\H˚ ‘ê|üÁ‘·j·T+. Á‘ê&ÉT nqT≈£î+fÒ uÛÑj·TeT÷ ˝Ò<äT.
‘=\–+#·Tø√yê\H˚ Á|üjT· ‘·ïeT÷ ñ+&É<Tä . n˝≤π> Ä‘·à>± ñ+fÒ uÛj Ñ T· eT÷
˝Ò<äT. ‘=\–+#·Tø√yê\H˚ Á|üj·T‘·ïeT÷ ñ+&É<äT. ø£qTø£ Ä‘·à>± ñ+fÒ
ã+<ÛäeT÷ ˝Ò<äT, eTTø°Ô ˝Ò<äT.
Ç˝≤ Ä‘·à>± ñ+&É{≤ìøÏ, ÁãVü‰àq+<ëqTuÛÑe+˝À
ì*∫b˛e{≤ìøÏ Je⁄&ÉT eTs¡D+ es¡≈£î m<äTs¡T #·÷&Éqø£ÿs¡˝Ò<äT.
dü«sêZ~˝Àø±\≈£î yÓ[fl nqTuÛÑe+ dü+bÕ~+#·qø£ÿs¡˝Ò<äT. Çø£ÿ&˚ á
<˚V≤ü +˝À ñ+&É>±H˚ H˚qT Ä‘·àqT, qqTï H˚qT Ç+‘·es¡≈î£ eTs¡∫b˛j·÷qT.
H˚qT m\¢|ü&É÷ Ä‘·àH˚ nì dü<äTZs¡Te⁄ <ë«sê ÁX¯eD+ #˚dæ, eTqq
ì~Û<ëÛ ´düq\‘√ nìï ns¡Ω‘\· T bı+~q Je⁄&ÉT nqTuÛ÷Ñ ‹ bı+<äe#·TÃqT.
Je⁄&ÉT Ä‘·à>± e÷s¡qø£ÿs¡ ˝Ò<äT. H˚qdü\T Ä‘·àH˚ nì Á>∑Væ≤+#ê*.
n+‘˚. nsTT‘˚ n{Ϻ Je⁄\T ns¡T<äT>± ñ+{≤s¡T. yês¡T düs¡«Á‘ê
|üP»˙j·TT˝Ò. yêπs <Ó’$ø£ Je⁄\T.
ø£qTø£ ‘·q dü«s¡÷bÕìï eTs¡∫b˛e≥y˚T ã+<Ûä+. ‘·q
dü«s¡÷|ü+ dü÷øå±à‹ dü÷ø£åàyÓTÆ, düs¡«yê´|üø£yÓTÆq #Ó’‘·q´+ ` Ä‘·àj˚Tqì
<äè&ÛÉ+>± Á>∑Væ≤+#·T≥j˚T eTTøÏÔ. Ä‘·àuÛ≤eq düVü≤»yÓTÆ b˛sTTq ‘·sê«‘·
ã+<Ûä+˝À ñHêïqH˚ uÛ≤eq b˛‘·T+~. n~ b˛‘˚ eTTøÏÔì bı+<ëqH˚
düàs¡D≤ b˛‘·T+~. Ç<˚ ã+<Ûä eTT≈£îÔ\≈£î nr‘·yÓTÆq dæú‹.
`∫e]>± s¡eTD eTVü≤]¸ jÓTTø£ÿ Ä+‘·s¡+–ø£ ~yê´qTuÛÑe+
qT+&ç |ü*øÏq |ü\T≈£î. #˚dæq ñ|ü<˚X¯+.
 -139-
XÀ¢ˆˆ nVü≤eTù|‘·ø£+ ì»$uÛ≤qø£+ˆ
eTVü≤~<ä+ ‘·b˛ s¡eTD yê–j·T+ˆˆ `30
Á|ü‹|ü<ës¡+∆ : nVü≤+ nù|‘·ø+£ R ªH˚qTµ nH˚ Á|ü<eäÛ T ‘·\+|ü⁄ (nVü≤+eè‹Ô)
|üP]Ô>∑ ‘=\–b˛sTTq <äX¯˝À, ì» $uÛ≤qø£+ R dü«j·T+ Á|üø±X¯yÓTÆ ‘·q
dü«s¡÷|ü+ Á|üø±•düTÔ+~, Ç<ä+ R á $#ês¡Dj˚T, eTVü≤‘Y ‘·|ü: R
>=|üŒ<Ó’q ‘·|üdüT‡, Çj·T+ R Ç<˚, s¡eTDyêø˘ R s¡eTD eTVü≤]¸ jÓTTø£ÿ
~e´ yê≈£îÿ.
uÛ≤e+ :H˚qT nH˚ Á|ü<eäÛ T ‘·\+|ü⁄ (nVü≤+eè‹Ô) |üP]Ô>± HêX¯qyÓTÆ b˛sTTq
<äX¯˝À dü«dü«s¡÷|ü+>± @~ dü«j·T+ Á|üø±X¯yÓTÆ e´ø£ÔeTe⁄‘·Tqï<√— <ëìøÏ
dü+ã+~Û+∫q $#ês¡D ` Ä‘·à $#ês¡Dj˚T >=|üŒ<Óq’ , ÁX‚wy˜ü TÓ qÆ ‘·|dü Tü ‡.
Ç<˚ uÛÑ>∑yêHé s¡eTD eTVü≤]¸ jÓTTø£ÿ ~e´yê≈£îÿ.
yê´K´ :Ä‘·à>± dü+dæú‘·yÓTÆ ñ+&É≥y˚T Ä‘·à <äs¡ÙqeTì, n<˚ |üs¡e÷‘·à
kÕø屑êÿs¡eTì, n<˚ XÊX¯«‘êq+<äeTì, n<˚ J$‘·|üs¡e÷s¡∆eTì
‘Ó*j·TCÒdæq eTVü≤]¸ n{Ϻ dæú‹˝À ñ+&Ü\+fÒ eTT+<äT ‘êqT Ä‘·àqT
nì ‘Ó\TdüTø√yê\ì— nVü≤+ø±s¡eTTqT ` JeuÛ≤eeTTqT b˛>=≥Tºø√yê\ì
‘Ó*j·TCÒXÊs¡T. á nVü≤+ø±s¡eTT ˝Ò<ë JeuÛ≤eeTTH˚ ªnVü≤+eè‹Ôµ nì,
Ç<˚ Á|ü<ÛäeT ‘·\+|ü⁄ nì, Ç~ ñqï+‘· ø±\+ nH˚ø£ ‘·\+|ü⁄\T `
Ç<ä+ uÛ≤eq\T edü÷ÔH˚ ñ+{≤j·Tì #ÓbÕŒs¡T. eTT+<äT>± á
‘·\+|ü⁄\ìï+{Ï˙ b˛>=≥Tºø√yê\ì ‘Ó*j·TCÒXÊs¡T. Ç<ä+uÛ≤eq\T
b˛>=≥Tºø=qT≥≈£î ø£sà¡ , uÛøÑ ,ÔÏ ÁbÕD Mø£Då ≤~ kÕ<Ûqä \qT >∑T]+∫ #ÓbÕŒs¡T.
nsTT‘˚ Çe˙ï b˛sTTHê nVü≤+ eè‹Ô b˛<äì, n~ ñqï+‘·es¡≈£î á
Ç<ä+ uÛ≤eq\T eT∞fl eT∞fl edü÷ÔH˚ ñ+{≤j·Tì, ø£qTø£ nVü≤+ eè‹Ôì
|üP]Ô>± HêX¯q+ #Ój·÷´\ì, n<˚ eTH√HêX¯qeTì #ÓbÕŒs¡T. á
eTH√HêX¯q+ kÕ~Û+#ê\+fÒ eTqdü‡+fÒ @$T{Ï? nì $#ês¡D
ø=qkÕ–+#ê\ì, eTqdü‡+fÒ nVü≤+eè‘˚Ô >∑qTø£ á nVü≤+eè‹Ô jÓTTø£ÿ
 -140-
|ü⁄≥Tºø£ kÕúq+ @~? nì yÓ‹øÏ‘˚ n~ |ü&çb˛‘·T+<äì, n~ |ü&çb˛sTTq
#√≥ nVü≤+ nVü≤+ n+≥÷ ì»yÓTqÆ H˚qT ` Ä‘·à dü«j·T+ e´ø£eÔ TÚ‘·T+<äì
‘Ó*j·TCÒXÊs¡T. á dü«j·T+ Á|üø±X¯ø£ |ü]|üPs¡í ∫<ëq+<ä dü«s¡÷|ü Ä‘·àj˚T
H˚qT nì ‘Ó\TdüT+Ô ~. n|ü&ÉT H˚qT <˚ùV≤+Á~j·T ÁbÕD eTH√ãT<äT\∆ Tø±<äT,
H˚qT düÁ<ä÷|ü∫Á<ä÷|ü Äq+<ä dü«s¡÷|ü Ä‘·àqT nH˚ nqTuÛÑ÷‹
ø£\T>∑T‘·T+<äì, Ç<˚ Ä‘·à ìwüº, Ç<˚ Ä‘·à kÕø屑êÿs¡+, Ç<˚ ã+<Ûä
eTT≈£î\Ô ø£r‘·yTÓ qÆ ÁãVü‰àq+<ëqTuÛ÷Ñ ‹ nì ‘Ó*j·TCÒXÊs¡T. Ç|ü&ÉT Bìì
eTT–dü÷Ô uÛÑ>∑yêHé s¡eTD eTVü≤]¸ eT÷ØÔuÛÑ$+∫q ø±s¡TD´ dü«s¡÷|ü⁄˝…’
eTq≈£î ì>∑÷&ÛÉyÓTÆq ∫e] s¡Vü≤kÕ´ìï ‘Ó*j·TCÒdüTÔHêïs¡T. #ê˝≤eT+~˝À
ñ+&˚ ˇø£ dü+<˚Vü‰ìï ìeè‹Ô #˚düTÔHêïs¡T.
|ü⁄sêD≤\T #·~$q yê]øÏ e•wüߘ&ÉT, $XÊ«$TÁ‘·T&ÉT,
nÁ‹, >ö‘·eTT&ÉT yÓTT<ä\>∑T eTVü≤s¡T¸\T m+‘√ >=|üŒ ‘·|üdüT‡\T #˚dæ
~e´X¯≈î£ \Ô T kÕ~Û+#ês¡ì, eT] eTq+ ≈£L&Ü |òTü Às¡ ‘·|dü Tü ‡\T #˚jT· ø£b˛‘˚
m˝≤>∑? nì dü+<˚Vü≤+ ø£\T>∑T‘·÷ ñ+≥T+~. eT] eTVü≤]¸ @yÓ÷
eTq≈£î Çø£ÿ&É eTTøÏÔì bı+<ä{≤ìøÏ, Ä‘·à ìwü˜˝À ì\e{≤ìøÏ, ÁãVü≤à
kÕø屑êÿs¡+ bı+<ä{≤ìøÏ $#ês¡D e÷sêZìï nqTÁ>∑V≤æ +#êπs >±ì, >=|üŒ
>=|üŒ ‘·|üdüT‡\ Á|üdüπøÔ ˝Ò<äT. eT] |òüTÀs¡yÓTÆq ‘·|üdüT‡\T #˚j·Te<ë›?
eTq+ ≈£L&Ü eTVü≤s¡T¸\ ˝≤>± n‘·T´qï‘· dæú‹øÏ #˚s¡Tø√e<ë›? nì ø£*π>
dü+<˚Vü‰ìøÏ Çø£ÿ&É düe÷<Ûëq+ ÇdüTÔHêïs¡T.
H˚qT H˚qT n+≥÷ ì‘·´eT÷ nVü≤+>± #·˝≤eTDÏ ne⁄‘·Tqï
nVü≤+ø±s¡eTT ` nVü≤+eè‹Ô ˝Òø£ eTqdüT‡ @ $#ês¡D˝À ` @ C≤„q
kÕ<Ûäq˝À uÛÑdüàyÓTÆb˛sTT Je⁄ìøÏ eTTøÏÔ Á|ü<äyÓTÆq dü«dü«s¡÷bÕqTuÛÑeeTT
dü+|üPs¡í+>±, XÊX¯«‘·+>± ø£\T>∑T‘·T+<√ Ä $#ês¡Dj˚T eTVü≤‘·Ôs¡yÓTÆq,
>=|üŒ<Ó’q, ‘·|üdüT‡, |òüTÀs¡yÓTÆq ‘·|üdüT‡, ÁX‚wü˜yÓTÆq ‘·|üdüT‡ nì düŒwüº+
#˚düTÔHêïs¡T. yê] ‘·|üdüT‡\T ø±eT Áø√<Ûë<äT\qT »sTT+#·˝Òø£b˛sTTq$.
 -141-
ø±ì á ‘·|dü Tü ‡ n˝≤+{Ï ne\ø£D å ≤\qT »sTT+∫ dü«dæ‹ú ˝À ` Á|üXÊ+‘·
dæ‹ú ˝À ì\T|ü⁄‘·T+~. ªªj·Tdü´ C≤„q eTj·T+ ‘·|:ü µµ nH˚ ñ|üìwü‘Y yêø±´ìï
<äèwæ˝º À ô|≥Tºø=ì á‘·|ùü d‡ ` á C≤„q ‘·|ùü d‡ ‘êì+‘·es¡≈î£ uÀ~Û+∫q
yê≈£îÿ\ kÕsê+X¯eTì eTVü≤]¸ ‘·q Vü≤è<äj·÷ìï $X¯<ä+ #˚XÊs¡T. ˇø£ÿ
e÷≥˝À #ÓbÕŒ\+fÒ ªª‘·qqT ‘êqT ‘Ó\TdüTø=qT≥≈£î #˚ùd $#ês¡D ø£qï
>=|üŒ<Ó’q ‘·|üdüT‡ eTs=ø£{Ï ˝Ò<äì, nìï ‘·|üdüT‡\ ø£qï á C≤„q ‘·|üdüT‡
>=|üŒ<äìµµ ‘Ó*j·TCÒdTü HÔ êïs¡T. m+<äTø£+fÒ nH˚ø£ Ä˝À#·q\T #˚jT· &ÜìøÏ
@ ø£wüºeT÷ |ü&Éqø£ÿs¡˝Ò<äT. Ä Ä˝À#·q\ìï+{Ïì Ä|æ ˇø£ÿ Ä˝À#·q
#ÓjT· ´≥+ #ê˝≤ ø£w+ºü . Çø£ Ä Ä˝À#·qqT ≈£L&Ü Ä|æ nìï Ä˝À#·q\≈£î
Ä<Ûës¡+>± ñqï <ëìì >∑T]Ô+≥+ eT]+‘· ø£wüº+. n+<äTπø nVü≤+eè‹Ô
jÓTTø£ÿ |ü⁄≥Tºø£#√≥T @~? nH˚ ì»yÓTÆq Ä‘·à $#ês¡D #˚dæ Ä‘·à
kÕø屑êÿsêìï bı+<ä≥+ ª>=|üŒ‘·|üdüT‡µ nHêïs¡T. Ç~ s¡eTD eTVü≤]¸
jÓTTø£ÿ Ä+‘·s¡´|ü⁄ ˝À‘·T\ qT+&ç ø£~*q yê≈£îÿ.
Ä‘êàqTuÛÑe+˝À ìs¡+‘·s¡eTT ì*Ãq s¡eTD eTVü≤]¸
jÓTTø£ÿ Ä+‘·s¡´|ü⁄˝À‘·T\ qT+&ç, yê] Ä‘êàqTuÛÑe+ qT+&ç ø£~*q
>=|üŒdü‘·´y˚T á ñ|üìwü‘·TÔ\ kÕs¡yÓTÆq ñ|ü<˚X¯kÕs¡+. XÊÁkÕÔìï me¬s’Hê
#ÓbıŒ#·TÃ. ø±ì Ä‘êàqTuÛyÑ êìï n+<äT˝À ñqï yêπs #Ó|Œü >∑\s¡T. Äj·Tq
uÀ~Û+∫q e÷s¡+Z ˝À |üjT· ì+∫ ÁãVü≤àkÕø屑êÿs¡+ bı+<˚+<äT≈£î eTq≈£î
uÛÑ>∑yêHé s¡eTD eTVü≤]¸ ÄodüT‡\T \_Û+#·TqT >±ø£!
 -142-
e÷ Ç‘·s¡ Á|ü#·Ts¡D\T
1) ø£s¡à dæ<ë∆+‘·+ ` yÓ\ 15`00
2) uÛÑ»>√$+<ä+ ` yÓ\ 35`00
3) uÛÑ>∑eBZ‘· (1,2 n<Ûë´j·TeTT\T) ` yÓ\ 80`00
Á|üe#·qeTT\ dæ.&ç.\T ˇø=ÿø£ÿ{Ï s¡T.80/`\T
1) eTVü‰uÛ≤s¡‘·+ ` Jeqdü‘ê´\T— <Ûäsêà<Ûäs¡à $X‚¢wüD 16 >∑+.
2) eTVü≤uÛ≤s¡‘·+ ` Á<Í|ü~ (11>∑+)— ø£s¡Tí&ÉT(6>∑+) 17 >∑+.
3) Ä~X¯+ø£sê#ês¡T´\ ª‘·‘·Ô«uÀ<Ûäµ 12 >∑+.
4) Ä~X¯+ø£sê#·s¡T´\ ªuÛÑ»>√$+<ä+µ 19 >∑+.
5) leT<들>∑e‘·+ <äX¯eT düÿ+<ä+. 20 >∑+.
6) Ä<Ûë´‹àø£ Á|üe#·qeTT\T, ø£s¡à dæ<ë∆+‘·+ yÓTTˆˆ$ 12 >∑+.
7) uÛÑ>∑eBZ‘· (Á|ü<ÛäeT n<Ûë´j·T+) 17 >∑+.
8) uÛÑ>∑eBZ‘· (~«rj·T n<Ûë´j·T+) 26 >∑+.
9) uÛÑ>∑eBZ‘· (‘·èrj·T n<Ûë´j·T+) 20 >∑+.
10) ñ|üìwü‘·TÔ\T, <äs¡ÙH√|üìwü‘·TÔ 6 >∑+.
11) |üs¡e÷s¡∆ kÕ<Ûäq\T 6 >∑+.
12) ¬ø’e˝À´|üìwü‘·TÔ 22 >∑+.
13) ^‘êbÕsêj·TD, uÛÑ»>√$+<ä XÀ¢. bÕ≥\T 8 >∑+.
ô|’ Á>∑+<ÛäeTT\ ø=s¡≈£î, dæ.&ç.\ ø=s¡≈£î dü+Á|ü~+#·e\dæq ∫s¡THêe÷.
Ä+Á<Ûä : 80085 39770 / 08647 ` 254716
ø£sêï≥ø£ : 98862 65225 / 080 ` 40972033
E.mail : care@srichalapathirao.com
Á>∑+<ÛäeTT\T, Á|üe#·qeTT\T, uÛÑøÏÔbÕ≥\T yÓTTˆˆyêì ø=s¡≈£î
Visit www.srichalapathirao.com

ను ాఖ
ం న ' రమణ మహరల ఉపేశ ారం'
ారం గంధ
 మ ద"ణక$
సహక&'ం న ఒం)*ల$ ాస+ వ-ల$ -

 మ
./0 బ2లసుబ"హ3ణం )ా&'45

6 హృదయప9ర:క కృతజ= తల$ >ె@యజAస+ ు
6Bను. ా&'45 స6 భగాను

Eవ ఆGసుHల$ లIంచగలవ ఆGసూ
+ ...

 ేLMNటQ P చలపR&ావ-
గంధ
 ాఖ
త