Scribd Logo
Upload

Welcome to Scribd!

  • 12 - Tom 3 - 3,4 - Sam I Inni Ciało

    Uploaded by

    dominique
    4 views35 pages
    dwfagshdmfg FGAEHR

    Original Title

    12 - Tom 3 - 3,4 - Sam i Inni Ciało

    Copyright

    © © All Rights Reserved

    Available Formats

    PDF or read online from Scribd

    Did you find this document useful?

    Is this content inappropriate?

    Report this Document
    dwfagshdmfg FGAEHR

    Copyright:

    © All Rights Reserved
    Download as PDF or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content
    4 views35 pages

    12 - Tom 3 - 3,4 - Sam I Inni Ciało

    Uploaded by

    dominique
    dwfagshdmfg FGAEHR

    Copyright:

    © All Rights Reserved
    Download as PDF or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content
    of 35
    TL SAM ENNT Z prac historykow moina wyczytaé rb2ne powody, tlumaczace ro2w6j kultury Siebie i dokonujacy sig wwezas awrot w etyce rozkoszy. Dwa 2 nich wydaja sie szezeglnie waéne: modyfikacje praktyki matrymonialng i zmiany regut gry politycznej, W tym rotkim rozdziale ogranicze sig, w obu kwestiach, do przytoczenia suczegitiw zaczerpnigtych 7 prac pOdniejszych historyk6w i do zarysowania pewne) og6lnej hipotezy. Czy waga, swiezo preypisa- na zwigzkowi i matzeistwu, czy redystrybucja rol polityeenyeh nie ‘wywolaly preypadkiem w ove) morainosci, bedgce} w zasadzie ‘moralnoscig mgzczyzn, nowej problematyzacj stosunku do same- 40 siebie? Mogly przeciez spowodowaé nie tyle zamknigce sig ww sobie, ile nowy sposéb widzenia samego siebie w stosunku do ‘ony, do innych ludzi, do wydarze i czynnosci obywatelskich i polityeenych, inny zatem sposéb traktowania siebie jako pod ‘miotu rozkoszy. Kultura Siebie nie jest Koniecznym ..nastepst \wem” owych przemian spolecznych, nie stanowi ich nadbudowy. Stanowi oryginalng odpowied# na nie w postaci nowejstylistyki epzystengi ' Rola malzeiska Trudno powiedzieé,jaki byt w réinych regionach i w rééych warstwach spolecznych cywilizacii elleiskiej i rzymskiej realny ‘asieg praktyki matrymonialnej. Historykom udalo sig jednak vokazaé — tan, gdzie poawaialy na o dokumenty — pewne trans: i. Testa ose formacje, dotyezace czy to form instytucjonalnych, czy to okred- Jenia obowigzkéw matzeiskich, c7y to maczenia i wartosci morale ej jake im nadawano, [Na poczatek instytucjonalny punkt widzenia. Jako akt prywat- ny, rwigeany 2 rodzing, z jej autorytetem, 2 regulami preestr2e~ ganymi przez nig i uenawanymi za swoje, ani w Greg, ani w Rey. mie malzeistwo nie wymagato ingerencji wladzy publicene), W Gres bylo praktyka, .przemaczona do zapewnicnia trwalosei oikos", ktorej dwa zasadnicze i istotne akty polegaly, po pierwsze, ‘a prz¢jéciu na meza opieki sprawowane} dotad praez ojca, po drugie, na efektywnym przekazaniu matzonki mezowi!. Stanowi- {fo zatem ,transakeje prywatng, sprawe dotyczaca du glow ro- Aziny, jedne} realnej,ojca dony, i drugie) wirtualne, preyselego rmeza"; ta prywatna sprawa nie miala zwigzkow 2 organizacia polityczng i spoleczna™*. Podobnie J. A. Crook i P. Veyne twier- za, 22 matiesstwo rzymskie bylo poczatkowo jedynie faktyce- rym stanem ,zaleznym od intencii stron”, ,podkreslanym przez ‘ceremonig”, ,.powodujacym skutki prawne", natomiast nie bylo saktem prawnym”? Stopniowo w swiecie hellenistycanym matietistwo zajmuje mi- see wewnalrz sfery publiczne}. Tym samym wykracza poza ramy rodziny, co mao tyle paradoksainy skutek, 2 ego autorytetzosta- je .publicznie” usankejonowany i relatywnie ograniczony. Zda- hiem Cl. Vatina ewolucja ta w Swiecie hellenistycenym opiera sg za przywolywaniu ceremoniireligijnych, kt6re shuig za posredni ‘ka migdzy aktem prywatnym a instytucja publiczng; podsumowu- Jac te transformacje, ktorerezultaty widocene sa jud w ITT wiekw "J.P. Beodshous, Mariage of amie he Clément Alexandr s. 1617 2 CL Vain, Recherches ue marge ct acon de ferme marie epg Aelia, °K Crook, Law and Life of Rome, 99a P. Ven, Liaove & Rome Samia w raed mascara, Vatin pse: Jase jst, fe maietstwo wykracza ‘odtad poza ramy instytucji prywataych, a koscielny slub aleksand- rash, bedacy prawdopodobnie pozostalosciaantycenych zhu bin prywatnjeh, zawsze ma skutk cywilne; malestwo jest za- twierdzaneprze? cake miasto, obojgine, ey cyni to ured, cy kaplan. porownujge dane dotyezacemiasta Aleksandr dany mi odnosztcym sig do spolecznosi wijskic, dodaje: «Mimo pene odmiennosc, uczrstniczymy iw chira iw stolicyw fenome nie gwaltowne)preemiany isto prywatne} w instytucje pubd- tcena™ W Reymie moéna stwierdrt ewoluigzasadiczo tego samego ‘ypu, nawet es przebiga ona innym: drogami, sub zaé stun. kowo dlgo pozostaje ,ceremonig prywatn, switem”. Srodk leislayjne zmieraja do narzvceniapublieenego autorteta inst)- {uci malefskie. Slawne prawo de adultes est jenn z preja- wow tego fenomenu, Preejaem (ym bard interesujgeym, fe ka- reac a eudzoésivo zamgina kobiete,ktorapopelnila jez innym imeéezyea, i mez, ktry pope je 2 zamena kobiet (ale nie tomatego meéezyane, Kory urzymywalby stosunki z kobieta wolnego stan), to prawo nie wprowadza nic mowego do kwalifika- sii ezymu, Dokladnie powtarza stare schematy oceny etyane ogranicza sig do preckazania wladzy publicee}prawa do sane} tore dotychezas przystugiwalo glowie rodziny. ‘Owemu postepuacema ,upubicniniu” matiestwa towarzy- say wile innych transforma, ktoych jst ono nastepstem, po- Srednikiem i instrumentem.O ie moina sadzé na podstawie do kument6w, prakiyka matics albo stfego Konkubinatu stata sie powszechna, a preynmnc) bardzo rozprzestrenila sie wrod najvaznijeych warstw ludnoic. W swoj)antycne formie male Zefstwo mia Sensi racj byt tylko wéwezss, Kiedy, pozostaj aktem prywatnym, powodowalo prawne badd preynimnie) ma- jatkowe nastepsta: prekazanienazwiska, utalenc spadkobier CL Vin, Reece ur le mario. 8 (T7ITR cm, tworzenie systemu sprzymierzeticdw, lgczenie fortun, Mialo zatem sens tylko dia tych, Ktbrzy moglirozwijaé strategie w owyeh, ddzedzinach, Jak to mowi P. Veyne: ,W spoleczeistwie pogariskim. weale nie wszyscy zawierali malzefstwo... Kiedy jud ktoS je za- wieral, robil to w celu prywatnym — cheiat preekazaé ojeowizne ‘acee} swoim potomkom niz innym calonkom rodziny lub synom rzyjaci6t — i zgodnie z polityka kastowa: cheial utrwalié kaste cobywateli"®, Chodzito tu, méwige slowami J. Boswella, o mabiete siwo, tore dla klas wyzszych bylo preede wscystkim zwiazkiem. ddynastyeznym, politycenym i ekonomicznym”. Gay idzie 0 Klasy uboisze, na podstawie tej niewielkiej wiedzy,jakg posiadamy o ich praktyce matrymonialne}, mona preypusaczaé za S, B. Pomero- yem, Ze mialy tu znaczenie dwa sprzecene czynniki, oba zwiazane 2 funkejami ekonomicenymi malzetistwa: zona i dziec dla wolne- 480, choé ubogiego meéczyany stanowily praydatne rece do pracy; 2 drugiejzas strony ,istniat poziom ekonomiczny, ponitej ktdrego rmezczyzna nie byl w stanie utraymaé zony i dzieci™® Imperatywy ckonomiczno-politycene r2gdzace matiefistwem (Powodujace, ze w pewnych przypadkach bylo niezbgdne, w innych niepotrzebne) stracily nieco na wainosei, kiedy status fortuna Klas Upraywiljowanych zaczely zaledeé bardziej od bliskoici wladey, eywilne| i wojskowe} ,kariery”, powodzenia w ,interesach” ani- Zi od zwyklego zwigzku miedzy familiami W mniejseym stopniu ‘vigzane rOinymi strategiami malzetstwo 7yskuje na wolnosci: to Wolnosé wyboru mationki jak rownied wolnosé w decydowaniu ozenku i wolnose osobistych raci,kt6re do tego sklaniajg, Moze cokazaé sig rownied, Ze i w mniej uprzywilejowanych klasach mal- ‘ito stato sie — pomijajge motywy ekonomiczne, kt6re mialy \wplyw na wzrost jego znaczenia — forma awigzku, ktOry czerpal sq silez tego, iz ustalal i podtrzymywat silne relacje osobiste, ‘akladajge wspélnote Zycia, wzajemng pomoc, moralne wsparcie. wll. Christiony, Sail Tolerance and Homosexual, 5.6. °. ad hae, 15 HL San as) W kaédym razie studia nad napisami na stellach sq dowodem na relatywng czestost i stabilnosé zwigzkow w Stodowiskach nie mae Jacych nie wspolnego z arystokracg’; istnicja tee Swiadectwa 0 maliefstwach niewolnik6w"”, Niezaleénie od odpowiedsi,jakiej tudziela sie na pytanie o zasieg praktyki matrymonialne}, wydaje sig, 2 dostep do nie) stat sig latwieszy; obnizyl sie prog, od Ktdre- go budzi zainteresowanie ‘Wynika stad, 2e matieistwo w coraz wigkszym stopniu stae sig swobodnie zawartym kontraktem migdzy dwiema stronami, kté- rych nierownos, choé nie znika do kovica, weig? maleje. Wydaje sie, #e w Swiecie hellenistycenymm, uwzgledniwszy wszelkie odreb- nofei lokalne, status kobiety zyskat na niezaleimosci wobec tego, Czgsto w myslihellenistyeznej i rzymskiej zwrot ku sobie lub ‘wage poswigeang samemu sobie uwazano za przcciwwage dzialal ‘nos publicznej i odpowiedzialnosci polityczne}. To prawda, 2¢ 'w pewnych obiegowych flozofiach znajduj si rady, by odwrdcié sig od driatainosei publicznej i wywotywanych przez nig niepoko- {wi namigtnosci. Ale nie na wyborze migdzy uczestnictwem i po- ‘wstrzymywaniem sig od niego polega gléwna linia podziaty, i nie w opozygii do aktywnego zycia kultura Siebie proponuje wlasne \artosei i praktyki. Zdecydowanie bardziejzmierza ona do okre’- lenia take} zasady stosunku do samego siebie, ktora pozwoli usta- lig formy i warunki, w jakich dziataInose poityezna, uczestnictwo wwe wladzy i sprawowanie urzedu beda movliwe bad? niemodive, dopuszezane bydi konieczne. Wazne zmiany polityczne, jakie _miaty miejsce w Swiecie hellenistycenym i rzymskim, mogly powo- ddowaé niekiedy zamykanie sie w sobie,jednakze prrede wszystkim 2 Sere. Liuy morale do Lae se. 31:1, 16:0 dabodistach M8 iebicine Mm. a przyezymily sie, w og6lniejzy i bardze|istotny sposob, do proble- ‘matyzagji dzalalnoseipolityeznej. Da sie ja ujgé w paru slowach |, Retatywizacja. W nowe) srze politycnej sprawowanie wh day jest zrelatywizowane na dwa sposoby. Z jedne) strony clo- wiek, jet nawet ze wzpledu na urodzenie zostal preeznaczony do pelnienia urpdw, nie identyfikuje sig juz ze swoim state Ww takim stopniu, by uwazaé za zrozumiale samo prez sig, 2 be- zie je pei w'kazdym rane ady wiel, ito nalepsyeh, rag sklania do tego, by zajaé sig Zciem publicznym i politycenym, dobrze jest uezynié to 2 tych wlaSie racji, w konsckwenciSwia- domego osobistego wyboru. Traktat, dedjkowany przez Plutar- cha mfodemu Menemachowi, est tego punktu widzeniaznamien- 1: poteia on postawe,ktrachoe widzeé w polityce okazjonal- ng drialalnos, ale odrauca rownie® traktowanie jj jako, w pe- ‘wien sposéb Koniecenego i naturalnego, natepstwa statusu, Nie ttzeba, powiada, uwaiaédrilalnosipoltyeee} za rodzaj wypo- czynku (schol, kt6re czlowiek oddaje sig, gd nie ma nic innego do roboty i gdy okolcznosc sa spreyjaiace, aby porzueié ja na ‘ychmiast,edy pojawia sig trudnoS?,Poityka to ,2ycie"i .prak- tyka"” (bios kai praxis) Acckotwiek mona sig jel poSwigi je- Phatarch, Pacers gernda pbc, 7986 "Tami, #2 Tani, 98 e “ i Tos aie Ale moina tez mow o relatywizaeiw innym znaczeni, Kad- dy calowiek, z wyjatkiem samego ksigcia, sprawuje wladzg we- wnat sii rela, pzie 2amuje pozyeig posednia, Zawsce jest W jak spos6b rzgdzacym i rzadzonym. Arystoteles w Police rownied preywolywal te gre, ale w postaci wymiany bad rotagj raz sg rzadzi, innym razem bywa rzqdzonym. Tymezasem w fak- ‘ie, te moina by jednym i drugim rownoczeinie, w grze wydawa- nychi otrzymywanych rozkaz6w, kontrol, odwola od podjtych decyaji, Elusz Arystydes wide zasade dobrego readzeia. Se neka w pracdmowie doksiegi IV Zagadienaturanych praywohi- {e owo ,postednie” polozenie wysokiego urzednika reymskiego: proypomina Lucyluszowi, e wladza, jaka ma on sprawowae na Syosli ne jest wladza najwyésza, imperium, eee legowang wla- daa procuratinis,ktbre| granic prkraceaé nie neledy; stanowi to, jego adaniem, warunek, by czerpaépreyjemnosé (delectare) ze Sprawowania owego urzedu i korzstaé 2 wolnych chwil jake o- staja, Plutarch praedstawia jak gdyby odwrotnos tej sytuacji imlody arytokrata, do ktorego kieryje swe rady, na prdino stara sig byé migdzypierwszymi w swoim otoczeniu; musi mieé rownied _wiackiz,rzadzacymi” — hégemones — to mnaczy z Rzymianam Plutarch krytykujetych, ktbrzy, aby epg rozsis¢ si na mijskim urzedzie, popadaja w srwilizm wobec preedtawicieladminstra- aj centring; radzi Menemachowi, aby wypelnial wobec nich swo- 4 zobowizania i nawigzywal z nimi podytecene payne ale bez pokorze dla swojj ofzyzny i bez zadawania sobie tradi, by otrymaé ich zgode na wszystko. Kto sprawuje wladz, wpisuje sig w pole zlozonych rela ie peli role proekadnika”; mogl sig tu znaledé 2 ragjistatusu, nie status jednak usta regly, jakich naledy prestrzegas, i granice, ktre tzeba uscanowak. % Anttees, Patt, 12,1259 % Bluse ARsyds, Pochvala Rey, 9-39, © Serska,Zapadie rate, 1, pramowa, % Putarh,Praccepa serene rep, 814 ob. te fragment, w Kye Parc pow, Sam tt as 2, Drialalnos politycnaiaktor moralny. W geckij my po- ltyczngistiatobiegowy temat, ktry glosi,2e miasto mois byé szceeiive i dobrze zarzadzane tylko waweras, Edy jego wladey sq cnotiwi;z Kol’ dobra Konsytucja miasta i made prawa to jeden ~ezynnikw maacych zasadniczy wplyw na wlacive zachowanie urzednik6w i obywatel.. W my politycnej epoki Cesastwa nota rzgdzqcego dale jest uwazana za nieabeing, chot 2 nieeo innych powoddw. Konieczna jst nie jako wyraa czy nastepstwo powscechnej harmon, ale datego, 2 w trudnej sete raqdzenia raadzacy, wirdd cayhajacych na zasadzek, winien kierowas sig ‘wasnym rozumem; kiedy umie pokierowaé soba, zdolanaleiyie pokierowae innymi, W meéczyénie, powiada Dion 2 Prusy, pre stregajgeym prawa i sprawiedlivos, odwadnicjszym od prostych dolnierzy, bardcie gorliwym w pracy nid ci, Ktrych sig do ni} preymusza, odraudajacym rozpuste w kare) postal (ak widaé, chodei tu 0 powszechne cnoty, ale gdy Ktof chee raadzié, musi wenist je na wyszy poriom), w mezezyéne takim thw daiman, pomagajacy nie tylko jemu, ale townie innym?*. Racjonalnosé ‘rgdzenia innymi niczym sig nie r6éni od racjonalnoii ezadzenia samym sobq. Wyjasnia to Plutarch w Traktace dla ksgcia bez dhiwiadecena: ne zdoa rai ten, kto sam soba nie radi. Co zatem winno kierowaé#73dzacym? Niewatplivie rawo; nie nale- 2y jednakie ograniczaé go do prawa pisaneg0 — to rozum, logos, try aye w duszy rzadzacepo i nigdy jj nie porzuci® W praestreni polityeme), gdzie struktura politycma miasta i raadzqce w nim prawa niewatplivie stracity na znaczeniv, choé calkowicie nie aniknely, aie cynniki decydujacezaleza w coraz \wigkszym stopniu od ludz, od ich postanowie, od sposobu, W a- i sprawuja wladze, od madrosi, 2 jaka proestregaia spokoju iumow, w taki prestreni suka sprawowania wladzy nad sobq staje si determinujacym czynnikiem politycenym. Wiadome,ja- cg wage zykal problem cnoty imperatorow, ich Ayia prywatnego % Dion 2 Pry, Mons; HL Troha site i sposobu, w jaki opanowujg swe namigtnosei; widziano w tym. ‘Ewarancje, Ze beda w stanie samym sobie wyznaczyé granice w sprawowaniu wladzy poltyczne}. Ale ta zasada obowigzuje kai- ego, kto znajdrie sig u wladzy: powinien zajaé sig samym soba, byé proewodnikiem swej duszy, ustanowié wlasny ethos. "Najklarownicjsza formule owego sprawowania wladzy politycz- ‘ej, ktdrez jednej strony praybiera postaé niezalednego od statusu ‘eemiosla, z drugiejzas strony wymaga kultywowania ent osobis- tyeh, znaleéé mozna u Marka Aureliusza. 0 imperatorze Anto- ninie powiada on, w krétscym z dwu naszkicowanych portretow, ‘ie otraymal od niego trzy nauki: nie nalezy utoésamiaé sig 2 pel niona rola politycana (,uwadaj, aby sig nie scezarzyl, abys sg nie zarazit"); nalezy praestraegaé cndt w ich najogdlniesze} postaci (.utrzymaj si skromnym, dobrym, seezerym, powaénym, natural ‘nym, W umilowaniu sprawiediiwosi, bogobojnosei, bade Zycalic wy, mily, wytrwaly w petnieniu obowigek6w"); a wreszcie pamig- taé 0 wskazaniach filozofi, ktbre kaza baé sig bogow, pomagaé Iudziom i nie zapominaé, Ze Zycie jest krotkie™. A kiedy na po- czatku Rozmyslari Marek Aurelius zarysowuje bardziej szczegéto- ‘wy portret Antonina, ktorego uwaza za sw6j Zyciowy wa6r, pox Kazu, jak owe zasady rzadzily jego sposobem sprawowania wha- zy. Unikajge niepotrzebnego blasku, zaspokajania prdinosei, orywezoici i gwaltow, odvracajae sig od wszysthiego, co moglo- by byé zemsta i podejraliwoscig, odsuwajge pochlebeow i dajge do sicbie preystep jedynie madrym i saczerym doradcom, Antonin pokazywal, do jakiego stopnia odreuca ,cezaryjski” sposdb by- cia. Preez éwiezenie powscigglivosci (W poywieniu, ubiorach, w loi, wobec chlopedw), przez umiarkowany uéytek, jaki zawsze czynil 2 Zciowych wyg6d, przez umiarkowanie i rownowage du- cha, preez kultywowanie zwigzkéw z prayjacidlmi ber nieprey- kkrzenia ich sobie i nieprzesadzania w ich miloéci” osiggal sctuke wystarezania samemu sobie we wszystkim, i umys! pogodny™ © Marek Aurelie, Rema, VI 30. Sam so Wowezas dopiero spetnianie obowigekow imperatora staje sig uykonywaniem powainego rzemiosla, wymagajgcego duze} pra- cyi_uwaznego badania spraw, doprowadzania kaZdej z nich do kovica, unikania niepotrzebnych wydatkéw, dobre} kalkulacji preedsiewie¢ i nadzoru nad nimi. Potrzebna jest wielka praca nad soba do zadati Ktore wykonuje sig tym lepie, im mnie) ostentacyj- nie ich wykonawea identyfikuje sig z blichtrem wladzy. ‘Takée Epiktet przediozyl rady, jakie winny preySwiccaé urced= nikowi — stosunkowo wysokiego szczebla ~ w wypelnianiu jego zadai, Powinien wykonywaé swe obowigeki, nie 2wracajge uwagi na Zycie osobiste i whasne interesy: .Postawionys jest na placSwoe w stolicy, KtOra Sciaga na sig uwage Swiata, a nie w jakiejs wegar- dzone} miescinie, i zawsze tam jstesrajea. Nie wiese ty 0 tym, Ze calowiek stojgcy na takim stanowisku powinien tylko niewiele crasu poswigeaé sprawom domowym, a wigksza caeit Zycia spe cdzaé poza domem, raz wladze naczeing spravujae, raz wykonujae zarzadzenia te} wladzy, raz pelnige sluzbe w urzedzie pafstwo- ym, raz wyruscajge na wyprawe wojenna, raz wymierzajge spra- wiedliwosé w sgdzie?”® Skoro zaS urzpdnik paiistwowy powinien odloiyé na bok swoje aytie prywatne i to, co go z nim wigie, wy- nika stad, Ze jego osobiste cnoty rozumnego mea powinny mi sluiyé za preewodnika i zasade regulatywng pray readzeni innymi. «da jednakze mam wladze wysmagaé kijem, kogo mi sie odoba.» — Tak jak smaga sig osla — odpowiada Epiktet nad- zorey migjskiemu, — Nie jest to Zadna wladza sprawowana nad ludémi, Rzadz nami jako istotami rozumnymi w ten sposdb, bys nam pokazal, co dla nas jest pozyteczne, a bedziemy sali za tym, Pokaz nam, co jest dla nas szkodlive, a odwrécimy sig od tego, Spraw, bysmy gorivie sie wzorowali na tobie...«To czyf, @teB0 nie czy Jedel nie ustuchasz rozkazu, wirgce cig do wigzienial» — 0. co to, to jué nie sq Zadne rzgdy nad ludémi jako istotami ro- ‘zumnymi! Prawdziwe rzady wyradaig se takimi cozkazami: «Czy 10, co Zeus postanowil A jes nie bediese togo caynil, poniesiesz 6 Trt ose strate i sckode.» Jaka szkode? Zadne} innejniéta,2e4 nie uczynit, 08 byl uczynié powinien™®. Modalnoée istoty rozumne}, & nie ‘wantyfikator statusu tworzy i powinien okeeslaé konkretng for. img relagji migdzy rzadzacymi a readzonymi ‘Takie modelowanie polityeznych wysilkow — zaréwno impe- ratora, jak i kazdego odpowiedzialnego za coé cztowieka — jasno pokazuje, 2e owe formy dzialania praestaly wigzae sig ze statusem | zmicnty sie w pelnione funkce; ale nie mniej wazne jest rownied to, e funkgji tych nie okreila sie preez prawa wlasciwe sctuce ‘zadzenia innymi, bo nie chodzi tu o yprofesje” majgca wlasne umiejetnoii i techniki. Funkeje owe sprawuje si dzieki, wejrze- niu jednostki w glab siebie samej”, to znaczy dzieki stosunkowi jdnostki do siebie w pracy etyeznej nad sobg. Plutarch méwi ksigeiu, ktory jeszeze nie uksztatowat siebie: natychmiast po ‘objgciu wiadzy rzadzacy winien ,.wyprostowaé drogi duszy” i jak nalezy uporzadkowaé éthos 3. Aktywnose politycea i los indywidualny. Niestalosé fortu- fay — czasem zbytni sukces budzi zawisé bogow, innym razem ludzie cofaia honory,jakie wezesniej prayznali — byla oceywiscie tradyeyjnym tematem medytacji. W refleksji nad driatalnoscig polityczna praez dwa pierwsze wieki Cesarstwa owa niestalosé pisana w sprawowanie wiadzy lacayla sig z dwiema sprawammi, 2 jedne} strony widziano ja w zwigeku z zaleimoscia, w jakiej czlo- wiek pozostaje wobec blifniego. Owa zmiennosé thumaczy nie tyle ‘obrdt kota fortuny, ile fakt, e zawsze zagraia nam to, co Seneka nazywa potentia aliena lub vis potentiorie', W zlozone} siatce ‘wladzy nigdy nie stoimy twarza w twarz z preecwnikiem; wszedzie ‘czyhaja wplywy, intrygi, spiski, nietaski, Aby zapewnié sobie cal- Kowite bezpieczeistwo, ,starajmy sie wige unikaé narazania sig Komukolwiek. Czasami lud jest tym, komu winnismy okazywad © Tami, 7, 53-36 Paar, Al pricige inert, 780% Sage, Lit morale farsa 18 4,3 Sa ow wzgledy. Coasami,jesli w patistwie jest taki uklad stosunkow, i najwigeejspraw rozstrzyga senat,niecha) cies sie naszymi wzgle-

    You might also like