Professional Documents
Culture Documents
Ασκήσεις I
MOS Transistor σε ασθενή, μέτρια και ισχυρή αναστροφή
Βασικές παράμετροι MOS
Στις παρακάτω περιπτώσεις να προσδιορίστε τον τρόπο λειτουργίας του τρανζίστορ (WI-MI-SI,
saturation/linear/blocked), και να υπολογίστε τον ρεύμα καναλιού ΙD και τις διαγωγιμότητες gms, gmd, gm.
Λύση
Η μεθοδολογία, την οποία ακολουθούμε για την επίλυση της άσκησης είναι η εξής:
Αρχικά βρίσκουμε το επίπεδο αναστροφής, τόσο στην πηγή (S), όσο και στην υποδοχή (D). Για να συμβεί αυτό,
υπολογίζουμε αρχικά την pinch-off τάση (VP) και την συγκρίνουμε με την τάση στην πηγή και την τάση στην
υποδοχή.
Αν V p Vch , όπου Vch η τάση στην πηγή ή στην υποδοχή, τότε η περιοχή κάτω από τον αντίστοιχο
ακροδέκτη, βρίσκεται σε ισχυρή αναστροφή.
Αν V p Vch , τότε η περιοχή βρίσκεται σε ασθενή αναστροφή.
Αν τέλος V p Vch , τότε βρισκόμαστε σε μέτρια αναστροφή.
Αφού βρούμε το επίπεδο αναστροφής, υπολογίζουμε τα φορτία αναστροφής, ξεχωριστά για την πηγή και για
την υποδοχή και συγκρίνοντας τις τιμές τους, βρίσκουμε την περιοχή λειτουργίας του τρανζιστορ
(blocked/linear/saturation).
Η σχέση η οποία συνδέει τα φορτία με τα δυναμικά, είναι η εξής: 2qch ln qch u p uch , όπου up και uch
κανονικοποιημένες τάσεις. Η σχέση αυτή, μετασχηματίζεται ανάλογα με το επίπεδο αναστροφής ως εξής:
Vp Vch
Για ασθενή αναστροφή: ln qch u p uch qch exp(u p uch ) exp( ).
UT
u p uch Vp Vch
Για ισχυρή αναστροφή: 2qch u p uch qch .
2 2U T
Για μέτρια αναστροφή: 2qch ln qch 0 q 0.425 .
Αφού βρούμε τα φορτία αναστροφής στην πηγή κα στην υποδοχή, τα συγκρίνουμε μεταξύ τους.
Αν qs qd , το τρανζιστορ βρίσκεται σε κορεσμό.
Αν η μεταξύ τους διαφορά δεν είναι μεγάλη, τότε το τρανζιστορ βρίσκεται στην γραμμική περιοχή
λειτουργίας.
Αν qs qd , το τρανζιστορ είναι blocked.
Για να υπολογίσουμε τα ρεύματα forward και reverse, χρησιμοποιώντας τους γενικούς τύπους, καταλήγουμε
στους ειδικούς, ανάλογα με την περιοχή λειτουργίας του τρανζιστορ και το επίπεδο αναστροφής. Οι γενικοί
2
τύποι για τα δύο ρεύματα είναι οι εξής: i f qs qs , ir qd2 qd . Το συνολικό κανονικοποιημένο ρεύμα στο
κανάλι είναι: id i f ir .
Για να υπολογίσουμε το συνολικό ρεύμα στο κανάλι, I D, πολλαπλασιάζουμε το κανονικοποιημένο ρεύμα, id , με
W
τον συντελεστή κανονικοποίησης του ρεύματος, Ispec . Έτσι, I D I specid , όπου I spec I 0 .
L
Τέλος, για τις διαγωγιμότητες, gms, gmd και gm, χρησιμοποιούμε τους τύπους:
g ms g md I spec
g ms Gspec qs g md Gspec qd , g m , όπου Gspec .
n UT
Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, θα δούμε πώς λύνεται η πρώτη εκ των περιπτώσεων, στην οποία έχουμε:
VG 2V , VS 0.5V , VD 2.5V .
VG VT0
Αρχικά υπολογίζουμε την pinch-off τάση: VP 1V
n
VP VS
SI ( S ),WI ( D ) .
VP VD
Άρα τα φορτία αναστροφής, υπολογίζονται ως εξής:
u p us Vp Vs
qs 10 .
2 2U T
Vp Vd
qd exp(u p ud ) exp( ) 8.76e 27 .
UT
Συγκρίνοντας το φορτία αναστροφής, συμπεραίνουμε ότι το τρανζιστορ βρίσκεται σε κορεσμό. Επομένως:
i f qs2 110 , ir 0 , id i f , I D I specid 55uA .
Για τις διαγωγιμότητες:
g ms g md
g ms Gspec qs 200uA / V , g md 0 , g m 133.3uA / V .
n
Ακολουθώντας την περιγραφείσα μεθοδολογία, λύνουμε και τις υπόλοιπες περιπτώσεις και προκύπτει ο
αρχικός πίνακας.
Οι παρακάτω φυσικές παράμετροι είναι ενδεικτικές για τις τεχνολογίες CMOS γενιών 0.5um, 0,25um, 0.18um.
Να υπολογίσετε τις αντίστοιχες ηλεκτρικές παραμέτρους.
Χρησιμοποιώντας τους τύπους οι οποίοι δίνονται παραπάνω, οι ζητούμενες παράμετροι παίρνουν τις
κατάλληλες τιμές, για τις 3 διαφορετικές τεχνολογίες. Όπως παρατηρούμε, η εξέλιξη της τεχνολογίας και η
πορεία προς deep submicron τεχνολογίες, με μειωμένο μήκος καναλιού, επιφέρει σημαντικές αλλαγές στις
παραμέτρους του mos transistor.
Πιο συγκεκριμένα, η χωρητικότητα του οξειδίου αυξάνεται, καθώς επίσης και η δύναμη με την οποία οι
φορείς πλειονότητας κινούνται στο κανάλι. Το ίδιο συμβαίνει και με το δυναμικό Φ. Αντίθετα, ο δείκτης
σώματος και η τάση κατωφλίου μειώνονται, πράγμα λογικό, αν σκεφτούμε ότι προχωρώντας σε μικρότερες
τεχνολογίες, η τάση τροφοδοσίας ελαττώνεται.
Διδάσκων M. Bucher Τechnical University of Crete Σχεδίαση Αναλογικών
Βοηθοί Ν. Μαυρεδάκης , Γ. Γυρούκης 28 Φεβρουαρίου 2014 CMOS Κυκλωμάτων
Θέμα 1. Σχέσεις μεταξύ φορτίου αναστροφής, τάσεων, και ρεύματος καναλιού (σε οποιοδήποτε
σημείο του καναλιού).
Το μοντέλο του τρανζίστορ MOS που μελετάται στα πλαίσια του μαθήματος βασίζεται στα φορτία
αναστροφής qi(x) (inversion charge).
Κανονικοποιήσεις
W
I D I spec id , όπου I spec I 0
L
QI Qspec qi , όπου Qspec 2 nCoxUT
Gms Gmd Gms Gmd G q qd
Gms Gspec qs g ms qs , Gmd Gspec qd g md qd , Gm Gspec gm m s ,
Gspec Gspec n Gspec n
I spec
όπου Gspec
UT
Λύση
Α)
(1) Η σχέση μεταξύ δυναμικού (v) και φορτίου αναστροφής (qi), σε οποιοδήποτε σημείο, x, μεταξύ
πηγής και απαγωγού είναι η εξής: v v p vch ( x ) 2qch ( x ) ln qch ( x ) . (1)
(2) Η αντίστοιχη σχέση μεταξύ ρεύματος καναλιού (i) και φορτίου αναστροφής (qi), σε οποιοδήποτε
σημείο, x, μεταξύ πηγής και απαγωγού είναι: ich ( x ) qch2 ( x ) qch ( x ) . (2)
di
(3) Η σχέση μεταξύ διαγωγιμότητας ( g ) και φορτίου αναστροφής (qi), έχει ως εξής:
dv
i '
g
di q
qch2 qch 2q 1 (2qch 1) qch
ch qch . (3)
'
dv v (2qch ln qch ) 2 1 2qch 1
q qch
Β)
a. Στην ασθενή αναστροφή, γνωρίζουμε ότι τα φορτία αναστροφής, τόσο στην πηγή όσο και στον
απαγωγό είναι πολύ μικρά ( qs 1 και qd 1 ). Έτσι οι εξισώσεις (1), (2) και (3), μετασχηματίζονται
ως εξής:
(1) v p vch ln qch
(2) ich qch
'
di qch 1
(3) g '
qch
dv (ln qch ) 1
qch
b. Στην ισχυρή αναστροφή τα φορτία αναστροφής είναι μεγάλα, οπότε έχουμε:
(1) v p vch 2qch
(2) ich qch2
di (q 2 ) ' 2q
(3) g ch ' ch qch
dv (2 qch ) 2
Θέμα 2. Γενικό μοντέλο φορτίων για όλο το κανάλι του MOSFET: Σχέσεις μεταξύ ρεύματος
καναλιού id, φορτίων αναστροφής source και drain qs και qd, και διαγωγιμοτήτων gm,
g ms, gds.
Λύση
Α)
(1) Το κανονικοποιημένο ρεύμα καναλιού, id ισούται με: id i f ir qs2 qs (qd2 qd ) . (4)
(2) Για τις κανονικοποιημένες διαγωγιμότητες ισχύει:
g ms qs (5)
g md qd (6)
g ms g md ( qs qd )
gm (7)
n n
Β)
Αναλύουμε τις σχέσεις (4), (5), (6) και (7) για τέσσερις δυνατούς συνδυασμούς αναστροφής και
πόλωσης του MOS τρανζιστορ.
a. Ασθενής αναστροφή & μη κορεσμός
(4) id i f ir qs qd
(5) g ms qs
(6) gmd qd
qs qd
(7) g m
n
b. Ασθενής αναστροφή & κορεσμός
Λόγω κορεσμού, ισχύει ότι qs qd . Έτσι, προκύπτουν οι ακόλουθες σχέσεις:
(4) id i f qs
(5) g ms qs
(6) gmd 0
qs
(7) g m
n
c. Ισχυρή αναστροφή & μη κορεσμός
(4) id i f ir qs2 qd2
(5) g ms qs
(6) gmd qd
qs qd
(7) g m
n
d. Ισχυρή αναστροφή & κορεσμός
(4) id i f qs2
(5) g ms qs
(6) gmd 0
qs
(7) g m
n
Γ) Από το Θέμα 1, η διαγωγιμότητα g, ισούται με: g qch . Λόγω κορεσμού, το φορτίο το οποίο
επικρατεί είναι το q s. Επομένως: g qs . Γνωρίζουμε επίσης ότι στον κορεσμό, το ρεύμα του καναλιού
καθορίζεται από το forward ρεύμα, το οποίο εξαρτάται από το φορτίο qs. Συγκεκριμένα, ισχύει ότι:
id i f qs2 qs .
g q 1
Άρα: 2 s
id q s q s q s 1
g qs
Σε περίπτωση ασθενούς αναστροφής, η άνωθεν σχέση αναλύεται ως εξής: 1.
id qs
g qs 1
Σε περίπτωση ισχυρής αναστροφής έχουμε: 2 .
id qs qs
Διδάσκων M. Bucher Τechnical University of Crete Σχεδίαση Αναλογικών
Βοηθοί Ν. Μαυρεδάκης , Γ. Γυρούκης 20 Μαρτίου 2015 CMOS Κυκλωμάτων
Ασκήσεις IV
VA, VDsat, AV , fT vs. IC
Θέμα 1:
1 1000
0.9
10x10
0.8 10x2
10x1 100
V A = ID / g d s [ 1 / V ]
0.7 10x0.5
g m s * U T / I D [ -]
10x0.3 10x10
0.6 10x0.25 10x2
10x0.2 10x1
0.5 10x0.16 10
10x0.5
10x0.14 10x0.3
0.4
10x0.135 10x0.25
10x0.125 10x0.2
0.3
1 10x0.16
0.2 10x0.14
10x0.135
0.1 10x0.125
0
0.1
0.001 0.01 0.1 1 10 100 1000 0.001 0.01 0.1 1 10 100 1000
G ms U T / I D vs IC V A I D / G ds vs IC fT vs IC ( L 0 .125 um )
Σας δίνονται οι χαρακτηριστικές G ms / I D , V A , και fT μιας 0.13 μm CΜΟS τεχνολογίας (NMOS, Tox=2 nm, μ=360
cm2/(Vs) και n ~= 1.3, L~=0.125 … 10 μm, UT ~= 25mV). Εκτιμήστε/υπολογίστε (κατά προσέγγιση…) τα μεγέθη του
πίνακα, για τρανζίστορ με πόλωση με σταθερό ρεύμα ID = 10μA (κορεσμός).
Λύση
1) L=125nm
a) IC=6
V DSAT 2U T ( 1 / 4 IC 1 / 2) 1 0.2V
ID
Από fig.2: 1 GDS 10e 6 s
GDS
Gm
Άρα: 10.8
GDS
gm UT
fT
2 CG 2 L2
1 4 IC 1 36.69GHz
Gm
Άρα: fT 395.1G
ID
β) IC=12
V DSAT 2U T ( 1 / 4 IC 1 / 2) 1 0.25V
ID
Από fig.2: 1.3 GDS 7.7e 6s
GDS
Gm
Άρα: 10
GDS
gm UT
fT
2 CG 2 L2
1 4 IC 1 55.03GHz
Gm
Άρα: fT 423.3G
ID
γ) IC=25
V DSAT 2U T ( 1 / 4 IC 1 / 2) 1 0.326V
ID
Από fig.2: 2 GDS 5e 6 s
GDS
Gm
Άρα: 9.23
GDS
gm UT
fT
2 CG 2 L2
1 4 IC 1 83GHz
Gm
Άρα: fT 383G
ID
1) L=250nm
a) IC=6
V DSAT 2U T ( 1 / 4 IC 1 / 2) 1 0.2V
ID
Από fig.2: 6 GDS 1.67e 6 s
GDS
Gm
Άρα: 70.2
GDS
gm UT
fT
2 CG 2 L2
1 4 IC 1 9.17GHz
Gm
Άρα: fT 107 G
ID
β) IC=12
V DSAT 2U T ( 1 / 4 IC 1 / 2) 1 0.25V
ID
Από fig.2: 8 GDS 1.25e 6 s
GDS
Gm
Άρα: 68.9
GDS
gm UT
fT
2 CG 2 L2
1 4 IC 1 13.76GHz
Gm
Άρα: fT 118.5G
ID
γ) IC=25
V DSAT 2U T ( 1 / 4 IC 1 / 2) 1 0.326V
ID
Από fig.2: 9 GDS 1.11e 6s
GDS
Gm
Άρα: 49.8
GDS
gm UT
fT
2 CG 2 L2
1 4 IC 1 20.75GHz
Gm
Άρα: fT 114.9G
ID
1) L=1um
a) IC=6
V DSAT 2U T ( 1 / 4 IC 1 / 2) 1 0.2V
ID
Από fig.2: 10 GDS 1e 6s
GDS
Gm
Άρα: 123
GDS
gm UT
fT
2 CG 2 L2
1 4 IC 1 573.2 MHz
Gm
Άρα: fT 7.04G
ID
β) IC=12
V DSAT 2U T ( 1 / 4 IC 1 / 2) 1 0.25V
ID
Από fig.2: 10.2 GDS 0.98e 6s
GDS
Gm
Άρα: 94.2
GDS
gm UT
fT
2 CG 2 L2
1 4 IC 1 859.8MHz
Gm
Άρα: fT 7.94G
ID
γ) IC=25
V DSAT 2U T ( 1 / 4 IC 1 / 2) 1 0.326V
ID
Από fig.2: 10.5 GDS 0.952e 6s
GDS
Gm
Άρα: 71.1
GDS
gm UT
fT
2 CG 2 L2
1 4 IC 1 1.29GHz
Gm
Άρα: fT 8.78G
ID
Από την παραπάνω ανάλυση προκύπτουν αρκετά χρήσιμα συμπεράσματα για τη συμπεριφορά σημαντικών
μεγεθών του MOS τρανζίστορ ως προς το δείκτη αντιστροφής (IC) και το μήκος του καναλιού (L) όταν το ρεύμα στη
διάταξη είναι σταθερό.
Το VDSAT επηρεάζεται μόνο από το IC και αυξάνεται όταν αυτό αυξάνεται.
Το πλάτος του καναλιού (W) παρατηρούμε ότι μειώνεται με την αύξηση του IC για σταθερό L και αυτό είναι
λογικό γιατί αφού το ρεύμα είναι σταθερό πρέπει το Ispec να αυξηθεί και κατά συνέπεια ο λόγος W/L να αυξηθεί.
Όταν το IC είναι σταθερό και το L αυξάνεται πρέπει και το W να αυξηθεί για να μείνει και το Ispec σταθερό.
Ο λόγος Gm/ID έχει ίδια συμπεριφορά με το Gms UT/ID (fig.1) άρα μειώνεται με την αύξηση του IC και αυξάνεται για
μεγαλύτερα L. Ομοίως απο το fig.2 βλέπουμε ότι το ID/GDS αυξάνεται για μεγαλύτερο IC αλλά και για μεγαλύτερο L.
Το dc κέρδος του τρανζίστορ Gm/GDS βλέπουμε ότι είναι μέγιστο όσο το IC μειώνεται και το L αυξάνεται.
Από την εξίσωση του Ft παρατηρούμε ότι είναι μέγιστο για μεγάλα IC και ελάχιστο L. Το Figure of Merit FtGm/ID
μειώνεται με την αύξηση του L ενώ με την αύξηση του IC παρουσιάζει ένα μέγιστο σε κάποια τιμή του δείκτη
αντιστροφής το οποίο είναι πολύ σημαντικό για τη σχεδίαση ενός κυκλώματος.
Συμπερασματικά, η μελέτη της συμπεριφοράς όλων των παραπάνω μπορούν να δώσουν πολύ σημαντική βοήθεια
για την επιλογή της γεωμετρίας και της πόλωσης ενός τρανζίστορ σε ένα κύκλωμα αναλόγως με τις προδιαγραφές
της σχεδίασης.
Διδάσκων M. Bucher Technical University of Crete Σχεδίαση Αναλογικών Κυκλωμάτων CMOS
Βοηθοί : Α. Νικολάου, Α. Παπαδοπούλου, 10 Μαρτίου 2015
Α. Παπαδημητρίου
Άσκηση 1 :
α) Δίνεται ο καθρέφτης ρεύματος μοναδιαίου κέρδους του σχήματος 1 σε τεχνολογία CMOS 90 nm. Το
πλάτος του τρανζίστορ έχει επιλεχθεί 100 μm. Να υπολογιστεί το mismatch ρεύματος όταν τα
τρασζίστορ λειτουργούν σε επίπεδο αναστροφής i) IC=3.75, ii) IC=8.75, iii) IC=35.75.
β) Εφαρμόστε την ίδια διαδικασία για τον υπολογισμό του mismatch της τάσης Vg για το διαφορικό
ζεύγος του σχήματος 2 με τρανζίστορ ίδιων διαστάσεων όπως ο καθρέπτης του ερωτήματος (α).
Στη συνέχεια να υπολογιστεί η συχνότητα ft, για κάθε επίπεδο αναστροφής.
Δίνονται : n=1.4, UT=25.8 mV, L=90 nm, W=100 μm, AΔVT= 4 mV μm, Aβ = 0.7% μm, μn = 488 cm2/Vs,
I0 = 500 nA.
Λύση
Aβ 0.007⋅10−6
σ Δβ / β= = =0.0023=0.23% (1)
√ WL √100⋅10−6⋅90⋅10−9
A −3
4⋅10 ⋅10
−6
σ ΔVT = VT = =0.0013=1.3 mV (2)
√WL √ 100⋅10−6⋅90⋅10−9
Οι παράμετροι mismatch AΔVT (threshold voltage mismatch) και AΔVT (current factor mismatch) είναι
σταθερές για κάθε τεχνολογία, άρα οι διασπορές σ ΔVT και σΔβ/β εξαρτώνται μόνο από τη γεωμετρία.
Εφόσον τα W και L δεν αλλάζουν, οι τιμές των σ ΔVT και σΔβ/β παραμένουν σταθερές για κάθε επίπεδο
αναστροφής.
Η τυπική απόκλιση του ρεύματος εξαρτάται από το mismatch της τάσης κατωφλίου και από το
mismatch της παραμέτρου β (current factor). Υπολογίζεται από τον τύπο:
√
2
gm
2
σ ( ΔΙ D / I D )= σ Δβ/ β+ σ(
I D ΔVT
(3))
Ο λόγος gm/ID ονομάζεται transconductance efficiency, και είναι μία χρήσιμη μετρική που δίνει
πληροφορία για το κέρδος του τρανζίστορ (gm) ως προς τη κατανάλωση (ID). Εξαρτάται μόνο από το
επίπεδο αναστροφής και υπολογίζεται από :
gm 1 1
= ⋅ (4)
I D n U T 0.5+ √ 0.25+IC
√
2
gm
σ ( ΔΙ D / I D )= σ 2
Δβ/ β +(ID )
σ ΔVT = √0.0023 2+(11.07⋅0.0013)2=0.0145=1.45%
√
2
gm
σ ( ΔΙ D / I D )= σ 2
Δβ/ β +(ID )
σ ΔVT = √0.0023 2+( 7.91⋅0.0013)2=0.01=1%
gm 1 1 1 1
= ⋅ = ⋅ =4.26
I D n U T 0.5+ √ 0.25+IC 1.4⋅25.8⋅10 0.5+√ 0.25+35.75
−3
√
2
gm
σ ( ΔΙ D / I D )= σ 2
Δβ/ β +(ID )
σ ΔVT = √0.0023 2+( 4.26⋅0.0013)2 =0.006=0.6 %
β) Παρατηρώντας τις (1) και (2) βλέπουμε ότι οι παράμετροι σ ΔVT και σΔβ/β δεν επηρεάζονται από την
αλλαγή του κυκλώματος και καθώς η γεωμετρία παραμένει ίδια οι τιμές τους είναι αυτές που έχουν
υπολογιστεί προηγουμένως.
Η τυπική απόκλιση της τάσης του gate εξαρτάται και αυτή από το mismatch της τάσης κατωφλίου και
από το mismatch της παραμέτρου β (current factor), όπως και η τυπική απόκλιση του ρεύματος της
εξίσωσης (3). Το mismatch της τάσης Vg υπολογίζεται από τον τύπο:
√
2
ID
2
σ ( ΔV G )= σ ΔVT + ⋅σ(
g m Δβ / β )
(5)
Όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως, το gm/ID εξαρτάται μόνο από το δείκτη αναστροφής, άρα η τιμή
του παραμένει ίδια για του διαφορετικούς δείκτες αναστροφής. Γνωρίζοντας αυτά μπορούμε να
υπολογίσουμε το mismatch τάσης του διαφορικού ζεύγους :
√
2
ID
√
2
σ ( ΔV G )= σ 2
ΔVT +(gm )
⋅σ Δβ / β = 0.00132+ ( 1
11.07 )
⋅0.0023 =0.00131=1.31 mV
√
2
ID
√
2
σ ( ΔV G )= σ 2
ΔVT +(gm )
⋅σ Δβ / β = 0.00132+ ( 1
7.91 )
⋅0.0023 =0.00133=1.33 mV
√
2
ID
√
2
σ ( ΔV G )= σ 2
ΔVT +(gm )
⋅σ Δβ / β = 0.00132+ ( 1
4.26 )
⋅0.0023 =0.0014=1.40 mV
Η συχνότητα ft ονομάζεται unity gain frequency, και συμβολιζει τη συχνότητα στην οποία το κέρδος
ρεύματος βραχυκυκλώματος είναι ίσο με ένα. Η τιμή του μπορεί να υπολογιστεί από τον εμπειρικό
τύπο:
μn U t
f t= ( √ 1+4 IC −1) (6)
2 π L2
Παρατηρείται και σε αυτή τη ποσότητα η εξάρτηση από το δείκτη αναστροφής. Επίσης βλέπουμε ότι
το ft είναι αντιστρόφως ανάλογο με το τετράγωνο του μήκους καναλιού, πράγμα που σημαίνει ότι
καθώς μεταβαίνουμε σε τεχνολογίες μικρότερου μήκους καναλιού, η συχνότητα ft γίνεται μεγαλύτερη.
Στον επόμενο πίνακα παρουσιάζονται τα αποτελέσματα της ανάλυσης που έγινε κατά τα ερωτήματα
(α) και (β):
1 Το gm/ID έχει μονάδες (1/V) καθώς το gm μετράται σε (Α/V) και το ΙD σε (Α). Συνήθως το transconductance efficiency το
βλέπουμε ως gmUt/ID, έτσι ώστε να κανονικοποιηθεί με το thermal voltage και να μην έχει μονάδες.
Σχόλια :
Βάση του παραπάνω πίνακα μπορούμε να εξάγουμε τα εξής πορίσματα :
(a) Με την αύξηση του IC το mismatch ρεύματος μειώνεται. Συνεπώς οι καθρέπτες ρεύματος είναι
επιθυμητό να σχεδιάζονται σε strong inversion.
(b) Αντίθετα το mismatch τάσης γίνεται καλυτερο για μικρές τιμές του IC, και έτσι τα διαφορικά
ζεύγη αποδίδουν καλύτερο matching σε weak inversion.
(c) Όσο αυξάνεται το IC μειώνεται το gm/ID που σημαίνει ότι καλύτερο transconductance efficiency
επιτυγχάνεται σε weak inversion.
(d) Η συχνότητα μοναδιαίου κέρδους αυξάνεται όσο αυξάνεται και το IC. Άρα καλύτερη απόδοση
ως προς το ft έχουμε σε strong inversion.
(e) Όταν το gm/ID γίνει 0 (θεωρητικό για άπειρο IC), η διασπορά του ρεύματος θα φτάσει την
ελάχιστη τιμή που είναι ίση με √ σ Δβ / β +(0⋅σ ΔVT ) =σ Δβ/ β . Άρα υπάρχει ένα κάτω όριο στη τιμή
2 2
του mismatch που πρακτικά σημαίνει ότι ποτέ δεν θα υπάρχει απόλυτο matching μεταξύ δύο
τρανζίστορ.
(f) Στην ίδια λογική με το (e) το mismatch της τάσης έχει ελάχιστη τιμή το σ ΔVT , όταν το gm/ID
πάρει τη μέγιστη τιμή του (θεωρητικό για IC που τείνει στο 0).
Σύμφωνα με τον τύπο (4) ο λόγος gm/ID είναι ανάλογος με το 1/ √ ( IC ), έτσι εξηγείται και το σχόλιο (c).
Παράλληλα, από τις εξισώσεις (3) και (5), και τη συμπεριφορά του gm/ID μπορούμε να καταλάβουμε
για ποιο λόγο το mismatch ρεύματος μειώνεται όσο αυξάνεται το IC (επειδή είναι ανάλογο του gm/ID),
και το mismatch τάσης αυξάνεται (επειδή είναι αντιστρόφως ανάλογο του gm/ID).
Η συχνότητα μοναδιαίου κέρδους ft, σε τρανζίστορ δεδομένου μήκους καναλιού, εξαρτάται μόνο από
το IC, και σύμφωνα με τη σχέση (6), δικαιολογείται και το σχόλιο (d). Οι παρακάτω γραφικές
παραστάσεις παρουσιάζουν τη συσχέτιση των παραμέτρων του πίνακα 1 με τον δείκτη αναστροφής
σύμφωνα με τις σχέσεις (3)-(5).
100 350
300
250
f t (GHz)
g ms U T / I D
200
10
150
100
50
1 0
0.05 0.5 IC 5 50 0.01 0.1 IC 1 10 100
4 1.6
3.5 1.55
σ ( ΔI D / I D ) (%)
σ ( ΔVG) (mV )
3 1.5
2.5 1.45
2 1.4
1.5 1.35
1 1.3
0.5 σ Δβ / β 1.25 σ ΔVT
0
1.2
0.01 0.1 IC 1 10 100
0.01 0.1 IC 1 10 100
Άσκηση 2 :
Θέλουμε να σχεδιάσουμε έναν καθρέπτη ρεύματος με δεδομένο ρεύμα εξόδου ID=10 mA, όπου για το
matching ρεύματος ισχύει σ(ΔID/ID) < 1 %. Σε ποια περιοχή λειτουργίας πρέπει να λειτουργούν τα
τρανζίστορ του καθρέπτη; Τι W και L πρέπει να έχουν για να ισχύουν αυτοί οι περιορισμοί;
Χρησιμοποιούμε την ίδια τεχνολογία 90 nm με την προηγούμενη άσκηση.
Λύση
Σύμφωνα με την ανάλυση της προηγούμενης άσκησης η περιοχή λειτουργίας επιλέγεται το strong
inversion, σε αυτή τη περίπτωση επίπεδο αναστροφής IC=35.
Για τις διασπορές του β και του VT σύμφωνα με τις (1) και (2) ισχύει :
Aβ 0.007⋅10−6
σ Δβ / β= = (3)
√ WL √WL
A 4⋅10−3⋅10−6
σ ΔVT = VT = (4)
√WL √WL
Στο επίπεδο αναστροφής που επιλέγουμε το transconductance efficiency gm/ID έχει υπολογιστεί 4.3
σύμφωνα με την (4). Ξεκινάμε την λύση από το δεδομένο matchning ρεύματος :
√
2 2
gm gm
σ ( ΔΙ D / I D )<1 % ⇒
2
σ Δβ / β+ σ (
I D ΔVT )
<0.01 ⇒2
(
σ Δβ / β + σ )
I D ΔVT
<0.0001 (5)
Στη συνέχεια αντικαθιστούμε στην (5) τις (3) και (4) καθώς και το gm/ID :
2
g −18 −18
( )
σ 2Δβ / β+ m σ ΔVT <0.0001
ID
16⋅10
⇒
WL
+4.32
49⋅10
WL
⇒ ⇒
<0.0001 ... WL>9.22⋅10−12 (6)
Ψάχνουμε ζεύγος W και L έτσι ώστε να ισχύει η (6) (άρα σ(ΔID/ID) < 1 %) και πρέπει ταυτόχρονα
IC=35. Δεδομένου ρεύματος ID = 10 mA έχουμε :
ID
IC =35 ⇒ I spec
=35 ⇒
I spec =0.28 mA (7)
και κατ' επέκταση από την (8) υπολογίζουμε και το W. Επιλέγουμε για L το μικρότερο δυνατό μήκος
όπου σύμφωνα με την (6) θα μας δώσει και το μέγιστο ft, άρα για L=127 nm το πλάτος που πρέπει να
επιλέξουμε είναι W=72.5 μm.
Γιδάζκων M. Bucher
Βνεζνί : Α. Νηθνιάνπ, Α. Παπαδνπνύινπ, Technical University of Crete Μάξηηνο 2018 Σσεδίαζη Αναλογικών Κςκλωμάηων CMOS
Λ.Χέβαο
Να επηδηώθεηε θαιό ζπκβηβαζκό κεηαμύ ηαρύηεηα, αθξίβεηα, ηαίξηαζκα (matching), ζόξπβν θηι. Δπηιέμεηε
θαηάιιεια κήθε θαλαιηνύ L, θαη δείθηεο αλαζηξνθήο IC. Να πξνζδηνξίζεηε ηα πιάηε θαλαιηνύ W πνπ
αλαινγνύλ.
(Γ) Να νξίζεηε ηηο εληνιέο SPICE (net list) ηνπ θπθιώκαηνο, πινπνηεκέλν κε 0.18κm CMOS ηερλνινγία.
Να νξίζεηε θαη ηα EKV 2.6 MOS κνληέια κε βαζηθέο παξακέηξνπο.
Λύζη
(Α)
1) Ο παξαπάλω εληζρπηήο είλαη έλαο differential input - single ended ΟΤΑ (Operational
Transconductance Amplifier).
2) Πεξηγξαθή ΟΤΑ ( Βαζηθέο δνκέο πνπ ζπλζέηνπλ ηνλ εηθνληδόκελν ΟΤΑ, ιεηηνπξγία, θαηαλάιωζε
θηι. ). Όινη νη θιάδνη ηνπ θπθιώκαηνο δηαξένληαη από ζηαζεξό DC ξεύκα 100μΑ (εθηόο ηνπ ηξαλδίζηνξ
Μ9) θαη νη ηάζεηο ηξνθνδνζίαο είλαη ζηαζεξέο κε VDD = 1.8V θαη VSS = -1.8V. Η θαηαλάιωζε ξεύκαηνο
είλαη ίζε κε 400μΑ ελώ ε θαηαλάιωζε ηζρύνο είλαη ίζε κε 1440 κW.
Τα ηξαλδίζηνξ Μ1-Μ2 πινπνηνύλ έλα NMOS διαθοπικό ζεύγορ ειζόδος ηνπ νπνίνπ ηα ξεύκαηα
εμόδνπ θαζξεθηίδνληαη από ηνπο PMOS καθπέπηερ πεύμαηορ M5-M6 θαη M7-M8. Η έμνδνο ηνπ M5-M6
θαζξέπηε ξεύκαηνο (αθξνδέθηεο Drain ηνπ ηξαλδίζηνξ Μ6) ζπλδέεηαη απεπζείαο ζηελ έμνδν ηνπ ΟΤΑ ελώ
o αθξνδέθηεο Drain ηνπ ηξαλδίζηνξ Μ8 ζπλδέεηαη ζε έλα ελδηάκεζν NMOS καθπέπηη πεύμαηορ, πνπ
απνηειείηαη από ηα ηξαλδίζηνξ M3-M4, ηνπ νπνίνπ ε έμνδνο (Drain ηνπ ηξαλδίζηνξ Μ4) ζπλδέεηαη ζηελ
έμνδν ηνπ ΟΤΑ. Τέινο, ην NMOS ηξαλδίζηνξ Μ9 πνιώλεη ην δηαθνξηθό δεύγνο εηζόδνπ κε ζηαζεξό ξεύκα
2∙ΙBIAS = 200κΑ.
(Β) Γηαζηαζηνιόγεζε ηνπ θπθιώκαηνο κε 0.18κm CMOS ηερλνινγία.
Γηα ην δηαθνξηθό δεύγνο γλωξίδνπκε όηη ην Gate-Source Voltage mismatch ( ζ VG ) είλαη ειάρηζην όηαλ ην
gm κεγηζηνπνηείηαη [1], δειαδή πεγαίλνληαο πξνο αζζελή αλαζηξνθή (Weak Inversion-WI) θαη γηα
ηξαλδίζηνξ κε κεγαιύηεξε επηθάλεηα.
2 2
ζ VG = SQRT ( ζ VT + ( ζ Vβ/β ∙ ID / gm ) ) [1]
Με βάζε ηα παξαπάλω ζα επηιέμω ην δηαθνξηθό δεύγνο λα ιεηηνπξγεί ζην θέληξν ηεο κέηξηαο αλαζηξνθήο
δει. IC = 1. Δπίζεο γλωξίδνπκε όηη
θαη
2 W
ISP = 2 n UT μ COX’ L [3]
H [1] γίλεηαη
ΙC = 1 = IBIAS / ISP
IBIAS = ISP
-6 2 -6
100 ∙ 10 = 2 ∙ 1.25 (0.025) ∙ 300 ∙ 10 ∙ W/L
Άξα
Γηα ηνπο PMOS καθπέπηερ πεύμαηορ M5-M6 θαη M7-M8 γλωξίδνπκε όηη ην Drain current mismatch (ζ ID/ID)
ειάρηζηνπνηείηαη πεγαίλνληαο πξνο ηζρπξή αλαζηξνθή (SI) θαη γηα ηξαλδίζηνξ κε κεγαιύηεξε επηθάλεηα.
Με βάζε ηα παξαπάλω ζα επηιέμω IC = 10.
H [1] γίλεηαη
ΙC = 10 = IBIAS / ISP
-6 2 -6
10 ∙ 10 = 2 ∙ 1.25 (0.025) ∙ 75 ∙ 10 ∙ W/L
W/L ≈ 85 [6]
Άξα
Οκνίωο γηα ηνλ ΝMOS καθπέπηη πεύμαηορ M3-M4 ζα επηιέμω IC = 10 ην νπνίν ζα κνπ δώζεη :
W/L ≈ 21 [7]
Άξα
Η επηινγή ηωλ W θαη L ηωλ δνκηθώλ κνλάδωλ ηνπ ΟΤΑ ζα κεηαβάιεη ηα πνηνηηθά ραξαθηεξηζηηθά απηνύ.
Γηα παξάδεηγκα επηιέγνληαο κεγαιύηεξα κήθε θαλαιηνύ L ζα έρεη ωο απνηέιεζκα λα απμεζεί ε αληίζηαζε
εμόδνπ ηνπ ΟΤΑ θαη ην θέξδνο ηάζεο απηνύ ελώ παξάιιεια ηα απμεκέλα W ζα πξνθαιέζνπλ κεγαιύηεξεο
ρωξεηηθόηεηεο εηζόδνπ-εμόδνπ αιιά θαη θαιύηεξν matching ιόγω αύμεζεο ηεο επηθάλεηαο ηωλ ηξαλδίζηνξ.
Γιαγωγιμόηηηα ΟΤΑ:
AV = Gm Rout [10]