Professional Documents
Culture Documents
mỗi một hành vi đều ẩn chứa bí mật tâm lý kỳ diệu. Có đến 10 hiệu ứng tâm lý hành
vi hữu dụng nhất sẽ giúp bạn hiểu thêm về hành vi của người khác và của cả bản
thân mình.
Hiệu ứng siêu hạn thường xảy ra trong việc giáo dục gia đình. Ví dụ như khi đứa con phạm
lỗi, bố mẹ cứ nhắc đi nhắc lại chuyện đó cùng lời khiển trách sẽ khiến đứa con từ buồn bã
bất an chuyển sang mất kiên nhẫn, thậm chí chán ghét. Một khi bị “bức” quá thì sẽ xuất
hiện tâm lý và hành vi phản kháng kiểu “lần sau mình sẽ làm vậy nữa”. Có thể thấy, sự
khiển trách và đánh giá của bố mẹ dành cho con cái không được vượt quá giới hạn. Đối
với trẻ chỉ nên “phạm lỗi một lần, chỉ phạt một lần”. Cho dù muốn nhắc nhở lại thì cũng
không nên lặp lại đơn thuần mà phải thay đổi góc độ, cách nói. Như thế thì trẻ mới không
cảm thấy lỗi của mình cứ bị “giữ mãi không buông” mà sinh ra tâm lý chán ghét, phản
nghịch.
Trong câu chuyện này, cách của ông lão rất đơn giản, ông đã biến động cơ bên trong “chơi
vì niềm vui của chính mình” từ bọn trẻ trở thành động cơ bên ngoài “chơi vì để được tiền”,
và khi ông lão thao túng nhân tố bên ngoài này thì cũng đã thao túng được hành vi của bọn
trẻ.
Hiệu ứng Westerners cũng thấy rõ trong cuộc sống. Ví dụ, bố mẹ thường nói với con cái:
“Nếu lần này con thi được 10 điểm thì bố mẹ sẽ thưởng 100 ngàn”, “Nếu con thi đứng trong
top 5 thì bố mẹ sẽ thưởng con một món đồ chơi mới” v.v. Người lớn chúng ta có lẽ không
ngờ rằng cơ chế thưởng này không thỏa đáng, nó sẽ khiến hứng thú học tập của trẻ dần
dần giảm đi.
Gió Nam trong câu chuyện sở dĩ đạt được mục đích là vì nó đã thuận theo nhu cầu nội tại
của con người. Phản ứng tâm lý sinh ra do được kích thích cảm giác cá nhân và nhu cầu
muốn thỏa mãn mình chính là “hiệu ứng Gió Nam”.
Thành tích học tập chung của một đứa trẻ giống như một chiếc thùng gỗ lớn vậy. Thành
tích mỗi một môn học trong đó đều là một miếng gỗ không thể thiếu để ghép thành chiếc
thùng. Sự ổn định trong thành tích tốt của trẻ không thể dựa vào sự xuất sắc (mảnh gỗ dài)
ở vài môn học nào đó, mà nên chú trọng ở tình trạng chỉnh thể của nó, đặc biệt là ở một số
mắc xích yếu (mảnh gỗ ngắn).
Ý nghĩa của hiệu ứng này? Một người không thể xem nhẹ khiếm khuyết của mình và của
cả người khác. Bạn muốn một ai đó hoàn thiện hơn thì không thể chỉ dựa vào sở trường,
tài năng của họ mà quên đi sở đoản hay tật xấu, cho dù nhìn vào tưởng chừng như chúng
không hề ảnh hưởng gì. Bởi vì một mảnh gỗ ngắn đi thôi cũng đủ làm nước trong cả thùng
chảy ra ngoài.
Khi chúng ta phê bình đánh giá trẻ nhỏ thường khó tránh “khen trước, chê sau”. Kỳ thực
cách này không lý tưởng lắm, tốt hơn hết là hãy chỉ ra cho chúng thấy những lỗi chúng mắc
phải rồi sau đó mới khích lệ chúng bằng những “thành quả” mà chúng đã đạt được, như
thế trẻ sẽ dễ dàng tiếp thu nhận xét của bạn và có thiện chí sửa chữa hơn.
Hiệu ứng này nói với chúng ta rằng: Đừng bao giờ xem thường những thứ nhỏ bé. Một câu
nói, một chuyện, một hành vi nhỏ nếu như đúng đắn sẽ ảnh hưởng tích cực rất lớn. Còn
nếu sai lệch, võ đoán thì ảnh hưởng tiêu cực cũng lớn như vậy.
Trong thời gian huấn luyện, các nhà tâm lý thuyết giáo rất nhiều với tù nhân và bắt mỗi
người họ mỗi tuần phải viết một lá thư cho người thân nhất của mình. Nội dung trong thư
do nhà tâm lý thống nhất chỉ định, thuật rằng: biểu hiện của tù nhân trong ngục tốt như thế
nào, tự cải tạo mình như thế nào v.v. Nhà tâm lý yêu cầu họ viết thật tỉ mỉ rồi gửi đi. Sau 3
tháng, các tù nhân ra tiền tuyến, nhà tâm lý lại yêu cầu họ trong thư viết rằng họ đã phục
tùng chỉ huy như thế nào, chiến đấu dũng cảm ra sao v.v. Kết quả là, biểu hiện của đội binh
tù nhân này không hề thua kém binh lính thực thụ. Họ trở nên giống y như những gì trong
thư họ viết. Hiện tượng này được gọi là “hiệu ứng đóng kí hiệu”, còn có tên gọi khác là
“hiệu ứng ám thị”.