KRATAK IZVOD IZ IDEJNOG PROJEKTA KORIŠTENJE SUNČEVE ENERGIJE

IZGRADNJOM SOLARNE ELEKTRANE

1.ZAŠTO SUNČEVA ENERGIJA

1. Sunčeva energija(solarna)

1
Solarna energija je deo energije proizvedene na Suncu koji stiže do zemlje.
Solarna energija može se direktno konvertirati u toplotnu energiju ili u električnu energiju, a to su
zapravo korisni oblici energije. Električna energija je najkorisniji oblik energije današnjem čovječanstvu
jer se može jednostavno pretvoriti u koristan rad.
Noću i za vrlo oblačnih dana solarna energija nije potpuno dostupna i potrebni su sistemi za spremanje
energije koji se pune kad je energija dostupna.

Solarna energija je obnovljivi izvor energije jer se ne može potrošiti poput fosilnih goriva. Solarna
energija takođe je i vrlo čist izvor energije nakon instalacije jer nema štetnih emisija ili zagađenja
nastalog zbog upotrebe solarnih panela ili solarnih ćelija.

2.Iskorištenje Sunčeve energije)

Solarna energija će se u budućnosti znatno više koristiti jer se očekuju rezultati naučnih istraživanja koji
bi trebali smanjiti cenu i povećati efikasnost ovoga izvora energije.
Prema vrsti raspoloživih energija u procentima, te zemlje EU trebale bi da više koriste Energetsku
efikasnost, te postignu iskorišćenje energija do 2026g, kao što je prikazano u procentima. Prema
naučnim dostignućima usavršavanje solarnih panela, kao i pada cene njihovih proizvoda moglo bih se
očekivati da se procenat solarne energije uveća, a što je realno i očekivati, jer se drvna masa mora
smanjivati radi uništenja seče šume koja je glavni izvor zdrave sredine i zaštita od erupcije zemlje, koje
su sve češće na zemljinoj lopti.

Prikaz iskorištenosti solarne energije u okviru Evropski zemalja

Energija zračenja Sunca koja godišnje dospeva do Zemljine površine je oko 170 puta veća od energije
koju sadrže ukupne rezerve uglja u svetu. Kapacitet sunčeve energije na Zemlji je, po nekim
procjenama, oko 14.000 - puta veći od celokupne energije koju troši čovječanstvo danas.Tr

3.Mogućnost iskorištena Sunčane energije u Srbiji

2
Modul “proizvodi potpuno sunčano, delimično, potpuno oblačno i delimično po godišnjim dobima“

U Republici Srbiji možemo da računamo sa ovim merenim podacima:

-Vedro nebo sa suncem: 1000 W/m2

-Delimično vedro nebo: 600 W/m2

-Delimično oblačno nebo: 350 W/m2

-Oblačno nebo: 100 W/m2

Sv=(1000+600+350+100)/4=512.5Kw/m2(Sv-srednja vrednost moguće Sunčane energije)

Ako uzmemo u obzir sunčane sate u Srbiji prosečno 2200 čas/god – to daje rezultate da godišnje oko
512.5 kWh/m2 energije možemo da dobijemo od sunca. Ovo je izuzetno privlačan podatak za nas, to
motivira da koristimo sunčanu energiju. Treba napomenuti da spadamo u srednje povoljne zemlje
Evrope po Sunčanoj energiji, radi ilustracije uzećemo (Naucnu studiju o OIE gdje se navodi da smo 30%
povoljni od Nemačke), a Nemačka je po izgradnj solarnih elektrana daleko otišla u odnosu na Srbiju,što
je neupredivo.

Ilustiraćemo primjerom poredjenje(Srbije i Nemačke)

Sobzirom da mozemo uzeti da je 30% Srbija povoljnija,znacilo bi da Nemačka proizvodi 70% u odnosu na
Srbiju to je

Nemačke) Kwh/m)=512.5*70/100=385.75 kWh/h.

Navedimo primjer od 1000m2 bilo bih

Srbija =512.5*1000m2=5512.500kWh,ako se uzme cena 0.23ec bilo bih117.875€,

Nemačka 385.75*1000m2=385.750, ako se uzme cena 0.23ec bilo bih 88.722€

Razlika je 29.152€/g,a kako se ugovor sklapa na 12 godina bilo bi 349.824€/12god

Treba napomenuti da iskorištenje solarne energije treba da bude preko 50% do 2026g.

4. Zašto solarna elektrana

Sunčeva svetlost i toplina kao jedan od obnovljivih izvora energije, predstavljaju alternativu
konvencionalnim izvorima električne ili toplotne energije.

3
Ako želite uštedeti na računima za energiju, proizvoditi višak električne energije koju želite prodati svom
distributeru, povećati vrednost svoje nekretnine, biti manje zavisni o klasičnim energentima ili ste
ekološki osvešteni, solarna energija može Vam ponuditi sve to.

Proizvodnjom električne energije iz Sunca, dobijate besplatnu i neograničenu energiju, te za razliku od

konvencionalnih izvora ne ispušta otrovne gasove i lako se održava.

1. Financijski razlozi – Zahvaljujući državnim subvencijama, ali i tehnološkom razvoju, ulaganje u

solarne elektrane omogućava Vam da ste manje zavisni od cena distributera električne energije. Zbog
toga se vrednost Vaše nekretnine povećava. Investicija u solarne elektrane je isplativa na duže staze.

2. Briga za okolinu – Za razliku od klasičnih energenata koji proizvode smog, čađu, emisije ugljikovih
oksida, ostale zagadjivače, ugradnjom solarnih panela čuvamo okolinu.

3. Pouzdana i sigurna električna energija – Naši solarni sistemi imaju garanciju na 20-30 godina, i
odlikuje ih visoka pouzdanost, trajnost, otpornost na najjače vetrove i tuče, te pouzdanost izvora
električne energije.

4. Energetska nezavisnost – Proizvodnjom električne energije dobijate besplatnu energiju direktno iz

Sunca, ne zavisite od promena cena koje određuju distributeri električne energije.

5.Smanjenje ugljen dioksida

Većim korišćenjem sunčeve energije u Srbiji, mogle bi se postići značajne uštede energije i smanjenje
emitovanja ugljen dioksida za oko 305.000 do 360.000 tona u petogodišnjem periodu, a ona bi posebno
mogla da bude korisna za sanitarnu toplu vodu..

5. Fiksna solarna elektrana

Pod fiksnom solarnom elektranom podrazumeva se elektrana kod koje su solarni moduli postavljeni na
fiksne metalne nosače pod optimalnim uglom u odnosu na horizontalnu ravan i svi su orijentisani prema
jugu. Fiksna solarna elektrana je ta gde su paneli postavljeni na metalne nosače, te se samo mehanički
mogu pomjerati za određeni ugao, dok su na krovu fiksni bez pomjeranja.

Troškovi održavanja fiksne solarne elektrane mnogo su manji u odnosu na troškove održavanja.

Cena panela zavisi od od vrste panela(Monokristalne) 1.003eur/W 240.72 eur panela od 240W(Solarni panel
240W, LX-240, Luxor Nemačka, Imax=11.38A, Umpp=26.20V, dim:1.482x1.204x35mm, cena 1.003eur/W 240.72
eur) rotacionih solarnih elektrana. Cena izgradnje fiksne solarne elektrane je oko 1,5 do 2,5 єur/W.

Nedostatak fiksne solarne elektrane ogleda se u tome da solarni moduli ne prate sunčevo zračenje, tako
da se na godišnjem nivou ne dobija optimalni iznos električne energije.

4
Solarni panel 240 W, cena: na upit
Solarni panel 240W, LX-240, Luxor Nemačka, Imax=11.38A, Umpp=26.20V, dim:1.482x1.204x35mm, cena
1.003eur/W 240.72 eur

P=1.4482*1.204=1.8273m2x84

6.Odabir solarnih panela

Da bi smo odabrali solarne panele posmatraćemo poprečni presjek solarne ćelije i broj ćelija u jednom
panelu, dimenzije panela,kao i negovu težinu radi opterećenja krova, proizvođača kao i cjenu samog
panela i druge nenavedene faktore, a koji mogu uticati na efikasnost iskorištenja solarne energije Sunca
na optimalan način.

Poprečni presek solarne ćelije

Maksimalni izlazni napon individualne solarne ćelije iznosi oko 600-700mV, pa se ćelije serijski povezuju
kako bi se dobio željeni napon. Najčešće se oko 36 ćelija serijski povezuje stvarajući module nominalnog
napona od 12V. Snaga koju proizvodi jedna fotonaponska ćelija je relativno mala pa se u praksi više ćelija
povezuju u grupu čime se formira fotonaponski modul. Prema projektovanoj snazi moduli se spajaju
redno i/ili paralelno, čime se formira fotonaponski panel koji proizvodi struju, napon i snagu znatno
većeg intenziteta.

Prikaz strukture solarnog panela

Solarna ćelija, modul, solarni panel(niz više solarnih modula povezani čine panel)

5
 Temeljni gradivni blok FN sistem

– poluvodički materijal; p-n spoj

– najčešće Silicij

• Proizvode istosmernu ele. en.

neposredno iz

sunčeve svjetlosti

• Tipične veličine:

– Napon: ~ 0,5 V

– Struja: ~ 6 A

– Površina: ~ 15 x 15 cm

Fotonaponski modul

FN ćelije se povezuju u cjeline s

ciljem osiguravanja prikladnog

napona i struje

– paralelno složene daju veću struju,

a serijski viši napon

• Fotonaponski modul

– gotov (iskoristiv) uređaj

7.SUNČEVO ZRAČENJE U SRBIJI

Potencijal sunčeve energije predstavlja 16,7% od ukupno iskoristivog otencijala OIE u Srbiji.

Energetski potencijal sunčevog zračenja je za oko 30% viši u Srbiji nego u Srednjoj Evropi i intenzitet
sunčeve radijacije je među najvećima u Evropi.

Prosečna dnevna energija globalnog zračenja za ravnu površinu u toku zimskog perioda kreće se između
1,1 kWh/m2 na severu i 1.7 kWh/m2 na jugu, a u toku letnjeg perioda između 5,4 kWh/m2na severu i
6.9 kWh/m2na jugu [2]. U cilju poređenja, prosečna vrednost globalnog zračenja za teritoriju Nemačke
iznosi oko 1000 kWh/m2, dok je za Srbiju ta vrednost oko 1400 kWh/m2.

oročno korišćenje neophodno osmisliti u najskorijem vremenskom periodu, zračenja znatno iznad
Evropskog prosjeka uz izuzetno povoljne sezonske rasporede.

Procena dnevne energije za Srbiju

6
Treba imati uvidu da ovo ne možemo uzeti pri obračunu u Idejnom projektu nego moramo uzeti za tu
regiju,ali pošto pravimo strategiju za Srbuju i te kako je od dobre polazne osnove. Gore pomenute
vrednosti mogu se uvećati zavisno od vrste tehnologije obrade ,a šro ćemo prikazati kroz sledeću tabelu.

Prikaz Sunčeve energije po mjesecima u Srbiji (područj većih gradova Srbije)kW/h/m2

Prikaz isplativosti izgradnje solarne elektrana na području grada Beograda (bruto )

Površina Ukupni
Vrsta
Ukupni prekriveni godišnji Ukuna Procena prihod
R. solarne godišnji Cjena Koštanj
ma t troška bruto
br. kapacitet panelima Kapacitet €/1kWh Vrjednost e€
Elektran
Kwh/m2/g €/g % €
e
-m2

1. 10kW/h 1446.8 100 144.680 0.23€ 33.276 20.000 60.10 13.277

2 20Kw/h 1446.8 200 289.360 0.23 66.553 40.000 60.10 26.554

3 30kW/h 1446.8 300 434.040 0.23 99.829 60.000 60.10 39.813

1000kW/ 1446.8
4 1000 1.446.800 0.23 332.768 1.000.000 268.232
h

Ovde je obuhvaćen grad Beograd Prikaz Sunčeve energije po mesecima(srednja vrednost) na godišnjem
nivou, sa prikazanom cenom, koja se uzima kao suvenciovana i zagarantovana za period od 12 godina na
koliko se potpisuje ugovor sa EPS-om Srbije.

Prikaz isplativosti izgradnje solarne elektrana na području grada Beograda (neto uračunat PDV)

7
 Površina Ukupni
Ukuna
Ukupni prekriveni godišnji Ukupna Zarada
R. Vrsta SE
godišnji ma Cjena neto neto
približno Bruto neto €/mj
br. kapacitet panelima Kapacitet €/1kWh vrjedno €/g sa
odgovara vrjednost
Kwh/m2/g €/g st €/g PDV
-m2

91. 10kW/h 1446.8 100 144.680 0.23€ 13.277 8477 6781 565

2 20Kw/h 1446.8 200 289.360 0.23 26.554 16.954 13.563 1130

3 30kW/h 1446.8 300 434.040 0.23 39.813 25.419 20.335 1694

4 1000kW/h 1446.8 1000 1.446.800 0.23 268.232 171.260 137.007 11.417

Prikaz mogućnosti ostvarivanje prihoda prikazane Sunčeve energije po mjesecima

GODINE PROJEKTA

1.Količina solarne ener .bez 2. Količina solarne ener .sa

uvećanja efik.monokristalnih p uvećanja efik.monokristalnih
panela
Cjen Ukupni
a€R. Proizvodi Stepen
godišnji
br. Površin
Ukupna poveća Vrednost
a Vrednost
kapacitet godišnja nja Cena€ godišnja
krova kWk/g
kWh/m2/ količina kWh/m €/mj
m2
g 2/g

1. prihodi 1.4 100 140 3.75% 145.25 0.23 33.40

solarne J
2. prihodi 2.2 100 220 3.75% 228.25 0.23 52.49
solarne F
3. prihodi 3.35 100 335 3.75% 347.56 0.23 79.93
solarne M
4. prihodi 4.85 100 485 3.75% 503.18 0.23 115.73
solarne A
5. prihodi 6.0 100 600 3.75% 622.5 0.23 143.17
solarne M
6. prihodi 6.45 100 645 3.75% 669.18 0.23 153.91
solarne J
7. prihodi 6.75 100 675 3.75% 700.31 0.23 161.07
solarne JU
8. prihodi 6.0 100 600 3.75% 622.5 0.23 143.17
solarne A
9. prihodi 4.65 100 465 3.75% 482.43 0.23 110.95
solarne S
10. prihodi 3.05 100 305 3.75% 316.43 0.23 72.77
solarne O

11. prihodi 1.6 100 160 3.75% 166.00 0.23 38.27

solarne N

8
 12. prihodi 1.15 100 115 3.75% 119.31 0.23 27.44
solarne D
UKUPNO: 4745 3.75% 4922.9 0.23 1132.26

Mesečno bruto bilo bih 1132.26€,godšne 1132.26*12=13.587.12€,ostalo računamo na

isti način samo sa drugim površinama

Prosečna dnevna energija globalnog zračenja Sunca na horizontalnu površinu Srbije

po pojedinim regionima

Prikazaćemo po rehijama Sunčevo zračenje kao očetnu uzimamo(6.1-6-2).

Tabelarni prikaz Sunčevog dnevnog prosječnog zračenja kWh/m2

I-(6.1-6.2) II-(6.2-6.3) III--(6.3-6.4) IV-(6.4-6.5) V-(6.5-6.6)

REG.
kWh/m2/dan kWh/m2/dan kWh/m2/dan kWh/m2/dan kWh/m2/dan

1. Loznica Šabac Beograd Đerđap Pirot

2 Valjevo Lazarevac Sremska Mit. Bela Crkva Vranje

3 Čačak Kraljevo Smederevo Lazarevac Preševo

4 Ivanjca Peć Kragujevac Bor

5 Novi Pazar Kosovska Mitr. Čuprija

6 Priština Aranjđelovac

7 Novi Sad Kušumlija

8 Bačka Prijepolje

Zrenjanjin Uroševac

Senta

Bačka Topola

Sombor

Subotica

Horgoš

Daćemo obračun III zone,a to je (6.3-6.5)/2=6.35m3/dan

9
 Ukupni
godišnji Površina Ukupni
Ukuna
kapacitet prekriveni godišnji Ukupna Zarada
R. Vrsta SE
Kwh/m2/g ma Cena neto neto Zarada
približno Bruto
br. panelima Kapacitet €/1kWh vrednos €/g sa neto €/mj
odgovara vrednost
Q=6.35*365= €/g t €/g PDV
-m2

1. 10kW/h 2317 62 144.680 0.23€ 13.277 8477 6781 565

2 20Kw/h 2317 125 289.360 0.23 26.554 16.954 13.563 1130

3 30kW/h 2317 187 434.040 0.23 39.813 25.419 20.335 1694

4 1000kW/h 2317 624 1.446.800 0.23 268.232 171.260 137.007 11.417

8. Vrsta solarnih panela po tipu i efikasnosti

FN ćelija – Različite tehnologije

Kristalični silicij

– Monokristalni silicij (c-Si)

– Polikristalni silicij (mc-Si)

- Kadmij-telurid (CdTe)

c – Si

mc – Si

CdTe

Tabelarni prikaz efikasnosti solarnih panela po vrsti odnosno tehnologiji izrade

%dnevne
Tip solarnih panela Efikasnost Kroz uvećanje zavisno od panela
energije

Monokristalne do 24 % 3.025 3.025*24/100+3.025=3.751kW/h/m2%

Polikristalne do 15 % 3.025 3.478%

amorfni silicijum do 10 % 3.025 3.327%

bakar indijum
do 12 % 3.025 3.388%
diselenid (CIS)

zimi; 1kW/h/m2-sever,1.7kWw//h/m2 jug

10
ljeti:4Kw/h/m2-sever,5.4 kW/h/m2 jug

srednja vrednost=3.025kWw/h/m2 (u obračunu uzećemo srednju vrjednost to je3.025Kw/h/m2

Tabelarni prikaz efikasnosti solarnih panela po vrsti odnosno tehnologiji izrade

%dnevne
Tip solarnih panela Efikasnost energije Kroz uvećanje zavisno od panela

Monokristalne do 24 % 3.025 3.025*24/100+3.025=3.751kW/h/m2 u %

Polikristalne do 15 % 3.025 3.478%

amorfni silicijum do 10 % 3.025 3.327%

bakar indijum
do 12 % 3.025 3.388%
diselenid (CIS)

Treba napomenuti ukoliko odaberemo Monokristalne panele koji su u suštini nešto malo skuplji ali
uvećavaju(3.025*24/100+3.025=3.751kW/h/m2 u %), s obzirom da je uvećanje stalno, a ako se uzme
period od 12godina zanemarljiva je razlika u ceni panela, te bi za Beograd bilo:

9. Prikaz isplativosti izgradnje solarne elektrana na području grada Beograda

Prikaz isplativosti izgradnje solarne elektrana na području grada Beograda (neto zarada uračunat
PDV)sa uvećanjem monokristalnih panela povećanje 3.75% Sunčane energije po 1m2

Ukupni Površina Ukupni Procenat Ukuna

prekrive godišnji Ukupna Zarada
R. Vrsta SE godišnji uvećana Zarada
nima neto neto
približno kapacitet 3.75kWh/m Bruto neto
br. panelima Kapacitet vrjedno €/g sa
odgovara Kwh/m2 2 u % te bi vrjednost €/mj
€/g st €/g PDV
/g bilo.
-m2

1. 10kW/h 1446.8 100 150.105 150.105 13.774 8994 7035 586

2 20Kw/h 1446.8 200 300.211 400.211 27.549 17.589 14.071 1172

3 30kW/h 1446.8 300 450.316 450.316 41.305 26.372 21.097 1758

4 1000kW/h 1446.8 1000 1.501.055 1.501.055 278.381 177.682 142.144 11.848

Dobit po osnovu ugradnje monokristalnih panela

R. Vrsta SE Ukupni Površina Ukupni Zarada Zarada neto Razlika Broj Dobit po
približno godišnji prekrive godišnji neto €/g sa €/g sa PDV € godina osnovu
br.
odgovara kapacitet nima PDV sa projekta efikasnost
Kwh/m2 panelima Kapacitet monokristal i panela

11
 /g -m2 ni panelima

1. 10kW/h 1446.8 100 150.105 6781 7035 254 12 3048

2 20Kw/h 1446.8 200 300.211 13.563 14.071 508 12 6096

3 30kW/h 1446.8 300 450.316 20.335 21.097 762 12 9144

4 1000kW/h 1446.8 1000 1.501.055 137.007 142.144 6137 12 73.644

Prikaz uštede po vjednosti monokristalnih panela

Dobit po
Vrsta osnovu
R.
solarne Broj Vrjed. Provenat
kapacitet efikasno
panela panela dobiti %
br. sti
Elektrane
panela

1. 10kW/h 13.480 56 11,538 3048 26.41

2 20Kw/h 26.880 112 23.076 6096 26.41

3 30kW/h 40.320 168 34.614 9144 26.41

1000kW/ 1348314
4 5617 576.900 73.644 26.41
h

Stepen iskorištenosti monokristalnih panela Si=1440*Qd*6.5/Qg

-1440 broj minuta u danu(24*60)

-Qd dnevna količina Sunčeve energije kWh/m2

-6.5 optimalno dnevno zračenje

-Qg-godišnja količina sunčeve energije za prikazane slučajeve

Za prvi slučaj p=1440*(150.105/365)*6.5/150.105=25.65 slijedi 100-25.65=74.35%

R. Vrsta SE Ukupni Površina Ukupni Stepen Gubitak % Napomena:

približno godišnji prekriveni godišnji iskorištenost
br.
odgovara kapacitet ma panela Si % Ukoliko se
Kwh/m2/g panelima Kapacitet poveća
godišnja
-m2 količina
proizvodnje
smanjue se

12
 gubitak

1. 10kW/h 1446.8 100 150.105 74.35% 25.65%

2 20Kw/h 1446.8 200 300.211 74.35% 25.65%

3 30kW/h 1446.8 300 450.316 74.35% 25.65%

4 1000kW/h 1446.8 1000 1.501.055 74.35% 25.65%

Napomena:

Ukoliko se poveća godišnja količina proizvodnje smanjue se gubitak,jer se deli sa većim brojem ,te će se
25.65 smanjivati,a kako se oduzima od 100 povećava se efikasnost,a to se odnosi samo na panele, kako
su postavljeni, pod kojim uglom,kao na panele padaju Sunčevi zraci i koje su primljenjene tehnologije
izrade panela(smatramo da će se tehnologija izrade usavršavati,a cena istih postepeno padati).

13