Primer 4.

15 Na delu od B do C materijalna
tačka mase m kreće se po glatkoj vezi (kretanje
uz strmu ravan), dok se od C do K kreće kroz
vazduh, kako je to na slici prikazano.
Zanemariti sile otpora pri kretanju. Ako je
brzina na početku kretanja iznosila V0 odrediti
domet L (rastojanje CK )? Veličine V0 , m, s i g smartati poznatim?
Brzinu tačke na mestu C najlakše ćemo odrediti primenom teoreme o promeni
kinetičke energije tačke pri njenom kretanju po glatkoj vezi (od tačke B do
tačke C) gde samo sila težine vrši rad (Sl.1):
EkC − EkB = AB−C , AB−C = A(mg )B−C , m V 2 − m V 2 = −mg ⋅ s sin 45o ⇒
r
C 0
2 2
VC = V0 − 2 gs ⇒ VC = V0 2 − 2 gs
2 2

Na slici 2 prikazana je, u proizvo-

ljnom položaju, jedina sila koja
dejstvuje na materijalnu tačku pri
njenom kretanju u drugoj fazi (od
tačke C do tačke K).
U toj fazi kretanja početni trenutak
odgovara položaju tačke na mestu
C, što znači da je tC = 0 i svaka-
ko t K > 0 . Za izabran koordinatni
sistem i nacrtan vektor početne
r
brzine VC , početni uslovi su:

x(0 ) = 0, y (0 ) = 0, x& (0) = VC cos 450 = VC 2

, y& (0 ) = VC sin 45o = VC
2
.
2 2
Projekcije drugog Njutnovog zakona na ose i integracije:
dy&
m&y& = − mg ⇒ = − g ⇒ dy& = − gdt ⇒ ∫ dy& = − g ∫ dt ⇒ y& = − gt + C1
dt
2 2 2
Konstanta C1 = VC , zbog y& (0 ) = VC ⇒ y& (t ) = − gt + VC ⇒
2 2 2
 2  2 t2 2
dy =  − gt + VC dt ⇒ ∫ dy = ∫  − gt + VC dt ⇒ y = − g + VC ⋅ t + C2
 2   2  2 2
t2 2
Konstanta C 2 = 0, zbog y (0 ) = 0 ⇒ y (t ) = − g + VC ⋅ t.
2 2
 dx&
m&x& = 0 ⇒ = 0 ⇒ x& = C3 . Konstanta C3 = VC 2 , zbog x& (0) = V 2 ⇒
dt 2 C
2
2
⋅ dt ⇒ ∫ dx = VC 2 ∫ dt ⇒
2 dx 2 2
x& (t ) = VC ⇒ = VC ⇒ dx = VC
2 dt 2 2
2 2
x = VC ⋅ t + C4 . Konstanta C 4 = 0, zbog x(0 ) = 0 ⇒ x(t ) = VC ⋅ t.
2 2
Određivanje dometa L:
2 2
2
L = x(t K ) = VC
2 VC VC V0
⋅ t K ⇒ L = VC ⋅ 2 = = − 2s.
2 2 g g g
2
t 2
y (t K ) = 0 ⇒ 0 = − g K + VC ⋅ tK ⇒
2 2
 t 2
0 =  − g K + VC  ⋅ t K ⇒
 2 2 

VC jer je
tK = 2 , t K > 0.
g
Primer 4.16 Na delu od B do C materijalna tačka mase m kreće se
po glatkoj vezi, dok se od C do K kreće kroz vazduh, kako je to na
slici prikazano. Zanemariti sile otpora pri kretanju. Ako je brzina na
početku kretanja iznosila V 0 = 2 gR
odrediti reakciju veze na mestu C
(neposredno pre napuštanja veze) i
domet L (rastojanje OK )? Veličine
m, R i g smartati poznatim.
Brzina tačke na mestu C:
EkC − EkB = AB−C , AB−C = A(mg )B−C ,
r

m 2 m 2  R
⇒ VC − V0 = mg ⋅  3R − 
2 2  2
⇒ VC − 4 gR = 5 gR ⇒ V C = 3 gR
2

Drugi Njutnov zakon na mestu C:

r r r a = V 2 R = 9g
maC = mg + N C , CN C
r
n0 m ⋅ 9 g = N C − mg cos 600
19
⇒ N C = mg
2
Na slici 2 prikazana je, u proizvo-
ljnom položaju, jedina sila koja
dejstvuje na materijalnu tačku pri
njenom kretanju u drugoj fazi (od
tačke C do tačke K). U toj fazi kre-
tanja početni trenutak odgovara položa-
ju tačke na mestu C, što znači da je tC = 0
i svakako t K > 0 . Za izabran koordina-
tni sistem
r i nacrtan vektor početne brzi-
ne VC , početni uslovi su: x(0 ) = 0, y (0 ) = R, x& (0) = VC cos 600 , y& (0 ) = VC sin 60 .
0

Projekcije drugog Njutnovog zakona na ose i integracije:

dy&
m&y& = − mg ⇒ = − g ⇒ dy& = − gdt ⇒ ∫ dy& = − g ∫ dt ⇒ y& = − gt + C1
dt
3 3 3
Konstanta C1 = VC , zbog y& (0 ) = VC ⇒ y& (t ) = − gt + VC ⇒
2 2 2
 3  3 t2 3
dy =  − gt + VC dt ⇒ ∫ dy = ∫  − gt + VC dt ⇒ y = − g + VC ⋅ t + C2
 2   2  2 2
t2 3
Konstanta C 2 = R , zbog y (0 ) = R ⇒ y (t ) = − g + VC ⋅t + R
2 2
 dx& V V
m&x& = 0 ⇒ = 0 ⇒ x& = C3 . Konstanta C3 = C , zbog x& (0) = C ⇒
dt 2 2
V dx VC V VC VC
x& (t ) = C ⇒ = ⇒ dx = C ⋅ dt ⇒ ∫ dx = ∫ dt ⇒ x = ⋅ t + C4 .
2 dt 2 2 2 2
VC
Konstanta C 4 = 0, zbog x(0 ) = 0 ⇒ x(t ) = ⋅ t.
2
Određivanje dometa L:
y (t K ) = 0 ⇒
2
t 3
0 = − g K + 3 gR ⋅ tK + R ⇒
2 2
gt K − 3 3 gR ⋅ t K − 2 R = 0 ⇒
2

tK =
1
(3 3 gR ± 27 gR + 8 gR ) ⇒
2g

tK =
1 R
(3 3 + 35 ) ⇒ L = x(t K ) = VC ⋅ t K ⇒ L=
3
(3 3 + 35 )R
2 g 2 4
Primer 4.17 Na delu od B do C materijalna
tačka mase m kreće se po glatkoj vezi (kretanje
niz strmu ravan), dok se od C do K kreće kroz
vazduh, kako je to na slici prikazano.
Zanemariti sile otpora pri kretanju. Ako je tačka
započela kretanje bez početne brzine odrediti
brzinu na mestu K (neposredno pre pada na
podlogu) i domet L (rastojanje OK )? Veličine h,
m, s i g smartati poznatim?

Brzina tačke na mestu C:

EkC − EkB = AB−C , AB−C = A(mg )B−C ,
r

m 2
⇒ VC − 0 = mg ⋅ s sin 30 0
2
⇒ VC = gs ⇒ VC = gs
2
 Na slici 2 prikazana je, u proizvoljnom položaju,
jedina sila koja dejstvuje na materijalnu tačku pri
njenom kretanju u drugoj fazi (od tačke C do tačke K).
U toj fazi kre tanja početni trenutak odgovara položa-
ju tačke na mestu C, što znači da je tC = 0 i svaka-
ko t K > 0 . Za izabran koordinatni
sistemr i nacrtan vektor početne brzi-
ne VC , početni uslovi su:
x(0 ) = 0, y (0 ) = 0,
x& (0) = VC cos 300 , y& (0) = VC sin 30 .
0

Projekcije drugog Njutnovog zakona na ose i integracije:

dy&
m&y& = mg ⇒ = g ⇒ dy& = gdt ⇒ ∫ dy& = g ∫ dt ⇒ y& = gt + C1
dt
VC VC
Konstanta 1 C = , zbog y
& (0 ) = ⇒ y& (t ) = gt +
VC
= gt +
gs
⇒
2 2 2 2
2
 VC   VC 
t VC
dy =  gt + dt ⇒ ∫ dy = ∫  gt + dt ⇒ y = g + ⋅ t + C2
 2   2  2 2
t 2 VC
Konstanta C 2 = 0 , zbog y (0 ) = 0 ⇒ y (t ) = g + ⋅ t
2 2
 dx&
m&x& = 0 ⇒ = 0 ⇒ x& = C3 . Konstanta C3 = VC 3 , zbog x& (0) = V 3 ⇒
dt 2 C
2
3
⋅ dt ⇒ ∫ = ∫
3 dx 3 3
x& (t ) = VC ⇒ = VC ⇒ dx = VC dx V C
2
dt ⇒
2 dt 2 2
3 3
x = VC ⋅ t + C4 . Konstanta C 4 = 0, zbog x(0 ) = 0 ⇒ x(t ) = VC ⋅ t.
2 2
Određivanje dometa L:
y (t K ) = s ⇒ g ⋅ t K + VC ⋅ t K − 2s = 0 ⇒ g ⋅ t K + gs ⋅ t K − 2 s = 0 ⇒
2 2

tK =
1
(− gs + gs + 8gs ) = s
2g g
3 3 s 3
L = x(t K ) = VC ⋅ tK ⇒ L = ⋅ gs ⋅ = ⋅s
2 2 g 2
Brzina na mestu K (neposredno pre pada):
3 s gs
x& (t K ) = gs , y& (t K ) = g +
2 g 2
r r 3 r 3 r
⇒ VK = V (t K ) = gs i + gs j
2 2
⇒ VK = x& (t K ) + y& (t K ) = 3gs
2 2
 Primer 4.18 Na delu od B do C materijalna tačka mase m kreće se po gla-
tkoj vezi, dok se od C do K kreće kroz vazduh, kako je to na slici prikazano.
Zanemariti sile otpora pri kretanju. Ako je
tačka započela kretanje bez početne
brzine odrediti domet L (rastojanje OK )?
Veličine m, H, h i g smartati poznatim.
Brzina tačke na mestu C:
EkC − EkB = AB−C , AB−C = A(mg )B−C ,
r

Na slici 2 prikazana je, u proizvoljnom m 2

položaju, jedina sila koja dejstvuje na VC − 0 = mg ⋅ H ⇒ VC = 2 gH
2
materijalnu tačku pri njenom kretanju u
drugoj fazi (od tačke C do tačke K). U
toj fazi kre tanja početni trenutak odgovara položaju
tačke na mestu C, što znači da je tC = 0 i svaka-
ko t K > 0 . Za izabran koordinatni
sistemr i nacrtan vektor početne brzi-
ne VC , početni uslovi su:
x(0 ) = 0, y (0 ) = h,
x& (0) = VC , y& (0 ) = 0.
Projekcije drugog Njutnovog zakona na ose i integracije:
dy&
m&y& = − mg ⇒ = − g ⇒ dy& = − gdt ⇒ ∫ dy& = − g ∫ dt ⇒ y& = − gt + C1
dt
Konstanta C1 = 0 , zbog y& (0 ) = 0 ⇒ y& (t ) = − gt ⇒ dy = − gtdt ⇒ ∫ dy = − g ∫ tdt
t2 t2
⇒ y = − g + C2 . Konstanta C2 = h, zbog y (0 ) = h ⇒ y (t ) = h − g
2 2
dx&
m&x& = 0 ⇒ = 0 ⇒ x& = C3 . Konstanta C3 = VC , zbog x& (0) = VC ⇒ x& (t ) = VC
dt
x = VC ⋅ t + C4 .
= VC ⇒ dx = VC dt ⇒ ∫ dx = VC ∫ dt ⇒
dx
dt
Konstanta C 4 = 0, zbog x(0 ) = 0 ⇒ x(t ) = VC ⋅ t.
Određivanje dometa L: y (t K ) = 0 ⇒
2
tK 2h
0=h−g ⇒ tK = .
2 g
L = x(t K ) = VC ⋅ t K ⇒
2h
L = 2 gH = 2 Hh
g
Na delu od B do C materijalna tačka mase
m kreće se kroz glatku cev, dok se od C do
K kreće kroz vazduh, kako je to na slici
prikazano. Zanemariti sile otpora pri
kretanju. Ako je brzina na početku kretanja
iznosila V0 = 5 gR odrediti reakcije na
mestima D i C (neposredno pre napuštanja
veze) i domet L (rastojanje OK )? Veličine
m, R i g smartati poznatim.
Brzine tačke na mestima C i D:
EkC − EkB = AB−C , AB−C = A(mg )B −C
r

m 2 m 2
⇒ VC − V0 = −mg ⋅ 2 R ⇒
2 2
VC − 5 gR = −4 gR ⇒ V C = gR
2

EkD − EkB = AB− D , AB − D = A(mg )B − D

r

m 2 m 2
⇒ VD − V0 = − mg ⋅ R ⇒
2 2
VD − 5 gR = −2 gR ⇒ V D = 3 gR
2
Drugi Njutnov zakon na mestu C:
r r r a =V 2 R = g
maC = mg + N C , CN C

⇒ m ⋅ g = N C + mg ⇒ NC = 0
Drugi Njutnov zakon na mestu D:
r r r a = V 2 R = 3g
ma D = mg + N D , DN D

⇒ m ⋅ 3g = N D + 0 ⇒ N D = 3mg
Druga faza kretanja (od C do K):
x(0) = 0, y (0 ) = 0, x& (0) = VC , y& (0 ) = 0.
dy&
m&y& = mg ⇒ = g ⇒ dy& = gdt ⇒ ∫ dy& = g ∫ dt ⇒ y& = gt + C1
dt
Konstanta C1 = 0 , zbog y& (0 ) = 0 ⇒ y& (t ) = gt ⇒ dy = gtdt ⇒ ∫ dy = g ∫ tdt ⇒
t2 t2
y = g + C2 . Konstanta C 2 = 0 , zbog y (0 ) = 0 ⇒ y (t ) = g .
2 2
dx&
m&x& = 0 ⇒ = 0 ⇒ x& = C3 . Konstanta C3 = VC , zbog x& (0) = VC ⇒ x& (t ) = VC
dt
x = VC ⋅ t + C4 .
= VC ⇒ dx = VC dt ⇒ ∫ dx = VC ∫ dt ⇒
dx
dt
Konstanta C 4 = 0, zbog x(0 ) = 0 ⇒ x(t ) = VC ⋅ t.

Određivanje dometa L:
2
tK 2R
y (t K ) = R ⇒ R=g ⇒ tK =
2 g

2R
L = x(t K ) = VC ⋅ t K ⇒ L = gR = 2R
g

Primer 4.20 Na delu od B do C materijalna

tačka mase m kreće se po glatkoj kružnoj vezi,
dok se od C do K kreće kroz vazduh, kako je to
na slici prikazano. Zanemariti sile otpora pri
kretanju. Ako je OK = R 3 2 odrediti kolika je
morala biti brzina V0 na početku kretanja (na
mestu B) i koliko iznosi reakcija veze na mestu
C (neposredno pre napuštanja veze). Veličine
m, R i g smartati poznatim.
Da bi iskoristili činjenicu što je
domet poznat proučimo prvo drugu
fazu kretanja (kosi hitac). Na slici 2
prikazana je, u proizvoljnom
položaju, jedina sila koja dejstvuje
na materijalnu tačku pri njenom
kretanju u toj fazi (od tačke C do
tačke K). Pri ovom kosom hicu
početni trenutak odgovara položaju
tačke na mestu C, što znači da je t C = 0 i svakako t K > 0. Za izabran koordinatni
r
sistem i nacrtan vektor početne brzine VC , početni uslovi su:
R VC
x(0 ) = 0, y (0 ) = , x
& (0 ) = VC cos 60 0
= , y
& (0 ) = VC sin 60 0
= VC
3
.
2 2 2
Projekcije drugog Njutnovog zakona na ose i integracije:
dy&
m&y& = − mg ⇒ = − g ⇒ dy& = − gdt ⇒ ∫ dy& = − g ∫ dt ⇒ y& = − gt + C1
dt
3 3 3
Konstanta 1 C = V C , zbog y
& (0 ) = VC . ⇒ y
& (t ) = − gt + VC
2 2 2
  3  3
⇒ dy =  − gt + VC dt ⇒ dy =  − gt + VC dt ⇒
 2   2 
 3 t2 3
∫ dy = ∫  − gt + VC 2 dt ⇒ y = − g 2 + VC 2 ⋅ t + C2 .
t2 3 R
⇒ y (t ) = − g + VC
R R
Konstanta C2 = , zbog y (0 ) = ⋅t +
2 2 2 2 2
dx& V V V
m&x& = 0 ⇒ = 0 ⇒ x& = C3 . Konstanta C3 = C , zbog x& (0) = C ⇒ x& (t ) = C
dt 2 2 2
VC VC
VC = ⋅ t + C4 .
⇒ dx = dt ⇒ ∫ dx = 2 ∫ dt ⇒
dx VC x
= 2
dt 2 2
Konstanta C 4 = 0, zbog x(0 ) = 0 ⇒ x(t ) = C ⋅ t.
V
2
Određivanje brzine tačke na mestu C:
2
x(t k ) = OK = R 3 2 , y (t k ) = 0 ⇒
3 V t 3 R
R = ⋅ t K , 0 = − g K + VC ⋅ t K
C
+
2 2 2 2 2
Ako na osnovu prve, u drugu jednačinu uvrstimo da je V C ⋅ t K = R 3, dobićemo:
R 3
gt K = 4 R ⇒ t K = 2
2
⇒ VC = gR .
g 2
Sada, kada se zna brzina tačke na
mestu C, brzinu tačke na mestu B
najlakše ćemo odrediti primenom
teoreme o promeni kinetičke ene-
rgije tačke pri njenom kretanju po
glatkoj vezi (od tačke B do tačke
C) gde samo sila težine vrši rad:
EkC − EkB = AB−C , AB −C = A(mg )B −C
r

m 2 m 2  R
VC − V0 = −mg ⋅  R −  ⇒ VC − V0 = − gR ⇒
2 2
⇒
2 2  2
3
V0 = gR + gR ⇒ V0 = 7 gR .
2

4 2
Određivanje reakcije veze na mestu C: Drugi Njutnov
r rzakon
r na mestu C,
neposredno pre napuštanja veze (Sl.1), daje maC = mg + N C .
Projekcija drugog Njutnovog zakona na normalu, s obzirom da
je aCN = VC R = 3 g 4, daje
2

3g 5
m⋅ = N C − mg cos 60 0 ⇒ N C = mg.
4 4
Primer 4.21 Na delu od B do C materijalna tačka
mase m kreće se po glatkoj kružnoj vezi, dok se
od C do K kreće kroz vazduh, kako je to na slici
prikazano. Zanemariti sile otpora pri kretanju.
Reakcija veze na mestu C, neposredno pre
napuštanja veze, iznosi N C = mg 2 2 . Odrediti
jednačine kretanja na delu od C do K (vreme t na
mestu C usvojiti da iznosi nula) za kordinatni
sistem prikazan na slici i kolika je morala biti
brzina V0 na početku kretanja (na mestu B)?
Veličine m, R i g smartati poznatim.
Za određivanje brzine na mestu C, napi-
šimo drugi Njutnov zakon na tom mestu,
neposredno pre napuštanja veze (Sl.1):
r r r
maC = mg + N C , aCN = VC 2 R ⇒
2
V
m ⋅ C = N C + mg sin 450 ⇒
R
2
V
m ⋅ C = mg 2 ⇒ VC = 2gR .
R
 Sada kada se zna VC , brzinu tačke na mestu B najlakše ćemo
odrediti primenom teoreme o promeni kinetičke energije pri
njenom kretanju po glatkoj vezi (od tačke B do tačke C) gde
samo sila težine vrši rad (Sl.1):
EkC − EkB = AB−C , AB−C = A(mg )B−C ⇒
r

2 gR − V0 = −mg ⋅ (R + R sin 450 )

m m 2
2 2
⇒ 2 gR − V0 = − g ⋅ R (2 + 2 ) ⇒
2

V0 = 2 gR(1 + 2 ) ⇒
2

V0 = 2 gR (1 + 2 ).

Druga faza kretanja (kosi hitac): 2 2

x(0 ) = 0, y (0 ) = 0, x
& (0 ) = VC cos 45 0
= V C , y
& (0 ) = V C sin 45 o
= V C .
2 2
dy&
m&y& = − mg ⇒ = − g ⇒ dy& = − gdt ⇒ ∫ dy& = − g ∫ dt ⇒ y& = − gt + C1
dt
2 2 2
Konstanta 1 C = V C , zbog y
& (0 ) = V C ⇒ y
& (t ) = − gt + V C ⇒
2 2 2
 2  2 t2 2
dy =  − gt + VC dt ⇒ ∫ dy = ∫  − gt + VC dt ⇒ y = − g + VC ⋅ t + C2
 2   2  2 2
 t2 2
Konstanta C 2 = 0, zbog y (0 ) = 0 ⇒ y (t ) = − g + 2 gR ⋅ t.
2 2
dx&
m&x& = 0 ⇒ = 0 ⇒ x& = C3 . Konstanta C3 = VC 2 , zbog x& (0) = V 2 ⇒
dt 2 C
2
2
⋅ dt ⇒ ∫ dx = VC 2 ∫ dt ⇒
2 dx 2 2
x& (t ) = VC ⇒ = VC ⇒ dx = VC
2 dt 2 2
2 2
x = VC ⋅ t + C4 . Konstanta C 4 = 0, zbog x(0 ) = 0 ⇒ x(t ) = 2 gR ⋅ t.
2 2
Primer 4.22 Materijalna tačka mase m kreće se kroz
glatku kružnu cev od B do C u vertikalnoj ravni
homogenog polja sile Zemljine teže. Brzina na mestu B
(početna brzina) iznosi 3 2
V0 = gR .
2

Prvo odrediti brzinu V i reakciju veze N u funkciji ugla ϕ a zatim naći te iste
veličine na mestima D i C? Za koji ugao ϕ = ϕ će reakcija veze N iznositi
nula? Veličine m, R i g smartati poznatim.
Kinetičku energiju materijalne tačke u
početnom položaju označimo sa E k 0 , a u
proizvoljnom, određenom uglom ϕ , sa E k .
Sa A označimo sumu radova svih sila koje
dejstvuju na tačku pri njenom premeštanju
iz početnog u proizvoljni položaj. Zbog
glatke veze pri kretanju rad vrši jedino sila
r
težine m g . Brzinu V na proizvoljnom
mestu, određenom uglom ϕ, dobićemo primenom teoreme o promeni kinetičke
energije tačke pri njenom kretanju od početnog do proizvoljnog položaja:
m m 2
Ek − Ek 0 = A ⇒ V 2 − V0 = A(mg ) ⇒ m V 2 − m ⋅ 3 2 gR = −mgR cos ϕ ⇒
r
2 2 2 2 2
3 2
V (ϕ) = gR − 2 gR cos ϕ.
2
Reakcija veze N, na proizvoljnom mestu, definisanom uglom ϕ, dobiće se na
osnovu projekcije drugog Njutnovog zakona, na normalu:
r r r V2 V2
ma = mg + N , ma N = mg cos ϕ − N , a N = ⇒ N = mg cos ϕ − m ⇒
R R
3 2  3 2
N = mg cos ϕ − m g − 2 g cos ϕ  ⇒ N (ϕ) = 3mg cos ϕ − mg.
 2  2
Sada, imajući funkcije V (ϕ ) i N (ϕ ) ,
brzine i reakcije na mestima C i D
možemo dobiti uvrštavanjem u ove
funkcije za ugao ϕ vrednosti 0 i π 2 :

3 2   π 3 2
VD = V (0 ) =  − 2  gR , VC = V   = gR ,
 2  2 2
 3 2  π 3 2 3 2
N D = N (0 ) =  3 − mg , N   = − mg ⇒ N C = mg.
 2  2 2 2
r
Pošto je rezultat za N (π 2 ) negativnog predznaka to znači da rreakcija N C ima
r
suprotan smer od N . Dakle, kao što se vidi na slici, smer za N C , nije od centra
kruga O, već ka centru. Upravo mesto ϕ = ϕ , gde važi da je reakcija N (ϕ ) = 0 , je
mesto na kom se menja smer reakcije veze. Odredimo sada ϕ , koristeći uslov
da je N (ϕ ) = 0 :
π
N (ϕ) = 3mg cos ϕ −
3 2 2 ϕ = = 45o.
mg = 0 ⇒ cos ϕ = ⇒
2 2 4
Primer 4.23 Materijalna tačka mase m ima veoma
slično kretanje kao u primeru 4.22. Tačka započi-
nje kretanje kroz glatku cev sa mesta B početnom
brzinom.
3 2
V0 = gR .
2
Međutim, ovde glatka cev prestaje na mestu D, i dalje, do mesta C, zamenjuje je
glatka cilindrična površina. Da li su izrazi za V (ϕ ) i N (ϕ ) identični kao u
primeru 4.22? Da li će tačka i u ovakvom slučaju napustiti cilindričnu površinu
ranije, ne došavši do mesta C? Veličine m, R i g smartati poznatim.

Izrazi za V (ϕ ) i N (ϕ ) će sigurno biti identični kao i u primeru 4.22, pošto bi se

do njih moglo doći na potpuno identičan način kao u tom primeru. Do odvajanja
tačke od cilindrične površine mora doći, i to na mestu ϕ = ϕ gde bi reakcija
veze trebala da promeni smer. Međutim, do promene smera ne može doći, već do
odvajanja, pošto takva cilindrična površina, koja je jednostrana veza, može da
ima reakciju samo u smeru od centra. Prema tome, tačka ne može doći do mesta
C jer će se od od mesta odvajanja kretati slobodno, kosim hicem.
Primer 4.24 Na delu od B do C mate-
rijalna tačka mase m kreće se po gla-
tkoj vezi bez početne brzine. Od C do
K se kreće po horizontalnoj nauljenoj
podlozi, gde se kretanju suprotstavlja
r r
sila viskoznog trenja Fw = − mkV , proporcionalna prvom stepenu brzine. Za
kretanje od C do K odrediti: zakon brzine x& (t ) , zakon puta x(t ) i pređeni put
do zaustavljanja S z . Veličine m, k, h i g smartati poznatim.
Za kretanje od B do C (Sl.1) teorema o promeni kinetičke energije, odrediće VC :
m 2
EkC − EkB = AB−C , AB−C = A(mg )B−C ⇒
r
VC − 0 = mg ⋅ h ⇒ VC = 2gh.
2
Za kretanje od C do K, drugi
Njutnov zakon za x pravac daje
diferencijalnu jednačinu
dx&
m&x& = −mkx& ⇒ = − kx&.
dt
Zakon brzine x& (t ) će se dobiti razdvajanjem
promenljivih, integraljenjem i korišćenjem
početnog uslova x& (0 ) = VC = 2 gh :
 dx&
∫ x& = −k ∫ dt ⇒ ln x& = −k ⋅ t + C1 , C1 = ln 2 gh ⇒ ln x& − ln 2 gh = −kt ⇒
= −kt ⇒ x& (t ) = 2 gh e .
x& −kt
ln
2 gh
Daljim integraljenjem, za početni uslov x(0 ) = 0, dobiće se zakon puta x(t ) :

∫ dx = 2 gh ∫ e − kt
dt ⇒ x = −
2 gh −kt
e + C 2 , C 2 =
2 gh
⇒ x (t ) =
2 gh
(1 − e − kt
).
k k k
2 gh  x& 
Eliminacijom e iz x& (t ) i x(t ), dobija se x =
− kt
1 − .
k  2 gh 
U dobijenoj vezi između x i x
&
zaustavni put će biti x kada je
brzina x& = 0 : 2 gh
S z = x x& =0 = .
k
Prema drugom načinu za određivanje
veze između veličina x i x& treba inte-
graliti diferencijalnu jednačinu kretanja dx& dx&
uz korišćenje identiteta dx& dt = (dx& dx )x& : = x& = −kx& ⇒ ∫ dx& = − k ∫ dx ⇒
dt dx
x& = −kx + C3 , C3 = 2 gh zbog x& x=0 = 2 gh ⇒ S z = x x& =0 = 2 gh .
k