Αρμονικό κύμα ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2

1.1 Κατά τη διάδοση ενός κύματος σε ένα 1.5 Σε αρμονικό κύμα:

ελαστικό μέσο:
α. μεταφέρεται ύλη,
β. μεταφέρεται ενέργεια και ύλη,
γ. όλα τα σημεία του ελαστικού μέσου έχουν
την ίδια φάση την ίδια χρονική στιγμή,
δ. μεταφέρεται ενέργεια και ορμή με ορισμένη
ταχύτητα.
1.2 Το μήκος κύματος λ είναι:
α. Η ταχύτητα διάδοσης εξαρτάται από τη
συχνότητα και το μήκος κύματος.
β. Όταν αλλάζει το κύμα μέσο διάδοσης δεν
αλλάζει το μήκος κύματος.
γ. Όταν αλλάζει το κύμα μέσο διάδοσης δεν
αλλάζει η συχνότητα.
δ. Όταν αλλάζει το κύμα μέσο διάδοσης δεν
αλλάζει η ταχύτητά του.

Ο
α. η απόσταση που διανύει ένα σημείο του
μέσου σε χρόνο Τ,
β. η απόσταση δύο διαδοχικών κορυφών σε
1.6 Σε ελαστικό γραμμικό μέσο διαδίδεται
αρμονικό κύμα. Δύο σημεία που απέχουν 5λ/4
έχουν διαφορά φάσης:
α. π/2 rad

Μ
εγκάρσιο αρμονικό κύμα,
γ. η απόσταση που διανύει το κύμα σε χρόνο β. 3π/2 rad
2Τ, γ. 5π/2 rad
δ. η απόσταση δύο διαδοχικών κορυφής - δ. 5π/4 rad
ΣΗ
κοιλάδας σε εγκάρσιο αρμονικό κύμα.
1.7 Τα διαμήκη κύματα:
1.3 Σημείο Ο γραμμικού ομογενούς ελαστικού α. Διαδίδονται μόνο στα στερεά
μέσου, κάνει αμείωτη ταλάντωση με εξίσωση
y=Α.ημωt. Η εξίσωση του αρμονικού κύματος β. Έχουν μεγαλύτερη ταχύτητα διάδοσης στα
που διαδίδεται κατά τη θετική κατεύθυνση του αέρια.
άξονα x΄x, με αρχή το σημείο Ο, είναι: γ. Τα υλικά σημεία του μέσου διάδοσης
ΡΟ

 t x ταλαντώνονται κάθετα στη διεύθυνση

α. y  A  ημπ    διάδοσης του κύματος.
T λ
δ. Διαδίδονται σε όλα τα υλικά μέσα.
 t x
β. y  A  ημ2π   
T λ 1.8 Ακολουθώντας τη φορά διάδοσης ενός
αρμονικού κύματος, η φάση των σημείων του
 t x μέσου διάδοσης:
γ. y  A  ημ2π   
Ο

T λ α. μειώνεται
t x β. είναι ίδια,
δ. y  A  ημπ   
T υ γ. αυξάνεται.
1.4 Η ταχύτητα υ διάδοσης του κύματος, η 1.9 Σε μία ελαστική χορδή διαδίδονται δύο
περίοδός του Τ και το μήκος κύματος λ, αρμονικά κύματα με συχνότητες f1>f2. Tότε:
συνδέονται με τη σχέση: α. λ1>λ2
Τ β. λ1=λ2
α. λ  γ. λ1<λ2
υ
υ 1.10 Κατά μήκος γραμμικού ομογενούς ελαστικού
β. Τ  μέσου, το οποίο εκτείνεται στη διεύθυνση του
λ
άξονα x΄x, διαδίδεται εγκάρσιο αρμονικό κύμα
γ. υ  λ  Τ το οποίο περιγράφεται από την εξίσωση:
λ
δ. υ   x
Τ y  8  ημπ  5t   (x, y σε cm, t σε s)
 5 

43
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Κύματα

α. Το κύμα διαδίδεται προς την αρνητική Θ.Ι. τους.

κατεύθυνση του άξονα x΄x.
δ. Η μέγιστη ταχύτητα κίνησης ενός σημείου M
β. Το πλάτος του κύματος είναι 8 cm και η του μέσου είναι ω.yM.
περίοδός του 0,4 s.
1.16 Ποιες από τις επόμενες προτάσεις που
γ. Το μήκος κύματος είναι 10 cm και η ταχύτητα αναφέρονται στο αρμονικό κύμα του σχήματος,
διάδοσης 1 m/s. είναι σωστή και ποια λάθος; Το κύμα δεν έχει
δ. Η ταχύτητα ταλάντωσης του σημείου του αρχική φάση.
μέσου με τετμημένη x=0,2 m, δίνεται από την
εξίσωση:
V  0,4π  συνπ  5t  0,04  S.I.

1.11 Η ελάχιστη οριζόντια απόσταση δύο σημείων

μιας χορδής, στην οποία διαδίδεται αρμονικό
κύμα, τα οποία έχουν κάθε στιγμή ίδια
απομάκρυνση και ταχύτητα, είναι:

Ο
α. 2λ β. λ/4 γ. λ
α. Τα σημεία Κ και Ν είναι σε φάση.
1.12 Ημιτονοειδής κίνηση συχνότητας f διαδίδεται β. Τα σημεία Λ και Ρ έχουν ταχύτητες ίδιας
με ταχύτητα υ. Η απόσταση μεταξύ δύο φοράς, τη στιγμή t 1 που αναφέρεται το

Μ
σημείων μιας ακτίνας διάδοσης τα οποία στιγμιότυπο.
βρίσκονται σε διαφορά φάσης π rad, είναι:
γ. Τα σημεία Κ και Λ έχουν διαφορά φάσης π
α. λ
rad.
β. λ/2
ΣΗ
γ. λ/4 δ. Το κύμα τη στιγμή t 1 έχει διαδοθεί σε
δ. 2λ απόσταση (ΟΠ)=2,5λ και είναι t1= 2,5Τ.
1.13 Στην προηγούμενη ερώτηση η απόσταση ε. Η πηγή Ο τη στιγμή t1 έχει κάνει μόνο μία
αυτή, αν αυξηθεί η συχνότητα, ενώ η ταχύτητα πλήρη ταλάντωση.
διάδοσης μένει η ίδια,
1.17 Ποιές από τις επόμενες προτάσεις που
α. αυξάνεται, αναφέρονται στα αρμονικά κύματα του
ΡΟ

β. μειώνεται, σχήματος, τα οποία διαδίδονται στην ίδια

χορδή, είναι σωστή και ποια λάθος;
γ. δεν αλλάζει.

1.14 Μια πηγή παράγει 12 παλμούς σε 2 s. Αν

χρειάζόμαστε κύματα με μεγαλύτερο μήκος
κύματος λ,
α. θα αυξήσουμε,
Ο

β. θα μειώσσουμε,
γ. δεν θα αλλάξουμε τον αριθμό των παλμών
που δίνει η πηγή στα 2s. α. Μεγαλύτερη περίοδο έχει το κύμα (1).

1.15 Ποιές από τις επόμενες προτάσεις που
αναφέρονται σε αρμονικό κύμα, είναι σωστές
και ποιες λάθος;
α. Το μήκος κύματος λ είναι η απόσταση δύο
σημείων που έχουν διαφορά φάσης 2π rad.
β. Δύο σημεία που έχουν διαφορά φάσης π rad,
απέχουν οριζόντια απόσταση λ.
γ. Τα σημεία του μέσου που διαδίδεται το
αρμονικό κύμα κάνουν απλή αρμονική
ταλάντωση, ξεκινώντας ταυτόχρονα από τη
β. Τα μόρια του μέσου (2) έχουν μεγα-λύτερη
ταχύτητα ταλάντωσης Vmax.
γ. Τα μόρια του μέσου (3) έχουν μεγα-λύτερη
μέγιστη κινητική ενέργεια.
δ. Στον ίδιο χρόνο το κύμα (2) διαδίδεται σε
μεγαλύτερη απόσταση.
1.18 Ποιές από τις επόμενες προτάσεις που
αναφέρονται στο αρμονικό κύμα του σχήματος,
είναι σωστή και ποια λάθος; Το κύμα δεν έχει
αρχική φάση.

44
44
Αρμονικό κύμα ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2

α. το σημείο Λ
β. το σημείο Κ
γ. και τα δύο σημεία απέχουν την ίδια απόσταση.
Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας.

1.21 Στο σχήμα φαίνεται η φάση ενός σημείου Β

με το χρόνο.

α. Η περίοδος του κύματος είναι Τ=0,1 s και το

μήκος κύματος λ=0,2 m.
β. To σημείο Ν που είναι στη θέση x=0,2 m είναι
σε φάση με το σημείο O που είναι στη θέση
x=0.
γ. To σημείο Λ (xΛ=0,4 m) έχει μέγιστη δυναμική
ενέργεια, τη στιγμή t0.
Ποιά ή ποιές από τις παρακάτω προτάσεις

Ο
δ. Tη στιγμή t0+0,5 s το σημείο Ο θα πάει στη είναι σωστή ή σωστές και γιατί;
θέση ισορροπίας. α. Η κλίση εφθ ισούται με την περίοδο Τ.
ε. Tη στιγμή t0 το σημείο Μ περνά από τη Θ. Ι. β. Η κλίση εφθ εκφράζει την κυκλική συχνότητα

Μ
του με V>0.
1.19 Στο σχήμα φαίνεται η απομάκρυνση σε
συνάρτηση με το χρόνο για ένα σωμάτιο του
ελαστικού μέσου στο οποίο διαδίδεται ένα
ΣΗ
κύμα. Ποια ή ποιες από τις παρακάτω προτά-
σεις είναι σωστή ή σωστές και γιατί;
ω.
γ. Το σημείο Β ξεκινά την ταλάντωσή του 2s μετά
την έναρξη της κίνησης του σημείου
αναφοράς.
δ. Τη στιγμή 1s το Β είναι σε απο-μάκρυνση +Α
από τη Θ.Ι. του.

1.22 Δύο αρμονικά κύματα διαδίδονται σε δύο

ίδιες χορδές κατά την αρνητική φορά και στο
παρακάτω σχήμα φαίνονται τα διαγράμματα
φ-x των κυμάτων αυτών για την ίδια χρονική
ΡΟ

στιγμή t΄.
Ποιές από τις παρακάτω σχέσεις είναι σωστές
και ποιες λάθος και γιατί;

α. Η συχνότητα του κύματος είναι f= 2,5.10-6 MHz

β. Το σωμάτιο έχει μέγιστη ταχύτητα τις χρονικές
Ο

στιγμές 0s, 0,2s, 0,4s, 0,6s, 0,8s.

γ. Αν η ταχύτητα διάδοσης του κύματος είναι 20
m/s το μήκος κύματος είναι 8m.
δ. Το σωμάτιο έχει μέγιστη ταχύτητα 10π m/s.

1.20 Στο σχήμα φαίνεται η φάση των σημείων α. λ1=3λ2

ενός γραμμικού μέσου μία χρονική στιγμή.
β. f1=3f2
γ. T1=T2

1.23 Το στιγμιότυπο ενός αρμονικού κύματος που

διαδίδεται κατά την αρνητική φορά ενός άξονα
x΄x, φαίνεται στο επόμενο σχήμα.
Η φορά κίνησης του σημείου Ν είναι:
Πλησιέστερα στην πηγή είναι:

45
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Κύματα

α. προς τα πάνω
β. προς τα κάτω
Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας.
1.24 Στο σχήμα φαίνεται το στιγμιότυπο Να δικαιολογήσετε ποια από τις επόμενες
γραφικές παραστάσεις αντιστοιχεί στο
αρμονικού κύματος, το οποίο διαδίδεται χωρίς
παραπάνω στιγμιότυπο;
αρχική φάση κατά μήκος ενός άξονα Οx.

Ο
Τα σημεία του ελαστικού μέσου που έχουν
τη στιγμή t1 δυναμική ενέργεια ίση με κινητική
Μ
ΣΗ
(U=K) και κινούνται προς τα κάτω είναι:
α. 7 β. 3 γ. 4
Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας.
1.25 Στο σχήμα φαίνεται το στιγμιότυπο
αρμονικού κύματος, το οποίο διαδίδεται χωρίς
αρχική φάση κατά μήκος ενός άξονα Οx.
ΡΟ
Ο

Τα σημεία του ελαστικού μέσου που έχουν

τη στιγμή t1, ορμή μέγιστου μέτρου και
κινούνται προς τα κάτω είναι:
α. 7 β. 2 γ. 4
Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας.
1.26 Στο σχήμα φαίνεται το στιγμιότυπο αρμο-
νικού κύματος, το οποίο διαδίδεται χωρίς
αρχική φάση κατά μήκος ελαστικής χορδής
Οx.

46
46
Αρμονικό κύμα ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2

1.27 Τι ονομάζουμε κύμα; Σε ποιες βασικές Για δύο σημεία N και Ρ του ελαστικού μέσου
κατηγορίες διακρίνονται τα κύματα, ανάλογα
με την ενέργεια που μεταφέρουν; 10π
δίνονται οι φάσεις τους φΝ  rad τη στιγμή
3
1.28 Ποιο κύμα ονομάζεται αρμονικό;
T
1.29 Tι λέμε συχνότητα, τι περίοδο και τι μήκος t1 και φΡ  3π rad τη στιγμή t1  .
4
κύματος;
Να δικαιολογήσετε ποιο από τα δύο σημεία
1.30 Ένα κύμα αλλάζει μέσο διάδοσης. Ποια από είναι πιο κοντά στην πηγή του κύματος
τα μεγέθη υ, λ και f μεταβάλλονται και ποια
1.39 Στο σχήμα φαίνεται το στιγμιότυπο ενός
παραμένουν σταθερά;
αρμονικού κύματος. Ποια είναι η αρχική του
1.31 Σε ελαστική χορδή διαδίδεται χωρίς απώλειες φάση φ0;

Ο
ενέργειας ένα αρμονικό κύμα. Να δικαιο-
λογήσετε γιατί όλα τα σημεία της χορδής
ταλαντώνονται με ίδιο πλάτος.

Μ
1.32 Ποιά κύματα χαρακτηρίζονται εγκάρ-σια και
σε ποια μέσα διαδίδονται;
Ποια κύματα χαρακτηρίζοντα διαμήκη και σε
ποια υλικά μέσα διαδίδονται;
ΣΗ
1.33 Σημείο Ο γραμμικού ελαστικού μέσου εκτελεί
αμείωτη ταλάντωση με εξίσωση:
1.40 Στο επόμενο σχήμα φαίνεται το στιγμιότυπο
y = A.ημ ωt ενός αρμονικού κύματος. Ποια είναι η αρχική
Να αποδείξετε την εξίσωση του αρμονικού του φάση φ0;
κύματος που διαδίδεται στο ελαστικό μέσο
προς τα δεξιά του σημείου αναφοράς Ο.
ΡΟ

1.34 Τι ονομάζουμε στιγμιότυπο του κύματος; Τι

πληροφορίες μας δίνει;
Να αποδώσετε γραφικά το στιγμιό-τυπο τις
στιγμές Τ και 2Τ όταν φ0=0.
1.35 Να αποδώσετε γραφικά τη φάση αρμονικού
κύματος (φ0=0), που διαδίδεται σε άξονα Οx
στις περιπτώσεις:
Ο

α. φ=f(t) για x=σταθ. 1.41 Στο επόμενο σχήμα φαίνεται το στιγμιότυπο

β. φ=f(x) για t=σταθ. ενός αρμονικού κύματος.
Τι πληροφορίες μας δίνει κάθε διάγραμμα; Ποια είναι η τιμή της ταχύτητας των σωματιδίων
που βρίσκονται στις θέσεις Α, Β και Γ εκείνη
1.36 Να υπολογίσετε τη διαφορά φάσης Δφ στις τη στιγμή;
περιπτώσεις:
α. δύο σημείων την ίδια στιγμή t και
β. ενός σημείου σε δύο χρονικές στιγμές.
1.37 Κατά μήκος γραμμικού ελαστικού μέσου Ox
διαδίδεται αρμονικό κύμα. Για δύο σημεία Κ
και Λ μία στιγμή είναι φΚ<φΛ.
Να δικαιολογήσετε ποιο από τα δύο σημεία
είναι πλησιέστερα στην πηγή.
1.38 Κατά μήκος γραμμικού ελαστικού μέσου Ox
διαδίδεται αρμονικό κύμα, χωρίς αρχική φάση.

47
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Κύματα

1.42 Ένα αρμονικό κύμα διαδίδεται σε ελαστική
χορδή Οx και έχει εξίσωση:
 x
y=A.συν  ωt  2π 
 λ
Να γράψετε την εξίσωση ταλάντωσης της
ð çãÞò Ï êáéí á âñåßôå ôçí áñ÷éêÞ öÜóç ö 0 του
κύματος;
1.43 Δύο αρμονικά κύματα διαδίδονται σε όμοιες
χορδές και στο επόμενο σχήμα φαίνονται
δύο στιγμιότυπα των κυμάτων αυτών. Να
συγκρίνετε:
α. τις ταχύτητες διάδοσης των κυμάτων,
β. τις συχνότητες,
γ. τις μέγιστες τιμές της ταχύτητας ταλάντωσης
των μορίων.
1.46 Τα δύο αρμονικά κύματα της προηγούμενης
ερώτησης έχουν ίσα πλάτη. Να συγκρίνετε τις
μέγιστες τιμές της ταχύτητας ταλάντωσης των
μορίων των μέσων.
1.47 Τρία αρμονικά κύματα διαδίδονται σε τρεις
διαφορετικές ελαστικές χορδές. Οι εξισώσεις
των κυμάτων στο S.I. είναι:
y1 = 0,2  ημ2π  2t  0,1x 
y 2 = 0,1 ημ2π  4t  0,2x 
y3 = 0,1 ημ2π  t  x 
Να συγκρίνετε:
α. τα μέτρα των ταχυτήτων διάδοσης και
β. τις μέγιστες τιμές της ταχύτητας ταλάντωσης
των μορίων των μέσων.

Ο
1.48 Στο σχήμα φαίνεται το στιγμιότυπο ενός
αρμονικού κύματος τη στιγμή t1.
Να σημειώσετε πάνω στο στιγμιότυπο του

Μ κύματος, τα σημεία του ελαστικού μέσου που


τη στιγμή t1, έχουν ίδια ταχύτητα v με το
σημείο Ν.
ΣΗ
1.44 Δύο αρμονικά κύματα διαδίδονται στην ίδια
χορδή. Το 1ο έχει διπλάσια συχνότητα και το
μισό πλάτος σε σχέση με το δεύτερο. Να
υπολογίσετε τους λόγους:
ΡΟ

λ1 αmax,1
α. β.
λ2 αmax,2

1.45 Δύο αρμονικά κύματα διαδίδονται σε δύο

χορδές και στο σχήμα φαίν ονται τα
διαγράμματα φ=f(x) των κυμάτων αυτών, για
Ο

την ίδια χρονική στιγμή t΄.

Για τα δύο αυτά αρμονικά κύματα που δεν

έχουν αρχική φάση, να συγκρίνετε:
α. τις περιόδους,
β. τις ταχύτητες διάδοσης,
γ. τα μήκη κύματος.

48
48
Ο
ΡΟ
ΣΗ
Μ
Ο