SAOBRAĆAJNI FAKULTET

SEMINARSKI RAD
TEMA: OPĆI POJAM, PREDMETI I IZVORI SAOBRAĆAJNOG
PRAVA
SEMINARSKI RAD IZ PREDMETA SAOBRAĆAJNO PRAVO

MENTOR: Prof. Dr. Rajko Kasagić STUDENT: Edna Hajder i Adisa Drinić

ASISTENT: V.ASS.: Alisa Salkić, MA BR. INDEXA: S-24/16 i S-12/16

Travnik, april 2017.

 SADRŽAJ

UVOD ........................................................................................................................................ 3

1. SAOBRAĆAJNO PRAVO (OPĆI POJAM) ...................................................................... 4

1.1. Predmeti saobraćajnog prava ................................................................................. 4

2. IZVORI SAOBRAĆAJNOG PRAVA ............................................................................... 5

2.1. unutrašnji – nacionalni izvori saobraćajnog prava ...................................................... 5

2.2. Najznačajniji unutrašnji izvori saobraćajnog prava ..................................................... 6

2.3. Međunarodni izvori saobraćajnog prava ..................................................................... 8

3. ZAKLJUČAK ................................................................................................................... 11

4. LITERATURA ................................................................................................................. 12

2
UVOD

Saobraćaj je organizovano kretanje transportnih jedinica na mreži saobraćajnica. On je

neželjena posljedica transporta i postoji samo ako postoje transportne jedinice koje se kreću
po zajedničkoj mreži.

To je veoma stara društvena djelatnost koja se pojavljuje još u prvobitnim oblicima

ljudskog društva jer je od najstarijih vremena postojala potreba za prevozom ljudi i dobara. U
osnovi, svi se slažu da saobraćaj predstavlja aktivnost, organizovanu i sračunatu na
omogućenje racionalnog savlađivanja vremena i prostora za razne društvene potrebe, koje
iziskuju, ili koje imaju za posljedicu, fizičko kretanje nematerijalnih ili materijalnih
vrijednosti. Saobraćaj je star koliko i društvo. On vijekovima prati društvo u raznim fazama
njegovog razvoja. Savremeni saobraćaj ima tri svojstva: ekonomičnost, brzina i sigurnost.
Dva osnovna pojma koja su danas u upotrebi, kada govorimo o saobraćaju su transport
i komunikacija. Za transport se može reći da obuhvata prevoz lica i stvari (robe), dok je
komunikacija prenošenje vijesti, informacija, obavještenja i podataka.
Problem ovog seminarskog rada predstavit ćemo u obliku pitanja, šta je to saobraćaj,
koji su njegovi predmeti i koji su izvori saobraćajnog prava.

Saobraćajem se zadovoljavaju raznovrsne proizvodne, ekonomske, kulturne,

bezbjednosne, turističke i mnoge druge potrebe aktuelnog društva.

Predmet seminarskog rada jeste analiza tri navedena poglavlja iz same teme.

Cilj ovog seminarskog rada je istraživanje odnosno rješavanje problema postavljenog

u problemu.

3
 1. SAOBRAĆAJNO PRAVO (OPĆI POJAM)

Saobraćajno pravo je uprošteno nauka koja se bavi proučavanjem saobraćaja sa stanovišta

prava odnosno pravnog regulisanja. Globalno uzeto, saobraćajno pravo je skup normi koje
regulišu pravne odnose u saobraćaju, odnosno skup pravnih normi kojima se regulišu
međuljudski odnosi, stanja i ponašanja u ovoj oblasti društvenog života.

Pod pojmom saobraćajnog prava podrazumijeva se sistem pravnih normi kojima se

regulišu pravni odnosi u saobraćaju, tj. u prenošenju materijalnih dobara i misaonih
aktivnosti ljudi. Kao takvo,saobraćajno pravo tretira prevoz stvari i lica u svim vidovima
saobraćaja, kao i prenos vijesti u svim oblicima njihovog prenošenja. U okviru
saobraćajnog prava proučavaju se samo specifični pravni odnosi u saobraćaju koji
se javljaju u odnosu na prirodu i karakter društveno- ekonomskih odnosa u ovoj
društveno- ekonomskoj djelatnosti. Specifični pravni odnosi u saobraćaju, takođe se
proučavaju i u okvir ima privrednog i međunarodnog prava, kao posebni pravni
odnosi kojima se reguliše posebna privredna usluga prevoza u unutrašnjem i
spoljno – trgovinskom i robno- novčanom prometu.

1.1. Predmeti saobraćajnog prava

Predmet regulisanja saobraćajnog prava su društveno-ekonomski odnosi u oblasti

saobraćaja.Svaka pojedina grana saobraćajnog prava ima svoj specifičan i poseban predmet.
To je bliže proučavanje prava i obaveza iz ugovora.Metod je put, način ili sredstvo za
postizanje cilja.

U saobraćajnom pravu se služimo metodom obrade odnosa između saubjekata u pravu,

koji se pojavljuju kao korisnici javnog prevoza.Metod se koristi u prvom redu za normativno
regulisanje odnosa između subjekata.

4
 2. IZVORI SAOBRAĆAJNOG PRAVA
2.1. unutrašnji – nacionalni izvori saobraćajnog prava

Zbog brojnih specifičnosti svaka grana saobraćaja uglavnom je uređena posebnim

propisima. Ove specifičnosti određuju sadržinu normi i od njih zavisi u kojoj mjeri će
postojati posebni propisi za pojedine grane saobraćaja. Za odvijanje saobraćaja u svakoj grani
saobraćaja koristi se različita infrastruktura, prostor, put (vazdušni, vodni put, željeznička
pruga, put), prevozna sredstva su različite konstrukcije, pogona i načina kretanja, razvoj
pojedinih grana saobraćaja tekao je različito, a slično je u pogledu organizacije prevoza i
poslovnih poslova.

Svaka od ovih specifičnosti odnosno razlika zahtjeva različite norme u pogledu izgradnje i
održavanja saobraćajne infrastrukture, prevoznih sredstava, stručnosti saobraćajnog osoblja,
lica koja organizuju prevoz, vrše kontrolu itd. Zbog svega ovoga na drumski saobraćaj teško
je, na primjer, primjeniti pravne institute pomorskog ili vazdušnog prava.

Drumskom saobraćajnom pravu najbliže je željezničko pravo. Nije bez značaja ni

činjenica sto je željezničko pravo nastalo prije drumskog prava. Međutim, i tu postoje
određene razlike. Željeznica predstavlja jedinstven sistem, što omogućava jedinstvenu
tehnologiju rada, jedinstvenu politiku i organizaciju prevoza. Prevozna sredstva u
željezničkom saobraćaju kreću se strogo fiksiranim putem-površinom, sto zahtjeva veliki
stepen usklađenosti kretanja transportnih sredstava. Drumski saobraćaj ne zahtjeva takvu
usklađenost kretanja saobraćajnih sredstava nego se na put može uključiti svako, u svako
doba, anonimno, bez posebne dozvole.

Kod ugovora o prevozu u drumskom saobraćaju nema formalnosti kao kod željeznice. Ovi
ugovori bliži su načelima građanskog nego željezničkog prava.

Pošto se sve navedene i druge specifičnosti drugačije manifestuju u pojedinim granama

saobraćaja to su neophodna i različita pravna rješenja. Ne samo da je teško pravne institute
jedne grane primjeniti na drugu granu saobraćaja, nego se sa vremenom i razvojem saobraćaja
mijenjaju norme i izvori prava u okviru iste grane saobraćaja. Na primjer, do pojave motornih
vozila prevoz u drumskom saobraćaju mogao se regulisati u okviru građanskog prava, a
poslije toga norme građanskog prava nisu više odgovarale ovim potrebama, nego se ovaj
prevoz morao regulisati posebnim, samostalnim propisima.

5
 2.2. Najznačajniji unutrašnji izvori saobraćajnog prava

USTAV BiH

Ustаv je nаjviši opšti prаvni аkt u sistemu opštih prаvnih аkаtа jedne držаve, koji
uređuje nаjbitnije odnose u držаvi, а prije svegа sаmu držаvnu orgаnizаciju i ovlаšćenjа
držаvnih orgаnа, kаo i slobode i prаvа grаđаnа. Nаzivа se još i osnovni zаkon.

Ustav je posredno i neposredno izvor saobraćajnog prava. Neposredno je izvor ovog

prava kada subjekti saobraćajnog prava svoje akte zasnivaju neposredno na ustavu. Ustav
Bosne i Hercegovine određuje nadležnost teritorijalnih jedinica da svojim propisima uređuju
pojedina pitanja iz oblasti saobraćaja.

PREAMBULA USTAVA BiH:

“Oslanjajući se na poštovanje ljudskog dostojanstva, slobode i

jednakosti,posvećeni miru, pravdi, toleranciji i pomirenju,ubijeđeni da demokratski organi
vlasti i pravične procedure najbolje stvaraju miroljubive odnose unutar pluralističkog
društva,u želji da podstaknu opšte blagostanje i ekonomski razvoj kroz zaštitu privatnog
vlasništva i unapređenje tržišne privrede,vođeni ciljevima i načelima Povelje Ujedinjenih
naroda,opredijeljeni za suverenitet, teritorijalni integritet i političku nezavisnost Bosne i
Hercegovine u skladu sa međunarodnim pravom,odlučni da osiguraju puno poštovanje
međunarodnog humanitarnog prava, inspirisani Univerzalnom Deklaracijom o ljudskim
pravima, međunarodnim paktovima građanskim i političkim pravima, odnosno o
ekonomskim, socijalnim i kulturnim pravima, i deklaracijom o pravima lica koja pripadaju
nacionalnim ili etničkim, vjerskim i jezičkim manjinama, kao i drugim instrumentima ljudskih
prava,podsjećajući se na Osnovna načela usaglašena u Ženevi 8. 9. 1995. godine i u Njujorku
26.9.1995. godine, Bošnjaci, Hrvati i Srbi, kao konstitutivni narodi (u zajednici s ostalima), i
građani Bosne i Hercegovine ovim utvrđuju Ustav Bosne i Hercegovine.”

ZAKONI

Zаkon u prаvnom smislu je i set normi i principа koje uspostаvljа vlаst i svojim
monopolom sile gаrаntuje njihovo ispunjenje. Smаtrа se dа je Hаmurаbi prvi uspostаvio
norme i principe uprаvljаnjа držаvom, Hаmurаbijev zаkonik. Poznаti historijski zаkoni su još
i rimski zаkon, Dušаnov zаkon, itd.

6
Zakoni su najvažniji izvori saobraćajnog prava. Svi značajniji pravni odnosi u saobraćaju
regulisani su republičkim zakonima.

Najvažniji zakoni iz oblasti drumskog saobraćajnog prava su:

 Zakon o pravozu u međunarodnom drumskom saobraćaju;

 Zakon o obligacionim odnosima;
 Zakon o bezbjednosti saobraćaja na putevima;
 Zakon o putevima;
 Zakon o prevozu u drumskom saobraćaju;
 Zakon o ugovorima o prevozu u drumskom saobraćaju;
 Zakon o prevozu opasnih materija

Primjer zakona:

ZAKON O BEZBJEDNOSTI SAOBRAĆAJA NA PUTEVIMA

II OSNOVNA NAČELA BEZBJEDNOSTI SAOBRAĆAJA NA PUTEVIMA

Član 3.

„Svaki učesnik u saobraćaju dužan je da se ponaša na način kojim neće ometati,

ugroziti ili povrijediti druge učesnike, kao i da preduzme sve potrebne mjere radi izbjegavanja
ili otklanjanja opasnih situacija nastalih ponašanjem drugih učesnika u saobraćaju, ako sebe ili
drugog time ne dovodi u opasnost. Licu koje nije sposobno ili je ograničeno sposobno za
bezbjedno učešće u saobraćaju, odnosno licu koje se nalazi u situaciji u kojoj mu je potrebna
pomoć, učesnik u saobraćaju je dužan da pruži pomoć, osim ako time sebe izlaže opasnosti. „

PODZAKONSKI AKTI

Podzakonski pravni akt (u širem smislu) su svi akti čija je snaga manja od zakona. Iz
toga proizlazi obveza donosioca kata za poštivanjem načela zakonitosti, koje u sebi uključuje
i načelo ustavnosti. Podzakonski akti koje donose republički i pokrajinski organi, čine prije
svega odluke skupština, uredbe koje donosi vlada, pravilnici, naredbe, a nekad i uputstva koja
donose ovlašćeni organi uprave. Ovim aktima, u skladu sa zakonom, bliže se regulišu
pojedina pitanja u cilju koncetracije i boljeg izvršavanja zakona.

U drumskom saobraćaju najbrojniji podzakonski akti su pravilnici i sa njima su bliže

regulisana razna pitanja: saobraćajni znakovi, znaci koje daju ovlaštena službena lica, uslovi
7
koji moraju ispunjavati vozila u saobraćaju, registracija vozila na motorni pogon; načini
vršenja tehničkih pregleda vozila; zdravstveni uslovi vozača; uslovi koji moraju ispunjavati
auto-škole; program i način pripreme kandidata za vozače; način polaganja vozačkog ipsita;
izdavanja vozačkih dozvola; registracija redova vožnje u linijskom saobraćaju; uslovi za
autobuske stanice i stajališta; postavljanje natpisa i drugih znakova na javnim putevima i
zaštitnom pojasu; tehnički normativi za izgradnju i održavanje puteva itd.

 Lokalni propisi koje donose skupštine gradova ili opština (statuti, odluke, naredbe)
regulišu se na osnovu ovlašćenja iz zakona, pitanja od lokalnog značaja. Između
ostalog, ovim propisima bliže se uređuje režim saobraćaja u naseljenim mjestima;
određuju lokalni putevi; taksi prevoz; gradski javni prevoz itd.
 Opšti akti preduzeća koja se bave prevozom (statuti, pravilnici, opšti uslovi rada –
prevoza, tarife i dr.) sadrže prije svega pravne norme bezbjednosnog karaktera. Sa
njima se uređuju pitanja koja su na osnovu zakona dužna ili ovlašćena da urede ova
preduzeća. Između ostalog, ovim aktima se uređuje: opšti uslovi i tarife prevoznika;
način na koji će se u proces rada ugraditi unutrašnja kontrola; uslovi rada
saobraćajnog osoblja; koji organi odnosno radnici su dužni voditi računa da vozači i
vozila ispunjavaju propisne uslove; vođenja propisanih evidencija; odgovornost
radnika koji ne izvršavaju svoje obaveze itd.
 Običaji mogu biti izvor prava ukoliko propisi zadovoljavaju da se putem običaja
rješavaju pojedini odnosi.

2.3. Međunarodni izvori saobraćajnog prava

Međunardno pravo se temelji na sistemu pravnih akata i normi koje omogućavaju

međunarodne odnose. Saobraćaj kao dio tih odnosa uključuje se i u taj sistem. Saobraćajno
pravo ima svoje mjesto u međunarodnom i unutrašnjem pravnom sistemu. Za međunarodno
pravo se često kaže da je jedino pravo, jer su unutrašnji izvori saobraćajnog prava preuzeli
institute, norme, standarde, rješenja međunarodnog prava. Pojedina pitanja iz oblasti
saobraćaja prije su regulisana međunarodnim aktima nego nacionalnim propisima.

Međunarodni saobraćaj najčešće se pravno reguliše međunarodnim konvencijama

sporazumima, protokolima i drugim međunarodnim ugovorima.

Ovih konvencija i drugim međunarodnih ugovora ima više vrsta:

8
  prema sadržini vrši se podjela na legislativne, koje propisuju – određuju opšta pravila
na duži rok;
 prema broju ugovornih strana na dvostrane i višestrane;
 prema geografskom domašaju na generalne i regionalne;
 prema tome da li druge zemlje mogu pristupiti, na otvorene, poluotvorene i zatvorene;

Konvencija odnosno međunarodni ugovor obavezuje samo one države koje su ih prihvatile.

Potpisivanje konvencije ili drugog međunarodnog ugovora ne znači i njegovo prihvatanje.

Svaki međunarodni ugovor koje zaključe države članice UN registruje se u sekretarijatu UN.
Po svojoj sadržini međunarodne konvencije koje regulišu oblast drumskog saobraćaja su
različite. U prvu grupu spadaju konvencije koje regulišu bezbjedbost drumskog saobraćaja.

U drugu grupu spadaju konvencije kojima su regulisani imovinski odnosi u međunarodnom

drumskom prevozu. U treću grupu spadaju konvencije kojima su regulisana pitanja u vezi sa
carinom i fiskalnim režimom.

Među najznačajnije konvencije multilateralnog karaktera spadaju:

 bezbjednost saobraćaja:
-Međunarodna konvencija o saobraćaju na putevima, Beč, 1968. godine ( dodatak Sl. list
SFRJ, br. 6/1978) kojom je zamijenjena međunarodna konvencija o drumskom saobraćaju
donjeta u Ženevi 1949. godine ( dodatak Sl. list FNRJ br. 13/1957);

-Evropski sporazum o radu posada na vozilima koja obavljaju međunarodne drumske

prevoze, Ženeva. 1970. godine ( dodatak Sl. list SFRJ, br. 30/1974).

 Imovinske konvencije:
- Konvencija o ugovoru za međunarodni prevoz robe drumom (CMR), Ženeva 1956 godine
(dodatak Sl. list FNRJ, br. 11/1958);

- Konvencija o ugovoru o međunarodnom prevozu putnika i prtljaga putevima, Ženeva 1973

godine (dodatak Sl. list SFRJ, br. 8/1977).

 Carinske konvencije i fiskalni propisi:

- Carinska konvencija o međunarodnom prevozu robe na osnovu Karnet TIR, Ženeva, 1975
godine;

9
- Carinska konvencija o privremenom uvozu komercijalnih drumskih vozila, Ženeva, 1956
godine (dodatak Sl. list FNRJ, br. 3/1962).

10
3. ZAKLJUČAK

Bezbjednost saobraćaja na putevima danas je veoma važan dio naših života. Svi smo
svakodnevno učesnici u saobraćaju nebitno da li upravljamo vozilom, ili smo pješaci svi
smo u opasnosti. Zbog toga je mnogo važna bezbjednost saobraćaja na putevima. Danas
mnogi faktori utiču na to da nismo bezbjedni u saobraćaju počev od nedovoljne svijesti
ljudi o bezbjednosti pa do problema sa putnom infrastrukturom u našoj državi, zastarjelih
vozila, mašina itd. Zato je mnogo važno da naša država ima kvalitetne pravne norme i
propise vezane za saobraćaj.

Ne možemo reći da to nije slučaj, međutim, ima još mnogo prostora za dalji razvoj i
napredovanje u tom segmentu. Posebno je vrlo važno da država odvaja mnogo više novca
za ulaganje u putnu infrastrukturu i u edukaciju samih učesnika u saobraćaju o važnosti
bezbjednosti u saobraćaju. Najvažniji zaključak je taj da svako od nas može učestvovati u
razvoju bezbjednosti u saobraćaju tako što ćemo poštovati propise i biti mnogo oprezni i
disciplinovani tokom učešća u saobraćaju.

11
4. LITERATURA

 „Propisi u oblasti saobraćaja“, dr. Dragan Jovanović i dr. Milan Inić, Novi Sad,
2009.

 Na sajtu; http://www.wikipedia.org, očitano: 02.04.2017.

 Na sajtu: http://www.WHO.com, očitano: 02.04.2017.
 Na sajtu: http://www.bhas.ba, očitano: 02.04.2017.

12