ÑÝÐÃÈÉËÍÝ, ÀÂÀÐÍÀ, ÒÓÑÀËÍÀ

2016 îíû есдүгээð ñàð ¹ 18 (26) 14 õîíîã òóòìûí õýâëýë

www.nema.gov.mn
www.ontsgoisur.gov.mn ХӨХ СЭРХИЙН
НОЁН ОРГИЛД МОНГОЛ 8 БАЛЛЫН
ХҮЧТЭЙ ГАЗАР ХӨДӨЛНӨ
ÒÀÍÛ ªÄªÐ Á¯Ð ÍÝÂÒÐÝÕ УЛСЫН ТӨРИЙН
ДАЛБААГ МАНДУУЛАВ IX
ÖÀÕÈÌ ÕÓÓÄÀÑ
II ͯ¯ÐÒ Í¯¯ÐÒ

ÖªªÍ ̪ЪªÐ

АВРАГЧ ТАНААР ҮҮРЭГ ГҮЙЦЭТГЭХЭД БАГАЖ ХЭРЭГСЭЛ

ХАМГИЙН ЧУХАЛ
БАХАРХАЯ
Îíöãîé áàéäëûí
åðºíõèé ãàçàð, Õóóëü
ñàõèóëàõ èõ ñóðãóóëèéí
Îíöãîé áàéäëûí
ñóðãóóëèàñ ÀÍÓ-ûí
Ýë÷èí ñàéäûí ÿàì,
Àëÿñêèéí ¿íäýñíèé ãâàðä,
Íîìõîí äàëàéí òóñãàé
àæèëëàãààíû êîìàíäòàé
õàìòðàí “Ãàìøãèéí
óäèðäëàãà” ñóðãàëò,
äàäëàãà ñóðãóóëèéã
çîõèîí áàéãóóëëàà.
Õàìòàðñàí äàäëàãà
Á.ÄÓËÀÌѯÐÝÍ ñóðãóóëèéí ¿åýð ÀÍÓ-
ûí Àëÿñêûí ¿íäýñíèé
Бүгд Найрамдах Өмнөд болон Хойд Судан Улсад НҮБ- ãâàðäûí ø¿õýð÷èí àâðàã÷
ын энхийг дэмжих ажиллагааны тавдугаар ээлжинд Онцгой Коди Ин Мэнòэé ÿðèëöëàà.
байдлын албыг төлөөлөн 26 албан хаагч албан үүргээ нэр Òýðýýð Àìåðèêèéí àâðàõ
áàãèéã àõàëæ èðñýí þì.
төртэй гүйцэтгээд эх орондоо ирлээ.
Онцгой байдлын албаны албан хаагчид НҮБ-ын энхийг
дэмжих ажиллагаанд 2012 оноос эхлэн үүрэг гүйцэтгэж ирсэн
нь Монголын аврагчдын мэргэжлийн ур чадвар олон улсад Э.САЙНБИЛЭГ
хэдийнэ үнэлэгдэж, хүлээн зөвшөөрөгдсөнийх билээ. Эдүгээ
120 гаруй аврагч энхийг дэмжих ажиллагаанд оролцжээ. -Õîëûí õ¿íýýñ ¿ã ñîíñ ãýäýã.
Монгол аврагчдын сонор соргог, эрэлхэг дайчин Àâðàã÷äûí õàìòàðñàí
шинж чанар, мэргэжлийн ур чадварыг үнэлсэн удирдлага, ñóðãóóëèéí òàëààð òà ñýòãýãäëýý
командлагч нарын гарын үсэгтэй талархлын хуудсууд энэ õóâààëöàà÷ ?
хугацаанд олноороо ирж байсныг дурдах хэрэгтэй болов уу. -Ìèíèé àæèãëàñíààð Ìîíãîëûí àâðàã÷èä
ìàø ñàéí òóðøëàãàòàé, ÷àäâàðëàã áàã áàéíà.
¯ðãýëæëýë íü V í¿¿ðò Ñýòãýãäýë ºíäºð áàéíà. Áèä ýíý õýäýí õîíîãò
ОНЦЛОХ МЭДЭЭ
• Монгол Улсын Шадар
сайд У.Хүрэлсүх Бүгд
найрамдах Польш
улсаас Монгол Улсад
суугаа Онц бөгөөд
бүрэн эрхэт элчин
сайд Михайл Лабендаг
хүлээн авч уулзлаа.
Уулзалтын үеэр талууд,
нийгмийн хамгаалал,
боловсролын салбарт
хамтран ажиллахаас
гадна Монгол Улсын
Онцгой байдлын албаны
албан хаагчдыг эрэн
хайх, аврах хамтарсан
дадлага, сургууль хийх,
мэргэжил дээшлүүлэх
сургалтад хамруулах
талаар санал солилцов.
• Бүгд Найрамдах
Энэтхэг Улсын нийслэл
Нью Дели хотноо
2016 оны 10 дугаар
сарын 5-6-ны өдрүүдэд
болж буй Сендайн
áèå áèåíýýñýý õàðèëöàí ñóðàëöàæ ìàø èõ баримт бичгийг
ç¿éëèéã ñóðëàà. Ìîíãîëä èðæ õàìòàðñàí хэрэгжүүлэх Азийн бүс
äàäëàãà ñóðãóóëü çîõèîí áàéãóóëæ áàéãààäàà нутгийн төлөвлөгөөг
äàäëàãà áèä á¿õýí áàÿðòàé áàéíà. Ìîíãîë Óëñûí боловсруулах зөвлөлдөх
Îíöãîé áàéäëûí àëáà ìýðãýæëèéí ºíäºð бүлгийн 3 дахь удаагийн
ò¿âøèíä àæèëëàäàã. уулзалтад ОБЕГ-ын
дарга, бригадын
¯ðãýëæëýë íü генерал Т.Бадрал
III í¿¿ðò оролцож байна. Тус
уулзалтын үеэр Сендайн
баримт бичгийг
хэрэгжүүлэх Азийн бүс
нутгийн төлөвлөгөөг
боловсруулах болон

Монгол Улсын анхны хиймэл

дагуул 2017 онд хөөрнө
байна.
Тэгвэл Онцгой байдлын
ерөн­хий газар, Монгол Улсын
их сургуультай хамтран анхны
хиймэл дагуулын техникийн
шийдлүүдийг гамшгаас хамгаалах,
гамшгийн эрсдлийг бууруулахад
хамтран ажиллах гэрээнд гарын
үсэг зурлаа
Монгол Улсын Шадар сайдын
санаачлага дэмжлэгээр хиймэд
дагуул хөөргөх шаардлагатай
зардлыг улсын төсвийн тодотголд
тусган энэхүү түүхэн үйл явдлын
төлөвлөсөн хугацаанд нь хэрэгжүү­
лэх боломжтой болж байгаа юм.
Орчин үед технологийн тэргүүлэх их сургуулиуд ч өөрийн Хэрэв сансраас өндөр
хандлага нано руу чиглэж байна. засгийн газрын дэмжлэгтэйгээр нарийвчлалтай мэдээлэл бодит
Дэлхийн ихэнх орон, түүний дунд нано хиймэл дагуултай болсоор хугацаанд авч чадвал ой хээрийн
гамшгийн эрсдэлийг
бууруулах Азийн сайд
нарын анх дугаар бага
хурлаас гарах тунхаг
бичгийн төслийг эцэслэн
түймэр, эрэл хайгуул, цас зуд, гаргах аж.
аюулт шуурга, аянгат бороо, үер
•2016 оны зуны улирлын
зэрэг байгалийн гамшгийн үед цаг агаарын нөхцөл,
тэдгээрээс урьдчилан сэргийлэх, ургамлын ургалт болон
гамшгийн эрсдлийг бууруулахад бусад хүчин зүйлийн
асар их үр ашигтай. нөлөөгөөр бэлчээрийн
Мөн цөлжилт, ойн ургамлын даац хүрэлцээ муу гарсан
өвчнөөс сэргийлэх, ургамлын Увс, Баян-Өлгий, Ховд,
гарц, хөрсний чийгшил зэрэг хөдөө Архангай, Өвөрхангай,
аж ахуйд нэн үнэтэй мэдээллийг Булган, Төв, Дархан-
цаг хугацаанд нь авч дамжуулбал Уул, Хэнтий, Сүхбаатар,
малчид, тариаланчдаас эхлэн Дорноговь, Дундговийн
аймгуудын зарим
шийдвэр гаргагчдад үнэтэй
сумдын нутгаар мал
мониторингийн мэдээлэл болно. өвөлжилт, хаваржилтын
Эдгээр мэдээллийг өөрсдийн нөхцөл хүндэрч
хүссэн хугацаандаа, хүссэн газар болзошгүй байгааг
нутгийн хүрээнд авч чаддаг байх холбогдох мэргэжлийн
нь улс орны хувьд онцгой ач байгууллагууд анхаарч
холбогдолтой юм. ажиллахыг зөвлөж байна
2 ОНЦГОЙ МЭДЭЭ 2016.09 ñàð. ¹ 18 (26)
“Мэргэн
буудагч-2016”
тэмцээнд
амжилттай
оролцов
Батлан хамгаалахын их сургуулийн 95
жилийн ойг тохиолдуулан Монгол Улсын
үндэсний аюулгүй байдлыг хангах тусгайлсан
чиг үүрэг бүхий байгууллагуудын дунд
зохион байгуулсан "Мэргэн буудагч-2016"
тэмцээнд ОБЕГ-аас тэргүүн дэд дарга, онцгой
байдлын хурандаа П.Баттогтох, НОБГ-аас
хурандаа Д.Чинзориг нараар ахлуулсан нийт
12 тамирчин оролцон ур чадвараа сорьлоо.
"Мэргэн буудагч" тэмцээн 10 дахь жилдээ зохион байгуулагдаж
байгаа бөгөөд ОБЕГ-ын баг тамирчид энэ жил анх удаагаа оролцож
мэргэн буудагчдын чансаагаар эхний 10-т багтжээ. Тэмцээнд нийт
Албан хаагчид элэгний B, D
вирусын эсрэг дархлаажуулалтад
хамрагдлаа
Монгол Улсын Засгийн газраас хүн амын дунд хэрэгжүүлж буй "Элэг
бүтэн монгол-2020", "Эрүүл элэг" хөтөлбөрийн хүрээнд Онцгой байдлын
албаны албан хаагчдын дунд элэгний В,С вирусийн эрт илрүүлэлтийг зохион
байгуулж байна.
Элэгний В вирус илрээгүй албан хаагчдыг B, D вирусын эсрэг 15 жилийн
хугацаатай дархлаажуулалтад хамруулах юм.
Монгол Улс 100 мянган хүн тутамд элэгний хавдрын нас баралтаараа
дэлхийд тэргүүлж байгаа төдийгүй энэ үзүүлэлт нь дэлхийн дундажаас 8 дахин
их байна гэсэн судалгаа байдаг. Хепатитын вирусын халдварын тархалт
Монгол улсад ийнхүү өндөр байгаа нь манай улс элэгний хорт хавдрын нас
баралтаар дэлхийд тэргүүлэх гол шалтгаан болж байна.
Хөх сэрхийн ноён оргилд
Монгол Улсын төрийн
далбааг мандуулав
Онцгой байдлын ерөнхий газрын даргын 2016 оны 09 дүгээр
сарын 05-ны өдрийн А/216 тоот тушаалаар Өндөр уулнаас эрэн
хайх, аврах ажиллагааг орон нутагт зохион байгуулах, аврагчдыг
сургаж дадлагажуулах, мэргэжлийн баг бүрэлдэхүүнтэй болох
зорилгоор тус дадлага сургуулийг Баруун бүсийн Онцгой байдлын
газруудын албан хаагчдын дунд "Өндөр уулнаас эрэн хайх, аврах
ажиллагааны дадлага сургууль"-ийг 2016 оны 09 дүгээр сарын
26-аас 2016 оны 10 дугаар сарын 01-ний өдрүүдэд Ховд аймгийн
Онцгой байдлын газрын сургалтын төв, Ховд сумын нутагт орших
"Хөх сэрх" ууланд батлагдсан хөтөлбөр, төлөвлөгөөний дагуу
зохион байгууллаа.
Сургагч багшаар, Монгол улсын гавьяат тамирчин, олон улсын
уулын спортын мастер, Ховд аймгийн Онцгой байдлын газрын
сургагч багш Т.Гүррагчаа ажилласан.
Аврагчид сургууль дадлагын үеэр уулын авиралтын хувцас, багаж
хэрэгсэлтэй хэрхэн зөв харьцах, ачаа үүрч авирах буух сургалтаар
хэрхэн хатуужил тэсвэр суух, осол аваар, гамшиг тохиолдсон
үед үзүүлэх эмнэлгийн анхны тусламжийг үзүүлэх, байгалийн
төрөл бүрийн орчин нөхцөлд эрэн хайх, аврах ажиллагааг зохион
байгуулах, цаг агаарын болон авирах зам орчинд судалгаа хийх ,
хоол хүнс, гал тогоо, хувцас, майхан хэрхэн тохируулж авч явах"
ЦАГ ҮЕ
34 багийн 200 гаруй тамирчид хурд хүчээ сорьсон юм.
Баг тамирчид гар буу /ПМ/, автомат /АКМ/, мэргэн буудагчийн
винтов /СВД/-ын төрлөөс гадна гранат шидэлт, олс таталт, туухай
өргөлтөөр өрсөлдөв.
Гамшгийн даатгалын тухай
хуультай болно
Байгалийн аюулт үзэгдэл, техникийн холбогдолтой осол,
хүний буруутай үйл ажиллагаанаас үүдсэн осол, гамшгийн тоо,
давтамж, түүнээс учирсан хохирлын хэмжээ улам бүр нэмэгдсээр
байна. Нөгөөтэйгүүр манай улсад гамшгийн эрсдэлээс хамгаалах
даатгалын тогтолцоо бүрдээгүйн улмаас гамшгийн хохирлыг
төр хариуцах, улсын төсөвт дарамт учруулах асуудал тулгарсаар
байгаа юм.
Тиймээс ОБЕГ, НҮБХХ-ийн "МОН/13/301" төслөөс хамтран
"Гамшгийн даатгалын тухай хууль"-ийн төслийг боловсруулж
иргэд, олон нийтийн саналыг хуулийн төсөлд тусгах зорилгоор
Гамшгийн даатгалын тухай хуулийн төслийн хэлэлцүүлгийг
зохион явууллаа.
УИХ-ын 2012 оны 22 дугаар тогтоолоор баталсан "Гамшгаас
хамгаалах чадавхийг бэхжүүлэх үндэсний хөтөлбөр"-ийн Гамшгаас
хамгаалах талаар төрөөс баримтлах бодлогын үндсэн чиглэлийн
2.3-т "Гамшгийн нэр томьёоны ойлголт, төрийн болон хувийн
хэвшлийн гамшгаас хамгаалах чиг үүрэг, тогтолцоо, гамшгийн
эрсдэл хуваалцах даатгал, гамшгийн үед үзүүлэх хүмүүнлэгийн
тусламжийг зохицуулах эрхзүйн орчныг боловсронгуй болгох"гэж
заасан нь энэхүү хуулийн төслийг боловсруулах эрхзүйн үндэслэл
болж байгааг хуулийг санаачлагчид тайлбарлаж байна.
Гамшгийн даатгалын тухай хууль батлагдан гарснаар гамшигт
үзэгдлийн улмаас төрийн, орон нутгийн, иргэд, аж ахуйн нэгж
байгууллагын хөрөнгөд учирсан хохирлын дийлэнх хэсгийг
даатгалын хөрөнгөөр нөхөн төлөх боломж бий болох бөгөөд
ингэснээр гамшгийн хор хохирлыг богино хугацаанд, улс эх орны
нийгэм, эдийн засагт хохирол багатайгаар арилгах, гамшгийн үр
дагаврыг даван туулах боломж бүрдэх юм.
зэрэг сэдвүүдээр танхимын сургалтад хамрагдлаа.
Монгол Улсын гавьяат тамирчин, олон улсын уулын спортын
мастер, Т.Гүррагчаагаар ахлуулсан 14 албан хаагч, хоёр техник
хэрэгсэлтэйгээр "Хөх сэрх" ууланд авиралт хийн Хөх сэрхийн ноён
оргилд гарч Монгол Улсын төрийн далбаа болон Онцгой байдлын
албаны тугийг мандуулсан.
Авиралтын үед хүчтэй цасан шуургатай байсан бөгөөд аврагчид
хоёр хэсэг болж нэгдүгээр хэсгийг Т.Гүррагчаа, хоёрдугаар хэсгийг
а/д Д.Түвшинжаргал нар ахалж явсан юм.
ССУСАХ мэргэжилтэн, дэслэгч С.ОДГЭРЭЛ
СЭРГИЙЛНЭ, АВАРНА, ТУСАЛНА
Олон улсын
өдрийг “Мэдлэгээ
түгээцгээе” уриатай
тэмдэглэнэ
НҮБ-ын Ерөнхий ассамб­лэйн
шийдвэрээр Гамшгийн эрсдэлийг бууруулах
Олон улсын өдрийг дэлхий нийтээр 2009
оноос хойш эхлэн жил бүрийн 10 дугаар
сарын 13-ны өдөр тэмдэглэдэг уламжлалтай.
Гамшгийн эрсдэлийг бууруу­ла­хад
иргэд, олон нийтийн оролцоог хангах,
олон нийтийг аюулгүй амьдрах арга ухаанд
сургаж, дадлагажуулах, гамшгийн эрсдэлийг
бууруулахын ач холбогдолыг хүүхэд, залууст
таниулан мэдүүлэхэд дэлхийн улс орнууд
нэгэн зорилго, уриаг дэвшүүлэн ажилладаг.
Энэ жилийн хувьд НҮБ-ын Ерөнхий
ассамблýéãýýс "Live to Tell" буюу "Мэдлэгээ
түгээцгээе" уриаг дэвшүүлээд байна.
Гамшгаас урьдчилан сэргийлэх, гамшгийн
эрсдэлийг бууруулах нь иргэн, хувь хүнээс
ихээхэн шалтгаална. Иргэн бүр болзошгүй
эрсдэлээс өөрийгөө болон бусдыг авран
хамгаалах, бусдад тусламж үзүүлэх мэдлэг,
дадлыг эзэмшсэн байх нь чухал.
Тэгвэл гамшгаас өөрийгөө болон
бусдыг аврах хамгаалах мэдлэгээ бусадтай
хуваалцаж, бусдад түгээн дэлгэрүүлэхийг
НҮБ-ын Ерөнхий ассамблиас "Мэдлэгээ
түгээцгээе" уриагаа­раа дэлхий нийтэд
уриалж байна. Гамшгаас урьдчилан
сэргийлэх талаар өөрт байгаа мэдлэгээ
бусдад түгээснээр дэлхий нийтээр гамшгийн
эрсдэлийг хамтдаа бууруулж чадах юм.
Магистр,
докторàíтóðò
хөнгөлөлттэй
суралцах боломжтой
Монголын Үндэсний Их Сургууль анх
удаа боловсролын салбарт 40.000 мкв
"Эрдэм шинжилгээ Инноваци технологи"-
ийн төвийг байгуулж 80 гаруй тэрбум
төгрөгийн хөрөнгө оруулалтыг хийжээ.
Үүнтэй холбогдуулан МҮИС Онцгой
байдлын ерөнхий газартай хамтран ажиллаж
албаны албан хаагчдад сургалтын төлбөрийн
хөнгөлөлтийг үзүүлэн Хууль эрхзүйн орой,
эчнээ, магистр, докторын ангиудад элсэн
суралцах нөхцлийг санал болгож байна.
Тус сургууль нь боловсролын салбарт
18 дах жилдээ үйл ажиллагаа явуулж, 11
салбар сургууль, 236 мэргэжлээр бакалавр,
магистр, докторын 13 мянган оюутан, 700
гаруй багшлах боловсон хүчинтэй аж.
Тус сургуульд хууль зүйн орой, эчнээ,
магистр, докторын ангиудад элсэн суралцах
хүсэлтэй албан хаагчид тус сургуулийн
сургалтын албанд хандаж болох юм.
СЭРГИЙЛНЭ, АВАРНА, ТУСАЛНА
ÌÎÍÃÎËÛÍ ÀÂÐÀÃЧÄÛÍ
ÓÐ ЧÀÄÂÀÐÛÃ ҮÍÝËÑÝÍ ØҮҮ
Төгсгөл. Түрүүч нь I нүүрт
-Монголд өмнө нь ирж байсан уу.
Хүндрэлтэй хэцүү зүйл байв уу?
-Миний хувьд өмнө нь "Говийн чоно"
олон улсын дадлага сургуульд ирж оролцож
байсан. Монгол орон надад маш их таалагддаг.
Ялангуяа миний төрсөн нутаг Алясктай
цаг уурын байдал, газар зүйн тогтоцоороо
ижил төстэй зүйл олон. Монголчууд маш
зочломтгой, найрсаг ард түмэн юм билээ.
-Монголын аврагчдын аврах
ажиллагааны багаж хэрэгсэлд
дутагдалтай зүйл ажиглагдав уу.
Дадлага сургуулийн үеэр багаж
хэрэгслээс шалтгаалан ямар нэгэн
хүндрэл гарсан уу?
-Багаж хэрэгслийн хувьд бидний хэрэглэдэг
багаж хэрэгсэлтэй адил түвшинд байна. Hol-
matro фирмийн багаж хэрэгсэл ашигладаг юм
байна. Дэлхийн стандартад нийцсэн орчин
үеийн багаж хэрэгслээр хангагдсанд баяртай
байна. Багаж хэрэгсэл сайтай байна гэдэг
аврагч хүнд аврах ажиллагаа явуулахад маш
чухал үүрэг гүйцэтгэдэг. Энэ бол дэвшилттэй
тал. Аврагчдын ур чадварыг үнэлсэн шүү.
- Аврагчийн ажил хөдөлмөрийг ард
иргэд хэр ойлгодог вэ, танай нутагт?
-Америкт цэрэг иргэний харилцаа өндөр
түвшинд хөгжсөн, сайн харилцаатай байдаг.
Ард түмэн бидний ажлыг маш сайн ойлгож
мэдэрдэг, биднийг хүндэтгэдэг. Засгийн газраас
ч бидэнд туслалцаа үзүүлж урамшуулдаг. Хэр
олон жил ажиллаж байгаагаас шалтгаалан
бидний нийгмийн хангамж, хангалт, цалин
урамшуулал нэмэгддэг.
- Та бүхэн ихэнхдээ ямар дуудлагаар
ажилладаг вэ?
- Аляск газар зүйн тогтоцын хувьд өвөрмөц
л дөө. Ой мод ихтэй учраас түймэр их гарна.
Цасны нуралт их болно. Иргэд ууланд осолдох
тохиолдол ихтэй. Газар хөдөлнө. Ялангуяа
далайн хар салхи маш хэцүү байдаг. Ер нь
аврагчийн ажил амаргүй дээ, та нар мэднэ.
- Ярилцлага өгсөн танд баярлалаа.
- Баярлалаа та бүхэнд ч бас ажлын амжилт
хүсье.
2016.09 ñàð. ¹ 18 (26) ОНЦГОЙ МЭДЭЭ 3
ä¿íã õýðõýí õàðæ áàéíà...?
-Õî¸ð óëñûí àâðàõ àëáàíû òóðøëàãà
ñîëèëöîõ äàäëàãà ñóðãóóëü ¿ð ºãººæòýé áîëæ
áàéíà. Öààøèä ÷ îëîí óëñûí àâðàõ áàãóóäûí
òóðøëàãûã ñóäëàõ, áàãàæ òåõíèê õýðýãñýëòýé
íü òàíèëöàõ, õàìòðàí ¿¿ðýã ã¿éöýòãýõ èéì
òºðëèéí ñóðãàëò, äàäëàãûã îëîí çîõèîí
áàéãóóëæ áàéãààñàé. Õºãæèëòýé îðíû
àâðàã÷äûí óð ÷àäâàð, àøèãëàæ áàéãàà áàãàæ,
òåõíèê õýðýãñýëòýé ººðñäèé㺺 õàðüöóóëæ ¿çýõ,
ººðñäèé㺺 õýð ò¿âøèíä áàéãààã ìýäýæ àâàõ
çàâøààí áàéëàà.
-ßëãààòàé ÿìàð ç¿éë àæèãëàãäàâ?
-Àìåðèêèéí àâðàã÷äûí õóâüä õ¿í íýã
á¿ðèéí àâðàõ àæèëëàãààíû áàãàæèéã îâîð,
õýìæýý áàãàòàé, îëîí ¿éëäýëòýé, àâñààðõàí
áàéõààð øèéäýæ ºãñºí íü àâðàã÷äûí ò¿ðãýí
øóóðõàé àæèëëàõ íºõöëèéã èë¿¿ õàíãàñàí
áàéäàã þì áàéíà. Õàðèí ìîíãîëûí áàãèéí
õóâüä àâðàõ àæèëëàãààã ÿâóóëàõàä ººðñäèé㺺
äàé÷èëæ, òóõàéí öàãò òîõèðóóëàí, ìàíåâð
ñàéòàé, õóðäàí øóóðõàé ã¿éöýòãýæ, àâðàõ
àæèëëàãààíû äàðààãèéí øàòíû àæèë ðóóãàà
îðæ áàéãààãààðàà äàâóó òàëòàé õàðàãäñàí.
Ìîíãîëûí àâðàã÷äûí óð ÷àäâàð ìýðãýæëèéí
òàëààñàà ÷ áàãèéí àæèëëàãààíû õóâüä ÷ îëîí
óëñûí áàãààñ äóòàõààðã¿é áàéíà ãýæ áîäîæ
áàéíà.
-Áàãàæ õýðýãñëèéí õóâüä
äóòàãäàëòàé ç¿éë áàéíà óó?
-Àìåðèêèéí áàãèéí íýã äàâóó òàë íü
áàãàæ õýðýãñýë íü æèæèã îâðûí, ìåõàíèê
ªӨÐÑÄÈÉÃӨӨ ÕÝÐ ÒҮÂØÈÍÄ
ÁÀÉÃÀÀÃ ÕÀÐÜÖÓÓËÆ ҮÇËÝÝ
Àâðàõ òóñãàé àíãèéí Ýðýí õàéõ, àâðàõ àæèëëàãààòàé þì áàéíà. Áóñàä áàãàæ,
ñàëáàðûí àâðàã÷, îíöãîé áàéäëûí õýðýãñëèéí õóâüä ÿëãàðàõ ç¿éëã¿é, àâðàõ
àõëàõ àõëàã÷ Ï.Äýëãýðñàéõàí: àæèëëàãààíû holmatro çýðýã ôèðìèéí îð÷èí
¿åèéí áàãàæ õýðýãñëèéã àøèãëàäàã þì áàéíà.
-Àìåðèêèéí áàãòàé õàìòðàí
àæèëëàñàí ñýòãýãäëýý õóâààëöàà÷..
-Àìåðèêèéí àâðàõ áàãòàé õàìòðàí
àâòîìàøèíààñ îñîëäîã÷èéã ãàðãàõ äàäëàãà
ñóðãóóëèéã àìæèëòòàé çîõèîí áàéãóóëëàà.
Ìàø ¿ð ä¿íòýé áîëëîî, õàðèëöàí áèå áèåýñýý
èõ ç¿éëèéã ñóðàëöëàà.
-Àìåðèêèéí àâðàã÷èä ñýòãýãäýë
ºíäºð áàéãààãàà èëýðõèéëæ áàéíà.
Ìîíãîëûí áàãèéí àæèëëàãààíààñ þó
íü õàìãèéí èõ òààëàãäñàí þì áîë îî.
Òà þó ãýæ áîäîæ áàéíà?
-Ìîíãîëûí àâðàõ áàãèéí áàãààð àæèëëàõ
÷àäâàðûã èõ ¿íýëæ áàéíà. Àìåðèêèéí áàãèéí
õóâüä àâðàã÷èä íü òóñ òóñäàà ¿¿ðýãòýé áàéäàã
þì áàéíà. Õàðèóöñàí àæëàà ë ã¿éöýòãýнэ.
Õàðèí áèäíèé áàãààðàà íèéëýýä õóðäàí
øóóðõàé ¿¿ðãýý ã¿éöýòãýæ áàéãààã õàðààä
Àìåðèêèéí àâðàã÷äûí áàã áèäýíä áàÿð õ¿ðãýæ
áàéñàí.
Тус àíãèéí Ýðýí õàéõ, àâðàõ
ñàëáàðûí àâðàã÷, îíöãîé áàéäëûí
àõëàõ àõëàã÷ Õ.Ëõàãâàñ¿ðýí:
-Õàìòàðñàí äàäëàãà, ñóðãóóëèéí ¿ð
4 ОНЦГОЙ МЭДЭЭ
ДОКТОРУУД ИРЭЭДҮЙН ШИЛДЭГ АЛБАН
ХААГЧДЫГ БЭЛТГЭНЭ
Үндэсний аюулгүй байдлыг
хангах тусгайлсан чиг үүрэг бүхий
байгууллагуудын мэргэжлийн
бо­лов­сон хүчнийг бэлтгэдэг
Хууль сахиулах их сургуулийн
бүрэлдэхүүнд Онцгой байдлын
сургуулийг 2012 онд байгуулсан
билээ.
Онцгой байдлын сургууль
нь Хууль сахиулах их сургуулийн
Ахлагчийн сургуульд бага бүрэл­
дэхүү­­нийг, Онцгой байдлын
сургуульд бакалавр, Хууль
сахиулахуйн удирдлагын академид
удирдлагын магистр, ахисан шатны
боловсролын сургуульд гамшиг
судлалын магистр, докторыг, гадаад
хэлний сургалтын төвд хэлний
мэргэжлээр хүний нөөцийг сурган
бэлтгэж байна.
Мөн 2016 оноос эхлэн Онцгой
байдлын сургуулийн дэргэд эдийн
засаг, улсын нөөцийн тэнхимийг
байгуулаад байна.
Онцгой байдлын сургууль нь
дээд боловсролын тогтолцоог
олон улсын түвшинд ойртуулах,
мэргэжлийн өндөр боловсрол
мэдлэгтэй, төрийн тусгай албаны
шилдэг албан хаагчдыг бэлтгэхийг
зорин ажиллаж байна.
Тийм ч учраас Онцгой байдлын
салбарт 10 гаруй жил үр бүтээлтэй
ажилласан, тэргүүний шилдэг албан
хаагчдаа тус сургуульд багшаар
МЭДЭЭ
АВРАГЧДЫН ХЭЭРИЙН
ДАДЛАГА
Архангай, Баян-Өлгий, Говь-
Алтай, Завхан, Увс, Ховд аймгуудын
хамтарсан хээрийн дадлага сургуу­
лийг Увс аймагт 2016 оны 9 дүгээр
сарын 21-24-ний өдрүүдэд зохион
явууллаа.
Уснаас эрэн хайх, аврах ажил­ла­
гааны дадлага сургуульд мэргэжлийн
11 шумбагч оролцсоноос Архангай,
Ховд аймгийн Онц­гой байдлын
газрын усчин аврагчид үүргээ
амжилттай гүйцэтгэв.
Марш тактикийн тэмцээн гэдэс
таталт, гар дээр суниах, GPS-д цэг
оруулж олох, тусгайлан тогтоосон
маршрутын дагуу 10 км-т гүйж
2016.09 ñàð. ¹ 18 (26)
томилон ажиллуулах боловсон
хүчний бодлогыг барьж байгаа юм.
Онцгой байдлын албаны анхны
доктор эмэгтэй, ОБЕГ-ын дэргэдэх
Гамшиг судлалын хүрээлэнгийн
эрдэмтэн нарийн бичгийн даргаар
ажиллаж байсан онцгой байдлын
дэд хурандаа Д.Сэржмядаг, Бодлого
зохицуулалт, хамтын ажиллагааны
газрын ахлах мэргэжилтэн,
доктор, онцгой байдлын дэд
хурандаа С.Базаррагчаа, Улсын
нөөцийн газрын чиглэлийн
ахлах мэргэжилтэн, доктор,
онцгой байдлын хурандаа
Ц.Бямбарагчаа нарыг Хууль
сахиулахуйн удирдлагын академи,
Онцгой байдлын сургуульд дэд
тэмдэг тэмдэглэгээ оруулах зэрэг
төрлөөр зохион байгуулагдаж
Завхан аймгийн Онцгой байдлын
газрын баг тамирчид 50 минут 50
секундын амжилтаар нэгдүгээр,
Баян-Өлгий аймгийн Онцгой
байдлын газрын баг тамирчид 55
минут 52 секундын амжилтаар
хоёрдугаар байрыг тус тус эзэллээ.
Мөн аврагчид 10-15 метрийн
өндөрт байгаа нэрвэгдэгчийг
олох, анхны тусламж үзүүлэх,
дамнуургаар доош нь буулгах зэрэг
аврах даалгаврыг гүйцэтгэв.
Хамтарсан дадлага сургуулийг
зохион явуулснаар албан хаагчдын
профессороор томилоод байна.
Онцгой байдлын албаны анхны
эмэгтэй доктор, дэд хурандаа
Д.Сэржмядагийн хувьд "Гамшгаас
хамгаалах менежментийн тогтол­
цооны өнөөгийн байдал, хөгжлийн
хандлага" сэдвээр удирдахуйн
ухаанаар докторын зэрэг хамгаалж,
судалгааны бүтээлээрээ Олон улсын
гамшгаас хамгаалах менежмен­
тийн хөгжлийн чиг хандлагыг
судлан Монгол Улсын гамшгаас
хамгаалах менежментийн тогтол­
цооны өнөөгийн байдалд дүн
шинжилгээ хийж, хөгжлийн хандла­
гыг тодорхойлоход чиглэсэн санал,
зөвлөмж боловсруулсан юм.
Түүний энэхүү судалгааны бүтээл нь
гамшиг, ослын үед үүрэг гүйцэтгэх
мэргэжлийн ур чадвар дээшлэх,
харилцан туршлага солилцох ач
холбогдолтой боллоо гэж албан
хаагчид үзэж байна.
Цаашид энэхүү хээрийн
дадлага, сургуулийг жил бүр зохион
явуулахаар төлөвлөж ирэх жил
Завхан аймгийн Онцгой байдлын
газар зохион байгуулахаар
шийдвэрлэлээ.
ÑÑÓÑÀÕ ìýðãýæèëòýí,
дэслэгч Л.Долгормаа
гамшгаас хамгаалах тухай хуулийг
шинэчлэн найруулах гол үндэслэл
нь болсон практик ач холбогдолтой
юм.
Доктор, дэд хурандаа С.Базар­
рагчаа нь 2015 онд "Пенополисти­
рол ба пенополиуретаны шатамхай
чанарыг үнэлэх судалгаа" сэдвээр
докторын зэрэг хамгаалсан юм.
Доктор С.Базаррагчаа Монгол
Улсын барилгын салбарт өргөн
хэрэглэгддэг полимер материалын
шатамхай шинж чанарыг шинжлэх
ухааны үндэслэлтэй орчин үеийн чиг
хандлагад нийцүүлэн тодорхойлж,
лабораторийн судалгаагаар хийн
фазын гал авалцан шатах зүй
тогтолд дүн шинжилгээ хийж,
СЭРГИЙЛНЭ, АВАРНА, ТУСАЛНА
түүний болзошгүй гал түймрийн үед
галын тархалтанд нөлөөлөх байдал
ба галын аюулыг гал хөгжих үеэр
тогтоох шинэ загварын аргачлал
боловсруулсан юм.
Судалгааны нэг шинэлэг тал нь
пенополистирол, пенополиуретан,
пенополистирол дүүргэгчтэй
сэндвич хавтангийн галын
техникийн үзүүлэлтийг тодорхойлж,
хийн фазын гал авалцах болон
шаталтын зүй тогтлыг Монголын
нөхцөлд тодорхойлсноороо
онцлогтой юм.
Мөн онцгой байдлын хурандаа
Ц.Бямбарагчаа нь "Мал аж ахуйг
зудын эрсдлээс хамгаалах өвс,
тэжээлийг оновчтой нөөцлөх,
тээвэрлэх асуудал" сэдвээр хөдөө
аж ахуйн ухааны докторын зэрэг
амжилттай хамгаалсан юм.
Онцгой байдлын хурандаа
Ц.Бямбарагчаагийн хувьд улсын
нөөцийн газрын ууган ажилтны
нэг бөгөөд өвс, тэжээлийн улсын
нөөцийн асуудлаар олон жил
судалгаа шинжилгээний ажил
хийсэн албаны манай мэргэшсэн
албан хаагчдын нэг юм.
Онцгой байдлын албанаас
төрөн гарсан докторууддаа
ирээдүйн шилдэг боловсон хүчин
бэлтгэх их үйлсийн замд нь өндөр
амжилт хүсэн ерөөе.
СЭРГИЙЛНЭ, АВАРНА, ТУСАЛНА БАРИМТ, ҮЙЛ ЯВДАЛ
Төгсгөл. Түрүүч нь I нүүрт 2016 оны 04 дүгээр сарын
25. Ахлагч С.Эрдэнэбилэг,
Энэ удаа бид, Өмнөд Судан улс ахлагч Э.Энхээгийн хамт НҮБ-
дах Мотобуудлагын 5 батальоны ын ажилтнууд болон дотоодын
3 дугаар ротын 2 дугаар салааны дүрвэгсдийн хауранд харуулын
пулёметын тасагт үүрэг гүйцэтгээд үүрэг гүйцэтгэж байв. Үүрийн 05
ирсэн ОБЕГ-ын харьяа Аврах тусгай цагийн орчим.
ангийн Эрэн хайх, аврах салбарын Орон нутгийн сэжиг бүхий
усчин аврагч, онцгой байдлын дөрвөн иргэн бааз руу дөхөн ирж
ахлах ахлагч С.Эрдэнэбилэгийг дүрвэгсдийн хуарангаас 300 орчим
онцолж байна. метрийн зайд хүйтэн зэвсэг нуугаад
ШҮХЭРЧИД БУУЛТЫН
ДАДЛАГА ХИЙЛЭЭ
ОБЕГ-ын
харьяа Аврах
тусгай ангийн
захирагчийн А/61
дугаар тушаалын
дагуу "Агаараас
эрэн хайх, аврах
ажиллагааны
д а д л а г а
сургууль"-ийг
2016 оны 09
дүгээр сарын 28-
нд Зэвсэгт хүчний
337 дугаар
ангийн нислэг
буултын талбайд
зохион байгууллаа.
Агаарын ажиллагааны үеийн нислэгээр агаарын хөлгийн
хэрэглэлийн хурд 140 км/ц, 600-1000 метрийн өндрөөс, өндрийн
салхи 18-20 метр секунд, газрын салхи 1-8 метр секунд салхитай
үед шүхрүүдийг бүтэн, хагас, албадан болон гар задаргаагаар
задалж буух, заагдсан бүсэд аюулгүй байдлаа хангаж буюу 75, 25,
10,5 метрийн тойрогт буух зэрэг дасгалуудыг хийж гүйцэтгэлээ.
Аврах тусгай ангийн Агаарын ажиллагааны салбарын нийт 27
шүхэрчин-аврагч 63 удаагийн буултыг амжилттай хийсэн юм.
Дэслэгч Д.Наранмандал
2016.09 ñàð. ¹ 18 (26) ОНЦГОЙ МЭДЭЭ 5
АВРАГЧ ТАНААР
БАХАРХАЯ
зугтахыг ахлагч С.Эрдэнэбилэг хүлээсэн үүрэг, өргөсөн тангарагаа Монгол цэрэг" хэмээх брэнд
анх харжээ. Харуулын үүрэг нэр төртэй биелүүлээд зогсохгүй, нэрийг НҮБ, дэлхий дахинаа нотлон
гүйцэтгэж байгаа үед сонор сэрэмж олон улсад "Чингисийн Монгол, харуулсан аврагч танаар бахархая.
хамгийн чухал төдийгүй манай
албан хаагчдын үүрэг гүйцэтгэж
байсан Бентью хотын дотоодын
дүрвэгсдийн хуаранд 120 гаруй
мянган иргэн амьдарч байгаа
нь дэлхийн хамгийн олон тооны
дүрвэгч иргэдтэй хуаран ажээ.
Улмаар ахлагч С.Эрдэнэбилэг
шуурхай бүлэг дуудан хошууч
Ш.Мөнгөнсүхийн хамт нутгийн
иргэдийн газар булж нуусан
олон тооны буу зэвсэг, сум, галт
хэрэгслийг олж илрүүлэн газар
орноо болзошгүй аюулаас аварсан
байна. Энхийг сахиулагчид хэрвээ
өчүүхэн төдий сонор сэрэмж алдсан
бол, нуусан зэвсгийг илрүүлээгүй
бол олон мянган иргэн халдлагад
өртөх магадлал тун өндөр байлаа.
Ахлагч С.Эрдэнэбилэг,
Э.Энхээ нарын гүйцэтгэсэн үүрэгт
НҮБ-ын UNMISS ажиллагааны
Хойд секторын командлал
болон батальоны удирдлагууд
баярласнаа илэрхийлж, шагнаж
урамшуулжээ. Хэдхэн сарын өмнө
Малакал хотод 30 гаруй мянган
иргэдтэй дүрвэгсдийн хуаранд
зэвсэгт халдлага болж, олон тооны
иргэд амь насаа алдсан хэрэг гарч
байсан.
Төр, ард түмнийхээ өмнө
АМГАЛАН ДУЛААНЫ СТАНЦАД ГАМШГААС
ХАМГААЛАХ СУРГАЛТ ДАДЛАГА ЯВУУЛАВ
Улаанбаатар хотын зүүн бүсийн
хэрэглэгчдийг дулаанаар хангах
стратегийн ач холбогдол бүхий
Улсын Онц чухал обьект болох
Амгалан дулааны Станц ХХК-ний
найдвартай ажиллагаа хангах,
осол, гал түймрээс урьдчилан
сэргийлэх зорилгоор Нийслэлийн
Онцгой байдлын газрын Баянзүрх
дүүргийн Онцгой байдлын хэлтсээс
тус станцад төлөвлөгөөт хяналт
шалгалт зохион байгуулсан байна.
Тус хэлтсээс Амгалан дулаан
станцтай хамтран шинээр
ашиглалтанд орж байгаа тус
дулааны станцын Гамшгаас
хамгаалах алба, мэргэжлийн
ангийн гамшгийн үед үүрэг
гүйцэтгэх чадавхи бэлэн байдлыг
хангах, гал түймрээс урьдчилан
сэргийлэх, гал унтраах тактикийн
дадлага сургалтыг зохион явууллаа. станцын хэмжээнд тохиолдож байгуулсан нь зүүн бүсийн эрчим
Сургалт дадлагын хүрээнд болзошгүй гамшгийн эрсдлийг хүч хэрэглэгчдийг найдвартай
шинээр ашиглалтанд орж буй тооцсон нь тохиолдож болзошгүй дулаанаар хангах, тохиолдож
дулааны станцын гамшгийн үеийн эрсдлийн нэг болох объектын болзошгүй эрсдлийг бууруулахад
бэлтгэл бэлэн байдал, шаардлагатай гал түймэр унтраах тактикийн ихээхэн ач холбогдол бүхий үр
гамшгийн нөөц бүрдүүлэх, дулааны нэгдсэн сургалт дадлагыг зохион дүнтэй арга хэмжээ болж өндөрлөв.
6 ОНЦГОЙ МЭДЭЭ 2016.09 ñàð. ¹ 18 (26) СЭРГИЙЛНЭ, АВАРНА, ТУСАЛНА

ХОВД АЙМГИЙН
Ховд аймгийн
Онцгой байдлын газар
нь 2015 онд ОБЕГ-ын
даргын тушаалаар
батлагдсан бүтэц,
орон тооны дагуу
Онцгой байдлын газар,
Жаргалант сум дахь
Гал түймэр унтраах,
аврах 48 дугаар анги,
Булган сум дахь Онцгой
байдлын хэлтэс, Гал
түймэр унтраах, аврах
38 дугаар анги, Эрэн
хайх, аврах анги, Улсын
нөөцийн салбарт
офицер 28, ахлагч 80,
гэрээт албан хаагчид
18 нийт 126 албан
хаагчтайгаар гамшгийн
аюулаас хүн ам, мал,
амьтан, эд хөрөнгө,
хүрээлэн байгаа орчныг
хамгаалах урьдчилан
сэргийлэх, аврах,
хор уршгийг арилгах
хойшлуулшгүй сэргээн
босгох, эдгээр үйл
ажиллагаанд хүн амыг
сургаж бэлтгэх цогц арга
хэмжээг хэрэгжүүлэн
ажиллаж байна.

БИДНИЙ АМЖИЛТ

1 2 3
төрийн одон "Цэргийн “Алтан гадас"–
гавъяаны одон"-гоор одонгоор
Олон улсын БААТАР одон
албан хаагч албан хаагч

2
албан хаагч

12
"Шударга журам"
"Хөдөлмөрийн хүндэт медалиар
медаль" -аар албан хаагч тус тус шагнагдсан байна.
албан хаагч

8 54 18
"Онцгой байдлын ОБЕГ-ын "Хүндэт
Гал түймэртэй тэмцэх
албаны төлөө" тэмдгээр жуух"–аар
байгууллагын дээд шагнал
"Онц гал сөнөөгч" тэмдгээр албан хаагч албан хаагч
албан хаагч

31 24
ГТТБ-ын “80

22
ОБЕГ-ын “Сайшаалын жилийн ойн медаль"
ОБЕГ-ын "Баярын
үнэмлэх” -ээр –аар
бичиг" -ээр
албан хаагч албан хаагч Гамшигтай тэмцэх, хор уршгийг арилгах ажилд давхардсан тоогоор
албан хаагч

2
218 албан хаагч, 147 ард иргэд, 97 машин техник, 24 ердийн хөсөг

57
ГТТБ-ын “80 жилийн "Онцгой байдлын албаны
ойн медаль”–аар тэргүүний ажилтан" цол тэмдгээр албан хаагч тус тус
шагнагдсан байна.
ЭРЭН ХАЙХ, АВРАХ АНГИ ШИНЭ БАЙРТАЙ БОЛОВ
Онцгой байдлын
албыг бэхжүүлэх, албаны
бэлэн байдлыг хангах,
албан хаагчдын ажиллах
нөхцлийг сайжруулах
зорилгоор Онцгой
байдлын газраас "Эрэн
хайх, аврах ангийн шинэ
ажлын байр" төслийг
амжилттай хэрэгжүүлж
2016 оны 7 дугаар сарын
15-ний билэгт сайн
өдөр шинэ байрныхаа
нээлтийг хийлээ.
дайчлагдан ажилласан байна
“ХУРИМТЛАЛ АМЬДРАЛЫН БАТАЛГАА” АЯН
ӨРНҮҮЛЛЭЭ
• Албан хаагчдын нийгмийн
асуудлыг шийдвэрлэх, мөнгөн
хуримтлалтай болгох зорилгоор
"Хуримтлал амьдралын баталгаа"
аяныг Төрийн банк, Капитал
банктай хамтран үргэлжлүүлсэнээр
98 албан хаагч сар бүр 25.0-
50,0 мянган төгрөг хадгалсанаар
бүгд 31020.0 мянган төгрөг
хуримтлагдаад байна.
• Мөн Жаргалант сумын нутаг Мандах наран хороололд 19 албан хаагчид
гэр бүлийн хэрэгцээний газар олгуулав.
• Онцгой байдлын газрын дотоод журам, хамтын санд өөрчлөлт оруулж
8 албан хаагчийн эмчилгээний зардалд 2400.0 мянган төгрөг, эмнэлэгт
хэвтэн эмчлүүлэхэд 500.0 мянган төгрөг, шинээр гэр бүл болоход 1500.0
мянган төгрөг нийт 4400.0 мянган төгрөгийг хамтын сангаас буцалтгүй
тусламж болгон олгосон байна.
СЭРГИЙЛНЭ, АВАРНА, ТУСАЛНА 2016.09 ñàð. ¹ 18 (26) ОНЦГОЙ МЭДЭЭ 7

ОНЦГОЙ ÁÀÉÄËÛÍ ÃÀÇАР

“ӨСВӨРИЙН АВРАГЧ 2016” ТЭМЦЭЭНИЙГ 16 АЙЛЫН
ЗОХИОН ЯВУУЛЛАА ОРОН СУУЦТАЙ
БОЛЛОО

О н ц г о й
байдлын газрын
албан хаагчдын
16 айлын орон
сууцыг Баганат Ховд
ХХКомпани гэрээнд
заасан хугацаанд
барьж, нээлтийн
үйл ажиллагааг
зохион байгуулж
албан хаагчдад орон
сууцны түлхүүрийг
гардуулан өглөө.

Боловсролын газар, Дэлхийн зөн Ховд орон нутгийн хөгжлийн

хөтөлбөрийн газартай хамтран 2016 оны 04 дүгээр сарын 16-нд Ерөнхий
боловсролын сургуулиудын сурагчдын дунд "Өсвөрийн аврагч 2016"
тэмцээнийг зохион явууллаа.
Тэмцээнд Жаргалант, Манхан сумдын нийт 7 сургуулийн баг тамирчид
өрсөлдсөнөөс Жаргалант сумын Алтангадас одонт лаборатори ахлах
I сургуулийн "Аянга" баг 97 оноогоор тэргүүн байранд шалгарч 5000
долларийн өртөг бүхий "Өсвөрийн аврагч клубын кабинет байгуулах"
эрх, дурсамж, үнэ бүхий зүйлээр, Манхан сумын 12 жилийн сургууль 88
оноогоор дэд байранд, Жаргалант сумын 12 жилийн VI, VII сургуулиуд 87
оноогоор гутгаар байранд тус тус шалгарч дурсамж, үнэ бүхий зүйл, мөнгөн
шагналаар шагнаж урамшууллаа.
“НЭЭЛТТЭЙ ХААЛГАНЫ ӨДӨР”
Онцгой байдлын газрын үйл ажиллагааг сурталчилах "Нээлттэй
хаалганы өдөр"-ийг нийт зургаан удаа, Гамшгийн эрсдлийг бууруулах
болон Галын аюулгүй байдлын тухай хууль сурталчлах өдөрлөгийг хоёр
удаа тус тус зохион байгууллаа.
УЛАМЖЛАЛТ УРЛАГИЙН НААДАМ
Албан хаагчдын чөлөөт цагийг зөв боловсон өнгөрүүлэх, авьяасыг
нээн хөгжүүлэх зорилгоор Онцгой байдлын газрын албан хаагчдын дунд
Урлагийн наадмыг жил бүр уламжлал болгон зохион байгуулдаг. 2015
онд зохион байгуулагдсан урлагийн наадамд Гал унтраах, аврах 48 дугаар
ангийн "Сүмбэр" баг тэргүүн байр, дэд байранд Онцгой байдлын газрын
"Мэргэжилтэнгүүд" баг тус тус шалгарч, өргөмжлөл мөнгөн шагналаар
шагнагдав.
ХҮҮ МААНЬ ААВЫНХАА АЖИЛ, МЭРГЭЖЛИЙГ
ӨВЛӨЖ БАЙГААД БАХАРХАЛТАЙ БАЙНА
Жаргалант сум дахь Гал түймэр
унтраах, аврах 48 дугаар ангийн гал
унтраах авто машины жолооч онцгой
байдлын ахлах ахлагч Д.Батбаяртай
ярилцлаа.
-Уншигчдад өөрийгөө танилцуулаач.
Онцгой байдлын албанд зүтгэх болсон цаг
үеэсээ дурсвал ямар вэ...
-Миний бие 1999 онд хуучнаар Гал унтраах ангид
гал унтраах авто машины жолоочоор ажилд ороод одоог
хүртэл 17 дах жилдээ ажиллаж байна. Хүрэн улаан уулсын
бэлд залрах Ховд хэмээх олон үндэстэн ястаны өлгий
болсон их хотдоо төрж өсөн хүүхэд насныхаа дурсамжийг
үдсэн хүн.
Улмаар цэргийн албанд татагдан, олон аавын
хөвгүүдтэй мөр зэрэгцэн бужигнаж явсан үе маань
саяхан юм шиг санагдаж байна. Цэргийн алба бол эр
хүний сэтгэлд хоногшсон, дурсан санагалзах сайхан алба
гэдгээр хүн бүхний нэгэн дурсамж болон үлддэг байх.
Цэргийн албанаас Батлан хамгаалах яамны сайдын
шалгалтанд онц дүнтэй дүгнэгдэж, сайшаалаар халагдаж
байсан маань надад дурсгалтай санагддаг юм.
1992 онд цэргийн албанаас халагдсан. Энэ үе бол
зах зээлийн нийгмийн адармаатай, өрсөлдөөнтэй цаг
үе байсан. Нийгмийн энэ ороо бусгаа цаг үед бидний
үеийнхэн янз бүрийн л ажил хөдөлмөр эрхэлж байсан цаг.
Миний хувьд ч ялгаагүй. Азаар надад Галын байгууллагад
орох завшаан тохиосон юм. Эргээд цэргийн албандаа
ирчихсэн ч юм шиг, эрчүүдийн дундах хатуу хөтүү тоглоом
наргиа, албаны чанд сахилга бат, түгшүүрийн дуугаар
яралзан гүйлдэх нэг салааны эрчүүд, хууль дүрэм, журам
гээд юм бүгд нь цэргийн албыг санагдуулам байж билээ.
Амьдралд маань гарсан чухал өөрчлөлт, бас аз завшаан
гэвэл энэ байгууллагатай ажил, амьдралаа холбосон үе
маань юм даа.
-Таны удирдлагаасаа авсан анхны ямар
тушаал, үүрэг байв...
-Аврагч хүний нэр хүндийн баталгаа бол энэхүү
хүндтэй эрхэм алба маань, мөрөн дээрх мөрдөс хоёр
маань юм болов уу гэж боддог. Анх ажилд орсон дурсан
санах завшааныг та өглөө. Би өөрийн анкетдаа зурж,
бичих авьяастай гэж бөглөчихсөн юм. Дарга нар маань
ч олзуурхууштай хүлээж авсан санагддаг юм. "Нөхөр
Батбаяр: ахлах ахлагч Төмөрбаатар өрөөндөө самбар
гаргаж байгаа очиж тусал" гэсэн анхны үүргийг даргаасаа
авч байлаа. Мэдээж анхны ээлжинд гарсан орой, анхны
хүлээж авсан тушаал, анхны галын дуудлагаар гарсан
түгшүүрийн дохио гээд анхны бүхэн сэтгэлд хадаатай
үлддэг нь сайхан юм.
-Таны хобби юу вэ?
-Би загасчлах дуртай. Амралт чөлөөт цагаараа Ховд,
Буянт гол дагуу загасчилдаг. Байгалийн сайханд усны
шуугиан сонсоод явахад ажлын стресс ядаргаа тайлагдах
шиг болдог.
-Гэр бүлийнхээ тухай танилцуулаач.
-Би эхнэр, таван хүүхдийн хамт амьдардаг. Хоёр том
маань их сургуулийн оюутан. Миний хүү энэ жил Хууль
сахиулахын их сургуулийн Онцгой байдлын албаны
сургуульд элсэн суралцаж байгаа. Хүү маань багаасаа
л Онцгой байдлын албаны ирээдүйн офицер болноо
гэж ярьдаг байсан. Аавынхаа ажил, хөдөлмөрийг
залгалмжлаад явж байгаад эцэг хүний хувьд бахархалтай
санагддаг. Хүүгийн маань хүсэл биелсэнд баяртай байна.
Бидний ажил сайхан.
-Энэ жил хэдэн дуудлагаар ажиллав...
Ажлын амжилтаа бидэнтэй хуваалцвал?
-Шуурхай албаны болон гал унтраах авто машинуудын
бэлэн байдлыг хангахад анхаарч, техникийн өдөр тутмын
болон улирлын үйлчилгээг тогтмол чанартай хийж, шатах
тослох материал, автомашины эвдрэл гэмтэлд байнга
хяналт тавин бэлэн байдлыг хангаж ажиллаж байна.
Галын аюулгүй байдлын тухай, Ой хээрийг түймрээс
хамгаалах тухай, Гамшгаас хамгаалах тухай Монгол улсын
хууль тогтоомж болон тэдгээртэй нийцүүлэн гаргасан
бусад хууль эрх зүйн баримт бичгүүдийг хэрэгжүүлэн,
гал унтраах автомашинуудын бэлэн байдлыг хангаж
ажилласны үр дүнд 18 удаагийн гал түймрийн дуудлагаар
техникийн ямар нэгэн сааталгүй, автомашинаа чадварлаг
эзэмшин ажиллаж төр, албан байгууллага аж ахуйн нэгж,
ард иргэдийн 985.9 сая төгрөгийн эд хөрөнгийг гамшиг,
гал түймрийн аюулаас авран хамгаалсан.
Танд баярлалаа. Ажлын амжилт хүсье.
8 ОНЦГОЙ МЭДЭЭ 2016.09 ñàð. ¹ 18 (26) СТАТИСТИК СЭРГИЙЛНЭ, АВАРНА, ТУСАЛНА

ГАЗАР ХӨДЛӨЛТ & БАРИМТ

2016 оны байдлаар дэлхийн газар хөдлөлтийн идэвхтэй бүс нутгуудад магнитуд нь 6.0-аас
дээш хүчтэй 94 газар хөдлөлт болсноос хохирол учруулсан 5 хүчтэй газар хөдлөлт Энэтхэг,
Тайвань, Япон, Эквадор, Итали улсуудад болсон байна.

Улаанбаатар хот орчимд бүртгэгдсэн газар хөдлөлтийн тоо

2016 онд болсон дэлхийн хүчтэй (Mb>6.0) газар хөдлөлтүүдийн төвийн тархалт

Монгол орны нутаг дэвсгэр, хил орчмын бүс нутагт нийт 27849 газар хөдлөлт болсон.
Монгол-Алтайн нуруу, Чуй, Цагаан шувуут,Үүрэг нуур, Бүсийн гол, Хангайн өргөгдлийн
бүс болон Могодын газар хөдлөлтийн голомтын бүсүүд идэвхтэй хэвээр байна.

2016 онд Монгол орны болон хил орчмын бүс нутгуудад болсон газар
хөдлөлтийн төвийн тархалт

Мэдэгдэм хүчтэй (М≥3.5) 47 газар хөдлөлт бүртгэгдсэнээс 16 газар хөдлөлт нь ард иргэдэд
мэдрэгдсэн байна. Эдгээр газар хөдлөлтийн дараах макро судалгаагаар тухайн бүс нутагт
үүссэн доргилтын хэмжээг тогтоон улмаар онолын хувьд тооцоолсон ижил доргилтын
бүсийг зуран холбогдох байгууллагуудад болон ард иргэдэд шуурхай мэдээлсэн болно.
Улаанбаатар хотын газар хөдлөлтийн бичил мужлалын зураг
"Аймаг, сум, суурингуудын нутаг дэвсгэрт газар хөдлөлийн бичил мужлалын зураглал хийх,
газар хөдлөлийн эрсдэлийг тодорхойлоход чиглэсэн инженер-геологи, гидрогеологи,
газар хөдлөлт, техникийн судалгааны ажил"-ын хээрийн ажлын биелэлт нь 98 хувьтай,
суурин боловсруулалтын ажлыг хийж байна.

Мэдрэгдсэн газар хөдлөлтийн макро мэдээний анхан шатны асуулгын дүн

2016 онд болсон газар хөдлөлтүүдийг өмнөх жилүүдтэй харьцуулахад газар хөдлөлтийн
идэвхжилт өндөр байгаа нь ажиглагдаж байна. (2011 онд-14272, 2012 онд-15050, 2013
онд -14347, 2014 онд-16116, 2015 онд -19239)
2016 оны 8 дугаар сарын байдлаар Улаанбаатар хот орчимд нийтдээ 1139 газар хөдлөлт
болсон ба идэвхжилт хамгийн их ажиглагдсан 2013 онтой харьцуулахад 2 дахин бага Баян-Өлгий аймгийн газар хөдлөлтийн бичил мужлалын зураг
боловч 2015 онд болсон нийт газар хөдлөлтөөс өссөн нь Улаанбаатар хот орчмын газар
хөдлөлтийн идэвхжилт буурахгүй байгаа нь харагдаж байна. ОДОН ОРОН ГЕОФИЗИКИЙН ХҮРЭЭЛЭН

СЭРГИЙЛНЭ, АВАРНА, ТУСАЛНА
Б.БУЛГАН
Нийслэлийн Засаг даргын
2014-2015 оны төсвийн хөрөнгө
оруулалтаар "Нийслэлийн иргэдийг
Гамшгаас хамгаалах сургалтын
төв"-ийг шинээр байгуулан үйл
ажиллагааг нь эхлүүлээд байна.
Тус төвийн гол зорилго бол
болзошгүй гамшгийн аюулаас
өөрийгөө болон бусдыг хэрхэн аврах
мэдлэг, дадлыг иргэд, олон нийтэд
олгож, сургалт, дадлагад хамруулна.
Тухайлбал, газар хөдлөлтийн
гамшгийн зарлан мэдээллийн
дохиогоор ажиллаж, обьектыг орхин
хэрхэн аюулгүй орчинд гарах, өөртөө
болон бусдад эмнэлгийн анхны
тусламж үзүүлэх, гал унтраах анхан
шатны багаж хэрэгслийг ашиглаж
сурах зэрэг иргэдийн анхан шатанд
мэдвэл зохих мэдлэг, дадлагыг олгох
юм.
Эмнэлгийн анхны тусламж
үзүүлэх сургалт явуулах, утаат
орчны дадлагын, өндрөөс аврах үйл
ажиллагааны, гал унтраах сургалт,
дадлагын, газар хөдлөлтийн тусгай
тоноглол бүхий танхимуудтай. Мөн
үзвэрийн 3D бичил кино театртай
аж.
Нэг үгээр хэлвэл, эдгээр
танхимуудаар дамжуулан иргэдэд
аюул, осол, гамшгийн мэдлэгийг
бодитоор, ойроос биеэр мэдрэх
боломжийг олгох юм.
Тус сургалтын төвийн дарга,
онцгой байдлын дэд хурандаа
Г.Хүрэлбаатар биднийг дагуулан
Газар хөдлөлтийн танхимаа
танилцууллаа.
Газар хөдлөлтийн танхим.
8БАЛЛ
“
Барилгын хана цуурч, ан цав гаргаж
будсан хаалгаар орлоо. Нүргэлэх их
дуу чимээ. сонсогдоно.
Танхимыг хятад мэргэжилтнүүд
тоноглож, техник хэрэгслийг
угсарсан байна. Байшин дотор
нэг өрөөг тохижуулжээ. 8 баллын
чичирхийллийг өгтөл байшин тэр
аяараа ганхаж эхлэв.
Ийм чичирхийллийн үед гэрлийн
бүрхүүл дээрээс унах, тааз нурж
орж ирэх, ханын тавилга, сандал,
ширээ доргин унах аюултайг харж
болох аж. Хятадын Сычуань мужид
2008 онд болсон 7,9 баллын
хүчтэй газар хөдлөлтийн улмаас
69,2 мянган хүн амь үрэгдэн 18
мянган хүн сураггүй алга болж,
288,4 мянган хүн бэртэж гэмтсэн.
Чичирхийлэл нь Бээжин, Шанхай
хотууд төдийгүй хөрш Пакистан,
Тайланд, Вьетнам, Бангладеш, Балба
зэрэг орнуудад мэдрэгдсэн байдаг.
2016.09 ñàð. ¹ 18 (26) ОНЦГОЙ МЭДЭЭ 9
тусламжийн сургалт явуулна. Иргэдэд үйлчлэхээс гадна
Хүүхэд, том хүнд тусламж үзүүлэх Онцгой байдлын албаны анги
зориулалтын биет үзүүлэнгүүд салбарууд, албан хаагчид, тэдний
байрлуулсан байна. Энэ биет үзүүлэн гэр бүлийнхэнд зориулан урлаг,
дээр иргэд хиймэл амьсгал хийх, уран сайхны арга хэмжээг ч зохион
судас, булчин тариа хийх, ил, далд байгуулахаар төлөвлөж байгаа гэнэ.
шархыг боох, цус алдалтыг тогтоох, Нийслэлийн хэмжээнд
хугарсан, мултарсан үе, мөчийг чиг сургууль, цэцэрлэгийн сурагчид,
тавьж боох зэрэг эмнэлгийн анхны иргэдийг сургалтанд өргөнөөр
ХҮЧТЭЙ ГАЗАР
ХӨДЛӨНӨ”
Тийм ч учраас хятад мэргэжилтнүүд
газар хөдлөлтийн танхимыг Сычуань
мужийн жишгээр тоноглож, техник
хэрэгслийг суурилуулжээ.
Хүүхэд, залуучууд газар
хөдлөлтийн танхимд болох
чичирхийллийг биеэр мэдэрч,
өрөөнд орж үзэхийг ихэд сонирхдог
суурь тусламжийн анхан шатны хамруулах ажлыг боловсролын
мэдлэгийг иргэдэд олгох юм. байгууллагуудтай хамтран зохион
150 хүний багтаамжтай орчин байгуулах ажлыг эхлүүлсэн байна.
үеийн тоноглол бүхий үзвэрийн 3D Нийслэлийн Боловсролын газрын
бичил кино театр. удирдлагуудын дунд уулзалт
Иргэдийн насны ангилалд зөвлөгөөнийг зохион байгуулж 60
тохируулан киногоо үзүүлнэ. Кино гаруй сургуулийн захирал, эрхлэгч,
сангаа байгалийн гамшгаас гадна нийгмийн ажилтнууд тус сургалтын
хүүхдэд зориулсан 2D, 3D хүүхэлдэйн төвийн үйл ажиллагаатай танилцан
гэнэ. Сургалтын төвийн даргын
ярьснаар, зүгээр нэг үзүүлээд гаргах
биш, газар хөдлөлт гэж ямар гашуун,
сургамжтай гамшиг байдгийг
хүүхэд, залууст ойлгуулж, таниулах,
урьдчилан сэргийлэх, өөрийгөө
хамгаалах хичээл, сургалтуудыг
давхар зохион байгуулах нь чухал
гэж тайлбарлаж байлаа.
кино, уран сайхны киногоор санал бодлоо солилцжээ.
Өндрөөс аврах ажиллагаа
бүрдүүлж байгаа юм байна. Саалиа бэлдэхээр саваа бэлд
үзүүлэх танхим. Аврах ажиллагаа
Кино театрын хувьд орчин үеийн гэдэг. Жилдээ 750 гаруй мянган
явуулах зориулалтын хана, аврах
тоног төхөөрөмжөөр тоноглогдсон. иргэнд сургалт явуулах хүчин
ажиллагааны шат, олсыг бэхэлж
"Тэнгис", "Өргөө" зэрэг кино чадалтай Монгол Улсын хэмжээнд
суурилуулсан байна. Уг дадлагыг
театруудтай дүйцэхүйц тав тухыг анхны сургалтын төвтэй болж байгаа
хүүхэд, залуусын насны онцлогт
бүрдүүлжээ. нь сайшаалтай юм.
тохируулан зохион байгуулах юм
байна. Тухайлбал, 15-аас дээш насны
хүүхдүүд энэ танхимд хадан хананд
авирах, олсоор буух зэрэг дадлагыг
хийж болох юм байна.
Утаат орчны дадлага хийх
танхим. Гал гарсан үед утаат орчинд
хэрхэн аюулгүй байдлаа хангах, утаат
орчноос зайлах, хорт хий утаанаас
хамгаалах баг өмсгөж сургах
зэрэг дадлага сургуулийг явуулах
юм байна. Галын хор ашиглах,
гал унтраах техник, хэрэгсэлтэй
танилцах, гал унтраах зэрэг дадлага
хийгдэх гэнэ.
Харин дараагийн танхим
эмнэлгийн анхны тусламж үзүүлэх
сургалтын танхим. Энд суурь
10 ОНЦГОЙ МЭДЭЭ 2016.09 ñàð. ¹ 18 (26) ОРОН НУТАГ СЭРГИЙЛНЭ, АВАРНА, ТУСАЛНА

ДОРНОД ГОВЬ-АЛТАЙ
ÀÉÌÀÃ ÀÉÌÀÃ

“Өсвөрийн аврагч” бүлгийн Сургалтад

гишүүд тангарагаа өргөлөө 500 гаруй
иргэнийг
Дорнод аймгийн Онцгой байдлын газраас тус газрын
ахлагчийн зөвлөл хамтран "Өсвөрийн аврагч" бүлгэмд хамруулав
шинээр элссэн сурагчдын тангараг өргөх ёслолын арга
хэмжээг 2016 оны 09 дүгээр сарын 26-нд зохион байгууллаа.
Уг арга хэмжээнд Дорнод Аймгийн иргэдийн хурлын дарга
Л.Хишигтогтох, Хүүхэд гэр бүлийн хөгжлийн хэлтсийн
дарга М.Нансалмаа, Эрүүл мэндийн газрын дарга Г.Хулан,
Боловсрол соёл, урлагийн дарга Д.Байгалмаа, Биеийн
тамир спортын газрын дарга Д.Чимэддорж нарын зочид урилгаар Тангараг өргөсөн шинэ аврагчдыг бүлгийн ахлагч, салааны
оролцон бяцхан аврагчдад мэндчилгээ дэвшүүлж, цаашдын ариун их захирагч, өсвөрийн аврагч гал сөнөөгч, өсвөрийн сувилагч,
үйлсэд нь амжилт хүслээ. өсвөрийн холбоочин, өсвөрийн сурталчилгааны ажилтан гэх мэтээр
Мөн Хүүхэд гэр бүлийн хөгжлийн хэлтэс, Биеийн тамир спортын томилгоожуулаад байна. Дээрх арга хэмжээнд нийт 340 гаруй хүн
газрын дэргэдэх дугуйлан, секцүүдэд хамрагддаг сурагчдын үзүүлэх хамрагдав.
тоглолт болж, "Өсвөрийн аврагч" бүлгэмийг сурталчлах үйл
ажиллагаа явагдав. ÑÑÓÑÀÕ ìýðãýæèëòýí, дэслэгч Р.Отгонцэцэг

Онцгой байдлын
газраас томилогдсон ажлын
ДАРХАН-УУЛ ДОРНОГОВЬ хэсэг Тонхил, Жаргалан
сумдад гамшгаас хамгаалах
ÀÉÌÀÃ ÀÉÌÀÃ
"Команд штаб"-ын, Халиун
суманд гамшгаас хамгаалах
Албан хаагчид спортын талбай Ажил мэргэжлийн аваргуудаа иж бүрэн сургуулийг тус тус
байгуулав шалгарууллаа зохион байгууллаа.
Уг сургалтад сумдын
Онцгой комисс, мэргэжлийн
Аймгийн Онцгой байдлын газрын 2016 оны "Ажил ангийн удирдах бүрэлдэхүүн,
мэргэжлийн аварга" шалгаруулах тэмцээнийг 09 дүгээр сарын ерөнхий зориулалттай
23, 24-ны өдрүүдэд, амжилттай зохион байгуулав. мэргэжлийн ангийн нийт
Тус тэмцээнд Онцгой байдлын газрын Гал түймэр унтраах, 234 албан хаагч, 499 иргэн,
аврах 17, 23, 33 дугаар ангиуд оролцож аврагч, жолооч нар томилгоожсон техник,
мэргэжлийн ур чадвараа сорин өрсөлдлөө. багаж хэрэгслийг бүрэн
Албан хаагчид дадлага, ур чадвар, галын үндсэн албаны хамруулж, сургуулийг 4
автомашинд ус соруулах, автомашины гэмтэл олох /хугацаагаар/ үе шаттайгаар зохион
Зил-130/ болон хууль, дүрэм, онолын мэдлэгээрээ уралдсан байгууллаа.
байна. Сумдын Онцгой комисс,
Тэмцээний тэргүүн байр: Гал түймэр унтраах, аврах 33 мэргэжлийн ангийн удирдах
Дархан хот байгуулагдсаны 55 жилийн ойн хүрээнд Монгол Улсын дугаар ангийн гал сөнөөгч онцгой байдлын ахлагч Г.Баасанхүү, бүрэлдэхүүн ерөнхий
ерөнхийлөгчийн 2015 оны 144 дүгээр зарлигийн дагуу боловсролын дэд байр: Гал түймэр унтраах, аврах 33 дугаар ангийн гал зориулалттай мэргэжлийн
шинэчлэлийг хэрэгжүүлэх, өсвөр залуу үеийг чийрэгжүүлэх, эрүүл чийрэг сөнөөгч онцгой байдлын ахлах ахлагч Б.Төмөртулга, гуравдугаар ангийн нийт 234 албан
бие бялдар өв тэгш хүмүүжилтэй болгох, иргэдийг нийтийн биеийн байрт Замын-үүд сум дах Онцгой байдлын хэлтсийн Гал түймэр хаагч, 499 иргэнийг
тамираар хичээллэх нөхцлийг ханган Дархан Уул аймгийн Онцгой унтраах, аврах 17-р ангийн гал сөнөөгч онцгой байдлын дэд танхимын сургалтанд
байдлын газрын албан хаагчид 9,10 дугаар багийн хүүхэд багачууд, ахлагч Т.Мягмартөгс нар шалгарсан юм. хамруулав.
залуучуудад зориулан Оюуны-Ирээдүй цогцолбор сургуулийн А байрны Ажил мэргэжлийн аварга жолоочоор: Гал түймэр унтраах, Танхимын сургалтаар
биеийн тамирын талбайг тохижуулан ажиллалаа. аврах 33 дугаар ангийн гал сөнөөгч онцгой байдлын ахлагч заагдсан тарваган тахал,
Энэхүү талбайд гар болон сагсан бөмбөгийн гурван талбай, Д.Батцэрэн, дэд байрт Гал түймэр унтраах, аврах 33 дугаар боом, газар хөдлөлт, гал
сүүдрэвчийг шинээр байгуулан хүүхэд, залуучуудад хүлээлгэн өгөв. Дээрх ангийн гал сөнөөгч онцгой байдлын ахлах ахлагч Б.Баярцэнгэл, түймэр зэрэг сэдвүүдээр
бүтээн байгуулалтын ажлыг албан хаагчид өөрсдийн санаачлагаар дотоод гуравдугаар байрт Замын-үүд сум дах Онцгой байдлын хэлтсийн цагийн байдал өгч
нөөц бололцоогоо ашиглан хоёр сая гаруй төгрөгийн зардалтайгаар хийж Гал түймэр унтраах, аврах 17 дугаар ангийн гал сөнөөгч онцгой ажиллуулан дээрх цагийн
гүйцэтгэсэн. Хүүхэд залууст үр өгөөжөө өгсөн нийгмийн хариуцлагын байдлын дэд ахлагч Д.Буяндэлгэр нарын алба хаагчид амжилттай байдлуудын дагуу тактикийн
хүрээнд манлайлал болж байгаа сайн үйлсийн ажлуудын нэгээхэн хэсэг оролцлоо. үзүүлэх сургуулийг зохион
болж чадлаа. байгууллаа. Тактикийн
үзүүлэх сургуульд нийт
ÑÑÓÑÀÕ ìýðãýæèëòýí, ахмад Н.Наранцэцэг ÑÑÓÑÀÕ ìýðãýæèëòýí, дэслэгч Д.Батчимэг 234 албан хаагч, 28
машин техник, 362 багаж
хэрэгслийг хамруулсан юм.

ТӨВ
ÀÉÌÀÃ

Хорио цээрийн бүсэд ажиллаж

буй албан хаагчдад тусламж
үзүүллээ
Тус сургуулийн хүрээнд
Төв аймгийн Баян, Баянцагаан, Баянжаргалан, Мөнгөнморьт, сумдад бүтээн байгуулалтын
Баянхангай зэрэг сумдад малын гоц халдварт цэцэг болон шүлхий ажлыг сумын удирдлагуудын
өвчний дэгдэлттэй байгаа. саналыг үндэслэн Жаргалан
Аймгийн Онцгой байдал, цагдаа, мал эмнэлэг, мэргэжлийн хяналт сумаас аймгийн төв рүү
зэрэг байгууллагуудаас томилогдсон ажлын хэсэг 15 хяналтын явдаг давааны замыг засах,
цэгт хяналт, шалгалт, хорио цээрийн дэглэмийг тогтоон ажиллаж Халиун сумын үерийн
байна. даланг сэргээх ажлуудыг
Аймгийн Улаан загалмайн хорооноос голомтын бүсэд хорио хийж гүйцэтгэлээ.
цээрийн дэглэм тогтоон ажиллаж байгаа 50 гаруй албан хаагчид ÑÑÓÑÀÕ
дулаан хөнжил, гудас, хувцас, ариун цэврийн хэрэглэл зэрэг эд ìýðãýæèëòýí, дэслэгч
материалын тусламжийг үзүүлж аймгийн Онцгой байдлын газарт хүлээлгэн өгчээ. Б.Батдорж
ÑÑÓÑÀÕ ìýðãýæèëòýí, дэслэгч Д.Эрдэнэчулуун
СЭРГИЙЛНЭ, АВАРНА, ТУСАЛНА
ГАЛААС
АВРАХ
ҮҮРГЭВЧ
Бруклин хотын аюулгүйн албаны
мэргэжилтнүүд шатаж буй барилгаас хүмүүсийг
аврах үүргэвч бүтээжээ. SkySaver нэртэй уг
үүргэвчний тусламжтайгаар 24 давхар хүртэлх
байшингаас "Зугатах" боломжтой. Галын
аюулаас хүний амь аврах зорилгоор зохион
бүтээсэн энэхүү шинэ төхөөрөмж 25-133
килограммын даацтай. Худалдаанд хэдийнэ
гарсан SkySaver -ийг 749 ам.доллараар
борлуулж байна.
Гал гарсан тохиолдолд хэрэглэгч үүргэвчээ
биедээ бэхлэн үүрч, цонхны дээд хананд
тогтоосон гогцоо төмрөөс дэгээдэж, доошлох
юм байна. Үүргэвчийг бэлхүүс болон хөлийн
завсраар тогтоож бэхэлдэг тул аюулгүй байдал
талаасаа найдвартай болохыг мэргэжилтнүүд
онцлов.
SkySaver -ийн хамт үүргэвч, галд тэсвэртэй
олс, гогцоо төмөр дагалддаг аж.
Гогцоо төмөрт ууланд авирахад хэрэглэдэг
энгийн дэгээ зүүж, барилгын хана руу жийж
тогтмол хурдаар буун газарт хүрсэн хойноо
дэгээг цүнхнээс мултлаад л ажиллагаа
дуусах юм. Эл технологийг Израилийн арми
“Yahoo” компани хэрэглэгчдийнхээ
мэдээллийг алджээ
Технологийн салбарын томоохон
компаниудын нэг "Yahoo" компани 2014
онд болж байсан ноцтой халдлагын талаарх
мэдээллийг нийтэд ил болголоо.
500 орчим сая хэрэглэгчийн мэдээллийг
хулгайлсан кибер халдлага 2014 онд болж
байсан хэдий ч тус компани энэ талаар ихэд
нууцалж байжээ.
Харин энэхүү халдлагад өртсөн хэрэглэгчид
халдлагын талаар олон нийтэд зарласнаар
түүхэнд байгаагүй том хэмжээний кибер
ТАНД ТУСТАЙ
болон аврах ажиллагаа гүйцэтгэгч тусгай
мэргэжилтнүүд бүтээжээ. SkySaver үүргэвчний
аюулгүй байдлыг АНУ-ын Засгийн газрын болон
хувийн лабораториуд шинжилснийг Daily mail
онцлов.
Олон хүний амийг аврах тус үүргэвчийг
хэрэглэхэд хялбар тул тусгай сургалтад
хамрагдах шаардлагагүй. Мөн шатаж буй
барилгаас гарах ямар ч гарцгүй тохиолдолд л
SkySaver -ийг хэрэглэхийг компанийн зүгээс
анхаарууллаа. Дашрамд дурдахад, уг үүргэвч 25,
50, 80 метр урт олсны сонголттой ажээ.
халдлага болсон гэдэг нь тодорхой боллоо.
Yahoo компанийн мэдэгдэж байгаагаар
хакерууд хэрэглэгчдийн нэр, цахим шуудангийн
хаяг, нууц асуулт, хариулт зэрэг хувийн
мэдээллийг хулгайлсан байна.
Харин кредит буюу зээлийн картны
мэдээлэл алдагдаагүй гэж үзэж байгаа юм.
Хоёр жил гаруйн өмнө болсон тэрхүү кибер
халдлага "тодорхой нэг улсын оролцоотой
байсан" гэж Yahoo компани мэдэгдэлдээ
дурджээ.
2016.09 ñàð. ¹ 18 (26)
ЭРҮҮЛ МЭНД
Улаанбаатар Сонгдо эмнэлгийн
ерөнхий захирал Б.Болдсайхан
уншигчдын асуултад хариулж
зөвлөгөө өгч байна.
Төмс, чихэртэй ундаа, цагаан гурилын
бүтээгдэхүүнээс зайлсхий
Хүний зүрх өвдөхөд таргалдаг уу?
Уг нь эсрэгээрээ. Хүн таргалснаар зүрх
өөхөлнө. Өөхөлсөн зүрхний ачаалал
ихэсч муу ажиллана. Үүний улмаас судас
нарийсна, даралт ихэснэ. Үүнээс гадна
зүрх муудаад хавагнаж болно. Хаванг
таргалалтаас ялгах хэрэгтэй.
Зүрх өөхөлсөн бол турах шаардлагатай
юу?
Мэдээж. Гэхдээ гэнэт турах аюултай.
Хамгийн гол нь зөв турах хэрэгтэй. Үүний
тулд нэгд, дасгал хий. Хүнд хөдөлгөөн
дутна уу гэхээс илүүдэхгүй. Хоёрт, хоолоо
зохицуулж, тааруул. Төмс, чихэртэй
ундаа, цагаан гурилын бүтээгдэхүүнээс
аль болох зайлсхийж, дээр нь цагаан
будааг хязгаарлах хэрэгтэй. Бусдаар
өөхтэй байсан ч болно. Төмснөөс бусад
ногоо, цагаан идээ, жимс идэж, ус ууж
байх хэрэгтэй. Энэ хоёр аргаар турах нь
зөв.
Түүнээс биш гүйлгэдэг, хөөлгөдөг эм
уудаг арга маш аюултай. Клиникийн
томоохон эмнэлгүүдэд жилдээ 10-аад
эмэгтэй гуалиг болох гэж элдэв тураах эм
хэрэглэсний уршгаар нас бардаг. Эсвэл
бамбайн хордлого, цус багадалт, эмийн
гүн хордлогод орчихоод ирдэг.
Тураадаг цай, эм тариа хэрэглэх нь ер
нь их ядсан арга даа. Эрүүл мэндээрээ
хохирч байна гэсэн үг. Сард таван кг-аас
илүү турж хэрэггүй.
Тэгвэл зүрхний хаванг яаж арилгах вэ?
Зүрхний хаван гэж тусдаа ганц төрлийн
хаван байдаггүй. Мөн нэг л янзын
эмчилгээ хийж болохгүй. Зүрхний хаван
бол хөлнөөс эхэлдэг. Гэхдээ энэ нь зүрх
үйл ажиллагаагаа хэвийн явуулж чадахгүй
болж, зүрхний дутагдлын бараг гурав
дахь шатанд орсон байна гэсэн үг. Энэ
үед нэгдүгээрт, эмчээр ямар төрлийн
зүрхний дутагдал байгааг оношлуулах нь
зүйтэй. Зүрхэнд ирж байгаа ачаалал их
байж болно.
Эсвэл зүрх өөрөө муудсан, зүрхний
дараагийн хэмийн ачаалал ихэдсэн байж
болно. Энэ гурав хавсарсан байж ч болно.
Тийм учраас эхлээд учир шалтгаанаа
олоод ачааллыг багасгах уу, зүрхийг
дэмжих үү гэдгийг шийдэж байж эмчийн
туслалцаатайгаар хавангаа хөөгөөд,
дараа нь эмчийн заавраар эмээ ууж сурах
хэрэгтэй. Түүнээс биш, зүрхний хаван
гэхээр л шээсээр хөөх эм ууж болохгүй.
Миний зүрх үе, үе хүчтэй цохилоод
байдаг юм. Ийм үед кофе уух зүгээр
үү?
Ийм үед кофе уух дэмий байх. Яагаад
гэвэл кофенд байдаг кофейн гэдэг
бодис өөрөө уртавтар тархинд байдаг,
өөрөөр хэлбэл дагзны доод хэсэгт байгаа
хүний хамгийн доод тархинд буй зүрх
амьсгалын дээд төвүүдийг цочроодог.
Үүнээс болж хэвийн байх үед ч кофе ихээр
уувал зүрхны цохилт, даралт ихэсдэг, зүрх
судасны үйл ажиллагааидувхждэг.
Гэтэл зүрх хүчтэй цохилж байгаад кофе
уувал улам нэмэгдэнэ. Тэгэхээр энэ үед
ОНЦГОЙ МЭДЭЭ 11
тайван байх нь чухал. Элдэв уур уцаар
байвал тайвшрах хэрэгтэй. Зүрхний
цохилтоо тайван болтол хөдөлгөөнгүй
сууж амрах ёстой. Ер нь ногоон цай ууж
байвал зүгээр шүү.
Хоол идэх үед, идсэний дараа шингэн
юм уух хэрэггүй гэж номд бичсэнийг
уншиж байсан. Үнэхээр уух хэрэггүй
юу?
Энэ нэг талаараа үнэн. Ходоод 750
орчим граммын эзэлхүүнтэй байдаг. Зөв
хооллоё гэвэл уг нь үүний гуравны хоёрыг
дүүртэл идэх ёстой.
Тэгэхээр хүн нэг удаад 500 грамм юм л
идэх ёстой. Үлдсэн гуравны нэгд хоол
боловсруулж байхад исэлдэн ангижрах
хий ялгараад чөлөөтэй байж байх ёстой.
Хоолоо идчихээд бага зэргийн шингэн,
нэг аяга ч юм уу, халуун цай ууж болно.
Их юм уувал ходоодны хүчлээ шингэлж,
ходоодны эзэлхүүнээ дүүргэнэ. Тэгэхээр
энэ нь хоол боловсруулалтад сайнаар
нөлөөлөхгүй. Ер нь бол хоолны дараа нэг
аяга цай уугаад, дараа нь хоёр цаг юм
уухгүй байсан нь илүү зохистой хооллолт
болно.
Ер нь нойр хүрэхгүй байгаагийн учир
шалтгаан юунд байдаг вэ?
Орой хоолоо тааруулж идэх хэрэгтэй.
Хэтэрхий өлсөөд эсвэл орой унтахдаа
хүнд хоол идчихвэл унтаж чадахгүй.
Хоёрдугаарт унтахынхаа өмнө аль болох
тайвшрах хэрэгтэй.
Болдог бол цэвэр агаарт гарч, болохгүй
бол гэртээ ном уншиж, зурагт үзэн тайван
байх хэрэгтэй. Мөн хэрүүл хийхгүй,
стресстэй юм бодохгүй байж, унтахынхаа
өмнө сүү, тараг, аарц ууж болно.
Аль болох дулаан хөнжилтэй, таарсан
дэртэй, ор дэрээ тухтай, зөв байрлуулах
хэрэгтэй. Ор дэрний байрлал бас
нөлөөлдөг гэж ярьдаг. Тэгэхээр орныхоо
байрлалыг сольж үзэх хэрэгтэй. Орой
унтахын өмнө 100, 200 гр халаасан
улаан дарс, эсвэл 37 гр цагаан архи уувал
тайван унтахад нөлөөлнө.
Ингээд болохгүй бол эмчид хандан
нойрны эм ууж болно. Хамгийн амархан
унтдаг зөв эм бол люминал. Энэ эмийг
орондоо орохоос 30, 40 минутын өмнө
ууна. Унтах гэж их оролдох хэрэггүй. Ямар
нэг юм тоолж их стресстэж болохгүй.
Хамгийн сайн арга нь орондоо ороод аль
болох уйтгартай ном унших.
Ингэхээр өөрийн эрхгүй нүд ядардаг.
Хэрвээ энэ бүгдийг дагаад ч нойр
хүрэхгүй байгаа бол нарийн мэргэжлийн
сэтгэцийн эмчид хандах хэрэгтэй.
Доошоо харж унтах муу юу?
Муу юм байхгүй. Их төлөв хүнд биетэй
хүмүүс доошоо харж унтах гээд байдаг.
Гэхдээ доошоо харж унтахаар амьсгал,
хүзүүний байрлал эвгүй болохоор хар
дарж, амрахгүй байж болох талтай.
Тийм болохоор аль болох биед чөлөөтэй
амар байрлалаар унтах хэрэгтэй. Ингэж
унтаад сурсан бол яах ч арга байхгүй.
12 ОНЦГОЙ МЭДЭЭ 2016.09 ñàð. ¹ 18 (26) TIME OUT СЭРГИЙЛНЭ, АВАРНА, ТУСАЛНА

МУЗЕЙН САН ХӨМРӨГӨӨС   ТИТЭМ ҮГ

Үгээ бодож ярь. Ам алдвал

ХҮҮХЭД ХАМГААЛАХ КАМЕР барьж болдоггүй. Ташаа хэлсэн

ганц үг тушаа болон замд

КЗД-6
тээглэнэ. “Хэлэлгүй тэвчсэн үг
чинь - чиний боол, харин чамаас
цоргилон гарсан үг чиний ноён
болдог”-ийг сана. Бодлогогүй
хэлсэн болчимгүй үгнээс үсэрсэн
оч улаан гал болон асч, унтраахад
бэрх түймэр болон дүрэлзэж ч
Онцгой байдлын албаны музейн үзмэрийн нилээдгүй хэсгийг Улсын
Иргэний Хамгаалалтын Газрын түүхийг харуулсан үзмэр эзэлдэг
мэднэ. Санаатай, санаандгүй
юм. унагасан ончгүй үг сайн нөхрийн
Дэлхий дахин хоёр системд хуваагдаж, болзошгүй цөмийн дайны сэтгэлд зэв болон очиж, сэв
аюул заналаас хамгаалах мэдлэг дадлага олгох, урьдчилан суулгах осолтой. Ганц үгээр
сэргийлэхийн тулд ард иргэдэд хамгаалах багаж хэрэгслийг хүнийг үхүүлж ч болно, сэхээж ч
ашиглах, ажиллуулах талаар байнгын сургалт явуулах үүргийг
Èðãýíèé õàìãààëàëòûí áàéãóóëëàãà хүлээж байлаа. Хүн нэг чадна.
бүрийн хамгаалах хэрэгсэл, шархтаныг эмчлэх, малын хамгаалах ***
багийг хэрхэн ашиглахыг үйлдвэр, аж ахуйн байгууллагууд, бүх Төөрөг тавилангийн гэх нүд
шатны сургуулиудад зааж байсан юм. чихгүй урсгалыг сохроор даган
Онцгой байдлын албаны музейн үзмэрт энэ үеийн түүхийг
хамруулах нэгэн сонирхолтой үзмэр байгаа нь ХҮҮХЭД
хүлцэнгүй хөвж явах нь аль ч
ХАМГААЛАХ КАМЕР КЗД-6 юм. талаас нь бодсон сайн үйлдэл
огт биш. Аливаа хүн өөрийн
төрсөн нөхцөл байдлаас бус хөлс
Уг камер буюу зөөврийн өлгий нь 1,5 хүч, саруул ухаан, хичээл зүтгэлд
хүртэлх насны хүүхдийг хорт бодис, дөрөөлөн өндийн өсч, дээшлэн
цацраг идэвхт тоос, нянгаас хамгаалах
зориулалттай. ЗХУ-д үйлдвэрлэсэн хамгаалах
дэвждэг гэсэн итгэлийг залуу
хэрэгсэл юм. хүн бүр зүрх сэтгэлдээ өнө үүрд
гамшиг тохиолдсон нөхцөлд хүүхдийг зөөж, аюулгүй хоногштол тодоос тод сийлж,
Бүтэц: Шүүгч элемент бүхий материалаар хийгдсэн газар хүргэхэд зориулагджээ. насан туршдаа даган мөрдөх
бүрхүүл, хүрээ, ёроол, хавчаар Өлгий нь хүүхдэд маш тухтай бөгөөд цацрагийн
хэрэгтэй.
нөлөөнөөс хамгаалагдсан материалаар хийгдсэн тул
Жин: 4,5 кг, Хэмжээ: 112х43х49 см найдвартай хамгаалалт болдог байна. ***
-10-аас +26 хэмийн нөхцөлд таваас зургаан цаг Саяын тоо нэгээс эхэлдэгийг
Ердийн цүнхтэй төстэй зөөврийн өлгийд цөмийн найдвартай байдлаа хадгалж чаддаг байна. бодож, хийж бүтээснээ бага гэж
голохоосоо өмнө барагдашгүй
үржихийн ерөөл өргөж, улам
ихийг бүтээх урам онгодоо тэтгэ.
Сайн сайхан утга төгөлдөр ажил
Àíãëè õýëíèé Áýëòãýñýí: хөдөлмөрөө хайрлан, сайн сайхан
ÎÁÅÃ-ûí Áîäëîãî çîõèöóóëàëò, õàìòûí àæèëëàãààíû амьдралын төлөө уйгагүй хичээн
ÕÈ×ÝÝË 5 ãàçðûí àõëàõ ìýðãýæèëòýí, îíöãîé áàéäëûí õóðàíäàà
×.Àðèóíàà
зүтгэ. Уйгагүй хичээл зүтгэл эд
баялагт хөл болж хүргэнэ, эрхэм
буяныг гар болж хураана.

ОНЦГОЙ МЭДЭЭ
Энэ удаагийн хичээлээр гал унтраах багаж, тоног
төхөөрөмжийн зарим үг хэллэгийг орууллаа.

СОНИНЫ ЗӨВЛӨЛ:
ГАЛ УНТРААХ БАГАЖ, ТОНОГ

ОБЕГ-ын Гамшгаас урьдчилан

сэргийлэх газрын дарга,
онцгой байдлын хурандаа
Д.Батсайхан

Гамшиг, гал түймрээс

хамгаалах Монголын
нийгэмлэгийн тэргүүн
ТӨХӨӨРӨМЖ

С.Баатарсүрэн

ОБЕГ-ын Гамшгаас урьдчилан

сэргийлэх газрын чиглэлийн
ахлах мэргэжилтэн, онцгой
байдлын дэд хурандаа
Б.Дуламсүрэн

Эхийг Онцгой байдлын

ерөнхий газрын Гамшгаас
урьдчилан сэргийлэх газраас
бэлтгэв.

Хаяг:
Монгол улс,
Улаанбаатар-210644
Сүхбаатар дүүрэг, Партизаны
гудамж-6
1. Галын дотор гидрантын 5. Бороожуулсан усаар хоолой 13. Хамгааллын гутал Утас:
салаалагч шүрших хушуу 9. Гал сөнөөгчийн сүх 14. Тэмдэг, тэмдэглэгээ 976-11-262073, Факс: 976-11-324977
2. Түгшүүрийн дохио 6. Галын дотор гидрантын 10. Хувин \гэрэлтүүлэгч\
3. Гал түймэр унтраах хайрцаг 11. Дуулга малгай 15. Гидрантын дагалдах Веб хуудас:
даралтын хоолой 7. Галын суурин хушуу 12. Хушуувч, хамгааллын хэрэгсэл www.nema.gov.mn
4. Галын утаа мэдээлэгч 8. Гал унтраах даралтын бээлий 16. Таглаа www.ontsgoisur.gov.mn