Tresnja I Breskva

Savremena tehnologija uzgoja breskve i trešnje
SAVREMENA TEHNOLOGIJA UZGOJA

TREŠNJE I BRESKVE
Autor:
Prof. dr Mirsad Kurtović

Adnan Maličević
Tiraž: 200 primjeraka
Štampa Bemust, Sarajevo
Prof. dr Mirsad Kurtović, Adnan Maličević 2

UVOD
Proizvodnja voća, te time i produkcija trešnje i breskve, tokom ratnih dešavanja u BiH (92-95)
pretrpjela je ogromne štete. Iako u dosta tradicionalnom sistemu uzgoja, ove dvije vrste
voćaka uzgajane su na odabranim prostorima naše zemlje, koji su po klimatskim i edafskim
faktorima najbolje odgovarali istim. Iako dominantne po zastupljenosti u Hercegovini, u
poslijeratnom periodu sve više se šire i na ostalim (kontinentalnim) dijelovima BiH.
Takođe, donedavno se nije mogao zamisliti uzgoj trešanje u sistemu guste sadnje i niskih
uzgojnih oblika. Tako su stabla ove vrste voćaka, koja su inače vrlo atraktivna u proljeće
zbog obilnog cvjetanja, nezaustavljivo rasla sve dok ne bi postala divovska, visine i preko 12
m. To je onemogućilo odgovarajuću njegu takvih jedinki trešnje, a takođe, treba uzeti u obzir
i činjenicu da su se zbog odnosa oplođenja, morale uzgajati i najmanje po dvije sorte polno
kompatibilne.
Prilikom uzgoja breskve postoji stanovit rizik u svim krajevima sa hladnijom klimom. Problem
nije otpornost na hladnoću, jer su hladne, posebno snježne zime dobro došle. Kritično
razdoblje počinje krajem februara i početkom marta, kada se otvaraju cvjetovi, jer u to doba
nema insekata oprašivača, a česti su i noćni mrazevi. Štetu nanose i jaki pljuskovi, te snažni
vjetrovi, a preduslov uspješnog zrenja plodova breskve svakako je dugo, toplo i sunčano
ljeto.
U najvažnijim voćarskim regionima naše zemlje vlada umjereno kontinentalna klima, sa
prosječnim godišnjim temperaturama 11-12°C.
Godišnje količine padavina oko 700 mm, u Tuzli i 900 mm, u Banja Luci i Doboju, a u
vegetaciji 280-500 mm, uz relativnu vlagu zraka 70-80%, najbolje oslikavaju hidrološku sliku
Bosne iHercegovine.
U Bosni su uglavnom teža zemljišta blago kisele reakcije, a u Hercegovini preovladavaju
lakša, toplija i propusnija zemljišta. Kroz sagledavanje svih edafskih i klimatskih faktora na
području Bosne iHercegovine egzistiraju sljedeći voćarski rejoni, kako je prikazano na sl.1.
Dominantne vrste voćaka pojedinog regiona BiH
1 - Šljiva, Jabuka,Kruška Jagodasto

voće
2 - Jabuka, Kruška, Šljiva,
Jezgrasto voće
3 - Vinova loza, Trešnja,
Breskva, Smokva
4 - Kesten, Orah, Lijeska
Šljiva, Jabuka, Kruška,
5 - Šljiva, Jabuka, Kruška, Višnja
6 - Šljiva, Jabuka
7 - Jabuka, Šljiva, Kruška, Jagodasto
voće
8 - Jagodasto voće
Sl. 1. Najvažniji voćarsko-vinogradarski rejoni u BiH
Prema pogodnostima bosanskohercegovačkih ekoloških i edafskih uslova, trešnja je bez

razloga izrazito zapostavljena vrsta voćaka. U BiH trešnje nema u značajnijoj plantažnoj
proizvodnji, odnosno ona je uglavnom zastupljena sporadično, što je opet u krajnjem
izraženo dominantno ekstenzivnim sistemom uzgoja. Zašto je to tako, nije jednostavno
ukratko objasniti. Naime, u našoj zemlji za mnoge proizvodnje se često kaže da ¨nisu
isplative¨, što u potpunosti nije tačno, jer npr. u SAD isplati se plantažno uzgajati i orah, i

naravno trešnja, bez obzira što je u ovoj zemlji neusporedivo skuplja radna snaga. Takođe, i
u Švicarskoj uspješno se intenzivno uzgaja trešnja, i njen uzgoj se isplati i pored toga što se
radnik za ručnu berbu plaća i do 17 eura na sat.
Breskva je vrsta voćaka čiji se plodovi najviše traže u svježem stanju tokom ljeta. Budući da
postoji širok asortiman, obzirom na vrijeme dozrijevanja plodova, moguća je neprekidna
potrošnja ovog izrazito vrijednog voća tokom ljeta. Breskva se u proizvodnji voćaka nalazi na
petom mjestu. Nove sorte breskve stvaraju se relativno brzo, tako da se sortiment svakih 15-
20 godina mijenja u korist novih vrijednijih genotipova, koji su izraženijeg okusa, a njihovi
plodovi i bolje podnose manipulacije u berbi, sortiranju i prevozu.
Područje Mostara i doline Neretve tradicionalno je voćarsko područje, sa veoma pogodnim
agroekološkim uslovima za ovaj vid poljoprivredne proizvodnje, a posebno uzgoj trešnje i
breskve. Međutim, prijeratni voćnjaci su potpuno uništeni tokom rata, a obnova istih odvija se
veoma sporo i teško. Osnovni razlozi za ovakvu tendenciju su ujedno i bazni problemi u
obnovi gajenja i ove dvije vrste voćaka, kao što su: gotovo u potpunosti uništeni stari zasadi,
nepostojanje adekvatne domaće proizvodnje sadnog materijala trešnje i breskve, zastarjeli
sortiment, odsustvo dostupnosti slabije bujnih vegetativnih podloga, te zaostatak ili
upotpunosti nepoznavanje savremenih tehnologija uzgoja novih kreacija kalem komponenti.
Ukoliko se tome doda i nedostatak sredstava za investicije u podizanje zasada, kao i
neposjedovanje informacija o tržištu, zbog slabe informisanosti ili slabe uvezanosti većih
proizvođača, sasvim je jasno zašto je posebno velik problem u obnovi gajenja navedenih
vrsta voćaka.
Oplemenjivački i selekcijski radovi na trešnji i breskvi u posljednjih 30-tak godina rezultirali su
nastankom sorti izuzetnih karakteristika, te cijelom lepezom vegetativnih podloga.
Cilj u stvaranju novih kreacija trešnje i breskve bile su sorte sa: krupnim plodovima,
samooplodne, manje bujne i produžene epohe dozrijevanja. Takvi genotipovi imaju čvrste
plodove koji odlično podnose transport, a dosta njih imaju sposobnost skladištenja u hladnim
uslovima, 2 - 3 nedelje nakon berbe. Nove vegetativne podloge, posebno trešnje su različite
bujnosti, od slabo bujnih (30-35% snage rasta, u odnosu na sijanac-divlju trešnju) do bujnih
podloga (80 – 100% snage rasta, u odnosu na sjemenjak). Takođe, stvorene su i
odgovarajuće podloge breskve prilagođene različitim tipovima zemljišta, tako da se mogu
naći i one za glinovita, kao i za pjeskovita zemljišta, ali i podloge manje ili više tolerantne na
suvišak ili nedostatak vlage u istom.
I na krajui, u cilju unapređenja voćarske proizvodnje u BiH, kao i boljoj educiranosti sadašnjih
i budućih proizvođača breskve i trešnje, svim budućim korisnicima, posebno proizvođačima
stavlja se na raspolaganje ova brošura, u kojoj će biti razmatrani svi segmenti savremenog
uzgoja tretirane dvije voćarske kulture, sa posebnim akcentom na praktični rad u okviru
savremene tehnologije njihovog uzgoja.
Sl. 2. Novopodignuti zasad trešnje na slabobojnoj vegetativnoj podlozi iz grupe Gisella

2. SPECIFIČNOSTI PROIZVODNJE VOĆA / UZGOJA VOĆAKA
Voćnjaci su dugoročne, kapitalne-intenzive investicije koje u ekstenzivnom konceptu uzgoja

ne obezbjeđuju profit, prije šeste-sedme godine kultivisanja, dok u intenzivnoj i
superintenzivnoj proizvodnji, isti se realizuje već, u trećoj-četvrtoj godini. Ovo pored velikog
broja faktora umnogome zavisi i od tipa podloge, koja određuje razmak sadnje, odnosno
gustinu sklopa, a samim tim i intenzitet proizvodnje, obzirom da veća gustina sadnje, uz
primjenu adekvatnih podloga intenzivira samu tehnologiju uzgoja. U slučajevima kada se
prilikom podizanja voćnjaka koriste vegetativne podloge (slabo bujne), značajniji prinos
stabala sorti trešnje i breskve, uz sve primjenjene agro- i pomotehničke radnje, obezbjeđuje
se već u trećoj godini uzgoja, kada se obično i završava formiranje uzgojnog oblika, i to u
pravilu vitkog vretena koji prestavlja standardnu formu uzgoja i ovih vrsta voćaka. S druge
strane, takođe, ako se za zasnivanje voćnjaka koristi razgranata sadnica, bilo da se radi o
prijevremenim ili regularnim prirastima, ista se već može posmatrati kao prethodna u drugoj
godini, te se značajan prinos trešnje i breskve može očekivati u trećoj godini.
Sama produkcija voća odlikuje se nizom specifičnosti, koje ovu granu poljoprivrede razlikuju
od uzgoja ostalih poljoprivrednih kultura. Karakteristike proizvodnje voća, u odnosu na ostale
poljoprivredne kulture, ogledaju se u sljedećem:
 Voćke su većinom višegodišnje, drvenaste, biljke, različitog habitusa, kod kojih se

među različitim sezonama razlikuje prinos, kao krajnji cilj njihovog kultivisanja i
uzgoja. Naime, obzirom na biološke odlike u početku prinos raste do određene
granice - genetskog potencijala, a kasnije opada. Takođe, isti zavisi od klimatskih
uslova, agro i pomotehničkih mjera, te menadžmenta, odnosno upravljanja zasadom.
 Voćka je heterozigot, koji se sastoji od dva dijela: podzemnog - podloge,
vegetativnog ili generativnog porijekla i nadzemnog dijela – plemke, koji je kultivisan.
Vegetativne podloge, pogotovo one slabije bujnosti, su dominantne u savremenom
uzgoju voćaka, a dobijaju se različitim načinima vegetativnog razmnožavanja u
rasadnicima. Generativne podloge nastaju iz sjemena, i pored svoje izrazite bujnosti,
još uvijek su jedine najefikasnije za određene vrste voćaka. Posebna pažnja mora se
posvetiti izboru pravilne kombinacije plemke i podloge (kombinacija
kalemkomponenti), obzirom da od istih zavisi razmak sadnje, te čitava agro- i
pomotehnika. U pravilu, nije poželjno kalemiti veoma bujne sorte na slabobujne
podloge i iz razloga što je otežano srastanje, i cirkulacija sokova, kroz tako nastao
jedinstven organizam.
Sl. 3. Uticaj
bujnosti
podloge na
razvijenost
krošnje
 Od sadnje do eksploatacije u životu voćke može se evidentirati i neproduktivan

period, koji naravno služi za intenzivan početni vegetativni rast i razvoj jedinke,
odnosno formiranje gradivnih jedinica stabla. Bez obzira na ljudsku želju da se ovaj
neproduktivni period što više skrati, isti prestavlja normalnu biološku odliku, odnosno

normalnu karakteristiku pri čemu se novo potomstvo ne obezbjeđuje prije postizanja

pune zrelosti. Dok je u ekstenzivnom sistemu uzgoja voćaka vrlo često vladalo
mišljenje da se sadi za nove generacije, primjenom modernih tehnika kultivisanja,
novih sistema uzgoja, savremenih kombinacija kalemkomponenti, odnosno novih
genotipova, zatim primjenom regalatora rasta, i drugih agro- i pomotehničkih pristupa,
ovaj neproduktivni period, kao dio biološkog ciklusa voćke, sveden je na minimum, ali
nije u potpunosti eliminisan. Iz tog razloga, u mladim tek zasađenim voćnjacima
nepoželjno je prve godine ostavljati plodove kako isti ne bi iscrpljivali voćku, budući
da u tom periodu tek posađena stabla trebaju da razvijaju konstitucijske organe
(skelet i poluskelet), koji će kasnije biti nosioci dobre i redovne rodnosti.
Sl. 4. Intenzivan zasad trešnje u fazi neproduktivnog perioda
 Nakon postizanja faze koja predstavlja eksploatacioni period, voćka biološki u istoj
provodi nekoliko godina (ovaj period može biti duži ili kraći, u zavisnosti od brojnih
faktora), što nije slučaj sa mnogim drugim poljoprivrednim kulturama. Naravno, to
upućuje na provođenje niza redovnih agro- i pomotehničkih mjera, kako bi
eksploatacijski period bio što duži i efikasniji, a rodnost stabala voćaka veća i
redovna.
 Kao posebna osobina uzgoja voćaka jesu visoka početna ulaganja prilikom podizanja
zasada, što uključuje pripremu zemljišta, nabavku sadnog materijala, te specifične
agro- i pomotehničke mjere, uz niz čisto tehničkih radnji, od kojih posebno mjesto
zauzimaju: postavljanje različitih zaštitnih struktura, sistema za navodnjavanje i sl..
Takođe, u zavisnosti od veličine zasnovanog zasada, značajnu investiciju zahtijeva i
odgovarajuća mehanizacija neophodna u voćnjaku (traktor, atomizer, mulčer itd.).
 Plodovi voćaka veoma su osjetljivi proizvodi, usljed velikog sadržaja vode u sebi (80-
95%). Zbog ovog razloga isti traže posebne uslove čuvanja do potpune realizacije na
tržištu, što opet u krajnjem povećava troškove njihove proizvodnje. Takođe, tržište
zahtjeva kontinuiranu isporuku visokokvalitetne robe, a za proizvođača jako je važno
plasirati proizvode u periodu kada isti na tržištu postižu i najveću cijenu. Upotreba
hladnjača sa kontrolisanom mikroklimom, skladištenje, upotreba transportnih paleta,
potapanje i prskanje plodova zaštitnim sredstvima prije i poslije berbe, u cilju
sprečavanja kontaminacije insektima i bolestima povećavaju troškove ove produkcije
i istoj daju izvjesne posebnosti.

3. PROIZVODNJA VOĆA – OBLICI ORGANIZOVANJA
Posmatrana iz ugla konvencionalnog pristupa, obzirom na učešće čovjeka, proizvodnja voća,

odnosno tehnologija uzgoja ovih poljoprivrednih kultura, može se posmatrati kao:
 EKSTENZIVNA
 POLUINTENZIVNA
 INTENZIVNA i
 SUPERINTENZIVNA.
Pored konvencionalnog pristupa, proizvodnja voća može biti organizovana i u sljedeća dva
koncepta:
 INTEGRALNA i
 ORGANSKA.
Do sada je na prostoru BiH još uvijek značajno zastupljena ekstenzivna i poluintenzivna

proizvodnja voća. Takav karakter voćarstva podrazumjeva gajenje pojedinačnih stabala koje
na početni, a poslije i na značajniji rod dolazile tek nakon nekoliko godina po sadnji.
Ekstenzivno voćarstvo odlikuje se izostankom ili veoma slabim nivoom agro- (đubrenje,
zaštita navodnjavanje, obrada zemljišta) i pomotehničkih mjera (svi zahvati na nadzemnom
sistemu-zimska i zelena rezidba) dopuštajući da voćka samostalno formira prirodni oblik
krošnje, što je u kombinaciji sa sijancem kao veoma bujnom podlogom imalo za posljedicu
izrastanje veoma visokih/ogromnih stabala, a što je opet posebno izraženo kod trešnje.
Takva stabla nosila su veću količinu plodova, ali zbog bujnosti njihovog habitusa i generalno
manjeg broja po jedinici površine,
ukupan prinos po jedinici površine
je veoma mali.
Sl. 5. Ekstenzivan uzgoj breskve,

gdje je dominantan uzgojni oblik
vaza, a podloga sijanac
vinogradarske breskve, a) tokom
vegetacije, b) jesen – neorezano,
c) proljeće - orezano
Uz to, značajna posljedica u ovakvim zasadima je i alternativno plodonošenje (izostanak

redovne rodnosti), što generalno daje vrlo lošu ekonomsku sliku proizvođača voća. Takođe,
zaštita voćaka uglavnom se ne provodi, a samo u krajnjim slučajevim ista se primjenjuje, i to
nerijetko neadekvatnim hemijskim preparatima, a i u nevrijeme, čime se naravno, cjelokupan
prinos dovodi u pitanje.
Ekstenzivni karakter voćarstva, sa svim svojim nedostacima, kao što su niski prinosi, lošiji
kvalitet plodova, klasičan sortiment i upotreba bujnijih podloga, danas sve više zamjenjuje
intenzivna i superintenzivna proizvodnja voća.
Intenzivna, dakle savremena voćarska proizvodnja podrazumjeva daleko veći nivo agro- i
pomotehničkih mjera, a sve u cilju dugoročnog kvantitativnog i kvalitativnog povećanja
proizvodnje voća, što će povećati prihode na poljoprivrednom gazdinstvu. U ovakvom
sistemu uzgoja posebna pažnja se posvećuje smanjenju bujnosti habitusa voćke, uz veći
broj stabala po jedinici površine, čime se i ukupan prinos povećava.

Smanjenje veličine habitusa voćke, te povećanje broja stabala istih po jedinici površine
ostvaruje se upotrebom vegetativnih slabobujnih podloga, kod trešnje različitih tipovi gissele,
podloge kolt, te kod breske različitih klonova vegtativne podloge GF.
U ovom konceptu voćarske proizvodnje farmer je taj koji prije svega izborom podloge i sorte
formira vještački uzgojni oblik krošnje, i u tom kontekstu provodi agro- (redovna obrada
zemljišta, sa đubrenjem i navodnjavanjem, te zaštita od bolesti i štetočina) i pomotehničke
mjere (zimska i zelena rezidba zastupljene su u potpunosti, kao i razvođenje grana u cilju
stimulisanja plodonošenja) specifične za odabranu uzgojnu formu krošnje.
U slučajevima kada farmer pored potpuno intenzivnih agro- i pomotehničkih zahvata
primjenjuje i neke dodatne mjere, kao što su: prorjeđivanje plodova, primjena hormona rasta
i sl. može se govoriti o
superintenzivnoj proizvodnji voća.
Sl. 6. Intenzivan i superintenzivan

uzgoj trešnje i breskve, gdje je
dominantan uzgojni oblik vitko
vreteno, a podloga vegetativna
-slabije bujnosti-
a) tokom vegetacije, b) jesen –
neorezano, c) proljeće - orezano
Pored konvencionalne proizvodnje, u voćarski razvijenim zemljama dominantnu poziciju u

uzgoju voćaka ima integralna proizvodnja (IP), koja je po svojim osobenostima istovremeno
apsolutno intenzivna, u pogledu agro- i pomotehničkih mjera. Za razliku od konvencionalnog
sistema uzgoja gdje se praktikuje totalna hemijska zaštita (dominantno kurativna zaštita - po
izbijanju simptoma oboljenja, a ne preventivna - prije nastupanja napada štetočina i biljnih
bolesti), u konceptu IP voća primjena zaštitnih sredstava svedena je na minimum, to jest u
središtu je uvažavanje praga štetnosti – minimalna aplikacija zaštitnih sredstava dovoljna da
se uništi štetočina ili suzbije bolest, a da se ne ugrozi čovjekova okolina (voda, vazduh,
zemljište) i na kraju potrošač kao konzument proizvoda. U ovom sistemu uzgoja voćaka
organizovana je prognozna služba, koja ima za cilj određivanje tačnog momenta aplikacije
zaštitnih sredstava i to na osnovu praćenja meteoroloških parametara i mogućnosti pojave
bolesti i štetočina. Ekspertni tim, kao ne izostavni dio ovog koncepta proizvodnje izrađuje i
nadgleda sprovođenje svim smjernica koje zahtjeva integralna proizvodnja voća. Hemijska
sredstva u integralnoj proizvodnji voća svrstana su u tri liste: zelena lista - na kojoj se nalaze
sredstva dozvoljena u konceptu IP, žuta lista - koja obuhvata sredstva čija aplikacija je
dozvoljena samo u specijalnim slučajevima, ili pak kada nema mogućnosti nabavke istih koji
su naznačeni na zelenoj listi, i crvena lista - na kojoj su sredstva koja su potpuno zabranjena
u integralnoj proizvodnji voća. Proizvodi iz sistema integralne proizvodnje zdravstveno su
sigurniji, certificirani su, odnosno imaju markicu, a samim tim i skuplji su na tržištu.
Paralelno sa ovim konceptom, visokorazvijene poljoprivredne proizvodnje favorizuju i
organsku produkciju, koja obezbjeđuje zdravstveno upotpunosti ispravne proizvode visoko
zadovoljavajućeg kvaliteta. Osnovna odlika organske produkcije voća jeste potpuna zabrana
upotrebe hemijskih zaštitnih sredstava, gdje su glavne mjere zaštite voćaka od bolesti i
štetočina, biološke mjere borbe. U tom smislu, u BiH danas ovakav pristup uzgoju voćaka
svakako predstavlja realnu perspektivu, posebno obzirom na resurse, ali uz organizovan,
odnosno sistemski rad. Na samom začetku pored organizacije ovog koncepta u tehnološkom
smislu, obzirom na specifičnost pojedinih vrsta voćaka, posebnu pažnju treba pokloniti
gajenju onih sorata koje su predodređene za uzgoj u konceptu organske proizvodnje, kao i
razvoju kontrolne službe, sa adekvatnim postupkom certifikacije.

4. EKOLOŠKI USLOVI
4.1. Ekološki uslovi za uzgoj trešnje
Trešnja, generalno, naravno, kao i druge vrste voćaka ima određene zahtjeve prema
ekološkim uslovima proizvodnje.
Kada je riječ o klimi treba obratiti pažnju na sljedeće – cvjetanje trešnje počinje kada
prosječne dnevne temperature dostignu 10 - 11oC, a oplodnja je najbolja pri prosječnoj
temperaturi vazduha 15 - 20oC. Takođe, trešnja dobro podnosi vrlo niske temperature u
periodu dubokog zimskog mirovanja, s tim da ako je u ovu fazu stablo stupilo u dobroj
kondiciji može izdržati i do -30oC, a rodni pupoljci podnose negativne temperature i do -25oC.
Rani jesenji, kao i kasni proljetni mrazevi, mogu izazvati značajne štete, posebno na debla,
te račvištu grana, što dovodi do bitnih negativnih posljedica. Različite sorte trešanja, naime
specifično su osjetljive na niske temperature. Trešnje žute ili svijetlocrvene i crvene boje
ploda otpornije su od sorata tamnocrvene i crvene boje pokožice ploda, takođe obično je i
kora vegetativnih organa ovih genotipova svjetlija, te je i otpornija. Trešnja je izrazit heliofit, tj.
traži mnogo svjetlosti i toplote, te na drugoj strani dobro podnosi visoke temperature. Trešnji
pogoduju umjerena zračna strujanja, a ne podnosi jače i suhe vjetrove, posebno u periodu
cvjetanja. Snježni pokrivač zimi je koristan u zasadu trešnje, jer utiče na sporije zagrijavanje
zemljišta u kritičnim godinama kada povišene temperature zraka mogu izazvati kolanje
sokova nakon dubokog zimskog mirovanja. Tada se naime, u korijenu, koji egzistira u
hladnijem zemljištu, usporava cirkulacija sokova i time umanjuje mogućnost smrzavanja
ukoliko poslije toga nastupi period vrlo niskih temperatura.
4.2. Ekološki uslovi za uzgoj breskve
Od klimatskih elemenata na uspješnost uzgoja breskve najviše utiču temperatura i padavine.

Najveće štete u zasadu ove vrste voćaka nanose kasni proljetni mrazevi. Kritične
temperature za breskvu u periodu dubokog zimskog mirovanja iznose od -20 do -24oC, a za
pupoljke, u fazi otvaranja, -0,7 do -5,5oC. Ukoliko su temperature vazduha tokom januara i
februara visoke, dešava se da biljni sokovi kreću cirkulisati, te se pupoljci ranije otvaraju, a
time i cvjetanje, u krajnjem, nastupa ranije. U slučajevima kada nakon toga perioda zahladni,
nastupa interval sa nižim temperaturama, usljed čega i dolazi do većih oštećenja. Breskva se
uzgaja, uglavnom u umjerenom pojasu s dva tipa klime: kontinentalna klima, sa padavinama
u razdoblju maj-oktobar, koje su nedovoljne u odnosu na temperature vazduha, i
sredozemna klima, s vlažnim zimama i toplim suhim ljetima. U ovakvim uslovima, u cilju
visokih i sigurnih prinosa, potrebno je obezbjediti navodnjavanje zasada breskve.
Sl. 7. Fenofaza cvjetanja breskve,

kritičan momenat kada postoji velika
opasnost od niskih temperatura
vazduha

5. MORFOLOŠKE KARAKTERISTIKE
RODNIH GRANČICA BRESKVE I TREŠNJE
Savremena tehnologija uzgoja, i voćaka, podrazumjeva poznavanje i praćenje bioloških,

odnosno morfoloških karakteristika vrste koja se uzgaja, kako bi se prilikom određenih
promjena na samoj biljci sa sigurnošću moglo tvrditi radi li se o normalnim znakovima-
simptomima biologije vrste, ili nečemu izazvanom vanjskim uticajima. U tu svrhu, sadržaj
ovog poglavlja ukratko predstavlja osnovne morfološke karakteristike rodnih grančica
koštičavih vrsta voćaka, grupe kojoj pripadaju i trešnja i breskva.
Rodne grančice koštičavih voćaka razlikuju se po dužini, rasporedu i strukturi bočnih
pupoljaka. Dijele se na kratke i duge rodne grančice. Kratke rodne grančice su: kitica
(majska kitica), kratka rodna grančica i trn, a duge: duga i mješovita rodna grančica.
Zajednička karakteristika ovih tipova prirasta je prisustvo vegetativnog pupoljka na vrhu istih,
koji svojim razvojem, u krajnjem, obezbjeđuje produženje rasta grane.
Bočni pupoljci su cvjetni (čisto cvjetni) i vegetativni, pojedinačni ili zbirni. Raspored ovih
pupoljaka duž jednogodišnjeg prirasta, kao i broj, te njihov odnos (generativni i vegetativni)
specifičnost je pojedinih tipova rodnih grančica, a iste se međusobno razlikuju po dužini i
rasporedu prisutnih tačaka rasta. Razvojem cvjetnog pupoljka, iz koga se može razviti samo
cvijet i plod, na nodusu, na kojem je bio, dolazi do ogoljavanja, te na tom mjestu ostaje samo
ožiljak. Ove gole zone naročito su uočljive kod dugih rodnih grančica (vite), naročito ako su
svi bočni pupoljci cvjetni. Bočni vegetativni pupoljci su aktivniji na rodnim grančiama
koštičavih, nego kod jabučastih voćaka, što dovodi i do razgranjavanja ovog drveta.
Kitica – to je kratka rodna grančica. Dobila je naziv po tome što su cvjetovi grupisani u obliku
buketića ili kitice cvijeća, te se ova rodna grančica često i naziva majski buketić ili majska
kitica. To je vrlo kratak jednogodišnji prirast dužine 1-2 cm, rjeđe duži, koji na vrhu ima
vegetativni pupoljak, a postrani su cvjetni pupoljci, gusti, zbijeni jedan uz drugi. U toku
formiranja ove rodne grančice, ista ima izgled lisne rozete. Majska kitica izuzetno je
zastupljena kod trešnje.
Sl. 8. Majska kitica – rodna

grančica trešnje,
vegetativni pupoljak na
vrhu – špicast (lijevo),
grana trešnje koja nosi ove
rodne grančicee
Kratka rodna grančica - je kratki

jednogodišnji prirast koji na vrhu ima vegetativni pupoljak, a bočno, na
nodusima, nalaze se cvjetni pupoljci. Internodusi ovog tipa rodne grančice su
kratki. Njena dužina je do 10 cm, te je broj bočnih pupoljaka na istoj mali.
Osim cvjetnih pupoljaka ona može imati i nekoliko vegetativnih pupoljaka. U
toku vegetacije ima izgeld kraćeg vegetativnog prirasta sa ispoljenim
internodijalnim rastojanjima između listova, u čijem pazuhu se formiraju
pupoljci. Zastupljena je kod svih vrsta koštičavih voćaka.
Sl. 9. Kratka rodna grančica kod trešnje
Trn - je kratki prirast sa odrvenjelim vrhom. On za razliku od drugih rodnih

grančica, nema na vrhu vegetativni pupoljak. Zbog toga on ne produžava rast,
nego ostaje kratko zadebljanje, dužine od 1,5 do 3 cm, rjeđe duže, koje
postrano ima 1-2 pupoljka. Posebno je karakterističan za šljivu.

Duga rodna grančica - je duži jednogodišnji prirast (preko 10 cm) koji na vrhu ima
vegetativni pupoljak, dok bočni pupoljci imaju pravilan spiralan raspored duž prirasta i isti su
pretežno cvjetni. Kao i kratka rodna grančica, karakteristika je svih vrsta koštičavog voća.
Mješovita rodna grančica – za razliku od drugih rodnih grančica koštičavih voćaka, na

nodusima ima grupne – kolateralne pupoljke. U grupi se obično nalaze dva ili tri pupoljka.
Najčešće su dva cvjetna i jedan vegetativni, ili jedan cvjetni i jedan vegetativni. Dužina ove
rodne grančice je najčešće do 25 cm, a kod breskve i veća. Na svim nodusima duž grančice
nisu rijetki slučajevi zastupljenosti kolateralnih pupoljaka. Grupni pupoljci, naime, kod većine
koštičavih vrsta, najčešće se nalaze u srednjoj zoni mješovite rodne grančice. Dužina dosta
varira, naročito kod šljive, gdje se javljaju i kratki prirasti koji pripadaju ovom tipu rodne
grančice, sa diferenciranim grupnim pupoljcima. Zbog
toga, generalno, praktično, u mješovite rodne grančie
ubrajaju se svi prirasti koji barem na jednom nodusu
imaju definisane kolateralne pupoljke. Ovaj tip rodne
grančice najzastupljeniji je kod breskve, a javlja se u
manjoj ili većoj mjeri kod svih koštičavih vrsta voćaka
(vrlo rijetko kod trešnje).
Sl. 10. Duga mješovita rodna grančica breskve i raspored

pupoljaka na istoj:
a) drvni ili lisni – vegetativni pupoljak,

b) dva lisna ili drvna pupoljka,
c) jedan lisni i jedan cvjetni pupoljak,
d) jedan cvjetni – generativni pupoljak,
e) dva cvjetna pupoljka,
f) dva cvjetna, a u sredini jedan lisni pupoljak,
g) i h) presjek cvijeta.
Razranjenje rodnog drveta kod koštičavih voćaka ostvaruje se razvijanjem vegetativnih

pupoljaka na rodnim grančicama. Novonastali prirasti su najčešće rodne grančice. Na taj
način se formira složeno rodno drvo, koje čini staro i mlado rodno drvo, a koje se kod
koštičavih voćaka naziva rodni čvor. Na nodusima, gdje su bili cvjetni pupoljci, ostaju samo
ožiljci od ploda ili cvijeta. Tako, zavisno od broja generativnih i vegetativnih pupoljaka, staro
rodno drvo može biti golo ili jače razgranato. Proces razgranjavanja traje više godina. Sa
starenjem rodnog čvora, ukupna snaga rasta stabla slabi. Starost ovog rodnog drveta rijetko
prelazi 10 godina, pošto sa starenjem dolazi do sušenja perifernih dijelova rodnog drveta i
ono postaje neelastično i lomljivo. Podmlađivanjem rodnih čvorova, rodno drvo se obnavlja, a
ovaj proces obezbjeđuju spavajući pupoljci.

6. PREDRADNJE ZA PODIZANJE ZASADA TREŠNJE I BRESKVE
U okviru radnji koje se preduzimaju pred i tokom zasnivanja intenzivnih zasada trešnje i
breskve posebno se izdvajaju sljedeće:
 izbor mjesta za podizanje voćnjaka,

 priprema zemljišta za sadnju voćaka,
 razmjeravanje za zasnivanje zasada,
 odabir sadnica – tipovi sadnog materijala voćaka,
 izbor sorte i podloge,
 izbor uzgojnog oblika,
 sadnja voćaka i
 mjere upravljanja voćnjakom.
6.1. IZBOR MJESTA ZA PODIZANJE VOĆNJAKA
Pravilan izbor mjesta za podizanje voćnjaka uključuje:
a) Odabir položaja – za normalan rast i razvitak sadnica trešnje i breskve, budući zasad
trebao bi imati, u toku cijele godine, dovoljne količine sunčeve svjetlosti, posebno zbog
toga što se radi o vrstama voćaka koje imaju velike zahtjeve za ovim faktorom.
Takođe, u zasadu je potrebno osigurati lagano strujanje vazduha-vazdušnu drenažu,
te osigurati zaštitu istog od dominantnih, hladnih i toplih vjetrova. Posebnu opasnost
predstavlja podizanje zasada breskve i trešnje u zoni vazdušnih bara, gdje dolazi do
stagniranja hladnih vazdušnih masa i do inverzije temperatura, jer inače ove vrste vrlo
brzo stradaju, posebno pod uticajem ranih jesenjih i kasnih proljetnih mrazeva. Mora
se takođe, voditi računa da parcela budućeg voćnjaka raspolaže vodovodom, kao i
putnim komunikacijama. Ukoliko su u pitanju veće parcele obavezno se moraju
planirati i objekti za skladištenje,
kao i prostor za mehanizaciju.
Sl. 11. Zasad breskve gdje je u rednom

prostoru postavljena folija u cilju
sprečavanja isparavanja vlage, zatim
suzbijanju rasta korova i održavanja
optimalne temperature
b) Ekspozicija terena (okrenutost stranama svijeta) – južna ekspozicija je naravno,

najtoplija, te se dakle, na njoj pojavljuju najviše temperature vazduha i zemljišta. U
proljeće se na južnoj ekspoziciji najbrže topi sniježni pokrivač, ranije kreće vegetacija,
ali ista ima i najmanje zalihe vode, uz ujedno najveća isparavanja. Ova ekspozicija se
preporučuje za podizanja zasada trešnje i breskve, obzirom da iste imaju velike
zahtjeve prema toploti, ali tom prilikom, u cilju eliminacije negativnih posljedica ovog
faktora postavlja se, obavezno i sistem za navodnjvanje. Suprotno južnoj, sjeverna
ekspozicija je najhladnija, na njoj se pojavljuju najniže temperature vazduha i
zemljišta, tako da se ovakve pozicije moraju izbjegavati, a posebno kada su u pitanju
kulture trešnje i breskve. Na zapadnoj strani (naročito, jugozapadnoj) oscilacije
temperatura su brže i veće, nego na istočnoj, jer se zapadna strana brže hladi po
zalasku sunca.

c) Inklinacija (pad) terena (odnos između visinske razlike između dvije tačke na terenu i
horizontalnog rastojanja između tih tačaka) – vrlo je bitna kod iskorištavanja zemljišta.
Tako zemljišta inklinaje 0-5° se iskorištavaju normalno, kad su u pitanju voćnjaci (ravni
tereni), 5-15° uslovljavaju potrebu obrade po izohipsama, 15-30° zahtjevaju obavezno
terasiranje, a kod nagiba većih od 30°, zbog nemogućnosti obrade, u obzir dolazi
sadnja samo šumskih kultura i travnjaka.
d) Zemljište (tlo) – u našim ekološkim uslovima za uspješno gajenje voćaka (za njihovu
dobru produktivnost), u odnosu na klimatske, mnogo češći su nepovoljni zemljišni
uslovi, i to iz razloga njihove velike promjenljivosti na malom prostoru. U
kontinentalnom dijelu naše zemlje preovlađuju teška, zbijena i hladna zemljišta, dok u
Hercegovini dominiraju pretežno lakša i znatno toplija. U pravilu se može reći da je, uz
povoljne klimatske i prethodno navedene edafske faktore, područje Hercegovine
oduvijek prednjačilo u uzgoju navedenih vrsta voćaka. Iako trešnja nije izrazito
zahtjevna prema kvalitetu zemljišta, prilikom izbora istog važno se voditi tipom
podloge na koju su odabrane sorte kalemljene. Međutim, generalno se može reći da
ovoj vrsti odgovaraju duboka i rahla zemljišta, dobrih fizičkih, hemijskih i bioloških
osobina, i to ona čiji je rastresiti sloj što dublji, koja su fizičkog profila koji je cijelom
svojom dužinom jednoličan, uz povoljan vodno-vazdušni režim i nepovoljnost ka
eroziji. Pored navedenog, treba naznačiti da trešnji pogoduju zemljišta blago kisele,
neutralne i blago alkalne reakcije. Kada je u pitanju breskva, u pogledu mehaničkog
sastava zamljišta, isto bi trebalo biti lagano, pjeskovito ili pjeskovito ilovasto. Vrlo je
važno da zemljišta na kojima će se podići zasad breskve na podlozi vinogradarske
breskve ne sadrže fiziološki aktivnog kreča više od 5%. Ako je pak breskva kalemljena
na vegetativnu podlogu GF 667 (badem x breskva), zemljište može sadržavati i do
12% aktivnog kreča. Za breskvu, naime nabolje odgovaraju zemljišta sa povoljnom
teksturom, u kojoj preovladavaju frakcije sitnog pijeska, a zatim dolazi sadržaj gline i
koloida.
Sl. 12. Zasad breskve na vrlo

pogodnom tipu zemljišta,
postavljena mrežica, kao zaštitna
struktura od glodara
Osim navedenog, pravilan izbor mjesta za podizanje voćnjaka još obuhvata sagledavanje:
stanja podzemnih voda (nivo podzemne vode nesmije biti ispod 2 m), analizu rasporeda i sume
padavina, trajanje sunčevog sjaja, opasnost od kasnih proljetnih mrazeva, učestalost od grada i
sl.
Prilikom podizanja zasada trešnje i breskve u blizini šume gdje postoji opasnost od zeca i
drugih divljači, kao i u blizini štala i stogova sijena gdje prijeti opasnost od miševa i drugih
glodara, u smislu oštećenja stabala, poduzimaju se različite mjere zaštite od kojih je obavezno
ograđivanje voćnjaka pletenom mrežastom ogradom, zatim mrežica uz svako deblo i dr.
Takođe, u zasadima trešnje česte su štete i od strane ptica koje izazivaju značajna oštećenja
na plodovima, te se treba posebna pažnja posvetiti i sprečavanju ove opasnosti postavljanjem
različitih mreža.

6.2. PRIPREMA ZEMLJIŠTA ZA SADNJU
Neposredno pred zasnivanja zasada, i to najbolje dvije godine pred zasnivanje zasada trešnje i
breskve, treba zasijati višegodišnje leguminoze. Ove vrste, kao predkulture imaju sposobnost
fiksacije atmosferskog azota i obogaćivanje zemljišta istim, čime se značajno popravlja njegova
plodnost, što je izuzetno značajno posebno sa aspekta ishrane gajenih voćaka. Kao dobra
predkultura, iz grupe leguminoza,
preporučuje se npr. heljda, čiji se ostaci
odmah nakon žetve zaoravaju.
Sl. 13. Primjer heljde kao povoljne

predkulture za podizanje voćnjaka trešnje
i breskve, optimalan momenat za
zaoravanje posliježetvenih ostataka iste
Priprema zemljišta za podizanje zasada

obavlja se dva do tri mjeseca prije same sadnje i predstavlja jednu od najvažnijih radnji, iz
razloga što voćnjaci predstavljaju višegodišnje zasade. Naime, prije same sadnje potrebno je
izvršiti hemijsku analizu zemljišta, te na osnovu iste provesti odgovarajuću meliorativnu
gnojidbu. Za uzgoj breskve posebno je važan postotak fiziološki aktivnog kreča, koji može biti
ograničavajući faktor za uzgoj iste, u odnosu na podlogu na kojoj se planira zasad. Meliorativna
gnojidba obično se kreće u količini 80-100 kg NPK/dunumu (0,8-1 t/ha), i to sljedećih
kombinacija: 0:20:30, 5:20:30 ili 8:16:24. Ovom radnjom potrebno je unijeti i dovoljne količine
organskog đubriva (stajnjaka, i to goveđeg zgorjelog), obično u količini 30-50 t/ha, ili što
predstavlja jednu klasičnu traktorsku prikolicu (3-5 t) po dunumu. Takođe, potrebno je ispitati
pH zemljišta, pri čemu bi optimalne vrijednosti trebale biti u intervalu 6,0-6,5-7,0, a u slučaju da
vrijednosti odstupaju od navedenih potrebno je izvršiti kalcifikaciju – dodavanje 90% CaCO3 +
mljeveni dolomit, i to u količini 2000 kg/ha. Prije osnovne obrade zemljište se tretira nekim od
totalnih herbicida, kao i nekim hemijskim sredstvom u cilju zaštite od zemljišnih štetočina
(galation). Nakon toga slijedi duboko oranje, na dubinu 30-60 cm, a na težim zemljištima
potrebno je provesti i rigolovanje. Zadnja radnja pri peipremi zemljišta za sadnju podrazumjeva
njegovu finu obradu.
6.3. RAZMJERAVANJE ZA ZASNIVANJE ZASADA TREŠNJE I BRESKVE
Za pravilno zasnivanje voćnjaka od posebne važnosti je pravilan razmak sadnje, obzirom na

bujnost kalem komponenti, te u zavisnosti od raspoložive mehanizacije i nagiba terena. Već
je ranije navedeno da se u savremenoj voćarskoj proizvodnji teži srednje i slabobujnoj
kombinaciji kalem komponenti. U slučaju gajenja trešnje na generativnoj podlozi i uzgojne
forme vitko vreteno najčešće se preporučuje razmak 3 x 5 m (redni postor 3; međuredni 4
m), dok na vegetativnoj podlozi gisela razmak iznosi 3 x 4 m. Za breskvu razmak sadnje na
podlozi vinogradarska breskva obično je 3 x 5 m, a ako se ista gaji na vegetativnoj podlozi 3
x 4 m. Pri čemu treba imati u vidu da ukoliko su u pitanju blaže padine, zbog proklizavanja
mašina, prilikom obrade, razmak treba biti nešto veći.
Obavezan pravac redova, ukoliko to nagib dozvoljava je sjever-jug, a na blažim padinama
redovi se postavljaju kontra nagibu, odnosno na većim nagibima, formiraju se terase i na
platoima istih se vrši sadnja.
Ukoliko su redovi voćaka postavljeni u pravcu sjever-jug bolja je prozračnost voćnjaka, a
time i manja mogućnost pojave bolesti i štetočina.

Takođe, dominantni vjetrovi, u tom slučaju, pušu niz red, a ne u red, te ne dolazi do lomljenja
stabala. Razmjeravanje za sadnju vrši se na sljedeći način: u donjem dijelu parcele pruža se
kanap, u horizontalnom položaju. Zatim se na njemu bira jedna tačka (blizu sredine) i iz nje
pruža drugi kanap, pod pravim uglom na istu. Od ove osnove se dalje vrši razmjera prema
određenim rastojanjima. Kada je razmjeravanje gotovo, kontrolno se pruža kanap, iz bilo koje
tačke prema dijagonali. Ukoliko
je razmjeravanje pravilno
izvršeno sve tačke treba da
budu u dijagonali.
Sl. 14. Primjer razmjeravanja i

formiranja redova prilikom
sadnje trešnje i breskve u
sistemu uzgojnog oblika vitko
vreteno
6.4. SADNI MATERIJAL TREŠNJE I BRESKVE
6.4.1. Izbor sadnog materijala
Prilikom izbora sadnog materijala voćaka, te samim tim i trešnje višnje, fundamentalno
pravilo je da se isti nabavlja samo od ovlaštenih rasadnika. Svaka sadnica mora da ima
markicu/etiketu na kojoj se nalaze sljedeće informacije: ime i adresa rasadnika, vrsta, sorta,
podloga, starost podloge i plemke, za koju godinu i sadnju važi i deklaracija o zdravtvenoj
ispravnosti, uz odgovarajuću garanciju sortne čistoće. Certificiran sadni materijal preduslov je
uspješnosti buduće proizvodnje voća.
6.4.2. Tipovi sadnog materijala
Prilikom kupovine sadnica trešnje i breskve potrebno je obratiti pažnju na izbor tipa sadnice,
jer će od izbora iste, u krajnjem zavisiti uspješnost planirane proizvodnje. Posebnu pažnju
treba posvetiti izboru podloge, obzirom da ona uslovljava razmak sadnje. Postoje sljedeći
tipovi kalemljenog sadnog materijala voćaka: OKULANT – starost plemke i podloge je jednu
godinu; KOPULANT – starost podloge je dvije, a plemke jednu godinu; RAZGRANATA
SADNICA – starost podloge je dvije, a plemke jednu godinu, s tim da se na istoj nalaze
prijevremeni prirasti; KNIP
SADNICA – starost podloge je
tri, plemke dvije, a prirasta na
plemci stari su jednu godinu;
VIŠEGODIŠNJA SADNICA SA
VISOKIM DEBLOM – podloga
starija od tri, a plemka od dvije
godine.
Sl. 15. Različiti tipovi sadnog

materijala kalemljenih voćaka

6.5. SADNJA TREŠNJE I BRESKVE
6.5.1. Dimenzije rupa za sadnju
Sadnja trešnje i breskve u kontinentu obavlja se u jesen, jer je to najbolji momenat u kojem
će se voćke pripremiti za naredni period. Međutim, u Hercegovini zbog povoljnijih klimatskih
uslova sadnja se može obaviti i rano u proljeće. Dimenzije rupa za sadnju, u pravilu iznose
60x60 cm. Međutim, ukoliko je zemljište dobro pripremljeno iste mogu biti i manjih dimenzija,
dok kod idealno pripremljenog zemljišta sadnja se može vršiti i u brazde. Kopanje rupa izvodi
se na sljedeći način: prvo se iskopa gornji sloj zemljišta (zdravica), na dubini od 30 cm (jedan
ašov), te se isti odloži na jednu stranu. Drugi sloj (još 30 cm – mrtvica) izdvoji se na drugu
stranu. Dakle, ova dva sloja zemljišta jasno se razdvajaju.
Sl.16. Dimenzije i način kopanja rupe prilikom sadnje voćaka
6.5.2. Tehnika sadnje
Sadnju u pravilu uvijek treba da obavljaju dva lica, jedno drži sadnicu, drugo zatrpava rupu, i
to tako da se prvo na dno iskopanog sadnog mjesta postavlja 1/3 zdravice u formi humke,
kako bi se po postavljanju sadnice trešnje ili breskve spojno mjesto (mjesto kalemljenja) što
više podiglo iznad površine zemljišta. Ovo je važno iz nekoliko razloga: plemka i podloga su
dva različita organizma koja čine kalemjenu sadnicu, a spojno mjesto je mjesto njihovog
povezivanja, te se isto ne smije ugroziti u smislu da se zatrpa, ili pak ostavi u nivou površine
zemlje, čime se stvaraju uslovi za njegovo propadanje. Zatim, pravilo je da koliko ima
nadzemnog sistema voćke, toliko je potrebno ostaviti i podzemnog (simetrija podzemnog i
nadzemnog sistema). Daljnje rukovođenje ovom simetrijom nastavlja se prikraćivanjem
nadzemnog sistema, u proljeće, koje je pored i funkcije buđenja pupoljaka, bazni zahvat za
buduće formiranje odgovarajućeg uzgojnog oblika.
Nakon toga se postavlja sadnica, a potom korijen iste prekrije drugom trećinom zdravice, i to
tako da stajnjak (jedna lopata) i NPK (15:15:15) ne dođu u dodir sa korijenom. Formulacija
NPK (15:15:15) upotrebljava se samo prilikom sadnje, a kasnije, tokom gajenja voćaka,
obično se više nekoristi. Potom se rupa zatrpava, preostalom količinom zdravice, te
cjelokupna površina prekriva ostatkom zemlje (mrtvicom).
Sl.17.Tehnika sadnje
voćaka

Još jednom ovdje je važno napomenuti da se spojno mjesto ne smije ugroziti (zakopati ili
ostaviti u nivou zemlje i time izložiti čestoj stagnaciji vode), već se isto treba locirati što više
iznad površine zemlje. U suprotnom isto će bit ugroženo, brže je njegovo propadanje,
odnosno lomljenje pod teretom roda.
Dakle, dubina sadnje određuje se na osnovu spojnog mjesta. Pravilnom dubinom sadnje
smatra se ona pri čemu je spojno mjesto što više podignuto iznad zemlje, ali tako da dijelovi
podzemnog sistema ne vire van površine zemlje.
Nakon sadnje, efikasno je uz voćku pobosti kočić, vezivanjem na osmicu, u cilju početne
fiksacije sadnice. Po sadnji, poželjno je sadno mjesto i zaliti, i to jednom kantom vode
(obično u količini od 5 l), u cilju početne dostupnosti vode, te boljeg prijema sadnica.
6.6. PODLOGE
Pravilan izbor podloge prilikom podizanja voćnjaka jedan je od osnovnih faktora za

uspješnost proizvodjne. Podloga utiče na brojne karakteristike kultivara, a koje su vezane za
ishranu, vegetativni porast, dugovječnost, rodnost, kvalitet ploda, te otpornost prema
biotičkim i abiotičkim faktorima.
6.6.1. Podloge za breskvu
Breskva se može kalemiti na podlogama više vrsta voćaka, i to: breskve, badema, hibrida
breskve i badema, šljive i marelice. Najveća kompatibilnost postoji sa podlogom breskve.
Izbor ostalih vrsta voćaka, kao podloge za breskvu, svoju primjenu nalaze na zemljištima
koja sadrže više aktivnog kreča, i kada su ista zbijena, teška i vlažna.
Generalno, podloge za breskvu prema porijeklu mogu biti: generativne i vegetativne.
U BiH tokom prijeratnog perioda kao generativna podloga za breskvu najviše je korišten
sijanac vinogradarske breskve. Međutim, problem podloge za breskvu je sve veći, obzirom
da pomenuta podloga iskazuje niz nedostataka, među kojima je posebno značajna
nemogućnost podizanja zasada iste na zemljištima gdje je prethodno uzgojana,
nemogućnost uspjevanja u različitim ekološkim uslovima, te veoma izražena bujnost sorti
kalemljenih na podlogu osobenosti koje one posjeuje.
Vinogradarska breskva ima dobar afinitet sa većinom sorti breskve, što je bio jedan od
razloga za masovniju primjenu ove podloge. Ona zahtijeva topla i sunčana područja, dobro
podnosi sušu, ali je osjetljiva na mraz (korijen izmrzava na temperaturi – 11oC). Pogoduju joj
lakša, rastresita vinogradarska zemljišta, propusna za vodu, koja sadrže do 5 % aktivnog
kreča. Ukoliko se gaji na zemljištima koja imaju veći sadržaj aktivnog kreča od 5% dolazi do
pojave hloroze, naravno koja se može ublažiti, ali se
tada izrazito povećavaju troškovi proizvodnje i
značajno smanjuje prinos, dok na teškim i vlažnim
zemljištima strada od raka, truleži i gušenja korijena.
Sl. 18. Manifestacija hloroze na listu breskve,

redovna pojava prilikom uzgoja iste na
zemljištimakoja sadrže više od 5% aktivnog
kreča u zemljištu

Od vegetativnih podloga za breskvu, vrlo dobrom se pokazala podloga koja je nastala

ukrštanjem breskve i badema, pod nazivom GF 667, selekcionisana u Francuskoj. Pomenuta
podloga ima dobar afinitet sa većinom sorti breskve, a da bi prijem bio uspješniji, kalemljenje
se mora obaviti kasnije nego obično. Sorte breskve kalemljene na GF 667 ranije prorode, te
redovito i dobro plodonose. Podloga GF 667 je bujna do vrlo bujna, a u zemljištu podnosi do
12% fiziološki aktivnog kreča. Ova podloga je zahvalna i iz razloga što se može upotrijebiti
na zemljištima na kojima je prethodno bila posađena breskva, na podlozi vinogradarske
breskve.
Pored GF 667, značajnu pažnju, kao vegetativna podloga za breskvu ima i Julijanka GF
655/2, koja je sijanac julijanke, oslobođen od virusa (virus free), kompatibilan sa breskvom.
Pogodna je za teža zemljišta, jer je otporna na guljenje korijena. Sorte breskve kalemljene na
ovu podlogu imaju slabiju bujnost, te ista
prestavlja perspektivu u uzgoju breskve.
Sl.19. Česte su nekompatibilnosti između sorte i

podloge za breskvu
Još jedna iz grupe generativnih podloga za

breskvu zaslužuje pažnju, a to je podloga Damas
1869, nastala ukrštanjem Prunus domestica i
Prunus spinose. Ova podloga nije bujna, dobro podnosi teška i vlažna zemljišta, i to sa nešto
više aktivnog kreča, a ima i dobar afinitet sa većinom sorti breskve. Kultivari breskve
kalemljeni na ovoj podlozi ranije dozrijevaju. Velika mana ove podloge je odlika iste da
formira korijenove izdanke, koji poslije uzrokuju velike teškoće u zasadu. Kao podloga slabije
bujnosti pogodna je za uzgoj breskve u gustom sklopu (1 000 – 2 000 stabala po hektaru).
6.6.2. Podloge za trešnju
U BiH su se tradicionalno za zasnivanje zasada trešnje najviše koristile generativne podloge

bujnog rasta, da bi se u posljednje vrijeme počelo sa primjenom vegetativnih podloga, čija je
odlika slabiji rast. Naime, savremena tehnologija uzgoja trešnje podrazumjeva slabiju bujnost
stabala, u cilju povećanja kvantiteta i kvaliteta plodova, kao i svih mjera prilikom održavanja
zasada.
Kao i kod breskve, podloge za trešnju mogu se podijeliti na vegetativne i generativne.
Kalemljene na generativnim podlogama, sorte trešanje izrazito su bujne, neujednačenog su
porasta, kasnije prorode, imaju duži vijek eksploatacije, te duže žive. Na vegetativnim
podlogama, kultivari breskve sade se u gustom sklopu, budući da je bujnost stabala slaba,
proizvidnja je profitabilnija, obzirom da su prinosi po jedinici površine veći, plodovi su
kvalitetniji, rodnost ranije nastupa, stabla se kraće eksploatišu i kraće žive.
Od generativnih podloga za trešnju značajne su: SIJANAC DIVLJE TREŠNJE ili VRAPČARE
(Prunus avium) i SIJANAC RAŠELJKE (Prunus mahaleb).
Sjemenjak divlje trešnje ima dobar afinitet sa svim sortama trešanje. Posjeduje izrazito
razvijen korijenov sistem koji se dobro razvija i na težim, slabije plodnim zemljištima. Bolje
podnosi vlažna i hladna zemljišta nego rašeljka. Okalemljene sorte trešnje na ovoj podlozi
manifestuju veoma snažan porast, te u konačnici imaju veoma bujnu krošnju, kasnije
prorode, neujednačene su po veličini, a imaju i veoma dug životni vijek (obično 40 – 50
godina).
Zbog izražene bujnosti stabala, za sorte kalmljene na divljoj trešnji, preporučuje se prirodno
formiranje krošnje, što ima za posljedicu veći razmak prilikom sadnje. Divlja trešnja otporna
je prema niskim temperaturama, dok sušu ne podnosi.

Sjemenjak rašeljke ili magrive takođe posjeduje dobru podudarnost sa svim sortama
trešnje. Sorte trešnje kalmljene na ovoj podlozi su manje bujne nego na divljoj trešnji. Na
ovoj podlozi stabla trešnje prije prorode, u odnosu na podlogu sijanac vrapčare, ali su zato
kraćeg životnog vijeka. Ova podloga podnosi suha, pjeskovita, skeletna i krečna zemljišta, te
se trešnja na ovoj podlozi posebno uzgaja na lakšim zemljištima (Hercegovina), dok ukoliko
se zasadi podižu na teškim, slabo propusnim zemljištima, vrlo brzo dolazi do njihovog
propadanja. Zbog smanjene bujnosti, rašeljka kao podloga za trešnju, pogodna je za
poluvisoke i žbunaste uzgojne oblike. Važno je napomenuti da je rašeljka, kao podloga,
podudarnija sa višnjom, nego sa trešnjom.
Kolt je vegetativna polupatuljasta podloga za trešnju, nastala ukrštanjem divlje trešnje i

lažne višnje. Ima odličnu kompatibilnost sa najvećim brojem sorti trešnje koje imaju za oko
30 % kržljavije-manje bujno stablo nego na divljoj trešnji. Lako se vegetativno razmnožava
reznicama. Otporna je na rak grana i tzv. bolest presađivanja, kao i prema smolotočini. Za
razliku od naše zemlje, u Italiji predstavlja najmasovniju podlogu za trešnju. Pogodna je za
uzgoj trešanja u gustom sklopu, uz obavezno navodnjavanje.
GISELA – Podloge iz grupe ¨gisela¨ dobijene su ukrštanjem vrsta Prunus cerasus, Prunus
canescens, Prunus fructicosa i Prunus avium, u Njemačkoj. Cilj selekcije bio je u
pronalaženju podloga slabe bujnosti, koje bi poslužile za podizanje gustih nasada trešnje,
koji bi postizali brzu početnu, te kasnije redovnu i obilnu rodnost. Od šest hiljada križanaca,
perspeltivno su izdvojeni najsuperiorniji tipovi, od kojih su kasnije nastale selekcionisane
podloge Gisele. Među istim, potrebno je izdvojiti sljedeće: Gisela 1 i Gisela 5.
Gisela 1 - Sorte trešnje kalemljene na ovu podlogu formiraju stabla patuljaste do osrednje
bujnosti, i dobre rodnosti. Posjeduje dobro učvršćavanje korijena. Tolerantna je na asfiksiju-
gušenje podzemnog sistema, osjetljiva na pjegavost lišća, moniliju i Pseudomonas. Nije
dovoljno kompatibilna sa sortama trešnje, te se često javljaju izraženija zadebljanja na
spojnom mjestu, čime je otežana cirkulacija sokova, te dolazi do propadanja cjelokupnog
stabla. Takođe, sorte trešnje kalemljene na ovu podlogu iskazuju povećano izlučivanje
smole, o čemu se mora voditi računa prilikom rezidbe.
Sl. 20. Sorte trešnje kalemljene na

podlogama iz grupe gissel-a imaju sklonost
ka povećanom lučenju smole
Gisela 5 – Sorte trešnje kalemljene na ovu podlogu formiraju stabla slabije bujnosti (50%
manje nego kod sijanca rašeljke), često s nedovoljno obraslom krošnjom, te stimulira brzo
stupanje stabla u početnu i punu rodnost. Korijen se razvija pretežno u površinskom sloju, pa
zahtjeva naslon. Tolernatna je na asfiksiju korijena, osjetljiva na pjegavost lišća, moniliju i
Pseudomonas. Nije zadovoljavajuće kompatibilnaosti sa sortama trešnje. Nedostatak date
podloge je i izražena osjetljivost na anaerobne uslove koji su prisutni u teškim zemljištima
gdje Phitophtora može izazvati značajna oštćenja. Još uvijek nema dovoljno praktičnih
saznanja o ovom tipu podloge.

7. UZGOJNI OBLICI VOĆAKA
Po definiciji voćnjak podrazumjeva koherentan skup koji čine sljedeće komponente: uzgojna
forma, gustina sadnje i genotipske specifičnosti date kombinacije podloga-sorta.
Na osnovu oblika krošnje (model stabla) i učešća čovjeka u njenom oblikovanju, svi uzgojni
oblici voćaka mogu se podijeliti na:
1. PRIRODNE
2. POLUVJEŠTAČKE i
3. VJEŠTAČKE.
4.
Prirodni uzgojni oblici odlika su ekstenzivne voćarske proizvodnje, gdje je učešće čovjeka,
u njihovom oblikovanju i održavanju, neznatno ili nikakvo.
Poluvještački uzgojni oblici su oni u čijem formiranju čovjek ima određeni uticaj, ali ipak u
značajnoj mjeri preovladava prirodno oblikovanje krošnje.
Vještački uzgojni oblici su takav tip uzgojnog oblika u čijem formiranju i održavanju čovjek
ima dominantnu ulogu primjenom
različitih pomotehničkih zahvata.
Sl.21. Primjeri vještačkog,

poluvještačkog i prirodnog
uzgojnog oblika voćaka (slijeva
nadesno)
7.1. IZBOR UZGOJNOG OBLIKA VOĆAKA
Ne postoji vrsta voćaka koja kao trešnja u značajnoj mjeri prirodno oblikuje uzgojnu formu
krošnje, etažnu piramidu, i to sa spratovima koji rastu u pršljenovima. Međutim, ta prirodna
etažna (pršljenasta) piramida kod trešnje ima pravilan oblik samo u prvim godinama rasta, a
poslije poprima oblik okrenute piramide, budući da su kod iste prirasti na drugom spratu u
povoljnijem fiziološkom položaju od onih na prvom, kao što su isti sa treće etaže u
povoljnijem položaju od onih na drugom, odnosno još u superiornijem položaju od prirasta na
prvom spratu. U takvom položaju, donje grane su slabije osvjetljene, primaju manje izravnog,
a više difuznog svjetla, što se očituje slabijom fotosintezom, slabijom diferencijacijom rodnih
pupoljaka i postepenim slabljenjem tih grana – sve do njihove potpune neproduktivnosti.
Osim toga, prirodno etažno oblikovanje krošnje trešnje odvija se u pršljenovima, s više od
četiri primarne etažne grane, koje su preblizu jedna drugoj i obodom i okomicom provodnice.
Tako gusto prisutan veliki broj primarnih grana u jednoj pršljenastoj etaži čini cijelu etažu
nedovoljno čvrstom (ukoliko se iz osnove zalomi jedna primarna grana u pršljenu, otvara se
velika rana, koja nije samo na provodnici, nego u osnovici svih
ostalih primarnih grana u tom pršljenu). Osim toga, veći broj grana
(više od četiri), u jednoj etaži, smeta razgranjenju primarnih,
sekundarnih grana na donjim partijama (bliže provodnici) istih, te
se rodni dio krošnje previše udaljuje od centralne stožine i zalazi u
međuredne prostore.
Sl.22. Modifikovana etažna

piramida

Takođe, i breskva ima prirodnu sklonost oblikovanju priramidalne, ali i kotlaste forme krošnje.
U ekstenzivnom sistemu uzgoja, naime dominantna forma krošnje za breskvu je vaza, koju
karakterište odsustvo provodnice, pri čemu tri osnovne skeletne grane zatvaraju ugao od
120o, a prema položaju provodnice iste zahvataju 45-50o.
Uzgojni oblici vaza, priramida, kotlasta krošnja i pravilna palmeta napuštaju se, jer u vrijeme
oblikovanja zahtjevaju više reza i temelje se na pravilnom geometrijskom obliku, te strogo
određenim razmacima između skeletnih grana. Neproduktivni period (5 ili 6 godina) kod ovog
uzgojnog oblika prilično je dug, što se negativno odražava na uložena sredstva, koja se zbog
toga počinju kasnije vraćati.
Palmeta kao uzgojni oblik je kod nas potpuno napuštena. Međutim, u Italiji još uvijek
egzistira, ali je pretrpjela velike promjene, i to prije svega u slobodnijem oblikovanju skeleta
(bez strogih geometrijskih linija). Novim rješenjima nastoji se obezbjediti više rodnog drveta,
u cilju boljeg iskorištenja genetskog potencijala, osobito mladih stabala ove vrste, i to
skraćivanjem neproduktivnog perioda, dok je oblik krošnje potisnut u drugi plan.
Prilikom zasnivanja zasada, u savremenoj voćarskoj proizvodnji za izbor uzgojnog oblika
krošnje, isti je potrebno da zadovoljava sljedeće kriterije:
a) stabilan skelet, koji može sa sigurnošću nositi teret roda čak i pod nepovoljnim
vremenskim uslovima (vjetar, snijeg),
b) jednostavne i olakšane radne zahvate tokom uzgoja, čime se obezbjeđuje što manji
utrošak radne snage prilikom rezidbe i berbe,
c) formiranje otvorenije krošnje, prije svega zbog potrebnog osvjetljenja, kako bi plodovi
bili što kvalitetniji, zatim zbog djelotvornije zaštite protiv štetočina i bolesti (bolje
djelovanje aplikativnih sredstava, bolja vazdušna drenaža), kao i,
d) prikladnost habitusa odabranim sortama.
Osnovni kriterij za izbor uzgojnog sistema krošnje je težnja da isti za vrijeme čitavog
eksploatacionog perioda voćnjaka obezbjeđuje dovoljne količine svjetlosti i aeracije.
Istovremeno uzgojni sistem mora obezbjeđivati redukciju upotrebe pesticida.
Zadnjih godina u našoj zemlji se sve više podižu intenzivni zasadi trešnje i breskve na
vegetativnim, slabobujnim podlogama. Na ovakvim tipovima podloga mogu se podizati gusti
zasadi trešnje i breskve sa što manjim razmakom sadnih mjesta, čime se ostvaruje veći broj
stabala po jedinici površine.
Kao najopogodniji uzgojni oblik prilikom podizanja savremenih zasada trešnje i breskve, na
vegetativnim podlogama, preporučuje se vitko vreteno, koje je ujedno i standard kada su u
pitanju i većina ostalih vrsta voćaka. Ovaj uzgojni oblik sastoji se od provodnice sa primarim
granama, koje su ujedno i rodno drvo, ili te kratke primarne grane nose na sebi rodno drvo
(sekundarne elemente). Dakle, dati uzgojni oblik, kao skelet ima samo stožinu, a
poluskeletne grane čine nosači rodnog drveta i obrastajuće grančice koje se nalaze direktno
na provodnici. Stabla u
vitkom vretenu pružaju
velike prednosti u
proizvodnji trešnje i
breskve, tako što se u svim
pomotehničkim zahvatima
smanjuje ljudski rad.
Sl.23. Izgled uzgojnog

oblika vitko vreteno (lijevo),
izgled stabla breskve u
ovom uzgojnom obliku
starosti četiri godine

Optimalnom kombinacijom sorte, podloge i uzgojnog oblika obezjeđuje se rano dospijevanje

zasada ove dvije vrste voćaka u početnu rodnost, te postizanje dobrih i redovnih prinosa.
Efikasnom farmeru-voćaru naime, i nije stalo da što prije postigne željeni uzgojni oblik, a da
taj uzgojni oblik, u tom razdoblju, ne plodonosi ili rađa slabo. Treba, naime nastojati da
odabrani uzgojni oblik obezbjedi što prije plodonošenje, te da se u periodu oblikovanja sve
vrijeme usmjerava ujednačen vegetativni i generativni potencijal, odnosno uravnoteži rast
između debla, grana, grančica, lišća i korijena, te diferenciranost rodnih pupoljaka, koji će
obezbjediti što obimniju rodnost i kvalitetne plodove. Ukoliko rast voćke nije uravnotežen,
odnosno ukoliko je jedan od ta dva potencijala naglašeniji, neizbježno se pojavljuje
alternativna rodnost, previše kržljav ili vrlo bujan rast.
Važno je znati da su rast i rodnost u korelaciji. Borba protiv rasta jeste povijanje grana.
Grana koja raste vertikalno dominantno raste, a njena rodnost se destimuliše. S druge strane
prirast koji se povija pod većim uglom u odnosu na stožinu prelazi na rod, i to spram tog ugla
otklona. Što je veći ovaj ugao, odnosno što je grana više povijena, brže stupa na rod. Kod
uzgojnog oblika vitko vreteno
grane zauzimaju ugao od 90o u
odnosu na centralnu stožinu,
čime se jasno stimuliše rodni
potencijal uzgajane vrste
voćaka.
Sl.24. A) Oštri uglovi grananja

– stimuliše se samo rast
B) Komparacija oštrog i
otvorenog ugla grane,
C) Primjer rodnosti u slučaju
povijenih grana
7.2. OBLIKOVANJE UZGOJNOG OBLIKA – VITKO VRETENO TREŠNJE I BRESKVE
Nakon sadnje, koja se obavlja u jesen, uz svaku sadnicu se pobode kočić, za koji se ista
priveže vezom na osmicu, te se tako ostavlja sve do proljeća, odnosno prve godine po
sadnji.
7.2.1. Formiranje vitkog vretena kod trešnje
Prva godina
U proljeće, prije kretanja vegetacije, svaka sadnice trešnje (posađena u jesen prethodne, ili u
proljeće iste godine) obavezno se prikrati, u cilju stimulisanja razvoja produljnice i buđenja
baznih pupoljaka. Visina prikraćivanja pored toga što zavisi od vrste voćke, uslovljena je
samim tipom sadnog materijala, odnosno vrstom sadnice. Danas su u voćarskoj praksi BiH
najzastupljenija dva osnovna tipa sadnog materijala: kopulant i razgranata sadnica (bilo da
se radi o prijevremenim ili regularnim prirastima). Iz tog razloga detaljno će biti pojašnjena
oba slučaja. Kada je tip sadnog materijala okulant ili kopulant (u praksi se još naziva štap
sadnica), kod trešnje prikraćivanje se obavlja na visinu 115 cm iznad zemlje. Međutim,
ukoliko se radi o razgranatoj sadnici prikraćivanje kod trešnje i breskve se obavlja 60 cm
iznad zadnjeg razgranjenja, odnosno posljednje grane. Samo prikraćivanje tehnički se izvodi
kosim rezom sa suprotne strane iznad pupoljka, na siguran-zdrav pupoljak, iz kojeg treba da
se formira vertikalni prirast-produljnica, odnosno centralna stožina na kojoj će se tokom
narednih godina razvijati prvo grane prvog poretka, potom na njma rodno drvo. Vrlo je važno
izabrati zdrav, odnosno siguran pupoljak koji će se razviti. Pravilno izoliran pupoljak tokom
vegetacije omogućuje razvoj produljnice koja formira centralnu stožinu.

Pupoljak, dakle ne smje biti oštećen, ili pak izmrznuo. Ukoliko se sa sigurnošću ne može
tačno odrediti valjanost pupoljka, prikraćivanje se može odložiti za nekoliko dana, odnosno
sve do početka vegetacije, kada nastupi vidljivo buđenja pupoljka.
Prilikom prikraćivanja kod sadnice trešnje ostavlja se 5 cm patrljka iznad odabranog
pupoljka, posebno ukoliko je ista na vegetativnoj podlozi iz grupe gisela, zbog čega će kod
iste prirodno doći do lučenja smole usljed čega dolazi i do truljenja, a samim tim i do
propadanja ostavljenog dijela (patrljka). Ukoliko bi se prikraćivanje obavilo neposredno iznad
pupoljka, zbog predhodno spomenute pojave došlo bi do propadanja odabrane tačke rasta, a
time i izostanka formiranja cenralog prirasta - stožine.
Nakon prikraćivanja sadnice na odgovarajući pupoljak (bez obzira o kojem tipu sadnog
materijala se radi) sljedeća dva pupoljka ispod glavnog se oslijepe (otkinu rukom), a u
slučaju da se na tom mjestu nalaze prirasti, isti se potpuno uklone. Ovaj zahvat vrši se u cilju
izolacije centralnog pupoljka.
Nakon što je izvršena izolacija vršnog pupoljka, te osljepljivanje naredna dva, pristupa se
definisanju zone koju zauzima deblo. Deblo je dio stabla od nivoa površine zemlje do prvog
razgranjenja-ramene grane. Kod trešnje visina debla treba da iznosi 70 cm iznad zemlje, te
se u ovom dijapazonu elminišu svi prirasti.
Sl.25. Visina prikraćivanja kod

¨štap sadnice¨ sa ilustracijom
kosog reza sa suprotne strane
iznad pupoljka uz obavezno
ostavljanje patrljka kod trešnje
minimalno 5 cm (lijevo),
prikraćivanje razgranate sadnice
na isti način kao i prethodne
samo na različitu visinu,
osljepljivanje naredna dva
pupoljka, te zona definisanja
debla kod oba tipa sadnice
trešnje i breskve (desno)
Ukoliko se ne oslijepe drugi i treći pupoljak čest je slučaj da se iz istih razviju prirasti koji
konkurišu vršnom (produljnici) čime se ostavlja mogućnost formiranja račvišta. Jedino
rješenje u tom slučaju je da se svi prirasti uklone osim jednog
(najbolje razvijenog) koji tada preuzima ulogu vršnog.
Sl.26. Ukoliko se ne oslijepe drugi i treći pupoljak, nakon

prikraćivanja sadnice, obzirom na zakon dominantnosti
vertikalnog položaja, često se razvijaju prirasti koji konkurišu
produljnici, te se isti moraju eliminisati, odnosno odabrati najače
razvijen.
U slučaju formiranja visokog debla iznad 70 cm, makazama ili

pilicom lagano se zareže kora, na mjestu (lokacija spavajućeg pupoljka) gdje se želi grana.
Ovo je zahvat rovašenja koji uslovljava buđenje spavajućeg pupoljka i razvoj grane na
željenom mjestu, sa ciljem eliminasanja zone ogoljavanja. Takođe, ukoliko se zarezivanje
izvrši iznad spavajućeg pupoljka dobija se jaka grana, dok se ispod istog razvija slab prirast.
Zahvat rovašenja se može provesti i na vidni pupoljak unutar ogoljene zone, a rezultat je isti.
Tokom vegetacije, kod sadnice kopulanta, iz pupoljaka u ostavljanoj zoni razvijaju se grane-
prirasti od kojih na prvom spratu treba, odmah iznad debla, treba ostaviti tri/četiri (četvrta za
zamjenu). Prilikom ovog zahvata potrebno je voditi računa da ne smije više od jedne grane
rasti iz istog mjesta. Kada prirasti porastu oko 15-tak cm, dakle dok su još zeleni, razvode se
pod ugao od 90o u odnosu na stožinu. Razvođenje se može izvršiti na razne načine, a

najpraktičnije se pokazalo pomoću čačkalica, štipaljki, ili pak vezivanjem rafijom. Kada
prirasti malo odrvene više se ne mogu održavati čačkalicom, te se tada postavljaju tegovi
različitih veličina. Najbitnije je da ugao u ramenu, odnosno osnovi prirasta, iznosi 90o.
Sl.27. A. Različiti načini razvođenja

grana, A.1 – razvođenje grana
štipaljkama, A. 2 – razvođenja grana
čačkalicama, A. 3 – razvođenje grana
letvicom
A. 4 – razvođenje grana tegovima,
A. 5 – grana koja u osnovi
posjeduje poželjan ugao (90o)
ima pri bazi prsten-šlic, dok
grana oštrog ugla posjeduje
procjep, te pod teretom roda
lakše puca
Za razliku od sadnice tipa kopulant, kod razgranate sadnice već postoje formirani prirasti, te
se samo treba posvetiti pažnja da dva prirasta ne rastu iz istog mjesta, i da se održi poželjan
ugao jednim od prethodno spomenutih načina.
Vršni dio stabla ili produljnica, u momentu, kada kod trešnje i breskve dostigne dužinu 60 cm
se pincira. Pinciranje je jedan od zahvata zelene rezidbe, a izvodi se tokom šestog i sedmog
mjeseca. Ovaj zahvat izvodi se na taj način što se vršni dio prirasta, dok je još zelen, otkine
između prstiju na zadnji razvijen list od osnove (na prvi pravi vršni). Pinciranje ima za cilj
zaustavljanje vršnog rasta i stimulisanje pojave bočnih razgranjenja na produljnici. Voćar koji
intenzivno đubri tokom godine praktikovanjem zahvata pinciranja može formirati i dva
uslovna sprata uzgojnog oblika vitko vreteno.
Ukoliko se desi da produljnica iznad zadnjeg razgranjenja do kraja jeseni izraste blizu 60 cm,
tada se ista ne dira, ali ukoliko je njen rast veoma slab, u cilju provociranja ona se prikraćuje,
i to iznad pupoljka, isto kao i u slučaju s
početka vegetacije (tokom zimske
rezidbe).
Sl.28. A. Sadnica tokom vegetacije, gdje

se kod kopulanta pojavljuju bočna
razgranjenja koja kod razgranate sadnice
već postoje. B. Razvođenje prirasta dok
su još zeleni pod ugao od 90o u odnosu
na centralnu stožinu upotrebom
čačkalica, C. zahvat pinciranja vrha
produljnice ukoliko je ista dostigla
potrebnu visinu.
Druga godina
U toku zimske rezidbe druge godine na uslovno prvom-formiranom spratu potrebno je

ukloniti sve prebujne i uspravnorastuće priraste – vodopije, a ostavljati samo bočne i donje.
Prilikom uklanjanja vodopija kod trešnje pri osnovi se ostavlja patrljak (dio otkinutog dijela), a
visina istog treba da iznosi minimalno 5 cm (zbog sušenja na mjestu reza, preporučuje se da
dužina ovog patrljka, kod trešnje gajene na podlozi gisela, bude i veća), s tim da je potrebno
naglasiti da se u ovom periodu ipak takođe, kod trešnje vrlo rijetko pojavljuju jahači.
Ukoliko je razmak sadnje unutar reda 3 metra, to znači da se prirastima dva susjedna stabla
dopušta maksimalno da rastu do 1,5 m jedan, u pravcu reda, kako bi popunili prostor. Ovdje
je važno napomenuti da kod koštičavog voća, kome pripadaju i trešnje i breskve, nije
poželjno da se prirasti dodiruju, bilo da se radi o granama na istom ili pak na dva susjedna

stabla. Prema tome, kada prirasti dostignu određenu dužinu, njihov rast mora biti
zaustavljen. Rast u dužinu bočnih grana prvog uslovnog sprata zaustavlja se (na dužinu
polovine rednog prostora), tako što se svaka postrana bočna grana prevodi rezom na bočni
ili donji prirast. U pravilu, na prvom spratu, poželjnije je zaustaviti rast bočne grane na bočni
prirast, u suprotnom postoji opasnost da isti dodiruje zemlju.
Prilikom prevođenja, kod trešnje, obavezno se ostavlja patrljak. U toku vegetacije formira se
drugi sprat, gdje se takođe ostavljaju tri prirasta, te četvrti za zamjenu. Kada su prirasti
zeleni, u istom momentu, kao i prethodne vegetacije, iste je potrebno poviti u što otvoreniji
položaj, u odnosu na provodnicu (čačkalicama, rafijom, tegovima i sl.). Razmak između ovih
prirasta treba biti 10-15 cm.
Produljnica se, kao i prethodne godine pincira, kada izraste 60 cm (tokom zelene
intervencije), iznad posljednjeg razgranjenja, a ukoliko poraste 40-45 cm istoj se rezom
stimuliše rast.
Sl. 29. A. Stablo na početku

druge godine, B. Izvršena
rezidba u proljeće koja je
podrazumjevala zaustavljanje
rasta skeletnih grana na
uslovno prvom spratu,
prevođenjem istih na donji ili
bočnui prirast, izolacija
produljnice, te postavljanje
čačkalica i razvođenje grana
na drugom spratu, kao
pomotehnička mjera zelene rezidbe tokom vegetacije, C. Izdvojen zahvat zaustavljanje rasta
grane prevođenjem na donji prirast
Treća godina
Treća godina je obično period završetka formiranja uzgojnog oblika, i to kada je kao sadni
materijal korištena razgranata sadnica, ali često puta i kod sadnice kopulanta prilikom
optimalnog đubrenja. Prvi sprat već plodonosi i zimskom rezidbom potrebno je ukloniti sve
vodopije. Na drugom spratu radi se isto što i na prvom uslovnom spratu prošle godine
(zaustavljanje rasta u dužinu, prevođenjem na donji ili bočni prirast, te uklanjanje vodopija).
Tokom vegetacije na trećem spratu razvode se prirasti pod što otvoreniji ugao. U ovoj godini
zaustavlja se rast produljnice dalje u visinu, obzirom da je krošnja dostigla odgovarajuću
visinu. Daljnji rast produljnice zaustavlja se tako što se ista povija. Ovim zahvatom stablo se
umiruje (sprječava vertikalni rast), odnosno stimuliše pojava bočnih prirasta. Nekada se
naredne tj. četvrte godine u zoni savijene produljnice pojavljuje veliki broj vertikalnih prirasta
koji su nepoželjni, te se isti
uklanjaju. Pojavom odgovarajućeg
bočnog prirasta - bočnog (teško će
se u vrhu pojaviti donji), rast
produljnice se zaustavlja,
provođenjem na isti.
Sl. 30. A. Izgled stabla na početku

treće godine, B. Uklanjanje
vertikalnih prirasta na prvom spratu,
te zaustavljanje rasta prirasta na
drugom spratu, izolacija produljnice
– zahvati koji se izode u zimskoj

rezidbi, te povijanje produljnice kada ista dostigne željenu visinu, C. Zaustavljanje rasta
stabla u visinu, prevođenjem produljnice na rodni prirast, što otvorenijeg ugla, u odnosu na
centranu osovinu
7.2.2. Formiranje vitkog vretena breskve i nektarine
Jasno je da se rezidbom mladih voćaka breskve i nektarine (prvih par godina po sadnji)
formira uzgojni oblik (u fokusu je zimska rezidba), a pomotehnikom po formiranju uzgojnog
obliku, odnosno tokom eksploatacije zasada, održava se ravnoteža između rasta i rodnosti i
kontroliše kvalitet plodova koje stablo nosi (u fokusu je zelena rezidba). Rezidba breskve i
nektarine u mnogome je specifična, i u tim elementima značajno se razlikuje od iste kod
drugih vrsta voćaka. Intenzitetom rezidbe, tj. količinom odstranjenog drveta i oštrinom reza
određuje se kondicija, bujnost i rodnost voćke. Generalno, naglašenom oštrom rezidbom
dobija se više vegetativnih, a manje rodnih pupova.
Izraženom slabijom rezidbom razvija se voćka manje bujnosti i slabije kondicije, što dovodi
do neujednačene rodnosti. Uravnoteženost vegetativnih i rodnih pupoljaka postiže se samo
optimalnim intenzitetom rezidbe, uz istovremeno njeno usmjeravanje, uvijek u pravcu
željenog efekta
Karakteristike vitkog vretena breskve i nektarine su sljedeće: deblo je nisko, glavni skelet
predstavlja provodnica. Na provodnici su spiralno raspoređene skeletne grane, na 20 cm
razmaka. Visina stabla iznosi do 3,0 metra. Pri rezidbi umjesto skeletnih grana ostavljaju se
kratki dvogodišnji i jednogodišnji prirasti.
Breskva se zbog izrazite bujnosti veoma brzo razgranjava, što se posebno mora imati u vidu
prilikom formiranja uzgojnog oblika.
Prva godina
Za uzgoj u prvoj godini, već je i prije navedeno, potreban je oslonac.

Jednogodišnju sadnicu treba prikratiti na visinu 100 - 120 cm, a prijevremene
grane skratiti na po dva pupoljka. U toku vegetacije provodnica se pušta da
slobodno raste, a ostali mladari se pinciraju. Ukoliko je tokom jula previše jačih
postranih mladica, iste se ne režu, da se na taj način ne odstrani previše lisne
mase. Zahvaom pri čemu se uvrću mladari postiže se ovaj efekat, a pri isom
istovremeno se slabi i u krajnjem zaustavlja rast. U toku vegetacije, od maja do
juna, treba obavljati i dobru zaštitu protiv breskvinog savijača i moljca, jer isti
oštećuju vrhove mladih prirasta koje se razgranjuju, a pri tome i rast provodnica
zaostaje. Za odgovarajući vegetativni porast prirasta potreban je optimalan omjer
hranjiva, pri ishrani, i to: azota, fosfora i kalija (NPK) u omjeru 1,0 : 0,10 : 0,85.
Sl.31. Prikaz zahvata u prvoj godini, sl. 32. Centralna

stožina kod breskve predstavlja osnovni skelet,
prijevremeni prirasti formirani na istoj
Druga i naredne godine
Prije početka vegetacije vrši se orezivanje jakih i

razgranatih izbojaka i konkurentnih grane, a ostavlja se provodnica bez prikraćivanja.
Početkom vegetacije treba, zbog konkurencije, jake izboje pincirati, pogotovo ako se nalaze
pri vrhu provodnice.
Nakon zametanja plodova, iste treba što prije prorjeđivati. Poslije berbe, kod ranih sorata
orežu se grane koje su nosile rod, i to samo one koje su slabo razvijene iz osnove mladica,
koje iduće godine trebaju donijeti rod.

Time se pospješuje razvoj rodnih grančica za iduću godinu. Rez se uvijek pravi iznad
osnovne grane, da bi na bivšoj rodnoj grančici ostalo nekoliko mladica koje se dalje razvijaju.
Kod breskve se u drugoj godini završava oblikovanje uzgojnog oblika vitko vreteno. Tokom
narednih godina, u osnovi, rezidba se obavlja, kao i u drugoj godini.
8. MJERE UPRAVLJANJA ZASADIMA TREŠNJE I BRESKVE
Mjere upravljanja zasadom trešnje i breskve podrazumjevaju:
 sve pomotehničke radnje, u cilju daljeg održavanje uzgojnog oblika (zimska

rezdiba), odnosno regulisanja rasta i rodnosti (zelena rezidba),
 primjena agrotehničkih mjera (održavanje zemljišta, đubrenje, navodnjavanje,
aplikacija zaštitnih sredstava),
 specifične mjere, kao što je npr. postavljanje protivgradne mreže.
8.1. Rezidba trešnje i breskve
Pomotehnika predstavlja skup radnji na nadzemnom sistemu voćaka koje imaju sljedeće
ciljeve:
 formiranje i održavanje uzgojnog oblika,

 uspostavljanje optimalnog odnosa između vegetativne snage rasta i rodnosti,
 podmlađivanje voćaka,
 rekonstrukcija krošnje (promjena uzgojnog oblika i slično)
 prekalemljivanje i
 njegu rana uzrokovanih biotskim i abiotskim faktorima (mrazom, bolestima,
štetočinama i sl.)
Najvažniji pomotehnički zahvat je rezidba voćaka, kako u cilju formiranja uzgojnog oblika,
tako i u toku eksploatacijskog perioda.
S obzirom na vrijeme izvođenja, razlikuju se:
 ZIMSKA (OSNOVNA) REZIDBA – tokom zimskog mirovanja voćke, prije početka

vegetacije i
 LJETNA REZIDBA – druga polovina proljeća, ljeto, tokom vegetacije
8.2. Zimska rezidba trešnje i breskve
Zimska rezidba obavlja se u periodu prije otvaranja pupoljaka, odnosno sve dok ne krenu
sokovi u voćki. Osnovni cilj zimske rezidbe je formiranje uzgojnog oblika, a kasnije ista služi
za njegovo održavanje i čini sastavni dio zelene rezidbe. Treba napomenuti da je posebno
potrebno voditi računa o stalnoj smjeni rodnog drveta, obzirom da starošću kvalitet istog
pada.Takođe, posebno je važno znati da je pravilo i što je dio koji se rezidbom uklanja veći,
to je i reakcija na rez veća. Isto tako, najbolji plodovi su oni koji se nalaze što bliže centralnoj
stožini, te provođenjem rezidbe teži se istom. Osnovni zahvati zimske rezidbe su:
DVIJE I VIŠE GRANA IZ ISTOG MJESTA – osnovno

pravilo kod rezidbe voćaka u uzgojnom obliku vitko
vreteno je da nikada iz jednog mjesta ne smije da raste
više od jedne grane, zbog formiranja račvišta koje u toku
plodonošenja puca i dolazi do oštećenja stabla. Prilikom
uklanjanja prirasta kod breskve se od osnove ostavlja
patrljak 1 cm, dok kod trešnje dužina istog treba da je

minimalno 5 cm. Pravilo ostavljanja patrljka kod trešnje i breskve odnosi se i na sve ostale
zahvate.
Sl.33. Uklanjanje više prirasta koji rastu iz
jednog mjesta
PRIKRAĆIVANJE (ŠTRICKANJE GRANA) – pravilo kod
rezidbe je i da se rast grana nikada ne zaustavlja
prikraćivanjem/štrickanjem (skraćivanjem vrha makazama
u bilo kojem intenzitetu). U suprotnom na mjestu
prikraćivanja izrastu dvije nove grane, pa kada se i one
skrate četiri i tako u nedogled. Svaki rez na voćki je
provociranje rasta. Reakcija na isti zavisi od jačine reza.
Ranije je napomenuto da se rast grane zaustavlja
prevođenjem na donju ili boču,a nikada granu se nesmije
naslijepo prikraćivati.
Sl.34. Reakcija na prikraćivanje prirasta naslijepo – nepoželjan zahvat
UKLANJANJE PARALENIH PRIRASTA – kada se

u malom prostoru nalaze dvije grane jedna iznad
druge, mada ne remete zakon potčinjenosti, ali su
paralelne, i to tako da gornja ipak u izvjesnoj mjeri
zasjenjuje donju, jedna od ovih grana se obavezno
uklanja, obično ona koja je slabije obrasla ili ima
oštriji ugao.
Sl. 35. Paralelni prirasti na stablu, isti izdvojeni, te uklonjen gornji na stablu
UKLANJANJE NISKO POLOŽENIH PRIRASTA – svi prirasti koji se nalaze u zoni debla
uklanjaju se, obzirom da će plodovi na ovim granama, tokom plodonošenja dodirivati zemlju,
a i lome se pri obradi zemljišta. Ove priraste nabolje je po mogućnosti na vrijeme uklanjati
rukom, tako što se otkinu iz osnove čime se eliminiše mogućnost pojave novih mladih
prirasta jer su ovakvim zahvatom uklonjeni i
spavajući pupoljci.
REZ NA ČEP – ukoliko se na višem spratu nalazi

jača grana u odnosu na niži sprat, zbog biološkog
zakona potčinjenosti, odnosno zbog toga što jači
prirast zasjenjuje slabiji, jači se uklanja rezom na
čep, i to tako da donja površina reza-čepa bude
veća od gornje, kako bi se dobio slabiji prirast i
boljeg (otvorenijeg) ugla. Ovaj zahvat se praktikuje
i u slučaju kada se na jednoj strani stabla nalazi
jaka grana, a sa suprotne strane ista ne postoj, te dolazi do asimetričnosti krošnje.
Sl.36. Na uslovno drugom spratu nalazi se prirast jači u odnosu na

donji, te se isti uklanja rezom na čep, zahvat predstavljen uvećan,
sa reakcijom na zahvat
UKLANJANJE VERTIKALNIH PRIRASTA/JAHAČA –

vertikalni prirasti (vodopije) su nerodni, crpe hranu i s toga
se, bez obzira na mjesto njihovog nastanka, obavezno
uklanjaju. Najbolje ih je uklanjati u toku zelene rezidbe dok
su mladi, i to rukom.

Sl.37. Vertikalni prirasti-jahači-vodopije nepoželjni su u voćnjacima

te se isti uklanjaju tokom zimske i zelene rezidbe
DODIRIVANJE PRIRASTA – zbog bioloških osobina kod

koštičavih vrsta voćaka, kojim pripadaju i trešnja i breskva,
nikada ne treba dozvoliti da se prirasti dodiruju, bilo da se
radi o prirastima na istom stablu ili pak dva susjedna.
Sl.38. Kod koštičavog voća nepoželjno

je dodirivanje prirasta
8.3. Zelena rezidba trešnje i breskve
Zelena rezidba je pomotehnički zahvat koji se obavlja tokom vegetacije. Ista ima za cilj
poboljšanje količine i kvaliteta roda, zbog čega se još naziva rezidba na rod. Zelenu rezidbu,
u pravilu treba vršiti ručno, bez makaza, iz razloga što uklanjanjem grana makazama u
osnovi ostaju spavajući pupoljci koji će se probuditi, dati novi prirast koji će se ponovo morati
uklanjati. Međutim, kada se grana elminiše rukom iz osnove ne postoji mogućnost za njeno
ponovno pojavljivanje. Osnovni zahvati zelene rezidbe su:
PINCIRANJE – ovaj zahvat ima za cilj zaustavljanje rasta vrhom i

stimulisanje bočnih razgranjenja. Izvodi se na taj način što se vrh
grane otkine rukom, zalamanje između prstiju, na zadnji razvijen
list.
Sl.39. Vrh prirasta tokom vegetacije dok je još zelen
(lijevo), zahvat pirnciranja i reakcija na isti: buđenje
pupoljaka i razvijanje bočnih prirasta (desno)
UKLANJANJE VERTIKLNIH PRIRASTA/JAHAČA

– vodopije (jahači) se uklanjaju rukom na taj način što se isti dok su mladi (oko 10-15 cm)
povijaju u jednu stranu do osnove, potom u drugu stranu i naj taj način ostranjuju, pucajući i
ispadajući bez poteškoća.
POŠTIVANJE OSNOVNIH ZAHVATA ZELENE

REZIDBE
Takođe, pravilo da samo jedna grana raste iz jednog
mjesta, zahtjeva u nekim slučajevima i na nekim
mjestima u krošnji, intervenciju u tom pravcu i u zelenoj
rezidbi.
Sl. 40. Uklanjanje prirasta koji rastu iz istog mjesta

9. ĐUBRENJE ZASADA TREŠNJE I BRESKVE
Đubrenje i u voćnjacima provodi se isključivo na osnovu potreba voćki za hranjivima. Sadržaj

pojedinih elemenata, naročito P, K, Ca, Mg i N mora biti utvrđen na osnovu hemijske analize
zemljišta, koja se provodi bar poslije svake tri godine. Na osnovu analize zemljišta i
iznesenih količina hranjiva plodom, planira se, dakle u pravilu ishrana za sljedeću vegetaciju.
Ishrana voćaka može se podijeliti, obzirom na uzrast: na ishranu mladih zasada i gnojidbu
voćaka u rodu. Najvažniji biogeni hranjivi elementi za ishranu voćaka su azot, fosfor i kalij.
Ovim hranjivima zemljište mora biti dobro opskrbljeno, kako bi stabla visoko plodonosila, a
time bila ostvarena kvalitetna proizvodnja.
Azot je važan element u ishrani voćaka i dodaje se u proljeće u dva navrata, kad slijedi
intenzivan rast prirasta i plodova. Kasno unošenje azota u zemljište nepovoljno se odražava
na razvoj voćke, zbog produžene vegetacije i nepotpunog dozrijevanja ljetorasta, koje bi
tokom jače zime stradale od mraza.
Nedostatak raspoloživog azota ima ozbiljne posljedice za voćku, i to:
 Voćke formiraju manju asimilacijsku površinu, lišće je kraće, uže i blijedozeleno zbog
manjeg sadržaja hlorofila, što uzrokuje niži intenzitet fotosinteze, listovi brže stare i u
konačnom, prinos je smanjen. Ovo su prvi simptomi nedostatka N, a javljaju se prvo
na vrhovima najstarijih listova,
 Vremenom listovi požute (nestaje potpuno hlorofil), a ostaju samo karotenoidi,
 Dugogodišnje drvenaste biljke smanjuju broj i razvijenost pupoljaka. U krajnjem
slučaju nedostatak azota utiče i na brže starenje biljke, odnosno biljnih ćelija i tkiva.
Na taj način biljka prije vremena sazrijevaju i obično donose smanjenu količinu
plodova, koji su većinom sitniji, šturi i lošijeg kvaliteta.
Suvišak azota rezultira intenzivnim porastom vegetacionih organa, uz modrozelenu boju

lišća. Pojava "luksuzne" ishrane azotom ima više negativnih posljedica. Pojačana azotna
ishrana produžava vegetaciju i zadržava sazrijevanje plodova, tako da voćku dovodi u
nepovoljne uslove spoljne sredine. Općenito, stabla voćaka postaju neotporna na bolesti i
sušu. Primjenom većih doza azota od potrebnih, pored pada prinosa, na lakšim i propusnim
zemljištima dolazi i do ispiranja nitrata i onečišćavanja podzemnih voda.
Fosfor je element koji posebno utiče na diferencijaciju cvjetnih pupoljaka, zametanje,
dozrijevanje i kvalitet plodova. Slabo je pokretan u zemljištu, te se mora unositi dublje, u zoni
razvoja korjenovog sistema, i to u jesen.
Simptomi nedostaka P zapažaju se najprije kao tamnozelena boja lišća, uz često crvenkastu
nijansu, a krošnja je manja, lišće kasni u razvoju, uz neposrednu pojavu hloroze i, najzad,
starije lišće inače brže izumire. Tamnija boja lišća u prvoj fazi manjka fosfora je posljedica
prestanka rasta ovog organa, uz gotovo normalnu sintezu hlorofila.
Pojava crvenkaste ili purpurne nijanse uzrokovana je povećanom sintezom antocijana, što
signalizira duži nedostatak fosfora. Fosfor se brzo premješta u biljci iz manje aktivnih tkiva i
organa, u mlađe i vitalnije dijelove. Zbog toga se kod nedovoljne raspoloživosti fosfora
intenzivira aktivnost fosfataza.
Kalij je element koji posebno utiče na razvoj ploda i
sjemenki, na zrenje plodova, obojenost i čvrstoću
mesa ploda. Kalij je takođe slabo pokretan u
zemljištu, te se dodaje na isti način i u isto vrijeme
kao fosfor.

Sl. 41. Kalij je element koji posebno utiče na razvoj ploda i sjemenkiplodova voćaka
Kalij se s pravom smatra elementom mladosti, jer mu je koncentracija u mlađim jedinkama u

pravilu viša, ali ga često starije lišće sadrži ukupno više od mlađeg. Nedostatak kalijuma,
zbog njegove složene funkcije u metabolizmu, odražava se na cjelokupan rast i razvitak
biljaka. Rast voćaka je usporen pri manjku kalijuma i iz razloga njegovog brzog premještanja
iz starijih u mlađe i aktivnije dijelove stabala.
Nedostatak kalijuma prvo se zapaža na mlađem lišću koje je manje nego obično, hloroza se
rijetko pojavljuje, uz normalnu ili čak tamniju boju (zbog usporenog rasta).
Kod starijeg lišća se javlja tipična rubna nekroza, a list se često savija prema dole.
Novoformirano lišće manje je i često valovite površine. Biljke imaju snižen turgor i djeluju
uvenulo ("spavajuće").
Do nedostatka kalija najčešće dolazi na lakšim, pjeskovitim zemljištima, zatim teškim
glinovitim tipovima istih, s izraženom K-fiksacijskom moći ili zemljištima koja imaju suvišak
kalcija ili magnezija. Biljke kalij iznose u velikoj količini, te je kalijeva gnojidba redovna
agrotehnička mjera.
Na poljoprivrednim zemljištima se suvišak kalija rijetko javlja, a moguć je na zaslanjenim
tlima ili kod obilnog đubrenja (u vrtovima, plastenicima, staklenicima). U tim slučajevima se
javljaju problemi s usvajanjem Ca i Mg, ali i mikroelemenata
(B, Zn i Mn).
Sl.42. Nedostatak kalcijuma kod breskve
Nužno bi bilo nadzirati plodnost zemljišta na osnovu čega bi

se odredile količine hranjiva koje treba dodati u zemljište.
Prevelike količine nekih hranjiva kvare međusobnu ravnotežu
makrohranjiva i mikrohranjiva, čak uzrokuju i njihov
međusoban antagonizam.
Mladi zasadi se redovno đubre, sa ciljem normalnog rasta i razvoja stabala, a voćnjacima u
rodu, đubrenjem se teži osiguranju visokog, stabilnog i kvalitetnog roda, uz optimalan
vegetativan porast. Takođe, đubrenje može biti i osnovno, ali i prihranjivanje (termin
aplikacije).
Osnovno đubrenje obavlja se fosfornim i kalijumovim đubrivima, a termin njihove aplikacije je
od jeseni, pa do početka vegetacije. Prihranjivanje se obavlja folijarnim đubrivima različitih
formulacija i ista podrazumjevaju intervencije u samoj vegetaciji.
Na osnovu dugogodišnjeg iskustva, preporučuju se orjentacijske količine gnojiva koje se
dodaju u zemljište: nakon sadnje u proljeće 0,20 kg KAN-a po sadnici, i to u dva navrata, u
proljeće druge godine po sadnji 0,30 kg KAN-a po sadnici, takođe u dva navrata, zatim u
jesen druge godine po sadnji 0,60 kg po voćki NPK gnojiva voćarske formulacije (5-20-30, 7-
14-21), u proljeće treće godine 0,50 kg KAN-a po voćki, takođe u dva navrata, te u jesen
treće godine nakon sadnje 1 kg po voćki NPK gnojiva date voćarske formulacije.
Nakon toga, svake godine se ujesen gnoji sa 700 kg NPK gnojiva voćarske formulacije po
hektaru i u proljeće 400 kg KAN-a po hektaru, u dva navrata. Prva količina od 200 kg dodaje
se prije početka vegetacije, a druga od 200 kg nakon cvjetanja.
Primjer đubrenja zasada beskve tokom godine:
PRIHRANA HRANJIVIM RASTVOROM:
 Fenofaza pupanja do cvjetanja: FERTICARE I ili S -10 grama sedmično po biljci +

KALCIJUM NITRAT- 3 grama nedeljno po biljci

 U vrijeme formiranja plodova: FERTICARE II - 14 grama nedeljno po biljci +

KALCIJUM NITRAT- 9 grama nedeljno po biljci
 Od početka zrenja do branja plodova: FERTICARE III - 20 grama nedeljno po biljci
PRIHRANA GRANULATIMA:
 Intenzivni razvoj ploda, odnosno plod veličine oraha: CROPCARE 4 - 150 kg/ha
 U fazi zelenog ploda: CROPCARE 3 - 200 kg/ha
FOLIJARNA PRIHRANA (prihrana preko lista):
 Fenofaza cvetanja: FERTICARE I, S - 0,3% rastvor (300-500 g/100 l vode)

 Tokom intenzivnog rasta: FERTICARE II - 0,5% rastvor
 Fenofaza formiranja plodova: FERTICARE III + KALIJUM NITRAT - 0,7% rastvor
 Sredinom avgusta: FERTICARE II - 1% rastvor
10. NAVODNJAVANJE ZASADA TREŠNJE I BRESKVE
Navodnjavanje je jedna od agrotehničkih mjera koja u kombinaciji sa ostalim utiče na

povećanje prinosa voćaka, posebno važna u godinama kada su padavine ispod nivoa
neophodnog za egzistenciju i odvijanje normalnih funkcija života voćaka. U prvoj godini po
sadnji dovoljno je 10-20 l vode, u drugoj godini 15-25 l, a u trećoj i četvrtoj 30-40 l, za svaku
voćku prilikom svakog zalijevanja.
Sistem za navodnjavanje koji je najviše zastupljen u intenzivnim zasadima trešnje i breskve
je ¨kap po kap¨. Sastoji se od cijevi koje su perforirane na određenom rastojanju, i kroz svaki
otvor protiče 2,5 l vode po satu. Za površinu od jednog dunuma sistem potroši otprilike 1 500
l vode po satu. Ritam i količina vode zavisi od dužine reda (cijevi). Ukoliko je red duži od 100
m, svakim narednim pritisak će opadati.
Navodnjavanje se obavlja rano ujutro ili naveče, zbog toga što se u toku dana veća količina
vode gubi kroz isparavanje i prilikom izrazito visokih temperatura može doći i do
temperaturnih šokova na samoj biljci. Takođe, voda za navodnjavanje mora biti
odgovarajuće temperature, nije poželjna voda za navodnjavanje direktno sa izvora.
Na osnovu mnogobrojnih ispitivanja ustanovljeno je da je trešnji i breskvi u rodu voda
najpotrebnija u sljedećim fenofazama njihovog razvoja:
 za vrijeme cvjetanja,
 na početku fiziološkog pročišćavanja plodova,
 u fazi razvoja plodova i obrazovanja
cvjetnih pupoljaka za narednu godinu i
 pred početak sazrijevanja plodova.
Sl.43. Sistem za navodnjavanje, tip kap po kap

u zasadu trešnje
Tabela 1. Godišnji raspored navodnjavanja zasada trešnje i breskve
TRAJANJE
MJESEC BROJ NAVODNJAVANJA
NAVODNJAVANJA
April 2 puta sedmično 1-2 sata
Maj 2 puta sedmično 1-2 sata

Juni 2-3 puta sedmično 1-2 sata

Juli 3 puta sedmično 1-2 sata
Avgust 3 puta sedmično 1-2 sata
Septembar 2 puta sedmično 1-2 sata
11. OGRADA, MREŽICE ZA ZECA I PROTIVGRADNA MREŽA
Ukoliko se zasad tretiranih kultura nalazi u blizini šume povećava se opasnost od zeca i
drugih glodara. U tu svrhu mora se postaviti adekvatna ograda (mrežasta) i mrežice za zeca.
Dobro bi bilo sa vanjske strane ograde iskopati i jedan kanal, kako za vrijeme visokog
snijega zec ne bi bio u situaciji da istu preskoči. Takođe, zasad u blizini krompirišta, biće
sigurno izložen oštećenjima od strane miševa. Prilikom košenja trave u voćnjaku nije
preporučljivo istu ubacivati u redni prostor,
obzirom da se na taj način stimulišu legla
glodara.
Sl.44. Postavljene mrežice za zaštitu od

zeca u zasadu trešnje
U područjima gdje prijeti opasnost od grada

podiže se i protivgradna zaštita od
plastičnih mreža, a ista dobru primjenu
nalazi i u zasadima trešnje za efikasnu zaštitu od ptica.
Njega stabala trešnje sastoji se u tome da se cvjetovi u proljeće zaštite od mraza tako šte se
preko stabla pruži gusta mreža, ali treba paziti da se pri ovoj radnji ne oštete cvjetovi. Za
trešnju je takođe, nužno postaviti mrežu kako bi se plodovi zaštitili od ptica u trenutku zriobe,
ali su i zadebljali pupovi pravi mamac za ptice, zbog čega se takva zaštita postavlja i u
proljeće. U sušnom periodu pogoduje zalijevanje u količini od 20 litara vode po 1 m 2. Treba
voditi računa da velike količine vode nakon dužeg sušnog perioda mogu izazvati pucanje
plodova. Iste mjere njege važe i za stabla breskve.
12. SISTEMI ODRŽAVANJA ZEMLJIŠTA U ZASADIMA TREŠNJE I BRESKVE
Pored mnogobrojnih pomotehničkih radnji, na samom stablu, kojima se održava uzgojni

oblik, reguliše rast i rodnost, ništa manje važno je i pravilno održavanje zemljišta u zasadu
trešnje i breskve. Pravilno održavanje zemljišta u voćnjaku treba da obezbjedi kruženje
materije – da količina hranjiva koja se iznese rodom bude vraćena u zemljište, čime se
smanjuju ulaganja za ishranu voćaka, a samim tim olakšano je i izvođenje svih agro- i
pomotehničkih mjera u voćnjaku.
Postoje sljedeći sistemi održavanja zemljišta u zasadima trešnje i breskve:
A. ¨amatersko¨ održavanje,
B. sistem ledine,
C. jalovi ugar i
D. sistem trava malč.
„Amatersko“ održavanje, predstavlja vrlo primitivan način održavanja zemljišta u zasadu.

Ne tako davno, ovakav sistem održavanja zemljišta unutar voćnjaka bio je široko zastupljen.
Ovakav sistem održavanja zemljišta podrazumjevao je da se samo obrađuje, đubri i
navodnjava onaj dio zemljišta oko debla voćke, i to vrlo usko. Kao argument nepodobnosti
ovog načina održavanja zemljišta u zasadu trešnje i breskve navodi se činjenica da je
podzemni sistem voćke (korjenov sistem) istog obima (veličine) kao i krošnja, što znači da

voćka izgleda poput pješčanog sata (koliko ima krošnje, toliko ima i korijena). Jednostavno je
zaključiti da u ovakvom sistemu biljka trpi od nedostatka hranjiva, jer apsorpciono korijenje
koje se nalazi daleko izvan zone obrade nije u stanju da dođe do hranjiva. Isti je slučaj i sa
vodom koja se unosi samo uz deblo, a posebno važna stavka je nedostatak povoljnog
vodno-vazdušnog režima za usisavajuće korijenje usljed nedostatka obrade. Zato u
voćnjacima sa ovakvim sistemom održavanja zemljišta prinosi su često vrlo niski, a ponekad
i izostaju (alternativno plodonošenje). Ovaj sistem održavanja odavno je prevaziđen, i samo
još primjenu nalazi unutar okućnice i vrtova.
Sistem „ledine“ podrazumjeva održavanje zemljišta unutar zasada voćaka bez ikakvog
obrađivanja, odnosno kao ledina. Često je u ovakvim zasadima prisutna visoka trava koja je
pogodan medij za različite vrste bolesti i štetočina.
Za razliku od prethodna dva sistema održavanja zemljišta u voćnjaku gdje je obrada
određenog prostora bila nikakva ili pak svedena na minimum, u sistemu jalovog ugara se
obrađuje cijela površina koja je pod voćnjakom. I ovo je takođe, prevaziđen sistem održavnja
zemljišta u zasadima većine voćnh kultura. Međutim, kada su u pitanju zasadi breskve na
području Hercegovine, gdje se zbog klimatskih i zemljišnih uslova vrlo teško zemljište u
zasadu može održavati u sistemu trava malč, jedini i najprihvatljiviji način održavanja
zemljišta jeste jalovi ugar.
Sl.45. Održavanje zemljišta u sistemu

jalovog ugara u zasadu breskve na
području Hercegovine
Prethodna tri sistema održavanja

zemljišta nikako se ne preporučuju za
savremenu voćarsku proizvodnju, kod
podizanja intenzivnih i superintenzivnih
zasada. U tu svrhu, dakle preporučuje se
način održavanja zemljišta u sistemu
trava malč. On podrazumjeva da se redni
prostor intenzivno obrađuje (mašinski ili
ručno), i time stalno održava čistim od korova, zatim prekriva, često travom pokošenom u
međuredu, te i na taj način smanjuje isparavanje vlage iz zemljišta, ali i otežava rast novog
korova. Za razliku od rednog, međuredni prostor se održava pod travom „trava malč“, gdje se
koriste trave necvjetnice (ljuljevi), koje se kose čim dostignu visinu od 5 cm.
Obično se košnja obavlja šest puta u toku vegetacije, u zavisnosti od vremenskih prilika
(količina padavina). Pokošena trava se zatim prebacuje u redni prostor, i bezpotrebno se ne
iznosi iz voćnjaka. Košenje trave se obvlja mašinom koja se naziva malčer, koja ujedno kosi i
sitni pokošenu travnu smjesu. Usitnjena travna smjesa je važna zbog brze razgradnje i
ponovnog vraćanja hraniva u zemljište (zelenišno đubrenje).
Sistemom trava malč se postižu sljedeće prednosti: lakše se podnosi teret traktorskih
točkova i drugih vidova pritisaka, ne remeti se struktura zemljišta, konzervira se potrebna
vlaga, manje je osjemenjavanje korovskih biljaka, manja je upotreba đubriva, lakša je
manipulacija traktora kroz zasad, plodovi pri
berbi su čistiji i dr. Upravo iz svega prethodno
navedenog može se zaključiti zašto je ovaj
sistem odravanja zemljišta našao svoje
mjesto u savremenoj voćarskoj proizvodnji.
Sl. 46. Održavanje zemljišta u sistemu trava

malč unutar zasada trešnje

13. SORTIMENT TREŠNJE
BURLAT – ova sorta trešnje sazrijeva oko 20 maja. Plod je veličine približno 7 g. Posjeduje
glatku pokožicu, karmincrvene boje. Meso ploda je čvrsto, hrskavo i slatkonakiselo. Stabla
ovog genotipa trešnje kasnije dolaze u početnu rodnost. Burlat je sorta trešnje osjetljiva na
pucanje plodova.
GIORGIA – predstavlja ranu sortu trešnje, koja sazrijeva oko 28

maja. Daje srednje bujna stabla. Kao dobri oprašivači za nju su
sorte: Burlat, Erly Star, New Star.
Sl.47. Sorta trešnje Gorgia
SAM – sorta je trešnje ranog do srednje ranog perioda sazrijevanja

(5-10 jun). Nije samooplodna. Plodovi ove sorte uglavnom su
izrazito krupni, crne boje, relativno siromašnog okusa, vrlo otporni
na pucanje, i dobro su vezani za peteljku. Stablo joj je otporno na
bakterijalni rak, a iskazuje dobru produktivnost.
MERCHANT – sorta je trešnje porijeklom iz Velike Britanije. Posjeduje plodove srednje

krupnoće, dobrog kvaliteta, a peteljka iste ostvaraje dobru vezu sa grančicom. Plodovi joj
nisu otporni na pucanje. Daje veoma bujna stabla, dobrog zdrastvenog stanja. Rana je sorta,
a dozrijeva oko 25 maja. Nije samooplodna, ali je dobar oprašivač za druge sorte.
SWEETHEART – je genotip trešnje vrlo dobrog kvaliteta ploda. Isti su tamnocrvene boje,
izrazito krupni i čvrstog mesa. Po vremenu sazrijevanja vrlo je kasna sorta, sazrijeva oko 22
juna. Vrlo je zahvalna sorta trešnje, a ista kalemljena na svim tipovima podloga ostvaruje
veoma dobre prinose. Otpornosti na izmrzavanje i rak su varijabilne, a djelimično je otporna
na pucanje pokožice ploda. Samooplodna je sorta trešnje.
KORDIA (ATTIKA) – sorta je trešnje čiji su plodovi krupni, čvrstog mesa, mahagoni crvene
boje, na vrlo dugim peteljkama, i imaju izvrsan okus. Sazrijeva srednje kasno do kasno (VI
sedmica zriobe trešnje). Otpornost ove sorte na izmrzavanje je dobra, srednje je otporna
prema dejstvu kiše (pucanje plodova). Cvjetovi Cordie su najosjetljiviji od svih sorti trešnje.
Autosterilna je, odnosno nije samooplodna.
REGINA – sorta trešnje je sa vrlo dobrim kvalitetom plodova koji imaju mahagoni crvenu
boju, dobru čvrstoću mesa, a kasnog su perioda dozrijevanja / VI – VII sedmica dozrijevanja
/. Ova sorta otporna je na hladnoću, i posjeduje dobru toleranciju na dejstvo kiše, odnosno
pucanje plodova, ali je osjetljiva na pjegavost lista i nije samooplodna.
SUMMIT – impresivno je velikih plodova, crvene do tamno crvene boje, srcastog oblika,
manje čvrstoće ploda, nego ostale sorte za stonu upotrebu. Sazrijeva srednje kasno do
kasno / VII sedmica dozrijevanja trešnje/. Srednje otporna je na pucanje. Samobesplodna je.
SUNBURST – dozrijeva oko 6 juna. Ima krupne, tamno

obojene plodove, a nije preporučljiva za hladnije krajeve, jer je
moguće njeno izmrzavanje. Plodovi su tamnocrvene boje,
slatkog ukusa. Samooplodna je sorta trešnje.

LAPINS – dozrijeva oko 14 juna, plodovi su krupni i visokog kvaliteta. Samooplodnaje sorta i
osjetljiva na niske temperature.
Sl.48. Sorta trešnje Lapins
SKEENA – sorta je krupnih, okruglih, čvrstih plodova, tamnocrvene boje. Sazrijeva oko 19
juna. Ima dobru toleranciju na pucanje uzrokovano kišom. Stablo je visoke rodnosti, a
autosterilan je genotip trešnje.
14. SORTIMENT BRESKVE
Sortiment breskve u svijetu i kod nas podložan je veoma brzim promjenama. Mnogi
selekcionari u svijetu rade na postanku i uzgoju novih sorata, koje su bolje, rodnije, ljepše
obojene i skladnijeg okusa od aktuelnih. Predložene sorte u narednom su novijeg datuma i
ispunjavaju većinu značajnijih karakteristika, kao što su: velika rodnost, izrazita obojenost
plodova, kao i čvrstoća mesa, izražajna otpornost na manipulaciju prilikom berbe, sortiranja i
prevoza do tržišta.
REDHAVEN – sorta breskve snažnog je porasta, pogodna za toplija područja i plodna

zemljišta. Samooplodna je. Veoma je dobre rodnosti i privlačnih plodova.
Plodovi su joj srednje veliki, tamnožute boje mesa, sočni, imaju
prepoznatljivu crvenu zonu oko koštice. Boja pokožice je žuta, a
dopunska boja tamnocrvena. Okus je dobar, ali ne i odličan.
Koristi se za sve namjene. Dobro se drži na grani čak i u punoj
zrelosti.
Sl.49. Sorta breskve Redhaven
SPRINGCREST – predstavlja sortu breskve čija su stabla

srednje do jake bujnosti, i visoke produktivnosti. Meso ploda ove sorte breskve je čvrsto, žute
boje. Plod je srednje velik i okrugao. Boja pokožice ploda je crvena sa osnovnom žutom
bojom. Stabla rano prorode i imaju visoke prinose. Plodovi dobro podnose transport.
Jednakovremeno sazrijeva .
FLAVORCREST – sorta je breskve koja posjeduje dobru otpornost na zimu. Plodovi iste su
veliki, okrugli, pripada polukalankama, žutog, čvrstog mesa, glatke teksture i dobrog okusa.
Osnovna boja je žuta, sa 60-80% prekrivenošću otvoreno crvenom bojom pokožice.
RICH MAY – ovo je bujna i produktivna sorta breskve. Plod ove sorte je okrugao, srednje
veličine, žuto obojenog mesa i izrazite konzistencije, te karakterističnog okusa. Boja
pokožice je žuta, a 90-100 % prekrivena crvenom. Rana je sorta interesantna zbog
atraktivne boje ploda i odličnog okusa.
LOLITA
LOLITA – srednje je bujna sorta breskve, dobre i redovne
rodnosti. Plod joj je okrugao i simetričan. Pokožica ploda je žute
boje, sa do 80% prekrivena crvenilom. Boja mezokarpa ploda je
žuta.
Sl. 50. Sorta breskve Lolita
ROME STAR – atraktivna je sorta breskve i veoma produktivna.

Plod ove sorte je velik, sferičan, sočnog i žuto obojenog mesa.
Boja pokožice ploda je tekođe, žuta, a 75-90% prekrivena
crvenom. Po pomološkim karakteristikama slična je sorti Elegant

Lady.
CRIZIA – ova sorta breskve formira srednje bujno stablo. Ima srednje velik plod (150 g),
okruglo – ovalnog oblika koji je donekle i simetričan. Osnovna boja je bijela prekrivena sa
75% intezivno crvenom. Boja mezokarpa je takođe, bijela. Redovito plodonosi.
BIG TOP – sorta je breskve srednje bunjnog rasta, a srednje i

prinosna. Plod joj je velik, okrugao do ovalan. Pokožica ploda je
žute boje, 80-100 % prekrivena intezivno crvenom. Meso ploda
žute je boje i dobrog okusa.
Sl.51. Sorta breskve Big Top
15. BERBA I SKLADIŠTENJE PLODOVA

TREŠNJE I BRESKVE
Breskve postaju potpuno zrele kad omekša mezokarp ploda oko peteljke, a pokožica dobije
crvenu presvlaku. Prilikom manipulacije plodovima mora se nježno rukovati. Sama berba se
obavlja tako da se plod nježno obuhvati dlanom i zaokrene, ako je zreo, lagano će se odvojiti
od grančice.
Plodovi se na hladnom mjestu mogu čuvati oko sedmicu dana, ne zamotani i složeni u plitke
letvarice. Takođe, plodovi breskve se mogu sušiti ili zamrzavati, ali prije zamrzavanja
potrebno je izvaditi košticu.
Plodove trešanja treba ostaviti na stablu sve dok potpuno nedozriju, tako da budu sočni i
slatki, ali se moraju brati bez odgađanja čim se uoči da su isti počeli pucati. Trešnje se jedu
odmah nakon branja, no mogu se čuvati i u zamrzivaču – bolje crvene i crne, jer žute
zamrzavanjem gube karakterističnu boju.
Sl.52. Specijalno upoakovani plodovi

breskve

Tabela 2. Orjentacioni program zaštite breskve


Tabela 3. Orjentacioni program zaštite trešnje
REDNI VRIJEME
BOLESTI ILI NAZIV KONC. (%)
BROJ TRETIRANJA
ŠTETNICI PREPARATA PRIMJENE
PRSKANJA FENOFAZA
Monilija,
Pred početak šupljikavost,
bubrenja lisne i štitaste
1. pupoljaka, uši, savijač Crveno ulje 3
bubrenje pupoljaka, mali
pupoljaka i veliki
mrazovac
Cvjetna
Otvaranje Merpan WP 4
2. monilija;
cvijeta Chromovit 2
šupljikavost
Opadanje
Ronilan FL SC 0,1
3. latica, kraj Cvjetna monilija
Chromovit 0,1
cvjetanja
Šupljikavost Dithane 0,2
Intenzivan
4. Crna trešnjina Confidore SL 200 0,05
porast ploda
uš Chromovit 0,1
Folpan 50 WP 0,2
Šupljikavost
5. Hostaquick EC 50 0,1
Trešnjina muha
Chromovit 0,1
Nordox super 75 0,2
6. Bakterioze
Chromovit 0,1
1. 2. 3.
4. 5. 6.
Sl.53. Ilustrativni prikaz fenofaza kod trešnje prema momentu tretiranje

SADRŽAJ
U V O D ................................................................................................................................ 3
2. SPECIFIČNOSTI PROIZVODNJE VOĆA / UZGOJA VOĆAKA ..................................... 5
3. PROIZVODNJA VOĆA – OBLICI ORGANIZOVANJA .................................................... 7
4. EKOLOŠKI USLOVI ......................................................................................................... 9

4.1. Ekološki uslovi za uzgoj trešnje ............................................................................ 9
4.2. Ekološki uslovi za uzgoj breskve .......................................................................... 9
5. BIOLOŠKE I MORFOLOŠKE KARAKTERISTIKE

RODNIH GRANČICA BRESKVE I TREŠNJE ............................................................... 10
6. PREDRADNJE ZA PODIZANJE ZASADA TREŠNJE I BRESKVE .............................. 12

6.1. IZBOR MJESTA ZA PODIZANJE VOĆNJAKA ...................................................... 12
6.2. PRIPREMA ZEMLJIŠTA ZA SADNJU .................................................................... 14
6.3. RAZMJERAVANJE ZA SADNJU PRILIKOM SADNJE TREŠNJE I BRESKVE .... 14
6.4. SADNI MATERIJAL TREŠNJE I BRESKVE ........................................................... 15
6.4.1. Izbor sadnog materijala ................................................................................. 15
6.4.2. Tipovi sadnog materijala ............................................................................... 15
6.5. SADNJA TREŠNJE I BRESKVE .............................................................................. 16
6.5.1. Dimenzije rupe za sadnju i tehnika kopanja rupe ....................................... 16
6.5.2. Tehnika sadnje ............................................................................................... 16
6.6. PODLOGE .................................................................................................................. 17
6.6.1. Podloge za breskvu ........................................................................................ 17
6.6.2. Podloge za trešnju .......................................................................................... 18
7. UZGOJNI OBLICI VOĆAKA .......................................................................................... 20

7.1. IZBOR UZGOJNOG OBLIKA VOĆAKA ................................................................ 20
7.2. OBLIKOVANJE UZGOJNOG OBLIKA – VITKO VRETENO KOD
TREŠNJE I BRESKVE ........................................................................................... 22
7.2.1. Formiranje uzgojnog oblika vitko vreteno kod trešnje ........................... 22
7.2.2. Formiranje uzgojnog oblika vitko vreteno kod breskve ......................... 26
8. MJERE UPRAVLJANJA ZASADIMA TREŠNJE I BRESKVE ..................................... 27

8.1. Rezidba trešnje i breskve ..................................................................................... 27
8.2.Zimska rezidba trešnje i breskve ......................................................................... 27
8.3. Zelena rezidba trešnje i breskve ......................................................................... 29
9. ĐUBRENJE ZASADA TREŠNJE I BRESKVE ............................................................ 30
10. NAVODNJAVANJE ZASADA TREŠNJE I BRESKVE ............................................... 32
11. OGRADA, MREŽICE ZA ZECA I PROTIVGRADNA MREŽA ..................................... 33
12. SISTEMI ODRŽAVANJA ZEMLJIŠTA U ZASADIMA TREŠNJE I BRESKVE ........... 33
13. SORTIMENT TREŠNJE ............................................................................................... 35
14. SORTIMENT BRESKVE .............................................................................................. 36
15. BERBA I SKLADIŠTENJE PLODOVA

TREŠNJE I BRESKVE ................................................................................................ 37

Tresnja I Breskva

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Tresnja I Breskva

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Savremena tehnologija uzgoja breskve i trešnje

SAVREMENA TEHNOLOGIJA UZGOJA

Prof. dr Mirsad Kurtović

Tiraž: 200 primjeraka

Štampa Bemust, Sarajevo

Prof. dr Mirsad Kurtović, Adnan Maličević 2

Dominantne vrste voćaka pojedinog regiona BiH

1 - Šljiva, Jabuka,Kruška Jagodasto

Sl. 1. Najvažniji voćarsko-vinogradarski rejoni u BiH

Prema pogodnostima bosanskohercegovačkih ekoloških i edafskih uslova, trešnja je bez

Prof. dr Mirsad Kurtović, Adnan Maličević 3

Sl. 2. Novopodignuti zasad trešnje na slabobojnoj vegetativnoj podlozi iz grupe Gisella

Prof. dr Mirsad Kurtović, Adnan Maličević 4

2. SPECIFIČNOSTI PROIZVODNJE VOĆA / UZGOJA VOĆAKA

Voćnjaci su dugoročne, kapitalne-intenzive investicije koje u ekstenzivnom konceptu uzgoja

 Voćke su većinom višegodišnje, drvenaste, biljke, različitog habitusa, kod kojih se

 Od sadnje do eksploatacije u životu voćke može se evidentirati i neproduktivan

Prof. dr Mirsad Kurtović, Adnan Maličević 5

normalnu karakteristiku pri čemu se novo potomstvo ne obezbjeđuje prije postizanja

Sl. 4. Intenzivan zasad trešnje u fazi neproduktivnog perioda

Prof. dr Mirsad Kurtović, Adnan Maličević 6

3. PROIZVODNJA VOĆA – OBLICI ORGANIZOVANJA

Posmatrana iz ugla konvencionalnog pristupa, obzirom na učešće čovjeka, proizvodnja voća,

Do sada je na prostoru BiH još uvijek značajno zastupljena ekstenzivna i poluintenzivna

Sl. 5. Ekstenzivan uzgoj breskve,

Uz to, značajna posljedica u ovakvim zasadima je i alternativno plodonošenje (izostanak

Prof. dr Mirsad Kurtović, Adnan Maličević 7

Sl. 6. Intenzivan i superintenzivan

Pored konvencionalne proizvodnje, u voćarski razvijenim zemljama dominantnu poziciju u

Prof. dr Mirsad Kurtović, Adnan Maličević 8

4.1. Ekološki uslovi za uzgoj trešnje

4.2. Ekološki uslovi za uzgoj breskve

Od klimatskih elemenata na uspješnost uzgoja breskve najviše utiču temperatura i padavine.

Sl. 7. Fenofaza cvjetanja breskve,

Prof. dr Mirsad Kurtović, Adnan Maličević 9

Savremena tehnologija uzgoja, i voćaka, podrazumjeva poznavanje i praćenje bioloških,

Sl. 8. Majska kitica – rodna

Kratka rodna grančica - je kratki

Sl. 9. Kratka rodna grančica kod trešnje

Trn - je kratki prirast sa odrvenjelim vrhom. On za razliku od drugih rodnih

Prof. dr Mirsad Kurtović, Adnan Maličević 10

Mješovita rodna grančica – za razliku od drugih rodnih grančica koštičavih voćaka, na

Sl. 10. Duga mješovita rodna grančica breskve i raspored

a) drvni ili lisni – vegetativni pupoljak,

Razranjenje rodnog drveta kod koštičavih voćaka ostvaruje se razvijanjem vegetativnih

Prof. dr Mirsad Kurtović, Adnan Maličević 11

6. PREDRADNJE ZA PODIZANJE ZASADA TREŠNJE I BRESKVE

 izbor mjesta za podizanje voćnjaka,

6.1. IZBOR MJESTA ZA PODIZANJE VOĆNJAKA

Pravilan izbor mjesta za podizanje voćnjaka uključuje:

Sl. 11. Zasad breskve gdje je u rednom

b) Ekspozicija terena (okrenutost stranama svijeta) – južna ekspozicija je naravno,

Prof. dr Mirsad Kurtović, Adnan Maličević 12

Sl. 12. Zasad breskve na vrlo

Prof. dr Mirsad Kurtović, Adnan Maličević 13

6.2. PRIPREMA ZEMLJIŠTA ZA SADNJU

Sl. 13. Primjer heljde kao povoljne

Priprema zemljišta za podizanje zasada

6.3. RAZMJERAVANJE ZA ZASNIVANJE ZASADA TREŠNJE I BRESKVE

Za pravilno zasnivanje voćnjaka od posebne važnosti je pravilan razmak sadnje, obzirom na

Prof. dr Mirsad Kurtović, Adnan Maličević 14

Sl. 14. Primjer razmjeravanja i

6.4. SADNI MATERIJAL TREŠNJE I BRESKVE