$ìjÓ÷>∑<ës¡T\ dü+πøåeT dü+|òüT+ Ä<Ûä«s¡´+˝À

eTTÁ<ä˝À bı<äT|ü⁄ MT uÛÑ$wü´‘Y≈£î eT\T|ü⁄
eTTÁ<ä nÁ–ø£\ÃsY...ø√Ä|üπs{Ïyé kıôd’{°q+<äT
düuÛÑT´\T>± #˚s¡+&ç
πø+Á<äÁ|üuÛÑT‘·« nqTu+<Ûä dü+düú nsTTq eTTÁ<ä
nÁ–ø£\ÃsY dæÿ˝Ÿ &Óe\|tyÓT+{Ÿ eT©ºùdº{Ÿ ø√`Ä|üπs{Ïyé kıôd’{°
*$Tf…&é q+<äT s¡÷.600 #Ó*¢+∫ düuÛÑT´\T eT]j·TT ùwsY
ôVA\¶sY>± #˚s¡+&ç. mH√ï˝≤uÛ≤\T bı+<ä+&ç. eTTÁ<ä
nÁ–ø£\ÃsY dæÿ˝Ÿ &Óe\|tyÓT+{Ÿ eT©ºùdº{Ÿ ø√`Ä|üπs{Ïyé kıôd’{°
*$Tf…&é, (Regd.No.MSCS/CR/1273/2017) nøö+{Ÿ
HÓ+.79037568500 ‘Ó\+>±D Á>±MTD u≤´+ø˘ u≤>¥*+>∑+|ü*¢
Áu≤+#Y, ãs¡ÿ‘Y|ü⁄s¡, ôV’≤<äsêu≤<éù|s¡T‘√ e⁄qï nøö+{Ÿq+<äT
&çbÕõ{Ÿ #˚j·Te#·TÃ. MT nøö+{Ÿ qT+&ç Á{≤Hé‡|òüsY ≈£L&Ü
#˚j·Te#·TÃ. IFSC CODE: SBIN0RRDCGB.(Fifth char.is zero) |üP]Ô
$esê\≈£î ÁøÏ+<ä ø£qã]∫q yÓuŸôd’{Ÿ‡ #·÷&É+&ç.
masdmscs.webnode.com / www.masmcs.com
www.daybydaynewswash.weebly.com Volume: 2
eT+∫ ˝≤uÛ≤\T bı+<ä+&ç n~Ûø£ e&û¶\T rdüTø√+&ç
eTTÁ<ä nÁ–ø£\ÃsY   dæÿ˝Ÿ &Óe\|tyÓT+{Ÿ eT©º ùdº{Ÿ ø√`Ä|üπs{Ïyé
kıôd’{° *$Tf…&é ˇø=ÿø£ÿ ùwsY $\Te s¡÷.500/` Ç$ mìï ø=+fÒ
dü+e‘·Œs¡+ ‘·s¡Tyê‘· n+‘· ˝≤uÛÑ+ bı+<äe#·TÃ. Ç˝≤π> á kıôd’{°˝À
ô|≥Tºã&ç ô|{Ϻqyê]øÏ ìã+<Ûäq\ y˚Ts¡≈£î 12% (ˇø£ÿ s¡÷bÕj·T) e&û¶
Çe«ã&ÉTqT. nsTT‘˚..... á ô|≥Tºã&ç dü+e‘·‡s¡+ es¡≈£î
ñ|üdü+Vü≤]+#·Tø√≈£L&É<äT. Ç<˚ $<Ûä+>± s√EyêØ bı<äT|ü⁄
#˚düT≈£îqïyê]øÏ Ç‘·s¡Á‘ê <ë#·T≈£îqï yê]øÏ 7.5 e&û¶ Çe«ã&ÉTqT.
m|ü&ÉT |ü&ç‘˚ n|ü&ÉT á kıôd’{°˝À &ÉãT“ y˚j·Te#·TÃ. rdüTø√e#·TÃ.
yÓ+≥H˚ MT≈£î <ä>∑Zs¡˝À e⁄qï e÷ XÊKqT dü+Á|ü~+#·+&ç. ˝Ò<ë e÷
øÏ+~ yÓuŸôd’{Ÿ‡ #·÷&É+&ç.
DAY BY DAY NEWS WASH
Alternate Day Telugu Paper masdmscs.webnode.com / www.masmcs.com
Issue: 48 fb/Day By Day News Wash

m&ç≥sY: ‹|æŒH˚ì sêeT<ëdü|üŒHêj·TT&ÉT, ndæôdº+{Ÿ m&ç≥sY : ø°]ÔHê>∑sêE Á≥sTT˝Ÿ ø±|”\ Á|üø±s¡+ : dü+|ü⁄{Ï : 3 dü+∫ø£ : 43 ôV’≤<äsêu≤<é: 28`3`2018 ãT<Ûäyês¡+ s¡÷. 3.00 ù|J\T: 4

düVü≤ø±s¡ dü+|òü÷\ n_Ûeè~ΔøÏ dü\Vü‰\T, dü÷#·q\T |ü+|æ+#·+&ç
uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À Á_{°wt Á|üuÛÑT‘·« Vü≤j·÷+˝ÀH˚.....u≤´+≈£î\T >∑T]+∫ Á|ü»\≈£î
‘Ó*j·Tì s√E˝À¢ 1905˝À yÓTT<ä{ÏkÕ] düVü≤ø±s¡#·{≤ºìï rdüTø=#êÃs¡T. á #·≥º+
<ë«sê #·≥º |ü]~Û˝À @s¡Œ&çq düVü≤ø±s¡ dü+|òü÷\T dü+|òüT düuÛÑT´\≈£î, Á|ü»\≈£î
ø=+‘·y˚Ts¡ Ä]úø£ ‘√&ÜŒ≥Tq+~dü÷Ôe#êÃsTT. 1935˝À ]»sY«u≤´+ø˘ @s¡Œ&çq
‘·s¡Tyê‘· á u≤´+≈£î nqTeT‹‘√ nH˚ø£ s¡ø±\ u≤´+≈£î\T Á|ü»\≈£î yê´bÕs¡
˝≤yê<˚M\q+<äT ùde\T n+~+#·&ÜìøÏ eTT+<äT≈£î e#êÃsTT. á H˚|ü<∏ä´+˝À
düVü≤ø±s¡ u≤´+≈£î\T ≈£L&Ü @s¡Œ&ÉT‘·÷ e#êÃsTT. kÕ«‘·+Á‘ê´q+‘·s¡+ düVü≤ø±s¡
dü+|òü÷\ #·{≤º\T Äj·÷ sêÅcÕº\ Á|üuÛÑT‘ê«\ø£qT>∑TD+>± ˇø=ÿø£ÿ sêh+˝À ˇø=ÿø£ÿ
$<Ûä+>± @s¡Œ&ÉT‘·÷ e#êÃsTT. nsTT‘˚..... <˚X¯yê´|üÔ+>± nìï sêÅcÕº\ düVü≤ø±s¡
dü+|òü÷\ #·{≤º\qT n»e÷sTTw” #˚ùd$<Ûä+>± πø+Á<ä düVü≤ø±s¡ #·≥º+ n|üŒ{ÏqT+∫
H˚{Ïø° ø=qkÕ>∑T‘·Tqï~. ø±>±.....ø=ìï ø=ìï dü+e‘·‡sê\ ‘·s¡Tyê‘· Á|ü»\ q÷‘·q
Ä˝À#·q\≈£î nqT>∑TD+>± á #·≥º+ e÷s¡TŒ\T #˚s¡TŒ\T #˚j·Tã&ÉT‘·Tqï~.
‘êC≤>± 2002˝À ø=‘·Ô düVü≤ø±s¡ #·≥º+ <˚X¯ kÕúsTT˝À neT\T˝ÀøÏ e∫Ã+~. BìH˚
ôd+Á≥˝Ÿ ø√`Ä|üπs{Ïyé j·÷ø˘º`2002 (ãVüQfi≤s¡Δ düVü≤ø±s¡ dü+|òü÷\ #·≥º+`2002)
øÏ+<ä |æ\TdüTÔHêïs¡T. á j·÷ø˘º øÏ+<ä >∑‘· @&Ü~ @Áô|˝Ÿ 12q πø+Á<ä e´ekÕj·T
eT+Á‹‘·«XÊK |ü]~ÛøÏ+<ä |üì#˚düTÔqï ôd+Á≥˝Ÿ ø√`Ä|üπs{Ïyé ]õÁkÕºsY Á|ü<Ûëì
ø±sê´\j·T+‘√bÕ≥T πø+Á<ä e´ekÕj·TXÊKeT+Á‹ dæbòÕs¡T‡\ y˚Ts¡≈£î eTTÁ<ä
nÁ–ø£\ÃsY   dæÿ˝Ÿ &Óe\|tyÓT+{Ÿ eT©ºùdº{Ÿ ø√`Ä|üπs{Ïyé kıôd’{° *$Tf…&é ≈£î
nqTeT‹ Ç#êÃs¡T. uÛ≤s¡‘· Á|üuÛÑT‘·«+ á kıôd’{° u…’˝≤dt≈£î Ç∫Ãq nqTeT‘·T\
y˚Ts¡≈£î @&Ü~ ‹s¡>∑≈£î+&ÜH˚ 20 y˚\ eT+~ düuÛÑT´\‘√ 70 XÊK\T ¬s+&ÉT ‘Ó\T>∑T
sêÅcÕº\˝À @s¡Œ&ܶsTT. Ç+<äT˝À ‘Ó\+>±D˝À 50 XÊK\T, Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ˝À 20
XÊK\T |üì#˚düTÔHêïsTT. Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ˝À lø±≈£îfi¯+ õ˝≤¢˝À 6, Á|üø±X¯+ õ˝≤¢˝À 3,
|ü•ÃeT>√<ëe] õ˝≤¢˝À 2, sêj·T\d”eT˝À 3, $XÊK, $»j·Tq>∑s¡+ õ˝≤¢\q+<äT
6 XÊK\T @s¡Œ&ܶsTT. eTTqTà+<äT 300 XÊK\T ø±qTHêïsTT. yÓTT‘·Ô+ 70 XÊK\˝À
düsêdü]q 10 $TqVü‰ $T>∑‘ê 60 XÊK\T $»j·Te+‘·+>± |üì#˚düTÔHêïsTT.
Á|üdüTÔ‘· á Áu≤+#·T\˝À 400 eT+~ ñ<√´>∑T\T |üì#˚düTÔHêïs¡T. á
@&Ü~ »qe] qT+∫ ¬s+&ÉT ‘Ó\T>∑T sêÅcÕº\˝À nH˚ø£ C≤rj·T
u≤´+≈£î\q+<äT, m.{Ï.j·T+.\q+<äT q>∑<äT ì\«\T ˝Òø£ U≤‘ê<ës¡T\T
$\$\˝≤&ÉT‘·Tqï $wüj·T+ n+<ä]ø° ‘Ó*dæ+<˚ ! Ç≥Te+{Ï Á|ü‹≈£L\
|ü]dæú‘·T\˝À ≈£L&Ü düuÛÑT´\≈£î yÓTs¡T¬>’q ùde\T n+~+#·&Éy˚T>±ø£
düsêdü]q 70% ∫s¡Tyê´bÕs¡T\≈£î, 30% düqï`∫qï bÕ&ç|ü]ÁX¯eT
¬s’‘·T\≈£î 2 ø√≥¢ es¡≈£î ãTTD≤\T Çe«&ÉyÓTÆq~. uÛÑ$wü´‘Y nedüsê\qT,
n‘·´edüs¡ |ü]dæú‘·T\qT <äèwæº˝À ô|≥Tºø=ì ø√{Ï s¡÷bÕj·T\T ]»s¡T«&é>±
<ë#·Tø√e&ÉyÓTÆq~. @&Ü~qT+∫ |üì#˚düTÔqï ñ<√´>∑T\≈£î düsêdü]q 4
ø√≥¢ es¡≈£î J‘ê\T #Ó*¢+#·&ÉyÓTÆq~. Ç˝≤π> Áu≤+#·T\ uÛÑeHê\ n&Ü«Hé‡\
s¡÷|ü+˝À, ø±sê´\j·÷\ q+<äT |òüØï#·sY, Ç‘·s¡ kÕ+πø‹ø£ |ü]ø£sê\
s¡÷|ü+˝À 3 ø√≥¢ es¡≈£î kıôd’{°øÏ ÄdüTÔ\T e⁄HêïsTT. @ø£+>± ˇø£ sêh
Á|üuÛÑT‘·«+ Á|ü‹ nôd+;¢ ìjÓ÷»ø£es¡Z+˝À á kıôd’{° øÏ+<ä ø√˝Ÿ¶ k˛ºπsCŸ\T,
>√&ÍqT¢ ì]à+#·&ÜìøÏ 2 mø£sê\ düú\+ πø{≤sTT+#·&ÜìøÏ
eTT+<äT≈£îe∫Ã+~.
>∑T»sê‘Y˝À n|ü&Ó|ü&√ düVü≤ø±s¡ dü+|òüT+ øÏ+<ä @s¡Œ&çq neT÷˝Ÿ $T˝Ÿÿ
bÂ&ÉsY H˚&ÉT Á|ü|ü+#· kÕúsTT˝À e÷¬sÿ{Ÿ #˚düTÔqï~. Ç˝≤π> eTVü‰sêh˝À nH˚ø£ #·¬øÿs¡
ø£sêà>±sê\T düVü≤ø±s¡ dü+|òü÷\ <ë«sê @s¡Œ&ç ¬s’‘·T\≈£î $X‚wüyÓTÆq ùde\T
n+~düTÔHêïsTT. Á|ü|ü+#·+˝À nyÓT]ø± dü+j·TTø£Ô sêÅcÕº\T düVü≤ø±s¡ s¡+>∑+q+<äT
eTT+<ä+»˝À ñ+&É>± uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À eTVü‰sêh yÓTT<ä{Ï kÕúq+˝À e⁄+~. Ç|ü&ÉT
eTVü‰sêh≈£î düeT ñJ®>± >∑T»sê‘Y |ü⁄+E≈£î+≥Tqï~. ñeTà&ç Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ˝À
Á|üuÛÑT‘·« uÛ≤>∑kÕ«eT´+ øÏ+<ä düVü≤ø±s¡ dü+|òü÷\ dü÷Œ¤]Ô‘√ @s¡Œ&çq $»j·T ÄsTT˝Ÿ
ø£sêà>±sê\T #ê˝≤ #√≥¢ eT÷‘·|ü&ܶsTT. á ‘·s¡Vü‰˝ÀH˚ ∫‘·÷Ôs¡T wüß>∑sY bòÕ´ø£ºØ,
ìC≤+ wüß>∑sY bòÕ´ø£ºØ ≈£L&Ü eT÷‘·|ü&ܶsTT. ø±>±..... ‘Ó\+>±D˝À es¡+>∑˝Ÿ,
KeTà+ õ˝≤¢\ dü]Vü≤<äT›˝À e⁄qï eTT\ø£q÷s¡T ø√`Ä|üπs{Ïyé kıôd’{° H˚&ÉT <˚X¯
kÕúsTT˝À #·]Ã+#·T≈£îH˚$<Ûä+>± n_Ûeè~Δu≤≥˝À |üj·TìdüTÔqï~. Ç˝≤π>.... >√<ëe]
õ˝≤¢˝q+<äT ˇø£ }]˝À yÓTT‘·Ô+ Á|ü»\+<äs¡÷ }s¡>±j·T\ yê´bÕs¡+ (|ü#·Ãfi¯¢
yê´bÕs¡+) ìs¡«Væ≤düTÔHêïs¡T. Ä }s¡T |ü#·Ãfi¯ó¢ $<˚XÊ\≈£î ≈£L&Ü m>∑TeT‹
ne⁄‘·THêïsTT. yê] yê´bÕs¡ n_Ûeè~Δ ø=s¡≈£î ô|≥Tºã&ÉT\ø√düü+ nH˚ø£ u≤´+≈£î\T
‹]>±s¡T. ∫es¡≈£î $düT>=∫à yêπs nq~Ûø±]ø£+>± ˇø=ÿø£ÿs¡T ø=+‘· ø=+‘·
yê{≤<Ûäq+‘√ ˇø£ u≤´+≈£îqT @sêŒ≥T #˚düT≈£îHêïs¡T. yê] u≤´+≈£î <ë«sêH˚ ˇø=ÿø£ÿ
HÓ\˝À ø=+‘·· eT+~ ãTTD≤\T bı+<äT‘·÷ yê] |ü#·Ãfi¯¢ yê´bÕsêìï eT÷&ÉT
|ü⁄e⁄«\T Äs¡T ø±j·T\T>± n_Ûeè~Δ #˚düTø=ì eTT+<äT≈£î kÕ>∑T‘·THêïs¡T. Ç˝≤π>
‘Ó\+>±D˝À ø=&É+>∑˝Ÿq+<äT ø=+‘·eT+~ eTVæ≤fi¯\T ˇø£ ≈£L≥$T>± @s¡Œ&ç yê]øÏ
#·<äTe⁄ sêø£b˛sTTHê dü¬s’q ne>±Vü≤q‘√ ˇø£ düVü≤ø±s¡ dü+|òü÷ìï @sêŒ≥T
#˚düTø=ì ‘=$Tà~ |ü~ Á>±e÷\ ¬s’‘·T\qT+∫ ø£+<äT\T ø=ì |ü|ü>± e÷s¡Tdü÷Ô
düsêdü]q 10 ø√≥¢ yê´bÕsêìï ≥s√ïesY #˚düTÔHêïs¡T. ø√˝Ÿø£‘êÔ˝À ø=+‘·eT+~
ù|<ä\T ˇø£ ã\yÓTÆq dü+|òüT+ øÏ+<ä @s¡Œ&ç ã+<ÛäHé u≤´+ø˘qT @sêŒ≥T #˚XÊs¡T. á
k˛eTyês¡+ lsêeTqe$T dü+<äs¡“¤+>± ¬s+&ÉT ‘Ó\T>∑T sêÁcÕº\ Á|ü»\T
sêeTHêeT düàs¡D‘√, |üP»\‘√, uÛÑ»q\‘√ uÛÑøÏÔbÕs¡eX¯ó´˝…’ |ü⁄˙‘·T\j·÷´s¡T.
Hê{Ï sêeTsê»´+˝Àì <Ûäs¡à+, Hê´j·T+, e÷qe‘·«+, ø£s¡TD, |üs√|üø±s¡+,
Äràj·÷qTã+<Ûä+ eT∞¢ yê&Éyê&É˝≤ yÓ*¢$]j·÷\ì Äø±+øÏådüTÔHêï+.
` ndæôdº+{Ÿ m&ç≥sY
u≤´+ø˘qT ù|<ä\ u≤´+≈£î>± ≈£L&Ü |æ\TdüTÔHêïs¡T. á ‘·s¡Vü‰˝À eTTÁ<ä nÁ–ø£\ÃsY
  dæÿ˝Ÿ &Óe\|tyÓT+{Ÿ eT©ºùdº{Ÿ ø√`Ä|üπs{Ïyé kıôd’{° *$Tf…&é n_Ûeè~Δ |ü<∏ä+˝À
|üj·Tì+#ê\ì Äø±+øÏådü÷Ô ..... yÓTT<ä{Ï @&Ü~˝ÀH˚ #ê˝≤ es¡≈£î dü‘·Œ¤*‘ê\T
kÕ~Û+#·&ÉyÓTÆq~. á $»j·÷\ |üs¡+|üs¡‘√ @Áô|˝Ÿ 25q yÓTT<ä{Ï yê]¸ø√‘·‡e+
ìs¡«Væ≤dü÷Ô ªñ‘˚Ô»+μ nH˚ |ü⁄düÔø£+ $&ÉT<ä\ #˚düTÔHêïeTT. á |ü⁄düÔø±ìøÏ ¬s+&ÉT
‘Ó\T>∑T sêÅcÕº\ Á|ü»˝Òø±ø£ Á|ü|ü+#·yê´|üÔ+>± e⁄qï ‘Ó\T>∑T Á|ü»\+<äs¡÷ düVü≤ø±s¡
ñ<ä´eT dü÷Œ¤]Ôì $e]dü÷Ô, y˚TeTT eT]+‘· y˚>∑e+‘·+>± $»j·T+ kÕ~Û+#·&ÜìøÏ
ñ‘˚Ô»+ |ü⁄düÔø±ìøÏ dü\Vü‰\T`dü÷#·q\T yê´kÕ\ s¡÷|ü+˝À |ü+|æ+#ê\ì $»„|æÔ
#˚j·T&ÉyÓTÆq~.
ñ‘·ÔeT yê´kÕ\≈£î ãVüQeT‘·T\T q>∑<äT s¡÷|ü+˝À n+~+#ê\ì
ìs¡ísTT+#êeTT. 25`4`2018q ôV’≤<äsêu≤<é˝À düT+<äs¡j·T´ $C≤„q πø+Á<ä+˝À
@sêŒ≥T #˚dæq yê]¸ø√‘·‡e ø±s¡´Áø£eT+˝À á ãVüQeT‘·T\T n+<äCÒj·Tã&ÉTqT.
10`04`2018 ˝À>± Chairman, Mudra Agriculture & Skill Development
Multi State Co-operative Society Ltd., 15/A, 3-4-757/22, APHB
Building, Near Raghavendra Swamy Temple,Opp.Telangana
Grameena Bank, Barkatpura, Hyderabad - 500027. ∫s¡THêe÷≈£î
|ü+|æ+#·e˝…qT. Email : ramadasappanaidu@gmail.com ≈£î yÓTsTT˝Ÿ <ë«sê
≈£L&Ü |ü+|æ+#·e#·TÃ.
` m&ç≥sY

ø£~]˝À eTs√ b˛©dt |æ#√Ã&ÉT......? #ês¡ø=+&É˝À eTs√ eTTÁ<ä . XÊK ÁbÕs¡+uÛÀ‘·‡e+ eTTÁ<ä ã\yÓTÆq eTTÁ<ä .... nqï≥T¢>± ‘Ó\+>±D
sêh+˝À eTTÁ<ä nÁ–ø£\ÃsY   dæÿ˝Ÿ &Óe\|tyÓT+{Ÿ
eT©ºùdº{Ÿ ø√`Ä|üπs{Ïyé kıôd’{° *$Tf…&é Áu≤+#·T\
ÁbÕs¡+uÛÀ‘·‡yê\T nÁ|ü‹Væ≤‘·+>± kÕ>∑T‘·÷H˚ e⁄HêïsTT.
á H˚|ü<∏ä´+˝À lsêeTqe$T s√Eq Hê>∑sYø£s¡÷ï˝Ÿ
õ˝≤¢ n#·Ã+ù|≥ ìjÓ÷»ø£es¡Z+ #ês¡ø=+&É˝À kÕúìø£
myÓTà˝Ò´ >∑Te«\ u≤\sêE ø=‘·Ô XÊKqT ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T.
á ø±s¡´Áø£eT+˝À #ÛÓ’s¡àHé ‹|æŒH˚ì
sêeT<ëdü|üŒHêj·TT&ÉT‘√ bÕ≥T ø£\«≈£î]Ô e÷J myÓTà˝Ò´
»j·TbÕ˝Ÿ j·÷<äyé ‘·~‘·s¡ kÕúìø£ Á|üeTTKT\T
bÕ˝§ZHêïs¡T.

Ç{°e\ >√s¡+≥¢ e÷<ÛäyéqT kÕúìø£ Hê´j·Tyê~ _.sêeTkÕ«$T‘√ ø£\dæ n_Ûq+~+∫ Ç‘·s¡Á‘ê $wüj·÷\T ø=+‘· ùd|ü⁄ #·]Ã+∫q <äèXÊ´\T
∫‘·÷Ôs¡T õ˝≤¢˝À |ü\T#√≥¢ mdt.◊.>± ìs¡«Væ≤düTÔqï >√s¡+≥¢ e÷<Ûäyé ø£~] |ü≥ºD á |ü≥ºD+q+<äT sö&ûsTT»+ e⁄+&˚~. á q÷‘·q XÊK ø±sê´\j·÷ìï ÁbÕs¡+_ÛdüTÔqï myÓTà˝Ò´
|üì#˚dæ Á|üdüTÔ‘·+ ‘·+ãfi¯¢|ü*¢ dü]ÿ˝Ÿ Á|ü»\ >∑T+&Ó˝À¢ kÕúq+ bı+<ës¡T. ˇø£ Äs¡T HÓ\\ ø±\+˝À n≥Te+{Ï
ÇHéôdŒø£ºsY>± |üì#˚düTÔqï ãTTwæπøX¯yéqT Ä |ü&ÉT 10, 15 dü+e‘·‡sê\ øÏ+<ä≥ ø£~] sö&ûsTTC≤ìï >√s¡+≥¢ e÷<Ûäyé
õ˝≤¢ Á|ü»\T •eeTDÏ>± ù|s=ÿ+≥÷ ÁbÕ+‘·+ XÊ+‹j·TT‘· sê»ø°j·÷\≈£î, #Ó’‘· ñ≈£îÿbÕ<ä+‘√ nD∫y˚j·T&É+‘√ eTs√
n_Ûq+~düTÔHêïs¡T. ãTTwæπøX¯yé n+fÒ.... Hê´ìøÏ eTs√ù|s¡T>± e⁄+&˚~. á eT<Ûä´ •eeTDÏ>± ìU≤s¡‡sTTq b˛©dt n~Ûø±]>±
#ê˝≤ eT+~øÏ ‘Ó*j·T<äT. •eeTDÏ ø±\+˝À ª<ä]Á<äTìøÏ Äø£˝…≈£îÿe` yê´bÕ]øÏ Á|üX¯+dæ+|üã&ÉT‘·THêïs¡T. Ç<˚ $<ÛäyÓTÆq
ù|s¡T‘√H˚ yÓTC≤]{° Á|üC≤˙ø±ìøÏ ÄX¯ m≈£îÿeμ nqï≥T¢>± á ÁbÕ+‘·+ q+<äT |ü]dæú‹ mìïø£\ H√{Ï|òæπøwüHé e#˚Ã+‘·es¡≈£î
|ü]#·j·TeTj·÷´s¡T. n+fÒ.... n‘·&ÉT XÊX¯«‘· #·T≥º+˝≤>± ‹wüºy˚dæq ø£s¡Te⁄ (eTs√ |ü<äø=+&ÉT HÓ\\T) M] e´eVü‰s¡
sê»ø°j·T Hêj·T≈£î\ Á|ü˝ÀuÛ≤\≈£î |ü]dæú‘·T\ Á|üuÛ≤e+‘√ Á|ü»\ Ä˝À#·Hê XË’* Ç˝≤π> ø=qkÕ>±\ì..... ø£~]
˝ÀqTø±≈£î+&Ü Ç‘·s¡Á‘ê ne÷´e÷´\≈£î $<Ûëq+ ≈£L&Ü e÷s¡&É+ e\¢ ø=+‘·eT+~ ÁbÕ+‘êìøÏ ˇø£Hê{Ï |üPs¡«yÓ’uÛÑe+ sêyê\ì
ø£≈£îÿ]Ô |ü&É≈£î+&Ü ô|’s¡M\≈£î #√{Ïe«≈£î+&Ü sê»ø°j·T Hêj·T≈£î\T Çø£ÿ&É ø£u≤®˝ |üsê«ìï Ä ÁbÕ+‘· yêdüÔe⁄´ì>±.... ˇø£ Hê&ÉT H˚qT
‘·q<Ó’q |ü+<∏ë˝À ìø£ÿ∫Ã>± eTT+<äT Áb˛‘·‡Væ≤dü÷Ô sö&ûsTTC≤ìï ô|+∫ b˛wædü÷Ô ≈£L&Ü Çø£ÿ&ç sê»ø°j·T |ü]dæú ‘·T\MT<ä
≈£îb˛‘·÷ kÕe÷qT´\ Vü≤è<äj·÷\qT e#êÃs¡T. ˇø£ ‘·s¡Vü‰˝À Çø£ÿ&É m≥Te+{Ï sê‘·\‘√ bÕ≥T ≈£L‘·\T ≈£L&Ü $ì|æ+∫q
#·÷s¡>=Hêïs¡T. Ä ‘·s¡Vü‰˝À Ç|ü&ÉT ø£~] yê‘êes¡D+ e⁄+&˚<ä+fÒ.... 1984`85\ u≤<Ûä´‘·>∑\ bÂs¡Tì>± ø√s¡Tø√e&ÉyÓTÆq~.
{ÖHé b˛©dt dü]ÿ˝Ÿ ÇHéôdŒø£ºsY>± $<ÛäT\T eT<Ûä´ e∫Ãq Á|ü‹|òüT≥q dæìe÷ ‘·s¡Vü‰˝À ` m&ç≥sY #ÛÓ’s¡àHé sêeT<ëdü|üŒHêj·TT&ÉT>±]ì düHêàìdüTÔqï e÷J
myÓTà˝Ò´ u≤\sêEqT düHêàìdüTÔqï #ÛÓ’s¡àHé myÓTà˝Ò´ »j·TbÕ˝Ÿ j·÷<äyé
 2 ãT<Ûäyês¡+ 28 e÷]Ã 2018
Á|üø£+|üq\T πs¬ø‹ÔdüTÔqï ª z Væ≤ÁC≤ Ä‘·àø£<∏äμ
ªˇø£ Væ≤ÁC≤ Ä‘·àø£<∏äμ nH˚ |ü⁄düÔø±ìï s¡∫+∫+~
πse‹. Ä Ä‘·àø£<∏ä Ç~es¡πø ‘·$Tfi¯, eT\j·÷fi¯, ø£qï&É,
Væ≤+BÛ, Ç+^¢wt uÛ≤wü˝À¢ $&ÉT<ä˝…’+~. Á|üdüTÔ‘·+ ‘Ó\T>∑T˝À
$&ÉT<ä˝…’+~. Ç+‘·≈£î á πse‹ mes¡ì
Ä˝À∫düTÔHêïsê? |ü⁄{Ϻ+~ e÷s¡TeT÷\ |ü˝…¢˝À
nsTTHê... Á|üdüTÔ‘·+ Á|ü‹|ü˝…¢≈£î z Væ≤ÁC≤ Ä‘·àø£<∏äqT
sêdæq kÕVü≤dæ. Á|ü|ü+#·+ #˚‘· ‘·q˝≤+{Ï yê]
Ä‘·à|òüTÀwü >∑T]+∫ Ä˝À∫+|ü#˚dæq Á{≤Hé‡ C…+&ÉsY. ‘·q
Ä‘·àø£<∏ä˝À |ü∫à ìC≤\T #Ó|æŒ, y˚T+ MT˝≤π>
eTqTwüß\y˚T q+≥÷ >=+‘Ó‹Ôq eTìwæ. H˚{Ï
Á|ü|ü+#·+˝À <ë<ë|ü⁄ 1,53,24,000 eT+~ Á{≤Hé‡
C…+&ÉsY‡ (Væ≤ÁC≤\T) e⁄Hêïs¡ì n+#·Hê. n+fÒ
ø£»øÏkÕÔHé, á¬ø«&ÜsY, ø±+uÀ&çj·÷. á eT÷&ÉT <˚XÊ\
yÓTT‘·Ô+ »HêuÛ≤‘√ düe÷q+. á dü+K´qT #·÷ùdÔeTq˝À
ˇø£ ø=‘·Ô Ä˝À#·q ø£\T>∑ø£ e÷q<äT.
‘·$Tfi¯Hê&ÉT˝À ˇø£ e÷s¡TeT÷\ ≈£îÁ>±eT+˝À,
kÕ<Ûës¡D≈£î≥T+ã+˝À eTT>∑TZs¡qï\T, nø£ÿ≈£î ‘√&ÉT>±
◊<√ dü+‘êq+>± |ü⁄{≤º&ÉT <=¬s’kÕ«$T. Ç+{À¢ me]ø°
˝Òì$<Ûä+>± n‘·ì˝À n+‘·s¡Z‘·+>± ∫qï|üŒ{Ï qT+#˚,
Ád”Ô\ø£åD≤\T ñ+&˚$. Ä&Éyêfi¯fl˝≤ n\+ø£]+#·Tø√yê\˙,
yêfi¯fl <äTdüTÔ\T <Ûä]+#ê\ì $|üØ‘·yÓTÆq yê´yÓ÷Vü≤+
ø£*π>~. dü÷ÿ˝À¢ ‘√{Ï $<ë´s¡Tú\T ‘·qì ªÄ&É+–μ
ªÄ&É|æ˝À¢&ÉTμ nì m>∑‘ê[ #˚düTÔ+fÒ u≤<Ûä>±
nì|æ+#˚<ä≥. nsTT‘˚ ‘·qT ne÷àsTT˝≤ Á|üe]ÔdüTÔqï
$wüj·T+ <=¬s’kÕ«$TøÏ ‘Ó\TdüT. ø±˙ n{≤¢ Á|üe]Ô+#·&É+
n‘·ìøÏ düVü≤»+>± ñ+&˚<ä≥. ˇø£eT>∑ X¯Øs¡+˝À
Çs¡T≈£îÿb˛sTTq Ád”Ôì nqï uÛ≤eq ñ+&˚<ä≥. <˚e⁄&ÉT
m+<äT≈£î ‘·qqT |üP]Ô>± Ád”Ô>±H√ ˝Òø£ |üP]Ô>±
|ü⁄s¡Twüß&ç>±H√ düèwæº+#·˝Ò<äT nqï eTH√ y˚<äq ì‘·´+
<=¬s’kÕ«$Tì y˚~Û+#˚<ä≥.
ø±\ Áø£eT+˝À <=¬s’kÕ«$T πse‹>±
e÷]b˛sTTq yÓ’q+
Ä |ü]D≤eT Áø£e÷ìï, ì‘·´J$‘·+˝À m<äTs=ÿqï
$eø£å, Äj·÷ nee÷Hê\qT, neùV≤fi¯q\qT ø£fi¯fl≈£î
ø£fÒº˝≤ ‘·q Ä‘·àø£<∏ä˝À $e]+#·&É+ »]–+~. n<˚
Á|üdüTÔ‘·+ düe÷C≤ìï Ä˝À∫+|ü#˚k˛Ô+~. Væ≤ÁC≤\qT
#·÷dæq ∫qï #·÷|ü⁄ >∑Ts¡TÔ≈£î eùdÔ, ì»+>± yêfi¯ó¢
eTq˝≤π> eTqwüß˝Ò ø£<ë! »qà‘ê e∫Ãq <ë+{À¢ yêfi¯¢
‘·ù|Œ eTT+~. <=¬s’kÕ«$T>± ñqï|ü⁄Œ&ÉT... πse‹>±
e÷]q ‘·sê«‘· ‘êqT m<äTs=ÿqï uÛÑj·÷qø£ dü+|òüT≥q\T
|ü⁄düÔø£+˝À #·<äTe⁄‘·T+fÒ ø£fi¯ófl #ÓeTs¡Ãø£ e÷q<äT.
nsTT‘˚ n+<äT˝À πse‹ me] kÕqTuÛÑ÷‹˙ ø√s¡˝Ò<äT.
ÄyÓT n&çπ>~ ˇø£ÿfÒ. n+<ä]˝≤>± ‘·eT≈£L ø√]ø£\÷,
ø£+|üP´≥sYøÏ yÓ’s¡dt m+<äT≈£î edüTÔ+~?
ø£+|üP´≥sYqT |üì#˚sTT+#˚+<äT≈£î eTq+ ø=ìï
Ä»„\T (ø£e÷+&é‡) $ìjÓ÷–kÕÔ+. á ø£+e÷+&éŒ
nìï+{Ï˙ ø£*|æ kÕ|òtºy˚sY n+{≤s¡T. ø£+|üP´≥sY @
$<Ûä+>± @|üqT\T #˚j·÷\H˚~ kÕ|òtºy˚sY ìs¡ísTTdüTÔ+~.
ø£+|üP´≥sY |üìrs¡T >∑T]+∫ ≈£åîDí+>± ne>±Vü≤q
ñqïyês¡T, ø=+‘·eT+~ düs¡<ë ø√düyÓ÷,
<äTsê˝À#·q‘√H√ ø=ìï s¡ø±\ kÕ|òtºy˚s¡¢qT ‘·j·÷s¡T
#˚kÕÔs¡T. á kÕ|òtºy˚sY\T ø£+|üP´≥s¡¢qT ‘·|ü⁄Œ<ë]
|ü{Ϻ+#·&É+, |üì#˚j·T≈£î+&Ü ì*∫b˛j˚T˝≤ #˚j·T&É+
˝Ò<ë ì\«e⁄qï düe÷#ês¡+ #Ó]–b˛j˚T˝≤ #˚dæ m+‘√
qwüº+ ø£*–kÕÔsTT. Ç˝≤+{Ï kÕ|òtºy˚s¡¢H˚ yÓ’s¡dt n+{≤s¡T.
n+<äTπø ø£+ô|˙\T ‘·j·÷s¡T #˚dæq yÓ’s¡dt ˝Òì
kÕ|òtºy˚sYqT yê&É≥+ ÁX‚j·Tdüÿs¡+.
Ç+≥sYHÓ{Ÿ qT+∫ düe÷#ês¡+ rdüT≈£îH˚≥|ü⁄Œ&ÉT
á`yÓTsTT˝Ÿ‡ #˚ùd≥|ü⁄Œ&ÉT, ø=‘·Ô kÕ|òtºy˚sYqT ˝À&é
#˚ùd≥|ü⁄Œ&ÉT nÁ|üeT‘·Ô+>± ñ+&Ü*. e÷qe yÓ’s¡dt\≈£î
{°ø±\T m˝≤>√, ø£+|üP´≥sY yÓ’s¡dt\qT ªj·÷+{°yÓ’s¡dtμ
kÕ|òtºy˚sY\ <ë«sê ‘=\–+#·Tø√e#·TÃ
ø±+dü´+‘√ dü]...
&˚u…’&˚ q÷´dtyêwt
Væ≤ÁC≤>± ‘·q e´øÏÔ>∑‘· $wüj·÷\qT... ‘·q *+>∑
|ü⁄düÔø£+ sêj·T&ÜìøÏ ø±s¡D≤\T e÷]Œ&ç X¯ÁdüÔ ∫øÏ‘·‡ >∑T]+N, b˛©düT\T ô|{Ϻq
Væ≤+dü\T >∑T]+∫, ‘·qø£¢sTT+{Ÿ‡ >∑T]+∫ ìs¡“¤j·T+>±,
ìdü‡+ø√#·+>± #Ó|üŒ&É+ e÷Á‘·+ n_Ûq+<ä˙j·T+! ˇø£ÿ
e÷≥˝À #ÓbÕŒ\+fÒ n~ πse‹ ø£<∏˚ø±<äT. Á{≤Hé‡
C…+&ÉsY‡ n+<ä]ø£<∏ä. n~ |ü⁄düÔø£+ø±<äT, Væ≤ÁC≤\ Vü≤≈£îÿ\
b˛sê{≤ìøÏ ø±yê*‡q Äj·TT<Ûä+. düe÷»+˝À
Væ≤ÁC≤\≈£î >∑T]Ô+|ü⁄, >ös¡e+ ø±yê\qï<˚ n+<äT˝Àì
kÕsê+X¯+. Væ≤ÁC≤\≈£î Ç+{À¢+∫ yÓTT<ä\e⁄‘·Tqï
b˛sê≥+, düe÷»+˝À ì‘·´ düeTs¡+ kÕ–+#·ø£
‘·|üŒ&É+˝Ò<äT. eT>∑ X¯Øs¡+˝À Ád”Ô yÓT<ä&ÉT‘√ |ü⁄≥º&É+ e÷
‘·|ü m˝≤ ne⁄‘·T+<äì düe÷C≤ìï ì\Bk˛Ô+~. ‘êqT
zÁ|æ+{Ÿ MT&çj·÷‘√ πse‹ e÷{≤¢&ÉT‘·÷, ‘êqT Äs√‘·s¡>∑‹˝À ñqï|üŒ{Ï qT+∫ ‘·q≈£î ne÷àsTT˝≤
|ü⁄düÔø£+ m+<äT≈£î sêj·÷*‡ e∫Ã+<√ #Ó|ü⁄Œø=∫Ã+~. ñ+&Ü\ì|æ+#·&É+... j·TTø£Ô ej·TdüT e∫Ãq|ü⁄Œ&ÉT
<ëìøÏ ø±s¡D+ H˚qT |ü&ɶ u≤<Ûä\T #˚dæq b˛sê≥y˚T nu≤“sTT\qT #·÷ùdÔ dæπ>Zj·T&É+, ‘·q Á|ües¡Ôq‘√ Ç+{À¢
nìdüŒwüº+ #˚dæ+~. Væ≤ÁC≤>± e÷]q ‘·sê«‘· yêfi¯ó¢ Çã“+~ |ü&É≥+... <ë+‘√ ‘·q eTqdüT‡˝À »]π>
cÕ|ü⁄\≈£î yÓ[fl n&ÉT≈£îHêïqì, ôdø˘‡ es¡ÿsY>± dü+|òüTs¡¸D Ç+{Ï yêfi¯¢≈£î #Ó|üŒ˝Òø£, yê]øÏ ns¡ú+ø±ø£
|üì#˚XÊqì ∫es¡≈£î u…+>∑fi¯Ss¡T˝Àì dü+>∑eT nH˚ ãj·T≥≈£î #Ó|ü⁄Œ≈£îH˚ neø±X¯+ ˝Òø£ ‘êqT ‹qï #˚j·Ts¡T. ø±˙ >∑‘·´+‘·s¡+ ˝Òø£ #˚kÕÔs¡T. Væ≤ÁC≤\≈£î
dü«#·Ã+<ä dü+düú˝À ø±s¡´ø£s¡Ô>± |üì#˚XÊqì #Ó|æŒ+~. <Óã“\qT, ‘êH˚ ø±<äT ‘·q˝≤+{Ï yês¡T |ü&˚ Äy˚<äqqT eT+∫ ñ<√´>±\T #˚j·÷\ì ñ+≥T+~. ø±˙ #·<äTy˚~?
nø£ÿ&ÉTqï|ü⁄Œ&˚ Hê˝≤+{Ï yêfi¯flqT j·÷uÛ…’eT+~ì düe÷»+ eTT+<äT+∫+~ πse‹. Çø£ ãj·T≥ yêfi¯fl e÷≈£î dü÷ÿfi¯fl˝À¢ ø±˝ÒJ˝À¢q÷ nee÷Hê˝Ò, b˛˙
ø£*dæ Ç+≥s¡÷«´ #˚XÊqì #Ó|æŒ+~. ‘êqT Ç+≥s¡÷«´ yÓøÏÿ]+‘·\T, π>*#˚j·T&Ü\T düπsdü]. n+<äTπø |ü~ùV≤qT yê≥ìï{Ï˙ m<äTs=ÿì ñ<√´>∑+ <ëø± e∫ÃHê nø£ÿ&Ü
#˚dæq yê]˝À ˇø=ÿø£ÿ]~ ˇø√ÿ>±<∏ä. n|ü⁄Œ&˚ e÷ |ü<äVü‰πsfi¯fl ej·TdüT˝ÀH˚ ‘êqT Ç\T¢ $&ç∫ b˛sTT+~. $eπøå. ø£qï ‘·*¢<ä+Á&ÉT˝Ò eTeTà*ï ˇ|ü⁄Œ≈£îH˚ |ü]dæú‹
Äy˚<äqqT, Ä˝À#·q\qT Á|ü‹|òü*+#˚ z ø£<∏ä &Ûç©¢, eTT+u…’\T ‹]– Ä|üπswüHé #˚sTT+#·T≈£îì |üP]Ô ˝Òq|ü⁄Œ&ÉT ãj·T≥ yêfi¯ó¢ m{≤¢ ˇ|ü⁄Œ≈£î+{≤s¡T. n+<äTπø
sêj·÷\ì nì|æ+∫+~. n+<äTπø á |ü⁄düÔø£+ Ád”Ô>± e÷]b˛sTTq πse‹... Væ≤ÁC≤>± düe÷»+˝À ‘·q eTT+<äT Ç+{À¢+#˚ e÷s¡TŒ yÓTT<ä\yê«*. yêfi‚fl>∑qø£
sêXÊqì düŒwüº+ #˚dæ+~. kÕúq+ ø£*–+∫q y˚<äq ÄyÓT˝À dü]ø=‘·Ô Ä˝À#·q\≈£î eTeTà*ï ñqï<äTqï≥T¢>± d”«ø£]ùdÔ y˚TeTT Ç+{À¢+∫
|ü<äTqT ô|{Ϻ+~. πse‹ nqï≥T¢, Væ≤ÁC≤\qT á e´edüú bÕ]b˛yê*‡q nedüs¡+ m+<äT≈£î+≥T+~? n+≥÷
¬s+&˚¬s+&ÉT |üqT\≈£î |ü]$T‘·+ #˚k˛Ô+~. n&ÉTø√ÿe&É+, πse‹ dü+~Û+∫q Á|üX¯ï\T Á|üdüTÔ‘·+ düe÷C≤ìï
ÄX¯\Te⁄qï ‘√{Ï eTqTwüß\T>± >∑T]Ô+#·eTì... ˇø£ ˇø£ ôdø˘‡ es¡ÿsY>± |üì#˚j·T&É+. á |üqT\T mes¡÷ Çwüº+>± Ä˝À∫+|ü#˚düTÔHêïsTT.
Ä‘·à$XÊ«düy˚T >=|üŒ kÂ+<äs¡´+!
kÕ<Ûës¡D+>± eTq+
eTVæ≤fi¯\ø√dü+ Ä+>∑¢+˝À
e#˚Ã bòÕ´wüHé Á|ü‹ø£\T
y˚{Ïì #·÷dæHê n˙ï
s¡+>∑T\eTj·T+>± ø£ì|æ
kÕÔsTT. |üdæìeTà #Ûêj·T
\÷, eT#·Tìø’Hê eT#·Ã
˝Òì eTTU≤\T, ø°fi¯S¢,
|üfi¯Sfl, #Óe⁄\÷, nìï
#ÓøÏÿq≥T¢ ø£ì|æ+#˚ yÓ÷&É
fi¯ó¢ Á|ü‹|ü⁄≥˝Àq÷ <äs¡Ùq
$TdüTÔ+{≤s¡T. eTq<˚X¯+
qT+∫ e#˚à ø=k˛à
bÕ*{ÏHé |üÁ‹ø£ Ç+<äT≈£î
_Ûqïy˚TMTø±<äT. ø±˙ á
kÕ] Ä |üÁ‹ø£
zkÕVü≤düy˚T #˚dæ+~. ‘·q
ù|J\ì+&Ü ndü\T y˚Tø£
|t˝Òì |ü<äø=+&ÉT eT+~
Á|üeTTK j·TTe‘·T*ï Á|ü#·T]+∫+~. M]˝À yÓ÷&Éfi¯ó¢
ñHêïs¡T. Ms¡+‘ê q\T|ü⁄, #êeTq#êj·T˝À ñqïyêfi‚¢!
ø£fi¯ó¢ #Ó~πss¡+>∑÷ r]Ã~~›q≥T¢qï ø£qTïeTT≈£îÿrs¡T ø£Hêï
eTq˝À düVü≤»+>± ñ+&˚ ˝≤eD´y˚T >=|üŒ~ nì #Ó|üŒ
&Éy˚T á dü+∫ø£ ñ<˚›X¯eT+≥THêïs¡T dü+bÕ<ä≈£î\T. á
ù|J\ ¬øøÏÿq yê]˝À
eTq ‘Ó\T>∑e÷àsTT,
yÓ÷&É˝Ÿ q{Ï XÀ_Û‘ê
<Ûä÷*bÕfi¯ ≈£L&Üñ+~.
n+<ëìøÏ eTq+ Ç|ü⁄Œ&ÉT
#·÷düTÔqï Á|üe÷D≤\T
|üP]Ô>± bÕXÊÃ
‘·´<äèø£Œ<ëìøÏ #Ó+~q$.
{ÀØï˝À ù|òe¬s{Ÿ>± ã]˝ÀøÏ ~–q pìj·TsY Á|ü|ü+#·
e÷J #Ûê+|æj·THé ìK‘Y... ôdMTô|ò’q˝À¢ 1`4‘√ ˙s¡» eTq+ yê{Ïì
n+<äTø√e&É+ nkÕ<Ûä´+.
(Vü≤]j·÷D≤) #˚‹˝À nq÷Vü≤´+>± |üsê»j·T+
bÕ˝…’+~. á b˛s¡T˝À ˙s¡» eTØ yÓTTs¡≥T>± |ü+#Y\T ø±ã{Ϻ Ä‘·à $XÊ«düy˚T
>=|üŒ kÂ+<äs¡´eTH˚
≈£î]|æ+∫+~. ÄyÓT¬s+&ÉT kÕs¡T¢ ]|òüØ ôV≤#·Ã]ø£\T
≈£L&Ü n+<äT≈£î+~. á H˚|ü<∏ä´+˝À ˙s¡»qT $CÒ‘·>± uÛ≤eq n+<ä]˝Àq÷
ì+bÕ*‡q düeTj·T+
Á|üø£{Ï+#·&É+ô|’ ìK‘Y ndü+‘·è|æÔ e´ø£Ô+ #˚dæ+~. eTs√
ôV’≤<äsêu≤B ne÷àsTT. Á|æj·Te÷<ÛäT] ≈£L&Ü e∫Ã+~ nì
yê´U≤´ìk˛Ô+~. XÀ_Û‘·
ôV’≤<äsêu≤<é ne÷àsTT\T ìK‘Y »ØHé, ø±+dü´+‘√ dü]ô|≥Tº≈£î+~. ôdMTô|ò’q˝À¢ Á|æj·TqT ìs¡à\
Á|æj·Te÷<ÛäT] C≤rj·T d”ìj·TsY u≤øχ+>¥ ‘=*sö+&√¢H˚ yêøö{Ÿ #˚dæ+~.
#Ûê+|æj·THéwæ|t˝À ø±+kÕ´\‘√ dü]ô|≥Tº≈£îHêïs¡T. ` ùwø˘ KrC≤uÒ>∑+
 &˚u…’&˚ q÷´dtyêwt
‘Ó\T>∑T uÛ≤wü ø√dü+ ` 18 yê´eVü‰]ø£ ñ<ä´eT+
>∑‘· dü+∫ø£ ‘·s¡TyêsTT uÛ≤>∑+
X¯\´kÕs¡<∏ä´+
X¯\T´&ÉT eTVü‰uÛ≤s¡‘· j·TT<äΔ+˝À øös¡e⁄\|üøå±q ì*∫
j·TT<äΔs¡+>∑+˝À bÕ˝§Z+{≤&ÉT. ø£s¡TíìøÏ s¡<∏äkÕs¡~∏>±
e⁄+{≤&ÉT. bÕ+&Ée⁄˝À¢ q≈£î\, düVü≤<˚e⁄\≈£î y˚Tqe÷eT
nsTTq X¯\T´&çï lø£èwüßí&ÉT |æ*|ækÕÔ&ÉT. ôd’q´düy˚T‘·T&Ó’
edüTÔ+&É>± <äTs√´<ÛäHê<äT\T eT<Ûä´˝ÀH˚ X¯\T´ì ø£\TdüTø=ì
‘·eT eTsê´<ä\‘√ Á|üdüqTïì #˚düT≈£î+{≤s¡T. yê{ÏøÏ
dü+‘√wæ+∫ øös¡e⁄\|üøå±q ñ+&É&ÜìøÏ düeTà‹kÕÔ&ÉT.
‘·sê«‘· bÕ+&Ée⁄\qT #·÷&É&ÜìøÏ ekÕÔ&ÉT. y˚Tq\T¢fi¯ó¢ m+‘√
>ös¡$kÕÔs¡T. ìC≤ìøÏ bÕ+&Ée⁄\ |üøå±q ì*∫ b˛sê&Ée\dæq
‘·qqT <äTs√´<ÛäqT&ÉT ˝§+>∑BdüT≈£îHêï&˚ nì yêb˛‘ê&ÉT.
e÷≥ ‘·|üŒ˝Òqì n+{≤&ÉT. n|ü&ÉT yê] |üøå±q ñ+≥÷
≈£L&Ü ‘·q≈£î ‘√∫q $<Ûä+>± düVü‰j·T+ #Ój·T´e\dæ+<äì
bÕ+&Ée⁄\T ø√s¡‘ês¡T. Ä $<Ûä+>± ø£s¡TíìøÏ kÕs¡~∏>±
u≤<Ûä´‘·\T #˚|ü{Ϻq yÓTT<ä{Ï qT+∫ ∫e]es¡≈£î nqTø£åD+
ø£s¡Tíì nee÷ì+#˚˝≤ e÷{≤¢&ÉT‘·÷, ø£s¡Tíì eTT+<˚
bÕ+&Ée⁄\qT yÓT#·TÃ≈£î+≥÷ e÷{≤¢&É‘ê&ÉT. ø£s¡Tíì s¡<∏ä+
H˚\≈£î ≈£î+–, ns¡T®ìì #˚‹˝À eTs¡DÏkÕÔ&ÉT.
á ø±s¡D+>± ˇø£]|üøå±q e⁄+&ç y˚s=ø£]øÏ
düVü‰j·T|ü&˚yê]ì X¯\T´ì‘√ b˛\TkÕÔs¡T. sê»ø°j·÷˝À¢ ‘·eT
bÕغyê¬s’Hê düπs eTqdüŒs¡ú\T+fÒ e÷Á‘·+ yÓ’]|üø£å+˝À
n+‘·s¡Z‘·+>± ne>±Vü≤q ≈£î<äTs¡TÃø=ì z&ç+#˚ Á|üj·T‘·ï+
#˚kÕÔs¡T. ô|’øÏ ‘·eT nuÛÑ´]ú ‘·s¡|ü⁄q kÕs¡<∏ä´ u≤<Ûä´‘·*ï
ìs¡«Væ≤dü÷ÔH˚ s¡Vü≤dü´ ø±s¡´ø£˝≤bÕ\<ë«sê z&ç+#˚+<äT≈£î
yÓqTø±&És¡T. BH˚ï X¯\´kÕs¡<∏ä´+ nì n+{≤s¡T.
eÁC≤j·TT<Ûä+
mìïø£˝À¢ $»j·÷eø±XÊ\qT >∑T]+∫ sêdü÷Ô |òü˝≤Hê bÕغ
nuÛÑ´]úøÏ Ä ìjÓ÷»ø£es¡Z+˝À |òü˝≤Hê es¡Z+ n+fÒ mìïø£\
düeTs¡+˝À eÁC≤j·TT<Ûä+˝≤ ñ|üjÓ÷>∑|ü&É‘êsTT nì
n+{≤s¡T. Á|ü‘·´]úì ∫‘·TÔ#˚j·T&ÜìøÏ me¬s’Hê >∑{Ϻ bÕ∫ø£
y˚dæq|ü&ÉT Äj·Tqô|’ eÁC≤j·TT<Ûëìï Á|üjÓ÷–+#ê&Éì, á
<Óã“‘√ ∫‘·Ôe&É+ U≤j·T+ nì n+{≤s¡T. ªá $wüj·T+˝À
Ç~ eÁC≤j·TT<Ûä+˝≤ ñ|üjÓ÷>∑|ü&ÉT‘·T+~.μ n+{≤s¡T.
Ç+‘·≈£L eÁC≤j·TT<Ûä+ Ç+Á<äTì Äj·TT<Ûä+. |üPs¡«+
eèÁ‘êdüTs¡Tì dü+Vü≤]+#˚+<äT≈£î ÁãVü≤à<˚e⁄&ÉT, <˚e‘·\≈£î
‘·s¡D√bÕj·T+ #ÓãT‘·÷ <äBÛ∫ nH˚ ãTTwæì ÁbÕ]ú+∫ Äj·Tq
meTTø£\‘√ Äj·TT<Ûä+ ‘·j·÷s¡T #˚düTø=eTàì, Ä
Äj·TT<Ûä+‘√ eèÁ‘êdüTs¡Tì dü+Vü≤]+#·&É+ kÕ<Ûä´y˚Tqì
#ÓãT‘ê&ÉT. <äBÛ∫ <˚e‘·\ ø√]ø£ rs¡Ã&ÜìøÏ jÓ÷>±–ï˝À
<˚Vü‰ìï ‘·´õ+#ê&ÉT. <˚e‘·\T Äj·Tq meTTø£*ï rdüT¬øyÓ[¢
$X¯«ø£s¡à≈£î Ç#êÃs¡T. $X¯«ø£s¡à <äBÛ∫ meTTø£‘√
eTVü‰X¯øÏÔeT+‘·yÓTÆq Äj·TT<Ûëìï ‘·j·÷s¡T #˚dæ Ç+Á<äTì
Ç#êÃ&ÉT. Bì ù|πs eÁC≤j·TT<Ûä+... ‹s¡T>∑T˝Òì~.
qø£åÁ‘·≈£î&ÉT :
ãT<Ûäyês¡+ 28 e÷]Ã 2018 3
ªqø£åÁ‘·≈£îì˝≤ yÓ+≥ã&ç y˚~Ûdü÷Ô, |”&çdüTÔHêï&ÉTsê M&ÉTμ nH˚
e÷≥ $+≥÷ e⁄+{≤+ $XÊ«$TÁ‘·Tì •wüß´&ÉT á
qø£åÁ‘·≈£î&ÉT. Vü≤]X¯Ã+Á<äTì #˚‘· @ $<Ûä+>±HÓ’Hê
nã<äΔe÷&ç+#ê\ì $XÊ«$TÁ‘·T&ÉT ø£+ø£D+ ø£≥Tº≈£î+{≤&ÉT.
‘·q≈£î ÇkÕÔqqï <ÛäHêìï Vü≤]X¯Ã+Á<äTì qT+∫ edü÷\T
#˚j·TeTì Äj·Tq yÓ+≥ qø£åÁ‘·≈£îì |ü+|ü⁄‘ê&ÉT. Ä <Ûäq+
ø√dü+ nH˚ø£$<Ûë\T>± u≤~Û+∫, |”&ç+∫ Vü≤]X¯Ã+Á<äTì‘√
nã<äΔ+ #Ó|æŒ+#·eTì n‘·&çøÏ $XÊ«$TÁ‘·Tì Ä<˚X¯+.
sêC≤´ìï b˛>=≥Tº≈£îì uÛ≤s¡´ #·+Á<äeT‹, ≈£îe÷s¡T&ÉT
˝ÀVæ≤‘·Tì‘√ Vü≤]X¯Ã+Á<äT&ÉT Ä&Ée⁄\bÕ˝…’ qø£åÁ‘·≈£îì #˚‘·
Á|ü‘·´ø£å u≤<Ûä\T bı+<äT‘ê&ÉT. Ä $<Ûä+>± qø£åÁ‘·≈£îì
\ø£åD≤\T ‘·sê«‹ e÷qe⁄˝À¢ ≈£L&Ü Á|üy˚•+#êsTT. ø±<äT. $XÊ«$TÁ‘·TìøÏ ÇkÕÔqì n+^ø£]+∫q <ÛäHêìï
n|ü\yê&ÉT yÓ+≥|ü&ç y˚~ÛùdÔ ≈£L&Ü n+<ä]ø° >∑Ts=Ô#˚à ù|s¡T Çe«&ÜìøÏ Vü≤]X¯Ã+Á<äT&ÉT uÛ≤s¡´ #·+Á<äeT‹ì n$Tà, ∫e]øÏ
qø£åÁ‘·≈£î&ÉT. ‘·qqT ‘êqT neTTà≈£îHêï&ÉT. ø±{Ïø±|ü]>± nH˚ø£ ø£cÕº\T
dü‘·´Vü≤]X¯Ã+Á<äT&ÉT |ü&ܶ&ÉT. ø±ã{Ϻ dü‘·´+ ø√dü+ ì*#˚ eTìwæì, dü‘·´+ ø√dü+
dü‘ê´ìøÏ e÷s¡T ù|s¡T Vü≤]X¯Ã+Á<äT&ÉT. Ä ù|s¡T‘√ Hê≥ø£+ mìï ø£cÕº˝…’Hê ∫s¡Tqe⁄«‘√ ÄVü‰«ì+#˚ e´øÏÔì ªn|üs¡
e⁄+~. Vü≤]X¯Ã+Á<äT&ÉT dü‘·´+ ø√dü+ mìï Çã“+<äT\T dü‘·´Vü≤]X¯Ã+Á<äT&ÉTμ nì Á|üX¯+dækÕÔs¡T. Çìï ‘·sê\T Ä
|ü&ç+B á Hê≥ø£+˝À >±+BÛ #·÷XÊs¡T. Ä ‘·sê«‘˚ Vü≤]X¯Ã+Á<ä bÕÁ‘· ‘·s¡>∑ì dü÷Œ¤]Ôì eTq≈£î n+~k˛Ô+~. á
J$‘·+˝À Ç+¬ø|ü&É÷ nã<äΔ+ Ä&É≈£L&É<äì, dü‘·´+ ø√dü+ dü÷Œ¤]Ôì uÛÑ$wü´‘·TÔ ‘·sê\≈£î ≈£L&Ü n+~+#ê\+fÒ
ì\yê\˙ ìs¡ísTT+#·T≈£îqï≥T¢ >±+BÛJ ‘·q Ä‘·àø£<∏ä˝À Vü≤]X¯Ã+Á<äTì ø£<∏äqT ì\u…≥Tºø√yê*. ` C….#Óqïj·T´
sêdüT≈£îHêïs¡T. n+‘·{Ï eTVü‰‘·TàìøÏ dü÷Œ¤]ÔÁ|ü<ë‘· (Ç+ø± e⁄+~)
Vü≤]X¯Ã+Á<äT&ÉT. dü‘·´+ ø√dü+ sêC≤´ìï e<äT\Tø√e&Éy˚T

‘Ó\T>∑T5kÕVæ≤‘·´+ Ä$sꓤe, $ø±kÕ\T

>∑‘· dü+∫ø£ ‘·s¡TyêsTT uÛ≤>∑+
‘Ó\T>∑T ª»s¡ï*»+μ!
|ü+<=$Tà<√ X¯‘ê_› |ü⁄sê«s¡ú+˝À ‘Ó\T>∑T
e#·q+˝À e∫Ãq #Ó|ü⁄Œø√e\dæq s¡#·q\T
»s¡ï˝Ÿ s¡÷|ü+˝À e#êÃsTT. ø±e*
u§Ás¡j·T´‘√H˚ »s¡ï˝Ÿ s¡#·q ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆq≥Tº
‘Ó\Tk˛Ô+~. ãVüQXÊ n~ Ç+^¢wüß uÛ≤wü˝À
ñ+&ç ñ+≥T+~. n~ n\uÛÑ´+. ‘êeTT #˚dæq
Á|üj·÷D≤\ ˝Àì nqTuÛÑyê\qT, eè‘êÔ+‘ê
\qT j·T<∏ë‘·<∏ä+>± ‘Ó*j·T CÒj·T&Éy˚T »s¡ï˝Ÿ.
Bì‘√H˚ ‘Ó\T>∑T˝À »s¡ï*»+ #·]Á‘· ≈£L&Ü
yÓTT<ä\sTT+<äì #Ó|üŒe#·TÃ. ‘Ó\T>∑T˝À e∫Ãq
ª»s¡ï˝Ÿμ s¡#·q˝À @qT>∑T\ Ms¡kÕ«$T
ªø±oj·÷Á‘· #·]Á‘·μ ô|<ä›~, $•wüºyÓTÆ+~.
1830`31˝À ‘·q |ü]yês¡+‘√ #˚dæq
ø±oj·÷Á‘ê #·]Á‘·, nqTuÛÑyê*ï, kÕ+düÿè‹ø£
$wüj·÷*ï MsêkÕ«$T Ç+<äT˝À bı+<äT
|ü]#ê&ÉT. Ç~ j·÷Á‘ê #·]Á‘·. eTs√s¡ø£+>±
~q#·s¡´. Ç+ø√s¡ø£+>± eè‘êÔ+‘· ø£<∏äq+
(]b˛]º+>¥) ø√˝≤ X‚cÕ#·\ø£$ ª˙\–] j·÷Á‘·μ,
uÒ‘·|üP&ç, düT+<äs¡sêj·TT&ÉT ª˙\–] #·]Á‘·μ á
ø√e≈£î #Ó+~q Á>∑+<∏ë\T.
Ä+π>¢j·TT\ ø£èwæ: kÕúì≈£î\ uÛ≤cÕ,
kÕVæ≤‘ê´\qT n<Ûä´j·Tq+ #˚j·T≈£î+&Ü,
dü+düÿèr dü+Á|ü<ëj·÷\qT ns¡ú+ #˚düTø√≈£î+&Ü
yê]‘√ e´eVü≤]+#·&É+ ø£wüºeTì uÛ≤$+∫q
dæ.|æ.ÁuÖHé ‘Ó\T>∑T, uÛ≤cÕ, kÕVæ≤‘ê´\
n<Ûä´j·Tq+˝À, |ü]XÀ<äq˝À Á|ü‘˚´ø£ ø£èwæ
#˚XÊs¡T.|ü ˇø£ s¡ø£+>± |üsƒ¡q, bÕsƒ¡Hê<äT\≈£î
<ä÷s¡yÓTÆq ÁbÕNq ø±yê´\qT, Á|üã+<Ûë\qT
|ü]wüÿ]+|üCÒdæ, yê´U≤´Hê\‘√ Á|üø£{Ï+|ü
CÒXÊs¡T. ‘Ó\T>∑T uÛ≤cÕ kÕVæ≤‘ê´\T ø°åD<äX¯≈£î
e#êÃj·Tì, ns¡ú+ #Óù|Œyês¡T ˝Ò≈£î+&Ü
b˛j·÷s¡ì dæ.|æ.ÁuÖHé n+{≤s¡T. Ä+Á<ÛäeTVü‰
uÛ≤s¡‘· |ü]wüÿs¡D≈£î ÁuÖHé n+≈£îsês¡ŒD #˚XÊ&ÉT.
>∑‘· dü+∫ø£ ‘·s¡TyêsTT uÛ≤>∑+
9e uÛ≤>∑+
eT∞fl |üPC≤H˚ e÷{≤¢&ÉkÕ–+~.
ªªÁ|ü‹s√E H˚qT ‘Ó\¢yês¡T C≤eTTq
Hê\T>∑T >∑+≥\πø ˝Ò∫ yÓTT<ä≥ jÓ÷>±
#˚kÕÔqT Äj·TH˚yÓ÷ ªyêøÏ+>¥μ
#˚j·÷\+{≤s¡T. Ç˝≤.... e÷ Ç<ä›] eT<Ûä´q
n_ÛÁbÕj·TuÛÒ<ä j·TT<äΔ+ Hê\T>∑T >∑+≥\πø
ÁbÕs¡+uÛÑeTe⁄‘·T+~. ªªn+~ |üPC≤
düVü≤»<Û√s¡DÏ‘√. ªªn+fÒ.... n˝≤+{Ï
j·TT<ëΔ\T Á|ü‹ Ç+{À¢q÷ ñ+&˚y˚ ø£<ëμμ
nHêï&ÉT Hê´j·Tyê~ eTH√CŸ ø±´Ee˝Ÿ>±.
n+<äT≈£î |üPC≤X¯s¡à yÓ+≥H˚
Á|ü‹düŒ+~dü÷Ô
ªª˝Ò<ë‡sY e÷ >√&ÉTì |üP]Ô>± $q+&ç.
n|ü&ÉT |üP]Ô>± MT≈£î düeTdü´
ns¡úyÓTÆb˛‘·T+~.μμ
n+~ |üPC≤. ‹]– ‘êH˚
e÷{≤¢&ÉT‘·÷....
ªªÁ|ü‹s√p ñ<äj·÷H˚ï ‘=$Tà~
uÛ≤>∑e‘· |ü]wüÿè‘· bÕsƒêìï ‘·j·÷s¡T #˚õøÏÿ+#·T≈£îqï ádæº+&çj·÷ ø£+ô|˙ bÕ\≈£î\T Hê≥ø±\‘√ bÕ≥T dü+düÿè‘· Hê≥ø±\÷
` Ä#ês¡´ ¬ø. s¡+>∑Hê<∏ë#ês¡T´\T
e#·q s¡#·q: eTTÁ<äD kÂø£sê´\T ÁbÕs¡+uÛÑ+
#˚sTT+#ê&ÉT. ¬s+&ÉT y˚\≈£î ô|’>± y˚eTq uÛ≤s¡rj·T ñ‘·Œ‘·TÔ\ m>∑TeT‹‘√bÕ≥T, nqTyê<ä+ nj·÷´sTT. yê$˝≤\ yêdüT<˚eXÊÁdæÔ ø±e&É+‘√ ‘Ó\T>∑T˝À e#·q s¡#·q\T
|ü<ë´\qT ùdø£]+∫ Á|üø£{Ï+#ês¡T. sêE\, uÛ≤s¡rj·TT\qT >∑T]+∫q C≤„Hêìï ≈£L&Ü 1874˝À p*j·THé d”»s¡T, Hê≥ø±ìï d”»s¡T yÓTT<ä\j·÷´sTT. $wüj·T Á|ü<Ûëq s¡#·q\T>±
»$T+<ës¡T\ Ä<ëj·÷\qT ø√˝ÀŒsTTq bÕXÊÑ·´ <˚XÊ\≈£î m>∑TeT‹ #˚j·T&É+ #·]Á‘· ù|s¡T‘√ nqTyê<ä+ #˚XÊ&ÉT. ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆq e#·q+˝À Ä<ÛäTìø£ düè»Hê‘·àø£
|ü+&ç‘·T˝…+<äs√ ÁuÖHé <ä>∑Zs¡ |üì#˚XÊs¡T. ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T. nqTyê<ä+ BìøÏ e÷<Ûä´eT+. yêdüT<˚eXÊÁdæÔ uÛÑ÷e‹ ªñ‘·Ôs¡ sêeT#·]Á‘·μqT kÕVæ≤‘·´ Á|üÁøÏj·T˝…H√ï e#êÃsTT. ‘Ó\T>∑T˝À
1785˝À #Ûê¬s¢dt $*ÿHé‡ uÛÑ>∑eBZ‘· ≈£L&Ü nqTyê<ä+ #˚XÊ&ÉT. >∑Ts¡C≤&É ‘=* eTTÁ~‘· s¡#·q u…+õ$THé |òü÷˝Ÿº® u…’_˝Ÿ
nqTyê<ä+‘√ ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆq nqTyê<ä lsêeTeT÷]Ô eTs¡Ã+{Ÿ. Ä|òt yÓìdtì, ªyÓ˙qT nqTyê<ä+. n~ e#·q+˝À ñ+~. eTTÁ<äD
ø±s¡´Áø£eT+ $T*j·TyéT CÀHé‡ eDÏ» Hê≥ø£+μ ù|s¡T‘√ nqTyê<ä+ #˚XÊ&ÉT. yê´|æÔ‘√ bÕ≥T s¡#·q\˝À ù|sê\ $uÛÑ»q,
XÊ≈£î+‘·˝≤qTyê<ä+‘√ $düÔ]+∫. ø±e* ø£+<äT≈£L] MπsX¯*+>∑+ eTs¡Ã+{Ÿ Ä|òt yÓìdt, $sêeT ∫Vü‰ï\T, ˝ÒKq Áø£eT+ Á|üe÷D°ø£s¡D+
sêeTkÕ«$T‘√ ‘Ó\T>∑T K+&çø£\T Ç+^¢wüß˝ÀøÏ ø±$T&û Ä|òt mÁs¡sY‡ Hê≥ø±\qT ªyÓ˙düT »]>±sTT. ñ#êÃs¡DqT ã{Ϻ, #ê]Á‘ê‘·àø£
nqTyê<ä+ ø±e&É+ yÓTT<ä˝…’+~. 1850\ es¡Ôø√<ä+‘·eTTμ, #·eT‘êÿs¡ s¡‘êïe[ ù|s¡¢‘√ s¡÷bÕ\qT ã{Ϻ yÓ’$<Ûä´+‘√ ø£ì|æ+#˚ ˝ÒKq
‘·s¡Tyê‘· Á_{°wt bÕ]ÁXÊ$Tø√‘·Œ‘·TÔ\≈£î nqTyê<ä+ #˚XÊ&ÉT. ‘·s¡yê‹ ø±\+˝À dü+düÿè‘· Áø£eT+ 1850\ Hê{ÏøÏ es¡í $<Û˚j·T ˝ÒKq+>±
uÛ≤s¡‘·<˚X¯+ e÷¬sÿ{Ÿ nsTT+~. Ç+^¢wüß Hê≥ø±qTyê<ë\T #ê˝≤ »]>±sTT, #Ûê¬s¢dt e´ed”Ôø£è‘·+ nsTT+~. |ü+<=$Tà<äe X¯‘ê_›
n~Ûø±s¡T\ kÕúìø£ uÛ≤wü\ n<Ûä´j·Tq+ kÕúq+˝À |üPsê«s¡ú+˝À ø±e´ uÛ≤wü˝À e∫Ãq ø=ìï e#·q
|ü]bÕ\q nedüsê\ ø√dü+ kÕúì≈£î\≈£î s¡#·q\T e~˝ÒùdÔ #ê˝≤ es¡≈£î e#·q s¡#·q\T
Ç+^¢wüß˝À •ø£åD Çe«&É+ yÓTT<ä˝…’+~. düeTø±©q eTÚœø£ e´eVü‰sêìøÏ <ä>∑Zs¡>±
1857˝À $X¯« $<ë´\j·÷\T yÓ*XÊsTT. ø£ì|ækÕÔsTT. ø=ìï X¯‘êu≤›\T>± ‘Ó\T>∑T˝À
‘êeTT kÕ~Û+∫q $»j·÷\˝À ôwø˘‡|æj·TsYì uÛ≤>∑+ nsTTb˛sTTq XË’* ªø±oj·÷Á‘ê #·]Á‘·μ,
ˇø£ eTTK´yÓTÆq $»j·T+>± Á_{°wt C≤rj·TT\T ª#ês¡T <ä]«wt ø£<∏ä\μ˝À ø£ì|ædüTÔ+~. eè‘êÔ+‹ì,
|ü]wüÿs¡D˝À, yê´U≤´q s¡#·q˝À, yê´ø£s¡D≤\T, uÛ≤$kÕÔs¡T. Ç+^¢wüß $<ë´$<ÛëHêìï es¡Ôe÷q ‘·s¡+–DÏ yÓTT<ä˝…’q |üÁ‹ø£\˝Àì uÛ≤wü
ì|òüT+≥Te⁄\T ‘·j·÷s¡T#˚j·T≥+˝À ‘√&ÉŒ&ܶs¡T. Á|üy˚X¯ô|≥º&ÜìøÏ eTTK´ø±s¡≈£î&Ó’q yÓTø±˝Ò ≈£L&Ü e´eVü‰sêìøÏ <ä>∑Zs¡>± ñ+&˚~. nØ®\T,
1850\ ‘·s¡Tyê‘· <˚oj·T |ü+&ç‘·T˝Ò ÁbÕNq ªeT+∫ j·T÷s√|æj·THé Á>∑+<∏ë\j·T+˝Àì ˇø£ ñ‘·Ôsê\T, &Ü≈£î´yÓT+≥T¢ ≈£L&Ü kÕ<Ûës¡D
kÕVæ≤‘·´ |ü]wüÿs¡D, eTTÁ<äD\qT #˚|ü{≤ºs¡T. ôd˝ŸŒ¤˝Àì kÕVæ≤‘·´+‘√ yÓTT‘·Ô+ uÛ≤s¡rj·T uÛ≤wü˝ÀH˚ ñ+&˚$. Ä<ÛäTìø£ *œ‘· e#·Hêìø°
Ä<ÛäTìø£ kÕVæ≤‘·´ |ü]D≤eT+ ˝À nsTT<äT kÕVæ≤‘ê´ìï, ns¡_ø˘ kÕVæ≤‘ê´ìï ˇø£#√≥ qeT÷Hê Ç+ø± @s¡Œ&É˝Ò<äT. kÕ$TH˚ì eTT<äT›
<äX¯\qT ˝Ò<ë ø√D≤\qT øÏ+~ s¡÷|ü+˝À ø£*|æHê düe÷q+ ø±e⁄ nì n+{≤s¡T. Ç+^¢wüß qs¡dæ+Vü‰Hêj·TT&ÉT $wüj·T Á|ü<ÛëqyÓTÆq
$+>∑&ç+#·e#·TÃ. 1. nqTyê<ë\T, uÀ<Ûäq˝À ôwø˘‡|æj·TsY s¡#·q\T ‘·|üŒìdü] s¡#·q\qT >∑T]+∫ e÷{≤¢&Ü&ÉT. ª$X‚wæ+∫
uÛ≤cÕ+‘·Øø£s¡D\T 2. e#·q kÕVæ≤‘·´+ 3. nj·÷´sTT. uÛ≤s¡rj·T kÕVæ≤‘ê´ìï Ç+^¢wüß˝ÀøÏ Væ≤+<ä÷e⁄\˝À >±qeTTq ø±eX¯´eTT˝…’q
ø=‘·Ô kÕVæ≤‘·´ Á|üÁøÏj·T`eTTK´+>± qe\ 4. nqTyê<ä+ #˚j·T&É+ b˛sTT, Ç+^¢wüß kÕVæ≤‘·´+ ˝≤+uŸ ôwø˘‡|æj·TsY Hê≥ø£ ø£<∏ä\T ≈£L&Ü #ê˝≤ Á>∑+<∏äeTT\T ‘·|üŒ ‘·‹Ôe÷à$ düT\uÛÑeTT>±
ñ<ä´e÷ \T`‘ê‹«ø£ uÛ≤yê\ H˚|ü<∏ä´+˝À ‘Ó\T>∑T uÛ≤s¡rj·T uÛ≤wü\˝ÀøÏ nqTyê<ä+ #˚j·T&É+ uÛ≤wü\˝ÀøÏ nqTyê<ä+ nj·÷´sTT. ø£+<äT≈£L] ‘Ó*j·T ‘·–q≥T¢ yêø£´ Á>∑+<∏äeTT\T>± <˚X¯uÛ≤wü
kÕVæ≤‘·´+,5. kÕ«‘·+Á‘ê´ q+‘·s¡ |ü]D≤e÷\T yÓTT<ä˝…’+~. ùwø˘‡|æj·TsY Hê≥ø±\T uÛ≤s¡rj·T ‘Ó\T>∑T˝À nqTyê<ä+ #˚XÊ&ÉT. nq+‘·s¡ \˝À qT+&É&ÉeTT j·TTø£ÔeTì Hê≈£î ‘√düTÔqï~μ
ñ‘·Œ‘·TÔ\ m>∑TeT‹, ~>∑TeT‘·T\ uÛ≤wü\ìï{Ï˝ÀøÏ nqTyê<ä+ nj·÷´sTT. ø±\+˝À u…+>±˝Ÿ kÕVæ≤‘·´+ m≈£îÿe>± nì kÕ$TH˚ì Á|üø£{Ï+#ê&ÉT. e#·HêìøÏ yêø£´
yêDÏ»´+‘√ bÕ≥T kÕ+düÿè‹ø£ yêDÏ»´+ ≈£L&Ü ªeTs¡Ã+{Ÿ n|òt yÓìwtμ, p*j·THé d”»Hé, ‘Ó\T>∑T˝ÀøÏ nqTyê<ä+ nsTT+~. 1980\ Á>∑+<∏ä+ nqïe÷≥ #ê˝≤ø±\+ qT+∫
Ä<ÛäTìø£ j·TT>∑+˝Àì ˇø£ Á|ü<Ûëq \ø£åD+. ø±y˚T&û Ä|òt mÁs¡sY‡, düTe÷s¡T>± nìï uÛ≤s¡rj·T ‘·s¡yê‘· uÛ≤s¡rj·T uÛ≤wü\˝À |üs¡düŒsêqT e´eVü‰s¡+˝À ñ+~.
yê´bÕs¡+ ø√dü+ e∫à sê»ø°j·÷~Ûø±sêìï uÛ≤wü\˝ÀøÏ nqTyê<ä+ nj·÷´sTT. Ç+^¢wüß yê<ë\T |ü⁄+E≈£îHêïsTT. (Ç+ø± e⁄+~)
ªª#·÷&ÉT |üPC≤ ˙e⁄ #Ó|ü⁄Ôqï rs¡T <ë«sê |ü\ø£]+∫+~ ÄXÊqT &Ûç©¢ qT+&ç
#·÷düTÔ+fÒ Ábı<äT›{Ï qT+&ç |ü&ÉT≈£îH˚ <ëø±
>=&Ée\ eTj·T+ nqï≥T¢>± #Ó|ü⁄ÔHêïyé !μμ
≈£L‘·Ts¡T CÀ´‹dæ+>¥ e÷‘·èÁù|eT
ñ{Ϻ|ü&ÉT‘·÷. ≈£L‘·Ts¡T |ü\ø£]+|ü⁄≈£î
neTè‘· |ü\T≈£î\T
nHêï&ÉT eTH√CŸ k˛bòÕ˝À+∫ ˝Òdü÷Ô. ÄXÊ‘·*¢ Vü≤è<äj·T+ ñbıŒ+– b˛sTT+~.μμ ` eTq+ ì$TcÕ\qT C≤Á>∑‘·Ô>± yê&ÉTø=+fÒ,
n+‘·˝ÀH˚... ªª@+≥e÷à á eT<Ûä´ bò˛qT #˚j·TfÒ¢<äTμμ >∑+≥\T ‘·eT+‘·≥ ‘êy˚T C≤Á>∑‘·Ô |ü&É>∑\e⁄.
ªªuÛÀ»q+ #˚XÊø£ e÷{≤¢&ÉT≈£î+<äs¡T n&ç–+~ ÄXÊ ñbıŒ+>∑T‘·Tqï e÷‘·è ` eTqeTT yê<äq≈£î ~>∑£ø£b˛e&Éy˚T yê<äq qT+∫
>±˙....μμ n+≥÷ &Ó’ì+>¥ Vü‰˝À¢øÏ |æ*∫+~. Vü≤è<äj·T+‘√.... dü‘·Œ¤*‘ê\qT bı+<˚ @¬ø’ø£ e÷s¡Z+.
ÄXÊ.... ª|üPC≤μì Á|ü‘˚´ø£+>± ªªn<˚+˝Ò<äe÷à! m>±®yéT‡ <ä>∑Zs=düTÔHêïsTT ` ¬s+&ÉT #Ó&ÉT\ qT+&û @ ˇø£ÿ #Ó&ÉTq÷ mqTïø√≈£î
ÄVü‰«ìdü÷Ô.... ø£<ë! Á|æù|sY ne{≤ìπø düeTj·T+ ¬s+&ÉT eT+∫ $wüj·÷\ qT+&ç ¬s+&ç+{Ï˙
ªª˙ ø√düy˚T |üPC≤ ôV’≤<äsêu≤<é <ÛäyéTø± dü]b˛efÒ¢<äTμμ n+~ CÀ´‹dæ+>¥. mqTïø√.
yÓCŸ _]j·÷ì Á|ü‘˚´ø£+>± #˚XÊ... Ç+ø±düÔ #ê\s√E\ ‘·sê«‘· ‘·©¢ ≈£L‘·Tfi¯ófl
>∑+≥\≈£î H˚qT ª{°μ {Ï|òæqT¢ Äj·Tq≈£î y˚düTø√μμ n+≥÷ <ä>∑Zs¡T+&ç e&ç¶+∫+~ Ç<ä›s¡÷ eTqdüT $|æŒ #ê\ùd|ü⁄ ø£ãTs¡T¢ ` |üqT\T #˚j·T≈£î+&Ü e÷≥\‘√ dü]ô|≥Tº≈£îH˚
n+~e«˝ÒqT. m+<äTø£+fÒ.... H˚qT n|üŒ{Ïø° ÄXÊ... Çs¡Te⁄]ø° m+‘√ ÄbÕ´j·T+>±. #Ó|ü≈£îHêïs¡T. e´øÏÔ ø£\T|ü⁄ yÓTTø£ÿ\‘√ ì+&çq ‘√≥‘√
|üP» ˝ÀH˚ ñ+{≤qT. ªªnqï≥÷º kÕsY ! e÷ Ç<ä›]ø° ‘·<äq+‘·s¡+ Ä ‘·*¢ Vü≤è<äj·T+ @<√ düe÷q+
nB....ª>±j·TÁ‹μ eT+Á‘êsê<Ûäq˝À Á|ü<Ûëq+>± ÄVü‰s¡|ü⁄ $wüj·T+˝Àq÷ y˚<äq‘√ ì+&çb˛sTT+~. ` MTs¡T m+‘· ø£wüº|ü&ç #˚kÕÔs¡qï~ eTTK´+ ø±<äT.
©qyÓTÆ ñ+{≤qT. b˛‘˚.... Hê‘√bÕ≥T e÷ >=&Ée\T edüTÔ+{≤jYT !μμ n+~ |üPC≤ ªª@+ |ü]dæú‘·T\Tsê <˚e⁄&Ü! ñqï <ëìe\¢ @$T kÕ~Û+#ês¡qï<˚ eTTK´+.
Äj·Tq bÕ\T |ü+#·Tø√yê\qï~ Hê ø√]ø£. düTwüߺ>± $+<äT Äs¡–dü÷Ô.... ˇø£ÿ>±H=ø£ÿ ≈£L‘·T]ì e~* <ä÷s¡+..
ø±˙ Äj·Tq @ e÷Á‘·eT÷ Ä#êsê\T ø±ùd|ü{ÏøÏ..... <ä÷s¡+>± ñ+&Ü*‡ sêe≥+ @$T{Ï ? ô|’>±
bÕ{Ï+#·s¡T. ªªÇø£ düπs y˚T&ÉyéT H˚ìø£ yÓfi§flkÕÔqT. eT÷&ÉT düÔ+uÛ≤˝≤≥>± ‘êeTT J$+#·&É+ n+<ë\T ` n\+ø±sê\T
ªeT&çμ |ü{Ϻ+#·Tø√&ÉT. j·TCÀ„|üM‘·+ #ê˝≤ s√E\ ‘·s¡Tyê‘· $TeTà*ï ø£*kÕqT. @$T{Ï ! eTTK kÂ+<äs¡´+
(»+<Ó+) <Ûä]+#·s¡T. Ä $wüj·Ty˚T H˚qT <ë+‘√bÕ≥T eT+∫ _sê´ìï ‹ì|æ+#ês¡T. Ä˝À#·q¢‘√ ÄXÊ eTqdüT ø£˝À¢\+>± ` eTTK+ õ&ÉT¶>± ñ+fÒ sêÁ‹fi¯ófl >∑T˝≤; Ä≈£î\qT ˙fi¯fl˝À¢
n&ç–‘˚ ªª∫yêfÒ¢μμ ãVüQe÷q+>± ‘·è|æÔ>± ñ+~ Hê |ü≥¢ #·÷|æq e÷]b˛sTT+~. n<˚ düeTj·T+˝ÀH˚. y˚dæ ñ<äj·T+ Ä ˙fi¯fl‘√ eTTK+ ø£&ÉT≈£îÿ+fÒ ‘˚≥>±
\_ÛdüTÔ+~μμ n+~ |üPC≤ u≤<Ûäì n_Ûe÷Hêìï Ç∫Ãq Ä‹<∏ë´ìï m|üŒ{Ïø° ªªÁ|ü|ü+#·eTVæ≤fi≤ kÕ~Ûø±s¡‘·, eT]j·TT ñ+≥T+~.
yÓfi¯fl>∑≈£îÿ‘·÷... eTs¡Te˝ÒqT. düeTdü´\Tμμ nqï n+X¯+ô|’ #·sêÃy˚~ø£˝À ` eTTK+ MT<ä eT#·Ã\T, yÓTT{ÏeT\T b˛yê\+fÒ
ªªeHé $Tq{Ÿ |”¢CŸ |üPC≤!μμ nHêï&ÉT n˝≤π>..... Hê düeTdü´øÏ @ |ü]cÕÿs¡+ bÕ˝§ZHê\˙..... |üs¡>∑&ÉT|ü⁄q ìeTàs¡dü+ ø£*|æq ø=ã“]˙fi¯ófl ‘ê>±*.
eTH√CŸ eT<Ûä´˝À ø£\T>∑CÒdüT≈£îì. #·÷|æHê Hê≈£î düeTà‘·y˚Tμμ n+≥÷ M&√ÿ\T ªªuÛ≤s¡‘Yμ ‘·s¡T|ü⁄q eTH√CŸ≈£î ÄVü‰«q+ ø=ã“]˙fi¯ófl eTTU≤ìøÏ sêdüTø√yê*.
ªªz.πø.kÕsY! @yÓTÆHê dü+<˚Vü‰\T+fÒ rdüT≈£î+~ |üPC≤ ÄXÊ <ä+|ü‘·T\ qT+∫. n+~+~ n+‘·sê®rj·T Hê´j·TkÕúq ` πøe\+ eTõ®>∑ nqï+ yês¡+˝À eT÷&ÉT s√E\bÕ≥T
n&É>∑+&çμμ n+~ |üPC≤ n+‘˚ BÛ≥T>± n+‘·˝ÀH˚... y˚~ø£qT+&ç. ‹+fÒ düqï>±, Hêp>±Z ñ+{≤s¡T. ˇ+{À¢ì ø=˝…ÁkÕº˝Ÿ
ã~*dü÷Ô. ªªne÷à u≤>∑THêïyê!μμ n+≥÷ #·s¡yêDÏ `` (Ç+ø± e⁄+~) ‘·>∑TZ‘·T+~.
 4 ãT<Ûäyês¡+ 28 e÷]Ã 2018
<˚XÊ_Ûeè~Δ˝À ∫qï |ü]ÁX¯eT\<˚ Á|ü<Ûëq bÕÁ‘· !
∫qï |ü]ÁX¯eT\ s¡+>±ìøÏ ñ»®«\ uÛÑ$wü´‘·TÔ
ñ+<äì ◊ø£´sê»´ dü$T‹ uÛÑ$wü´<ä›s¡Ùq+ #˚dæ+~.
BìøÏ nqT>∑TD+>± eTq <˚X¯+˝À πø+Á<ä, sêh
Á|üuÛÑT‘ê«\T |ü⁄s√>∑$T+#ê*. #Ó’Hê, »bÕHé ‘·s¡Vü‰˝À
<ä÷düT¬øfi‚fl+<äT≈£î á s¡+>∑+˝À nedüs¡yÓTÆq #·s¡´\T
#˚|ü{≤º*. Á|ü<Ûëq+>± ô|≥Tºã&ÉT\ düMTø£s¡D‘√bÕ≥T,
j·TTe‘· ñbÕ~ÛøÏ ∫qï |ü]ÁX¯eT\T }‘·$TkÕÔsTT.
kÕ+πø‹ø£ s¡+>∑+ >=|üŒ>± n_Ûeè~Δ #Ó+~+~. BìøÏ
nqT>∑TD+>± nìï s¡+>±˝À¢ j·TTe‘·qT
Áb˛‘·‡Væ≤+#·&ÜìøÏ á s¡+>∑+ <ë«sê neø±XÊ\T
ø£*Œ+#ê*. ¬s+&ÉT ‘Ó\T>∑T sêÅcÕº˝À¢ ∫qï
|ü]ÁX¯eT\≈£î ÄXÊ»qø£ |ü]dæú‘·T\T ñHêï Ç+ø±
düeTdü´\T |ü]cÕÿs¡+ ø±˝Ò<äT. Çs¡T sêÅcÕº˝À¢ Á|üuÛÑT‘·«
XÊK\T, Á|üuÛÑT‘·« s¡+>∑ dü+düú\ qT+∫ ø=qT>√fi¯ófl
»s¡>∑&É+ ˝Ò<äT. m>∑TeT‘·T\ô|’q ÁX¯<äΔ #·÷|ü&É+ ˝Ò<äT.
e÷¬sÿ{Ï+>¥ dü]>±Z ˝Ò<äT. ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+
U≤sTT˝≤ |ü&ɶ |ü]ÁX¯eT\ |ü⁄qs¡T<äΔs¡D ø√dü+
s¡÷.100 ø√≥T¢ ì~Û @sêŒ≥T #˚dæ+~. yê{Ïø√dü+
Á|ü‘˚´ø£ bÕ]ÁXÊ$Tø£, Äs√>∑´ πø+Á<ë\qT
ÁbÕs¡+_Ûk˛Ô+~. n+≈£îs¡ |ü]ÁX¯eT\≈£î ô|<ä› |”≥
y˚dæ+~. ◊{°s¡+>∑+˝À {°Vü≤uŸ ù|]≥ ªÇ+≈£î´uÒwüqsYμ
qT @sêŒ≥T#˚j·T>± <ëì Áb˛‘ê‡Vü≤+‘√ ¬s+&ÉT y˚\≈£î
ô|’>± ∫qï ‘·s¡Vü‰ |ü]ÁX¯eT\T @sêŒ≥j·÷´sTT. ∫qï
|ü]ÁX¯eT\ ø√dü+ Á|ü‘˚´ø£+>± bÕ]ÁXÊ$Tø£ bÕs¡Tÿ
@sêŒ≥T≈£î πø+Á<ä+, ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘ê«\T
düHêïVü‰\T #˚düTÔHêïsTT. m+.mdt.m+.á\ |üìrs¡T
yÓTs¡T>∑T |üs¡#·&ÜìøÏ U≤sTT˝≤|ü&ɶ |ü]ÁX¯eT\qT
|ü⁄qs¡T<äΔ]+∫ yê{ÏøÏ s¡TDkÕj·T+ n+~+#·&ÜìøÏ
Á|ü‘˚´ø£ n<∏ë]{°ì HÓ\ø=˝≤Œ\ì @|æ Á|üuÛÑT‘·«+
ìs¡ísTT+∫+~. eT÷‘·|ü&çq |ü]ÁX¯eT\qT
|ü⁄qs¡T<äΔ]+#·&ÜìøÏ 2017`18 ã&Ó®{Ÿ˝À s¡÷.125
ø√≥T¢ πø{≤sTT+∫+~. õ˝≤¢ø√ bÕ]ÁXÊ$Tø£
Áb˛‘ê‡Vü≤ø£ eT+&É*ì @sêŒ≥T #˚j·÷\qï ìs¡íj·T+
rdüT≈£î+~. Ç+<äT˝À õ˝≤¢ eT+Á‘·T\T, Á|üC≤
Á|ü‹ì<ÛäT\T düuÛÑT´\T>± ñ+{≤s¡T. sê»<Ûëì
neTsêe‹˝À ∫qï |ü]ÁX¯eT\ •ø£åD`HÓ’|ü⁄D≤´_Ûeè~Δ
πø+Á<ä+ @sêŒ≥T≈£î 15 mø£sê\ uÛÑ÷$Tì
πø{≤sTT+∫+~. #Ó’Hê˝À ∫qï |ü]ÁX¯eT\qT
Áb˛‘·‡Væ≤+#·&ÜìøÏ Á|ü‘˚´ø£ Ä]úø£ dü+düú\THêïsTT.
u≤´+≈£î\÷ ‘·≈£îÿe e&û¶‘√ s¡TD≤\T ÇkÕÔsTT.
»bÕHé˝À yÓTT‘·Ô+ 3.86\ø£å\ |ü]ÁX¯eT\T ñ+&É>±,
n+<äT˝À 99.7 XÊ‘·+ ∫qï |ü]ÁX¯eT˝Ò. ñbÕ~Û˝À
86 XÊ‘·+ yê{≤ yê{Ï<˚. »bÕHé m|üŒ{Ïø£|ü&ÉT ‘·q
bÕ]ÁXÊ$Tø£ $<Ûëq+˝À e÷s¡TŒ\T #˚k˛Ô+~. ∫qï
|ü]ÁX¯eT\ Ä]úø£, yê´bÕs¡, ìs¡«Vü≤D $<ÛëHê\qT
düMTøÏå+∫, yê{Ï nuÛÑT´qï‹øÏ nedüs¡yÓTÆq #·s¡´\T
#˚|ü&ÉT‘·T+~. u≤´+≈£î\T $~Û>± 20 XÊ‘·+
s¡TD≤\qT ∫qï |ü]ÁX¯eT\≈£î Çyê«*. B+‘√bÕ≥T
»bÕHé Ä]úø£ dü+düú s¡TDkÕj·T+ n+~düTÔ+~.
uÛ≤s¡‘Y˝À <ë<ë|ü⁄ 10 ø√≥¢ eT+~øÏ Ç$ ñbÕ~Û
ø£*ŒdüTÔHêïsTT. M{Ï dü+K´ @{≤ 11.5 XÊ‘·+ y˚Ts¡
ô|s¡T>∑T‘√+~. eTq J&û|”˝À Á|üdüTÔ‘·+ 20XÊ‘·+
yê{≤ á s¡+>±ì<˚. bÕ]ÁXÊ$Tø£ ñ‘·Œ‘·TÔ˝À¢ 45
XÊ‘·+, m>∑TeT‘·T˝À¢ 40 XÊ‘·+ yê{≤qT, ñbÕ~Û
ø£\Œq˝À 42 XÊ‘·+ yê{≤qT ø£*– ñHêïsTT.
uÛ≤s¡‘Y˝À <ë<ë|ü⁄ 20 ø√≥¢øÏ Ç$ ñbÕ~Û
ø£*ŒdüTÔHêïsTT. ∫qï |ü]ÁX¯eT\ s¡+>±ìøÏ nbÕs¡yÓTÆq
neø±XÊ\THêï >∑‘· Á|üuÛÑT‘ê«\ Vü≤j·÷eTT˝À n$
Ä•+∫q y˚Ts¡≈£î n_Ûeè~Δ #Ó+<ä˝Ò<äT. eqs¡T\
ø£\Œq, uÛÑ÷ πø{≤sTT+|ü⁄\T, e÷¬sÿ{Ï+>∑T,
m>∑TeT‘·T\T, ~>∑TeT‘·T\ $<ÛëHê\T Áb˛‘ê‡Vü≤
ø£s¡+>± ˝Òø£b˛e&É+e\¢ n$ Çã“+<äT\T
m<äTs=ÿHêïsTT. #Ó’Hê, »bÕHé ‘·s¡Vü‰˝À Áb˛‘ê‡Vü≤
ø±\ô|’ Á|üuÛÑT‘ê«\T <äèwæºkÕ]+#·˝Ò<äT. Á|ü|ü+#·
yê´|üÔ+>± 500 ø√≥¢ ∫qï |ü]ÁX¯eT\THêïsTT. ˇø£ÿ
#Ó’Hê ˝ÀH˚ ¬s+&ÉT ø√≥¢ ∫qï |ü]ÁX¯eT\THêïsTT.
»bÕHé, dæ+>∑|üPsY, n¬s®+{°Hê, »s¡àHé e+{Ï <˚XÊ˝À¢
∫qï |ü]ÁX¯eT˝Ò m≈£îÿe. ‘·≈£îÿe Ks¡TÃ, Á|ü>∑‹
πø+ÁBø£s¡D, nìï esêZ\\≈£î ñ<√´>±\ ø£\Œq á
s¡+>∑+ Á|ü‘˚´ø£‘·\T. ∫qï |ü]ÁX¯eT\ n_Ûeè~ΔøÏ #Ó’Hê
Á|ü|ü+#êìøÏ e÷s¡Z<äs¡Ùø£+>± ì\Tk˛Ô+~. ‘·j·÷Ø
ùde\T, s¡yêD≤, ∫\¢s¡ yê´bÕs¡ s¡+>±˝À¢ M{Ïì ô|<ä›
jÓT‘·TÔq Áb˛‘·‡Væ≤k˛Ô+~. m+.m|t.m+.á $|üDÏ˝À
Á|ü<Ûëq yê{≤ #Ó’Hê<˚. #Ó’Hê˝Àì yÓTT‘·Ô+ |ü]ÁX¯eT˝À¢
79.6 XÊ‘·+ ∫qï |ü]ÁX¯eT˝Ò. á <˚X¯
dü÷ú\<˚ojÓ÷‘·Œ‹Ô (J&û|”)˝À 59XÊ‘·+ yê{≤ M{Ï<˚.
nø£ÿ&ç m>∑TeT‘·T˝À¢ 65XÊ‘·+ ∫qï |ü]ÁX¯eT\ qT+#˚
»s¡T>∑T‘·THêïsTT. |üqTï\ s¡÷ù|D≤ Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ e#˚Ã
Ä<ëj·T+˝À 48 XÊ‘êìø£+fÒ m≈£îÿe á s¡+>±ì<˚.
sêh $uÛÑ»q nq+‘·s¡+ |ü]dæú‘·T˝À¢ e÷s¡TŒ e∫Ã+~.
Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ, ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘ê«\T ø=‘·Ô
bÕ]ÁXÊ$Tø£ $<ÛëHê\qT #˚|ü{≤ºsTT. dü÷ø£åà, ∫qï,
eT<Ûä´ ‘·s¡Vü‰ |ü]ÁX¯eT\ n_Ûeè~ΔøÏ n$ Ç‘√~Ûø£
ÁbÕ<Ûëq´+ ÇdüTÔHêïsTT. ¬s+&ÉT sêÅcÕº˝À¢q÷ ìs¡+‘·s¡
$<äT´‘Y ùde\T neT\T˝ÀøÏ sêe&É+ bÕ]ÁXÊ$Tø£
s¡+>±ìøÏ es¡+>± e÷]+~. nqTeT‘·T\q÷
&˚u…’&˚ q÷´dtyêwt
dæìe÷ ø£ãTs¡T¢ $TeTà*ï MTs¡T |üP]Ô>± Áù|$T+#·Tø=+&ç
düs¡fi¯‘·s¡+ #˚XÊs¡T. @|”˝À @ø£>∑yêø£å nqTeT‘·T\
$<ÛëHêìï #˚|ü≥º>±, ‘Ó\+>±D Á|üuÛÑT‘·«+
bÕ]ÁXÊ$Tø£ nqTeT‘·T\T, d”«j·T Á<ÛäTMø£s¡D $<Ûëq+
({°mdt◊bÕdt)qT neT\T˝ÀøÏ ‘Ó∫Ã+~. ¬s+&ÉT
sêÅcÕº\T bÕ]ÁXÊ$Tø£ Áb˛‘ê‡Vü≤ø£ $<ÛëHê\ e\¢
πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·« düs¡fi¯‘·s¡ yêDÏ»´ ìs¡«Vü≤D sê´+≈£î˝À¢
Á|ü<∏äeTkÕúq+ kÕ~Û+#êsTT. ñeTà&ç ‘Ó\T>∑T sêh+˝À
∫qï ‘·s¡Vü‰ |ü]ÁX¯eT\ s¡+>∑+ nH˚ø£ Çã“+<äT\T
m<äTs=ÿ+~. md”‡, md”º W‘ê‡Væ≤ø£
bÕ]ÁXÊ$Tø£y˚‘·Ô\≈£î #˚j·T÷‘·ø£s¡yÓ’+~. yê]øÏ
Á|üuÛÑT‘·«y˚T |üPNø£‘·TÔ Ç∫à ‘·˝≤ nsTT<äTø√≥¢
s¡÷bÕj·T\ #=|üq s¡TD≤\T u≤´+≈£î\ <ë«sê $»j·÷\≈£î bı+–b˛qT.... Ä|ü»j·÷\≈£î ø£è+–b˛qT ôd\Áu…{°\T #Óù|Œ
Ç|æŒkÕÔeTì Á|üø£{Ï+∫Hê... neT\T ø±˝Ò<äT. Á≥düTº n‹ e÷eT÷\T e÷≥ Ç~. ªá $»j·T+ Hê~ ø±<äT, n+<ä]Bμ nì
@sêŒ≥T Vü‰MT ˙s¡T>±]b˛sTT+~. $<äT´‘Y ø√‘·\T #Ó|üø√e&É+˝À $qj·T+ ñ+≥T+~. ø±ø£b˛‘˚ ‘·eTHêï e÷Á‘·+ #ÓãT‘√+~ ªªMT
ø=s¡‘·\T XÊ|ü+>± e÷sêsTT. $<äT´‘Y dü+øå√uÛÑ+, $»j·÷ìøÏ MTπs ø±s¡D+.... Ä $wüj·T+ >∑Ts¡TÔ+#·Tø√+&çμμ n+{À+~. Ç~es¡≈£î
e÷¬sÿ{Ï+>¥ m>∑TeT‘·T\T Ç‘·s¡Á‘ê $wüj·÷˝À¢q÷ H˚qT ≈£L&Ü z≥$Tø£+‘ê |üP]Ô u≤<Ûä´‘· rdüTø=H˚<ëìï, $»j·T+ e]ùdÔ e÷Á‘·+,
Á|üuÛÑT‘·«+ qT+∫ Ä•+∫q kÕj·T+ n+<äø£ Ç+<äT˝À H˚qT #˚dæ+<˚eTT+~ nì|æ+#˚~. á <äèø£Œ¤<∏ä+ eTq˝Àì Ä‘·à
qwüºb˛sTTq bÕ]ÁXÊ$Tø£y˚‘·Ô\T u≤´+ø£s¡¢≈£î s¡TD≤\qT $XÊ«kÕìï düqï–˝Ò¢˝≤ #˚düTÔ+~ me] $»j·÷\≈£î yêfi‚fl ø±s¡D+. MTs¡T
#Ó*¢+#·˝Òø£b˛j·÷s¡T. yê{ÏøÏ yêsTT<ë\ neø±X¯+ kÕ~Û+∫q ∫qï ∫qï $»j·÷\≈£î ≈£L&Ü bı+– b˛+&ç. $TeTà*ï MTs¡T |üP]Ô>±
Çe«≈£î+&Ü u≤´+≈£î\T, sêh Ä]úø£ dü+düú ˇ‹Ô&ç Áù|$T+#·Tø√+&ç. Ç|ü&ÉT H˚qT #˚düTÔqï~ n<˚ n+{À+~ $T˝Ÿÿ ã÷´{° ‘·eTHêï.
#˚j·T&É+, »|ü⁄Ô\≈£î |üPqTø√e&É+‘√ uÛ≤ØjÓT‘·TÔq
|ü]ÁX¯eT\T eT÷‘·|ü&ܶsTT. \ø£å\eT+~ ñbÕ~Û dü÷Œ¤]Ô eTVæ≤fi¯\T ` 102
ø√˝ÀŒj·÷s¡T. eTTÁ<ëjÓ÷»q q>∑<äT |ü]$T‹
s¡÷.10 \ø£å\ es¡πø ñ+&É≥+ e\¢ ô|≥Tºã&ÉT\T
∫Á‘·˝ÒKq+˝ÀqT nqTuÛÑe+ neì kı+‘·+
dü]b˛&É+˝Ò<äT. Á|üdüTÔ‘·+ ∫qïbÕ{Ï j·T+Á‘ê\ <Ûäs¡˝Ò
s¡÷.50 \ø£å\ y˚Ts¡≈£î ñHêïsTT. ∫qï |ü]ÁX¯eT\T
ñ‘·Œ‹Ô #˚dæq edüTÔ |ü]ø£sê\qT Á|üuÛÑT‘·« XÊK\T
Á|üuÛÑT‘·« s¡+>∑ dü+düú\T ø=qT>√\T #˚j·÷*‡ ñHêï
n˝≤ »s¡>∑&É+˝Ò<äT. πøe\+ |ü~XÊ‘·y˚T ∫qï
|ü]ÁX¯eT\ qT+∫ rdüTø=ì $T–*q 90 XÊ‘êìï
ô|<ä› dü+düú\T, <äfi≤s¡T\ qT+∫ ø=qT>√\T
#˚düTÔHêïsTT. ¬s’˝Ò«\ e+{Ï n‹ô|<ä› Á|üuÛÑT‘·«s¡+>∑
dü+düú\T ∫qï |ü]ÁX¯eT\ qT+∫ n‹ ‘·≈£îÿe>±
ø=qT>√fi¯ófl #˚düTÔHêïsTT u≤´+≈£î\T ∫qï |ü]ÁX¯eT\≈£î
$]$>± s¡TD≤\T Çe«&É+˝Ò<äT. HÓ’|ü⁄D´ •ø£åD <ë«sê
e÷qe eqs¡T\T n+<äTu≤≥T˝ÀøÏ e∫ÃHê yê]øÏ
ñbÕ~Û \_Û+#·&É+ ˝Ò<äT. bÕ]ÁXÊ$Tø£ s¡+>∑+ ø=ìï
esêZ\πø |ü]$T‘·yÓTÆ+~. <ä[‘·, –]»qT\T, eTVæ≤fi¯\ <˚X¯+˝À $T>¥ 21 u…’düHé j·TT<äΔ $e÷Hêìï q&ç|æq ‘=* uÛ≤s¡rj·T eTVæ≤fi¯
ne˙ #·‘·Tπs«~. áyÓT eT<Ûä´Á|ü<˚XŸ, bòÕ&√˝Ÿ õ˝≤¢ &çjÓ÷˝≤´+&é nH˚ |ü≥ºD+˝À
yê{≤ πøe\+ Äs¡TXÊ‘·+>±H˚ ñ+~. 2014˝À ñqï‘· $<ë´uÛ≤´kÕìï |üP]Ô #˚dæ+~. Ç+&çj·THé msTTsY |òüø£åsY‡ ô|ò’≥sY
m˙¶j˚T Á|üuÛÑT‘·«+ n~Ûø±s¡+˝ÀøÏ e#êÃø£ ∫qï bÕ¬s«Á>∑Hé˝À ‘=* eTVæ≤fi≤ ô|’\{Ÿ u≤´#Y˝À m+|æ¬ø’, ôV’≤<äsêu≤<é msTTsYbò˛sY‡
|ü]ÁX¯eT\ô|’ <äèwæº kÕ]+∫+~. uÛ≤s¡‘Y˝À ‘·j·÷Ø nø±&ÉMT˝À •ø£åD rdüT≈£î+~. fÒãT˝Ÿ f…ìïdt, #Ódt˝≤+{Ï yê{Ïô|’ ÄdüπøÔ ø±<äT,
$<ÛëHêìï πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+ Á|üø£{Ï+∫+~. 2025 ∫Á‘·˝ÒKq+˝Àq÷ nqTuÛÑe+ neì kı+‘·+.
Hê{ÏøÏ ∫qï |ü]ÁX¯eT\ s¡+>∑+ nsTT<äT\ø£å\ ø√≥¢
s¡÷bÕj·T\ kÕúsTTøÏ #˚sê\ì, J&û|”˝À 25 X≤‘·+ e÷s¡Z<äs¡Ùø£+ ` 129
kÕ~Û+#ê\H˚ \øå±´ìï ìπs›•+∫+~. BìøÏ
nqT>∑TD+>± n+≈£îs¡ |ü]ÁX¯eT\≈£î ô|<ä› |”≥
y˚j·÷\qï ìs¡íj·÷\T Á|üø£{Ï+∫+~. n+≈£îs¡ uÛ≤s¡‘Y
nìï+{Ïø° n<˚ dü÷Á‘·+
ne÷àsTT\T m≈£îÿe>± Ks¡Tà #˚ùd~ y˚Tø£|t
(kÕºs¡º|t Ç+&çj·÷) HÓ’|ü⁄D´ uÛ≤s¡‘Y (dæÿ˝Ÿ Ç+&çj·÷) kÕe÷Á–, Áø°+\T, u≤´>∑T\T..... Ç˝≤+{Ï
|ü<∏äø±\qT ÁbÕs¡+_Û+∫+~. ∫qï |ü]ÁX¯eT\≈£î yê{Ïô|’H˚ ˇπø kÕ] ø=H˚dæ ‘·s¡Tyê‘· yê{Ïì
s¡TDkÕj·T+ ø√dü+ Á|ü<ÛëqeT+Á‹ eTTÁ<ëjÓ÷»q, eè<Ûë>± bÕπsùd ã<äT\T ø=H˚eTT+<äT
∫qï |ü]ÁX¯eT\T ñ‘·Œ‹Ô #˚dæq edüTÔe⁄\ ø=qT>√\T≈£î nedüs¡e÷ ? ø±<ë ? nì ìs¡ísTT+#·Tø√yê*.
ª|ü_¢ø˘μ Ábı≈£L´sYyÓT+{Ÿ j·÷ø˘º e+{Ï yê{Ïì ‘Ó∫Ã+~. Ä ‘·s¡Tyê‘˚ ø=Hê*. n<˚ dü÷Á‘·+ nìï+{Ïø°,
` ¬ø.mHé.ÄsY ì‘ê´edüsê\≈£î ô|≥Tº≈£î+fÒ eT+∫~.

ø£$‘· ø=‘·Ô düe÷#ês¡+ ` 223 ÄDÏeTT‘ê´\T ` 181

∫e] eTõ* ! yÓTTø£ÿ\T n+‘·]+∫b˛j˚T eTT|ü 1. @MT ‘Ó*j·Tìyê&ÉT ˝ÒqfÒ¢, n˙ï ‘Ó*dæqyê&ÉT ≈£L&Ü ˝Ò&ÉT.
|ü]XÀ<Ûäq\ ì$T‘·Ô+ |üsê´es¡D+˝ÀøÏ ø£èÁ‹eT+>± 2. eT+∫ ñ|üHê´dü+ #Óe⁄\≈£î e÷Á‘·y˚T ø±<äT Ä‘·à≈£î ≈£L&Ü $+<äT.
Á|üy˚X¯ô|&ÉT‘·Tqï ‘˚HÓ{°>∑\‘√ ø=ìï s¡ø±\ yÓTTø£ÿ\T 3. ùdïVü≤+ nH˚~ ¬s+&ÉT X¯Øsê\˝À ñqï ˇπø eTqdüT.
n+‘·]+∫b˛j˚T eTT|ü+<äì ‘êC≤ n<Ûä´j·TqyÓTTø£{Ï 4. uÛÑj·T+ nqï~ m\¢|ü&É÷ nC≤„q+ qT+#˚ |ü⁄&ÉT‘·T+~.
ôV≤#·Ã]+∫+~. |üsê>∑ dü+|üsêÿìøÏ <√Vü≤<ä|ü&˚ kÕúìø£ ‘˚HÓ{°>∑\qT n$ ì\Te]düTÔ+&É≥y˚T n+<äT≈£î ø±s¡DeTì 5. ñqï‘·yÓTÆq Ä˝À#·q\‘√ kÕ+>∑‘·´+ #˚ùdyês¡T ˇ+≥]>± m|üŒ{Ïø° ñ+&És¡T.
yÓ\¢&ç+∫+~. áõ|ü⁄º˝Àì |üs¡«‘· ÁbÕ+‘ê˝À¢ |ü\Ts¡ø±\ yÓTTø£ÿ\T, ‘˚HÓ{°>∑\qT Á_≥Hé≈£î #Ó+~q Ä+–¢j·÷ s¡dæÿHé
$X¯«$<ë´\j·T+ Hê{Ï+>¥Vü‰+ $X¯«$<ë´\j·T+ XÊgy˚‘·Ô\T |ü]o*+#ês¡T. Ä ÁbÕ+‘ê˝À¢ ø£ì|æ+#˚ ø=ìï C≤‘·T\
yÓTTø£ÿ\T kÕúìø£ ‘˚HÓ{°>∑\T e÷Á‘·y˚T |üsê>∑ dü+|üs¡ÿ yêVü≤ø±\T>± |üìø=düTÔqï≥T¢ ‘Ó*bÕs¡T. øÏ«CŸ`181
<Ó’e∫+‘·q ` 128 1. ªªnD«ÅdüÔeTTμμ |ü<ëìï $&ÉBùdÔ ?
2. ªªÁã‘·T≈£î Á‘√eμμ @ düe÷dü+ ?
>±*ì yÓ÷dü÷Ô
C≤„qkÕ<Ûäq˝À eTTK´yÓTÆq$ ! 3. q, », uÛÑ, », », », s¡ nH˚ >∑D≤\T e#˚à |ü<ä´+ @~?
4. ñ|üy˚Tj·÷ìøÏ ñ|üe÷HêìøÏ eT<Ûä´ uÛÒ<ä+ ñHêï ˝Òq≥T¢ #Ó_‘˚ n~ @ n\+ø±s¡+ ?
>∑©¢, >∑©¢ ‹]– XÊ+‹ì, X¯ó<äΔ‘·qT, X¯óuÛ≤ìï ‘Ó*j·TCÒùd X¯ã›+ ªX¯yéTμ. á 5. Ádüe+‹ nqï+‹qï~. Ádüe+‹ ìÁ<äb˛sTT+~. á kÕe÷q´ yêø±´\qT dü+•¢wüº yêø£´+>±
e÷sê+ #˚düTÔqï XÊ+‹ X¯ó<äΔ X¯óuÛ≤\≈£î eT÷\yÓTÆqyê&ÉT ªX¯+uÛÑT&ÉTμ. yê{Ïì e÷]ùdÔ.
|üdæyê&ç #˚‹˝À ø£*–+#˚yê&ÉT X¯+ø£s¡T&ÉT. <äT'U≤*ï s√>±*ï b˛>=fÒºyê&ÉT 6. ªHê •wüß´\T Äø£*‘√ ñHêïs¡Tμ nHêï&ÉT yê´düT&ÉT ! Ç~ @ s¡ø£yÓTÆq yêø£´+ ?
ªu…\÷Héμ ne⁄‘êyé....! s¡TÁ<äT&ÉT. Äj·Tq <˚e‘·\πø <˚e⁄&Ó’q eTVü‰<˚e⁄&ÉT. XÊX¯«‘· 7. ªnμ ø±sêìøÏ Ç, ñ, ãTT\T Ä<˚X¯eT>∑TqT nH˚~ @ dü+~Û dü÷Á‘·+ ?
s¡+>∑Ts¡+>∑T\ ]ã“q¢‘√ ‘·‘·«+ ø±ã{Ϻ eTè‘·T´+»j·TT&ÉT. ˝Àø£ bÕ\≈£î\≈£î bÕ\≈£î&ÉT ø£qTø£ eTùV≤X¯«s¡T&ÉT. ÁX¯eD+, eTqq+, ø°s¡Ôq+, nH˚ 8. ªø±+‹ yês¡T¶\Tμ düe÷» |ü<ëìøÏ $Á>∑Vü≤ yêø£´+ ?
‹s¡THêfi¯fløÏ eTTkÕÔãe⁄‘êyé.....!! $C≤„qkÕ<Ûäq˝À eTTK´yÓTÆq$. ª$q&É+μ ªXÊØs¡ø£+μ ªø°s¡Ôq+μ ªyê∫ø£+μ ªeTqq+μ, e÷qdæø£+. á Á‹ø£s¡D≤\‘√ 9. ªVæ≤e÷\j·T •Ksê\T Äø±XÊìï ‘ê≈£î‘·THêïsTTμ á yêø£´+˝À ñqï n\+ø±s¡+ @$T{Ï?
>±*|ü≥yÓTÆ >∑>∑q‘·\+˝À •e⁄DÏï Á>∑Væ≤+#·&Éy˚T eTVü‰kÕ<Ûäq, nì düq‘·Tÿe÷s¡T&ÉT yêdüT<˚e⁄&çøÏ ñ|ü<˚•+#ê&É+{≤s¡T. eT+>∑fi¯+, XÊ+‹ 10. XÊs¡÷›\+ |ü<ä´+˝À j·T‹ kÕúq+ ?
b˛{° |ü&É‘êyé !!! X¯ó<äΔ+, πøåeT+, yÓ÷ø£å+, uÛÑÁ<ä+ Çìï nsêú\T ª•eμ Hêe÷ìøÏ ñHêïsTT. á •ey˚Tdü«s¡÷|ü+>± dü«uÛ≤e+>± ø£*–q
á‘ê≈£î˝…’ |üs¡e÷‘·à •e⁄&ÉT.
ù|<äyêìø√
øÏ«CŸ ` 181 düe÷<ÛëHê\T
k˛bÕq+ ne⁄‘êyé Äs√>∑´y˚T eTVü‰uÛ≤>∑´+ ` 122
(1) nDT G ngeTT (2) wüw”º ‘·‘·TŒs¡Twü düe÷dü+ (3) #·+|üø£e÷\ (4) s¡÷|üø£ n\+ø±s¡+
M~Ûø√ uÛÑ+–yÓTÆ yÓ\T¢*¢ ‹+fÒ eT+∫ |òü*‘·+ ñ+≥T+~ (5) Ádüe+‹ nqï+ ‹ì ìÁ<äb˛sTT+~ (6) Á|ü‘·´ø£å yêø£´+ (7) >∑TDdü+~Û (8) ø±+‘·T\T
$Hê´kÕ\T #˚dæHê XÊ«düø√X¯+˝À ÇHÓŒ¤ø£åq¢˙, X‚¢cÕà˙ï ≈£L&Ü yÓ\T¢*¢ ‘·–ZdüTÔ+~. n+<äTπø nHÓ&ç yês¡T¶\T (9) n‹X¯jÓ÷øÏÔ (10) |ü<äeT÷&ÉT
>±s¡&û ã‘·T≈£î˝Òø±ì ÄdüÔe÷ s√>∑T\T ìÁ<äb˛j˚TeTT+<äT eT÷&ÉT ñ&çøÏ+∫q ¬sã“\T ‹ì,
>±´s¡+{°˝Òì J$‘ê\T....! >√s¡TyÓ#·Ãì bÕ\T ‘ê–‘˚ eT+∫ ìÁ<ä |ü{Ϻ ñ|üX¯eTq+ ø£\T>∑T‘·T+~. Printed Matter - Book Post
ˇ+f…<äT› ã+&çøÏ bı≥º˝Àì Vü‰ìø£s¡ u≤´ø°º]j·÷˙ HêX¯q+ #˚düTÔ+~. n+<äTπø &Éj˚T]j·÷
y˚˝≤&ÉT‘·Tqï &ûôd+Á{°\‘√ u≤<Ûä|ü&˚yêfi¯ó¢ yÓ\T¢*¢ ¬sã“*ï ¬s+&ÉT eT÷&ÉT #=|üq
ã‘·T≈£î\ ∫e] eTõ* mø£ÿ&É ? s√EøÏ eT÷&ÉT kÕs¡T¢ ‹+fÒ y˚T\T. qsê\ ã\V”≤q‘·‘√ u≤<Ûä|ü&˚yêfi¯ófl
` <äT–Zq|ü*¢ mÁC≤XÊÅdæÔ ÄVü‰s¡+˝À uÛ≤>∑+>± yÓ\T¢*¢ì ‹+fÒ eT+∫ |òü*‘·+ ñ+≥T+~.
Editor & Published by Thippineni Ramadasappa Naidu on behalf of Prapancha Shanti Publishers, 15A, 3-4-757/22, Barkatpura, Hyderabad- 27, Telangana, Cell: 9989818212.
RNI Title Code TEL TEL00200/ 22/1/2015. Printed at Prajashakti Printers, # Plot No.21/1, Near RTC Kalyana Mandapam, Industrial Area, Azamabad, Hyderabad-27, Telangana