21.10.

2008

VODNI REŽIM BILJAKA

Uloga i značaj vode u biljkama
 PRIMANJE VODE IZ
TLA OD STRANE
KORIJENA BILJKE

 UZLAZNI
TRANSPORT VODE
KROZ PROVODNO
TKIVO

 IZLUČIVANJE VODE
IZ BILJKE

FUNKCIJA I OBLICI VODE U

VAŽNOST VODNOG REŽIMA BILJCI
OBLIK VODE FUNKCIJA
(PRIMANJE - TRANSPORT
TRANSPORT-- GUBITAK)  Transpiracijska - - hladi i regulira temperaturu
slobodna voda biljke
- transport hranjivih tvari i
asimilata
 OD SVIH RESURSA VODA JE - turgor
- otapalo za anorganske i
NAJRASPOLOŽIVIJA I ISTOVREMENO organske tvari
NAJVEĆI LIMITIRAJUĆI ČIMBENIK  Imbibiciona - uzrokuje bubrenje
 kapilarni prostori - aktivacija enzima
BILJNE PROIZVODNJE
staničnih stijenki,
 adsorbirana na

površini organela,
iona i molekula
 Metabolička - vezana u organskim spojevima
kemijski vezana fotosinteza (H, O)

VAŽNOST VODE U ŽIVOTU OPSKRBLJENOST I UPORABA

BILJAKA VODE
 OTAPALO
 BILJNA MASA 70-90% VODE  DNEVNE KOLIČINE VODE 100
 MEDIJ ZA KRETANJE (UNUTAR I IZMEĐU PUTA VEĆE OD SAME MASE
STANICE)  SJEME 5-15 % BILJKE
 UTJEČE NA MOLEKULARNU STRUKTURU I  DRVENASTA TKIVA 50%  1-0,1 % ZADRŽI SE U BILJCI
SVOJSTVA MEMBRANA, PROTEINA, NUKLEINSKIH  KORIJEN, MLADA STABLJIKA,  0,1-0,01 %
KISELINA LIST 70-95%
RAST NOVIH STANICA
 MEDIJ ZA BIOKEMIJSKE PROCESE (HIDROLIZA I  SUKULENTNI PLODOVI
DEHIDRACIJA)  0,01-0,001% FOTOSINTEZA
90-95%
 REGULIRANJE TEMPERATURE

1
Created with novaPDF Printer (www.novaPDF.com)
 21.10.2008

PROCESI TRANSPORTA VODE VODNI POTENCIJAL

FIZIKALNA SVOJSTVA VODE
 Slobodna energija po jedinici volumena vode u otopini u
 BIPOLARNA odnosu na standardno stanje
MOLEKULA
 Standardno stanje (čista voda) Ψ=0, max.
 TVORI VODIKOVE  Što je veća koncentracija vode, a manja koncetracija
VEZE
otopljenih tvari veći je vodni potencijal.
 Molekule vode kreću se niz gradijent vodnog potencijala;
 DOBRO OTAPALO
iz područja više koncentracija vode (manje otopljenih
tvari) u područje niže koncentracije vode. SPONTANI
 ADHEZIJA PROCES
 KOHEZIJA
 suprotno – samo uz utrošak energije!
 KAPILARNOST

PROCESI TRANSPORTA VODE

VODNI POTENCIJAL
 Ψ=P–π
 P – turgorski tlak (hidrostatski tlak u
stanici)
 DIFUZIJA
 π – osmotski tlak  SMJER IZ PODRUČJA VISOKE U PODRUČJE NISKE KONCENTRACIJE
 STUPANJ DIFUZIJE
 BRZ – KRATKE UDALJENOSTI (STANICA 2,5 s)
 SPOR - DUGE UDALJENOSTI (1m=24 godine)

 VAŽNOST DIFUZIJE
 primanje vode tijekom rasta
 kretanje otopina u metabolizmu
 lučenje vode iz lista

PROCESI TRANSPORTA VODE

 OSMOZA - KRETANJE
OTAPALA PREKO MEMBR.

 SPONTAN PROCES KOJEG

IZAZIVA ZAJEDNIČKA
POKRETAČKA SILA
DIFUZIJE I STRUJE VODE

 PRAVAC I STUPANJ
TRANSPORTA ODREĐENI SU
SUMOM GRADIJENTA
TLAKA I DIFUZIJE

2
Created with novaPDF Printer (www.novaPDF.com)
 21.10.2008

PLAZMOLIZA I DEPLAZMOLIZA

PROCESI TRANSPORTA VODE

PROCESI TRANSPORTA VODE
FIZIKALNA SVOJSTVA VODE
 STRUJA VODE (MASS
FLOW)
 KAPILARNOST VODE  KRETANJE GRUPA MOLEKULA
USLIJED RAZLIKE U TLAKU -
 UZLAZNO KRETANJE STUPCA VODE -
GRADIENT TLAKA
KONTINUIRANI TOK  gotovo neovisan o koncentraciji

 POVRŠINSKA NAPETOST (TENZIJA)  VAŽNOST

 mehanizam odgovoran za
 NASTAJE NA MJESTIMA KONTAKTA MOLEKULA transport vode na duge
VODE I ZRAKA udaljenosti
 dotok vode do korijena i ulazak
 UZLAZNI TOK VODE U KSILEMU (SISANJE)
(SISANJE) u stanice korijena

VODNI REŽIM BILJAKA PROCESI TRANSPORTA VODE

 PRIMANJE VODE IZ TLA

 PRIMANJE VODE IZ
TLA OD STRANE  TRANSPORT NA KRATKE
KORIJENA BILJKE
UDALJENOSTI

 UZLAZNI  TRANSPORT NA DUGE

TRANSPORT VODE UDALJENOSTI
KROZ PROVODNO
TKIVO  IZLUČIVANJE VODE IZ
BILJKE - TRANSPIRACIJA
 IZLUČIVANJE VODE
IZ BILJKE

3
Created with novaPDF Printer (www.novaPDF.com)
 21.10.2008

TRANSPORT VODE KSILEMOM

PRIMANJE VODE - KRATKI PUT
 UZLAZNO KRETANJE
VODE U VODNOM
 ABSORPCIJA STUPCU
 APOPLAZMATSKI
 SIMPLAZMATSKI  TRAHEIDE I METAKSILEMSKI
 PRIJELAZ SNOPIĆI
PREKO
ENDODERME
 KASPARIJEVE  TRANSPIRACIJSKO -
TOČKE
 STANICE KOHEZIJKO-TENZIONA
PROPUSNICE
TEORIJA
 ULAZAK VODE U
KSILEM
 hidrostatski tlak
 osmoza

MEHANIZAM STVARANJA TENZIJE

 EVAPORACIJOM VODE S
POVRŠINE MEZOFILNIH
STANICA LISTA VODNI FILM SE
POVLAČI U APOPLAZMATSKI
PROSTOR I POVRŠINSKA
TENZIJA IZAZIVA NEGATIVAN
TLAK

 PAD VODNOG POTENCIJALA

PROGRESIVNO SMANJUJE
RADIJUS I POVRŠINU
MENISKUSA I STVARA
NEGATIVAN TLAK - TENZIJU

TRANSPORT VODE KSILEMOM IZ LUČIVA

IZLUČ IVANJE
NJE VODE IZ BILJKE

 KAVITACIJA  TRANSPIRACIJA

 OBLICI
 TVORBA ZRAČNIH  STOMATALNA
JASTUKA  KUTIKULARNA
 LENTICELARNA
 JAŽICE
 MEHANIZAM
 DIFUZNO KROZ
 prekid vodenog toka PUČI

4
Created with novaPDF Printer (www.novaPDF.com)