You are on page 1of 52
2 3 | Mitos&:Boyut Yayinlan. * Tiyatro/Oyun Dizisi 119 Bu ktapat oywnun Fikir ve Sanat EerlertYasestdn ve yeslordan nnaklann ti hala ceoirmenine ait Yayinlenan oyunlar salinelenmes, canna, eran bir amagla fede yrs ons ter sabi nine lh lng, ESKi YUNAN ‘Rigi veya kurumlarla, kuruluslerm TRAGEDYALARI 2 (rvirmentine dogrudan (oeya yayineviz rac le) Degourmalar zorunludar. . EURIPIDES BAKKHALAR Eski Yunancadan Ceviren Gaingér Dilmen _MitosBoyut Tiyatro Yayeular Oyun Dizsi 19 akbar { Euripides 1. Basi: Eyl! 2001 i Basia: Ceren Oiset ISBN 975-8106-97-4 . [al i Yapun Yaymetie Led. $i. Mia ‘TEM Yopum Yayock Ld. St. cht | ‘Aga Cir So. 72 Garagsuy-$000 stud “es 212.249 87 37-38; Fox 212,249 0218 Eni: itokoyut hotmail.com IGINDEKILER Onsb2 ‘Agiklamalar.. Babkialar.. Soalik.. — ONsOz Giingér Dikmen EuRIPIDES tsa’dan once 5. yiizyslda Attika’da* yepyeni bir sanat dog Tragedya, Yetmig-seksen yilignde tg bayck yar zanm elinde geligerck kendi trindn en gala Senekler- red ‘Tragedyarun atasi diye anilan Aiskhiilos, LO. 490 yi- linda Perslere kargi Marathon Savagina kati, yarachk- lar gdstermi. On yi sonca da Salamis Deniz Savagina ka- tly, en azindan gok yakindan tamk olmus, Perseradlt onyamn ik trih-oyununu yazmug. © taihte 46 yagin- aa. line! yazanumz Sofokles, Salamis yengisini kulla- ‘mak igin yapilan ulusal genliklerde Atina genlifini tom sil etmig Euripides Salamis adasinda 485 yilinda dogmus. 406 yilinda kral Arkhelaos‘un daveti dzerine gittigi Make- onya’da sli. Annesinin babasirin adam: Acistofanes'ten djreniyo- nuz: Annesi Kleito pazarda zercevat satarmis. Arstofe- ‘nes buna takliyor: Pazare bir kadinun oi igte! Onemsiz sib gdrdnse de ilging bir ayrint. Demek o toplumda s- riflar belileyic. Hlerki caglarda yazarm savunueula: “Yoo, Euripides zengin bir aileden geliyordu!’derler. Yok- sul ale -Zengin aile (iyi ale) cocuu olmak? Babasioun adt da Mnesarkhos, Gengliginde, Sofistier diye bilinen Anaksagoras, Pro- dikos ve Protogoras gibi kugkucu filozoflann dgrencisi ‘olmus, Sokrates' de tanumis. O ginlerin gok tannh daze- nnini yadsimus. Dugtineslerinden, sordugu sorulardan ra- 6 haistz olan yurttaglannca hurpalanms... Askhiilos nice inanmug (= dini bitin) ise, Euripides 0 denli kugkucu, sorgulayia.. Euipides'e‘sahneye gknus flozof’ denmig. Ona yo- Jagan bir tanum olsa da, bu onun bie filozofoldugu anle= muna gelmez.Sahieye gk rubbilimci dense belki da- ha uygun diger Aistoteles onu ‘en tik’ ozan diye tammbiyor. Burs aki ‘en tcaik’ beislemesi, bir iki tragedya yazarndan daha distin oldugu anlaminda defi. Cok degisik insan tutkulanny, zaaflarn sergilemekieki usta Arstotelest ctkilemig olmal. Tiyatroda gerceksiligin habercisi olarak taniniyor. Bu nitelikest on ginimiize yaklaghnsyor. Diptomatik bir gorevleSkila’ya(Sraza’ya) gt5 Hi do, bilinenlerhanesinde ‘Yaga boyunea tina Tiyatro Sealiklesinde 4 birinc- Hk kazanmus. ObGr iki ustayla kaglatiiea at nie- 1k agindan- pek parla bir baja tablosu defi. Bein- ce yengisni oltminden kia bir se sonra, arelannda Baltinlar ve iigencia Autistetagedystermin da bulun- dug bir tetol (deme) ie Kazan. Bs oyunlan pli ehneye keyg. Ozanin son oyunu ifigeneia Aulis'te tragedyasin: da bu ogturun tamamiad: syle Yagibk glnlerinde, cok ac gekigtAtina’dan aya. Makedonya krah Arkaos ont kesinegaBumigh. Bu daghik, ormanhkalkede kavugtug huzurozaniniginden ikina bir gengkfglartmga benaiyor Bapyaptlan Belk Inlay, iigeneia Aulis te tragedyalarin orada yazd. YAPITLARI ‘Atina‘da tutulan Kayitlardan 9 oyunun tarihleri kesin olarak belli. Obar oyunlann tarihlert yaklagk olarak saptanabiliyor: Yazann. zaman iginde degigen yazim Gzellilerinden, Gnemli tarihsel olaylara. géndermeler ‘yapmasindan, ALKESTIS. 10. 438 yiinda Atina‘da oynanms. Kral Admetos olime yargiidi. Ancak kendi yerine nila olarak olecek brini bulabilirse yagamt bagiglana- cakts, Eg Alkestis gndlié olarak onan yerine can ver- -meye hazirdi. Thanatos (Oli) onu Yeralu dlkesine go- mek tzere gel: ‘Admetos, biraz gee de olsa, sevgili esinin Shiminin Dbatin yagamuru karartacagunt anlar. Bir zamanlar Zeus tarafindan Admetoslann konaginda kole olarak galisma cerasina carptinlan Apollon, o tutsakhk ginlerinde ken- isine iyi davranmig olan Admetos'a vefa borcunu Sde- mek ister. Vgit Herakdes, Alkestis'i Thanatos'un elinden Jeurtanp yeniden gin spijma kocasma kavusturut. Bir tragedya tartinde baslayan oyun, matlu bir sonla biter. tgte Euripides Aikshilos ve Sofokles'ten ayiran ‘onemli bie 6zelike Onun tragedyalan ille bi akimle bit Bizim Dede Korkut destarundaki Deli Dumrul sbylen- cesi Alesis mitosundan kaynaklansyoe. Yunan sbylence- sinin Thanatos'u,Islamda Azrai'e dtndgmdg. Tema ay- 1, Konuurun belkemigi de ayru. Kral Admetos da, Dum- ruil da basta iyioe bencil. Analarindan babalarindan can isterler. Bizim Deli Dumril biraz daha. erdémli kas, esinden can istemer. ‘MEDEIA. 10.432 yihinda Atina‘da sahnelenmig. Yo- arin en gil tragedyalarindan biri En cok tanunant. Medeia, Kolhis® alkesi Kral'nin krzidit Yillar Once Nefele'nin gocuklan Helle ile Fitiksos'u sirtinda tagyyan altin tiyld kogun péstekisi tapmakta kutsal bir andag olarak saklanmakta. Korinthos Prensi lason, amcasitara- liz, Boyle bie serdivenin olast sonu StimdGr. Amcarun istedigt de budur. Ancak lason, kendisine asik olan Pren- ses Medeia'nn yardumyla imk&nsiz: bagaru, péstekiyi " : °° TEIRESIAS : ‘ann nana tartipmaya gelmez, Kush kaldiemaz, _ 200 Yeni hight say, bizeatalanmizdan kalan zamarun kendi kadar eski reer} yskamaz, En keekin zekdiann buna ge yetez. Bagima sarmagikhi gelengi takmig hora teptigimi gorenler: Janayacaklar beni: ‘Yagindan bepindan utanmmiyor ma” diyecelder. 205, asin desinte.Tann, yalnz genser dans eder, ashlar giyle yapar byl eder demiyor ki KADMOS Sen korsinTeiesias, ben senin g6zin clacagim. 210 ‘ste ehion’un oglu Pentheus, torunum. ‘Thebai tahtns ono devrettim ben ‘Amma teagl Ne diyecek bakalim? PENTHEUS Kent digndaydim bir sire, yoklugumda a5 gatip yaramazhiklar olmis burada, Kadinlanmz evlerinden kagmislar. Neymis, Bakkhos genliklerini kutluyorlarmis Dioniisos dedikler! benim tanumadin 20 yeni kma bie tanya tapsruriarms dagbapinda. Obek obek kacinlar ortalarinda testiler dolusu garap. Gialide kuiytuda erkeklere gitlesslermist Séade Bakkha rahibeligi bunu gerektirrmis. Bana sorarsantz Bakkhos'a flan deBil Afrodite'ye*

You might also like