Kείμενο A΄

Μεθοδολογία προσπέλασης και αφομοίωσης της ύλης.

Το εγχειρίδιο μελέτης της θεματικής μας ενότητας είναι γραμμένο έτσι ώστε να καθοδηγείστε
από αυτό, χωρίς να είναι απαραίτητη η φυσική παρουσία του διδάσκοντα. Με άλλα λόγια,
πρώτος δάσκαλός σας θα είναι το εγχειρίδιο μελέτης. Oι συμβουλές που ακολουθούν θα σας
βοηθήσουν να εμβαθύνετε σ’ αυτό και στο υπόλοιπο εκπαιδευτικό υλικό.

I. Για να συστηματοποιήσετε και να αφομοιώσετε τις γνώσεις που σας παρέχονται μέσα από
το εκπαιδευτικό υλικό πρώτα απ’ όλα θα πρέπει να διαβάζετε τις εισαγωγικές
παρατηρήσεις κάθε κεφαλαίου από το εγχειρίδιο μελέτης. Αυτές περιγράφουν τη δομή και
τα βασικά χαρακτηριστικά του κεφαλαίου. Μαζί με τον σκοπό του κεφαλαίου, σας δίνουν το
στίγμα της ιστορικής περιόδου. Μ’ αυτό τον τρόπο δημιουργούν στο μυαλό σας μια «πρώτη
εικόνα».

II. Κατόπιν αρχίζετε να μελετάτε συστηματικά κάθε κεφάλαιο από το εγχειρίδιο μελέτης.
Αυτό μπορείτε να το κάνετε :

A. είτε οργανώνοντας την πρόσβασή σας στο κείμενο με βασικά σημεία αναφοράς τα
προσδοκώμενα αποτελέσματα και τις έννοιες – κλειδιά, που υπάρχουν στην αρχή κάθε
κεφαλαίου

B. είτε ελέγχοντας τις γνώσεις σας αφού μελετήσετε το κεφάλαιο, δηλαδή μετατρέποντας τα
προσδοκώμενα αποτελέσματα και τις έννοιες – κλειδιά σε ερωτήσεις, που έπειτα
προσπαθείτε να απαντήσετε.

Μ’ αυτό τον τρόπο θα μπορέσετε να οργανώσετε τη μελέτη σας ώστε να αφομοιώνετε

ενότητα προς ενότητα το σημαντικότερο μέρος της ύλης.

III. Αφού θα έχετε εμπεδώσει έτσι το κεφάλαιο ή την ενότητα που μελετάτε κάθε φορά,
προχωρήστε στη μελέτη των ενοτήτων από το βιβλίο των Mοσσέ και Γκουρμπεγιόν και των
παράλληλων κειμένων που τούς αντιστοιχούν. Aυτά τα κείμενα σας παρέχουν γνώσεις που
σας επιτρέπουν να δείτε κριτικά όσα γράφει το εγχειρίδιο και να διευρύνετε το αντικείμενο
της μελέτης σας. Ήδη βρίσκεστε στο στάδιο της εμβάθυνσης στο υλικό.

IV. Όταν θα έχετε οργανώσει και αφομοιώσει όσα μάθατε και θα έχετε εμβαθύνει στο
αντικείμενο σας, ακολουθεί ένα σημαντικότατο στάδιο της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης,
δηλαδή η εκπόνηση των δραστηριοτήτων. Mε αυτές ελέγχετε κατά πόσον μπορείτε να
εφαρμόσετε όσα μάθατε, να τούς ασκήσετε κριτική και να τα συνθέσετε σε ένα
συγκροτημένο αφηγηματικό και αναλυτικό σχήμα. Επίσης, μαθαίνετε να θεμελιώνετε σε
επιχειρήματα τις εργασίες που εκπονείτε, αλλά και γενικότερα να παρουσιάζετε τις σκέψεις
σας με συγκροτημένο τρόπο. Με άλλα λόγια, οι δραστηριότητες αποτελούν μια ιδανική
προετοιμασία για την εκπόνηση των εργασιών - και η συστηματική εκπόνηση των
δραστηριοτήτων και των εργασιών σε όλη τη διάρκεια της σχολικής μας χρονιάς είναι αυτή
που μας επιτρέπει να ανταποκριθούμε στις απαιτήσεις των τελικών εξετάσεων.

V. Τέλος, μια καλή ιδέα είναι να φωτοτυπείτε την περίληψη ή τη σύνοψη κάθε κεφαλαίου
και με αυτές τις φωτοτυπίες να δημιουργήσετε ένα ξεχωριστό ντοσιέ που θα το έχετε ως
εργαλείο επανάληψης. Με αυτό τον τρόπο θα έχετε έναν συνοπτικό οδηγό – πλάνο, που θα
σας υπενθυμίζει τα βασικά χαρακτηριστικά κάθε αντικειμένου που μελετάτε και θα σας
επιτρέπει να κάνετε συχνά και άνετα επαναλήψεις.

1
 Kείμενο B΄

Πώς γράφεται μια εργασία;

Μια εργασία δεν έχει ως στόχο την παράθεση - συσσώρευση γνώσεων και πληροφοριών
αλλά την κριτική επεξεργασία ενός θέματος. Σχετίζεται δηλαδή με την ικανότητα να
εντοπίζουμε τα προβλήματα, να τα αντιμετωπίζουμε μεθοδικά και να εκθέτουμε με σαφήνεια
και αυστηρότητα την επιχειρηματολογία μας .

Α. Πλάνο της εργασίας

Φτιάξτε πρώτα ένα πίνακα περιεχομένων, που θα αντιστοιχεί στη δομή της εργασίας σας.

Μ’αυτό τον τρόπο:

I. θα ξεκαθαρίσετε σ’εσάς τους ίδιους τί θέλετε να κάνετε.

II. θα βάλετε σε τάξη τις ιδέες σας.

III. θα καταλάβετε αν έχετε σαφείς ιδέες για το αντικείμενο που πρέπει να διαπραγματευτείτε.

Eννοείται, ότι αυτός είναι απλώς ο αρχικός πίνακας περιεχομένων και μπορείτε να τόν
αλλάξετε έπειτα, αν βρείτε τρόπους να τον βελτιώσετε καθώς θα γράφετε την εργασία σας.

Β. Εισαγωγή

Στην εισαγωγή ανακοινώνουμε τη βασική μας υπόθεση ή τον προβληματισμό μας, καθώς και
τη δομή της εργασίας μας. Π.χ. «Με αυτή την εργασία έχουμε σκοπό να αποδείξουμε την
παρακάτω θέση ... Στο πρώτο κεφάλαιο ή μέρος θα επιχειρήσουμε να ορίσουμε το τάδε
σημείο ... Στο δεύτερο να αντιμετωπίσουμε το δείνα πρόβλημα ... Πρέπει να σημειωθεί ότι
θέσαμε συγκεκριμένα όρια, δηλαδή ... Μέσα σ’αυτά τα όρια η μέθοδος που θα
ακολουθήσουμε είναι η εξής... κλπ.».

Σκοπός της εισαγωγής είναι να βοηθήσει τον αναγνώστη να αντιληφθεί το στόχο της
εργασίας σας. Πρέπει να είσαστε συνετοί και να μην υπόσχεστε κάτι που δεν θα του δώσετε.
Γι’ αυτόν το λόγο, τις περισσότερες φορές η εισαγωγή ξαναγράφεται όσο προχωρεί η
εργασία, ή και γράφεται τελευταία, αφού έχουμε πρώτα αναπτύξει το κύριο θέμα μας.

Γ. Κύριο θέμα

Ανάπτυξη του θέματος και της επιχειρηματολογίας μας.

Δ. Επίλογος

Συμπεράσματα στα οποία καταλήξαμε, αλλά και τυχόν ερωτήματα που παραμένουν ανοιχτά.

E. Tεχνικές οδηγίες γραφής

Πρέπει να γνωρίζουμε πρώτα-πρώτα ότι το να γράφουμε με σαφήνεια είναι εκτός των άλλων,
θέμα προετοιμασίας και εμπειρίας. Στα περσiνά τμήματα της ίδιας θεματικής ενότητας είδαμε
δραματική βελτίωση από την πρώτη ως την τέταρτη εργασία των φοιτητών και των
φοιτητριών. Oρισμένες τεχνικές συμβουλές για να γράφουμε μεστά και κατανοητά είναι οι
εξής:

I. Δεν γράφουμε μακροσκελείς περιόδους. Σπάζουμε τις περιόδους σε μικρές προτάσεις.

2
II. Αποφεύγουμε το λογοτεχνικό ύφος. Eπίθετα χρησιμοποιούμε μόνον όταν υπάρχει
πραγματικά λόγος να κάνουμε κάτι τέτοιο. Δεν λέμε με πέντε λέξεις πράγματα που μπορούμε
να πούμε με μια.

III. Αλλάζουμε συχνά παραγράφους.

IV. Δεν διστάζουμε να εκθέσουμε τις απόψεις μας σε πρώτο πρόσωπο.

V. Aποφεύγουμε τις απόλυτες δηλώσεις, του τύπου “Όλοι οι συγγραφείς συμφωνούν ότι ο
Eυριπίδης ήταν ο μεγαλύτερος τραγωδός της αρχαιότητας”, ή “Tο μεγαλείο της Aθήνας θα
λάμπει πάντοτε”.

ΣΤ. Παραθέματα

Δεν πρέπει να εισάγουμε παραθέματα σπάταλα. Η συνεχής παράθεση είναι εκδήλωση

διανοητικής οκνηρίας. Τα παραθέματα είναι κυρίως δύο ειδών: α) παρατίθεται ένα κείμενο με
το οποίο στη συνέχεια ασχολούμαστε ερμηνευτικά και β) παρατίθεται ένα κείμενο για να
στηρίξει την ερμηνεία μας.

I. Τα παραθέματα πρέπει να είναι πιστά. Πρέπει να καταγράφουμε τις λέξεις όπως ακριβώς
είναι.

II. Δεν πρέπει να απαλείφουμε μέρη του κειμένου χωρίς να το σημειώνουμε: η παράλειψη
δηλώνεται με την εισαγωγή τριών αποσιωπητικών, που αντιστοιχούν στο μέρος που
παραλείψαμε. (...)

III. Δεν πρέπει να γίνονται δικές μας παρεμβολές στο παράθεμα και κάθε μας σχόλιο,
διασάφηση ή διευκρίνιση πρέπει να εμφανίζεται μέσα σε παρενθέσεις ή αγκύλες.

IV. Πρέπει να σημειώνονται οι υπογραμμίσεις που δεν είναι του συγγραφέα αλλά δικές μας.

V. Πρέπει να δείχνουμε την πηγή των παραθεμάτων με τη χρήση των σημειώσεων.

Z. Σημειώσεις

Οι σημειώσεις μπορούν να εμφανίζονται στο τέλος της εργασίας σας ή μπορούν να είναι
υποσέλιδες. Το τελευταίο είναι συνήθως προτιμότερο, διότι ο αναγνώστης βλέπει αμέσως σε
πιο έργο αναφερόμαστε.

Μια σημείωση ποτέ δεν πρέπει να είναι μακροσκελής. Οι σημειώσεις χρησιμεύουν :

I. για να δείχνουμε την πηγή των παραθεμάτων. Αν στο κείμενο μιλάμε για κάποιο
συγγραφέα ή παραθέτουμε απόσπασμά του, η αντίστοιχη σημείωση παρέχει την κατάλληλη
βιβλιογραφική παραπομπή.

II. για να προσθέτουμε άλλες ενισχυτικές βιβλιογραφικές ενδείξεις σε ένα θέμα που
συζητήθηκε στο κείμενο.

III. για να εισαγάγουμε ένα ενισχυτικό παράθεμα ή παρατήρηση ή ένσταση, που αν έμπαιναν
μέσα στο κείμενο θα διασπούσαν τη ροή του ή θα ήταν ενοχλητικά.

3
Η. Βιβλιογραφικές Παραπομπές

I. Για να είναι ορθή και ακριβής η βιβλιογραφική παραπομπή σε ένα βιβλίο παραθέτουμε με
την παρακάτω σειρά τα εξής στοιχεία: 1) το ονοματεπώνυμο του συγγραφέα, 2) τον τίτλο του
βιβλίου, με πλάγιους χαρακτήρες, 3) τον τόπο έκδοσης, 4) τον εκδοτικό οίκο, 5) τη
χρονολογία έκδοσης 6) και τον αριθμό της σελίδας όπου βρίσκεται το παράθεμα.
Παράδειγμα: Umberto Eco, Πώς γίνεται μια διπλωματική εργασία;, Αθήνα: Νήσος 1994, σ.
128.

II. Όταν παραπέμπουμε σε άρθρα περιοδικών παραθέτουμε: 1) το ονοματεπώνυμο του

συγγραφέα του άρθρου, 2) τον τίτλο του άρθρου, με ορθούς χαρακτήρες και μέσα σε
εισαγωγικά, 3) τον τίτλο του περιοδικού, με πλάγιους χαρακτήρες, 4) τον αριθμό τεύχους, 5)
το έτος έκδοσης του τεύχους, σε παρενθέσεις, και τέλος 6) τις σελίδες στις οποίες
δημοσιεύεται το άρθρο. Παράδειγμα : βλ. Τάκης Φωτόπουλος, «Για μια δημοκρατική
αντίληψη της επιστήμης και της τεχνολογίας», Δημοκρατία και Φύση 3 (1997), σ. 74–108.

III. Όταν το έργο του ίδιου συγγραφέα έχει αναφερθεί στην αμέσως προηγούμενη
βιβλιογραφική σημείωση τότε δεν την επαναλαμβάνουμε αλλά γράφουμε «στο ίδιο, σ. ...».
Παραδείγματα : βλ. Umberto Eco, Πώς γίνεται μια διπλωματική εργασία;, στο ίδιο, σ. 129· βλ.
Τάκης Φωτόπουλος, «Για μια δημοκρατική αντίληψη της επιστήμης και της τεχνολογίας»,
στο ίδιο, σ. 99.

IV. Εάν επαναλαμβάνεται το έργο του ίδιου συγγραφέα σε άλλη επόμενη βιβλιογραφική
σημείωση τότε δεν την επαναλαμβάνουμε ολόκληρη, αλλά γράφουμε μετά το επώνυμο του
συγγραφέα «ό.π., σελ ...» (δηλ., όπως παραπάνω). Παραδείγματα : Eco, ό.π., σ. 129·
Φωτόπουλος, ό.π., σ. 99.