Esnek boruların montajı

Esnek boruların hava aracı akışkan sistemine doğru ve hatalı montajı.

A şeklinde, esnek hortum uzunluğu yaklaşık olarak %5 ile %8 bağlantı noktaları arasındaki
mesafeden daha uzun olmalıdır.Sistem basınçlandırıldığı zaman, mevcut olan bu mesafe
borunun çapını genişletir ve boyunun uzamasını sağlayarak esnemesine izin verir.(sayfa 152
şekil 34)

B şeklinde, akış hatlarının keskin köşelerden korumak için kullanılan doğru tipteki dirsek
teçhizatını görülmektedir. C şeklinde, hava aracı hidrolik sistemine hareketli actuatorü
bağlamak için gerekli olan doğru yol görülmektedir.Burada kullanılan hortum yeterli
uzunlukta olmalı ve akcuatorun herhangi bir pozisyonunda katlanmamalıdır.

Şekil 34.Doğru ve yanlış montaj

Yakıt Hatları

Yakıt hatları sıcağa karşı dirençli hortumların kullanılması gereken yerlerde gerekli olan
paslanmaz çelikten imal edilmektedir.
Genel kurala göre kendi kendini kilitleyen bağlantılar(self locking line connections) bu yakıt
tankları içerisinde kullanılır.
Tel ile kilitleme bağlantıları(lock wiring) yakıt tankları dışında yer alan yakıt hatlarında
kullanılır.
Ancak, güvenlik gerekçeleri nedeniyle uygun bakım manuellerine bakılmalıdır.

Yakıt sistem bağlantıları

Belirli bir bağlantı tipi belirlemek için yakıt hortumunun sonları genişletilmelidir. Kullanılan
standart hortum çapı 2.5 inch genişliğinde olmalıdır ve bunlar genellikle hava aracı yakıt
sistemlerinde kullanılmaktadır. Çeşitli uçuş yükleri, sıcaklık değişimleri gibi etkenler
yüzünden esneklik gerektiren bağlantılarda, özel olarak dizayn edilmiş bağlantı elemanları
kullanılabilir.
Esnek bağlantılar

Aşağıda bu bağlantılardan ikisi açıklanmıştır.

Çizim A da borunun açısal ve eksenel hareketleri ile meydana gelebilecek belirli hizalama
hatasına sahip olan bağlantı gösterilmektedir.Contalar boruların üstünde kolayca kayabilsin
diye, boru sonları genişletilmiş ve yüzeyleri de düzgünleştirilerekprivision, ve cilalanmıştır.

Şekil 35.Esnek bağlantılar

Şekilde gösterilen split retainer,beads ı çevreler.Gövde üzerinde bulunan bağlantı somunu

sıkıldığı zaman, pul(gland washer) ve split retainer arasındaki o-ring sıkışır ve gövde ile
hortum arasındaki contaya şeklini vermek için genişler.

Çizim B de daha az esnekliğe sahip olan bağlantı gösterilmektedir, fakat bu bağlantı diğer
bağlantıdan farklı olarak sınırlı hizalama hatası ve harekete sahiptir.

İç ve dış bilezikler beraber sıkıldığı zaman bileziklere(split collar) bir basınç uygulanır, ve
kauçuk conta iç bilezik (iner sleeves) ile pipe beads arasındaki contayı şekillendirmek için
sıkıştırılır.

Gamah bağlantıları

Çoğunlukla yakıt hat bağlantılarında kullanılır.

Montaj yöntemleri
1.Yakıt hatlarını(borularını,hortumlarını) arada uygun mesafe kalana kadar ayarla.
2.Yakıt hatlarını,bilezikleri(yada kelepçeleri) desteklemesi için sık.
3.Kelepçe contayla tam temas edene kadar kenar üzerinde kelepçeyi kaydır.

Dikkat:
O-ring’in tam olarak boşluğa oturduğundan emin ol.
Kelepçeye uygulanan aşırı kuvvet o-ringe zarar verebilir.

4.Kelepçeyi yumuşak sallamalarla o-ring üzerinde kaydır.

5.Kelepçeyi ikinci conta üzerinde hareket ettir.
6.Somunları kelepçeye tam temas edene kadar kaydır.
7.Bağlama somunlarını kelepçe dişleri üzerinde döndür.
Not.
İlk döndürmeden sonra, bağlantı somununu kitleme eki(locking insert) üzerinde hareket eder.

8.Bağlama somunlarını kelepçe destek noktalarına kadar sıkılana kadar döndürmeye devam
et.
9. Bağlama elemanlarının, güvenlik delikleri açığa çıkmadan önce uygun bir şekilde
sıkıldığından emin ol.
10.Güvenlik deliklerinin yerlerini değiştirmemek için parçalar üzerine belirli değerlerin
ötesinde torklama ya da gevşetme.

Şekil 36.Gamah bağlantıları

Pnomatik ve hava sistem hortumları

Genel
Pnomatik ductlar(borular) asıl olarak havanın bir noktadan başka bir noktaya taşınması için
kullanılır.Ductlar farklı hava kaynaklarından farklı sistemlere hava taşırlar:

-Motor bleed havası(Yüksek ve alçak basınç kompresörlerinden)

-De-icing(buz önleme) sistemleri
-İklimlendirme sistemi
-Kabin basınçlandırılması
-Havalandırma
-Çevre hava

Ductlar aşağıdaki maddelerden yapılır:

-Paslanmaz çelik
-Titanyum
 -Büyük miktarda da alüminyumdan meydana gelir.
Ductlarda, hem duct montajını hem de bakımı kolaylaştırmak için bağlantı noktaları bulunur.

Bu bağlantı noktaları genellikle ductların her iki tarafına monte edilen kelepçe veya borular
ile desteklenir.

Kelepçeleri ve ductları beraber tutmak için farklı kelepçeler(clamps) ve bağlantı elemanları

kullanılır.

Özel kelepçeler ve bağlantılar gerektiren ductların montajında, parçaların taşınmasına dikkat

edilmelidir.

Hassas kelepçeler ve hassas yüzeyler (mating surfaces) üzerinde her zaman koruyucu
kullanılmalıdır.

ALÇAK BASINÇ BAĞLANTISI YÜKSEK BASINÇ BAĞLANTISI

Şekil 37. Basınç bağlantıları

“V”-Bant Kelepçeleri ve bağlantıları

Genel

Bu kelepçeler motor hava sistemlerinde, basınçlandırmada ve iklimlendirme sistemlerinde

kullanılan yüksek sıcaklık ve yüksek basınç bağlantılarıdır.Bu yapılar paslanmaz çelikden,
inconelden veya titanyumdan yapılabilir.

Her bağlantı çoğunlukla duct bölgesinin sonlarına doğru kaynak yapılan iki hassas metal
kenardan ve tek metal kelepçeden meydana gelir.

Bazı bağlantılar da conta kullanılmadan metal-metal olarak sızdırmazlık sağlanır. Bu

bağlantılar belirlenmiş sızıntı oranını etkilemeden sökülebilir ve tekrar takılabilir. Diğer
bağlantılar de metal contalar kullanılabilir. Alçak basınç bağlantılarında o-ring kullanabilir.
Not
V-bant kelepçeleri jeneratörü dişli kutusuna ve sıkma plakasını (blanking plate) unused
blowera bağlanabilir.

Montaj ve Söküm

V-kelepçesini takmadan önce, kelepçenin cıvatası uygun sürtünme şiddeti ve hareket

serbestliği açısından kontrol edilmelidir. Böylece eğer somun hasarlıysa cıvatayla birlikte
atılabilir. Bakınız AMM.

Eğer kelepçe cıvatası rahat bir şekilde dönmüyorsa, uygun bir sıvı içerisinde ıslatılabilir. Eğer
hala dönmede problem varsa bu sefer parça tamir için atölyeye gönderilmelidir. Kelepçe
monte yada tekrar hareket ettirilmeden önce, cıvatanın dişleri yağlanmalıdır.

Kilitleme kolunun(tang) uygun bir şekilde kilitlenme pozisyonuna geldiğinden emin ol.

İki cıvata ve arıza emniyeti linkleri kullanılarak V kelepçesini takarken, somunların

güvenliğini sağlamak için linkler uygun bir şekilde pozisyonlaştırılmalıdır.

Her bir kelepçe cıvatalarınıiçin zıplama olmaması sırayla sık ve her bir cıvatanın uzunluğunu
da sıkarken kontrol et.Her bir cıvatayı istenilen tork değerine kadar küçük tork değerleriyle
sıkmaya devam et.Kelepçe çevresi sıkma işlemi süresince sık sık atar böylece sıkma işlemi
kolaylaşır.

Kilitleme kollarını içeren kelepçeleri sökerken, cıvata dişeri en az 1 inch görünene kadar
gevşet.Yavaşça kelepçeyi kasarak aç.Sonra cıvataların dişlerini temizle ve kelepçeyi çıkar.

“V” Bant kelepçesi ve Bağlantı kelepçeleri

Şekil.V bant kelepçesi

Helezonik Dişli Hortum Kelepçe

Düşük basınçlı hava taşıyan geniş çaplı bağlantılar, borunun sonlarına doğru bulunan
kauçuklarla bağlanır ve cıvata tip kelepçelere tutturulur..

Borunun sonları bilye şeklinde yapılmalıdır(beaded).Hortum bu bilye şeklinde yapıyı

geçtikten sonra,boru kelepçeleri borunun sonu ile bilye şekli arasında merkezlenir.Kelepçe
parmak sıkıcı ile sıkılmalı ve kerpeten ile bir veya bir buçuk kadar tam döndürülmelidir.

Boru kelepçelerini çok fazla sıkmak soğuk akışa(cold flow) neden olacaktır. Bu durum
kauçuğun çok fazla sıkılmasıyla ortaya çıkar ve buda esnekliğin bozulmasının yanı sıra
sızdırmazlık kalitesini zayıflatır.

Şekil 39.Boru kelepçe montajı

Janitrol T Cıvata(Bolt) kelepçe

Genişlemiş kelepçeyi yüzey(mating yüzey) üzerinde kaydır ve T cıvata kelepçesini silindir

yapının içerisine sok.

Somunu uygun bir tork aleti kullanarak belirlenmiş değere kadar sık.
Şekil 40.T cıvata bağlantı