GEMİ FORM DİZAYNI

Tekne form dizaynında, gemi tipi, işletim şartları (gemiden beklenen görevler), ekonomiklik,
hız, çalışma bölgesi (açık deniz, buzul ortamlar) ve hidrodinamik performans başlıca
belirleyici unsurlardır.
Gemi baş formu: Teknenin direnç karakteristiklerinde belirleyicidir. Narin/dolgun, U veya V
kesit, yumrubaş(lı/sız), baş pervane(li/siz) gibi durumlar baş geometriye yansır. Romorkör,
askeri gemiler, buz sınıfı gibi özel gemiler de farklı baş formlarını gerektirir.

a b c d e

f f g g

h i j k

a) baş iticiler bulunan bir formu e) yolcu gemisi i) hava akım davranışı
c) tipik yumrubaşlı bir form f) yeni nesil Ulstein X-Bow j) baş form optimizasyınu deney
c) fırkateyn baş formu, sonar ve yumrubaş) g) AXE baş k) trimaran
d) yumrubaşlı bir uçak gemisi h) akım davranışı

Her ne kadar (akışkanlar mekaniği bilim dalını ilgilendiren) deniz araçlarının deniz ortamında
karşılaştıkları olaylar ve bu olayların uygun yaklaşımla hesaplanarak performans anlamında
belirlenmesi konusunda mevcut teorik alt yapı çok fazla değişmese de, Bilgisayarla
hesaplama imkanlarının hızlı gelişmesine paralel olarak sayısal (nümerik) çözümler ve aynı
zamanda (yapay zeka yöntemleri, genetik algoritmalar gibi) optimizasyon çalışmalarının
gelişmesi ile birlikte Benzetim Tabanlı Tasarım (Simulation Based Design) uygulamalarının
gittikçe yaygınlaştığını görmekteyiz.
İlgili web sayfaları: 1) www.friendship-systems.com/company/papers.php
2) http://www.naval-technology.com
(http://www.navatekltd.com/papers/liftingbodytechfortsd.pdf)
3) Nigel Gee and Associates (Hızlı tekneler, Pentamaran tasarımı)
CFD : Computational Fluid Dynamics (Hesaplamalı Akışkanlar Mekaniği). Bilgisayar
benzetimi/simulasyonu ile direnç, sevk, mukavemet, gemi hareketleri gibi çözümler.

Dalga yüksekliği – En büyük

Dalga yüksekliği – En küçük

Tekne

Dalga direnci %40 azalmış,

Toplam Direnç %16 azalmış.
 ITTC (International Towing Tank Conference)
Uluslararası Çekme Tankı Konferansı kuruluşuna
deney tankı olan tüm ülkeler üyedir. ITTC hem
tank deneyi (deney havuzu) ve hem de CFD
çalışmalarını değerlendirmekte ve komite raporları
halinde yayınlamaktadır. Örneğin: Manevra
Komitesi.

http://ittc.sname.org/ (Raporları indirebilirsiniz)

Hidrodinamik Performans Ölçütleri

Tekneden hangi performansları beklemekteyiz?

Ölçütler: Açıklamalar
Direnç Dalga direnci, sürtünme direnci, dalgalarda direnç
Sevk Pervane veya su jeti, tasarım özellikleri,
kapasitesi, sayısı, hacim, ağırlığı, konumu
Denizcilik Gemi hareketlerinin genlik, hız ve ivme değerleri,
Dövünme (Slamming), Güverte ıslanması, pervanenin
su yüzeyine çıkması.
Mukavemet Sakin suda ve özellikle dalga yükleri nedeni ile dinamik
haldeki zorlamalar.
Manevra Dönme yarıçapı, kendi imkanları ile liman ve
rıhtımlarda manevra yapabilme.
Stabilite Sakin suda statik ve dalgalı ortamda dinamik stabilite
davranışı, devrilmeye karşı stabilite seviyesi ve yaralı
halde stabilite.

Hidrodinamik özellikler aşağıdaki değerleri yakından ilgilendirmektedir:

Uzun seyir yarıçapı Yakıt depo ağırlığı/hacmi, deplasmanı etkiler.
Hız Seyir yarıçapını etkiler, Yakıt sarfiyatı artar (direnç
artar)
Tekneye gelen zorlamalar artar (gemi hareketleri)
Denizcilik kötüleşir.
Yük kapasitesi DWT, Deplasmanı artırır, hızı azaltır, beklenen hızı
korumak için makina gücü artırılır, makine ağırlığı artar.

Not. (Seyir yarıçapı : sığa, menzil, range, endurance [zaman, gün gibi])

Direnç
Direnç karakteristiğinin dizaynın her aşamasında belilenmesi bklenir. Kavram dizayn
aşamasında (ana boyut ve kapasitelerin belirlendiği aşama) yaklaşık yöntemler
kullanılır. Ön dizayn aşamasında tekne formu oluşturulduğundan daha kapsamlı
hesaplama yapma imkanı vardır. Örneğin CFD temelli yöntemler, tank testleri.
Kavram dizayn amaçlı bir çok yaklaşık yöntem gemi tipine göre yaklaşık direnç-hız
diyagramı verebilmektedir. Örneğin; Seri-60 metodu, Guldhammer, Holtrop-Mennen,
kayıcı teknelerde Savitsky. ( Ayrıntı için bkz: direnc_sevk_sunum.pdf)

1
Toplam direnç : RT =  V 2 S CT PB=PMAK= RT V/ : Genel sevk verimi.
2
Toplam direnç sürtünme (F:Frictional) ve artık direncin (R:Residual) toplamıdır.
1 1
RT = RF + RR =  V 2 S CF +  V 2 S CR CF= (ITTC’1957) verilmiştir.
2 2
CT  CF  CR
S: Islak yüzey alanı.
Örneğin uçak kanadı/pervane kanadı profilinin kaldırma kuvveti:
1
RL=  V 2 S CL S: Kanat yüzey alanı. (NACA Profilleri)
2
RT= 105 kN, Vs=10 kn ise PE= RT V = 105 * 10 *0.51444 = 525 kW PB=Pmakina =?
Burada genel sevk verimini bilmemiz lazım. Yaklaşık %50 alalım. P B= PE/0.50=1,050
kW.
1,050 kW sakin suda Vs hızındaki toplam dirence karşı gelen makina gücü olsa da
ana makinanın gerçek gücü; dalgalardan dolayı ilave direnç ve karina altı
kirliklik/pürüzlülükden dolayı belirli pay alınarak artırılır. Deniz + pürüzlülük payı
(marjin), söz gelimi %20.
Diğer taraftan Vservis hızı Ana Makina Maksimum Sürekli Gücünün (MCR) %85’inde
sağlanmaktadır.

Holtrop-Mennen metodu: holtrop.exe programı yardımıyla alıştırma çalışmaları yapın.

Yumrubaş en
kesit alanı Yumrubaş hacim Su hattı giriş açısı (E)
merkezi (centroid)

Posta 19 CL
Ayna kıç sualtı alanı.