N. T. C−êng, P. Q. Th¾ng, T. V.

Hîp

Ch−¬ng 1
bé vi ®iÒu khiÓn 8051

1.1 bé vi ®iÒu khiÓn vµ hÖ nhóng

1.1.1 Bé vi ®iÒu khiÓn vµ bé vi xö lý ®a n¨ng
Sù kh¸c nhau gi÷a bé vi ®iÒu khiÓn vµ bé vi xö lý lµ g×? Bé vi xö lý ë ®©y
muèn nãi ®Õn c¸c bé vi xö lý ®a n¨ng nh− hä Intell ×86 (8086, 80286, 80386,
80486 vµ Pentium) hoÆc hä Motorola 680×0(68000, 68010, 68020, 68030, 68040
v.v...). C¸c bé vi xö lý nµy kh«ng cã RAM, ROM vµ kh«ng cã c¸c cæng vµo ra
trªn chip. Víi lý do ®ã mµ chóng ®−îc gäi chung lµ c¸c bé vi xö lý ®a n¨ng.
Mét nhµ thiÕt kÕ hÖ thèng sö dông bé vi xö lý ®a n¨ng, ch¼ng h¹n nh−
Pentium hay 68040 cÇn bæ xung thªm RAM, ROM, cæng vµo ra vµ bé ®Þnh thêi
ngoµi th× hÖ thèng míi ho¹t ®éng ®−îc. DÜ nhiªn, bæ xung RAM, ROM vµ cæng
vµo ra bªn ngoµi sÏ lµm cho hÖ thèng cång kÒnh vµ ®¾t h¬n, song cã −u ®iÓm
quan träng lµ hÕt søc linh ho¹t. VÝ dô, nhµ thiÕt kÕ cã thÓ tuú theo yªu cÇu cña
tõng øng dông mµ quyÕt ®Þnh sè l−îng RAM, ROM vµ c¸c cæng vµo ra phï hîp.

Bus d÷ liÖu
CPU
CPU RAM ROM
Cæng
Bé RAM ROM I/O Timer COM
vi xö lý Port nèi
®a n¨ng tiÕp Cæng
I/O Timer COM
nèi
tiÕp
Bus ®Þa chØ
(a) HÖ vi xö lý ®a n¨ng (b) Bé vi ®iÒu khiÓn

H×nh 1.1: HÖ vi xö lý vµ bé vi ®iÒu khiÓn

§èi víi c¸c bé vi ®iÒu khiÓn th× vÊn ®Ò nµy l¹i kh¸c. Bé vi ®iÒu khiÓn cã trªn
chip bé vi xö lý (CPU), bé nhí RAM, ROM, cæng vµo ra vµ bé ®Þnh thêi. Nãi
c¸ch kh¸c, bé xö lý, RAM, ROM, cæng vµo ra vµ bé ®Þnh thêi, tÊt c¶ cïng ®−îc
nhóng trªn chip vi ®iÒu khiÓn. Do vËy, ng−êi thiÕt kÕ kh«ng cÇn bæ xung thªm bé

Ch−¬ng 1: Bé vi ®iÒu khiÓn 8051 9

N. T. C−êng, P. Q. Th¾ng, T. V. Hîp

nhí ngoµi, cæng vµo ra hoÆc bé ®Þnh thêi ®Ó cho hÖ thèng ho¹t ®éng. Bé vi ®iÒu
khiÓn víi mét dung l−îng RAM, ROM trªn chip vµ cæng vµo - ra ®· trë nªn rÊt
thÝch hîp trong nhiÒu øng dông yªu cÇu gi¸ thµnh h¹ vµ kh«ng gian sö dông h¹n
chÕ. Nh÷ng øng dông, vÝ dô nh− bé ®iÒu khiÓn TV tõ xa, th× kh«ng cÇn c«ng suÊt
tÝnh to¸n lín nh− cña bé vi xö lý 486, thËm chÝ kh«ng cÇn ®Õn møc 8086. Mét sè
øng dông l¹i ®ßi hái kh«ng gian nhá, c«ng suÊt tiªu tèn vµ gi¸ thµnh thÊp. Mét sè
øng dông kh¸c chØ cÇn c¸c thao t¸c vµo - ra ®Ó ®äc tÝn hiÖu vµ t¾t - më nh÷ng bit
nhÊt ®Þnh. Tõ nh÷ng yªu cÇu ®a d¹ng ®ã, mét sè nhµ s¶n xuÊt ®· ®i xa h¬n lµ tÝch
hîp vµo trong bé vi ®iÒu khiÓn c¶ bé chuyÓn ®æi ADC vµ mét sè thiÕt bÞ ngo¹i vi
kh¸c.
B¶ng 1.1: Mét sè s¶n phÈm nhóng sö dông bé vi ®iÒu khiÓn
§å ®iÖn trong nhµ M¸y tÝnh gia ®×nh Nh¹c cô ®iÖn tö
M¸y ®µm tho¹i Tivi M¸y kh©u
M¸y ®iÖn tho¹i TruyÒn h×nh c¸p §iÒu khiÓn ¸nh s¸ng
gia ®×nh
ThiÕt bÞ

HÖ thèng an toµn VCR M¸y nh¾n tin

Bé më cöa nhµ xe M¸y quay camera M¸y ch¬i Pootball
M¸y tr¶ lêi §iÒu khiÓn tõ xa §å ch¬i
M¸y Fax Trß ch¬i ®iÖn tö Dông cô tËp thÓ h×nh
§iÖn tho¹i M¸y Fax M¸y in lazer
V¨n phßng
ThiÕt bÞ

M¸y tÝnh Lß vi sãng M¸y in mµu

HÖ thèng an toµn M¸y sao chôp M¸y nh¾n tin
M¸y tÝnh hµnh tr×nh §o l−êng §iÒu hoµ nhiÖt ®é
tù ®éng
Thiªt bÞ

§iÒu khiÓn ®éng c¬ HÖ thèng b¶o mËt §iÖn tho¹i tæ ong

Tói ®Öm khÝ §iÒu khiÓn truyÒn tin Më cöa kh«ng cÇn
ThiÕt bÞ ABS Gi¶i trÝ ch×a kho¸

1.1.2 Bé vi ®iÒu khiÓn ë c¸c hÖ thèng nhóng

ë c¸c tµi liÖu vÒ bé vi xö lý, chóng ta th−êng gÆp kh¸i niÖm hÖ thèng nhóng
(Embeded system). Thùc tÕ, bé vi xö lý vµ vi ®iÒu khiÓn ®−îc sö dông réng r·i
trong nhiÒu s¶n phÈm nhóng. S¶n phÈm nhóng dïng bé vi xö lý (hoÆc bé vi ®iÒu
khiÓn) ®Ó thùc hiÖn mét nhiÖm vô vµ chØ mét mµ th«i. M¸y in lµ vÝ dô vÒ mét hÖ
nhóng, v× bé xö lý chØ ®−îc dïng cho c«ng viÖc nhËn vµ in d÷ liÖu. §èi víi m¸y
tÝnh PC Pentium (hoÆc PC t−¬ng thÝch IBM ×86 bÊt kú) th× kh¸c. M¸y tÝnh PC cã
thÓ ®−îc dïng cho nhiÒu c«ng viÖc kh¸c nhau, nh− tr¹m dÞch vô in, m¸y trß ch¬i

10 Ch−¬ng 1: Bé vi ®iÒu khiÓn 8051

N. T. C−êng, P. Q. Th¾ng, T. V. Hîp

®iÖn tö, tr¹m dÞch vô m¹ng hoÆc tr¹m ®Çu cuèi Internet. M¸y tÝnh cã thÓ ch¹y
nhiÒu ch−¬ng tr×nh phÇn mÒm kh¸c nhau. DÜ nhiªn, m¸y tÝnh PC thùc hiÖn ®−îc
nhiÒu c«ng viÖc nh− vËy lµ do cã bé nhí RAM ®ñ lín vµ mét hÖ ®iÒu hµnh. M¸y
tÝnh PC ×86 th−êng cã hoÆc ®−îc nèi tíi c¸c s¶n phÈm nhóng kh¸c nhau, ch¼ng
h¹n nh− bµn phÝm, m¸y in, modem, bé ®iÒu khiÓn ®Üa, thÎ ©m, bé ®iÒu khiÓn CD-
ROM, chuét v.v..... Mçi thiÕt bÞ ngo¹i vi ®Òu cã mét bé vi ®iÒu khiÓn ®Ó thùc
hiÖn chØ mét c«ng viÖc. VÝ dô, bªn trong chuét cã bé vi ®iÒu khiÓn ®Ó thùc thi
c«ng viÖc x¸c ®Þnh vÞ trÝ chuét vµ göi th«ng tin ®Õn m¸y tÝnh. B¶ng 1.1 liÖt kª mét
sè s¶n phÈm nhóng.
4.1.3 øng dông nhóng cña PC×86
Thùc tÕ, c¸c bé vi ®iÒu khiÓn lµ gi¶i ph¸p thÝch hîp cho nhiÒu hÖ thèng
nhóng. Tuy nhiªn, trong nhiÒu tr−êng hîp, bé vi ®iÒu khiÓn kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng
®¸p øng nhiÖm vô ®Æt ra. V× lý do ®ã mµ nh÷ng n¨m gÇn ®©y, nhiÒu nhµ s¶n xuÊt
bé vi xö lý ®a n¨ng, ch¼ng h¹n nh− Intel, Motorla, AMD (Advanced Micro
Devices, Inc...) vµ Cyric (mµ b©y giê lµ mét bé phËn cña National Seniconductor,
Inc) ®· h−íng tíi bé vi xö lý cao cÊp cho thÞ tr−êng nhóng. Intel, AMD vµ Cyrix
s¶n xuÊt c¸c bé xö lý ®a n¨ng cho c¶ thÞ tr−êng nhóng vµ thÞ tr−êng m¸y tÝnh PC
®Ó bµn, cßn Motorola vÉn duy tr× hä vi xö lý 68000 chñ yÕu cho c¸c hÖ thèng
nhóng cao cÊp vµ Apple hiÖn kh«ng cßn dïng 680× cho m¸y tÝnh Macintosh n÷a.
Trong nh÷ng n¨m ®Çu thËp kû 90 cña thÕ kû 20, m¸y tÝnh Apple b¾t ®Çu sö dông
c¸c bé vi xö lý Power PC (nh− 603, 604, 620 v.v...) thay cho 680×0. Bé vi xö lý
Power PC lµ kÕt qu¶ liªn kÕt gi÷a IBM vµ Motorola vµ nã ®−îc h−íng cho thÞ
tr−íng nhóng cao cÊp còng nh− cho c¶ thÞ tr−êng m¸y tÝnh PC. CÇn l−u ý r»ng,
khi mét bé vi xö lý ®a n¨ng ®−îc h−íng cho thÞ tr−êng nhóng th× bé vi xö lý ®ã
cÇn tèi −u ho¸ cho c¸c øng dông hÖ nhóng. V× lý do ®ã mµ c¸c bé vi xö lý nµy
th−êng ®−îc gäi lµ c¸c bé xö lý nhóng cao cÊp. Do vËy, thuËt ng÷ bé bé xö lý
nhóng vµ bé vi ®iÒu khiÓn vµ th−êng ®−îc dòng lÉn.
Mét trong nh÷ng yªu cÇu kh¾t khe cña hÖ nhóng lµ gi¶m thiÓu c«ng suÊt tiªu
thô vµ gi¶m kh«ng gian sö dông. Bé xö lý nhóng dùa trªn ×86 vµ 680 ×0, kÓ c¶
CC

khi bæ xung thªm cæng vµo - ra, cæng COM vµ bé nhí ROM trªn chip th× ®Òu cã
c«ng suÊt tiªu thô thÊp. C¸c bé xö lý nhóng cao cÊp cã xu h−íng tÝch hîp thªm
chøc n¨ng trªn chip CPU vµ cho phÐp ng−êi thiÕt kÕ chän nh÷ng ®Æc tÝnh nµo hä
muèn sö dông. ThiÕt kÕ hÖ thèng PC hiÖn còng ®ang theo xu h−íng nµy. Th«ng

Ch−¬ng 1: Bé vi ®iÒu khiÓn 8051 11

N. T. C−êng, P. Q. Th¾ng, T. V. Hîp

th−êng, khi x©y dùng bo m¹ch chñ PC, ta cÇn cã CPU, bé chip-set chøa cæng
vµo - ra, bé ®iÒu khiÓn cache, bé nhí Flash ROM cã BIOS vµ cuèi cïng lµ bé nhí
cache thø cÊp. Nh÷ng thiÕt kÕ míi, vÝ dô, Cyrix tuyªn bè r»ng hä ®ang lµm viÖc
trªn mét chip chøa toµn bé mét m¸y tÝnh PC ngo¹i trõ DRAM, hiÖn còng ®ang
khÈn tr−¬ng ®i vµo s¶n xuÊt c«ng nghiÖp. Cã lÏ trong mét t−¬ng lai gÇn chóng ta
sÏ ®−îc nh×n thÊy m¸y tÝnh PC n»m gän trªn mét chip.
HiÖn nay, MS-DOS vµ Windows ®ang lµ chuÈn cho nhiÒu hÖ m¸y tÝnh vµ c¶
c¸c hÖ nhóng PC ×86 . Trong nhiÒu tr−êng hîp, dïng m¸y tÝnh PC ×86 cho c¸c
øng dông nhóng cao cÊp lµ kh«ng tiÕt kiÖm, song l¹i cho phÐp rót ng¾n ®¸ng kÓ
thêi gian ph¸t triÓn do cã s½n th− viÖn phÇn mÒm phong phó viÕt trªn nÒn DOS vµ
Windows. §©y lµ mét vÊn ®Ò quan träng cÇn l−u ý khi x©y dùng hÖ nhóng trong
thùc tÕ.
1.1.4 Lùa chän bé vi ®iÒu khiÓn
Cã 4 hä vi ®iÒu khiÓn 8 bit chÝnh, ®ã lµ: 6811 cña Motorola, 8051 cña Intel
Z8 cña Zilog vµ PIC 16× cña Microchip Technology. Mçi lo¹i trªn ®Òu cã mét
tËp lÖnh vµ thanh ghi riªng nªn chóng kh«ng t−¬ng thÝch lÉn nhau. Còng cßn cã
c¸c bé vi ®iÒu khiÓn 16 bit vµ 32 bit. VËy tiªu chuÈn ®Ó lùa chän bé vi ®iÒu khiÓn
khi thiÕt kÕ lµ g×? Cã ba tiªu chuÈn chÝnh lµ: 1) §¸p øng yªu cÇu tÝnh to¸n mét
c¸ch hiÖu qu¶ vµ kinh tÕ. 2)Cã s½n c¸c c«ng cô ph¸t triÓn phÇn mÒm, ch¼ng h¹n
nh− c¸c tr×nh biªn dÞch, tr×nh hîp dÞch vµ gì rèi. 3) Nguån cung cÊp bé vi ®iÒu
khiÓn cã nhiÒu vµ tin cËy.
Chóng ta sÏ nghiªn cøu râ h¬n vÒ c¸c tiªu chuÈn nµy.
1. Tiªu chuÈn ®Çu tiªn khi lùa chän mét bé vi ®iÒu khiÓn ®ã lµ ph¶i ®¸p øng yªu
cÇu vÒ tÝnh to¸n mét c¸ch hiÖu qu¶ vµ kinh tÕ. Do vËy, tr−íc hÕt cÇn xem xÐt
bé vi ®iÒu khiÓn 8 bit, 16 bit hay 32 bit lµ thÝch hîp. Mét sè tham sè kü thuËt
cÇn ®−îc c©n nh¾c khi lùa chän lµ:
a. Tèc ®é: Tèc ®é lín nhÊt mµ bé vi ®iÒu khiÓn hç trî lµ bao nhiªu.
b. KiÓu ®ãng vá: Lµ kiÓu 40 ch©n DIP, kiÓu QFP hay lµ kiÓu ®ãng vá kh¸c
(DIP - vá d¹ng 2 hµng ch©n. QFP lµ vá vu«ng dÑt)? KiÓu ®ãng vá quan
träng khi cã yªu cÇu vÒ kh«ng gian, kiÓu l¾p r¸p vµ t¹o mÉu thö cho s¶n
phÈm cuèi cïng.
c. C«ng suÊt tiªu thô: Lµ mét tiªu chuÈn cÇn ®Æc biÖt l−u ý nÕu s¶n phÈm
dïng pin hoÆc ¾c quy.
d. Dung l−îng bé nhí RAM vµ ROM trªn chip.

12 Ch−¬ng 1: Bé vi ®iÒu khiÓn 8051

N. T. C−êng, P. Q. Th¾ng, T. V. Hîp

e. Sè ch©n vµo - ra vµ bé ®Þnh thêi trªn chip

f. Kh¶ n¨ng dÔ dµng n©ng cao hiÖu suÊt cao hoÆc gi¶m c«ng suÊt tiªu thô.
g. Gi¸ thµnh trªn mét ®¬n vÞ khi mua sè l−îng lín: §©y lµ vÊn ®Ò cã ¶nh
h−ëng ®Õn gi¸ thµnh cuèi cïng cña s¶n phÈm. VÝ dô, cã bé vi ®iÒu khiÓn
gi¸ 50 cent khi mua 100.000 bé.
2. Tiªu chuÈn thø hai khi lùa chän bé vi ®iÒu khiÓn lµ kh¶ n¨ng ph¸t triÓn c¸c
s¶n phÈm nh− thÕ nµo? VÝ dô, kh¶ n¨ng cã s½n c¸c tr×nh hîp dÞch, gì rèi,
biªn dÞch ng«n ng÷ C, m« pháng, ®iÒu kiÖn hç trî kü thuËt còng nh− kh¶
n¨ng sö dông trong nhµ vµ bªn ngoµi m«i tr−êng. Trong nhiÒu tr−êng hîp, sù
hç trî cña nhµ cung cÊp thø ba còng hÕt søc quan träng.
3. Tiªu chuÈn thø ba lµ kh¶ n¨ng s½n sµng ®¸p øng vÒ sè l−îng ë hiÖn t¹i còng
nh− ë t−¬ng lai. §èi víi mét sè nhµ thiÕt kÕ, vÊn ®Ò nµy thËm chÝ cßn quan
träng h¬n c¶ hai tiªu chuÈn ®Çu tiªn. HiÖn nay, trong c¸c hä vi ®iÒu khiÓn 8
bit hµng ®Çu th× 8051 cã sè l−îng lín nhÊt vµ cã nhiÒu h·ng cung cÊp. Nhµ
cung cÊp lµ nhµ s¶n xuÊt bªn c¹nh nhµ s¸ng chÕ bé vi ®iÒu khiÓn. §èi víi
8051 th× nhµ s¸ng chÕ lµ Intel, nh−ng hiÖn nay cã rÊt nhiÒu h·ng kh¸c cïng
s¶n xuÊt. C¸c h·ng nµy gåm: Intel, Atmel, Philips/Signetics, AMD, Siemens,
Matra vµ Dallas, Semiconductior.
Còng nªn l−u ý r»ng, Motorola, Zilog vµ Microchip Technology ®· dµnh mét
l−îng dù tr÷ lín ®Ó ®¶m b¶o vÒ mÆt thêi gian cho c¸c s¶n phÈm. Trong nh÷ng
n¨m gÇn ®©y, c¸c h·ng trªn còng ®· b¾t ®Çu b¸n th− viÖn vi ®iÒu khiÓn cho ASIC.

1.2 Tæng quan vÒ hä 8051

1.2.1 Tãm t¾t vÒ lÞch sö ph¸t triÓn 8051
N¨m 1981, h·ng Intel cho ra m¾t mét bé vi ®iÒu khiÓn ®−îc gäi lµ 8051. Bé
vi ®iÒu khiÓn nµy cã 128 byte RAM, 4K byte ROM, hai bé ®Þnh thêi, mét cæng
nèi tiÕp vµ 4 cæng vµo ra 8 bit. TÊt c¶ ®Òu ®−îc tÝch hîp trªn mét chip. Lóc bÊy
giê, bé vi ®iÒu khiÓn nh− vËy ®−îc coi lµ mét “hÖ thèng trªn chip”. 8051 lµ bé xö
lý 8 bit, tøc lµ CPU chØ cã thÓ lµm viÖc víi 8 bit d÷ liÖu. D÷ liÖu lín h¬n 8 bit
®−îc chia thµnh c¸c d÷ liÖu 8 bit ®Ó xö lý. 8051 cã tÊt c¶ 4 cæng vµo - ra (I/O),
mçi cæng réng 8 bit (H×nh 1.2). 8051 cã thÓ cã mét ROM trªn chip cùc ®¹i lµ 64
K byte. Tuy nhiªn, lóc ®ã c¸c nhµ s¶n xuÊt ®· cho xuÊt x−ëng chØ 4K byte ROM
trªn chip. Chi tiÕt vÒ vÊn ®Ò nµy sÏ ®−îc ®Ò cËp ë phÇn sau.

Ch−¬ng 1: Bé vi ®iÒu khiÓn 8051 13

N. T. C−êng, P. Q. Th¾ng, T. V. Hîp

8051 ®· trë nªn phæ biÕn sau khi Intel cho phÐp c¸c nhµ s¶n xuÊt kh¸c s¶n
xuÊt vµ b¸n bÊt kú d¹ng biÕn thÓ nµo cña 8051 mµ hä muèn víi ®iÒu kiÖn hä ph¶i
®Ó m· ch−¬ng tr×nh t−¬ng thÝch víi 8051. Tõ ®ã dÉn ®Õn sù ra ®êi nhiÒu phiªn
b¶n cña 8051 víi c¸c tèc ®é kh¸c nhau vµ dung l−îng ROM trªn chip kh¸c nhau.
Tuy nhiªn, ®iÒu quan träng lµ mÆc dï cã nhiÒu
biÕn thÓ cña 8051 (nh− kh¸c nhau vÒ tèc ®é vµ B¶ng 1.2: Th«ng sè cña 8051
UU

dung l−îng nhí ROM trªn chip), nh−ng tÊt c¶ §Æc tÝnh Sè l−îng
c¸c lÖnh ®Òu t−¬ng thÝch víi 8051 ban ®Çu. ROM 4K byte
§iÒu nµy cã nghÜa lµ, nÕu ch−¬ng tr×nh ®−îc RAM 128 byte
viÕt cho mét phiªn b¶n 8051 nµo ®ã th× còng sÏ Bé ®Þnh thêi 2
ch¹y ®−îc víi mäi phiªn b¶n kh¸c kh«ng phô Ch©n vao/ra 32
thuéc vµo h·ng s¶n xuÊt. Cæng nèi tiÕp 1
1.2.2 Bé vi ®iÒu khiÓn 8051 Nguån ng¾t 6
Bé vi ®iÒu khiÓn 8051 lµ thµnh viªn ®Çu tiªn cña hä 8051. H·ng Intel ký hiÖu
lµ MCS51. B¶ng 1.2 giíi thiÖu mét sè th«ng sè kü thuËt cña 8051.

Ng¾t ngoµi
ROM
On-Chip ETC

Vµo bé ®Õm
§iÒu khiÓn Timer 0
ch−¬ng RAM
ng¾t
tr×nh On-Chip Timer 1

CPU

Bé t¹o Bus 4 cæng Cæng

dao ®éng ®iÒu khiÓn vµo/ra nèi tiÕp

P0 P1 P2 P3 TXD RXD
§Þa chØ/D÷ liÖu

H×nh 1.2: S¬ ®å khèi bé vi ®iÒu khiÓn 8051

1.2.3 C¸c thµnh viªn kh¸c cña hä 8051

Cã hai bé vi ®iÒu khiÓn thµnh viªn kh¸c cña hä 8051 lµ 8052 vµ 8031.

14 Ch−¬ng 1: Bé vi ®iÒu khiÓn 8051

N. T. C−êng, P. Q. Th¾ng, T. V. Hîp

Bé vi ®iÒu khiÓn 8052

8052 lµ mét thµnh viªn cña hä 8051. 8052 cã tÊt c¶ c¸c th«ng sè kü thuËt cña
8051, ngoµi ra cßn cã thªm 128 byte RAM, 4K ROM vµ mét bé ®Þnh thêi n÷a.
Nh− vËy, 8052 cã tæng céng 256 byte RAM, 8K byte ROM (8051 cã 4K byte
ROM) vµ 3 bé ®Þnh thêi. Xem B¶ng 1.3.
B¶ng1.3: Mét sè th«ng sè chÝnh c¸c thµnh viªn hä 8051
§Æc tÝnh 8051 8052 8031
ROM trªn chip 4K byte 8K byte OK
RAM 128 byte 256 byte 128 byte
Bé ®Þnh thêi 2 3 2
Ch©n vµo - ra 32 32 32
Cæng nèi tiÕp 1 1 1
Nguån ng¾t 6 8 6

Nh− thÊy tõ B¶ng 1.3, 8051 lµ mét tr−êng hîp riªng cña 8052. Mäi ch−¬ng
tr×nh viÕt cho 8051 ®Òu ch¹y ®−îc trªn 8052, nh−ng ®iÒu ng−îc l¹i lµ kh«ng
®óng.
Bé vi ®iÒu khiÓn 8031
8031 lµ mét thµnh viªn kh¸c cña hä 8051. Chip nµy th−êng ®−îc coi lµ 8051
kh«ng cã ROM trªn chip. §Ó cã thÓ dïng ®−îc chip nµy cÇn ph¶i bæ xung ROM
ngoµi chøa ch−¬ng tr×nh cÇn thiÕt cho 8031. 8051 cã ch−¬ng tr×nh ë ROM trªn
chip bÞ giíi h¹n ®Õn 4K byte, cßn ROM ngoµi cña 8031 th× cã thÓ lªn ®Õn 64K
byte. Tuy nhiªn ®Ó cã thÓ truy cËp hÕt bé nhí ROM ngoµi cÇn dïng thªm 2 cæng,
do vËy chØ cßn l¹i 2 cæng ®Ó sö dông . Nh»m kh¾c phôc vÊn ®Ò nµy, chóng ta cã
thÓ bæ xung thªm cæng vµo - ra cho 8031. Chi tiÕt h¬n B¹n cã thÓ tham kh¶o
ch−¬ng 14.
1.2.4. C¸c phiªn b¶n 8051 c¶i biªn
8051 lµ thµnh viªn phæ biÕn nhÊt cña hä 8051, tuy nhiªn chóng ta sÏ kh«ng
thÊy nguyªn phÇn ký hiÖu sè "8051" trªn chip. Së dÜ nh− vËy lµ do 8051 cã nhiÒu
phiªn b¶n, vÝ dô víi c¸c kiÓu bé nhí kh¸c nhau nh− UV-PROM, Flash vµ NV-
RAM vµ chóng ®Òu ®−îc thÓ hiÖn ë ký hiÖu linh kiÖn. VÝ dô, 8051 víi bé nhí
UV-PROM ®−îc ký hiÖu lµ 8751. Phiªn b¶n Flash ROM còng ®−îc nhiÒu h·ng
s¶n xuÊt, ch¼ng h¹n, cña Atmel Corp cã tªn gäi lµ AT89C51. Cßn phiªn b¶n NV-

Ch−¬ng 1: Bé vi ®iÒu khiÓn 8051 15

N. T. C−êng, P. Q. Th¾ng, T. V. Hîp

RAM cña Dalas Semi-Conductor th× gäi lµ DS5000. Ngoµi ra cßn cã phiªn b¶n
OTP (kh¶ tr×nh mét lÇn) còng ®−îc nhiÒu h·ng s¶n xuÊt.
Bé vi ®iÒu khiÓn 8751
Chip 8751 chØ cã 4K byte bé nhí UV-EPROM trªn chip. §Ó sö dông chip
nµy cÇn cã bé ®èt PROM vµ bé xo¸ UV-EPROM. Do ROM trªn chip cña 8751 lµ
UV-EPROM, nªn cÇn ph¶i mÊt 20 phót ®Ó xo¸ 8751 tr−íc khi ®−îc lËp tr×nh. V×
®©y lµ qu¸ tr×nh mÊt nhiÒu thêi gian nªn nhiÒu nhµ s¶n xuÊt ®· cho ra m¾t phiªn
b¶n Flash Rom vµ UV-RAM. Ngoµi ra cßn cã nhiÒu phiªn b¶n víi c¸c tèc ®é
kh¸c nhau.
Bé vi ®iÒu khiÓn AT8951 cña Atmel Corporation
AT8951 lµ phiªn b¶n 8051 cã ROM trªn chip lµ bé nhí Flash. Phiªn b¶n nµy
rÊt thÝch hîp cho c¸c øng dông nhanh v× bé nhí Flash cã thÓ ®−îc xo¸ trong vµi
gi©y (chø kh«ng ph¶i 20 phót nh− 8751). DÜ nhiªn lµ ®Ó dïng AT8951 cÇn ph¶i
cã mét bé ®èt ROM hç trî bé nhí Flash, song l¹i kh«ng cÇn bé xo¸ ROM v× bé
nhí Flash ®−îc xo¸ b»ng bé ®èt PROM. §Ó tiÖn sö dông, hiÖn nay h·ng Atmel
®ang nghiªn cøu mét phiªn b¶n cña AT 89C51 cã thÓ ®−îc lËp tr×nh qua cæng
COM cña m¸y tÝnh IBM PC vµ nh− vËy sÏ kh«ng cÇn bé ®èt PROM
B¶ng 1.4: C¸c phiªn b¶n cña 8051 cña Atmel (Flash ROM)
Ký hiÖu * P ROM RAM Ch©n I/O Timer Ng¾t Vcc
P §ãng vá
AT89C51 4K 128 32 2 6 5V 40
AT89LV51 4K 128 32 2 6 3V 40
AT89C1051 1K 64 15 1 3 3V 20
AT89C2051 2K 128 15 2 6 3V 20
AT89C52 8K 128 32 3 8 5V 40
AT89LV52 8K 128 32 3 8 3V 40
* Ch÷ C trong ký hiÖu AT89C51 lµ CMOS.

Th«ng sè vÒ kiÓu ®ãng vá vµ tèc ®é cña bé vi ®iÒu khiÓn còng ®−îc thÓ hiÖn
ë ký hiÖu. VÝ dô, tõ B¶ng 1.5, ch÷ “C” ®øng tr−íc sè 51 ë ký hiÖu AT 89C51 -
12PC lµ ®Ó chØ c«ng nghÖ CMOS (tiªu thô n¨ng l−îng thÊp), “12” ®Ó chØ tèc ®é
12 MHZ vµ “P” lµ kiÓu ®ãng vá DIP, vµ ch÷ “C” cuèi cïng lµ ký hiÖu cho th−¬ng
m¹i (ng−îc víi ch÷ “M” lµ qu©n sù ). AT89C51 - 12PC rÊt thÝch hîp cho c¸c thö
nghiÖm cña häc sinh, sinh viªn.

16 Ch−¬ng 1: Bé vi ®iÒu khiÓn 8051

N. T. C−êng, P. Q. Th¾ng, T. V. Hîp

B¶ng 1.5: C¸c phiªn b¶n 8051 víi tèc ®é kh¸c nhau cña Atmel.
Ký hiÖu Tèc ®é Sè ch©n §ãng vá Môc ®Ých
AT89C51-12PC 42MHZ 40 DTP Th−¬ng m¹i

Bé vi ®iÒu khiÓn DS5000 cña h·ng Dallas Semiconductor

Mét phiªn b¶n phæ biÕn kh¸c n÷a cña 8051 lµ DS5000 cña h·ng Dallas
Semiconductor. Bé nhí ROM trªn chip cña DS5000 lµ NV-RAM. DS5000 cã kh¶
n¨ng n¹p ch−¬ng tr×nh vµo ROM trªn chip trong khi nã vÉn ë trong hÖ thèng mµ
kh«ng cÇn ph¶i lÊy ra. C¸ch thùc hiÖn lµ dïng qua cæng COM cña m¸y tÝnh IBM
PC. §©y lµ mét ®iÓm m¹nh rÊt ®−îc −a chuéng. Ngoµi ra, NV-RAM cßn cã −u
viÖt lµ cho phÐp thay ®æi néi dung ROM theo tõng byte. Nh¾c l¹i lµ, bé nhí Flash
vµ EPROM ph¶i ®−îc xo¸ hÕt tr−íc khi lËp tr×nh l¹i.
B¶ng 1.6: C¸c phiªn b¶n 8051 cña h·ng Dallas Semiconductor.
M∙ linh kiÖn ROM RAM Ch©n I/O Timer Ng¾t Vcc §ãng vá
DS5000-8 8K 128 32 2 6 5V 40
DS5000-32 32K 128 32 2 6 5V 40
*
DS5000T-8 P 8K 128 32 2 6 5V 40
*
DS5000T-8 P 32K
PPP 128 32 2 6 5V 40
* Ch÷ “T” sau ký hiÖu "5000" lµ cã ®ång hå thêi gian thùc.

L−u ý ®ång hå thêi gian thùc RTC kh¸c víi bé ®Þnh thêi Timer. RTC t¹o vµ
l−u gi÷ thêi gian cña ngµy (giê, phót, gi©y) vµ ngµy th¸ng (ngµy, th¸ng, n¨m) kÓ
c¶ khi t¾t nguån.
Cßn cã nhiÒu phiªn b¶n DS5000 víi nh÷ng tèc ®é vµ kiÓu ®ãng gãi kh¸c
nhau nh− tr×nh bµy ë B¶ng 1.7. VÝ dô, DS5000-8-8 cã 8K NV-RAM vµ tèc ®é
8MHZ. Th«ng th−êng DS5000-8-12 hoÆc DS5000T-8-12 lµ thÝch hîp cho c¸c
nghiªn cøu, thö nghiÖm cña sinh viªn.
B¶ng 1.7:C¸c phiªn b¶n cña DS5000 víi c¸c tèc ®é kh¸c nhau
M· linh kiÖn NV- RAM Tèc ®é
DS5000-8-8 8K 8MHz
DS5000-8-12 8K 12MHz
DS5000-32-8 32K 8MHz
DS5000T-32-12 32K 8MHz (with RTC)

Ch−¬ng 1: Bé vi ®iÒu khiÓn 8051 17

N. T. C−êng, P. Q. Th¾ng, T. V. Hîp

DS5000-32-12 32K 12MHz

DS5000-8-12 8K 12MHz (with RTC)

Phiªn b¶n OTP cña 8051

Phiªn b¶n OTP (One Time Programmable) cña 8051 lµ c¸c chip 8051 cã thÓ
lËp tr×nh ®−îc mét lÇn vµ ®−îc nhiÒu h·ng s¶n xuÊt kh¸c nhau cung cÊp. C¸c
phiªn b¶n Flash vµ NV-RAM th−êng ®−îc dïng ®Ó ph¸t triÓn s¶n phÈm mÉu. Khi
s¶n phÈm mÉu ®−îc hoµn tÊt th× phiªn b¶n OTP cña 8051 ®−îc dïng ®Ó s¶n xuÊt
hµng lo¹t v× gi¸ thµnh trªn mét ®¬n vÞ s¶n phÈm sÏ rÎ h¬n nhiÒu
Hä 8051 cña H·ng Philips
Mét nhµ s¶n xuÊt quan träng kh¸c cña hä 8051 lµ Philips Corporation. Qu¶
thùc, h·ng nµy cã mét d¶i lùa chän c¸c bé vi ®iÒu khiÓn hä 8051 rÊt réng. NhiÒu
s¶n phÈm cña h·ng ®· gép lu«n mét sè chøc n¨ng nh− bé chuyÓn ®æi ADC, DAC,
cæng I/0 më réng, c¶ c¸c phiªn b¶n OTP vµ Flash.

18 Ch−¬ng 1: Bé vi ®iÒu khiÓn 8051