You are on page 1of 24

PROSLOGION

PROSLOGION
t PROEMIO
t PROOEMIÜM

Luego que, incitado por las peticiones de algunos herma-


T l ' ( > s l ( | i i a , m opusculum quoddain velut exemplum meditandi
. I r raí ¡une fidei, cogentibus me precibus quorumdam fra-
nos, publiqué cierto opúsculo ( 1 ) como un ejemplo de me-
ditación sobre la razón de la fe, redactado a la manera de
* I r u i n , ¡u persona alieujus tacite secum ratiocinando quse alguien que investigara lo que 110 sabe mediante un tácito
nr.;r¡;il, in vestigantis, eclidi, considerans illud esse mnltoruní argüir consigo mismo, como considerara que el dicho opúscu-
a l c n a l ionc contextum argumentorum, cepi mecum quas- lo estaba formado por el encadenamiento de nxrmerosos ar-
HTI', ,s¡ forte posset iiivoniri unum argumentum, r<uod nullo gumentos, comencé a indagar si acaso fuera posible encon-
trar un argumento que de ningún otro más que de sí mismo
;i I ¡o ad se probandom quam se solo indigeret, et solum ad precisara para probarse y que bastara él solo para demostrar
astruendum, quia Deus veré est, et quia est summum bo- que Dios existe de veras y que es el sumo bien que de ningún •
n ii ni m i l l o alio indigens et quo omnia indigent ut sint et otro necesita y del cual todos necesitan para su existencia
ii I, benc sint, el qufficumque de divina eredimus substancia, y bienestar, y cuanto creemos de la substancia divina.
sufficeret. Como dirigiera en este sentido a menudo y con gran celo
mi pensar y a las veces me pareciera que ya podía a l e a n / a r
Ad quod cuín sfepe studioseque cogitationem converterem. mi objeto, y a las veces éste se esquivara por completo de
utque aliquando mihi videretur jam posse eapi quod quaare- la penetración de mi espíritu, desesperado de lograrlo, quise
bam, aliquando mentís aeiem omnino fugeret, tándem des- finalmente abandonar toda búsqueda por creer que se tr¡i
pcrans volui eessare vglut ab inquisitione rei quam invenirí taba de algo imposible de encontrar.
esset impossibile. Pero como quisiera apartar completamente de mí ese pen-
samiento, para que no me impidiera, ocupando inútilmente
Kcicl cum cogitationem illam, ne mentem meam frustra mi espíritu, atender a otros en los cuales me fuera posible
occupando ab alus in quibus proficere possem impediret, hacer progresos, precisamente entonces, fue cuando más y
[ i c n i l u s a me vellem excludere, tune magis ac magis nolenti más comenzó a perseguirme con una a modo de importunidad
et defendenti se cepit cum importunitate quadam ingerere. pese a mi resistencia y oposición.
Curn igitur quadam die vehementer ejus importunitati Cierto día, pues, en que me había fatigado en rechazar
resistendo fatigarer, in ipso cogitationum conflictu eic se con vehemencia esta idea impertinente, en medio del con-
flicto de.mis pensamientos se me presentó de tal manera
obtulit quod desperaveram, ut studiose cogitationem am- aquello que había desesperado de encontrar, que al punto
plecterer, quam sollicitus repellebam. abracé celosamente la idea que venía resistiendo con tanto
.ZBstimans igitur, quod me gauclebam invenisse, si scriptum empeño.
esset alicui Icgenti placiturum, de hoc ipso et quibusdarn
(i) Monnlogion,
alus, sub persona eonantis erigere mentem suam ad contem-
— 18 — — 19 —

plandum Deum et qucerentis intelligere quod eredit, subdi- Pensé entonces que si estuviera escrito lo que yo me re-
gocijaba de haber encontrado, podría satisfacer a algún
tum scripsi opusculum. Et quoniam nee istud, nee illud lector, y escribí por lo tanto el siguiente opúsculo, en forma
cujus supra memini, dignum libri nomine aut cui auctoris de alguien que intentara elevar su espíritu a la contempla-
prEeponeretur nomen judicabam, nee tamen eadem sine ción de Dios y buscara comprender lo que cree. Y como
aliquo titulo, quo aliquem in cujus manus venirent quo- consideraba que ni ésta ni aquella obrita que mencioné fue-
dammodo ad se legendum invitarent, dimittenda putabam, ran dignas del nombre de libro ni de llevar el del autor,
pero que tampoco podían publicarse sin algún título con el
unicuique dedi titulum, ut prius Exemplum meditandi de cual, en cierto modo, invitaran a la lectura a aquél en cuyas
ratione fidei, et sequens Fides quarens intellectuin dice- manos cayeran, le di un título a cada una: a la primera
retur. Ejemplo de meditación sobre la razón de la fe, y a la segun-
Sed cum jam a pluribus cum Ms titulis utrumque trans- da, La fe en busca del entendimiento.
eriptum esset, coegerunt me plures, et máxime Reverendus Pero cuando ya mucha gente había copiado uno y otro
con estos títulos, numerosas personas-, y sobre todo Hugo,
Arcliiepiscopus Lugdunensisi, Hugo nomine, fungens in el reverendo arzobispo de Lyon, legado papal en Galia
Gallia legatione apostólica, qui mihi hoc ex apostólica pra- —quien me lo ordenó con su autoridad apostólica—, me
cepit auctoritate, ut nomen meum illis prsascriberem. Quod forzaron a ponerles mi nombre de autor. Y para hacerlo de
ut aptius fieret, illud quidem Monologion, id est, Solilo- un modo más conveniente llamé a aquél Monologion, esto es,
quium, istud "vero Proslogion, id est, Alloquium nominavi. Soliloquio, y a éste Proslogion, esto es, Alocución.
-
*
f.

CAPOT I CAPÍTULO I

Eia nunc bomuneio, fuge paululum occupationes tuas, ¡Y ahora, oh mísero mortal, deja por un instante tas
íibswmde te modicum a tumnltuosis eogitationibus tuis. Ab- ocupaciones, apártate un poco de tus tumultuosos pensa-
jicc ruine onerosas curas, postpone laboriosas distensiones mientos ; haz a un lado los onerosos cuidados, los laboriosos
afanes que te solicitan. Vuélvete un poquito hacia Dios y re-
I.U.-IH. Vaca aliquantulnrn Deo, et requiesce aliquantulum iii posa un momento en Él. Entra en el aposento de tu alma, ex-
eo. Inlra in cubiculum mentís tua;, exelude omnia préster cluye todo, excepto Dios y lo que te ayude a buscarlo y,
Deum et quse te juvent ad quserenduin eum, et clauso ostio luego de cerrar la entrada, búscalo!
quaíre eum. Di ahora, oh mi corazón todo entero, di ahora a. Dios:
Dic nunc, totum cor meum, dic mine Deo : Qusero vultum Busco tu rostro, tu rostro, oh Señor, quiero encontrar (*).
Y ahora tú, oh mi Señor, Dios mío, haz ver a mi corazón
tuum, vultum tuum, Domine, requiro. Eia nunc ergo, tu dónde y cíe qué modo haya de buscarte, dónde y de qué
Domine Deus meus, doce cor meum, ubi et quoinodo te quse- modo te encuentre. Si no estás aquí, Señor, ¿ dónde buscaré
rat, ubi et quoinodo te inveniat. Domine, si hic non es, ubi te al ausente? Mas si estás en todas partes, ¿por qué no te veo
quícram absentem ? Si autem ubique es, cur non video te prse- presente? Pero sin duda habitas una luz inaccesible. ¿Y dón-
sentem ? Sed terte habitas lucem inaceessibilem. Et ubi est de está esa luz inaccesible, o de qué modo podré llegar a
ella? ¿Quién me conducirá y me introducirá en ella, para
lux inaccessibilis, aut quomodo aecedam ad lucem inaecessi- que allí te vea? Y luego, por qué signos, bajo qué aspecto
bilem? Aut quis me ducet et inducet in illam, ut videam te in te buscaré? Nunca te vi, oh Señor, Dios mío, no conozco
illa? Deinde, quibus signis, qua faeie te quagram? Numquam tu faz. ¿Qué hará, oh altísimo Señor, que hará este deste-
te vi di, Domine D'eus meus, non novi faeiem tuam. Quid ía- rrado que tan lejos de ti se halla? ¿Qué hará tu siervo, an-
•<•<* ciet, altissime Domine, quid faciet iste tuus longinquus exul? gustiado por tu amor y arrojado a tanta distancia de tu
faz? Ansia verte y tu faz está demasiado lejos de él. Desea
Quid faciet servus tuus anxius amore tui, et longe projectus acercarse a ti, y tu morada es inaccesible. Quiere encontrar-
a faeie tua ? Anhelat videre te, et nimis abest illi f acies tua. te, y no sabe tu lugar. Pretende buscarte, e ignora tu rostro.
Accederé ad te desiderat, et inaccessibilis est habitatio tua. Oh Señor, eres mi Dios y mi Señor, y nunca te vi. Tvt me
Invenire te cupit, et nescit locum tuum. Quserere te affectat, has creado y reparado y me has dado todos mis bienes, y
et ignorat vultum tuum. Domine, Deus meus es et Dominus aún no te conozco. Y finalmente, he sido hecho para verte
meus es, et namquam te vidi. Tu me fecisti et refecisti et y todavía no he hecho aquello por lo que fui creado. ¡ Oh
desdichado sino el del hombre, que perdió aquello para lo
omnia mea bona tu mihi contulisti, et nondum novi te. De- que fue creado! ¡ Oh cruel y dura caída ! ¡ Ay de mí! ¿ Qué
nique, ad te videndum factus sum, et nondum feci propter perdió y qué encontró? ¿Qué se fue y qué quedó? Perdió
quod factus sum. O misera sors hominis, eum hoc perdidit ad la bienaventuranza para la cual fue creado y encontró la
quod factus est. O duras et dirus casus ule! Heu! quid miseria para la cual no fue creado. Se alejó de él aquello sin
perdidit, et quid invenit? Quid abscessit, et quid remansit! (i) Salmo, XXVI, 8.
— 22 —
Perdidit beatitudinem ad quam factus est, et invenit rnise- lo cual es infeliz y permaneció lo que de sí no es sino mi-
riam propter quarn factus non est. Abscessit sine quo serable. Comía el hombre entonces el pan de los ángeles, del
infelix est, et remansit quod per se non nisi miserum est. cual está ahora hambriento: come hoy el pan de los dolores,
Mandueabat tune homo panem Angelorum, quem nunc que entonces ignoraba. ¡ Ah, duelo común de los hombres,
llanto universal de los hijos de Adán! Él eructaba de sacie-
esurit; manducat nunc panera dolorum, quem tune nescie- dad, nosotros suspiramos de hambre; él tenía abundancia,
bat. Heu, publicus luctus hominum, universalis planctus nosotros mendigamos. Él poseía en la felicidad, y misera-
filiorum Adas! Ule ructabat saturitate, nos suspiramus esu- blemente la abandonó; nosotros estamos necesitados en la
rie. Ule abundabat, nos mendicamus. lile feliciter tenebat et desgracia, y angustiosamente sentimos la falta, pero ¡ ay de
misere deseruit, nos infeliciter egemus et miserabiliter desi- nosotros! continuamos desprovistos. ¿ Por qué no nos con-
servó —cuando tan fácilmente hubiera podido hacerlo— ese
deramus, et heu vaeui remanemus. Cur non nobis custodivit, bien del que con tanto dolor íbamos a carecer ? ¿ Por qué nos •
cum facile posset, quo tam graviter careremus ? Quare sic oscureció la luz y nos rodeó con tinieblas? ¿Para qué nos
uobis obscuravit lucem et obduxit nos tenebris? Ut quid arrebató la vida y nos infligió la muerte? ¿De dónde hemos
nobis abstulit vitara et inflixit mortem? JErumnosi, unde sido, infelices, expulsados? ¿A dónde se nos ha llevado?.¿De
sumus expulsi? quo sumus impulsi? unde prascipitati ? dónde se nos precipitó? ¿A dónde se nos sepulta? De la
patria, al exilio; de la visión de Dios, a nuestra ceguera;
quo obruti? A patria in exilium, a visione Dei iii csecitatetu del goce de 1a inmortalidad a la amargura y el horror de
nostram, a jucunditate immortalitatis in amaritudinem et la muerte. ¡ Oh mudanza desdichada, de tan grande bien a
horrorem mortis. Misera mutatio de quanto bono in quan- tan grande mal! Grave es el daño, grave el dolor, todo es
tum malum! Grave damnum, gravis dolor, grave totum. grave. Pero, ay, infeliz de mí, uno de los tantos infelices
Sed heu me miserum, unum de aliis miseris filiis Bv£e, hijos de Eva, alejados de Dios, ¿qué intenté hacer? ¿Qué
hice? ¿A dónde me dirigía? ¿A dónde llegué? ¿A qué aspi-
elongatis a Deo, quid incepi? quid effeci? quo tendebam? raba? ¿Por qué suspiro? Buscaba el bien, y aquí está la
quo deveni? ad quid aspiraban!, in quo suspiro? Qusesivi confusión: tendía a Dios, y tropecé conmigo mismo. Bus-
bona, et ecce turbatio, tendebam in Deum, et offendi in caba el descanso en mi soledad, y encontré la tribulación y
meipsum. Réquiem quaerebaní in secreto meo, et tribula- el dolor en el fondo de mí mismo. Del gozo de mi alma ve-
tionem et dolorem inveni in intimie meis. Volebam ridere níame deseo de reír y el gemido de mi corazón me obligaba
a rugir. Yo esperaba la alegría, y he aquí de donde se mul-
a gaudio mentís mesa, et cogor rugiré a gemitu eordia mei. tiplican los suspiros.
Sperabatur Isetitia, et ecce unde densentur suspiria.
T tú, oh Señor, ¿hasta cuándo? ¿Hasta cuándo, Señor,
Bt o tu, Domine, usquequo? Usquequo, Domine, oblivis- nos olvidarás? ¿Hasta cuándo apartarás tu faz de nosotros?
¿Cuándo mirarás hacia nosotros y nos escucharás? ¿Cuándo
ceris nos? Usquequo avertis faciem tuam a nobis? Quando iluminarás nuestros ojos y nos mostrarás tu faz? ¿Cuándo
respicies et exaudies nos? Quando illuminabis oculos nostros. te restituirás a nosotros? Vuelve los ojos a nosotros, Señor,
et ostendes nobis faciem tuam? Quando restitues te nobis? escúchanos, ilumínanos, muéstrate a nosotros. Restituyete a
Réspice, Domine, exaudi, illumina nos, ostende nobis nosotros para que seamos bienaventurados, pues sin ti tan
teipsum. Restitue te nobis, ut bene sit nobis, sine quo desdichados somos. Ten compasión de nuestros afanes y de
nuestros esfuerzos hacia ti, pues que nada podemos sin tu
tam male est nobis. Miserare labores et conatus nostros ad ayuda. Tú nos llamas: ayúdanos. Te suplico, Señor, haz que
24 — 25 —

te, qui nihil valemus sine te. Invitas nos, adjuva nos. no desespere suspirando, sino que respire esperando. Te su-
Obsecro, Domine, ne desperen! suspirando, sed respirem plico, Señor, mi corazón está amargado por su desolación,
sperando. Obsecro, Domine, amaricatum est cor meum sua endúlzalo con tu consolación. Te suplico, Señor: hambriento
he comenzado a buscarte, que no me aleje de ti ayuno; fa-
desolatione, indulcora illud tua consolatione. Obsecro, Do- mélico he llegado a ti, que no me vuelva sin haber comido.
mine, esuriens cepi quaarere te, ne desinam jejunus de te; Pobre, lie venido hacia el rico; miserable, hacia el miseri-
famélicas accessi, ne recedam impastas. Panper veni ad cordioso : que no regrese con las manos vacías y desdeñado.
divitem, miser ad misericordem, ne redeam vacuus et con- Y si antes de comer suspiro, haz al menos que tras los sus-
tcmptus. Et si antequam comedam suspiro, da vel post piros me alimente.
Señor, si estoy encorvado no puedo mirar sino hacia aba-
suspiria quod comedam. jo : levántame, para que pueda dirigirme hacia arriba. Mis
Domine, incurvatus non possum nisi deorsnm aspicere; iniquidades han pasado el nivel de mi cabeza, me rodean
erige me, nt possdm sursmn intendere. Iniquitates meas su- y me agobian, como una pesada carga. Líbrame, descárgame
pergressfe sunt caput meum, obvolvunt me et sicut onus de ese peso, para que el pozo de ellas no abra su boca sobre
grave gravant me. Evolve me, exonera me, ne urgeat puteus mí. Séame permitido ver tu luz, aunque sea de lejos, aunque
sea del fondo del abismo. Enséñame a buscarte y muéstrate
earum os suum super me; liceat mihi suspicere lucem tuam al que te busca, porque no puedo ni buscarte, a no ser que
vel de longe vel de profundo. Doce me quEerere te, et me lo enseñes, ni encontrarte, a no ser que te muestres a mí.
ostende te queerenti, quia nec quícrere te possum, nisi tu Que te busque deseándote, que te desee buscándote, que te
doceas, nec invenire, nisi te ostendas. Quseram te deside- encuentre amándote, que te ame encontrándote.
rando, desiderem quserendo, inveniam amando, amem Confieso, Señor, y te doy las gracias por haber creado en
mí esta imagen tuya para que, recordándote, piense cu ti
invenieiido. y te ame. Pero a tal punto está borrada por la atrición de
Fateor, Domine, et gratias ago, quia creasti in me hanc los vicios, a tal punto está ofuscada por el humo de los pe-
imaginem tuam, ut tui memor, te cogitem, te amem; sed sic cados, que no puede hacer aquello para lo cual fue creada
est abolita attritione vitiorum, sic est obfuscata fumo pecca- a no ser que la renueves y reformes.
Yo no intento, Señor, penetrar tu profundidad porque de
torum, ut non possit faceré ad quod facta est, nisi tu ningún modo comparo a ella mi inteligencia, pero deseo
renoves et reform.es eam. entrever tu verdad, que mi corazón cree y ama. Y yo no
Non tentó, Domine, penetrare altitudinem tuam, quia busco entender para creer, pero creo para poder compren-
millatenus comparo illi intellectum meum; sed desidero der. Pues también creo esto, que no podría comprender si
aliquatenus intelligere veritatem tuam, quam credit et amat no creyera.
cor meum. Ñeque enim quiero intelligere, ut credam; sed
credo, ut intelligam. Nam et hoc credo, quia nisi credidero,
non intelligam.
*í , ' .
' '"'

CAPUT II CAPÍTULO II

Quod veré sit Deus. Que Dios existe de verdad.

Brgo, Domine, qui das fidei intellectum, da inihi ut, Por lo tanto, Señor, tú que das el entendimiento a la fe,
concédeme el comprender, en cuanto lo creas de provecho,
quantum seis expediré, intelligam quia es sicut credimus, que tú existes, como creemos, y eres eso que creemos. Y en
et hoc es, quod credimus. Bt quidem credimus te esse ali- verdad creemos que tú eres un ente tal, que nada mayor
quid quo nihil majus cogitari possit. An ergo non est ali- ¿ O es que una naturaleza asi no ha ríe
qua talis natura, quia dixü insipiens in carde suo, non est Jyo el necio en su corazón: No hay .
Deus? Sed certe ipse Ídem insipiens, cura audit hoc ipsum Pero ciertamente el necio mismo, cuando oye esto mismo quf
yo digo : "un ente tal, que nada mayor puede ser concebido,"
quod dico aliquid quo nihil majus cogitari potest, intelli- entiende lo que escucha y eso que entiende está en su inte-
git quod audit, et quod intelligit in intellectu ejus est, ligencia, aun cuando no entienda que eso existe. Puesto que
etiam si non intelligat illud esse. Áliud enim est rem esse tener una cosa en la inteligencia es muy distinto que enten-
¡n intellectu, aliud intelligere rem esse. Nam cum pictor der que esa cosa existe. Ya que cuando el pintor piensa de
prscogitat quse facturas est, habet quidem in intellectu, antemano en lo que pintará, lo tiene ciertamente en su inte-
ligencia, pero no piensa que existe lo que aún no ha hecho.
sed nondum intelligit esse quod nondum fecit. Cura vero Mas cuando ya lo pintó, no sólo lo tiene en su inteligencia
jam pinxit, et habet in intellectu, et intelligit esse quod sino que también entiende que existe lo que ya hizo. Luego,
jam fecit. Convincitur ergo etiam insipiens esse vel in pues, hasta el necio mismo debe convenir que en la inteli-
intellectu aliquid quo nihil majus cogitari potest, quia hoc gencia hay "un ente tal, que nada mayor puede concebirse",
cum audit intelligit, et quidquid intelligitur in intellectu porque cuando oye esto, lo entiende, y todo lo que se entien-
de está en la inteligencia. Pero en verdad ese ente de tal
est. Bt certe id quo majus cogitari nequit, non potest esee magnitud que nada mayor puede concebirse, no puede estar
in solo intellectu. Si enim vel in solo intellectu est, potest en la sola inteligencia. En efecto: si está en la sola inteli-
cogitari esse et in re, quod majus est. Si ergo id quo majus gencia, puede pensarse que está también en la realidad, lo
cogitari non potest est in solo intellectu, idipsum quo majus que es mayor. Por lo tanto, si ese ente tal que nada mayor
cogitari non potest est quo majus cogitari potest; sed certe puede concebirse está en la sola inteligencia, esto mismo que
nada mayor puede ser concebido es tal, que algo mayor que
hoc esse non potest. Existit ergo procul dubio aliquid, quo él puede ser concebido, pero ello es imposible. En conse-"j
majus eogitari non valet, et in intellectu et in re. cuencia, tanto en la inteligencia como en la realidad, existe,/
a no dudarlo, un ente tal que nada mayor puede ser/
concebido.

(i) Salmo, XIII, 1.


i CAPÜT III
Quod non possit cogitan non esse.

Qnod etique sic veré est, ut nec eogitari possit non esse.
N.-ini potest eogitari aliquid esse, quod non possit eogitari
nuil esse, quod majus est quam quod non esse eogitari
polr.st. Quare, si id quo rnajus iiequit eogitari potest cogi-
I n r i non esse, idipsum quo majus eogitari nequit non est
id quo majus eogitari nequit, quod convenire non potest.
Sic, ergo veré est aliquid quo majus cogitar! non potest,
ut nec eogitari possit non esse. Et lioc es tu, Domine Deus
noster. Sic ergo veré es, Domine Deus meus, ut nee eogitari
possis non esse; et mérito. Si enim aliqua mens posset cogi-
tare aliquid melius te, ascenderet creatura super creatorem,
et judicaret de creatore; quod valde est absurdum. Bt qui-
dem, quidquid est aliud prster te solum, potest eogitari
non esse. Solus igitur verissime omnium, et ideo máxime
omnium liabes esae, quia quidquid aliud est non sic est
CAPÍTULO III

Que no puede pensarse que Dios no existe.

Y a tal punto existe verdaderamente, que ni siquiera


puede pensar que no existe. Pues puede pensarse que existe
algo que 110 podría pensarse que no existe, lo que es más
grande que lo que puede pensars-e que no existe. Por lo cual,
si puede pensarse que no existe ese ente tal que nada mayor
puede ser concebido, este mismo ente que nada mayor puede
concebirse no es algo que nada mayor pueda concebirse; lo
cual es imposible. Y en consecuencia, a tal punto existe real-
mente un ser de tal magnitud que nada mayor puede ser
concebido, que ni siquiera pueda pensarse que él no exista
Y éste eres tú, Señor, Dios nuestro. Y tan de veras existesj
Señor Dios mío, que ni siquiera puede pensarse que no exis-j
tes; y con mucha razón. En efecto, si cualquier espírituj
pudiera concebir algo mejor que tú, la criatura ascendería
sobre el Creador y juzgaría a su Creador, lo que es comple-
tamente absurdo. Y en verdad, todo lo otro, excepto tú,
puede pensarse como no existente. Tú solo posees el ser.jdaL
modo más verdadero y. por consiguiente, enmás alto gradp_
veré, et idcirco minus habet esse. Cur itaque dixit insipiens "qu5~T(TSosT6s' résíantes, porque cualquier offlTcosa"q:uT existe
in carde suo: non est Deus, cum tam in promptu sit ratio- "nTTe'sfan de veras y por lo tanto tiene un ser menor. ¿Por
qué entonces dijo el necio en su corazón: no hay Dios, cuan-
nali mentí te máxime omnium esse? cur, nisi quia stultus do está al alcance de la mente racional que tú existes más
et insipiens ? que todos los otros? ¿por qué, a no ser porque es tonto y
necio?
OAPUT IV
CAPITULO IV

Quomodo insipiens dixit in carde suo quod cogitan Cómo el necio dijo en su corazón lo que no puede pensarse.
non potest,
¿Pero cómo dijo en su corazón lo que no pudo pensar, o
cómo no pudo pensar lo que dijo en su corazón, toda vez
Verum quomodo dixit in corde suo quod cogitare non que decir en el corazón y pensar sean una misma cosa? Y si
potuit, aut quomodo cogitare non potuit quod dixit in cor- verdaderamente, mejor dicho, porque verdaderamente, por
de, cum ídem sit dicere in eorde et cogitare? Quod si veré, una parte lo pensó, puesto que lo dijo en su corazón, y por
immo quia veré, et cogitavit, quia dixit in corde, et non otra parte, no lo dijo en su corazón, porque no pudo pensar-
dixit in corde, quia cogitare non potuit, non uno tantum lo, no sólo de una manera se dice algo en el corazón o se pien-
sa. En efecto, se piensa la cosa de un" modo distinto cuando
modo dicitur aliquid in corde vel cogitatur. Aliter enim se piensa la palabra que la significa que cuando se comprenda
cogitatur res cum vox eam significans cogitatur, aliter cum aquello mismo que la cosa es. Y por lo tanto, de aquel pri-
iclipsum quod res est intelligitur. Illo itaque modo potest mer modo puede pensarse que Dios no existe, pero de esta
cogitan Deus non esse, isto vero minime. Nullus quippe segunda manera no se puede en absoluto. Pues nadie que
intelligens id quod Deus est, potest cogitare quia Deus non entienda lo que es Dios puede pensar que Dios no existe,
aunque diga estas palabras en su corazón ya sea sin ningún
est. licet hfBc verba dicat in corde aut sine ulla aut cum
significado, ya sea con algún significado extraño. Dios- es,
aliqua extranea significatione. Deus enim est id quo majus en efecto, cosa tal._que nada may_or puede concebirse. Quien
eogitari non potest. Quod qui bene intelligit, utique intel- entiende bien esto, entieñdlTen verdad que Él es de tal na-
ligit idipsum sic esse ut nec cogitatione queat non esse. turaleza que ni siquiera en el pensamiento puede no existir.
Qui ergo intelligit sic esse Deum, nequit eum non esse En consecuencia, quien entiende que Dios es así, no puede
cogitare. pensar que Él no existe.
Gracias a ti, buen Señor, gracias a ti porque lo que creí
Gratias tibi, bone Domine, gratias tibi, quia quod prius primero por tu gracia, lo creo ahora por tu luz, de modo
credidi te donante, jam sic intelligo te illuminante, ut si te que aunque no quisiera creer que tú existes, no podría no
esse nolim credere, non possim non intelligere. entenderlo.
OAPUT V CAPÍTULO V

Quod Deus sit quidquid melius est esse quam non esse, Que Dios es todo cuanto es mejor ser que no ser, y que
ct solus existens per se omnia alia facial ex niliilo. existiendo solo por sí mismo hace de la nada, todas
las demás cosas.
igitur es, Domine Deus, quo iiihil majus valet eogi-
l . a n ? Sod qui es, nisi id quod summum omnium solum í Qué eres, pues, Señor Dios, tú, ente del cual nada -maj£gr_
puede concebirse? ¿Pero quién eres, a no ser aquello que
( • x i s I r i i K per seipsum, omnia alia fecit de nihilo? Quidquid "superior a todo, existiendo solo por sí mismo hizo todas las
i ' i i i i i i lioc non est, minus est quam quod cogitari possit; demás cosas de la nada ? En efecto, cualquier cosa que no es
t;i'(l lioc, do te cogitar! non potest. Quod ergo bonum deest esto, es menos que lo que puede pensarse; pero esto no puede
siuii bono, per quod est omne bonum? Tu es itaque ser pensado de ti. ¿Qué bien por tanto falta al Sumo
j u s l i i s , verax, beatus, et quidquid melius est esse quam bien, por quien todo bien tiene existencia? Tú eres en con-
secuencia justo, veraz, feliz y todo cuanto es mejor ser que
non csso; melius namque est esse justnm quam non justnm, no ser; puesto que mejor es ser justo que no justo, feliz
beatum quam non beatum. que no feliz.
CAPUT VI CAPÍTULO VI

Quomodo sit sensibilis, cum non sit corpus. De qué modo Dios es sensible, aun cuando no sea cuerpo.

Verum cum melius sit esse sensibilem, omnipotentem, Pero puesto que es mejor ser sensible, omnipotente, mise-
misericordem, impassibilern, quaní non esse, quomodo es ricordioso, impasible, qiie no serlo ¿cómo eres sensible, si
sensibilis, si non es corpus? aut omnipotens, si omnia non no eres un cuerpo? ¿u omnipotente, si no puedes todo? jo
misecordioso al mismo tiempo que impasible? Pues si única-
potes? aut misericors simul et impassibilis? Nam si sola mente los seres corporales son sensibles porque los sentidos
corpórea sunt sensibilia, quoniam sensus circa corpus et están junto al cuerpo y en ; el cuerpo, ¿cómo eres sensible
in corpore sunt, quomodo es sensibilis, cum non sis corpus, ya que no eres un. cuerpo, sino el sumo espíritu, que es
sed summus spiritus, qui corpore melior est? mejor que el cuerpo?
Sed si sentiré non est nisi cognoseere, aut non nisi ad Pero si sentir no es otra cosa que conocer, o a ninguna
otra cosa que al conocimienlu He' refiere, puesto que el que
cognoscendum est, qui enim sentit cognoscit secundum sen- siente conoce segúu la naturaleza de los sentidos, como ser
suum proprietatem, ut per visum colores, per gustum sapo- los colores mediante la vista, los sabores mediante el gusto,
res, non inconveniente!' dicitur aliquo modo sentiré quid- dícese sin incongruencia que de algún modo siente cualquie-^
quid aliquo modo cognoscit. ra que de algún modo conoce., ""
Brgo, Domine, quamvia non sis corpus, veré tamen eo Por consiguiente, Señor, bien que no eres un cuerpo, eres
modo summe sensibilis es, quo summe omnia cognoscis, non sin embargo sumamente sensible con ese precioso modo con
el cual todas las cosas sumamente conoces, no con el sentido
quo animal corpóreo sensu cognoscit. corporal con que conoce un animal.

GAPUT VII
w CAPITULO Vil

i Quomodo sit omnipotens, cum multa non possit.

Sed omnipotens quomodo es, si omnia non potes? Aut si


non potes eorrumpi, nec mentiri, nec faceré verum esse fal-
Cómo es omnipotente, aunque no pueda muchas cosas.

Pero ¿cómo eres omnipotente, si todo no puedes? O si no


puedes ser corrompido, ni mentir, ni hacer que lo verdadero
siini, aut quod factum est non esse factum, et plura simi- sea falso o que no esté hecho lo que se ha hecho, y otras
l i l o r , quomodo potes omnia? An hoc posse non est poten- cosas semejantes ¿cómo puedes todas las cosas? ¿O quizá!
l.ia, sed impotentia? Nam qui h£ee potest, quod sibi non poder todo esto no es potencia, sino impotencia? Pues el que j
expedit et quod non debet potest; quíe quanto magis potest, puede estas cosas puede lo que no le aprovecha y lo que no
tanto magis adversitas et perversitas possunt in illum, et debe; y cuanto más puede hacerlas, tanto más la adversidad
y la perversidad pueden contra él y tanto menos puede él
ipse minus contra illas. Qui ergo sic potest, non potentia contra ellas. Por consiguiente, quien de esta manera puede,
potest, sed impotentia. Non enim ideo dicitur posse, quia no puede por potencia, sino por impotencia. Pues que, en"1
ipse possit, sed quia impotentia sua faeit aliud in se posse; efecto, no se dice que puede porque él por sí mismo pueda,
si ve aliquo alio genere loquendi, sicut multa improprie sino porque su impotencia hace que una cosa distinta pueda
dieuntur, ut cum ponimus esse pro non esse, et faceré pro sobre él; o por alguna otra manera de hablar, así como se
eo quod est non faceré, aut pro nihil faceré. Nam ssspe dicen muchas cosas de modo impropio, como cuando pone-
mos ser por no ser, y hacer por lo que significa no hacer o
dicimus ei qui rem aliquam esse negat -. sic est, quemad- no hacer nada. Pues a menudo decimos a quien niega que
modum dicis esse, cum magis proprie videatur dici : sic non alguna cosa sea: "así es, como tú dices que es", aunque pa-
est, quemadmodum" dicis non. esse. ítem dicimus : iste sedet rece más propio decir: "así no es, como tú dices que no es".
sicut Ule facit, aut: iste quiescit sicut ule facit, cum sedere También decimos: "éste está sentado como lo hace aquél",
sit quiddam non faceré, et quiescere sit nihil faceré. Sic o: " éste reposa, como lo hace aquél'', aunque estar sentado
sea un modo de no hacer y reposar sea no hacer nada. Y
itaque cum quis dicitur habere potentiam faciendi aut pa- así por lo tanto, cuando se dice que alguien tiene potencia
tiendi quod sibi non expedit aut quod non debet, impoten- de hacer o de soportar lo que no le conviene o lo que no
tia intelligitur per potentiam, quia quo plus habet bañe debe, se entiende impotencia por potencia, porque cuanto
potentiam, eo adversitas et perversitas in illum sunt poten- ínás tiene esta potencia, tanto más pueden contra él la ad-
tiores, et ille contra eas impotentior. versidad y la perversidad y tanto más impotente contra
ellas es él.

Ergo, Domine Deus, inde verius es omnipotens, quia nihil Por consiguiente, Señor Dios, eres más verdaderamente
potes per impotentiam, et nihil potest contra te. omnipotente por eso, porque nada puedes por impotencia
y nada puede contra ti.
CÁPUT VIII CAPÍTULO

Quomodo sit misericors et impassibilis. Cómo es misericordioso e impasible.

Sed et misericors simul et impassibilis quomodo es? Nam 4 Pero cómo eres misericordioso e impasible a la vez ? Pues
si es impassibilis, non compateris; si non compateris, non si eres impasible, no te compadeces; si no te compadeces, tu
est tibi miserum cor ex compassione miseri, quod est esse corazón no padece aflicción por compasión del desdichado,
lo que es ser misericordioso. Pero si no eres misericordioso,
misericordem. At si non es misericors, unde miseris est ¿de dónde viene tan gran consuelo para los desdichados?
tanta consolatio? Quomodo ergo es et non es misericors, f¿ Cómo, pues, eres y no eres misericordioso, Señor, a no ser
Domine, nisi quia es misericors secundum nos et non es porque eres misericordioso con relación a nosotros, y no lo
s<ecundum te? Es quippe secundum nostrum sensum, et ¡.eres con relación a ti mismo 1 Como que lo eres según nuestro
non es secundum tuum. Btenim, cum tu respicis nos miseros, sentido y no lo eres según el tuyo. En efecto, cuando tú nos
miras, a nosotros que somo.s desdichados, sentimos el efecto
nos sentimus misericordis effectum, tu non sentis affectum. del misericordioso, tú no sientes el afecto. Y por lo tanto
Et misericors es igitur, quia miseros salvas et peccatoribus eres misericordioso porque salvas a los desdichados y per-
tuis paréis et misericors non es, quia nulla miseriae compas- donas a tus pecadores, y no eres misericordioso porque nin-
sione afficeris. guna compasión de la miseria te aflige.
II*

I
é
41
j
n*

CAPUT IX CAPÍTULO IX .

Quomodo totus justus et summe justus parcat malis. Cómo el enteramente justo y sumamente justo perdona a los
et quod juste misereatur malis. malos y que justamente de los malos tiene piedad.

Vornm malis quomodo paréis, si es totus justus et summe ¿Pero cómo perdonas a los malos si eres enteramente justo

2 j i i K t u s ? Quomodo enim totus justus et summe justus facis


;i.li(|iiid non justum? Aut quse justitia est merenti mortem
acternam daré vitam sempiternam 1 Unde ergo, bone Deus,
y Sumamente justo? j Cómo, en efecto, enteramente justo y
sumamente justo haces algo no justo? ¿O qué justicia es dar
la vida sempiterna a quien merece la muerte eterna? ¿De
dónde, entonces, buen Dios, bueno para los buenos y los
lione bonis et malis, unde tibi salvare malos, si hoc non malos, de dónde te viene el salvar a los malos, si esto no es
est justuin, et tu non facis aliquod non justum? An quia justo y tú no haces nada no justo ? j O acaso porque tu
bondad es incomprensible permanece esto oculto en la luz
bonitas tua est incomprehensibilis latet hoc in luce inacces- inaccesible que tú habitas ? En verdad en lo más profundo y
sibili quam inhabitas? Veré in altissimo et secretissimo en lo más secreto de tu bondad está escondida la fuente de
bonitatis tuce latet fons unde manat fluvius misericordias donde mana el río de tu misericordia. Pues aunque eres
tuso. Nam cum totus et summe justus sis, tamen idcirco enteramente y sumamente justo, eres sin embargo, por eso
etiam malis benignus es, quia totus summe bonus es. Minus mismo, también benévolo con respecto a los malos, porque_
eres enteramente y sumamente bueno. Pues, en efecto, me-
namque bonus esses, si nulli malo esses benignus. Melior nos bueno serías sí no fueras benévolo con respecto a nin-
est enim qui et bonis et malis bonus est, quam qui bonis •í-gún malo. Porque quien es bueno para los buenos y para'
tantum est bonus; et melior est qui malis et puniendo et los malos, es mejor que quien tan sólo para los buenos es
parcendo est bonus, quam qui puniendo tantum. Ideo ergo bueno; y quien es bueno para los malos castigándolos y
misericors es, quia totus et summe bonus es. perdonándolos es mejor que quien tan sólo lo es castigando.
Por ello, pues, eres misericordioso, porque eres enteramente
y sumamente bueno.
Et cum forsitam videatur cur bonis bona et malis mala
retribuas, illud certe penitus est mirandum, cur tu. totus Y si acaso pareciera que retribuyes con bienes a los buenos
et summe justus et nullo egens, malis et reis tuis bona y con males a los males, en verdad debe admirarse profun-
retribuas. O altitudo bonitatis tuse, Deus! et videtur unde damente el que tú, enteramente y sumamente justo y que
sis misericors, et non pervidetur. Cernitur unde flumen de nadie precisas, retribuyas con bienes a tus malos y a tus
manat, et non perspicitur fons unde nascatur. Nam et de culpables. ¡ Oh excelsitud de tu bondad, Dios!, por una parte
plenitudine bonitatis est, quia peccatoribus tuis pius es, se ve de dónde proviene tu misericordia, y por otra parte
no se alcanza a ver claramente. Se ve de dónde mana el río,
et in altitudine bonitatis latet, qua ratione lioc es. Btenim y no se discierne perfectamente la fuente de dónde nace.
licet bonis bona et malis mala ex bonitate retribuas, ratio Pues viene de la plenitud de tu bondad el que seas piadoso
— 42 — — 43 —

tamen justitias lioc postulare videtur. Cum vero malis bona para tus pecadores, y la razón por la cual esto eres está
retribuís, et scitur quia summe bonus hoc faceré voluit, escondida en la profundidad de tu bondad. Pues si bien re-
et mirum est cur summe justus hoc velle potuit. O miseri- tribuyes con bienes a los buenos y males a los malos de re-
sultas de tu bondad, con todo, una razón de justicia parece
cordia, de qua opulenta dulcedine et dulcí opulentia nobis pedir esto. Pero cuando retribuyes con bienes a los malos,
profluis! O immensitas bonitatis Dei, quo affectu amanda por un lado se sabe que el sumamente bueno quiso hacer
es peccatoribus! Justos enim salvas justitia comitante, in- esto, y por otro lado es cosa de admirar que el sumamente
justos vero liberas justitia damnante; illos meritis adju- justo pudiera querer esto. ¡ Oh misericordia, de qué opulen-
vantibus, istos meritis repugnantibus; illos bona quffi dedi- ta dulzura y de qué dulce opulencia fluyes a nosotros! i Oh
inmensidad de la bondad de Dios, con qué afecto debes ser
sti cognoscendo, istos mala quas odieti ignoscendo. O im- amada por los pecadores! Pues que a los justos salvas acom-
mensa bonitas, qu<B sic omnem intellectum excedis, veniat pañándolos la justicia, y a los injustos liberas condenán-
super me misericordia illa, quas de tanta opulentia tui pro- dolos ella; a aquéllos con la avuda de sus mérito.5!, a éstos
cedit; influat in me, quee profluit de te; parce per clemen- aunque no lo merezcan; a acraéllos, conociendo los bienes que
les diste, a éstos, perdonando los males eme odias, j Oh in-
tiam, ne uleisearis per justitiam. Nam etsi difficile sit mensa bondad que a tal punto excedes todo entendimiento,
intelligere, quomodo misericordia tua non absit a tua jus- haz que me sobrevenga esa misericordia que de tu tan gran-
titia, necessarium tamen est credere, quia nequáquam ad- de opulencia procede; que se derrame en mí la que de ti
versatur justitise, quod exundat a bonitate quaí nulla est fluye; perdona por clemencia, para que no castigues por
justicia. Pues si bien es difícil entender cómo tu misericor-
sine justitia, immo veré coneordat justitias. Nempe si mise-
dia no se contradice con tu justicia, sin embargo es necesa-
ricors es quia es summe bonus», et summe bonus non es rio creerlo porque de ningún modo se opone a la .-justicia lo
nisi quia es summe justus, veré idcirco es misericors quia que emana de la verdad, que no existe sin justicia, antes
summe justus es. Adjuva me, juste et misericors Deus, cujus bien, con ella concuerda. Por lo tanto, si eres misericordioso
lucem quoero, adjuva me ut intelligam quod dico. porque eres sumamente bueno y no eres sumamente bueno
a no ser porque eres sumamente justo, por esto en verdad
eres misericordioso, porque eres sumamente justo. Ayúdame,
Dios justo y misericordioso, cuya luz busco, ayúdame a en-
Veré ergo ideo misericors es quia justus. Ergone misericor- tender lo que digo.
dia tua nascitur ex justitia tua ? Ergone parcis malis ex
justitia? Si sic est, Domine, si sie est, doce me quomodo
est? An quia justum est te sic esse bonum, ut nequeas Luego, tú eres con verdad misericordioso, porque eres
intelligi melior, et sic potenter operari, ut non possis justo, i, Tu misericordia nace por consiguiente de tu justi-
cia? j Perdonas por lo tanto a los malos por justicia? Si así
cogitari potentius. Quid enim hoc justius? Hoc utique es, Señor, si así es, enséñame cómo es. Acaso porque es justo
non fieret, si esses bonus tantum retribuendo et non que tú seas a tal punto bueno que no se pueda concebirte
parcendo, et si faceres de non bonis tantum bonos, et non mejor y a tal punto obres poderosamente que no se pueda
etiam de malis. Hoc itaque modo justum est, ut parcas concebirte más poderoso. {Qué hay en efecto más justo ?
Esto ciertamente no acontecería si fueras bueno sólo retri-
malis et ut facías bonos de malis. buyendo y no perdonando, y si sólo hicieras a los buenos
Denique, quod non juste fit non debet fieri, et quod de los no buenos y no también de los malos. Y así es justo
— 45 —

que perdones a los malos y que de los malos hagas buenos.


non debet fieri injuste fit. Si ergo non juste malis misereris, Finalmente, lo que no se hace justamente no debe hacerse
non debes misereri; et si non debes misereri, injuste mi- y lo que no debe hacerse, se hace injustamente. Luego, si de
«ereris. Quod si nefas est dicere, fas est credere te juste un modo 110 justo te compadeces de los malos, no debes com-
padecerte ; y si no debes compadecerte, injustamente te com-
misereri malis. padeces. Si no se puede decir esto, hay que creer que justa-
mente te compadeces de los malos.
OAPUT X CAPÍTULO X

Quomodo juste puniat et juste parcat malis. Cómo castiga justamente y justamente perdona a los malos.

Sed et justum est ut malos punías, quid namque justius Pero también es justo que castígales a los malos, pues
quam ut boni bona et mali mala recipiant? Quomodo ergo i qué cosa más justa que los buenos reciban bienes y los
et justum est ut malos punías, et justum est ut malis malos, males? ¿Pues cómo es justo entonces que castigues
parcas? An alio modo juste punís malos, et alio modo juste a los malos y es justo que perdones a los malos? ¿Acaso de
un modo castigas justamente a los buenos y de otro modo
paréis malis? Cum enim punís malos, justum est, quia los perdonas justamente? En efecto, cuando castigas a los
illorum meritis eonvenit; cum vero paréis malis, justum malos es justo, porque corresponde a lo que ellos merecen;
est, non quia illorum meritis, sed quia bonitati tute con- pero cuando perdonas a los malos "es justo, no porque sea
decens est. Nam parcendo malis, ita justus es secundum conforme a los merecimientos de ellos, sino porque lo es a
te et non secundum nos, sicut misericors es secundum nos tu bondad. Pues perdonando a los malos eres justo según
tú mismo y no según nosotros, así como eres misericordioso
et non secundum te; quoniam salvando nos, quos juste según nosotros y no según tú. Porque así como eres mise-
perderes, sicut misericors es, non quia tu sentías affectum, ricordioso salvándonos a nosotros, a quienes con justicia
sed quia nos sentimus effectum, ita justus es, non quia nobis podrías perder, no porque tú sientas afecto, sino porque
reddas debitum, sed quia í'acis quod decet te summe bonum. nosotros sentimos el efecto, del mismo modo eres justo, no
Sie itaque sine repugnantia juste punís et juste paréis. porque cumplas con un deber hacia, nosotros, sino porque ha-
ces lo que te conviene a ti, sumo bien. Y así, pues, sin nin-
guna contradicción justamente castigas y justamente per-
donas.
CAPUT XI CAPÍTULO XI

Quomodo universce via¡ Domini misericordia et vertías, et Cómo todas las vías del Señor son misericordia y verdad,
tamen justus Dominus in ómnibus viis suis. y sin embargo el Señor es justo en todas sus vías.

Sed nnmquid etiam non est justum secundum te, Domine, ¿Pero acaso no es justo también, según tú mismo, Señor,
que castigues a los malos? Pues en verdad es justo que tú
ul. iinilos punías? Justum quippe est te sie esse justum, ut seas a tal punto justo que no puedas ser concebido más
juslior nequeas eogitari. Quod nequáquam esses, si tantxim justo. Lo cual de ninguna manera serías si tan sólo bienes
lionis Lona, et non malis mala redderes. Justior enim est a los buenos y no males a los malos retribuyeras. En efecto,
i j i i i e I, bonis et malis quam qui bonis tantum merita re- quien retribuye a los buenos y a los malos es más justo que
l.ribuit. Justum igitur est secundum te, juste et benigne quien tan sólo retribuye los méritos de los buenos. Por lo
tanto es justo según tú, justo y benévolo Dios, tanto cuan-
DIMIS, et cuín punis et cum paréis. do castigas como cuando perdonas.

•i Veré igitur universas vire Doniini misericordia et veritas,


ot tamen justus Dominus in ómnibus viis suis. Et utique
Luego con verdad todas las vías del Señor son misericor-
dia y verdad (*), y con todo, justo es el Señor en todas
sus vías ( 2 ). Y por cierto sin contradicción porque no es
niño repugnantia, quia quos vis puniré, non est justum justo que se salven aquéllos que quieres castigar, y no es
KaLvari, et quibus vis parcere, non est justum damnari. justo que se condenen los que quieres perdonar. Pues tan
Nam id solum justum est quod vis, et non justum quod sólo es justo lo que tú quieres y no es justo lo que no quieres.
non vis. Y así pues tu misericordia nace de tu justicia, porque es
justo que tú seas bueno de modo tal que también lo seas
perdonando. Y ésta es quizá la razón de por qué el suma-
Sic ergo nascitur de justitia tua misericordia tua, quia mente justo puede querer bienes para los malos.
jnstum est te sic esse bonum, ut et parcendo sis bonus.
151 hoc est forsitan, cur summe justus potest velle bona Pero si como quiera es posible entender que puedes que-
rer salvar a los malos, no puede comprenderse de ningún
malis. modo por qué entre los igualmente malos salves por tu
Sed si utcumque capí potest cur malos potes velle salvare, suprema bondad preferiblemente a éstos que a aquéllos, y
illud eerte nulla ratione comprehendi potest, cur de similibus condenes por tu suprema justicia a aquéllos antes que a
malis hos magis salves quam illos per summam bonitatem, éstos.
et illos magis damnes quam istos per summam justitiam. Así pues eres en verdad sensible, omnipotente, miseri-
cordioso e impasible, del mismo modo que viviente, sabio,
Sic ergo veré es sensibilis, omnipotens, misericors et im- bueno, feliz, eterno y todo cuanto es mejor ser que uo ser.
passibilis, quemadmodum vivens, sapiens, bonus, beatus,
(i) Salmo, XXIV, 10
teternus, et quidquid melius est esse quam non esse. (a) Salmo, CXLIV, 17.
CAPTJT XII CAPÍTULO XII
Quod Deus sit ipsa vita qua vivit, et sic de similibus. Que Dios es la vida misma por la que vive, y así
semejantemente.
Sed certe quidquid es, non per aliud es quam per te ipsum.
Tu es igitur ipsa vita qua vivís, et sapientia qua sapis, et Pero en verdad cualquier cosa que eres,
bonitas ipsa qua bonis et malis bonus es. et ita de similibus. por ti.mjgnio lo eres. Tú eres pues la vida rnisma^porTíT
que vives y la sabiduría por la que sabes y la bondad mis-
ma por la que para buenos y malos eres bueno, y así seme-
jantemente.
CAPÜT XIII
CAPÍTULO XIII
Quomodo solus sit incircumscriptus et ceternw, cum alii
spiritus sint incircumscripti et ceterni. Cómo es El solo incircunscripta y eterno, aunque los otros
espíritus sean incircunscriptos y eternos.
Mixl ornne quod clauditur aliquatenus loco aut tempore mi-
Pero todo lo que de algún modo puede ser encerrado en
I I I I M c«t quam quod nnlla lex loci aut temporis coercet. Quo- lugar o tiempo es menor que lo que ninguna ley de lugar
iii:mi orgo majus te nihil est, nullus locus aut tempus te 6 tiempo somete. Puesto que nada es mayor que tú, nin-
collibel., sed ubique et semper es. Quod quia de te solo dici gún lugar o tiempo te cohibe, sino que en todas partes y
potes!, tu solus incircumcriptus es et asternus. Quomodo siempre estás. Y como de ti sólo puede decirse esto, tú sólo
ig'iüir dicuntur et alii spiritus incircumscripti et teterni? Et eres incircunscripto y eterno. ¿ Cómo pues también los otros
espíritus son considerados incircunscriptos y eternos? Pues
quidem solus es seternus, quia solus omnium, sicut non de- en verdad tú sólo eres eterno porque el único entre tocios
tsinis, «ic non incipis esse. Sed solus quomodo es incircunins- no terminas, así como no comienzas a ser. ¿Pero cómo eres
eriptus? An creatus spiritus ad te collatus est circumscrip- el solo incircunscripto? ¿Acaso será que comparado con-
tna, ad corpus vero incircunscriptus ? Nempe omnino cir- tigo el espíritu creado es circunscripto, pero en compara-
cumscriptura est quod, cum alicubi totum est, non potest ción del cuerpo es incircunscripto? Pues es por completo
circunscripto lo que cuando está enteramente en algún lu-
simul esse alibi; quod de solis corporeis eernitur. Incir- gar no puede estar al mismo tiempo en otra parte; cosa que
eumscriptus vero, quod simul est ubique totum; quod de te tratándose de las solas criaturas corporales es evidente. Y
solo intelligitur. Circumscriptum autem simul et incircums- por otra parte, es incircunscripto aquello que puede estar
criptum est quod, cum alicubi sit totum, potest simul esse todo entero en todos los lugares a la vez; lo que de ti sólo
totum alibi, non tamen ubique; quod de creatis spiritibus entendemos. Es circunscripto e incircunscripto a la vez lo
que, bien que esté todo entero en algún lugar, puede estar
eognoscitur. Si enim non esset anima tota in singulis mem- a la vez todo entero en otra parte, pero no sin embargo en
bris sui corporis, non sentiret tota in singulits. Tu ergo, Do- todas partes; lo que es propio de los espíritus creados. En
mine, singulariter es inscircumcriptus et seternus, et tamen efecto, si el alma toda entera no estuviera en cada uno de
et alii spiritus sunt incircumscripti et ajterni. los miembros de su cuerpo, no sentiría toda entera en cada
uno de ellos. Luego, pues, tú, Señor, eres el único incircuns-
cripto y eterno, y sin embargo también los otros espíritus
son incircunscriptos y eternos.
CAPUT XIV CAPÍTULO XIV

Quomodo et cur videtur et non videtur Deus a De qué modo y por qué Dios es visto y no es visto por
qucerentibus euni. quienes lo buscan.

An invenisti, anima mea, quod quarebas? Qua?rebas Deum, ¿Y has encontrado, alma mía, lo que buscabas? Buscabas
a Dios y has encontrado que él es cierta cosa, la más alta
et invenisti eum esse quiddam summum omnium quo nih.il de todas, y que nada m ^o£_P p _ e j : g concebjjse, que es la
melius cogitari potest, et hoc esse ipsam vitam, lucem, sapien- vida misma, la luz, la sáT^dlifTa^Ia tondad, la beatitud
tiam, bonitatem, íeternam beatitudinem et beatam Eeternita- eterna y la eternidad dichosa y que Él está en todas partes
tem, et hoc esse ubique et semper. Nam si non invenisti Deum y siempre. Pues si no encontraste a-tu Dios ¿ quién es éste
tuum, quomodo est ule hoc quod invenisti, et quod illuní tam que encontraste, que con tan cierta verdad y verdadera cer-
tidumbre entiendes que es Él? Pero si lo encontraste ?,qué
certa veritate et vera certitudine intellexisti? Si vero inve- pasa que no sientes lo que has encontrado? ¿Por qué, Señor
nisti, quid est quod non sentís quod invenisti 1 Cur non te sen- Dios, mi alma no te siente si te ha encontrado? jAcaso no
tit, Domine Deus, anima mea, si invenit te? An non invenit encontró a quien encontró que es la luz y la verdad? ¿Pues
quem invenit esse lucem et veritatem? Quomodo iiamque cómo entendió esto a no ser viendo la luz y la verdad? ¿O
intellexit lioc, nisi videndo lucem et veritatem? Aut potuit acaso pudo entender absolutamente algo de ti a no ser por
tu luz y tu verdad? Pero si vio la luz y la verdad, te vio a
omnino aliquid intelligere de te, nisi per lucem tuam et ti; si 110 te vio, no vio la luz ni la verdad. ¿ O la verdad y la
veritatem tuam? Si ergo vidit lucem et veritatem, vidit te; luz es lo que vio y sin embargo aún no te vio porque te vio
si non vidit te, non vidit lucem nec veritatem. An et veritas un tanto y no te vio tal cual eres?
et lux est quod vidit, et tamen nondum te vidit, quia vidit Señor Dios mío, mi hacedor y mi restaurador, di a mi
te aliquatenus, et non vidit te sicuti .es? alma anhelante qué otra cosa además de lo que vio eres tú,
para que vea puramente lo que desea. Se esfuerza para ver
Domine Deus meus, formator et reformator meus, dic más, y nada ve más allá de lo que vio sino tinieblas; antes
desideranti animse meas quid aliud es quam quod vidit, ut bien, no ve tinieblas, que en ti no las hay, pero ve que ella
puré videat quod desiderat. Intendit se ut plus videat, et no puede ver más a causa de sus propias tinieblas. ¿Por qué
nihil videt ultra hoc quod vidit nisi tenebras; imo non esto, Señor, por qué esto? Su ojo está obscurecido por la
propia debilidad, o está cegado por tu fulgor. Pero cierta-
videt tenebras, quce nulke sunt in te, sed videt se non plus mente, por una parte está oscurecido en sí, y por otra parte
posse videre propter tenebras suas. está cegado por ti. Su brevedad en efecto la obscurece y
Cur hoc, Domine, cur hoc? Tenebratur oculus ejus infir- tu inmensidad la agobia. Su estrechez la contrae y tu am-
mitate sua, aut reverberatur fulgore tuo? Sed certe et tene- plitud la vence. ¡Pues cuan grande es esa luz de la cual
bratur in se et reverberatur a te. Utique et obseuratur sua resplandece todo lo verdadero que luce para el alma racio-
nal ! ¡ Qué amplia es esa verdad en la cual reside todo lo
brevitate, et obruitur tua immensitate. Veré et contrahitur que es verdadero y fuera de la cual no hay sino la nada
í — 56 — — 57 —

i angustia sua, et vincitur amplitudine tua. Quanta namque


est lux illa, de qua micat omne verum, quod rationali inenti
hicet! Quam ampia est illa veritas, in qua est omne quod
verum est, et extra quam non nisi nihil et falsum est! Qnam
immensa est, quae uno intuitu videt qusecumque facta sunt,
y lo falso! ¡Qué inmensa es la que con una sola mirada
ve todas las cosas que han sido creadas y, por quién y por
medio de quién y cómo de la nada han sido hechas! ¡ Qué
de pureza, qué de simplicidad, qué de certidumbre y de
esplendor hay allí! Ciertamente más de lo que la criatura
alcanza a entender. "~~ ' ' ' ~ ——-«—.
et a quo, et per quem, et quomodo de nihilo facta sunt!
Quid puritatis, quid simplicitatis, quid certitudinis et splen-
doris ibi est! Certe, plus quam a creatura valeat intelligi.
CAPUT XV CAPITULO XV
Quod major sit quam cogitan possti. Que es mayor de lo que puede pensarse.

Brgo, Domine, non solum es quo majus cogitari nequit, Por consiguiente, Señor, 110 sólo eres tal que nada mayor
sed es quiddam majus quam cogitari possit. Quoniam puede pensarse, sino que eres mayor de lo que puede pen-
namque valet cogitari esse aliquid hujusmodi, si tu non es sarse. Pues ya que puede pensarse que hay algo así, si no
eres tú esto mismo, podría pensarse algo más grande que
hoc ipsum, potest cogitari aliquid majus te; quod fieri nequit. tú; lo que no puede hacerse.
CAPITULO XVI
CAPÜT XVI
Que ésta es la luz inaccesible que habitas.
Quod hcec sit lux inacc-essibilis quam inhabitat.
En verdad, Señor, ésta es la luz inaccesible que habitas;
Veré, Domine, hasc es lux inaecessibilis, in quia habitas; pues en efecto no hay otra cosa que la penetre para verte
veré enini non est aliud quod hanc penetret, ut ibi te per- ahí del todo. Por eso yo no la veo, porque es excesiva para
videat. Veré ideo hanc non video, quia nimia mihi est; et mí; y sin embargo cuanto veo, por ella lo veo; así como el
tamen quidquid video, per illam video; sicut infirmus oculus, ojo endeble ve lo que ve gracias a la luz del sol que en el
propio sol no puede contemplar. Mi inteligencia no puede
quod videt, per lucem solis videt, quam in ipso solé nequit llegar a ella; refulge excesivamente, no puede alcanzarla y
aspicere. Non potest intellectus meus ad illam; nimis el ojo de mi alma no soporta aplicarse a ella largo tiempo.
j'ulget, non capit illam, nec suffert oculus animas mea din Es deslumhrado por el fulgor, vencido por la amplitud,
intendere in illam. Reverberatur fulgore, vincitur amplitu- agobiado por la inmensidad, confundido por la grandeza.
dine, obruitnr immensitate, confunditur capacítate. O summa ¡ Oh luz suprema e inaccesible! ¡ Oh verdad entera y dicho-
sa, qué lejos estás de mí, que tan cercano estoy de ti! ¡ Qué
et inaecessibilis lux! O tota et beata veritas, quam longe es remota estás de mi mirada, en tanto yo me encuentro tan
a me, qui tam prope tibi sum! Quam remota es a conspectu a la vista de ti! Estás presente toda entera en todas partes,
•• meo, qui sic prsesens sum conspectui tuo! Ubique es tota y no te veo. Hacia ti me muevo y en ti estoy, y a ti no
prsesens et non te video. In fe moveor et in te sum, et ad puedo llegar. Dentro de mí y a mi alrededor estás, y _no
iü i t e sie.nto,_ "~ ~ " ~~~- — ~ ~ """""
te non possum accederé. Intra me et circa me es, et non
'• I te siento.
\ '.1

v<í i

víí

til |

ul
I
CAPUT XVII CAPITULO XVII

Quod in Deo su harmonía, odor, sapor, lenitas, pulchritudo, Que en Dios está la armonía, el olor, el sabor, la dulzura,
suo ineffabili modo. la belleza, de un modo inefable que le es propio.

Adliuc lates, Domine, animara meam in luce et beatitudine Aún te ocultas a mi alma, Señor, en tu luz y tu beatitud,
tua, et idcirco versatur illa adhuc in tenebris et miseria sua. y por eso aún se debate ella en sus tinieblas y su miseria.
Pues mira a su alrededor y no ve tu belleza. Escucha, y
Circumspieit enim, et non videt pulchritudinem tuafiu Aus- no oye tu armonía. Huele, y no percibe tu olor. Gusta, y
eultat, et non audit harmoniam tuam. Olfacit, et non percipit no conoce tu sabor. Palpa, y no siente tu dulzura. Tú tie-
odorein tuum. Gustat, et non cognoscit saporem tuum. Pal- nes en ti, en efecto, Señor Dios, de un modo inefable que
pat, et non sentit lenitatem tuam. Habes enim haec, Domine te es propio, todo esto que diste, de un modo sensible que
Deus, in te tuo ineffabili modo, qui ea declisti rebus a te les es particular, a las cosas por ti creadas. Pero los sentidos
de mi alma están entorpecidos, dormidos, obstruidos por la
creatis suo sensibili modo; sed obriguerunt, sed obstupue- vetusta enfermedad del pecado.
runt, sed obstructi sunt sensus animas meas vetusto languore
peccati.

You might also like