‫ﻣﺒﺎﻧﻲ‬

‫روش اﺟﺰاء ﻣﺤﺪود‬

‫در دﻳﻨﺎﻣﻴﻚ ﺳﺎزهﻫﺎ‬

‫ﺗﺄﻟﻴﻒ و ﺗﺪوﻳﻦ‪:‬‬
‫ﺳﻴﺪ اﻣﻴﺮاﻟﺪﻳﻦ ﺻﺪرﻧﮋاد‬
‫داﻧﺸﻴﺎر داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺧﻮاﺟﻪ ﻧﺼﻴﺮاﻟﺪﻳﻦ ﻃﻮﺳﻲ‬
 ‫‪ :‬ﺻﺪرﻧﮋاد ‪ ،‬اﻣﻴﺮ اﻟﺪﻳﻦ ‪1333،‬‬ ‫ﺳﺮ ﺷﻨﺎﺳﻨﺎﻣﻪ‬
‫‪ ‬‬

‫ﻣﺒﺎﻧﻲ روش اﺟﺰاء ﻣﺤﺪود در دﻳﻨﺎﻣﻴﻚ ﺳﺎزه ﻫﺎ‪ /‬ﺗﺎﻟﻴﻒ وﺗﺪوﻳﻦ اﻣﻴﺮاﻟﺪﻳﻦ ﺻﺪر ﻧﮋاد‬ ‫‪:‬‬ ‫ﻋﻨﻮان و ﻧﺎم ﭘﺪﻳﺪ آور‬

‫‪ :‬ﺗﻬﺮان؛ داﻧﺸﮕﺎه ﺗﺮﺑﻴﺖ دﺑﻴﺮ ﺷﻬﻴﺪ رﺟﺎﺋﻲ‪.1384،‬‬ ‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻧﺸﺮ‬

‫‪679 :‬ص‪ .‬ﻣﺼﻮر ‪ ،‬ﺟﺪول ‪ ،‬ﻧﻤﻮدار ‪  .‬‬ ‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻇﺎﻫﺮي‬
‫‪978-964-95589-2-9 :‬؛ ‪ 110000‬رﻳﺎل )ﭼﺎپ دوم (‬ ‫ﺷﺎﺑﻚ‬
‫‪ :‬ﻓﺎﭘﺎ‪.‬‬ ‫وﺿﻌﻴﺖ ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻧﻮﻳﺴﻲ‬
‫ﭘﺸﺖ ﺟﻠﺪﺑﻪاﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ‪Amirodin Sadrnejad The basis of:flniteElement methods in :‬‬ ‫ﻳﺎد داﺷﺖ ‪ ‬‬
‫‪Structural Dynamics‬‬

‫‪ :‬ﭼﺎپ دوم ‪.1390 :‬‬ ‫ﻳﺎدداﺷﺖ‬

‫‪ :‬ﻛﺘﺎﺑﻨﺎﻣﻪ ‪ :‬ص ‪.670‬‬ ‫ﻳﺎدداﺷﺖ‬
‫دﻳﻨﺎﻣﻴﻚ ﺳﺎزه ﻫﺎ‬ ‫‪:‬‬ ‫ﻣﻮﺿﻮع‬
‫‪ :‬روش اﻟﻤﺎن ﻫﺎي ﻣﺤﺪود ‪.‬‬ ‫ﻣﻮﺿﻮع‬
‫‪  Ghasemzadeh, Abbas‬‬ ‫‪:‬‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﻪ اﻓﺰوده‬
‫‪ :‬داﻧﺸﮕﺎه ﺗﺮﺑﻴﺖ دﺑﻴﺮ ﺷﻬﻴﺪ رﺟﺎﺋﻲ‪.‬‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﻪ اﻓﺰوده‬
‫‪21384 :‬م‪4‬ص‪TA  654/‬‬ ‫رده ﺑﻨﺪي ﻛﻨﮕﺮه‬
‫‪624/171 :‬‬ ‫رده ﺑﻨﺪي دﻳﻮﻳﻲ‬
‫‪84-19413 :‬م‬ ‫ﺷﻤﺎره ﻛﺘﺎﺑﺸﻨﺎﺳﻲ ﻣﻠﻲ‬
‫‪ ‬‬

‫ﻣﺒﺎﻧﻲ روش اﺟﺰاء ﻣﺤﺪود در دﻳﻨﺎﻣﻴﻚ ﺳﺎزه ﻫﺎ‬ ‫‪:‬‬ ‫ﻋﻨﻮان‬

‫ﺳﻴﺪ اﻣﻴﺮ اﻟﺪﻳﻦ ﺻﺪر ﻧﮋاد‬ ‫‪:‬‬ ‫ﺗﺄﻟﻴﻒ‬
‫داﻧﺸﮕﺎه ﺗﺮﺑﻴﺖ دﺑﻴﺮ ﺷﻬﻴﺪ رﺟﺎﺋﻲ‬ ‫ﻧﺎﺷﺮ‪:‬‬
‫ﺑﻬﺎر ‪1390‬‬ ‫‪:‬‬ ‫ﭼﺎپ دوم‬
‫ﺳﻌﻴﺪي‬ ‫‪:‬‬ ‫ﻟﻴﺘﻮﮔﺮاﻓﻲ‬
‫زﻳﺘﻮن‬ ‫‪:‬‬ ‫ﭼﺎپ‬
‫ﻏﻼﻣﺮﺿﺎ ﻛﺎر ﮔﺮﻳﺎن ﻣﺮوﺳﺘﻲ‬ ‫‪:‬‬ ‫ﻧﺎﻇﺮ ﭼﺎپ‬
‫‪ 1000‬ﺟﻠﺪ‬ ‫‪:‬‬ ‫ﺷﻤﺎرﮔﺎن‬
‫‪ 11,000‬ﺗﻮﻣﺎن‬ ‫‪:‬‬ ‫ﻗﻴﻤﺖ‬
‫‪  ISBN: 978-964-95-589-2-9 ‬‬ ‫‪978-964-95-589-2-9‬‬ ‫‪:‬‬ ‫ﺷﺎﺑﻚ‬
‫‪   ‬‬
‫ﻛﻠﻴﺔ ﺣﻘﻮق اﻳﻦ اﺛﺮ ﺑﺮاي ﻣﺆﻟﻔﻴﻦ و داﻧﺸﮕﺎه ﺗﺮﺑﻴﺖ دﺑﻴﺮ ﺷﻬﻴﺪرﺟﺎﺋﻲ ﻣﺤﻔﻮظ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺸﺎﻧﻲ‪ :‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﻟﻮﻳﺰان – ﻛﺪ ﭘﺴﺘﻲ ‪ – 16788-15811‬ﺻﻨﺪوق ﭘﺴﺘﻲ ‪ – 16785 – 163‬ﺗﻠﻔﻦ‪،22970060 – 9 (2632) :‬‬
‫‪ ،22970070‬ﻧﻤﺎﺑﺮ‪ ،22970003 :‬ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،Publish@srttu.edu :‬وب ﺳﺎﻳﺖ‪http://Publish.srttu.edu :‬‬
 
 ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ ‪۲ .................................................................................................................................‬‬
‫ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﺭﻭﺵ ﺍﺟﺰﺍﺀ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﺩﺭﺯﻧﺪﮔﻲ ﺍﻣﺮﻭﺯﻩ ‪۲................................................................‬‬
‫ﮔﺮﻭﻩ ﺑﻨﺪﻱ ﻣﻜﺎﻧﻴﻚ ﺳﺎﺯﻩﻫﺎ ‪۳.............................................................................................‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺍﻭﻝ‪:‬‬
‫ﺭﻭﺍﺑﻂ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﻣﻌﺎﺩﻻﺕ ﺣﺮﻛﺖ ‪۱۵ .................................................................................‬‬
‫‪١‬ـ‪ ١‬ﺗﻌﺎﺩﻝ ﺩﻳﻨﺎﻣﻴﻜﻲ ‪۱۵ ................................................................................................‬‬
‫‪۱‬ـ‪ ۲‬ﺍﺻﻮﻝ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﺭﻭﺵ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻜﺎﻥ ﻣﺠﺎﺯﻱ ‪۱۹ .....................................................‬‬
‫‪۱‬ـ‪ ۳‬ﺍﺻﻞ ﻫﻤﻴﻠﺘﻮﻥ ‪۲۰......................................................................................................‬‬
‫‪۱‬ـ‪ ۴‬ﻣﻌﺎﺩﻻﺕ ﻻﮔﺮﺍﻧﮋ ‪۲۶...................................................................................................‬‬
‫‪۱‬ـ‪ ۵‬ﻣﻌﺎﺩﻻﺕ ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺑﺎ ﻣﺤﺪﻭﺩﻳﺘﻬﺎﻱ ﻣﺮﺯﻱ ‪۳۱...............................‬‬
‫‪۱‬ـ‪ ۶‬ﺍﺻﻞ ﻫﻤﻴﻠﺘﻮﻥ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﺖ ﻋﻤﻮﻣﻲ ‪۳۵......................................................................‬‬
‫‪۱‬ـ‪ ۷‬ﻣﻌﺎﺩﻻﺕ ﻻﮔﺮﺍﻧﮋ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﺖ ﻋﻤﻮﻣﻲ ‪۳۷...................................................................‬‬
‫ﻣﺮﺍﺟﻊ ‪۴۰...............................................................................................................................‬‬

‫ﺝ‬
 ‫ﻓﺼﻞ ﺩﻭﻡ‪:‬‬
‫ﺗﻮﺍﺑﻊ ﺍﻧﺮﮊﻱ ﺟﺰﺀ ‪۴۱ ............................................................................................................‬‬
‫ﺍﺟﺰﺍﺀ ﻳﻚ ﻣﺤﻮﺭﻱ ‪۴۳...........................................................................................‬‬ ‫‪۲‬ـ‪۱‬‬
‫ﺍﺟﺰﺍﺀ ﭘﻴﭽﺸﻲ ‪۴۵ .................................................................................................‬‬ ‫‪٢‬ـ‪٢‬‬
‫ﺍﺟﺰﺍﺀ ﺗﻴﺮﺧﻤﺸﻲ ‪۴۸ .............................................................................................‬‬ ‫‪۲‬ـ‪۳‬‬
‫ﺍﺟﺰﺍﺀ ﺗﻴﺮ ﺧﻤﺸﻲ ﻋﻤﻴﻖ ‪۵۰.................................................................................‬‬ ‫‪۲‬ـ‪۴‬‬
‫ﺍﺟﺰﺍﺀ ﻏﺸﺎﺋﻲ ‪۵۲.....................................................................................................‬‬ ‫‪۲‬ـ‪۵‬‬
‫ﺍﺟﺰﺍﺀ ﺻﻔﺤﻪ ﺧﻤﺸﻲ ﻧﺎﺯﻙ ‪۵۵ ..........................................................................‬‬ ‫‪۲‬ـ‪۶‬‬
‫ﺍﺟﺰﺍﺀ ﺻﻔﺤﻪ ﺧﻤﺸﻲ ﺿﺨﻴﻢ ‪۵۸ ........................................................................‬‬ ‫‪۲‬ـ‪۷‬‬
‫ﺍﺟﺰﺍﺀ ﺳﻪ ﺑﻌﺪﻱ ‪۶۰................................................................................................‬‬ ‫‪۲‬ـ‪۸‬‬
‫ﺍﺟﺰﺍﺀ ﺳﻪ ﺑﻌﺪﻱ ﺑﺎ ﺗﻘﺎﺭﻥ ﻣﺤﻮﺭﻱ ‪۶۲.................................................................‬‬ ‫‪۲‬ـ‪۹‬‬
‫‪۲‬ـ‪ ۱۰‬ﺗﺎﺑﻊ ﻣﻴﺮﺍﻳﻲ )ﺍﺳﺘﻬﻼﻙ ﺍﻧﺮﮊﻱ( ‪۶۳......................................................................‬‬
‫‪۲‬ـ‪ ۱۱‬ﻣﻌﺎﺩﻻﺕ ﺣﺮﻛﺖ ﻭ ﺷﺮﺍﺋﻂ ﻣﺮﺯﻱ ‪۶۵ .................................................................‬‬
‫ﻣﺮﺍﺟﻊ ‪۷۲...............................................................................................................................‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮﻡ‪:‬‬
‫ﺭﻭﺵ ﺍﺟﺰﺍﺀ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﺑﺮﻭﺵ ﺗﻐﻴﻴﺮﻣﻜﺎﻥ ‪۷۳........................................................................‬‬
‫ﺭﻭﺵ ﺭﻳﻠﻲ ﺭﺗﻴﺰ ‪۷۴................................................................................................‬‬ ‫‪۳‬ـ‪۱‬‬
‫ﺑﺎﺭﻭﺵ ﺍﺟﺰﺍﺀ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻜﺎﻥ ‪۸۳..................................................................‬‬ ‫‪۳‬ـ‪۲‬‬
‫ﺍﺭﺗﻌﺎﺵ ﺟﺰﺀ ﻳﻚ ﻣﺤﻮﺭﻱ ﻓﺸﺎﺭﻱ )ﻣﻴﻠﻪ(ﻳﺎ ﻛﺸﺸﻲ ‪۹۰...................................‬‬ ‫‪۳‬ـ‪٣‬‬
‫ﻣﻴﻠﻪ ﺑﺎ ﺍﺭﺗﻌﺎﺵ ﭘﻴﭽﺸﻲ ‪۱۰۱...............................................................................‬‬ ‫‪۳‬ـ‪۴‬‬
‫ﺍﺭﺗﻌﺎﺵ ﺟﺰﺀ ﺧﻤﺸﻲ ﺗﻴﺮ ‪۱۰۵..............................................................................‬‬ ‫‪۳‬ـ‪۵‬‬
‫ﺍﺭﺗﻌﺎﺵ ﻗﺎﺏ ﺻﻔﺤﻪﺍﻱ ‪۱۱۱..................................................................................‬‬ ‫‪۳‬ـ‪۶‬‬
‫ﺍﺭﺗﻌﺎﺵ ﻗﺎﺏ ﺳﻪ ﺑﻌﺪﻱ ‪۱۲۴.................................................................................‬‬ ‫‪۳‬ـ‪۷‬‬
‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﮔﺮﻩ ﺟﺰﺀ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺩﻗﺖ ‪۱۳۴...............................................‬‬ ‫‪٣‬ـ‪٨‬‬

‫ﺩ‬
 ‫ﺗﻐﻴﻴﺮﺷﻜﻞ ﺑﺮﺷﻲ ﻭ ﺁﺛﺎﺭ ﻣﺎﻧﺪ ﭼﺮﺧﺸﻲ ‪۱۳۹.....................................................‬‬ ‫‪٣‬ـ‪٩‬‬
‫ﺍﻧﺘﮕﺮﺍﻝﻫﺎﻱ ﻋﺪﺩﻱ ‪۱۴۷......................................................................................‬‬ ‫‪٣‬ـ‪١٠‬‬
‫ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺍﺿﺎﻓﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺗﻴﺮﻫﺎ ‪۱۶۲..............................................................‬‬ ‫‪٣‬ـ‪١١‬‬
‫ﻣﺮﺍﺟﻊ ‪۱۶۷ ...........................................................................................................................‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎﺭﻡ‪:‬‬
‫ﺍﺭﺗﻌﺎﺵ ﺩﺭ ﺻﻔﺤﻪ ﺍﺟﺰﺍﺀ ﺻﻔﺤﻪﺍﻱ ‪۱۷۱............................................................................‬‬
‫ﺟﺰﺀ ﻣﺜﻠﺚ ﺑﺎ ﺗﺎﺑﻊ ﺷﻜﻞ ﺧﻄﻲ ‪۱۷۳ ....................................................................‬‬ ‫‪۴‬ـ‪۱‬‬
‫ﺟﺰﺀ ﻣﺴﺘﻄﻴﻞ ﺑﺎ ﺗﺎﺑﻊ ﺷﻜﻞ ﺧﻄﻲ ‪۱۸۰...............................................................‬‬ ‫‪۴‬ـ‪۲‬‬
‫ﺍ ﺟﺰﺍﺀ ﭼﻬﺎﺭﺿﻠﻌﻲ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ ﺧﻄﻲ ‪۱۸۸ ....................................................‬‬ ‫‪۴‬ـ‪۳‬‬
‫ﻣﺨﺘﺼﺎﺕ ﻣﺴﺎﺣﺘﻲ ﺩﺭ ﺍﺟﺰﺍﺀ ﻣﺜﻠﺚ ‪۱۹۴ ............................................................‬‬ ‫‪٤‬ـ‪٤‬‬
‫ﺭﻭﺵ ﻛﺎﻫﺶ ﺧﻄﺎ ‪۱۹۸ .........................................................................................‬‬ ‫‪۴‬ـ‪۵‬‬
‫ﻣﺮﺍﺟﻊ ‪۲۰۵ ...........................................................................................................................‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪:‬‬
‫ﺍﺭﺗﻌﺎﺵ ﺍﺟﺴﺎﻡ ﺳﻪ ﺑﻌﺪﻱ ‪۲۰۷ .........................................................................................‬‬
‫ﺍﺭﺗﻌﺎﺵ ﺍﺟﺴﺎﻡ ﺑﺎ ﺗﻘﺎﺭﻥ ﻣﺤﻮﺭﻱ ‪۲۰۷ ...............................................................‬‬ ‫‪۵‬ـ‪۱‬‬
‫ﺑﺎﺭﮔﺬﺍﺭﻱ ﺧﺎﺭﺟﻲ ‪۲۰۹ ........................................................................................‬‬ ‫‪۵‬ـ‪۲‬‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻜﺎﻧﻬﺎ ‪۲۱۳ ..................................................................................................‬‬ ‫‪۵‬ـ‪۳‬‬
‫ﺟﻤﻼﺕ ﺍﻧﺮﮊﻱ ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺪﻩ ‪۲۱۳ .....................................................................‬‬ ‫‪۵‬ـ‪۴‬‬
‫ﺍﻟﻤﺎﻥ )ﺟﺰﺀ( ﻣﺜﻠﺜﻲ ﺧﻄﻲ ‪۲۱۴ ........................................................................‬‬ ‫‪٥‬ـ‪٥‬‬
‫ﺍﺟﺰﺍﺀ ﻣﺮﻛﺰﻱ ‪۲۲۵ ...............................................................................................‬‬ ‫‪۵‬ـ‪۶‬‬
‫ﺍﺭﺗﻌﺎﺵ ﺍﺟﺴﺎﻡ ﺳﻪ ﺑﻌﺪﻱ ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻈﻢ ‪۲۲۹ ......................................................‬‬ ‫‪۷-۵‬‬
‫ﺟﺰﺀ ﻣﻜﻌﺐ ﻣﺴﺘﻄﻴﻞ ﺷﺶ ﻭﺟﻬﻲ )ﺍﻟﻤﺎﻥ ﺁﺟﺮﻱ( ‪۲۳۱ ...............................‬‬ ‫‪۸-۵‬‬

‫ﻩ‬
‫ﺟﺰﺀ ﻫﻤﮕﺎﻡ ﺷﺶ ﻭﺟﻬﻲ ‪۲۳۸ ...........................................................................‬‬ ‫‪۹-۵‬‬
‫‪ ۱۰-۵‬ﺟﺰﺀ ﭘﻨﺞ ﻭﺟﻬﻲ ﺭﺍﺳﺘﮕﺮﺩ ‪۲۴۵ .........................................................................‬‬
‫‪ ۱۱-۵‬ﻣﺨﺘﺼﺎﺕ ﺣﺠﻤﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺟﺰﺀ ﭼﻬﺎﺭ ﻭﺟﻬﻲ ‪۲۵۰ ..............................................‬‬
‫‪ ۱۲-۵‬ﺍﺟﺰﺍﺀ ﭼﻬﺎﺭ ﻭﺟﻬﻲ ‪۲۵۳ ......................................................................................‬‬
‫‪ ۱۳-۵‬ﺭﻭﺷﻬﺎﻱ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺩﻗﺖ ﺩﺭ ﺍﺟﺰﺍﺀ ‪۲۵۶ ...............................................................‬‬
‫ﻣﺮﺍﺟﻊ ‪۲۶۷ ...........................................................................................................................‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪:‬‬
‫ﺍﺭﺗﻌﺎﺵ ﺻﻔﺤﺎﺕ ﺍﻧﻌﻄﺎﻑ ﭘﺬﻳﺮ ‪۲۶۹ ..................................................................................‬‬
‫‪۶‬ـ‪ ۱‬ﺍﺟﺰﺍﺀ ﻣﺴﺘﻄﻴﻞ ﺷﻜﻞ ﻧﺎﺯﻙ )ﺑﺎ ﻋﺪﻡ ﺗﻄﺒﻴﻖ( ‪۲۶۹ .............................................‬‬
‫‪۶‬ـ‪ ۲‬ﺍﺟﺰﺍﺀ ﻣﺴﺘﻄﻴﻞ ﺷﻜﻞ ﺻﻔﺤﻪ ﻧﺎﺯﻙ )ﺗﻄﺒﻴﻖ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪﻩ( ‪۲۸۶ ..........................‬‬
‫‪۶‬ـ‪ ۳‬ﺍﺟﺰﺍﺀ ﺿﺨﻴﻢ ﻣﺴﺘﻄﻴﻞ ﺷﻜﻞ ‪۲۹۲ ........................................................................‬‬
‫‪۶‬ـ‪ ۴‬ﺟﺰﺀ ﻣﺜﻠﺚ ﺷﻜﻞ ﻧﺎﺯﻙ )ﺑﺪﻭﻥ ﺗﻄﺒﻴﻖ( ‪۳۰۰ .......................................................‬‬
‫‪۶‬ـ‪ ۵‬ﺍﺟﺰﺍﺀ ﻣﺜﻠﺚ ﺷﻜﻞ ﻧﺎﺯﻙ )ﺑﺎ ﺍﺭﺿﺎﺀ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺗﻄﺒﻴﻖ( ‪۳۱۱ ....................................‬‬
‫‪۶‬ـ‪٥‬ـ‪ ۱‬ﻣﺨﺘﺼﺎﺕ ﻛﺎﺭﺗﺰﻳﻦ ‪۳۱۱ ..................................................................................‬‬
‫‪۶‬ـ‪٥‬ـ‪ ۲‬ﻣﺨﺘﺼﺎﺕ ﻣﺴﺎﺣﺘﻲ ‪۳۱۸ ................................................................................‬‬
‫‪٦‬ـ‪ ٦‬ﺍﺟﺰﺍﺀ ﻣﺴﺘﻄﻴﻞ ﺷﻜﻞ ﺿﺨﻴﻢ ‪۳۲۵ ........................................................................‬‬
‫‪۶‬ـ‪ ۷‬ﺍﺟﺰﺍﺀ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺮﺍﻱ ﺧﻤﺶ ﺻﻔﺤﻪ ‪۳۲۹ ....................................................................‬‬
‫ﻣﺮﺍﺟﻊ ‪۳۴۱ ...........................................................................................................................‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪:‬‬
‫ﺍﺭﺗﻌﺎﺵ ﺻﻔﺤﺎﺕ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺳﺎﺯﻩﻫﺎﻱ ﺻﻔﺤﻪﺍﻱ ﺗﺎ ﺷﺪﻩ ‪۳۴۵ ..............................‬‬
‫‪۷‬ـ‪ ۱‬ﺻﻔﺤﺎﺕ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺷﺪﻩ ﻧﻮﻉ ‪۳۴۶ ........................................................................... I‬‬
‫‪۷‬ـ‪ ۲‬ﺻﻔﺤﺎﺕ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺷﺪﻩ ﻧﻮﻉ ‪۳۵۱ ......................................................................... II‬‬

‫ﻭ‬
 ‫‪۷‬ـ‪ ۳‬ﺻﻔﺤﺎﺕ ﺗﺎ ﺷﺪﻩ ﻧﻮﻉ ‪۳۵۷ .................................................................................... I‬‬
‫‪۷‬ـ‪ ۴‬ﺻﻔﺤﺎﺕ ﺗﺎ ﺷﺪﻩ ﻧﻮﻉ ‪۳۶۰ .................................................................................. II‬‬
‫‪۷‬ـ‪ ۵‬ﺻﻔﺤﺎﺕ ﺗﺎ ﺷﺪﻩ ﻧﻮﻉ ‪۳۶۴ ................................................................................. III‬‬
‫ﻣﺮﺍﺟﻊ ‪۳۶۹ ..........................................................................................................................‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‪:‬‬
‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺍﺭﺗﻌﺎﺵ ﺁﺯﺍﺩ ﺻﻔﺤﻪﻫﺎ ‪۳۷۱ ....................................................................................‬‬
‫‪۸‬ـ‪ ۱‬ﻣﻘﺪﻣﺎﺕ ﻭ ﻧﻜﺎﺕ ﺗﻌﺮﻳﻔﻲ ﻻﺯﻡ ‪۳۷۱ ........................................................................‬‬
‫ﺗﻌﺎﻣﺪ ﺑﺮﺩﺍﺭﻫﺎﻱ ﻭﻳﮋﻩ ‪۳۷۹ .............................................................................‬‬ ‫‪۸‬ـ‪١‬ـ‪۱‬‬
‫ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎﻱ ﺍﺳﺘﺎﻧﺪﺍﺭﺩ ‪۳۸۰ ..............................................................‬‬ ‫‪۸‬ـ‪١‬ـ‪۲‬‬
‫‪۸‬ـ‪ ۲‬ﺗﻌﺪﺍﺩ ﻣﻘﺎﺩﻳﺮ ﻭﻳﮋﻩ ‪۳۸۶ .............................................................................................‬‬
‫‪۸‬ـ‪ ۳‬ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﻣﺘﻌﺎﻣﺪ ﻣﺎﺗﺮﻳﺴﻬﺎ ‪۳۹۶ ..................................................................................‬‬
‫‪۸‬ـ‪ ۴‬ﺭﻭﺵ ﻳﻌﻘﻮﺑﻲ ‪۳۹۶ .....................................................................................................‬‬
‫‪۸‬ـ‪ ۵‬ﺭﻭﺵ ﺩﺍﺩﻩﻫﺎ ﻭ ﺫﺧﻴﺮﻩﻫﺎ ‪۴۰۰ .................................................................................‬‬
‫‪۸‬ـ‪ ۶‬ﻣﻘﺎﺩﻳﺮ ﻭ ﺑﺮﺩﺍﺭﻫﺎﻱ ﻭﻳﮋﻩ ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ ﻣﺘﻘﺎﺭﻥ ﺳﻪ ﮔﺎﻧﻪ ﻗﻄﺮﻱ ‪۴۰۳ ........................‬‬
‫‪۸‬ـ‪٦‬ـ‪ ۱‬ﺭﻭﺵ ﮔﺮﺷﮕﻮﺭﻳﻦ ‪۴۰۳ .....................................................................................‬‬
‫‪۸‬ـ‪٦‬ـ‪ ۲‬ﺭﻭﺵ ﺗﻜﺮﺍﺭ ﻣﻌﻜﻮﺱ ‪۴۰۵ ................................................................................‬‬
‫‪۸‬ـ‪ ۷‬ﺭﻭﺷﻬﺎﻱ ‪ LR‬ﻭ ‪ QR‬ﻭ ‪۴۱۱ ........................................................................... QL‬‬
‫‪۸‬ـ‪٧‬ـ‪ ۱‬ﺭﻭﺵ ‪۴۱۱ .................................................................................................. LR‬‬
‫‪۸‬ـ‪٧‬ـ‪ ۲‬ﺭﻭﺵ ‪۴۱۳ ................................................................................................. QR‬‬
‫‪۸‬ـ‪ ۳-٧‬ﺭﻭﺵ ‪۴۱۶ ................................................................................................. QL‬‬
‫‪٨‬ـ‪ ٨‬ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺩﺭﺟﺎﺕ ﺁﺯﺍﺩﻱ ‪۴۱۷ ..........................................................................‬‬
‫‪۸‬ـ‪٨‬ـ‪ ۱‬ﺑﻬﺮﻩﻭﺭﻱ ﺍﺯ ﺗﻘﺎﺭﻥ ‪۴۱۷ ....................................................................................‬‬
‫‪٨‬ـ‪٨‬ـ‪ ۲‬ﺳﺎﺯﻩﻫﺎﻱ ﺑﺎ ﭘﺮﻳﻮﺩ ﺍﺭﺗﻌﺎﺷﻲ ﭼﺮﺧﺸﻲ ‪۴۲۱ ..................................................‬‬
‫‪۸‬ـ‪٨‬ـ‪ ۳‬ﺣﺬﻑ ﺩﺭﺟﺎﺕ ﺁﺯﺍﺩﻱ ﻏﻴﺮﻻﺯﻡ ‪۴۲۷ ...............................................................‬‬

‫ﺯ‬
 ‫‪۸‬ـ‪٨‬ـ‪ ۴‬ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻣﻮﺩ ﺑﻪ ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎﻱ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ ‪۴۳۴ ......................................................‬‬
‫‪۸‬ـ‪۸‬ـ‪۴‬ـ‪ ۱‬ﺭﻭﺵ ﺍﺗﺼﺎﻝ ﮔﻴﺮﺩﺍﺭ ‪۴۳۵ .......................................................................‬‬
‫‪۸‬ـ‪۸‬ـ‪۴‬ـ‪ ۲‬ﺭﻭﺵ ﻣﺮﺯ ﺁﺯﺍﺩ ﺑﻴﻦ ﺯﻳﺮﺳﺎﺯﻩﻫﺎ ‪۴۳۸ .....................................................‬‬
‫‪۸‬ـ‪ ۹‬ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﺰﺭﮒ ﺑﺎ ﺟﻮﺍﺑﻬﺎﻱ ﻣﺨﺼﻮﺹ ‪۴۴۳ .................................................‬‬
‫‪۸‬ـ‪٩‬ـ‪ ۱‬ﺭﻭﺵ ﺩﻭ ﻣﻘﻄﻌﻲ ﻭ ﺗﻜﺮﺍﺭ ﻣﻌﻜﻮﺱ ‪۴۴۴ .......................................................‬‬
‫‪۸‬ـ‪٩‬ـ‪ ۲‬ﺭﻭﺵ ﺗﻜﺮﺍﺭ ﺩﺭ ﺯﻳﺮ ﻓﻀﺎ ‪۴۴۴ ..........................................................................‬‬
‫‪۸‬ـ‪٩‬ـ‪ ۳‬ﺭﻭﺵ ﺗﻜﺮﺍﺭ ﻫﻤﺰﻣﺎﻥ ‪۴۴۷ ...............................................................................‬‬
‫‪۸‬ـ‪٩‬ـ‪ ۴‬ﺭﻭﺵ ﻻﻧﭽﺪﺯ ‪۴۴۸ ............................................................................................‬‬
‫ﻣﺮﺍﺟﻊ ‪۴۵۲ ...........................................................................................................................‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻧﻬﻢ‪:‬‬
‫ﺍﺭﺗﻌﺎﺵ ﺍﺟﺒﺎﺭﻱ ﺩﺭ ﺍﺛﺮ ﺍﻋﻤﺎﻝ ﻧﻴﺮﻭ ‪۴۵۷............................................................................‬‬
‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﻮﺩﻱ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎ ‪۴۵۸ ..............................................................................‬‬ ‫‪۹‬ـ‪۱‬‬
‫‪۹‬ـ‪ ۲‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﻴﺮﺍﺋﻲ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎ ‪۴۵۹ ...............................................................................‬‬
‫‪۹‬ـ‪٢‬ـ‪ ۱‬ﻣﻴﺮﺍﺋﻲ ﻧﺎﺷﻲ ﺍﺯ ﻟﺰﺟﺖ ‪۴۶۰................................................................................‬‬
‫‪۹‬ـ‪ ۳‬ﭘﺎﺳﺦ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﺖ ﺍﺭﺗﻌﺎﺵ ﻫﺎﺭﻣﻮﻧﻴﻚ ‪۴۶۳.................................................................‬‬
‫‪۹‬ـ‪٣‬ـ‪ ۱‬ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﻮﺩﻱ ‪۴۶۴.............................................................................................‬‬
‫‪۹‬ـ‪٣‬ـ‪ ۲‬ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ‪۴۷۷.........................................................................................‬‬
‫‪۹‬ـ‪ ۴‬ﺍﻧﻌﻜﺎﺱ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﻣﺘﻨﺎﻭﺏ ‪۴۸۷...............................................‬‬
‫‪۹‬ـ‪ ۵‬ﭘﺎﺳﺦ ﮔﺬﺭﺍ ‪۴۹۲...........................................................................................................‬‬
‫‪۹‬ـ‪٥‬ـ‪ ۱‬ﺭﻭﺵ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﻮﺩﻱ ‪۴۹۲..................................................................................‬‬
‫‪۹‬ـ‪۵‬ـ‪۱‬ـ‪ ۱‬ﺭﻭﺵ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﺧﺘﻼﻑ ‪۴۹۷.........................................................................‬‬
‫‪۹‬ـ‪۵‬ـ‪۱‬ـ‪ ۲‬ﺭﻭﺵ ﻫﻮﺑﻠﺖ ‪۵۰۵.....................................................................................‬‬
‫‪۹‬ـ‪۵‬ـ‪۱‬ـ‪ ۳‬ﺭﻭﺵ ﻧﻴﻮﻣﺎﺭﻙ ‪۵۱۲.................................................................................‬‬
‫‪۹‬ـ‪۵‬ـ‪۱‬ـ‪ ۴‬ﺭﻭﺵ ﻭﻳﻠﺴﻮﻥ ‪۵۲۱.............................................................................. ‬‬

‫ﺡ‬
 ‫‪۹‬ـ‪٥‬ـ‪ ۲‬ﺭﻭﺵ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ‪۵۲۵..............................................................................‬‬
‫‪۹‬ـ‪۵‬ـ‪۲‬ـ‪ ۱‬ﺭﻭﺵ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﺧﺘﻼﻑ ‪۵۲۶.........................................................................‬‬
‫‪۹‬ـ‪۵‬ـ‪۲‬ـ‪ ۲‬ﺭﻭﺵ ﻫﻮﺑﻠﺖ ‪۵۳۳.....................................................................................‬‬
‫‪ ۳-۲-۵-۹‬ﺭﻭﺵ ﻧﻴﻮﻣﺎﺭﻙ ‪۵۳۳...............................................................................‬‬
‫ﺭﻭﺵ ﻭﻳﻠﺴﻮﻥ ‪۵۳۵............................................................................. ‬‬ ‫‪۹‬ـ‪۵‬ـ‪۲‬ـ‪۴‬‬
‫‪۹‬ـ‪٥‬ـ‪ ۳‬ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﻤﻮ‪ ‬ﺯﻣﺎﻥ ‪۵۳۵........................................................................‬‬
‫ﻣﺮﺍﺟﻊ ‪۵۳۷............................................................................................................................‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺩﻫﻢ‪:‬‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ﺍﺟﺒﺎﺭﻱ ‪۵۳۹........................................................................................................... II‬‬
‫‪۱۰‬ـ‪ ١‬ﭘﺎﺳﺦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﺗﺼﺎﺩﻓﻲ ‪۵۴۸...................................................‬‬
‫‪۱۰‬ـ‪١‬ـ‪ ١‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻭﻳﮋﮔﻴﻬﺎﻱ ﺗﺤﺮﻳﻚ ‪۵۵۰....................................................................‬‬
‫‪۱۰‬ـ‪١‬ـ‪ ۲‬ﺍﻧﻌﻜﺎﺱ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺩﺭﺟﻪ ﺁﺯﺍﺩﻱ ‪۵۵۳................................................‬‬
‫‪۱۰‬ـ‪١‬ـ‪ ۳‬ﺍﻧﻌﻜﺎﺱ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺑﺎ ﭼﻨﺪ ﺩﺭﺟﻪ ﺁﺯﺍﺩﻱ ‪۵۵۷...............................‬‬
‫‪۱۰‬ـ‪١‬ـ‪ ۴‬ﺍﻧﻌﻜﺎﺱ ﻣﻮﺩﻱ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺑﺎ ﭼﻨﺪ ﺩﺭﺟﻪ ﺁﺯﺍﺩﻱ ‪۵۶۲...................................‬‬
‫‪۱۰‬ـ‪١‬ـ‪ ۵‬ﺧﺴﺘﮕﻲ ﻭ ﺷﻜﺴﺖ ‪۵۶۴................................................................................‬‬
‫‪۱۰‬ـ‪ ۲‬ﺳﺎﺩﻩ ﺳﺎﺯﻱ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﻮﺩﻱ ‪۵۶۸.............................................................................‬‬
‫‪۱۰‬ـ‪٢‬ـ‪ ۱‬ﺭﻭﺵ ﻣﻮﺩ ﺷﺘﺎﺏ ‪۵۷۴....................................................................................‬‬
‫‪۱۰‬ـ‪٢‬ـ‪ ۲‬ﺭﻭﺵ ﭘﺲﻣﺎﻧﺪ ﺍﻧﻌﻄﺎﻑﭘﺬﻳﺮﻱ ‪۵۷۷..............................................................‬‬
‫‪۱۰‬ـ‪ ۳‬ﺍﻧﻌﻜﺎﺱ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻜﺎﻧﻬﺎﻱ ﺗﺤﻤﻴﻠﻲ ‪۵۷۸..................................................................‬‬
‫‪۱۰‬ـ‪٣‬ـ‪ ۱‬ﺭﻭﺵ ﺍﻧﻌﻜﺎﺱ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ‪۵۷۸........................................................................‬‬
‫‪۱۰‬ـ‪ ۴‬ﺭﻭﺵ ﻃﻴﻒ ﺍﻧﻌﻜﺎﺱ ‪۵۸۵........................................................................................‬‬
‫‪۱۰‬ـ‪٤‬ـ‪ ۱‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎﻱ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺩﺭﺟﻪ ﺁﺯﺍﺩﻱ ‪۵۸۵.......................................................‬‬
‫‪۱۰‬ـ‪٤‬ـ‪ ۲‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺑﺎ ﭼﻨﺪ ﺩﺭﺟﻪ ﺁﺯﺍﺩﻱ ‪۵۹۰..............................................................‬‬
‫‪۱۰‬ـ‪ ۵‬ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺩﺭﺟﺎﺕ ﺁﺯﺍﺩﻱ ‪۵۹۵.........................................................................‬‬

‫ﻁ‬
 ‫‪۱۰‬ـ‪٥‬ـ‪ ۱‬ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺗﻘﺎﺭﻥ ﺳﺎﺯﻩ ‪۵۹۵..........................................................................‬‬
‫‪۱۰‬ـ‪٥‬ـ‪ ۲‬ﺳﺎﺯﻩﻫﺎﻱ ﺑﺎ ﺗﻨﺎﻭﺏ ﺩﺭ ﭼﺮﺧﺶ ‪۵۹۸ ..........................................................‬‬
‫‪۱۰‬ـ‪٥‬ـ‪ ۳‬ﺣﺬﻑ ﺩﺭﺟﺎﺕ ﺁﺯﺍﺩﻱ ﻏﻴﺮﻻﺯﻡ ‪۶۰۰..............................................................‬‬
‫‪۱۰‬ـ‪٥‬ـ‪ ۴‬ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻭ ﺗﻔﻜﻴﻚ ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎﻱ ﻣﻮﺩ ‪۶۰۱..........................................................‬‬
‫ﻣﺮﺍﺟﻊ ‪۶۰۳.............................................................................................................................‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻳﺎﺯﺩﻫﻢ‪:‬‬
‫ﻣﻜﺎﻧﻴﻚ ﻏﻴﺮﺧﻄﻲ ﺳﺎﺯﻩﻫﺎ ‪۶۰۵...........................................................................................‬‬
‫ﻏﻴﺮﺧﻄﻲ ﻫﻨﺪﺳﻲ ‪۶۰۵.........................................................................................‬‬ ‫‪۱۱‬ـ‪۱‬‬
‫ﻏﻴﺮﺧﻄﻲ ﺭﻓﺘﺎﺭ ﻣﻮﺍﺩ ‪۶۰۶.....................................................................................‬‬ ‫‪۲-۱۱‬‬
‫ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﺍﺯ ﻏﻴﺮﺧﻄﻲ ﻫﻨﺪﺳﻲ ﻭ ﺭﻓﺘﺎﺭ ﻣﻮﺍﺩ ‪۶۰۶..............................................‬‬ ‫‪۳-۱۱‬‬
‫‪ ۴-۱۱‬ﺟﺰﺀ ﻣﻴﻠﻪ ‪۶۱۲........................................................................................................‬‬
‫‪ ۵-۱۱‬ﺟﺰﺀ ﻣﻴﻠﻪ ﺧﻤﺸﻲ ‪۶۱۵.........................................................................................‬‬
‫ﺭﻭﺷﻬﺎﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ] ‪۶۱۷........................................................... [k Ge‬‬ ‫‪۶-۱۱‬‬
‫‪ ۷-۱۱‬ﺭﻓﺘﺎﺭ ﻏﻴﺮﺧﻄﻲ ﻣﻮﺍﺩ ‪۶۲۳.....................................................................................‬‬
‫ﻣﺪﻝ ﻭﻥ ﻣﻴﺰﺯ ‪۶۲۵................................................................................................‬‬ ‫‪۸-۱۱‬‬
‫‪ ۹-۱۱‬ﺭﻓﺘﺎﺭ ﻣﺎﺩﻩ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺗﺴﻠﻴﻢ ‪۶۲۸ ...........................................................................‬‬
‫‪ ۱۰-۱۱‬ﻛﺎﺭﺑﺮﺩ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺍﺭﺗﺠﺎﻋﻲ‪ -‬ﺧﻤﻴﺮﻱ ﻣﻮﺍﺩ ﺩﺭ ﭼﻬﺎﺭﭼﻮﺏ ﺭﻭﺵ ﺍﺟﺰﺍﺀ ‪۶۳۱.......‬‬
‫‪ ۱۱-۱۱‬ﺭﻭﺵ ﻧﻤﻮﻱ ﺩﺭﺗﺤﻠﻴﻞ ﺳﺎﺯﻩﻫﺎ ﺑﺎ ﺭﻓﺘﺎﺭ ﺍﺭﺗﺠﺎﻋﻲ‪ -‬ﺧﻤﻴﺮﻱ ‪۶۳۶....................‬‬
‫‪ ۱۲-۱۱‬ﺭﻓﺘﺎﺭ ﺍﺟﺰﺍﺀ ‪۶۳۸.....................................................................................................‬‬
‫‪ ۱۳-۱۱‬ﺍﺟﺰﺍﺀ ﺗﻤﺎﺱ ‪۶۴۰ ..................................................................................................‬‬
‫‪ ۱۴-۱۱‬ﺍﺭﺗﻌﺎﺵ ﺳﺎﺯﻩﻫﺎﻱ ﻏﻴﺮﺧﻄﻲ )ﻋﻤﻮﻣﻲ( ‪۶۴۱.....................................................‬‬
‫‪ ۱۵-۱۱‬ﻧﺎﭘﺎﻳﺪﺍﺭﻱ ﺩﻳﻨﺎﻣﻴﻜﻲ ‪۶۴۴.....................................................................................‬‬
‫ﻣﺮﺍﺟﻊ ‪۶۴۶.............................................................................................................................‬‬

‫ﻱ‬
 ‫ﻓﺼﻞ ﺩﻭﺍﺯﺩﻫﻢ‪:‬‬
‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻴﺪﺍﻧﻲ ﺗﺤﺖ ﺷﺮﺍﺋﻂ ﮔﺬﺭﺍ ‪۶۴۷..............................................................................‬‬
‫ﻣﻌﺎﺩﻟﻪ ﺩﻳﻔﺮﺍﻧﺴﻴﻞ ﭘﺎﺭﻩﺍﻱ ﺍﺭﺗﻌﺎﺵ ﺷﺒﻪ ﻫﺎﺭﻣﻮﻧﻴﻚ ‪۶۴۷................................‬‬ ‫‪۱-۱۲‬‬
‫ﺗﻜﺮﺍﺭ ﺩﺭ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺯﻣﺎﻥ ‪۶۴۹................................................................‬‬ ‫‪۲-۱۲‬‬
‫ﺍﻧﻌﻜﺎﺱ ﺍﺭﺗﻌﺎﺵ ‪۶۵۰.............................................................................................‬‬ ‫‪۳-۱۲‬‬
‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺟﻔﺖ ﻣﻌﺎﺩﻟﻪﺍﻱ ‪۶۵۹................................................................................‬‬ ‫‪۴-۱۲‬‬
‫ﺍﺭﺗﻌﺎﺵ ﭘﻮﺳﺘﻪ ﮔﻨﺒﺪﻱ ﺩﺭ ﺯﻳﺮ ﺁﺏ ‪۶۶۱............................................................‬‬ ‫‪۵-۱۲‬‬
‫‪ ۶-۱۲‬ﺍﺭﺗﻌﺎﺵ ﻏﻴﺮﺧﻄﻲ ﺩﺭ ﺯﻳﺮ ﺁﺏ ‪۶۶۶......................................................................‬‬
‫ﻣﺮﺍﺟﻊ ‪۶۷۰.............................................................................................................................‬‬

‫ﻛﻠﻤﺎﺕ ﻛﻠﻴﺪﻱ ‪۶۷۱...............................................................................................................‬‬

‫ﻙ‬
 ‫ﭘﻴﺸﮕﻔﺘﺎﺭ‬

‫ﺍﻧﺒﻴﺎﺳﺖ‪«.‬‬ ‫» ﻣﻌﻠﻤﻲ ﺷﻐﻞ‬

‫ﺩﺭﺟﻬﺎﻥ ﺁﻣـﻮﺯﺵ ﺩﺭﻙ ﺑﺴـﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﺁﺛـﺎﺭ ﺧـﺎﻟﻖ ﻫﺴـﺘﻲ ﻣﻤﻜـﻦ ﺍﻣـﺎ ﺑﻴـﺎﻥ ﻭ ﺗﻔﻬـﻴﻢ ﺁﻥ ﺍﮔـﺮ‬
‫ﻏﻴﺮﻣﻤﻜﻦ ﻧﺸﻤﺎﺭﻳﻤﺶ ﻛﺎﺭﻱ ﺍﺳﺖ ﺳﺨﺖ ﻭ ﺩﺷﻮﺍﺭ! ﺍﻳـﻦ ﻛـﺎﺭ ﺧﺼﻮﺻـﺎ ﺍﮔـﺮ ﺁﻣـﻮﺯﺵ ﺑﻴﻨﻨـﺪﻩ‬
‫ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺑﻪ ﺗﺮﺍﺯ ﺣﺪﺍﻗﻞ ﻣﻮﺭﺩﻧﻴﺎﺯ ﻧﺮﺳﺎﻧﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﺩﺷﻮﺍﺭﺗﺮ ﻭﮔﺎﻫﺎ ﺧﺎﻟﻲ ﺍﺯ ﺑﻬﺮﻩﻭﺭﻱ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺗﻜﻠﻴﻒ ﺑﺠﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻌﻠﻢ ﻟﺤﻦ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﺑﻪ ﭘـﺎﺋﻴﻦ ﺗـﺮﺍﺯ ﺩﺭﻙ ﭘـﺬﻳﺮﻱ‬
‫ﺭﺳﺎﻧﺪﻩ ﺗﺎ ﺑﺮ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺑﻬﺮﻩﻭﺭﺍﻥ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﺍﻣﻴﺪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺑﻬﺮﻩ ﻭﺭﻱ‪ ،‬ﺗﻼﺵ ﻭﺳﻴﻌﻲ ﺩﺭ ﺍﻟﻘـﺎﺀ ﻭﻳﮋﮔـﻲ ﻫـﺎﻱ ﻓـﻮﻕ‬
‫ﺻﻮﺭﺕ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪﺍﻱ ﺑﺎ ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻴﻬﺎﻱ ﺍﻳﻦ ﺁﺛﺎﺭﺧﺪﺍﻭﻧﺪﻱ ﺻﻮﺭﺕ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﺳﺎﺩﻩﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﺑﻴﺎﻥ‪ ،‬ﻋﻤﻖ ﻣﺤﺘﻮﻱ ﺍﻳﻦ ﺁﺛﺎﺭ ﺑﻪ ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﻩ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﻗﺎﻟﺐ ﺍﺻﻠﻲ ﻛﻠﻴﻪ ﺁﺛﺎﺭﺍﺭﺍﺋﻪ ﺷﺪﻩ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻤﺎﻳﺸﻬﺎﻳﻲ ﺍﺳﺖ ﺍﺯ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﺳﺎﺳﻲ ﺧﻠﻘﺖ ﺗﺤﺖ ﻋﻨـﻮﺍﻥ‬
‫» ﺍﺻﻞ ﺣﻔﻆ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮﻳﻦ ﺗﺮﺍﺯﺳـﻄﺢ ﺍﻧـﺮﮊﻱ« ﺩﺭﻛﻠﻴـﻪ ﺗﺤـﻮﻻﺕ ﺣﺮﻛﺘـﻲ ﻣﻮﺟـﻮﺩﺍﺕ ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﮔﻮﻧﻪﻫﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺩﺭﭼﻬﺎﺭﭼﻮﺏ ﺭﻳﺎﺿﻴﺎﺕ ﺑﻴﺎﻥ ﺷﺪﻩﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫‪١٢‬‬
 ‫ﭘﯿﺸﮕﻔﺘﺎر‬

‫اﻧﺒﯿﺎﺳﺖ‪«.‬‬ ‫» ﻣﻌﻠﻤﻲ ﺷﻐﻞ‬

‫درﺟﮭﺎن آﻣ�ﻮزش درك ﺑﺴ�ﯿﺎري از آﺛ�ﺎر ﺧ�ﺎﻟﻖ ھﺴ�ﺘﻲ ﻣﻤﻜ�ﻦ اﻣ�ﺎ ﺑﯿ�ﺎن و ﺗﻔﮭ�ﯿﻢ آن‬
‫اﮔ��ﺮ ﻏﯿ��ﺮﻣﻤﻜﻦ ﻧﺸ��ﻤﺎرﯾﻤﺶ ﻛ��ﺎري اﺳ��ﺖ ﺳ��ﺨﺖ و دﺷ��ﻮار! اﯾ��ﻦ ﻛ��ﺎر ﺧﺼﻮﺻ��ﺎ اﮔ��ﺮ‬
‫آﻣﻮزش ﺑﯿﻨﻨﺪه ﺧﻮدرا ﺑﮫ ﺗﺮاز ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻮردﻧﯿﺎز ﻧﺮﺳﺎﻧﺪه ﺑﺎﺷﺪ دﺷﻮارﺗﺮ وﮔﺎھ�ﺎ ﺧ�ﺎﻟﻲ از‬
‫ﺑﮭﺮهوري اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼﮫ ﺑﺴﺎ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﺗﻜﻠﯿﻒ ﺑﺠﺎﺳ�ﺖ ﻛ�ﮫ ﻣﻌﻠ�ﻢ ﻟﺤ�ﻦ ﺧ�ﻮﯾﺶ را ﺑ�ﮫ ﭘ�ﺎﺋﯿﻦ ﺗ�ﺮاز درك‬
‫ﭘﺬﯾﺮي رﺳﺎﻧﺪه ﺗﺎ ﺑﺮ ﺗﻌﺪاد ﺑﮭﺮهوران اﻓﺰوده ﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﻣﺠﻤﻮﻋﮫ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﮫ اﻣﯿ�ﺪ اﻓ�ﺰاﯾﺶ ﺑﮭ�ﺮهوري‪ ،‬ﺗ�ﻼش وﺳ�ﯿﻌﻲ در اﻟﻘ�ﺎء وﯾﮋﮔ�ﻲ‬
‫ھﺎي ﻓﻮق ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺗﺎ ﻣﻘﺎﺑﻠﮫاي ﺑﺎ ﭘﯿﭽﯿﺪﮔﯿﮭﺎي اﯾﻦ آﺛﺎرﺧﺪاوﻧﺪي ﺻ�ﻮرت ﭘﺬﯾﺮﻓﺘ�ﮫ‬
‫ﺗﺎ ﺑﺎ ﺳﺎدهﺗﺮﯾﻦ ﺑﯿﺎن‪ ،‬ﻋﻤﻖ ﻣﺤﺘﻮي اﯾﻦ آﺛﺎر ﺑﮫ ﺧﻮاﻧﻨﺪه اراﺋﮫ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﻗﺎﻟﺐ اﺻﻠﻲ ﻛﻠﯿﮫ آﺛﺎراراﺋﮫ ﺷﺪه ﺗﻨﮭﺎ ﻧﻤﺎﯾﺸﮭﺎﯾﻲ اﺳﺖ از ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﻲ ﺧﻠﻘﺖ ﺗﺤ�ﺖ‬
‫ﻋﻨﻮان »اﺻﻞ ﺣﻔﻆ ﭘﺎﯾﯿﻦﺗﺮﯾﻦ ﺗﺮازﺳﻄﺢ اﻧﺮژي« درﻛﻠﯿﮫ ﺗﺤ�ﻮﻻت ﺣﺮﻛﺘ�ﻲ ﻣﻮﺟ�ﻮدات‬
‫ﻛﮫ ﺑﮫ ﮔﻮﻧﮫھﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ درﭼﮭﺎرﭼﻮب رﯾﺎﺿﯿﺎت ﺑﯿﺎن ﺷﺪهاﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻘﺪﻣﮫ‬
 ‫ﻣﺒﺎﻧﻲ روش اﺟﺰاء ﻣﺤﺪود در دﯾﻨﺎﻣﯿﻚ ﺳﺎزهھﺎ‬ ‫‪٢‬‬

‫ﺟﺎﯾﮕﺎه روش اﺟﺰاي ﻣﺤﺪود در زﻧﺪﮔﻲ اﻣﺮوزه‬

‫روش اﺟ��ﺰاي ﻣﺤ��ﺪود از آﺛ��ﺎر ﺧﻠﻘ��ﺖ اﻟﮭ��ﻲ اﺳ��ﺖ ﻛ��ﮫ در ﻗﺎﻟ��ﺐ ظﺮﻓﯿ��ﺖ وﮔﻨﺠ��ﺎﯾﺶ‬
‫ﻓﻜ����ﺮ ﻣﺤ����ﺪود اﻧﺴ����ﺎن اﻣﻜ����ﺎن ﭘ����ﺬﯾﺮﯾﺶ ﺑﺼ����ﻮرت ودﯾﻌ����ﮫ در اﺧﺘﯿ����ﺎر ﺷ����ﻜﺎﻓﻨﺪﮔﺎن و‬
‫ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ارزاﻧﻲ داﺷﺘﮫ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫از وﯾﮋﮔﻲھﺎي ﺧﻠﻘﺖ اﻧﺴﺎن ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ ﻓﻜ�ﺮ او در ﭘﯿﺶﺑﯿﻨ�ﻲ آﯾﻨ�ﺪه در ﻗﺎﻟ�ﺐ ﻧﺎﻣﺤ�ﺪود‬
‫ﺑﻮده و اﯾﻦ ﺧﻮد ﻧﺸﺎﻧﮫ و ﺑﯿﺎﻧﻲ ﺣ�ﺎﻛﻲ از ﻗ�ﺪرت ﭘﻮﯾ�ﺎ وﻻﯾﺘﻨ�ﺎھﻲ ﺧ�ﺎﻟﻖ ھﺴ�ﺘﻲ ﻣﺤﺴ�ﻮب‬
‫ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫اﻧﺴﺎن از دﯾﺮﺑﺎز ﺑﮫ طﺮق ﻣﺨﺘﻠﻒ دﻧﺒﺎل ﮔﺴﺘﺮش داﻧﺶ ﺧﻮﯾﺶ در ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺑﮭﺘﺮ و‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻋﺎﻟﻢ ھﺴﺘﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎرﯾﺦ زﻧﺪﮔﻲ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺑﯿ�ﺎﻧﮕﺮ ط�ﺮق ﻣﺨﺘﻠﻔ�ﻲ اﺳ�ﺖ ﻛ�ﮫ‬
‫دﻻﻟﺖ ﺑﺮ ﻣﻌﺮﻓﻲ راھﻜﺎرھﺎي ﺗﺠﺮﺑﮫ ﺷﺪه دراﯾﻦ زﻣﯿﻨﮫ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در طﻲ اﯾﻦ راھﻜﺎرھ�ﺎ‬
‫اﻧﺴﺎن ﻋﻤﻮﻣﺎ ازطﺮﯾﻖ ﺷ�ﻨﺎﺧﺖ آﺛ�ﺎر ﺧﻠﻘ�ﺖ و ﺗﺤﻘﯿ�ﻖ و ﺗﻔﺤ�ﺺ درﭼﮕ�ﻮﻧﮕﻲ اﻧ�ﺪرﻛﻨﺶ‬
‫اﯾ��ﻦ آﺛ��ﺎر ﺑ��ﺎ ﯾﻜ��ﺪﯾﮕﺮ ﺗﺎﺣ��ﺪودي ﻣﻮﻓ��ﻖ ﺑ��ﮫ اﺳ��ﺘﻔﺎده ﻣﻨﺎﺳ��ﺐ ﺗ��ﺮ از اﯾ��ﻦ وﯾﮋﮔﯿﮭ��ﺎ درﻗﺎﻟ��ﺐ‬
‫ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪﯾﮭﺎي ﺧ�ﻮﯾﺶ ﺷﺪهاﺳ�ﺖ‪ .‬درﺷ�ﺎﺧﮫاي ﻏﯿﺮﻋﻤ�ﻮﻣﻲ ﻧﯿ�ﺰ اﻧﺴ�ﺎن از طﺮﯾ�ﻖ ﺗﻘ�ﻮي و‬
‫ﺗﻘﺮب ﺑﮫ درﮔﺎه ﺧﻠﻖ ھﺴﺘﻲ ﺑﺎ ﻧﺰدﯾﻚ ﺷﺪن ﺑﮫ ﻣﻌﺒﻮد ﺧﻮﯾﺶ وﮔﺴﺘﺮش ﻗﺪرت ﻧﯿﻤﮫ اﻟﮭ�ﻲ‬
‫ﺧﻮﯾﺶ ﭘﺎرهاي از ﺣﻘﺎﯾﻖ و اﺳﺮار ﺧﻠﻘﺖ را در اﻓﻜ�ﺎر ﺧ�ﻮد روﺷ�ﻦ ﻧﻤﻮدهاﺳ�ﺖ‪ .‬در اﯾ�ﻦ‬
‫زﻣﯿﻨﮫ آﻧﭽﮫ ﺑﺮ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ﯾﻘﯿﻦ اﺳﺖ آﻧﺴﺖ ﻛﮫ ﻧﺘﯿﺠﮫ دو ﺑﯿﻨﺶ درﺷﺖ و رﯾﺰ ﺑﮫ ﺣﻘﺎﯾﻖ در‬
‫ھﺮ دو ﻣﺴﯿﺮ در ﯾ�ﻚ ﻧﻘﻄ�ﮫ وﺣ�ﺪاﻧﯿﺖ ھﻤﮕ�ﺮا ﻣﻲﺷ�ﻮد‪ .‬ﺗﻨﮭ�ﺎ اﻧﺤ�ﺮاف ذھﻨ�ﻲ ﻛ�ﮫ در اﯾ�ﻦ‬
‫ﻣﻮرد ﺑﮫ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﺑﺨﺎطﺮ وﺳ�ﻌﺖ و ﺗﻨ�ﻮع زﯾ�ﺎد در آﺛ�ﺎر ھﻤ�ﺮاه ﺑ�ﺎ ظ�ﻮاھﺮ ﻣﺨﺘﻠ�ﻒ‬
‫آﻧﮭﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫روشھ��ﺎي ﻋ��ﺪدي ﺧﺼﻮﺻ��ﺎ روش اﺟ��ﺰاء ﻣﺤ��ﺪود در اﯾ��ﻦ طﯿ��ﻒ از وﯾﮋﮔﻲھ��ﺎي‬
‫ﺧﺎﺻﻲ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳ�ﺖ‪ .‬ﺑ�ﺎ ﺑﻜ�ﺎرﮔﯿﺮي و ﻛﻤ�ﻚ اﯾ�ﻦ روش ﺑﺸ�ﺮ ﺗﻮاﻧﺴ�ﺘﮫ اﺳ�ﺖ ﻗﺒ�ﻞ از‬
‫ط��ﻲ ﻣﺴ��ﯿﺮ و ﯾ��ﺎ اﻧﺠ��ﺎم ﻛ��ﺎر ﭘﯿﺶﺑﯿﻨ��ﻲھ��ﺎﯾﻲ را ﺑ��ﺮاي آﯾﻨ��ﺪه ﺑ��ﮫ ﺗﺼ��ﻮﯾﺮ در آورد‪ .‬اﻟﺒﺘ��ﮫ‬
‫ﻗﺎﻧﻮﻧﻤﻨ��ﺪي اﯾ��ﻦ ﻛ��ﺎر ﻣﺒﺘﻨ��ﻲ ﺑ��ﺮ ﺗﺠﺮﺑﯿ��ﺎت و آﻣﻮﺧﺘ��ﮫھﺎي وي ﺑ��ﻮده و ھ��ﯿﭻ اﻣﻜ��ﺎﻧﻲ در‬
‫ﭘﯿﺶﺑﯿﻨ��ﻲ ﻣ��ﻮارد اﺗﻔ��ﺎﻗﻲ و آﻧﭽ��ﮫ ﻛ��ﮫ ﻗﺎﻧﻮﻧﻤﻨ��ﺪﯾﺶ ﺑ��ﺮاي اﻧﺴ��ﺎن روﺷ��ﻦ ﻧﯿﺴ��ﺖ ﻣﻘ��ﺪور‬
‫ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ھﻤﯿﻦ اﻣﻜﺎن ﺑﺎ ﻣﺤﺪودﯾﺘﮭﺎي ﺑﯿﺸﻤﺎرش ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺤﻮل ﺑﺰرﮔﻲ در زﻧﺪﮔﻲ اﻧﺴﺎن‬
‫در ﺑﯿﺴﺖ ﺳﺎل اﺧﯿﺮ ﺑﮫ راه اﻧﺪاﺧﺘﮫ و ﺑﺎﻋ�ﺚ ﮔﺮدﯾ�ﺪه ﺗ�ﺎ ھ�ﺮ ﯾ�ﻚ از ﻣﺴ�ﺎﺋﻞ زﻧ�ﺪﮔﻲ ﺑﺸ�ﺮ‬
‫ﭼﮫ ﻓﺮدي و ﭼﮫ ﺟﻤﻌﻲ ﻛﮫ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﻲ آﯾﻨﺪه ﺑﺎﺷﺪ درﻗﺎﻟﺐ ﯾﻚ اﻟﮕﻮي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺷ�ﺒﯿﮫ‬
‫ﺳﺎزي ﺷﺪه و ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣ�ﺆﺛﺮ ﺑ�ﺮ آن ﺑ�ﺎ ھ�ﺮ وﺳ�ﻌﺖ و ﮔﺴﺘﺮﺷ�ﻲ‬
‫ﻛﮫ ﺑﺎﺷﺪ ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﻲ ﻻزم ﺻﻮرت ﭘ�ﺬﯾﺮد‪ .‬اﯾ�ﻦ روش ﺳ�ﮭﻮﻟﺖ زﯾ�ﺎدي را در ﺟﮭ�ﺖ اﻧﺠ�ﺎم‬
‫ﺳﺮﯾﻊ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت اوﻟﯿﮫ ھﺮﻛﺎري ﻓ�ﺮاھﻢ آورده و از ﻧﻈ�ﺮ اﻗﺘﺼ�ﺎدي و ﺳ�ﺮﻋﺖ در ﺗﺤﻠﯿ�ﻞ‬
‫ﻣﺴﺎﺋﻞ و از ھﻤﮫ ﻣﮭﻤﺘﺮ اﻧﺠﺎم ﻛﺎرھﺎي ﺑﺰرﮔ�ﻲ ﻛ�ﮫ داراي اﻧﺪرﻛﻨﺸ�ﮭﺎي ﻣﺘﻌ�ﺪد ﻣﻲﺑﺎﺷ�ﺪ‬
‫اﯾﺠﺎد ﻧﻤﻮدهاﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻣ��ﺮوزه اﯾ��ﻦ روش اﻟﮕﻮﺳ��ﺎزي ﻧ��ﮫ ﺗﻨﮭ��ﺎ درﺷ��ﺎﺧﮫھﺎي ﻣﮭﻨﺪﺳ��ﻲ وﭘﺰﺷ��ﻜﻲ وﺳ��ﻌﺖ‬
‫ﭼﺸﻢﮔﯿﺮي ﭘﯿﺪا ﻧﻤﻮده اﺳﺖ ﺑﻠﻜﮫ ﺑﮫ ﻛﻤﻚ اﻟﮕﻮھﺎي آﻣﺎري اﻣﻜﺎن ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﻲ آﯾﻨﺪه ﺟﻮاﻣ�ﻊ‪،‬‬
‫ﺷ��ﮭﺮھﺎ‪ ،‬ﻛﺸ��ﻮرھﺎ و ‪ ...‬را در ﻣﺴ��ﺎﺋﻞ اﺟﺘﻤ��ﺎﻋﻲ‪ ،‬اﻗﺘﺼ��ﺎدي‪ ،‬ﻓﺮھﻨﮕ��ﻲ و ﺣﺘ��ﻲ ﺳﯿﺎﺳ��ﻲ‬
‫‪٣‬‬ ‫ﻣﻘﺪﻣﮫ‬

‫ﻓ���ﺮاھﻢ آورده اﺳ���ﺖ‪ .‬ﺑ���ﮫ ﮔﻮﻧ���ﮫاي ﻛ���ﮫ ﺑ���ﺎ اﻧ���ﺪازه ﮔﯿ���ﺮي وﯾﮋﮔﯿﮭ���ﺎي ﻣﻮﺟ���ﻮد در ھ���ﺮ‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋ���ﮫاي و اﺳ���ﺘﺨﺮاج اﻟﮕﻮھ���ﺎي رﯾﺎﺿ���ﻲ آن ﻣﻲﺗ���ﻮان اﻟﮕ���ﻮي ﺗﺠﻤﯿ���ﻊ ﺷ���ﺪهاي از‬
‫اﻧ�ﺪرﻛﻨﺶ ﺻ�ﺪھﺎ ﺷ�ﺎﺧﺺ ﻣ�ﺆﺛﺮ را ﺑﺮﻧﺎﻣ�ﮫ رﯾ��ﺰي ﻧﻤ�ﻮده و ﺑ�ﺎ در ﻧﻈ�ﺮ ﮔ�ﺮﻓﺘﻦ ﺷ��ﺮاﯾﻂ‬
‫ﻣﺮزي ﻣﺨﺘﻠﻒ )ﭼﮫ آﻧﭽﮫ در آﯾﻨﺪه ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر اﺳﺖ و ﭼ�ﮫ آﻧﭽ�ﮫ ﻛ�ﮫ ﻣﻮﺟ�ﻮد اﺳ�ﺖ( را‬
‫در وﺿﻌﯿﺖ ﮔﺬرا وﯾﺎ در ﺷﺮاﯾﻂ ﺣﺪي ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺪﺳﺖ آورد‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺠﺎ و ﺷﺎﯾﺴﺘﮫ اﺳﺖ ﻛﮫ از اﯾﻦ ﻧﻌﻤﺖ ﺑﺰرگ ﺧﺪاوﻧﺪي ﺑﻄﻮر ﺷﺎﯾﺴﺘﮫاي‬
‫در ﺣ��ﻞ ﻣﻌﻀ��ﻼت ﺑ��ﺰرگ اﺟﺘﻤ��ﺎﻋﻲ‪ ،‬ﻓﺮھﻨﮕ��ﻲ‪ ،‬اﻗﺘﺼ��ﺎدي‪ ،‬ﻣﮭﻨﺪﺳ��ﻲ و ﭘﺰﺷ��ﻜﻲ و ‪...‬‬
‫ﺑﮭﺮه ﺑﺮده و ﺑﺎ ﺻﺮف اﻧﺮژي اﻧﺪك ﺑﮫ اطﻼﻋﺎت ﺑﺰرگ و دﻗﯿﻖ دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬

‫ﮔﺮوهﺑﻨﺪي ﻣﻜﺎﻧﯿﻚ ﺳﺎزهھﺎ‬

‫ﻛﺎرﺑﺮد روش اﺟﺰاء ﻣﺤﺪود درﻣﻜﺎﻧﯿﻚ ﺳﺎزهھﺎ‪ ،‬ھﻤﺮاه ﺑﺎﺗﻘﺴﯿﻢ ﭘﮭﻨ�ﮫ ﻣﺤ�ﯿﻂ ﻣ�ﻮرد‬
‫ﻧﻈﺮ‬
‫ﺑﮫ ﺗﻌﺪادي اﺷ�ﻜﺎل ھﻨﺪﺳ�ﻲ ﺳ�ﺎده اﺳ�ﺖ‪ .‬ھﺮﯾ�ﻚ از اﯾ�ﻦ ﺗﻘﺴ�ﯿﻤﺎت ﯾ�ﻚ ﺟ�ﺰء ﻧﺎﻣﯿ�ﺪه ﺷ�ﺪه و‬
‫اﻣﻜﺎن ﭘﺬﯾﺮي ﺗﻐﯿﯿ�ﺮ ﻣﻜ�ﺎن ﺟ�ﺰء را ﻣﻲﺗ�ﻮان درﻗﺎﻟ�ﺐ درﺟ�ﺎت آزادي ﮔﺮهھ�ﺎي ھﺮﺟ�ﺰء‬
‫ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ھﺮﮔ�ﺮه ﻣﺤ�ﻞ ﺗﻤﺮﻛ�ﺰ وﯾﮋﮔﯿﮭ�ﺎي ﻣ�ﺆﺛﺮ در ﻣﺴ�ﺎﻟﮫ ﺑ�ﻮده ﻛ�ﮫ‬
‫ﻧﺎﭼﺎرا ﺑﺎﯾﺴﺘﻲ ﺑﮫ ﺷﻜﻞ ﻣﻌﺎدل ﻣﻮرد ﻣﺤﺎﺳﺒﮫ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻣﻲﺗ�ﻮان ﻧﯿﺮوھ�ﺎي‬
‫ﮔﺴﺘﺮده در ﭘﮭﻨﮫ ﺟﺰء‪ ،‬ﺳﺨﺘﻲ‪ ،‬ﺟﺮم‪ ،‬ﻣﯿﺮاﯾﻲ و ‪ ...‬را ﻧﺎم ﺑﺮد‪ .‬ﻣﻌﺎدﻻت ﺗﻌﺎدل اﯾﺴ�ﺘﺎﯾﻲ‬
‫و ﭘﻮﯾﺎﯾﻲ ﻧﯿﺰ ﺑﻄ�ﻮر ﻣﺘﻤﺮﻛ�ﺰ در اﯾ�ﻦ ﮔﺮهھ�ﺎ ارﺿ�ﺎء ﮔﺮدﯾ�ﺪه و ﺑ�ﺎ ﺣ�ﻞ ﺳ�ﺮي ﻣﻌ�ﺎدﻻت‬
‫ﺣﺎﺻﻠﮫ ﭘﺎﺳﺨﮭﺎ ﺑﺼﻮرت ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﮔﺮھﻲ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲآﯾﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺑﻜﺎرﮔﯿﺮي اﯾﻦ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﮔﺮھ�ﻲ‬
‫و اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻮاﺑﻊ ﺗﻐﯿﯿﺮات درﭘﮭﻨﮫ اﺟﺰاء ﻣﻲﺗﻮان ﺑﮫ ﯾﻚ ﭘﺎﺳﺦ ﻛﺎﻣﻞ وﭘﯿﻮﺳﺘﮫ در ﭘﮭﻨ�ﮫ‬
‫ﺳﺎزه دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺼﻮرت ﻛﻠﻲ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻜﺎﻧﯿﻚ ﺳﺎزهھﺎ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﮫ ﺳﮫ ﮔﺮوه ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻧﻤﻮد‪:‬‬
‫‪ -۱‬ﻣﺴﺎﺋﻞ اﯾﺴﺘﺎ ﯾﺎ ﺑﺎ ﺷﺮاﺋﻂ ﭘﺎﯾﺎ‬
‫‪ -۲‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻘﺎدﯾﺮ وﯾﮋه – ﺑﺮدار وﯾﮋه‬
‫‪ -۳‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﮔﺬرا ﯾﺎ ﭘﻮﯾﺎ‬
‫در ﻣﺴ�ﺎﺋﻞ ﻧ��ﻮع اول ﯾ�ﻚ ﺣﺎﻟ��ﺖ اﯾﺴ��ﺘﺎﯾﻲ وﯾ�ﺎ ﻋ��ﺪم ﺗﻐﯿﯿ�ﺮ ﺑﺮﻣﺴ��ﺎﻟﮫ ﺣﺎﻛﻤﯿ��ﺖ دارد‪.‬‬
‫ھﺪف اﺻﻠﻲ درﺑﺴﯿﺎري از ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﮭﻨﺪﺳﻲ دﺳ�ﺘﯿﺎﺑﻲ ﺑ�ﮫ ﭼﮕ�ﻮﻧﮕﻲ وﺿ�ﻌﯿﺖ اﯾ�ﻦ ﺣﺎﻟ�ﺖ‬
‫اﯾﺴﺘﺎ در ﻣﺴ�ﺎﺋﻞ ﻣﻲﺑﺎﺷ�ﺪ‪ .‬اﯾ�ﻦ ﺣﺎﻟ�ﺖ در ﺟﺮﯾ�ﺎن ﺛﺎﺑ�ﺖ ﻋﺒ�ﻮري از زﯾ�ﺮ ﯾ�ﻚ درﯾﭽ�ﮫ آب‬
‫)ﺷ��ﻜﻞ ‪ ،(۱‬ﺣﺎﻟ��ﺖ ﭘﺎﯾ��ﺎي ﺗﻐﯿﯿ��ﺮ درﺟ��ﮫ ﺣ��ﺮارت درﺿ��ﺨﺎﻣﺖ ﯾ��ﻚ دﯾ��ﻮار‪ ،‬ﺣﺎﻟ��ﺖ اﯾﺴ��ﺘﺎي‬
‫ﮔﺴﺘﺮش ﯾ�ﻚ آﻟ�ﻮدﮔﻲ زﯾﺮزﻣﯿﻨ�ﻲ و ﯾ�ﺎ ﺳ�ﺎزه داراي ﺷ�ﺮاﺋﻂ ﺣﺮﻛﺘ�ﻲ ﺛﺎﺑ�ﺖ و ‪ ...‬ﻣﻮﺟ�ﻮد‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺳ�ﺘﺨﺮاج ﭼﮕ��ﻮﻧﮕﻲ ﺳ�ﻄﺢ ﭘﺎﯾ��ﺎي اﻧ��ﺮژي در اﯾ�ﻦ ﻧ��ﻮع ﻣﺴ�ﺎﺋﻞ ﺳ��ﺎدهﺗﺮﯾﻦ راه ﺣ��ﻞ‬
‫ﺑﺮاي ﭘﺎﺳﺨﮭﺎ ﺑﮫ ﺣﺴﺎب ﻣﻲآﯾﺪ‪.‬‬
‫ﻻزم ﺑﮫ ذﻛﺮ اﺳﺖ ﻛﮫ ھﺪف از ﺗﺤﻠﯿ�ﻞ ﺟﺮﯾ�ﺎن ﭘﺎﯾ�ﺎ در ﺷ�ﻜﻞ ‪ ۱‬ﺗﻨﮭ�ﺎ ﺣ�ﻞ ﻣﺴ�ﺄﻟﮫ در‬
‫ﺷﺮاﯾﻄﻲ اﺳﺖ ﻛﮫ دﯾﮕﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮي در ھﻨﺪﺳﮫ و ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺴﺄﻟﮫ ﺣﺎﺻﻞ ﻧﮕﺮدد‪ .‬ﻣﺴ�ﻠﻢ اﺳ�ﺖ‬
 ‫ﻣﺒﺎﻧﻲ روش اﺟﺰاء ﻣﺤﺪود در دﯾﻨﺎﻣﯿﻚ ﺳﺎزهھﺎ‬ ‫‪٤‬‬

‫ﻛﮫ در ھﻨﮕﺎم ﺷﺮوع ﺑﮫ ﺑﺎز ﻧﻤﻮدن درﯾﭽﮫ و ﯾﺎ ﺑﺴﺘﻦ آن و ﺑﻄﻮرﻛﻠﻲ ﺗﻐﯿﯿﺮ در وﺿﻌﯿﺖ‬
‫ﺑﺎز ﺷﺪﮔﻲ ﺳﻄﺢ زﯾﺮ درﯾﭽﮫ ﻣﺴﺄﻟﮫ ﺣﺎﻟﺖ ﭘﺎﯾﺎﯾﻲ ﻧﺪاﺷﺘﮫ ﺑﻠﻜﮫ در ﮔﺮوه ‪) ۳‬ﻣﺴ�ﺎﺋﻞ ﮔ�ﺬرا‬
‫ﯾﺎ ﭘﻮﯾﺎ( ﻗﺮار ﺧﻮاھﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -۱‬ﺷﺒﻜﮫ ﺟﺮﯾﺎن ﭘﺎﯾﺎ از زﯾﺮ درﯾﭽﮫ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -۲‬ﺷﺒﻜﮫ ﻣﯿﺎﻧﻲ ﯾﻚ ﺳﺪ ﺧﺎﻛﻲ ﺑﺎ ھﺴﺘﮫ رﺳﻲ‬

‫در ﺷﻜﻞ ‪ ۲‬ﺷﺒﻜﮫ ﻋﺪدي ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺳﮫ ﺑﻌﺪي ﺑﺨﺶ ﻣﯿﺎﻧﻲ ﯾﻚ ﺳﺪ ﺧﺎﻛﻲ اراﺋﮫ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در ﺻﻮرﺗﯿﻜﮫ ﺑﺎرﮔﺬاري ﺛﺎﺑﺘﻲ ﺑﺮاي اﯾﻦ ﻗﻄﻌﮫ از ﺳﺪ ﺧﺎﻛﻲ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺷﻮد‬
‫ﻣﺴﺄﻟﮫ ﺣﺎﻟﺖ ﭘﺎﯾﺎ داﺷﺘﮫ در ﺣﺎﻟﯿﻜﮫ اﮔﺮ اﯾﻦ ﺳﺎزه ﺗﺤﺖ اﺛﺮ ﺑﺎرھﺎي ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ زﻟﺰﻟﮫ‬
‫ﯾﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺳﻄﺢ آب ﺳﺪ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد ﻣﺴﺄﻟﮫ از ﻧﻮع ﭘﻮﯾﺎ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪٥‬‬ ‫ﻣﻘﺪﻣﮫ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -۳‬ﺷﺒﻜﮫ ﯾﻚ ﺳﺪ ﺑﺘﻨﻲ ھﻤﺮاه ﺑﺎ ﭘﻲ ﻣﺮﺑﻮطﮫ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ ۳‬ﺷﺒﻜﮫاي از ﺑﺪﻧﮫ ﺳﺪ ﺑﺘﻨﻲ ھﻤﺮاه ﺑﺎ ﺑﺨﺸﮭﺎي ﻣﺆﺛﺮ دﯾﻮاره ﻧﮕﮭﺪارﻧﺪه و ﭘﻲ‬
‫ﺳﺪ اﺳﺖ ﻛﮫ طﺒﯿﻌﺘﺎ ٌ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﻜﻞ ‪ ۲‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮرد ﺗﺤﻠﯿﻞ ﭘﺎﯾﺎ و ﯾﺎ ﭘﻮﯾﺎ )ﺑﺴﺘﮫ ﻧﻮع‬
‫ﺑﺎرﮔﺬاري( ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -۴‬ﺷﺒﻜﮫ ﯾﻚ درﯾﭽﮫ آﺷﻐﺎﻟﮕﯿﺮ در ﻣﺪﺧﻞ آﺑﺮاھﮫ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ ۴‬ﻧﻤﻮﻧﮫاي از ﯾﻚ درﯾﭽﮫ آﺷﻐﺎﻟﮕﯿﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮن در اﯾﻦ ﻧﻮع ﺳﺎزه از‬
‫ﺑﺨﺸﮭﺎي ﻣﮭﻢ ﺑﺮرﺳﻲ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ارﺗﻌﺎش درﯾﭽﮫ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﯿﺮوھﺎي ﻛﺸﻨﺪه ﺟﺮﯾﺎن آب‬
‫و ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﺣﺎﻟﺖ ﺗﺸﺪﯾﺪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻻزم اﺳﺖ وﺿﻌﯿﺖ ارﺗﻌﺎﺷﻲ ﺳﺎزه در ﻣﻮدھﺎي‬
‫ارﺗﻌﺎﺷﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ ھﻤﺮاه ﺑﺎ زﻣﺎﻧﮭﺎي ﻣﺘﻨﺎوب ارﺗﻌﺎش طﺒﯿﻌﻲ درﯾﺠﮫ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار‬
‫ﮔﯿﺮد‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻮع ﺗﺤﻠﯿﻞ در ﮔﺮوه ‪ ۲‬ﻗﺮار ﻣﻲﮔﯿﺮد‪.‬‬
 ‫ﻣﺒﺎﻧﻲ روش اﺟﺰاء ﻣﺤﺪود در دﯾﻨﺎﻣﯿﻚ ﺳﺎزهھﺎ‬ ‫‪٦‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -۵‬ﭘﻮﻟﻚ ﺷﯿﺮ ﭘﺮواﻧﮫاي‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ ۵‬ﭘﻮﻟﻚ ﯾﻚ ﺷﯿﺮ ﭘﺮواﻧﮫاي ﺑﺰرگ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ‪ .‬ﺷﻜﻞ ‪ ۶‬ھﻤﯿﻦ ﭘﻮﻟﻚ را‬
‫در ﺣﺎﻟﺖ ﺷﺒﻜﮫﺑﻨﺪي ﺷﺪه ﺑﺮاي ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻋﺪدي ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ‪ .‬در ﺗﺤﻠﯿﻞ اﯾﻨﮕﻮﻧﮫ ﻣﺴﺎﺋﻞ‬
‫ﺷﺮاﯾﻂ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﺎرﮔﺬاري و ﺑﺮرﺳﻲ وﺿﻌﯿﺖ ارﺗﻌﺎﺷﻲ اﯾﻦ ﭘﻮﻟﻚ در ﺣﯿﻦ ﻋﻤﻠﻜﺮد‬
‫ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ھﺮ ﺳﮫ ﻧﻮع ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺳﺎزهاي در ﻣﻮرد اﯾﻦ‬
‫ﺳﺎزه ﺑﻜﺎر ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -۶‬ﺷﺒﻜﮫ ﭘﻮﻟﻚ ﺷﯿﺮﭘﺮواﻧﮫاي‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ ۷‬ﭘﻮﻟﻚ درﯾﺠﮫ را در اﺛﺮ اﻋﻤﺎل ﻓﺸﺎر آب ﻧﺎﺷﻲ از ﺿﺮﺑﮫ ﻗﻮچ ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﻲدھﺪ‪.‬‬
‫‪٧‬‬ ‫ﻣﻘﺪﻣﮫ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -۷‬ﺷﻜﻞ ﺗﻐﯿﯿﺮﯾﺎﻓﺘﮫ ﭘﻮﻟﻚ ﺷﯿﺮ ﭘﺮواﻧﮫاي ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر آب‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -۸‬ﺷﺒﻜﮫ‬
‫ﺟﺮﯾﺎن آب ﭘﺎﯾﺎ‬
‫در دو ﺷﺎﺧﮫ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪۸‬‬
‫ﺑﺨﺸﻲ از ﯾﻚ‬
‫دو ﺷﺎﺧﮫ در‬
‫آﺑﺮاھﮫ ﻣﻨﺘﮭﻲ‬
‫ﺑﮫ ﺗﻮرﺑﯿﻦ را‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﻲدھﺪ‪.‬‬
‫در اﯾﻦ ﺳﺎزه‬
‫ﻧﯿﺰ در ﻣﺮﺣﻠﮫ‬
‫اول ﺣﺎﻟﺘﮭﺎي‬
‫ﭘﺎﯾﺎ ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﺎرﮔﺬارﯾﮭﺎي ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻮرد ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﮫ و در ﻣﺮﺣﻠﮫ دوم‬
‫ﺣﺎﻟﺘﮭﺎي ﮔﺬراي ﺟﺮﯾﺎن آب و ﺑﺎﻻﺧﺮه ﺷﺮاﯾﻂ ارﺗﻌﺎش طﺒﯿﻌﻲ ﺻﻔﺤﮫ ﺳﺨﺖ ﻛﻨﻨﺪه‬
‫داﺧﻠﻲ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﺧﻮاھﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻧﺘﺎﯾﺠﻲ از اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ ﺗﺤﻠﯿﻞ در ﺷﻜﻠﮭﺎي ‪ ۹-۱‬ﺗﺎ‬
‫‪ ۹-۶‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺤ��ﺚ و ﺑﺮرﺳ��ﻲ و روش ﺗﺤﻠﯿ��ﻞ ﻣﺴ��ﺎﺋﻞ اﯾﺴ��ﺘﺎﯾﻲ ﻋﻤ��ﺪﺗﺎ در ﻣﺮﺟ��ﻊ ‪ ۳‬ﻓﺼ��ﻞ ‪ ۱۱‬آﻣ��ﺪه‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧ�ﻮع دوم ﺗﺤﻠﯿ�ﻞ ﻣﺴ�ﺎﺋﻞ ﺳ�ﺎزهاي در اﯾ�ﻦ ﻛﺘ�ﺎب ﺑﻄ�ﻮر ﻣﻔﺼ�ﻞ ﺑ�ﺎ ﺗﻮﺟ�ﮫ ﺑ�ﮫ اﺟ��ﺰاء‬
‫ﮔﻮﻧ��ﺎﮔﻮن ﻣ��ﻮرد ﺑﺤ��ﺚ و ﺑﺮرﺳ��ﻲ ﻗ��ﺮار ﺧﻮاھ��ﺪ ﮔﺮﻓ��ﺖ‪ .‬در اﯾ��ﻦ ﮔﻮﻧ��ﮫ ﻣﺴ��ﺎﺋﻞ ﻣﻮدھ��ﺎي‬
‫ارﺗﻌﺎﺷﻲ ﺳ�ﺎزه ھﻤ�ﺮاه ﺑ�ﺎ ﻓﺮﻛﺎﻧﺴ�ﮭﺎ و زﻣ�ﺎن ﺗﻨ�ﺎوب ﻣﺮﺑﻮط�ﮫ ﻣﺤﺎﺳ�ﺒﮫ ﻣﻲﺷ�ﻮﻧﺪ‪ .‬اراﺋ�ﮫ‬
‫ﺷ��ﻜﻠﮭﺎي ﻣﺨﺘﻠ��ﻒ ﻣﻮدھ��ﺎي ارﺗﻌﺎﺷ��ﻲ ﺳ��ﺎزهھﺎ و ﻧﺎﭘﺎﯾ��ﺪاريھﺎي ﻣﺮﺑﻮط��ﮫ در اﯾ��ﻦ ﺑﺤ��ﺚ‬
‫ﻗﺮار ﻣﻲﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺒﺎﻧﻲ روش اﺟﺰاء ﻣﺤﺪود در دﯾﻨﺎﻣﯿﻚ ﺳﺎزهھﺎ‬ ‫‪٨‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -۹‬ﭘﻮﺳﺘﮫ ﯾﻚ دو ﺷﺎﺧﮫ ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎرھﺎي داﺧﻠﻲ و ﺧﺎرﺟﻲ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -۹-۱‬ﻣﻮد اول ﻛﻤﺎﻧﺶ ﭘﻮﺳﺘﮫ دو ﺷﺎﺧﮫ ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎرھﺎي ﺧﺎرﺟﻲ‬

‫‪٩‬‬ ‫ﻣﻘﺪﻣﮫ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -۹-۲‬ﻣﻮد دوم ﻛﻤﺎﻧﺶ ﭘﻮﺳﺘﮫ دو ﺷﺎﺧﮫ ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎرھﺎي ﺧﺎرﺟﻲ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -۹-۳‬ﻣﻮد ﺳﻮم ﻛﻤﺎﻧﺶ ﭘﻮﺳﺘﮫ دو ﺷﺎﺧﮫ ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎرھﺎي ﺧﺎرﺟﻲ‬

‫ﻣﺒﺎﻧﻲ روش اﺟﺰاء ﻣﺤﺪود در دﯾﻨﺎﻣﯿﻚ ﺳﺎزهھﺎ‬ ‫‪١٠‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -۹-۴‬ﻣﻮد ﭼﮭﺎرم ﻛﻤﺎﻧﺶ ﭘﻮﺳﺘﮫ دو ﺷﺎﺧﮫ ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎرھﺎي ﺧﺎرﺟﻲ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -۹-۵‬ﻣﻮد ﭘﻨﺠﻢ ﻛﻤﺎﻧﺶ ﭘﻮﺳﺘﮫ دو ﺷﺎﺧﮫ ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎرھﺎي ﺧﺎرﺟﻲ‬

‫‪١١‬‬ ‫ﻣﻘﺪﻣﮫ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -۹-۶‬ﻣﻮد ﺷﺸﻢ ﻛﻤﺎﻧﺶ ﭘﻮﺳﺘﮫ دو ﺷﺎﺧﮫ ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎرھﺎي ﺧﺎرﺟﻲ‬

‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﭘﻮﯾﺎ ﯾﺎ ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﯾﻂ ﮔﺬرا ﻣﺴﺎﺋﻠﻲ ﺑﺎ ﺷﺮاﯾﻂ دﯾﻨﺎﻣﯿﻜﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﮫ ﺑﺎ زﻣ�ﺎن‬
‫ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻓﺮاﺳﻨﺠﮭﺎي ﺣﺮﻛﺘﻲ در آﻧﮭﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﻲﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﺷﺮاﯾﻂ ﮔﺬراي ﻛﻠﯿﮫ ﻣﺴﺎﺋﻞ دﯾﻨﺎﻣﯿ�ﻚ‬
‫در اﯾﻦ ﮔﺮوه ﻗﺮار ﻣﻲﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫ﻻزم ﺑﮫ ذﻛﺮ اﺳﺖ ﻛﮫ ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ و ھﺮ ﻣﺨﻠﻮﻗﻲ در ﻋﺎﻟﻢ در ﻣﻌﺮض آﺛﺎر و ﻋﻮاﻣ�ﻞ‬
‫ﮔﺬراﺳﺖ‪ .‬ﺷﻜﻞ ‪ ۱۰‬ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻌﺮﯾ�ﻒ ﺣﺎﻟ�ﺖ ﭘﺎﯾ�ﺎ از ﻣﺼ�ﻨﻮﻋﯿﺎت ذھ�ﻦ‬
‫ﺑﺸ��ﺮ اﺳ��ﺖ‪ .‬از آﺛ��ﺎر ﻋﯿ��ﺎن اﯾ��ﻦ ﺣﺎﻟﺘﮭ��ﺎ ﻣ��ﻲﺗ��ﻮان آﺛ��ﺎر زﻟﺰﻟ��ﮫ ﺑ��ﺮ روي ﺳ��ﺎزهھ��ﺎ را در‬
‫ﺷﻜﻠﮭﺎي ‪ ۱۱‬و ‪ ۱۲‬و ‪ ۱۳‬ﺑﺼﻮرت ﻧﻤﻮﻧﮫ اراﺋﮫ ﺷﺪه را ﻧﺸﺎن داد‪ .‬وال‪ ...‬اﻋﻠﻢ‬
‫ﻣﺒﺎﻧﻲ روش اﺟﺰاء ﻣﺤﺪود در دﯾﻨﺎﻣﯿﻚ ﺳﺎزهھﺎ‬ ‫‪١٢‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -۱۰‬ﺗﻐﯿﯿﺮات آراﯾﺶ ﭘﻮﺳﺘﮫ ﻛﺮه زﻣﯿﻦ در طﻮل دوراﻧﮭﺎ از ﺑﺪو ﺧﻠﻘﺖ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -۱۱‬ﺧﺮاﺑﻲ ﺑﻨﺪر در ﺷﯿﻠﻲ )زﻟﺰﻟﮫ ‪(۱۹۸۵‬‬

‫‪١٣‬‬ ‫ﻣﻘﺪﻣﮫ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -۱۲‬ﺧﺮاﺑﻲ ﭘﻞ در ﭼﯿﻦ )زﻟﺰﻟﮫ ‪(۱۹۷۵‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -۱۳‬ﺧﺮاﺑﻲ ﭘﻞ در ﭼﯿﻦ )زﻟﺰﻟﮫ ھﺎﯾﭽﻨﮓ ‪(۱۹۷۵‬‬

 ‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫رواﺑﻂ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﻣﻌﺎدﻻت ﺣﺮﻛﺖ‬

‫‪ -۱-۱‬ﺗﻌﺎدل دﯾﻨﺎﻣﯿﻜﻲ‬
‫ﻣﻌﺎدﻻت ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ارﺗﻌﺎش ﺳﺎزهھﺎ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻣﻌﺎدﻻت ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺣﺮﻛﺖ دﯾﻨﺎﻣﯿﻜﻲ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اھﻤﯿﺖ وﯾﮋه در ﻧﮕﺎرش اﯾﻦ رواﺑﻂ دﻗﺖ در ﺟﺰﺋﯿﺎت و ﺻﺤﺖ رواﺑﻂ ﻧﻮﺷﺘﮫ‬
‫ﺷﺪه ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻌﺎدﻻت ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﺣﺮﻛﺖ دﯾﻨﺎﻣﯿﻜﻲ ھﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﮫ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻗﺎﻧﻮن دوم‬
‫ﻧﯿﻮﺗﻦ ﺑﺮاي ﺣﺮﻛﺖ اﺟﺴﺎم ﺑﻮده ﻛﮫ اﺳﺎس آن ﺑﺮاﺑﺮي ﺗﻐﯿﯿﺮات زﻣﺎﻧﻲ ﻣﻘﺪار ﺣﺮﻛﺖ‬
‫)ﻣﻤﻨﺘﻮم( ﯾﻚ ﺟﺮم ﺑﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ﻧﯿﺮوي وارد ﺑﮫ آن ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﺻﻮرﺗﯿﻜﮫ ﺟﺮم ‪ m‬ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﻜﺎن )‪ δ( t‬را در اﺛﺮ ﻧﯿﺮوي )‪) f(t‬ﺑﺼﻮرت ﺗﺎﺑﻊ‬
‫زﻣﺎن( ھﻤﺎﻧﻨﺪ ﺷﻜﻞ ‪۱‬ـ‪ ۱‬اﻧﺠﺎم دھﺪ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮن دوم ﻧﯿﻮﺗﻦ در ﻣﻮرد ﺣﺮﻛﺖ آن ﺑﺼﻮرت‬
‫زﯾﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﯿﺎن اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪d‬‬ ‫) ‪dδ (t‬‬
‫‪[m‬‬ ‫) ‪] = f (t‬‬ ‫)‪۱‬ـ‪(۱‬‬
‫‪dt‬‬ ‫‪dt‬‬
‫در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﮫ ﺗﻐﯿﯿﺮاﺗﻲ ﺑﺮاي ﺟﺮم ‪ m‬ﻣﺘﺼﻮر ﻧﺒﺎﺷﺪ اﯾﻦ ﻣﻌﺎدﻟﮫ ﺑﺼﻮرت زﯾﺮ‬
‫ﺧﻼﺻﮫ ﻣﻲﮔﺮدد‪:‬‬
‫) ‪d 2δ (t‬‬
‫‪m‬‬ ‫) ‪= f (t‬‬ ‫)‪۲‬ـ‪(۱‬‬
‫‪dt 2‬‬
‫و ﯾﺎ‪:‬‬
‫‪‬‬
‫) ‪m δ = f (t‬‬ ‫)‪۳‬ـ‪(۱‬‬
 ‫ﻣﺒﺎﻧﻲ روش اﺟﺰاء ﻣﺤﺪود در دﯾﻨﺎﻣﯿﻚ‬ ‫‪١٦‬‬
‫ﺳﺎزهھﺎ‬
‫‪‬‬
‫در ﻣﻌﺎدﻟﺔ ﻓﻮق ﻧﻘﻄﮫ ) ( ﺑﮫ ﻣﻌﻨﻲ ﺗﻤﻮ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ زﻣﺎن اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -۱-۱‬ﺣﺮﻛﺖ ﺟﺮم ﻣﻨﻔﺮد ‪m‬‬

‫ﻣﻌﺎدﻟﮫ ‪۳‬ـ‪ ۱‬را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺼﻮرت زﯾﺮ ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬

‫‪‬‬
‫‪f − mδ = 0‬‬ ‫)‪٤‬ـ‪(۱‬‬
‫‪‬‬
‫ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺟﻤﻠﺔ ‪ − m δ‬ﺑﺼﻮرت ﺑﺎر ﻣﻌﺎدل ﻧﺎﺷﻲ از ﺷﺘﺎب ﺑﺮ روي‬
‫ﺟﺮم ‪ m‬ﻛﮫ ھﻤﺎن ﻧﯿﺮوي ﻣﺎﻧﺪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮان ﻣﻌﺎدﻟﺔ ﻓﻮق را ﻣﻌﺎدﻟﮫ ﺗﻌﺎدل‬
‫دﯾﻨﺎﻣﯿﻜﻲ ﺟﺮم‪ m‬داﻧﺴﺖ ﻛﮫ ﻣﻔﮭﻮم آن ﺑﺮاﺑﺮي ﺟﻤﻊ ﻧﯿﺮوھﺎي وارد ﺑﺮ ﺟﺮم ‪ m‬ﺑﺎ ﺻﻔﺮ‬
‫‪‬‬
‫ﺑﻮده و ﺗﻌﺎدل ﻓﻮق‬ ‫‪δ‬‬ ‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺟﮭﺖ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻧﯿﺮوي ﻣﺎﻧﺪ ﺑﺮﺧﻼف ﺟﮭﺖ ﺷﺘﺎب‬
‫ھﻤﺎﻧﻨﺪ ﺗﻌﺎدل اﺳﺘﺎﺗﯿﻜﻲ ﻧﯿﺮوھﺎﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪۱‬ـ‪ :۱‬ﻣﻌﺎدﻟﮫ ﺣﺮﻛﺖ ﯾﻚ ﺟﺮم ﻣﻨﻔﺮد ھﻤﺮاه ﺑﺎ ﯾﻚ ﻓﻨﺮ و ﯾﻚ ﻣﯿﺮاﮔﺮ را ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﻜﻞ‬
‫)‪۲a‬ـ‪ (۱‬ﺑﻨﻮﯾﺴﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻞ‪ -‬ﻧﯿﺮوھﺎي وارد ﺑﺮ ﺟﺮم ﻣﻨﻔﺮد ﺷﺎﻣﻞ ﻧﯿﺮوي ﺧﺎرﺟﻲ‪ f‬و ﻧﯿﺮوي ذﺧﯿﺮه ﺷﺪه در ﻓﻨﺮ‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ Kδ‬و ﻧﯿﺮوي ﺣﺎﺻﻞ از اﺛﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﯿﺮاﮔﺮ ‪ c δ‬و ﻧﯿﺮوي ﻣﺎﻧﺪ ‪ m δ‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺟﮭﺖ‬
‫اﯾﻦ ﻧﯿﺮوھﺎ در ﺷﻜﻞ )‪۲b‬ـ‪ (۱‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻌﺎدﻟﮫ ﺗﻌﺎدل ﻧﯿﺮوھﺎ ﺑﺼﻮرت زﯾﺮ‬
‫ﻧﻮﺷﺘﮫ ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪− mδ − cδ − k δ + f = 0‬‬ ‫)‪٥‬ـ‪(۱‬‬
‫اﯾﻦ ﻣﻌﺎدﻟﮫ ﺑﺼﻮرت ﺗﻌﺎدل ﻧﯿﺮوھﺎي داﺧﻠﻲ و ﺧﺎرﺟﻲ ﻣﺠﻤﻮﻋﮫ ﺑﺼﻮرت زﯾﺮ‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻨﻈﯿﻢ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪mδ + cδ + k δ = f‬‬ ‫)‪٦‬ـ‪(۱‬‬
‫‪١٧‬‬ ‫رواﺑﻂ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﻣﻌﺎدﻻت ﺣﺮﻛﺖ‬

‫ﺷﻜﻞ‪ -۱-۲‬ﻣﺠﻤﻮﻋﮫ ﺟﺮم ﻣﻨﻔﺮد‪ m‬ﺑﺎﻓﻨﺮ‪ k‬وﻣﯿﺮاﮔﺮ‪c‬‬

‫ﻣﻔﮭﻮم ﺗﻌﺎدل ﻧﯿﺮوھﺎ در ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ﺟﺮم ﻣﻨﻔﺮد ﻓﻮق را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﮫ ﯾﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﮫ ﺑﺎ‬
‫درﺟﺎت آزادي ﻣﺘﻌﺪد ھﻤﺮاه ﺑﺎ ‪ N‬ﺟﺮم ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺗﻌﻤﯿﻢ داد‪ .‬ﻣﻌﺎدﻟﺔ ﺣﺮﻛﺖ دﯾﻨﺎﻣﯿﻜﻲ در‬
‫اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺼﻮرت ﺻﻔﺮ ﺑﻮدن ﺟﻤﻊ ﻧﯿﺮوھﺎ و ﮔﺸﺘﺎورھﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮ روي ﻣﺠﻤﻮﻋﮫ‬
‫ھﺮ ﺟﺮم ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻌﺎدﻻت ﺑﺼﻮرت زﯾﺮ ﻧﻮﺷﺘﮫ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬
‫‪d‬‬ ‫‪‬‬
‫‪fj −‬‬ ‫‪(m j δ j ) = 0‬‬ ‫‪; j = 1,2,.......N‬‬ ‫)‪۷‬ـ‪(۱‬‬
‫~‬ ‫‪dt‬‬ ‫~‬

‫‪Lj −‬‬
‫‪d‬‬
‫‪(J j ) = 0‬‬ ‫‪; j = 1,2,.......N‬‬ ‫)‪۸‬ـ‪(۱‬‬
‫~‬ ‫~ ‪dt‬‬

‫در ﻣﻌﺎدﻻت ﻓﻮق ‪ δ j‬ﺗﻐﯿﯿﺮﻣﻜﺎن ﺟﺮم ‪ m j‬و ‪ f j‬ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ﻧﯿﺮوھﺎي‬

‫وارده و ﻧﻤﺎﯾﻨﺪه ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﺣﺮﻛﺖ )ﻣﻤﻨﺘﻮم( و ‪ L j‬ﻧﯿﺰ اراﺋﮫﮔﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ﮔﺸﺘﺎورھﺎي‬
‫وارده ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﮫ ﺑﺮدار ‪ δ j‬ﺑﺎﻋﺚ اﯾﺠﺎد ﺣﺮﻛﺘﮭﺎي ﻏﯿﺮ واﺑﺴﺘﮫ ﻧﮕﺮدد‪،‬‬
‫ﻣﻌﺎدﻻت )‪۷‬ـ‪ (۱‬و )‪۸‬ـ‪ (۱‬ﺑﺼﻮرت ﻣﺤﺪود ﺑﮫ ﺷﻜﻞ زﯾﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﯿﺎن اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪g (δ 1 , δ 2 , .............δ N ) = 0‬‬ ‫‪; j = 1,2,........mm‬‬ ‫)‪۹‬ـ‪(۱‬‬
‫~‬ ‫~‬ ‫~‬

‫در ﻣﻌﺎدﻟﮫ ﻓﻮق ‪ mm‬ﺗﻌﺪاد ﻣﺤﺪودﯾﺘﮭﺎ ﺑﻮده و اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ در ﻓﺼﻞ )‪٥‬ـ‪ (۱‬ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ‬
‫واﻗﻊ ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل ‪۲‬ـ ‪ :۱‬ﻣﻌﺎدﻟﺔ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه در ﺷﻜﻞ )‪۳‬ـ‪ (۱‬را ﺑﻨﻮﯾﺴﯿﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪۳‬ـ‪ -۱‬ﻣﺠﻤﻮﻋﮫ اي از ﺳﮫ ﻓﻨﺮ و ﺳﮫ ﺟﺴﻢ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ‬

 ‫ﻣﺒﺎﻧﻲ روش اﺟﺰاء ﻣﺤﺪود در دﯾﻨﺎﻣﯿﻚ‬ ‫‪١٨‬‬
‫ﺳﺎزهھﺎ‬

‫ﺣﻞ‪ :‬ﺟﺮم ‪ m۱‬ﻣﺘﺤﻤﻞ دو ﻧﯿﺮو در اﺛﺮ ﻓﻨﺮھﺎي ‪ k۱‬و ‪ k۳‬ﻛﮫ ﺑﮫ آن ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻮده و از‬
‫طﺮف دﯾﮕﺮ ﺑﮫ ﺟﺮﻣﮭﺎي ‪ m۲‬و ‪ m۳‬وﺻﻞ ﺷﺪه اﻧﺪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫→‬ ‫→‬
‫در ﺻﻮرﺗﯿﻜﮫ ﺑﺮدار ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺟﺮﻣﮭﺎي ‪ m۱‬و ‪ m۲‬ﺑﮫ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺎ ‪ r1‬و ‪ r2‬ﻧﺸﺎن داده‬
‫→‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮدار ﯾﻜﺔ ‪ n1‬را ﻣﻲ ﺗﻮان در طﻮل ﺧﻂ ‪۱‬ـ‪ ۲‬ﺑﺼﻮرت زﯾﺮ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬

‫→‬ ‫→ → ‪1‬‬
‫= ‪n1‬‬ ‫) ‪(r1 − r2‬‬ ‫)‪۱۰‬ـ‪(۱‬‬
‫‪L1‬‬
‫→‬ ‫→‬
‫) ‪L1 = abs (r1 − r2‬‬
‫در ﺻﻮرﺗﯿﻜﮫ ﺗﻐﯿﯿﺮﻣﻜﺎﻧﮭﺎي ‪ m۱‬و ‪ m۲‬ﺑﮫ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺎ ‪ δ۱‬و ‪ δ۲‬ﻣﺸﺨﺺ ﺷﻮﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮﻣﻜﺎن ﻓﻨﺮ ﺑﯿﻦ ‪ m۱‬و ‪ m۲‬از ﺣﺎﺻﻠﻀﺮب ﻋﺪدي )اﺳﻜﺎﻟﺮ( زﯾﺮ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲآﯾﺪ‪:‬‬
‫→‬ ‫→‬ ‫→‬
‫‪e1 = (δ 1 − δ 2 ) . n1‬‬ ‫)‪۱۱‬ـ‪(۱‬‬
‫→‬
‫ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺳﺨﺘﻲ ﻓﻨﺮ ‪ k۱‬و ﻧﯿﺮوي ‪ f۱‬ﺑﺮ روي ﺟﺮم ‪ m۱‬در ﺟﮭﺖ ‪ n1‬ﺑﺼﻮرت‬
‫زﯾﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫→‬ ‫→‬ ‫→‬
‫‪f1 = −k1e1 = k1 (δ 2 − δ 1 ) . n1‬‬ ‫)‪۱۲‬ـ‪(۱‬‬
‫→‬
‫ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ روش ﻧﯿﺮوي ‪ f۳‬ﻛﮫ ﺑﺮ روي ﺟﺮم ‪ m ۱‬در ﺟﮭﺖ ‪ n3‬ﻋﻤﻞ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﯾﺪ‬
‫ﺑﺼﻮرت زﯾﺮ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪:‬‬
‫→‬ ‫→‬ ‫→‬
‫‪f 3 = k 3 (δ 3 − δ 1 ) . n3‬‬ ‫)‪۱۳‬ـ‪(۱‬‬
‫→‬ ‫→ → ‪1‬‬
‫= ‪n3‬‬ ‫) ‪(r1 − r3‬‬ ‫)‪۱٤‬ـ‪(۱‬‬
‫‪L3‬‬
‫→‬ ‫→‬
‫) ‪L3 = abs (r1 − r3‬‬
‫ﻧﺘﯿﺠﺘﺎ ً ﻣﻌﺎدﻟﺔ ﺗﻌﺎدل ﻧﯿﺮوھﺎي وارده ﺑﮫ ﺟﺮم ‪ m۱‬ﺑﺼﻮرت زﯾﺮ ﻗﺎﺑﻞ اراﺋﮫ اﺳﺖ‪:‬‬
‫→ →‬ ‫→ →‬ ‫‪‬‬
‫‪f1 n1 + f 3 n3 − m δ 1 = 0‬‬ ‫)‪۱٥‬ـ‪(۱‬‬
‫~‬

‫ﺑﺎ ﻗﺮار دادن ﻣﺆﻟﻔﮫھﺎي ھﺮ ﺑﺮدار در ﻣﻌﺎدﻟﺔ ﻓﻮق دو ﻣﻌﺎدﻟﮫ ﺳﺎده ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲآﯾﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﻣﻌﺎدﻻت ﻣﺸﺎﺑﮫ ﺗﻌﺎدل ﺟﺮم در ﻣﺜﺎل )‪۱‬ـ‪ ،(۱‬ﻣﻌﺎدﻟﮫ ﺣﺮﻛﺖ ﺟﺮم ‪ m۱‬را اراﺋﮫ‬
‫ﺧﻮاھﺪ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑﮫ روش ﻣﺸﺎﺑﮫ ﻣﻲﺗﻮان ﻣﻌﺎدﻻت ﺣﺮﻛﺖ ﺟﺮﻣﮭﺎي ‪ m۲‬و ‪ m ۳‬را‬
‫ﺑﺪﺳﺖ آورد‪.‬‬
‫‪١٩‬‬ ‫رواﺑﻂ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﻣﻌﺎدﻻت ﺣﺮﻛﺖ‬

‫‪ -۲-۱‬اﺻﻮل ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ روش ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﻜﺎن ﻣﺠﺎزي‬

‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ﯾﻚ ﺳﺎزه ﻧﺴﺒﺘﺎ ً ﭘﯿﭽﯿﺪه و در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﺮدار ﻧﯿﺮوھﺎﺋﻲ ﻛﮫ ﺑﺮ ھﺮ ﺟﺮم‬
‫ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻧﻤﺎﯾﻨﺪ ﺑﺎ ﻛﺎرﺑﺮد اﺻﻞ دآﻟﻤﺒﺮت )‪ (Alembert‬در ﻗﺎﻟﺐ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﻜﺎن ﻣﺠﺎزي‬
‫ﻗﺎﺑﻞ اﺟﺮاﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس اﺻﻞ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﻜﺎن ﻣﺠﺎزي‪ ،‬ﻧﻤﻮ اﻧﺮژي ﺣﺎﺻﻞ از ﻧﯿﺮوھﺎي ﻋﻤﻞﻛﻨﻨﺪه‬
‫ﺑﺮ ﯾﻚ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﻜﺎن ﻣﺠﺎزي ﺑﺮاﺑﺮ ﺻﻔﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﮫ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﻜﺎن ﻣﺠﺎزي‬
‫ﻓﺮﺿﻲ‪ ،‬ﻻزم اﺳﺖ از ﻧﻈﺮ ﻓﯿﺰﯾﻜﻲ ﻣﻤﻜﻦ ﺑﻮده و ﺷﺮاﺋﻂ ھﻤﺴﺎزي را ھﻤﺮاه ﺑﺎ ﺷﺮاﺋﻂ‬
‫ﺣﺪي ﻣﺴﺄﻟﮫ ارﺿﺎء ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪۳‬ـ ‪ :۱‬ﺑﺎ ﺑﻜﺎرﮔﯿﺮي روش ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﻜﺎﻧﮭﺎي ﻣﺠﺎزي‪ ،‬ﻣﻌﺎدﻻت ﺣﺮﻛﺖ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻧﺸﺎن‬
‫داده ﺷﺪه در ﺷﻜﻞ )‪۲‬ـ‪ (۱‬را ﺑﺪﺳﺖ آورﯾﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻞ‪ :‬در ﺷﻜﻞ )‪۲b‬ـ‪ (۱‬ﻧﯿﺮوھﺎي ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﮫ ﭘﺲ از ﻛﺎرﺑﺮد اﺻﻠﻲ اﻟﻤﺒﺮت‬
‫ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﮫ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﻜﺎن ﻣﺠﺎزي ‪ ∆δ‬ﺑﺮاي ﻣﺠﻤﻮﻋﮫ ﻣﻨﻈﻮر‬
‫ﮔﺮدد‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮان ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪− m δ∆δ − c δ∆δ − k δ∆δ + f∆δ = 0‬‬ ‫)‪۱٦‬ـ‪(۱‬‬
‫اﯾﻦ راﺑﻄﮫ ﺑﺼﻮرت زﯾﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻐﯿﯿﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪(−m δ − c δ − k δ + f )∆δ = 0‬‬ ‫)‪۱۷‬ـ‪(۱‬‬
‫ﺑﺎ ﻓﺮض اﺧﺘﯿﺎري ﺑﻮدن اﻧﺘﺨﺎب ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﻜﺎن ﻣﺠﺎزي ‪ ∆δ‬و ﻏﯿﺮ ﺻﻔﺮ ﺑﻮدن آن ﻻزم‬
‫اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪mδ + cδ + k δ = f‬‬ ‫)‪۱۸‬ـ‪(۱‬‬
‫از ﻣﺤﺎﺳﻦ ﻛﺎر ﺑﺎ روش ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﻜﺎن ﻣﺠﺎزي آﻧﺴﺖ ﻛﮫ ﻣﻌﺎدﻻت اﻧﺮژي ﺑﺼﻮرت‬
‫ﻋﺪدي )اﺳﻜﺎﻟﺮ( ﻧﻮﺷﺘﮫ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻛﺎرﺑﺮد اﯾﻦ روش ﺑﺮاي ﯾﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﮫ ﺑﺎ درﺟﺎت‬
‫ﻧﻤﻮ اﻧﺮژي را ﺑﺼﻮرت زﯾﺮ درﻣﻲ آورد‪:‬‬
‫آزادي ﻣﺘﻌﺪد‪ ،‬ﻣﻌﺎدﻟﮫ ﺗﻌﺎدل ﻛﻠﻲ ّ‬
‫‪N‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪N‬‬
‫‪d‬‬ ‫‪d‬‬
‫∑‬‫‪j =1‬‬
‫‪{f −‬‬
‫‪~ j‬‬ ‫‪dt‬‬
‫‪(m j δ j )}.∆ δ + ∑ {L − ( J j )}.∆ θ j = 0‬‬
‫~‬
‫‪~ j‬‬
‫‪j =1‬‬
‫‪~ j‬‬ ‫~ ‪dt‬‬ ‫~‬
‫)‪۱۹‬ـ‪(۱‬‬

‫در راﺑﻄﮫ ﻓﻮق ‪ ∆δ j‬ﺑﺮدار ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﻜﺎن ﻣﺠﺎزي ‪ ∆θ j‬ﺑﺮدار ﭼﺮﺧﺸﮭﺎي ﻣﺠﺎزي ﻣﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در ھﺮ ﺻﻮرت ﺑﺎ ﺗﻮﺟﮫ ﺑﮫ اﺧﺘﯿﺎري ﺑﻮدن ﻣﻘﺎدﯾﺮ دو ﺑﺮدار ﻓﻮق ﻣﻌﺎدﻻت‬
‫)‪۷‬ـ‪ (۱‬و )‪۸‬ـ‪ (۱‬ﺑﺎﯾﺴﺘﻲ ارﺿﺎء ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ -۳-۱‬اﺻﻞ ھﻤﯿﻠﺘﻮن )‪(Hamilton‬‬

 ‫ﻣﺒﺎﻧﻲ روش اﺟﺰاء ﻣﺤﺪود در دﯾﻨﺎﻣﯿﻚ‬ ‫‪٢٠‬‬
‫ﺳﺎزهھﺎ‬

‫اﮔﺮﭼﮫ روش ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﻜﺎن ﻣﺠﺎزي ﻗﺎدر ﺑﮫ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﺎ ﻣﺘﻐﯿﺮھﺎي ﺑﺮداري‬
‫ﻧﯿﺮو اﺳﺖ ا ّﻣﺎ روش ﻛﺎر ﻣﺠﺎزي ھﻢ ﺑﺎ ﻣﻌﺎدﻻت ﻋﺪدي )اﺳﻜﺎﻟﺮ( ﻗﺎدر ﺑﮫ ﺗﺤﻠﯿﻞ و‬
‫اراﺋﮫ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﺑﺮداري ﻧﯿﺮوھﺎ و ﺗﻐﯿﯿﺮﻣﻜﺎﻧﮭﺎﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻛﺎرآﯾﻲ ﺑﺎ ﺑﻜﺎرﮔﯿﺮي اﺻﻞ‬
‫ھﻤﯿﻠﺘﻮن ﻋﺪدي ﻣﻌﺎدﻻت ﺣﺮﻛﺖ اﻣﻜﺎن ﭘﺬﯾﺮ ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺟﺮم ‪ m‬ﺗﺤﺖ اﻋﻤﺎل ﻧﯿﺮوي ‪ f T‬ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﻜﺎن ‪ δ‬را ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﻜﻞ )‪٤‬ـ‪ (۱‬داده‬
‫اﺳﺖ‪ f T .‬ﻧﻤﺎﯾﻨﺪه ﻛﻠﯿﮫ ﻧﯿﺮوھﺎي داﺋﻢ و ﻏﯿﺮداﺋﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺎر اﻧﺠﺎم ﺷﺪه در اﺛﺮ ﻧﯿﺮوھﺎي‬
‫داﺋﻢ ﺑﺮ روي ﯾﻚ ﺟﺮم ﻣﺘﺤﺮك ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﮫ ﻧﻘﻄﮫ اﺑﺘﺪا و اﻧﺘﮭﺎي ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﻜﺎن ﺑﺴﺘﮕﻲ داﺷﺘﮫ‬
‫و ﺑﮫ ﻣﺴﯿﺮ ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺴﺘﮕﻲ ﻧﺪارد‪ .‬ا ّﻣﺎ ﻛﺎر اﻧﺠﺎم ﺷﺪه در اﺛﺮ ﻧﯿﺮوھﺎي ﻏﯿﺮ داﺋﻢ ﺑﮫ‬
‫ﻣﺴﯿﺮ ﺣﺮﻛﺖ ﺑﯿﻦ دو ﻧﻘﻄﮫ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬ﻧﯿﺮوھﺎي ﻏﯿﺮداﺋﻢ ﻋﻤﻮﻣﺎ ً ﺑﺎﻋﺚ اﺗﻼف اﻧﺮژي‬
‫ﺑﺼﻮرﺗﮭﺎي اﺻﻄﻜﺎك و ﯾﺎ ﻧﯿﺮوھﺎي ﺟﺪاﻛﻨﻨﺪة اﻧﺮژي از ﻣﺠﻤﻮﻋﮫ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﯿﺮوھﺎي‬
‫ﺧﺎرﺟﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻛﺎر اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﮫ ﺗﻮﺳﻂ ﻧﯿﺮوھﺎي داﺋﻤﻲ را ﻣﻲ ﺗﻮان از ﺗﻐﯿﯿﺮات اﻧﺮژي ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ‬
‫ﺑﺪﺳﺖ آورد‪ .‬اﻧﺮژي ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ ) ‪ ∏(r‬ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﮫ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ‪ r‬داﺷﺘﮫ و ﺑﺼﻮرت ﻛﺎر اﻧﺠﺎم‬
‫~‬ ‫~‬

‫ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻧﯿﺮوھﺎي داﺋﻤﻲ ‪ f‬در اﺛﺮ ﺣﺮﻛﺖ ﯾﻚ ﺟﺮم از ﯾﻚ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ‪ r‬ﺑﮫ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ‬
‫~‬ ‫~‬

‫ﻣﺒﻨﺎي ‪ ro‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﻮرد ﻣﻲﺗﻮان ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬

‫~‬

‫)‪۲۰‬ـ‪(۱‬‬
‫‪ro‬‬
‫‪∏( r ) = ∫ ~ f . d r‬‬
‫~‬ ‫~ ‪r‬‬ ‫~‬
‫~‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -۱-٤‬ﺣﺮﻛﺖ ﯾﻚ ﺟﺮم ﻣﻨﻔﺮد‬

‫ﻛﺎر اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻧﯿﺮوھﺎي داﺋﻤﻲ ‪ f‬ﺑﺮ روي ﯾﻚ ﺟﺮم ﻣﺘﺤﺮك از ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ‬
‫~‬

‫‪ r1‬ﺑﮫ ‪ r2‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﻜﻞ )‪٥‬ـ‪ (۱‬ﺑﺼﻮرت زﯾﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬

‫~‬ ‫~‬

‫)‪۲۱‬ـ‪W = ∫ ~ f . d r = ∫ ~ f . d r − ∫ ~ f . d r = −{ ∏(r2 ) − ∏(r1 )}} (۱‬‬

‫‪r2‬‬ ‫‪ro‬‬ ‫‪r2‬‬

‫‪r1‬‬ ‫~‬ ‫‪r1‬‬ ‫~‬ ‫~‬ ‫~ ‪ro‬‬ ‫~‬ ‫~‬ ‫~‬

‫~‬ ‫~‬ ‫~‬
‫~‬
‫‪٢١‬‬ ‫رواﺑﻂ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﻣﻌﺎدﻻت ﺣﺮﻛﺖ‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﮫ ﺑﮫ داﺋﻤﻲ ﺑﻮدن ﻧﯿﺮو‪ ،‬ﻛﺎر اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﻣﺴﯿﺮ ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻮده و‬
‫ﻣﺴﯿﺮ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه در ﺷﻜﻞ )‪٥‬ـ‪ (۱‬ﺑﺼﻮرت ﮔﺬر از ﻧﻘﻄﮫ ﻣﺮﺟﻊ ‪ ۰‬در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﮫ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -۱-٥‬ﻣﺴﯿﺮ ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻮﺳﯿﻠﮫ ﺟﺮم‬

‫ﻣﻌﺎدﻟﮫ )‪۲۱‬ـ‪ (۱‬ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ آﻧﺴﺖ ﻛﮫ ﻛﺎر اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻧﯿﺮوھﺎي داﺋﻤﻲ ﺑﺎ ﻋﻼﻣﺖ‬
‫ﻧﻤﻮي ﺑﺼﻮرت زﯾﺮ‬ ‫ﻣﻨﻔﻲ ﺗﻐﯿﯿﺮات اﻧﺮژي ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ ارﺗﺒﺎط دارد‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع در ﻗﺎﻟﺐ ّ‬
‫ﻧﻮﺷﺘﮫ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫∏ ∆‪∆W = −‬‬ ‫)‪۲۲‬ـ‪(۱‬‬
‫ﻧﻮع اﻧﺮژي ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ در اﺻﻞ اﻧﺮژي ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ ارﺗﺠﺎﻋﻲ و ﯾﺎ اﻧﺮژي‬
‫ﻛﺮﻧﺸﻲ ‪ U‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﮫ ﻓﻨﺮ ﺧﻄﻲ ﺑﺎ ﺳﺨﺘﻲ ‪ k‬ﺗﻐﯿﯿﺮ طﻮﻟﻲ ﺑﺮاﺑﺮ ‪δ‬‬
‫داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﯿﺮوي ‪ f‬در اﯾﻦ ﻓﻨﺮ در ﺟﮭﺖ ‪ δ‬ﺑﻮده و ﻣﻲﺗﻮان ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬
‫‪f = −kδ‬‬ ‫)‪۲۳‬ـ‪(۱‬‬
‫اﻧﺮژي داﺧﻠﻲ در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺼﻮرت زﯾﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪o‬‬ ‫‪o‬‬
‫‪U = ∫ f∆δ = ∫ kδ∆δ = (1 / 2)kδ 2‬‬ ‫)‪۲٤‬ـ‪(۱‬‬
‫‪δ‬‬ ‫‪δ‬‬

‫ﺑﺎ ﻛﺎرﺑﺮد اﺻﻞ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﻜﺎﻧﮭﺎي ﻣﺠﺎزي ﺑﺮاي ﻣﺠﻤﻮﻋﮫ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه در ﺷﻜﻞ‬
‫)‪٤‬ـ‪ (۱‬ﻣﻲﺗﻮان ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪f1 ∆δ − m δ ∆δ = 0‬‬ ‫)‪۲٥‬ـ‪(۱‬‬
‫در راﺑﻄﮫ ﻓﻮق ‪ ∆ δ‬ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﻜﺎن ﻣﺠﺎزي اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺎل ﻣﻲﺗﻮان ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬
‫‪f T ∆δ = ∆W‬‬ ‫)‪۲٦‬ـ‪(۱‬‬
‫‪‬‬ ‫‪d ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪m δ ∆δ = m‬‬ ‫‪(δ ∆δ ) − m δ ∆δ‬‬ ‫)‪۲۷‬ـ‪(۱‬‬
‫‪dt‬‬
 ‫ﻣﺒﺎﻧﻲ روش اﺟﺰاء ﻣﺤﺪود در دﯾﻨﺎﻣﯿﻚ‬ ‫‪٢٢‬‬
‫ﺳﺎزهھﺎ‬

‫ﺑﺎ ﻓﺮض اﯾﻨﻜﮫ‪:‬‬

‫‪d‬‬ ‫‪dδ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪( ∆δ ) = ∆( ) = ∆ δ‬‬
‫‪dt‬‬ ‫‪dt‬‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﮫ )‪۲۷‬ـ‪ (۱‬ﺑﺼﻮرت زﯾﺮ درﻣﻲ آﯾﺪ‪:‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪d ‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪d ‬‬
‫‪m δ ∆δ = m‬‬ ‫‪(δ ∆δ ) − ∆( m δ 2 ) = m (δ ∆δ ) − ∆T‬‬ ‫)‪۲۸‬ـ‪(۱‬‬
‫‪dt‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪dt‬‬
‫‪‬‬
‫‪1‬‬
‫=‪T‬‬ ‫)‪۲۹‬ـ‪m δ 2 (۱‬‬
‫‪2‬‬
‫در ﺣﺎﻟﯿﻜﮫ ‪ T‬اﻧﺮژي ﺟﻨﺒﺸﻲ ‪ ۱‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﻗﺮاردادن ﻣﻌﺎدﻟﮫ )‪۲٦‬ـ‪ (۱‬و )‪۲۸‬ـ‪ (۱‬در ﻣﻌﺎدﻟﮫ )‪۲٥‬ـ‪ (۱‬ﻣﻲ ﺗﻮان ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬
‫‪d ‬‬
‫‪∆W − m‬‬ ‫‪(δ ∆δ ) + ∆T = 0‬‬
‫‪dt‬‬
‫و ﯾﺎ‪:‬‬
‫‪d ‬‬
‫‪∆T + ∆W = m‬‬ ‫) ‪(δ ∆δ‬‬ ‫)‪۳۰‬ـ‪(۱‬‬
‫‪dt‬‬
‫در ﺻﻮرﺗﯿﻜﮫ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺟﺮم ﻣﺘﺤﺮك در دو ﻣﻮﺿﻊ زﻣﺎﻧﻲ ‪ t۱‬و ‪ t۲‬ﻣﻌﻠﻮم ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﺣﺮﻛﺖ در ﻓﺎﺻﻠﮫ ﯾﺎد ﺷﺪه ﺑﻮﺳﯿﻠﮫ ﺳﺨﺘﻲ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﻜﻞ )‪٦‬ـ‪ (۱‬ﻗﺎﺑﻞ اراﺋﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻨﺤﻨﻲ‬
‫اراﺋﮫ ﺷﺪه ﺷﺪﯾﺪا ً واﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﮫ زﻣﺎن داﺷﺘﮫ و ﺑﺎ اﻧﺪك ﺗﻐﯿﯿﺮ در زﻣﺎﻧﮭﺎ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺟﺪﯾﺪي‬
‫ﺣﺎﺻﻞ ﺧﻮاھﺪ ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬ا ّﻣﺎ در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﮫ در طﻲ ﻣﺴﯿﺮھﺎ در دو ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬اﺧﺘﻼف‬
‫زﻣﺎﻧﻲ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺴﯿﺮ ﯾﮕﺎﻧﮫ ﺑﻮده و دو ﻣﺴﯿﺮ ﺑﺮ ھﻢ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﯾﻌﻨﻲ‬
‫در ‪ t= t۱‬و ‪: t= t۲‬‬
‫)‪۳۱‬ـ‪∆δ = 0 (۱‬‬
‫ﻣﺴﺄﻟﮫ اﺻﻠﻲ در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﺴﯿﺮ از ‪ δ۱‬ﺑﮫ ‪ δ۲‬ﺑﺼﻮرت آﻧﭽﮫ در‬
‫طﺒﯿﻌﺖ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪Cinetic- ١‬‬
‫‪٢٣‬‬ ‫رواﺑﻂ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﻣﻌﺎدﻻت ﺣﺮﻛﺖ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -۱-٦‬ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺣﺮﻛﺖ ﯾﻚ ﺟﺮم‬

‫ﺑﺎ ﺿﺮب ﻣﻌﺎدﻟﮫ )‪۳۰‬ـ‪ (۱‬در ‪ dt‬و اﻧﺘﮕﺮال ﮔﯿﺮي ﺑﯿﻦ دو زﻣﺎن ‪ t ۱‬و ‪ t۲‬ﻣﻌﺎدﻟﮫ‬
‫زﯾﺮ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺪﺳﺖ آورد‪:‬‬
‫‪d ‬‬ ‫‪‬‬
‫)‪۳۲‬ـ‪(۱‬‬
‫‪t2‬‬ ‫‪t2‬‬
‫∫‬‫‪t1‬‬
‫∫ = ‪(∆T + ∆W )dt‬‬
‫‪t1‬‬
‫‪m‬‬
‫‪dt‬‬
‫‪(δ ∆δ ) dt = [m(δ ∆δ )]tt12 = 0‬‬

‫اﺳﺎس ﻣﻌﺎدﻟﮫ ﻓﻮق در اﺻﻞ ﺑﺼﻮرت زﯾﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬

‫)‪۳۳‬ـ‪(۱‬‬
‫‪t2‬‬
‫∫‬‫‪t1‬‬
‫‪(∆T + ∆W )dt = 0‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﮫ ﺑﮫ ﺟﺪا ﻧﻤﻮدن ﻧﯿﺮوھﺎ ﺑﺼﻮرت داﺋﻤﻲ و ﻏﯿﺮداﺋﻤﻲ‪ ،‬ﺑﺮاي اﻧﺮژي ﻧﯿﺰ ﻣﻲﺗﻮان‬
‫ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬
‫‪∆W = ∆WC + ∆WnC‬‬ ‫)‪۳٤‬ـ‪(۱‬‬
‫ﺑﺎﻛﺎرﺑﺮد ﻣﻌﺎدﻟﮫ )‪۲۲‬ـ‪ (۱‬ﻣﻲ ﺗﻮان ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬
‫∏ ∆‪∆WC = −‬‬ ‫)‪۳۵‬ـ‪(۱‬‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﮫ )‪۲۲‬ـ‪(۱‬ر اﻧﯿﺰ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺼﻮرت زﯾﺮﺑﯿﺎن ﻧﻤﻮد‪:‬‬
‫‪∆W = −∆ ∏ + ∆WnC‬‬ ‫)‪۳۶‬ـ‪(۱‬‬
‫ﺑﺎ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﻲ ﻋﺒﺎرت )‪۳٦‬ـ‪ (۱‬در راﺑﻄﮫ )‪۳۳‬ـ‪ (۱‬ﻣﻌﺎدﻟﮫ زﯾﺮ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲآﯾﺪ‪:‬‬
‫)‪۳۷‬ـ‪(۱‬‬
‫‪t2‬‬
‫∫‬ ‫‪t1‬‬
‫‪(∆T − ∆ ∏ + ∆WnC )dt = 0‬‬
‫و ﯾﺎ ‪:‬‬
‫)‪۳۸‬ـ‪(۱‬‬
‫‪t2‬‬
‫∫‬‫‪t1‬‬
‫‪(∆(T − ∏) + ∆WnC )dt = 0‬‬
‫ﻻزم ﺑﮫ ذﻛﺮ اﺳﺖ ﻛﮫ ﻣﻌﺎدﻟﮫ )‪۳۷‬ـ‪ (۱‬را ﻧﻤﻲ ﺗﻮان ﺑﺼﻮرت زﯾﺮ ﻧﻮﺷﺖ‪ .‬زﯾﺮا‬
‫ﺑﺨﺶ اﻧﺮژي ‪ Wnc‬ﺑﺮاي ﻧﯿﺮوھﺎي ﻏﯿﺮداﺋﻤﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬در ﺻﻮرﺗﯿﻜﮫ ﻛﺎر ﻣﺠﺎزي‬
‫ﺑﺎﯾﺴﺘﻲ ھﻤﯿﺸﮫ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺤﺎﺳﺒﮫ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
 ‫ﻣﺒﺎﻧﻲ روش اﺟﺰاء ﻣﺤﺪود در دﯾﻨﺎﻣﯿﻚ‬ ‫‪٢٤‬‬
‫ﺳﺎزهھﺎ‬
‫‪t2‬‬
‫∫‬ ‫‪t1‬‬
‫‪∆(T − ∏ +WnC )dt = 0‬‬ ‫)‪۳۹‬ـ‪(۱‬‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﮫ )‪۳۸‬ـ‪ (۱‬در اﺻﻞ ﺑﯿﺎن رﯾﺎﺿﻲ اﺻﻞ ھﻤﯿﻠﺘﻮن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﯾﻚ ﺳﯿﺴﺘﻢ‬
‫داﺋﻤﻲ ‪ ∆ Wnc = 0‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻌﺎدﻟﮫ ﯾﺎد ﺷﺪه ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ اﻧﺘﮕﺮال ﻋﺒﺎرت ) ‪T-‬‬
‫‪ (Π‬اﺳﺖ ﻛﮫ در طﻮل ﻣﺴﯿﺮ زﻣﺎﻧﻲ ﻣﻘﺪاري ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻲﺗﻮان ﻧﺸﺎن داد ﻛﮫ اﯾﻦ‬
‫ﻣﻘﺪار ﺛﺎﺑﺖ در اﺻﻞ ﯾﻚ ﺣﺪاﻗﻞ ﻧﯿﺰ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻛﺎرﺑﺮد اﺻﻞ ﯾﺎدﺷﺪه اﺳﺎﺳﺎ ً اراﺋﮫ ﻛﻨﻨﺪة ﻣﻌﺎدﻟﮫ ﺣﺮﻛﺖ ﯾﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﮫ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ‬
‫روش در ﻣﻮرد ﯾﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﮫ ﻣﺴﺘﻘﻞ و ﯾﺎ ﯾﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﮫ ﺑﺎ ﭼﻨﺪ درﺟﮫ آزادي ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از ﻣﺸﺨﺼﮫ ھﺎي ﻣﮭﻢ اﯾﻦ روش اﻣﻜﺎن ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻣﻌﺎدﻻت در ﻗﺎﻟﺐ ﻋﺪدي‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺎﻟﺖ ﻟﺰوم ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺗﻌﺎدل ﻧﯿﺮوھﺎي ﻏﯿﺮداﺋﻤﻲ ﮔﺎھﺎ ً ﻣﻌﺎدﻻت ﺑﺼﻮرت‬
‫ﺑﺮداري ﻧﻮﺷﺘﮫ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ در ﻗﺎﻟﺐ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺳﺎزه ھﺎ ﺑﺎ ﻣﻮاد ارﺗﺠﺎﻋﻲ‪ ،‬اﺻﻞ‬
‫ھﻤﯿﻠﺘﻮن ھﻤﯿﺸﮫ ﺑﺼﻮرت راﺑﻄﮫ زﯾﺮ ﺑﯿﺎن ﻣﻲ ﮔﺮدد‪:‬‬
‫)‪٤۰‬ـ‪(۱‬‬
‫‪t2‬‬
‫∫‬ ‫‪t1‬‬
‫‪(∆(T − U ) + ∆WnC )dt = 0‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪٤‬ـ‪ :۱‬ﺑﺎ ﺑﻜﺎرﮔﯿﺮي اﺻﻞ ھﻤﯿﻠﺘﻮن ﻣﻌﺎدﻟﮫ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻄﺎﺑﻖ آﻧﭽﮫ در ﺷﻜﻞ )‪۲‬ـ‪(۱‬‬
‫ﻧﺸﺎن داه ﺷﺪه را ﺑﺪﺳﺖ آورﯾﺪ‪:‬‬
‫ﺣﻞ‪:‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫=‪T‬‬ ‫‪m δ 2 , U = kδ 2 , ∆Wnc = f∆δ − c δ ∆δ‬‬ ‫)‪٤۱‬ـ‪(۱‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫ﺑﺎ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﻲ در ﻣﻌﺎدﻟﮫ )‪٤۰‬ـ‪ (۱‬ﻣﻲ ﺗﻮان ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫)‪٤۲‬ـ‪(۱‬‬
‫‪t2‬‬ ‫‪t2‬‬
‫∫‬‫‪t1‬‬
‫‪(∆( m δ 2 − kδ 2 )dt + ∫ ( f∆δ − c δ ∆δ )dt = 0‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪t1‬‬

‫ﯾﻌﻨﻲ‪:‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫)‪٤۳‬ـ‪(۱‬‬
‫‪t2‬‬
‫∫‬ ‫‪t1‬‬
‫‪(m δ ∆ δ − kδ∆δ + f∆δ − c δ ∆δ )dt = 0‬‬

‫‪‬‬ ‫‪dδ‬‬ ‫‪d‬‬

‫(∆ = ‪∆ δ‬‬ ‫) ‪) = (∆δ‬‬ ‫ﺑﺎ ﻓﺮض‪:‬‬
‫‪dt‬‬ ‫‪dt‬‬
‫ﺑﺎ اﻧﺘﮕﺮالﮔﯿﺮي ﺟﺰء ﺑﮫ ﺟﺰء از ﺟﻤﻠﮫ اول ﻣﻲ ﺗﻮان ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫)‪٤٤‬ـ‪m δ ∆ δdt (۱‬‬
‫‪t2‬‬ ‫‪t2‬‬ ‫‪t2‬‬
‫∫‬‫‪t1‬‬
‫∫ ‪m δ ∆ δdt − [m δ ∆δ ]tt12 −‬‬
‫‪t1‬‬
‫∫ ‪m δ ∆ δdt = −‬‬
‫‪t1‬‬

‫ﺑﺎ ﺟﺎﯾﮕﺬاري ﻣﻌﺎدﻟﮫ )‪٤٤‬ـ‪ (۱‬در ﻣﻌﺎدﻟﮫ )‪٤۳‬ـ‪ (۱‬ﻣﻌﺎدﻟﮫ زﯾﺮ ﻧﺘﯿﺠﮫ ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫)‪٤٥‬ـ‪(m δ + c δ + kδ )∆δdt = 0 (۱‬‬
‫‪t2‬‬
‫∫‬
‫‪t1‬‬
‫‪٢٥‬‬ ‫رواﺑﻂ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﻣﻌﺎدﻻت ﺣﺮﻛﺖ‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﮫ ﺑﮫ اﻧﺘﺨﺎﺑﻲ ﺑﻮدن ﻣﻘﺪار ‪ ∆δ‬ﺷﺮط ارﺿﺎء ﻣﻌﺎدﻟﮫ ﻓﻮق ﺑﺼﻮرت زﯾﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫)‪٤٦‬ـ‪m δ + c δ + kδ = f (۱‬‬

‫‪ -۴-۱‬ﻣﻌﺎدﻻت ﻻﮔﺮاﻧﮋ‬
‫ﻛﺎرﺑﺮد اﺻﻞ ھﻤﯿﻠﺘﻮن در ﺗﺤﻠﯿﻞ ﯾﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﮫ ﻣﺠﺰا را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺮوش ﺳﺎده‬
‫ﺗﺮي ﻧﯿﺰ ﺑﯿﺎن ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻣﻲ ﺗﻮان ﻣﺠﻤﻮﻋﮫ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه در ﺷﻜﻞ )‪۲‬ـ‪ (۱‬را‬
‫درﻧﻈﺮﮔﺮﻓﺖ‪ .‬اﻧﺮژي ھﺎي ﺟﻨﺒﺸﻲ و ﻛﺮﻧﺸﻲ در اﯾﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﮫ ﺑﺼﻮرت زﯾﺮ ﻣﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪:‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫=‪T‬‬ ‫)‪٤۷‬ـ‪m δ 2 = T (δ ), U = kδ 2 = U (δ ) (۱‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫ﻛﺎر ﻣﺠﺎزي ﺣﺎﺻﻠﮫ در اﺛﺮ ﻧﯿﺮوھﺎي ﻏﯿﺮداﺋﻤﻲ ﻧﯿﺰ ﺑﺼﻮرت زﯾﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪‬‬
‫)‪٤۸‬ـ‪∆Wnc = ( f − c δ )∆δ (۱‬‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﮫ )‪٤۰‬ـ‪ (۱‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺼﻮرت زﯾﺮ ﻧﻮﺷﺘﮫ ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪∂T‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪∂U‬‬ ‫‪‬‬
‫)‪٤۹‬ـ‪∆δ + ( f − c δ ) ∆δ }dt = 0 (۱‬‬
‫‪t2‬‬
‫∫‬
‫‪t1‬‬
‫{‬ ‫‪‬‬
‫‪∆δ −‬‬
‫‪∂δ‬‬
‫‪∂δ‬‬
‫ﺑﺎ اﻧﺘﮕﺮالﮔﯿﺮي ﺟﺰء ﺑﮫ ﺟﺰء ﻧﺘﯿﺠﮫ زﯾﺮ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﮔﺮدد‪:‬‬
‫‪∂T‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪∂T‬‬ ‫‪d ∂T‬‬ ‫‪t 2 d ∂T‬‬
‫)‪٥۰‬ـ‪( )∆ δdt (۱‬‬
‫‪t2‬‬ ‫‪t2‬‬
‫∫‬‫‪t1‬‬ ‫‪‬‬
‫[ = ‪∆ δdt‬‬ ‫‪‬‬
‫∫ ‪∆ δ ]tt12 −‬‬
‫‪t1‬‬
‫∫ ‪(  )∆ δdt =−‬‬
‫‪dt ∂ δ‬‬ ‫‪t‬‬ ‫‪dt ∂ δ‬‬
‫‪∂δ‬‬ ‫‪∂δ‬‬
‫‪1‬‬

‫روش ﺑﺪﺳﺖ آوردن ﻣﻌﺎدﻟﮫ ﻓﻮق ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻌﺎدﻟﮫ )‪۳۱‬ـ‪ (۱‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﻲ‬
‫اﯾﻦ ﻣﻌﺎدﻟﮫ در ﻣﻌﺎدﻟﮫ )‪٤۹‬ـ‪ (۱‬ﻣﻲ ﺗﻮان ﻧﺘﯿﺠﮫ ﮔﺮﻓﺖ‪:‬‬
‫‪d ∂T‬‬ ‫‪∂U‬‬ ‫‪‬‬
‫)‪٥۱‬ـ‪+ f − c δ }∆ δdt = 0 (۱‬‬
‫‪t2‬‬
‫∫‬
‫‪t1‬‬
‫‪{−‬‬ ‫‪(  )−‬‬
‫‪dt ∂ δ‬‬ ‫‪∂δ‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﮫ ﺑﮫ اﻧﺘﺨﺎﺑﻲ ﺑﻮدن ‪ ∆δ‬ﺑﺮ اﺳﺎس روش ﮔﻠﺮﻛﯿﻦ ﻣﻲﺗﻮان ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬
‫‪d ∂T‬‬ ‫‪∂U‬‬ ‫‪‬‬
‫‪(  )+‬‬ ‫)‪٥۲‬ـ‪+ c δ = f (۱‬‬
‫‪dt ∂ δ‬‬ ‫‪∂δ‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﮫ ﺑﮫ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺗﺎﺑﻊ ﻣﯿﺮاﺋﻲ ‪ Ds‬ﻛﮫ ﺑﺼﻮرت زﯾﺮ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫‪1 2‬‬
‫)‪٥۳‬ـ‪Ds = c δ (۱‬‬
‫‪2‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﮫ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻓﻮق ﻧﯿﺮوي ﻣﯿﺮاﺋﻲ ﺑﺼﻮرت زﯾﺮ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲآﯾﺪ‪:‬‬