»j·T »j·T X¯+ø£s¡ Vü≤s¡ Vü≤s¡ X¯+ø£s¡

l >∑DÒXÊj·T qeT' ` z+ qeT'•yêj·T

l <˚e⁄´yê#· ` l <˚$ e÷‘· #Ó|æŒ+~
z+ ÁXÊe+ ÁXÊe+ eTVü‰<˚e eTVæ≤e÷qeT‘·TÔeTyéT
|ü⁄D´+ Vü≤´q+‘· Hê>∑dü´ dü÷s¡´πøåÁ‘·dü´ ‘·<∏ë
n<ÛäTHê ÁXÀ‘·T$T#êä$T j·÷Á‘ê eTeTs¡Hê<∏ä>±yéT
s¡dü*+vZdü´ eTVü‰‘·à´+ ÁX¯ó‘ê«eTT#˚ÃqàVü≤<ä|òü÷‘Y ˆ
j·÷Á‘ê eT ø£è‘ê« <˚y˚X¯ jÓ÷*+>∑+ |üX¯´‹ Á|üuÛÀ
düø±+ >∑‹+ Á|üj·÷rVü≤ e<äoÁwüß+<äj·÷ì<Û˚ ˆ
z eTVü‰<˚yê! dü÷s¡´πøåÁ‘·+ ` nq+‘·Hê>¥ jÓTTø£ÿ |ü⁄D´Á|ü<äyÓTÆq n‘·T´‘·ÔeTyÓTÆq eTVæ≤eTqT $Hêïø£
sTT|ü⁄&ÉT neTsYHê<Ûé j·÷Á‘· >∑T]+∫ $+<ëeTqT≈£î+≥THêïqT. s¡dü*+>∑ eTVü≤‘·à´+ $+fÒ eTVü‰bÕbÕ\
qT+&ç ≈£L&Ü eTTøÏÔ bı+<äe#·TÃ, ùV≤ <˚y˚X¯! ùV≤ Á|üuÛÀ! j·÷Á‘· #˚j·T≈£î+&ÜH˚ *+>±ìï #·÷ùdyês¡T @ >∑‹ì
bı+<äT‘ês¡T? ùV≤<äj·÷ì<Û˚! ˙e⁄ á $wüj·T+ Hê≈£î ‘·«s¡>± #Ó|ü
l uÛ…’s¡e ñyê#· ` l uÛ…’s¡e⁄\T #ÓbÕŒs¡T
j·÷Á‘ê eTø£è‘ê« <˚y˚• *+>∑+ |üX¯´‹ jÓ÷qs¡' ˆ
dü j·÷‹ qs¡ø£+ |òüTÀs¡+ rs¡∆Á<√Væ≤ uÛÑy˚qïs¡' ˆˆ
ùV≤ <˚$! j·÷Á‘· #˚j·T≈£î+&Ü @ eTqTwüß´&Ó’‘˚ *+>±ìï #·÷kÕÔ&√, n‘·qT |òüTÀs¡ qs¡ø±ìï bı+<äT‘ê&ÉT
eT]j·TT n‘·&ÉT rs¡úÁ<√Væ≤ nì |æ\Teã&É‘ê&ÉT.
ÁX¯óDT <˚$ Á|üeøå±´$T j·÷Á‘ê eTeTs¡Hê<Ûä>±yéT ˆ
j·÷+ ÁX¯ó‘ê«|æ qs¡' |ü⁄D´e÷|ü⁄ïj·÷rs¡∆»+ Á|æj˚T ˆˆ
ùV≤ <˚$! $qT neTsYHê<Ûé yÓfi‚fl j·÷Á‘· >∑T]+∫ $e]kÕÔqT. Ç~ $qï eTqTwüß´\T rs¡∆+ e\¢ e#˚Ã
|ü⁄D´+ dü+bÕ~kÕÔs¡T.
Ä<∏Í c˛&ÉX¯πøåÁ‘˚‘·T •ebÕs¡+ ‘·‘·'|üs¡yéT ˆ
‘·‘√«-|üdüèŒX¯´ |ü⁄DÒ´ >∑+>±+uÛÑdæ Á|æj˚T ˆˆ
Ä~ c˛&ÉX¯ πøåÁ‘·+˝À •eø£<Ûä ùV≤Á|æj˚T ˆ
|ü⁄D´ Á|ü<äyÓTÆq >∑+>± »\+‘√ Ä#·eTq+ #˚sTT
|ü<äà|ü⁄πs dæ<ä∆πøåÁ‘˚ kÕï‘ê« j·÷j·÷<ä‘·Ô' |üs¡yéT
‘·‘√ .... dæ<ä∆ πøåÁ‘·πø
Bì ‘·sê«‘· dæ<ä∆ πøåÁ‘·yÓTÆq |ü<äà|ü⁄s¡+˝À kÕïq+ #˚dæ eTT+<äT≈£ î yÓfi¯fl+&ç. ‘·<äq+‘·s¡+.

1
‘·Á‘√ |üdüèŒX¯´ #· »\+ eTVü‰Hê>∑dü´ düT+<ä] ˆ
Vü≤]Á<ëK´+ >∑D|ü‹+ qT‘ê« kÕï‘ê«ÁeCÒ‘·Ô‘·' ˆˆ
ùV≤ düT+<ä]! nø£ÿ&É eTVü‰Hê>∑ »\+‘√ Ä#·eTq+ #˚dæ, Vü≤]Á<ë >∑D|ü ‹øÏ qeTdüÿ]+∫, eTs¡\ kÕïq+
#˚dæ s¡+&ç
ã*Vü‰πs eTVü‰πøåÁ‘˚ kÕï‘ê« ÁbÕj·÷<ä‘·'|üs¡yéT ˆ
yê>±ÁX¯y˚T Vü≤dæÔ ø£πsí q‘√«|üdüŒèX¯´ #·ÁeCÒ‘Y ˆˆ
ã*Vü‰s¡ eTVü‰πøåÁ‘·+˝À kÕïq+ #˚dæ eTT+<äT≈£î yÓfi¯fl+&ç ‘·sê«‘· yê>±ÁX¯eT+˝À qeTdüÿ]+∫, Vü≤dæÔø£s¡í˝À
Ä#·eTq+ #˚dæ yÓfi¯fl+&ç.
#·ÁπøX‚ #· ‘·‘·' kÕïHêj·÷‘·Ô‘√ <˚eø£rs¡∆πø ˆ
kÕï‘ê«|ü⁄q' Vü≤] #·+Á<ärπs∆ j·÷j·÷‘·Ô‘·' Á|æj˚T ˆˆ
Bì ‘·sê«‘· #·ÁπøX¯+˝À kÕïq+ #˚dæ ‘·sê«‘· <˚eø£ rs¡∆+˝À kÕïq+ #˚j·T+&ç. ‘·sê«‘· Vü≤]#·+Á<ä rs¡∆+
yÓfi¯fl+&ç.
düú\yêπs ‘·‘·' kÕï‘ê«eTè‘·rπs∆ eTùV≤X¯«] ˆ
‘·‘√ >∑#˚ä‘Y dü÷s¡´dü´ >∑TVü≤yê≥+ eTùV≤X¯«] ˆˆ
ùV≤ eTùV≤X¯«]! düú\yê{°˝À kÕïq+ #˚XÊø£ neTè‘· rs¡∆+˝À kÕïq+ #˚j ·T+&ç, dü÷s¡T´ì >∑TVü≤yê{Ÿ≈£î
yÓfi¯fl+&ç.
‘·Á‘· \+uÀ<äØkÕïq+ ≈£îsê´<˚eeT‘·+Á~‘·' ˆ
‘·‘·' dü÷sê´ÁX¯eT+ >∑‘ê« dü÷s¡´>∑+>± »˝ÒX¯óuÛÒ ˆ
kÕï‘ê« <ä‘ê« #· $~ÛeqTà#·´‘˚ ÁãVü≤àVü≤‘·´j·÷ ˆˆ
nr+Á~j·TT˝…’ nø£ÿ&É \+uÀ<ä] kÕïq+ #˚jT· +&ç. ‘·sê«‘· dü÷sê´ÁX¯eT+ yÓ[fl, X¯óuÛÑ dü÷s¡´ >∑+>±»\+˝À
kÕïq+ #˚dæ, $~Û|üPs¡«ø£+>± <ëq+ #˚ùdÔ ÁãVü≤à Vü≤‘·´ qT+&ç eTT≈£ îÔ\e⁄‘ês¡T.
‘·‘·' dü ø£s¡e÷kÕ<ä´ kÕï‘ê«X¯«‘·s¡Hê>¥ πø ˆ
dü+|üP»´ >∑D|ü+ j·÷j·÷<é ãT<√›s¡dæ eTùV≤X¯«] ˆˆ
‘·sê«‘· ø£se¡ TTqT bı+~, <ëì bÕ<äeT÷\+˝À kÕïq+ #˚d,æ ùV≤ eTùV≤X¯«]! >∑D|ü‹ |üP» #˚dæ ãT<√∆sk¡ ÕìøÏ
yÓfi¯fl+&ç.
Vü≤j·Tosê¸ÁX¯y˚T |ü⁄DÒ´ kÕï‘ê«X¯«‘·s¡Hê>¥πø ˆ
ãT<√∆s¡dæ |ü⁄qsY>∑+>±eTe>±Vü≤´ düTπsX¯«] ˆˆ
>∑#˚ä‘Y düs¡˝Ÿπø Á>±y˚T ‘·Á‘· kÕï‘ê« |ü⁄q'Á|æj˚T ˆˆ
ùV≤ düTπsX¯«]! |ü⁄D´Á|ü<ä+ nsTTq Vü≤j·Tosê¸ÁX¯eT+˝À nX¯«‘·s¡ Hê>∑ø£+˝À|ü\ kÕïq+ #˚dæ, eT∞fl
ãT<√∆s¡dü+˝À >∑+>∑ ˝À|ü\ kÕïq+ #˚dæ, ùV≤ Á|æj˚T! nø£ÿ&É eT∞fl kÕïq+ #˚dæ düs¡\ø˘ Á>±eT+ yÓfi¯fl+&ç.

2
‘·Á‘· œ˝≤´j·TH˚ |òüDÒ´ Á|üDeT´ $~Ûe<ä›]yéT ˆ
Hêsêj·TD+ eTVü‰|ü⁄D´+ rs¡∆ ‘·Á‘· |ü⁄sê‘·qyéT ˆ
eTVü‰Á>±y˚T e÷eT\πø >∑DÒX¯+ düeTbÕÁX¯j˚T‘Y ˆ
<äè cÕº« e÷y˚TX¯«s¡+ *+>∑+ kÕï‘ê´e÷y˚TX¯yê]D≤ ˆ
kÕïHêj·÷<é uÛÑè>∑T|ü‘˚' πøåÁ‘˚ ˙\>∑+>±»˝Ò ‘·<∏ë ˆ
nø£ÿ&É eTVü‰ |ü⁄D´Á|ü<äyÓTÆq |ü⁄sê‘·q rs¡∆+ eT]j·TT e÷eT\ø£ eTVü‰Á>±eT+˝À >∑DÒX¯óì |üPõ+#ê*
‘·sê«‘· e÷y˚TX¯«s¡ *+>∑ <äs¡Ùq+ #˚dæ, e÷y˚TX¯ »\+‘√ kÕïq+ #˚dæ, uÛÑè>∑T |ü‹πøåÁ‘·+ ˝À|ü\ ˙\ >∑+>∑
»\+‘√ kÕïq+ #˚j·÷*.
kÕ∆D≤«ÁX¯y˚T qB+|ü⁄D≤´+ ø√{Ï »qà nwüßHêX¯˙yéT ˆ
‘·Á‘· |ü+#· ‘·s¡+ –D≤´+ »\+‘· <äe>±Vü≤´yÓ’ ˆˆ
Äs¡TVü≤´ |üs¡«‘·+ <˚$ >∑sꓤ >±s¡dü´eT<Ûä´‘·'
nes¡T Vü‰´eTsêe‘ê´+ kÕïq+ uÛÑkÕà+>∑ ˝Ò|üqyéT ˆ
$uÛÑ÷‹dæ‘· <˚Vü≤X¯Ã qè‘·´ e÷H√ ~>∑+ãs¡'
nes¡÷ùV≤ ‘·ès¡«‘· >∑TVü‰+ eTVü‰bÕ‹ø£ Hê•˙yéT ˆ
ø√{Ï »qà\ bÕbÕ*ï b˛>=fÒº |ü⁄D´Á|ü<äyÓTÆq q~ kÕúD+ ` ÄÁX¯eT+˝À ñ+~. n+<äT˝À kÕïq+ #˚dæ
nø£ÿ&É |ü+#·‘·s¡+–DÏ˝À Ä »˝≤ìï ø£*|æ, ùV≤<˚$, |üs¡«‘·+ møÏÿ, >∑ s¡“¤>∑èVü≤+ <ë«sê neTsêe‹˝À kÕïq+
#˚dæ, n+>±\≈£î uÛÑdüà ˝Ò|üq+ #˚j·÷*. ‘·sê«‘· Ä ‘Ó\¢ì X¯Øs¡+‘√ qè‘·´+ #˚düT≈£î+≥÷, ~X¯\H˚ eÅkÕÔ\T>±
#˚düT≈£îì, eTVü‰bÕbÕ\T qwüºb˛j˚T $<Ûä+>± |üs¡«‘· >∑TVü≤˝ÀøÏ yÓfi ≤fl*.
Á|üDeT´ $~Ûe‘Y uÛÑø±Ô´ dü«<Ûë*+>∑+ düHê‘·qyéT ˆ
qs√ q *|ü´‘˚ bÕô|’' ø√{Ï »qà düeTT<䓤yÓ’' ˆˆ
$~Û|üPs¡«ø£+>±, uÛÑøÏÔ‘√ düHê‘·q dü«<Ûë*+>±ìøÏ Á|üD≤eT+ #˚dæq e÷Á‘êq eTqTwüß´\≈£î ø√≥¢ »qà\
bÕbÕ\ qT+&ç eTTøÏÔì bı+<ä˝Ò&ÉT.
<äs¡ÙHê düŒs¡ÙHê #êÃ|æ |üP»Hê #êÃ|æ e+<äHê‘Y ˆ
neTπsX¯dü´ *+>∑dü´ eTT#·Ã‘˚ düs¡«øÏ*«ôw’' ˆˆ
neTπsX¯ *+>±ìï <ä]Ù+∫, düŒ]Ù+∫, |üPõ+∫, e+<äq+ #˚ùdÔH˚ eTqTwüß´ìøÏ bÕbÕ\ qT+&ç eTTøÏÔ
\_ÛdüTÔ+~.
wü{Ÿ kÕïHêì $‘·kÕÔj·÷+Áb˛ø±Ôì »>∑<ä+_πø ˆ
dü|üÔ <äX¯dü∆\ kÕúìkÕïHê q´Hê´ì düT+<ä] ˆˆ
ùV≤ »>∑<ä+_πø! $‘·düÔ˝À 6 s¡ø±\ kÕïHê\T eT]j·TT 7 s¡ø±\ kÕïHê\ >∑T]+∫ #Ó|üŒ+&ç ñ+~.

3
Á‘·jÓ÷ $+XÊ_Û<Ûë j·÷Á‘ê düàè‘ê Vü≤´eTs¡Hê<Ûä>± ˆ
@e+ ø£è‘ê« qs√ j·÷Á‘ê+ |üX‚´*+>∑ s¡kÕ‘·àø£yéT
dü j·÷‹ •ekÕj·TT»´+ j·TÁ‘· HêdæÔ ø£è‘êø£è‘·yéT
á $<Ûä+>± neTsYHê<ÛéøÏ yÓfi‚fl |ü<äeT÷&ÉT s¡ø±\ j·÷Á‘· #Ó|üŒã&ç ñ+~. á $<Ûä+>± j·÷Á‘· #˚dæq
eTqTwüß´&ÉT s¡dü*+>±ìï <ä]ÙùdÔ, n‘·&ÉT •ekÕj·TTC≤´ìï bı+<äT‘ê&É T, nø£ÿ&É ø£è‘ê\T ` nø£è‘ê\T ñ+&Ée⁄.
Ç‹ l <äøÏåD bÕπsÙ« ñ|ürs¡∆ dü+Á>∑ùV≤ neTs¡Hê<Ûä j·÷Á‘· |üs¡íq+ HêeT Á|ü<ÛäeT |ü≥\' ˆ

4
 z+ l uÛ…’s¡$ ñyê#· ` l uÛ…’s¡$ #Ó|æŒ+~˝≤
düs¡\ Á>±eTeTVü‰‘·à´+ ÁX¯ó‘ê« Á|”‘êdæà düT+<äs¡ ˆ
Ç<ë˙+ ÁXÀ‘·T$T#êä$T rs¡∆œ˝≤´j·Tq+ eTVü≤‘Y ˆˆ
ùV≤ düT+<äsY! düs¡fi¯ Á>±eT+ jÓTTø£ÿ eTVü‰‘·à´+ $qï Hê≈£î #ê˝≤ Á|üdüqï+>± ñ+~. Ç|ü⁄&ÉT H˚qT
œ˝≤´j·Tq eTVü‰rs¡∆+ >∑T]+∫ $Hê\qT≈£î+≥THêïqT.
Á>±y˚T œ˝≤´ j·TH˚ |ü⁄DÒ´ rs¡∆+ Hêsêj·TD≤_Û<ÛäyéT ˆ
j·T<éuÛÑ÷<ä uÛÑ>∑edü‡πs« ‘·H˚à ‘·«+ ø£è|ü j·÷e<ä ˆˆ
|ü⁄D´ Á|ü<äeTH˚ Á>±eT+˝À œ˝≤«eTq rs¡∆+ ñ+~. ùV≤ uÛÑ>∑yêHé, düs¡fiŸ Hêsêj·TD nH˚ HêeT+‘√
Á|üdæ<ä∆yÓTÆq Ä rs¡∆+ >∑T]+∫ Hê≈£î $e]+#·e\dæ+~.
l uÛ…’s¡e ñyê#· ` l uÛ…’s¡e⁄&ÉT #ÓbÕŒs¡T
ÁX¯óDT eπøå´ eTVü‰<˚$ rs¡∆+ œ˝≤´j·Tq+ |üs¡yéT ˆ
j·TÁ#·Tä‘ê« eTT#·´‘˚ »+‘·Ts¡àVü‰bÕ‘·ø£ dü+#·j·÷‘Y ˆˆ
z eTVü‰<˚$! $q+&ç. H˚qT œ˝≤´j·Tq |üse¡ T rs¡∆ eTVü‰‘·à´+ $e]kÕÔqT. Bìì $q&É+ e\q eTqTwüß´&ÉT
eTVü‰bÕbÕ\ düeT÷Vü≤+ qT+&ç $eTTøÏÔ bı+<äT‘ê&ÉT.
|ü⁄sê eTVü≤s¡¸j·T' dæ<ë∆ yê\ œ˝≤« _Û<Ûë' •y˚ ˆ
#˚s¡TdüÔb˛ <äTX¯Ãs¡+‘˚ ìj·Ty˚TH√s¡∆«πs‘·dü' ˆˆ
ùV≤ •y˚! |üPs¡« j·TT>∑+˝À yê\œ\T´&ÉH˚ eTVü≤]¸/dæ<äT∆\T |òüTÀs¡ ‘·|üe÷#·]+#ês¡T.
ìsêVü‰s¡ j·T‘ê‘·àq' bÕ<ë+>∑TcÕ˜Á>∑dü+dæ∆‘ê' ˆ
düe÷ $©Hê Vü≤´+ uÛÑeHé düVü≤Ádü+ |ü]e‘·‡sêHé ˆˆ
ìsêVü‰s¡T˝…’, j·T‘êà‘·Tà˝…’, ø±* u§≥qÁy˚fi¯fl ô|’ ì\ã&ç ‘·|üe÷#·] +#ês¡T.
$wüßí <Ûë´q |ü⁄sêdüø±Ô' XÊ+‘ê‘êàH√ eTVü≤Ö»dü' ˆ
∫πsD uÛÑ>∑yêHé $wüßí' <äs¡ÙqMTsTT yêÁqŒuÛÑT' ˆˆ
XÊ+‘· Ä‘·à dü«uÛ≤e+ ø£\, eTVü‰ ‘˚»düT«˝…’q yês¡T $wüßí eT÷]Ô <Û ë´q+˝À ñ+&çb˛j·÷s¡T.
düe÷~Û eTTø±Ô <äèbòÕº«‘·+, uÛÑ>∑e+‘·+ düHê‘·qyéT ˆ
ñ‘ê∆ jÓ÷ ‘ê∆j·T düVü≤kÕÁ|üDeT´ <ä+&Ée‹‡‘·<∏ë ˆˆ
düe÷~Û düú* qT+&ç u…’\≈£î e#êÃø£ yês¡T düHê‘·q uÛÑ>∑yêHé <äs¡Ùq+ ø£*– <ä+&É Á|üD≤e÷\T Ä#·]+#ês¡T.
˙\ JeT÷‘· dü+ø±X¯+ Á|ü|òü⁄\¢ »\CÒø£åDyéT ˆ
X¯+K #·Áø£ >∑<ë |ü<äà bÕDÏ+ bÕ|üVü‰s¡+ Vü≤]yéT ˆˆ
>∑s¡T&Édü∆+... $wüßí –sê... ˙\j˚Twüß+˝≤, $ø£dæ+∫q ø£eT˝≤\ e+{Ï H˚Á‘ê\‘√, Vü≤düÔ+˝À X¯+K, #·Áø£,
>∑<ë, |ü<ëà\T <Ûä]+∫ >∑s¡T‘·à+‘·Tì ô|’ $#˚dæq uÛÑ>∑yêHé.

5
ãTTwüj·T' }#·' ` ãTTwüß\T #ÓbÕŒs¡T ˆ
eTVü‰$wüßí+ Á|üuÛÑ$wüßí+ |ü⁄sêD+...
>∑s√j·÷+dü+ ` edæwü˜+ Á|ü|ü<˚´ ` •wüºyéT
y˚<ë‘·àø£+ y˚<äy˚<ä´+ |ü⁄sêD+ es¡+ eπsD´+ es¡<ä+ ‘ê«+X¯s¡D´yéT
Væ≤s¡D´ >∑s¡“¤e÷~ <˚yê~Û <˚e+ Væ≤s¡D´ u≤VüQ+ X¯s¡D+ ‘ê«+ Á|ü|ü<˚´ ˆˆ
y˚<ë‘·àø£! y˚<ä y˚<ä´, |ü⁄sêD es¡eπsD´
es¡<ä! y˚TeTT ˙ X¯s¡DT bı+<ä>√s¡T#·THêïeTT. Væ≤s¡D´>∑s¡“¤, Ä~<˚yê~Û <˚e, Væ≤s¡D´ u≤VüQ, y˚TeTT ˙
X¯s¡D≤>∑‹˝À ñHêïeTT.
Á‹˝Àø£Hê<Ûä+ ˝Àø£<ë«s¡+ $X¯«s¡÷|ü
|ü⁄sêD ˝Àø±‘·àø£+ ‘ê«+ X¯s¡D+ Á|ü|ü<˚´
bÕs¡∆ s¡÷|ü+ ø£åD+ u≤\+ ‘·s¡TD+ yÓ’ø£åD+ ‘ê«yéT ˆˆ
Á‹˝Àø£Hê<Û,ä ˝Àø£bÕ˝ÒX,¯ áX¯, ˝Àø±<Ûës¡, ˝Àø£e+<ä´, eTùV≤X¯, ˝Àø£<ë«s¡, $X¯«s¡÷|ü, |ü⁄sêD, ˝Àø±‘·àø£,
y˚TeTT ˙ X¯s¡DT ø√s¡T‘·THêïeTT.
.... bÕs¡∆s¡÷|ü, ø£åD+˝À u≤\, ø£åD+˝À ‘·s¡TD
ø£åD+˝À |ü⁄s¡Twü s¡÷|ü+, ø£åD+˝À eTVü‰qs¡s¡÷|ü+
ùV≤ ~e´ dü«s¡÷bÕ! H˚qT X¯s¡DT bı+<äT‘·THêïqT.
Á|ükÕs¡´ C≤\+ sê>∑<√cÕ~ ‘·+Á‘·+ <äèwüº+ eTq'|üøÏåD+ ÁbÕD eT<Û˚´ ˆ
<äX¯Á>±Vü≤+ |ü]>∑èVü‰‹dü‘·´+ eTVü‰|ü<ä+ X¯s¡D+ Á|ü|ü<˚´ ˆˆ
sê>∑<√cÕ~ ‘·+Á‘· dü«s¡÷bÕìï yê´|æÔ #˚dæ, ÁbÕD≤\ eT<Ûä´ eTqdü‡+ã+~Û‘· |üøÏåì me¬s’‘˚ #·÷XÊs√,
<äX¯Á>∑Vü≤ |ü]Á>∑Vü‰‹dü‘·´ eTVü‰|ü<ë! H˚qT ˙ X¯s¡DT ø√s¡T‘êHêïqT.
nHê<ä´q+‘·+ dü$‘ês¡eT CÒX¯+ |ü⁄sê‘·q+ qeqy˚ C≤j·Te÷qyéT ˆ
y˚<ë+‘· y˚<ä´+ kÕ+K´ jÓ÷π>q jÓ÷>∑´+ uÛÑ÷yÓ÷
uÛÑ÷j·T' X¯s¡D+ ‘ê«+ Á|ü<˚´ ˆˆ
nHê~, nq+‘·, dü$‘·, nCÒX¯, |ü⁄sê‘·q, ø=‘·Ô`ø=‘·Ô>± |ü⁄&ÉT‘·÷, y˚<ë+‘·y˚<ä´, kÕ+K´ jÓ÷>∑+ <ë«sê
jÓ÷>∑´+ y˚TeTT eT∞fl `eT∞fl ˙ X¯s¡DT ø√s¡T‘·THêï+.
l uÛ…’s¡e ñyê#· ` l uÛ…’s¡e⁄&ÉT #ÓbÕŒs¡T
Ç‹ düTÔ‘ê« eTùV≤XÊq+ eTVü‰$wüßí eTùV≤X¯«s¡+ ˆ
Á|üDeT´ |ü‹‘ê uÛÑ÷eTÚ |ü⁄qs¡T‘êú|æ‘ê'Á|æj˚T ˆˆ
ùV≤ Á|æj˚T! á $<Ûä+>± eTùV≤XÊ´, eTVü‰$wüßí, eTùV≤X¯«sY jÓTTø£ÿ düTÔ‹ #˚dæ, Á|üD≤eT+ #˚dæ, H˚\ô|’ |ü&ç
eTs¡\ ˝Ò∫ ì\ã&Éì yê]ì #·÷∫.

6
ñyê#· ‘ê+düÔ<ë $wüßíy˚Twüß >∑+;Ûs¡j·÷ –sê! ˆ
ñbÕdüH˚q ‘·Tc˛ºdæà yês¡j·T<Ûä«+ es¡+|ü⁄q'
<ä<ë$T <äTs¡¢uÛÑ+ $ÁbÕ <˚yêdüTs¡ düT<äTs¡¢uÛÑyéT ˆˆ
H˚qT MT ñbÕdüq‘√/|üP»\‘√ Á|üdqü ï+ nj·÷´qT. es¡+ ø√s¡Tø√+&ç! Áu≤Vü≤àD√‘·eÔ TT˝≤sê! <˚yêdüTs¡\≈£î
<äTs¡¢uÛÑyÓTÆq es¡+ H˚qT MTøÏkÕÔqT.
ÁX¯ó‘ê« ‘·T e#·q+ ‘·dü´ $c˛ís¡$T‘·‘˚»dü' ˆ
Á|ü‘·÷´#·TdüÔ+ eTVü‰<˚e+ u≤\ œ˝≤´ eTVü≤s¡¸j·T' ˆˆ
n$T‘·yÓTÆq Á|üø±X¯+ ø£\ ‘˚CÀeT÷]Ô $wüßíe⁄qT #·÷∫, yê\œ˝≤´<äT\T sTT≥T¢ nHêïs¡T.
Hê‘·Œs¡' ` ø√-H√´ es¡' ÁX‚c˜˛eTùV≤X¯«s¡!
‘·<∏ë|æes¡<ë ` eTHérs¡∆eTT‘·ÔeT+
ùV≤ eTùV≤X¯«s¡ ` $TeTà*ï $T+∫ ÁX‚wüßí\T mes¡THêïs¡T?
j·TÁ‘· yêkÕq´Vü‰$c˛í' dæ~∆+ ÁbÕb˛ï‘·´qT‘·Ôe÷yéT
ÁX¯ó‘ê« ‘˚cÕ+ e#·kÕ‡eT´ e÷q+<ëÁX¯ó|ü]|ü⁄¢‘·'
<äèwæº+ |ü<√' düe÷<Ûëj·T >∑+>±+düeTT<ä #ê\j·T‘Y.
mø£ÿ&É ñ+fÒ eTVü‰$wüßí jÓTTø£ÿ ñ‘·ÔeTyÓTÆq dæ~∆ì bı+<äT‘ês√ nø£ ÿ&É |üsê‘·Œs¡Tì kÂe´ e#·Hê\T $ì
Äq+<ëÁX¯óe⁄\‘√ $wüßí #·s¡D≤\˝À ñqï >∑+>∑qT Áù|πs|æ+#ês¡T.
bÕeq+ #êÁX¯eT+ ‘˚cÕ+ eTT˙Hê+ uÛ≤$‘ê‘·àHêyéT ˆ
dü«j·T+ ‘·kÂú #· ‘·Á‘Ó’e Á>±y˚T œ˝≤´_Û<Û˚ ˆˆ
uÛ≤$‘ê‘·à Ä eTTqT\ jÓTTø£ÿ |ü$Á‘êX¯eT+. nø£ÿ&˚ œ˝≤´ nH˚ Á>±eT+˝À n‘·qT+&çb˛j·÷s¡T.
ÄuÛÑ÷‘·dü+ |ü¢e+ ‘êe~<ä+ |üs¡eTbÕeq+
u≤\ œ˝≤´_Û<ä+ rs¡∆+ uÛÑ$wü´‹ qdü+X¯j·T'
n|üŒ{Ï qT+&ç nø£ÿ&É |üs¡eT |ü$Á‘· |ü¢e+ @s¡Œ&ç+~. á rs¡ú+ ù|s¡T yê\œ\´ rs¡∆+, sTT+<äT˝À @+
dü+<˚Vü≤+ ˝Ò<äT.
Ç‘·T´ø±Ô´ ‘ê+düÔ<ë $wüßí uÛÑÁ>√+‘·sê∆qeTT#·T´‘·
u≤\ œ\´ j·TÁ‘· #˚s¡TdüÔ|ü' |üs¡eTø±s¡DyéT
á $<Ûä+>± yê]øÏ #Ó|æŒq nq+‘·s¡+, $wüßíe⁄ n+‘·sê<Ûäq+ nsTTHês¡T. yê\œ\T´\T nø£ÿ&˚ eTs¡\
|üs¡eT |ü$Á‘· ‘·|üdüT‡ Hês¡+_Û+#ês¡T.
‘·‘·düÔ Á|ü~Û‘√ Á>±yÓ÷ u≤\œ˝≤´j·T‘·' |üs¡' ˆ
Hêsêj·TD |ü<√<ä÷“¤‘·+ πøåÁ‘·+ j·T<䓤e‹ÿ\ ˆˆ
Ä ‘·sê«‘· Ä Á>±eT+ yê\œ\´ Á>±eT+>± Á|üdæ~∆ bı+~+~. Ä πøåÁ‘·+ |ü s¡e÷‘·Tàì |ü$Á‘· bÕ<ë\
qT+&ç ñ<䓤$+∫+~.

7
‘·‘·X¯Ã Á|ü~Û‘·+ πøåÁ‘·+ rs¡∆Hêsêj·THê_Û<ÛäyéT
Ä ‘·sê«‘· Ä πøåÁ‘·+ Hêsêj·TD rs¡∆+>± Á|üdæ~∆ bı+~+~.
eTVü‰bÕ‘·ø£ j·TTø√Ô yêj·TTø√Ô VüQ´|übÕ‘·¬ø’' ˆ
dü<ä´' Á|üeTT#·´‘˚ kÕï‘ê« πøåÁ‘˚ Hêsêj·TD≤ _Û<Û˚ ˆˆ
eTVü‰bÕbÕ\T, ñ|übÕbÕ\T #˚dæq eTqTwüß´&ÉT á Hêsêj·TD πøåÁ‘·+˝À kÕïq+ #˚dæq yÓ+≥H˚ Ä eTVü‰
|òüTÀs¡bÕbÕ\ qT+&ç eTTøÏÔ bı+<äT‘ê&ÉT.
Hêsêj·TD≤_Û<Û˚ πøåÁ‘˚ kÕï‘·e´eT $X¯+>∑j·÷ ˆ
|òüTÀsê‘·ÿ* j·TT>±<˚›$ ;Ûs¡TD |ü⁄s¡TùwDVæ≤ ˆˆ
<˚$, ;Ûs¡T˝…’q |ü⁄s¡Twüß\≈£î ìX¯Ù+ø£>±Hêj·T πøåÁ‘·+˝À kÕïq+ #˚j ·÷*. Ä kÕïq+ e\q |òüTÀs¡ ø£*j·TT>∑+
qT+&ç eTTøÏÔ bı+<äT‘êeTT.
Ä»qà j·T~ <˚y˚• |”j·T‘˚ eT~sê+eTT<ë ˆ
e÷düe÷Á‘·+ »\+ ‘·Á‘· |”‘ê«eTT #˚´<ädü+X¯j·T+ ˆˆ
ùV≤ <˚y˚•! »qà+‘ê eT~/eT<ä´+ ‘ê–q e´øÏÔ, ˇø£ÿ HÓ\ nø£ÿ&ç »\+ Á‘ê–‘˚, ìdü‡+<˚Vü≤+>± Ä bÕ|ü+
qT+&ç eTTøÏÔ bı+<äT‘ês¡T.
nuÛÑø£å´ uÛÑø£åD≤<˚›$ nù|j·Tdü´ #· bÕq‘·' ˆ
œ˝≤«j·TH˚ Á|üeTT#˚´‘· »\bÕHêqïdü+X¯j·T' ˆˆ
ùV≤ <˚$! ‹q≈£L&Éì |ü<ës¡∆+ ‹q&É+ e\q, Á‘ê>∑≈£L&Éì ˙s¡T Á‘ê>∑&É+ e\q ≈£L&Ü, Ä bÕ|ü+ qT+&ç
$eTT≈£îÔ&Ée&ÜìøÏ œ˝≤´ eTq »\+ Á‘ê>±*.
HêØ yê|ü⁄s¡Tc˛ yê|æ Á>±y˚Tœ˝≤´j·TH˚|üπs ˆ
kÕï‘ê« |”‘ê« #· $~ÛeqTà#·´‘˚ es¡¸‘·' Á|æj˚T ˆˆ
ÅdÔ” nsT÷, |ü⁄s¡Twüß&ÉT nsT÷, m≥Te+{Ï bÕ|ü+ #˚dHæ ê, œ˝≤´j·Tq øπ Áå ‘·+˝À kÕïq+ #˚dæ ($~Û|Pü s¡«ø£+>±)
Ä »\+ Á‘ê>∑&É+ e\q yê≥ìï+{Ï qT+&ç eTT≈£îÔ&ÉT ne⁄‘ê&ÉT.
e÷‘·èwüŒdüè |æ‘·èX¯«+ ÁuÛ≤Á‘·T C≤j·÷_Ûø±eTTø£'
uÛÑ÷D≤Vü≤ ÁãVü≤àVü≤ @e+ e´_Û#êØ ‘·<ÛÓ’e#· ˆ
eèwü ©|ü‹X¯«bÕπøX¯, XÊÃ|æ düT+<ä]
kÕï‘ê« |”‘ê«#· $~ÛeÁ|æj˚TqTàuÛÑ´j·T‘˚ es¡¸‘·' Á|æj˚T ˆˆ

s¡»dü«˝≤_Û>±MT q |üP‹ø± ø±eTTø√Ô-|æ#·

>√|òü÷‘·ø£' |æ‘·èVü‰qe÷‘·èVü‰düTs¡ düT+<ä] >∑s¡<√Vü≤‡–ïX¯Ã
s¡»dü«˝≤uÛÑ>±$T, |üP‹ø£ eT]j·TT ø±eTTøÏ, >√e<Ûä #˚dæq yê&ÉT e÷‘·/|æ‘· Vü≤+‘·≈£î&ÉT, ùV≤düTs¡ düT+<ä]!
Á|æj˚T >∑s¡<ä, n–ï<ä, X¯gbÕDÏ, Åd”Ô, •X¯ó, Vü≤+‘·≈£î&ÉT ˇø£ @&Ü~ á πøåÁ‘·+˝À $~Û|üPs¡«ø£+>± kÕïq+ #˚ùdÔ
yê{Ï qT+&ç $eTT≈£îÔ&ÉT ne⁄‘ê&ÉT.
8
|ü⁄DÒ´ œ˝≤´j·TH˚ Á>±y˚T πøåÁ‘˚ $c˛¢s¡qT‘·Ôy˚T ˆ
kÕï‘ê« »qàuÛÑy˚' bÕô|’s¡Tà#˚Ã<˚›$ qX¯+X¯j·T' ˆˆ
$wüßíe⁄ jÓTTø£ÿ n‘·÷´‘·ÔeT, |ü⁄D´Á|ü<äœ˝≤´j·Tq Á>±eT+˝À kÕïq+ #˚ùdÔ <˚$! »qà »Hêà+‘·s¡ bÕbÕ\T
b˛‘êj·Tq&É+˝À m≥Te+{Ï dü+<˚Vü≤+ ˝Ò<äT.
ÁbÕj·T•Ã‘·Ô $V”≤H√|æ j·T' ø£•ÃÁìàj·T‘˚•y˚ ˆ
|ü⁄DÒ´ œ˝≤´j·TH˚ Á>±y˚T $cí˛' πøåÁ‘˚ |üπs•y˚ ˆˆ
ùV≤ •y˚! œ˝≤´j·Tq Á>±eT+˝À ÁbÕj·T•Ã‘·Ô $V”≤qT&ÉT me¬s’Hê eTs¡DÏ ùdÔ
j·÷‹ $cí˛] |üs¡+ kÕúq+ j·TÁ‘· >∑‘ê«qXÀ#·‘˚ ˆ
n‘·qT $wüßíe⁄ jÓTTø£ÿ |üs¡eT |ü$Á‘· kÕ<Ûäq+ bı+<äT‘ê&ÉT. nø£ÿ&É n‘·ìøÏ m≥Te+{Ï XÀø£+ ñ+&É<äT.
œ˝≤´j·Tq düeT+rs¡∆+ quÛÑ÷‘·+ q uÛÑ$wü´‹ ˆ
qs√eTTøÏÔ eTyêb˛ï‹ kÕïq<ëq »bÕs¡ÃHÓ’' ˆˆ
œ˝≤´j·Tq rsêúìøÏ düe÷qyÓTÆq rs¡ú+ ˝Ò<äT, n‘·T´‘·ÔeT |ü⁄D´Á|ü<äyÓTÆq yê\œ\´/œ˝≤´j·T πøåÁ‘·+˝À
kÕïq+, <ëq+, »|ü+, ns¡Ãq\≈£î kÕ{Ï sê>∑\ |ü⁄D´ |òü\+ mø£ÿ&Ü ˝Ò<ä T. n˝≤ #˚dæq eTqTwüß´&ÉT eTTøÏÔì
bı+<äT‘ê&ÉT.
Ç‹ UÒ\qπø Á>±y˚T πøåÁ‘˚ Hêsêj·TD≤_Û<äyéT ˆ
ÁX¯ó‘ê« |ü]ƒ‘ê« eTT#˚´‘· eTVü‰bÕ‘·ø£ ø√{Ï_Û' ˆˆ
œ˝≤´j·Tq Á>±eT+ Hêsêj·TD πøåÁ‘·+. Ç~ bÕbÕ\T HêX¯q+ #˚ùd s¡Vü≤dü ´ (>∑TVü≤´|ü≥\+) yÓ÷´+. Bìï
#·~$q yês¡T, $qïyês¡T ø√{≤¢~ eTVü‰ bÕbÕ\ qT+&ç $eTT≈£îÔ\e⁄‘ês¡T .

9
 l <˚e⁄´yê#· ` l <˚$ #ÓbÕŒs¡T
n<ÛäTHê ÁXÀ‘·T$T#êÃ$T |ü⁄DÒ´ e÷eT\πø X¯óuÛÒ ˆ
πøåÁ‘·+ e÷eT\ø£+ HêeT eTVü‰bÕ‘·ø£ HêX¯qyéT ˆˆ
Ç|ü⁄&ÉT H˚qT eTVü‰bÕbÕ\qT <Ûä«+dü+ #˚dæ, HêX¯q+ #˚ùd |ü⁄D´Á|ü<ä yÓTÆq, X¯óuÛÑø£s¡yÓTÆq ªªe÷eT\ø£ πøåÁ‘·+μμ
>∑T]+∫ $Hê\ì Ä•düTÔHêïqT.
ø£<∏ä+ e÷eT\πø HêeT eTVü‰>∑D|ü‘˚' |òü\yéT ˆ
j·T~ Vü≤´Vü≤eTqT Á>±Vü‰´ Á|æj·÷ ‘˚-dæà ‘·<ëe<ä ˆˆ
e÷eT\ø£ πøåÁ‘·+˝À eTVü‰>∑D|ü‹øÏ @+ |òü\+ ñqï~? MT≈£î Hê |ü≥¢ nqTÁ>∑Vü≤+ ñ+fÒ, H˚qT MTø£+‘·
Á|æj·TyÓTÆq <ëqïsTT‘˚, á $wüj·T+ Hê≈£î #Ó|üŒ+&ç.
uÛ…’s¡e ñyê#· ` l uÛ…’s¡e⁄\T #ÓbÕŒs¡T
ÁX¯óDT <˚$ Á|üeøå±´$T kÕúq+ e÷eT\ø£+X¯óuÛÑ+ ˆ
j·Tdü´ <äs¡Ùq e÷Á‘˚D qX¯´+‘˚ $|òüTïsêX¯j·T' ˆˆ
ùV≤ <˚$! $q+&ç, H˚qT MT≈£î X¯óuÛÑø£s¡yÓTÆq e÷eT\ø£+ >∑T]+∫ #ÓãT‘êqT, e÷eT\ø£+ <äs¡Ùq+ #˚dæq+‘·
e÷Á‘êq, $|òü÷ï\ düeT÷Vü≤+ qwüºyÓTÆb˛‘·T+~.
|ü⁄sêuÛÑø£Ôdü´ ø£dü´ ∫Hêàe÷ï k˛´-uÛÑ÷<äC≤|üVü≤' ˆ
Áø°‘√Vü≤+ ‘·|ükÕ‘˚q ‘·<äs¡∆+ #·ø£è‘·+eTj·÷ ˆˆ
|üPs¡«ø±\+˝À e÷eT\ø£ kÕúq+ ˇø£ uÛÑ≈£îÔ&ç ù|s¡T‘√ Á|üU≤´‘·yÓTÆ+~. Ä ‘·sê«‘· ‘·|üdüT‡ #˚dæ qqTï
ø=H˚XÊs¡T, n+<äTe\¢ esê\T bı+<ës¡T.
kÕúq+ düú\ yê{Ïø±j·÷+ düs¡«$|òüTï ìyês¡DyéT ˆ
düú\ yê{≤‘·TŒsê <˚$ ÁbÕ#·\‘·‡ eTùV≤X¯«s¡' ˆˆ
nìï düú˝≤\˝ÀøÏ $|òü÷ï\T ‘=\–+#˚ Á|üU≤´‘· düú\+ á e÷eT\ø£+. ùV≤<˚$! |üPs¡«ø±\+˝À á düú\+
eTVü‰<˚e⁄ì düú\yÓTÆ ñ+&ç+~.
dü+kÕú|ü´ >∑D|ü+ <˚e+ <ë«s¡düú+ ø£øå±<ä«j˚T •y˚ ˆ
>∑‘·' UÒ\qø±<ä÷s¡∆«+ <ä+&Éø£dü´ eTTH˚s¡«qyéT ˆˆ
ùV≤ •y˚! ¬s+&ÉT ‘·\T|ü⁄\T ñqï <ë«s¡+ e<ä› ì\ã&ç ñqï >∑D|ü‹ì nø£ ÿ&˚ kÕú|æ+∫, (ì\u…{Ϻ ñ+∫)
<ä+&Éø£eTTì eHêìøÏ yÓfi≤fls¡T.
‘·Á‘· ø£åD+ #· $ÁX¯eT´ <˚yêdüÔÁ‘ê>∑eTqTà<ë ˆ
<äècÕº« <˚yêq‡ e÷j·÷‘êHé e÷y˚T‹ ÁbÕe<äqTàVüQ'
e÷ e÷>∑#·Ã¤‘· <˚yêdüTÔ ÁbÕø√X¯Ã eTTVüQs¡TàVüQ' ˆˆ
nø£ÿ&É ø£åD+ ùd|ü⁄ $ÁXÊ+‹ bı+<ës√ ˝Ò<√, <˚e‘·\+<äs¡T Á|üdüqïyÓTÆq <äè≈£îÿ\‘√ nø£ÿ&É≈£î $#˚ÃXÊs¡T.
<˚e‘·\T sêe&É+ #·÷dæ, >∑D|ü‹ ` ªªe<äT›`e<äT›μμ nì #ÓbÕŒs¡T.
10
 (ùV≤) z <˚e‘·˝≤sê! sêe<äT›, MT]ø£ÿ&É≈£î sêe<äT› ` á $<Ûä+>± áXÊqT&ÉT ø√|ü+>± #ÓbÕŒs¡T.
<äècÕº« Áø√XÊ+‘·MTXÊq+ <˚y√ >∑D|ü‹ düÔ«s¡Hé ˆ
dü«j·T+uÛÑ÷' dü+ÁuÛÑj·Tj·TT‘·' bÕ‘êfi≤<äT‹∆‘·' ˆˆ
áXÊqT&ÉT Áø√<Ûä+‘√ ns¡e&É+ #·÷dæq dü«j·T+uÛÑ÷ >∑D|ü‹ ‘·«s¡`‘·«s¡>± yê´≈£î\‘· #Ó+<ës¡T.
e÷y˚T‹ ÁbÕe<äHé<˚yê Á|ü>∑èVü≤´|üs¡X¯ó+dü«j·TyéT ˆ
Äj·Tq dü«j·T+>± |üs¡TX¯óe⁄ì rdüT≈£îì bÕ‘êfi¯+ qT+&ç ˝Ò#ês¡T, ˝Ò∫ sTT˝≤ #ÓbÕŒs¡T.
e÷ yÓTÆe+ Á|üe<ä‘˚´e eTVü‰>∑D|ü‹düÔ<ë ˆ
düπs« <˚yêdüTÔ ‘·#·Ã¤uÒ› uÛÑ÷e©¢Hê Vü‰´dü+X¯j·TyéT ˆˆ
e<äT›, n˝≤ e<äT› nì #Ó|üŒ&É+ e\q ªªe<äT›`e<äT›μμ nH˚ |ü<ëìï eT∞fl`eT∞fl eTVü‰>∑D|ü‹ #ÓãT‘·÷H˚ ñ
+{≤s¡T ` n|ü⁄&ÉT <˚e‘·\+<äs¡T Ä|ü<ä˝À ©qyÓTÆ b˛‘ês¡T.
j·T‘·' Á|ü©Hê <˚W|òü÷ áX¯«πs dü∫Ã<ë‘·àì ˆ
‘·‘·' dü Á|ü~Û‘√ Á>±yÓ÷ e÷eT˝≤UÀ´ »>∑Á‘·Ôj˚T ˆˆ
m+<äTø£+fÒ <˚e‘·\+<äs¡T dü∫Ã<ë‘·à dü«s¡÷|ü⁄&Ó’q áX¯«s¡Tì˝À ©qyÓTÆ b˛j·÷s¡T. n+<äTe\¢ Ä Á>±eT+
eT÷&ÉT ˝Àø±\˝ÀqT ªªe÷eT\ø£+μμ>± Á|üdæ~∆ #Ó+<äT‘·T+~.
e÷ e÷>∑#·Ã¤‘· <˚W|òü÷ uÛÑj·÷©¢Hê' |üπs•y˚ ˆ
‘·‘·' dü Áb˛ø√Ô <˚y˚• Á>±yÓ÷ e÷eT\ dü+»„ø£' ˆˆ
|üse¡ T•e⁄ì˝ÀH˚ uÛjÑ T· + e\q ©qyÓTÆ b˛sTTq z <˚e‘·˝≤sê! yÓfifl¯ ø£+&ç.. yÓfifl¯ ø£+&ç. z <˚M! Ç+<äTe\¢H˚
Ä Á>±eT+ ªªe÷eT\ø£+μμ nH˚ HêeT+‘√ Á|üdæ<ä∆yÓTÆ+~.
<äècÕº« >∑D|ü‹ Á‘·kÕ∆' bÕ‘êfi≤<äT‹∆‘·+Á|æj˚T ˆ
‘·<ë Áb˛yê#·‘·+ <˚e+ >∑DÒX¯+ yÓ’•e' dü«j·TyéT ˆˆ
ùV≤ Á|æj˚T! bÕ‘êfi¯+ qT+&ç ˝Ò∫ $#˚Ãdæq >∑D|ü‹ì #·÷dæ <˚e‘·\+<äs¡ T uÛÑj·T|ü&ܶs¡T. n|ü⁄&ÉT Ä >∑DÒX¯ó
ì #·÷dæ, •e⁄&ÉT dü«j·T+>± sTT˝≤ #ÓbÕŒs¡T.
j·TkÕàHé e÷y˚T‹ X¯ã›+‘·«+ ø£è‘ê«#√<ä #·\' dü«j·TyéT ˆ
‘·kÕà<äÁ‘· ∫s¡+ ‹wü˜ $|òüTïdü+wüOHé Á|üuÛ≤X¯j·T' ˆˆ
ªe<äT›`e<äT›μ, ªe÷`e÷μ nH˚ |ü<ä+ ñ|üjÓ÷–+∫ qTe⁄« dü«j·T+>± $#˚à XÊe⁄. ø±ã{Ϻ qTe⁄« sTTø£ÿ&˚
∫s¡ø±\+ ñ+&ÉT. Ä $<Ûä+>± ñ+≥÷, Çø£ÿ&ÉT e#˚à uÛÑ≈£îÔ\≈£î ø£*π> $|òü÷ï\T ‘=\–+#·T.
j·T' ø£•ÃHêàqy√ ˝Àπø Vü‰´Á‘· ‘ê´+|üP»sTTwü´‹ ˆ
düsê«Hé $|òü÷ïHé $ì]®‘·´ dæ~∆+ düeT~Û>∑#·Ã¤‹ ˆˆ
Á|ü|+ü #·+˝À @ eTqTwüß´&ÓH’ ê düsπ , sTTø£ÿ&É≈î£ e∫à ˙≈£î |üP» #˚kÕÔ&√ n‘·ìøÏ düs«¡ Á‘· ø±s¡´dæ~∆ ø£\T>∑T‘·T+~
` $|òü÷ï\˙ï ‘=\–b˛‘êsTT. Ä eTqTwüß´ìøÏ nìï+{≤ $»j·T+ \_ÛdüTÔ+~.

11
düsê«Hêÿe÷qyê b˛ï‹ >∑D|ü‹ Á|ükÕ<ä‘·' ˆ
eπs¸ eπs¸‘·Tj·T' ø£•ÃHêà<Ûäy˚ e÷ùdì‘·´X¯' ˆˆ
Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡+ e÷<Ûäe e÷dü+ (yÓ’XÊKe÷dü+) X¯óø£¢ |üø£å #·‘·Ts¡›• s√Eq >∑D|ü‹ì |üPõkÕÔs√, yês¡T
>∑D|ü‹ nqTÁ>∑Vü≤+ e\q düs¡«ø±sê´\qT≈£L\‘·, ø±s¡´dæ~∆ì bı+<äT‘ês¡T.
$Hêj·Tø£ #·‘·Tsê∆´+ yê |üP»j˚T<√´>∑DÒX¯«s¡yéT ˆ
e÷y˚TX¯«s¡ düMTù| ‘·÷ Vü≤´q+‘·+ |òü\|üP|üïj·÷‘Y ˆˆ
$Hêj·Tø£ #·‘T· ]∆ Hê&ÉT me¬s‘’ ˚ >∑D|ü‹ì |üPõkÕÔs√ yês¡T e÷y˚TX¯«s¡Tì e<ä› nq+‘· |ò˝ü ≤ìï bı+<äT‘ês¡T.
‘ê«+ |üP»sTT‘ê«jÓ÷ <˚e+ e÷y˚TX¯ |üP»j˚Tqïs¡' ˆ
dü |ü⁄D´ |òü\e÷b˛ï‹ q |ü⁄q' düÔq´b˛uÛÑy˚‘Y ˆˆ
˙ |üP» #˚dæq yês¡T me¬s’Hê düπs, yês¡T e÷y˚TX¯«s¡Tì |üPõùdÔ yê]øÏ |ü⁄D´|òü\+ \_ÛdüTÔ+~. yês¡T
eT∞fl •X¯óe⁄ s¡÷|ü+˝À düÔq´+ Á‘ê>∑s¡T ` eT∞fl`eT∞fl yê]øÏ »qàsê<äT. »qàsêVæ≤‘·´y˚T edüTÔ+~.
Ç‹ <ä‘ê« es¡+ <˚y√ >∑DÒX¯dü´ dü«j·T+ Vü≤s¡' ˆ
|ü⁄DÒ´ yÓ’ <ä+&Éø±s¡DÒ´ ©H√ e÷y˚TX¯«sêK´j·÷ ˆˆ
á $<Ûä+>± eTùV≤X¯«s¡T&ÉT >∑D|ü‹øÏ dü«j·T+>± esê*∫à eTVü‰<˚e⁄&ÉT, e÷y˚TX¯«s¡Tì‘√ bÕ≥T ø£*dæ
|ü⁄D´Á|ü<äyÓTÆq <ä+&Éø±s¡D´+˝À $©qyÓTÆHês¡T.
<äècÕº«e÷y˚TX¯«s¡+ *+>∑+ |ü⁄DÒ´ e÷eT\πø qs¡' ˆ
|üP»sTT‘ê« >∑D|ü‹ eTX¯«y˚T<ÛäeTyê|ü⁄ïj·÷‘Y ˆˆ
eTqTwüß´\T e÷eT\ø£ Á>±eT+˝À e÷y˚TX¯«s¡ *+>±ìï <ä]Ù+∫, >∑D|ü‹ì $~Û|üPs¡«ø£+>± ns¡Ãq #˚ùdÔ
nX¯«y˚T<Ûä j·÷>∑|òü˝≤ìï bı+<äT‘ês¡T.
kÕï‘ê« e÷y˚TX¯«πs≈£î+&˚ <äècÕº« e÷eT\ø£+$uÛÑTyéT ˆ
qs√ q*|ü´‘˚ bÕô|’' |ü<äà|üÁ‘·$Tyê+uÛÑkÕ ˆˆ
e÷y˚TX¯«s¡ (≈£î+&É+/>∑T+&É+)˝À kÕïq+ #˚dæ, e÷eT\ø£$uÛÑTì <äs¡Ùq+ #˚ùd e÷qe⁄\T ø£eT\+ Ä≈£î\
e˝… »\+˝À ø£*dæ X¯Sq´yÓTÆb˛s¡T.
dü«j·T+uÛÑTe+ >∑D|ü‹ e÷eT˝ÒX¯«s¡ düìï<ÛÍ ˆ
j·T' |üP»j˚T‘·Œs¡+ uÛÑø±Ô´CÀ´‹c˛º eTeTyê|ü⁄ïj·÷‘Y ˆˆ
e÷eT˝ÒX¯«s¡+ e<ä› dü«j·T+uÛÑ÷ >∑D|ü‹ì |üPõ+∫, ùd$+∫q qs¡T\T, ‘˚CÀeTj·T |üs¡+CÀ´‹ |üs¡eT
Á|üø±XÊìï bı+<äT‘ês¡T.
$Hêj·Tø£+ #·e÷y˚TX¯+ <äècÕº« ÁbÕb˛ï‹ |ü⁄wüÿ\yéT ˆ
|òü\+ #· k˛eT j·÷>∑dü´ qs√ ìj·TeT dü+j·TT‘·' ˆˆ
$Hêj·T≈£î&ÉT eT]j·TT e÷y˚TX¯«s¡T\qT $~Û|Pü s¡«ø£+>±, ìj·TeTìwü\˜ ‘√ ns¡ÃHê~ø±\T »]|æq e÷qe⁄\T
k˛eTj·÷>∑+ #˚dæq |òü˝≤ìï |ü⁄wüÿ\+>± bı+<äT‘ês¡T.

12
Ç‘·´+ e÷eT\πø Á>±y˚T eTVü‰‘·à´+ >∑D|ü‘·dü´‘˚ ˆ
ø£~∏‘·+ ø£è|üj·÷ <˚$ eTVü‰bÕ‘·ø£ HêX¯qyéT ˆˆ
z <˚$! ˙ô|’ nqTÁ>∑V≤ü +‘√, e÷eT\ø£ Á>±eT+˝À eTVü‰bÕbÕìï HêX¯q+ #˚ùd >∑D|ü‹ jÓTTø£ÿ eTVü‰‘·à´eTTqT
˙≈£î $e]+#êqT.
Ç‘˚´wü |ü≥˝À >∑TôVA´eTj·÷‘˚<ä´ Á|üø±•‘·' ˆ
ÁX¯ó‘ê«|æ |ü]ƒ‘·XÊï|æ $|òüTï dü+<Ûë Á|üeTT#Û·´‘˚ ˆˆ
á $<Ûä+>± s¡Vü≤kÕ´‹ s¡Vü≤dü´yÓTÆq >∑D|ü‹ ø£<∏äqT á s√E ˙≈£î $e]+#êqT, Ç~ #·~$qyês¡T,
$qïyês¡T ≈£L&Ü $|òü÷ï\ düeT÷Vü≤+ qT+&ç $eTTøÏÔì bı+<äT‘ês¡q&É+˝À dü+<˚Vü≤+ ˝Ò<äT.

13
 l <˚e⁄´yê#· ` l <˚$ Ç˝≤ #ÓbÕŒs¡T
ÁX¯S‘ê« eTVü‰>∑D|ü‘˚' eTVæ≤e÷q eTqT‘·ÔeTyéT ˆ
e÷y˚TX¯«s¡dü´ #· ‘·<∏ë Áø°‘êdæà »>∑<˚X¯«s¡ ˆˆ
z »>∑BX¯«sê! e÷y˚TX¯«s¡T&ÉT eT]j·TT >∑D|ü‹ jÓTTø£ÿ eTVæ≤e÷ì«‘·y ÓTÆq, |ü⁄C≤düŒ<äyÓTÆq ø£<∏ä $Hêïø£
Hê≈£î dü+‘·è|æÔ>± ñqï~.
Ç<ë˙+ ÁXÀ‘·T$T#êä$T qB\+uÀ<äØ ‘·<Ûë ˆ
nqTÁ>±Vü‰´ Á|æj·÷ ‘˚dæà ‘·<ëy˚Tø£è|üj·÷e<ä ˆˆ
|üs¡y˚TX¯«sê! Hêô|’ <äj·T/nqTÁ>∑Vü≤+ ø£*– ñqï ˙≈£î eTs=ø£ÿkÕ] Hê $qï|ü+ @$T≥+fÒ, \+uÀ<äØ
q~ >∑T]+∫, Hêô|’ ø£è|ü #·÷|æ+∫, Hê≈£î $e]+#·+&ç.
@ø£<ë dü+dæ∆kÕ´|æ ¬ø’˝≤ùd |üs¡y˚T•q' ˆ
<ë«s¡k˛∆ uÛÑ÷<˚›e<˚y˚• dü«j·T+>∑D|ü‹düÔ<ë ˆˆ
z <˚e<˚M! ˇø£kÕ] ¬ø’˝≤dü+˝À eTVü‰<˚e⁄ì <ë«s¡+ e<ä› dü«j·T+>± >∑D|ü‹ e∫à ì\ã&ܶs¡T.
>∑DÒX¯+ ø£<∏äj·÷e÷dü dü«j·T+ düuÛÑ>∑ yêqΩs¡' ˆ
e÷ ø£•ÃHé<äÁ‘· <˚y√|æ Vü‰´>∑#˚Ã~‘·´uÛ≤>∑‘· ˆˆ
Ä eTVü‰<˚e uÛÑ>∑yêqT&ÉT dü«j·T+>± >∑DÒX¯óìøÏ #ÓbÕŒs¡T. nø£ÿ&É≈£ î mes¡÷ sêe<äT›.
ÁX¯S‘ê«yêø£´+ eTùV≤X¯dü´ eTVü‰>∑D|ü‹düÔ<ë ˆ
q+~Hê kÕs¡ú+ XÊdüq+ bÕ\j·THé Á|üuÛÀ ˆˆ
eTVü‰<˚e⁄ì yêø±´\T $qï eTVü‰>∑D|ü‹, Á|üuÛÑTe⁄ Ä»„qT q+~‘√ düVü‰ bÕ{Ïdü÷Ô
<˚yê´ düVü≤eTVü‰<˚e' Áø°&Ü˝≤|ü |üs√uÛÑe‘Y ˆ
‘·jÓ÷πse ìedü‘√' ¬ø’˝≤ùd X¯óuÛÑeT+~πs
@‘·dæàqï+‘·πs <˚$ X¯Áø√ <˚e>∑D…Æ' düVü≤ @‘·dæà
Á‹|ü⁄sê ` Vü‰´»>±eTÁ<äwüߺ+ ø±yÓ÷ eTùV≤X¯«s¡yéT ˆˆ
bÕs¡«re÷‘·‘√ eTVü‰•e⁄+&ÉT Áø°&˝É À eTTì–b˛j·÷s¡T. X¯óuÛÁÑ |ü<yä TÓ qÆ ø¬ ˝’ ≤dü |üs«¡ ‘·+ô|’ M]s¡Te⁄ e÷Á‘·yT˚
Áø°&É˝À ñ+&çb˛j·÷s¡T. z <˚M! Ä düeTj·T+˝À Á‹|ü⁄sêdüTs¡+ qT+&ç Ç+Á<ë~ <˚e‘·\T eTVü‰<˚e⁄ì <äs¡Ùq+
ø√dü+ e#êÃs¡T.
dü«j·T+ >∑D|ü‹ düÔÁ‘· q´ùw<Ûä‘·T‡s¡|ü+‘·<ë ˆ
X¯Áø£' Áø√<Ûä düe÷$c˛º eÁ»wüO‘·+ düe÷<ä<Û˚ ˆˆ
n|ü⁄&ÉT dü«j·T+>± >∑D|ü‹ Ç+Á<äTì Ä|æy˚j·T>±, Áø√<Ûä+‘√ sTT+Á<äT &ÉT >∑D|ü‹ô|’ eÁC≤j·TT<Ûëìï
Á|üjÓ÷–+#ês¡T.

14
VüQ+ø±πsD >∑DÒXÀ|æ u≤VüQ eTdüÔ+uÛÑj·T<ä›πs' ˆ
dü«yêVüQ+ düÔ+_Û‘·+ <äècÕº« X¯Áø√>∑D|ü‹+ ‘·<ë ˆˆ
‘·TcÕºe yê–“¤<ä+&ÉeÁ‘·ŒDÏ|ü‘·´dü' ˆˆ
>∑DÒX¯ó&ÉT ≈£L&Ü sTT+Á<äTì eTVü‰Áø√<Ûä+‘√, VüQ+ø±s¡+‘√ m<äTs=ÿHêïs¡T. >∑D|ü‹ sTT+Á<äTì u≤VüQe⁄ì
düÔ+_Û+|ü#˚j·T>±, Ç+Á<äT&ÉT >∑D|ü‹øÏ <ä+&É Á|üD≤e÷\T Ä#·]+#·>± nH˚ø£ eTTU≤\T>± >∑D|ü‹ì Ç+Á<äT&ÉT
düTÔ‹+#ês¡T.
nÁ|üy˚Tj·T>∑TD+ ì‘·´+ >∑DÒX¯+ düTs¡|üPõ‘·yéT ˆ
bÕs¡«r Á|æj·T|ü⁄Á‘·+ #· Á|üDeTùd´ >∑DÒX¯«s¡yéT ˆˆ
Ç+Á<äT&ÉT n|ü⁄&ÉT, bÕs¡«‹ Á|æj·T |ü⁄Á‘·T&ÉT nÁ|üy˚Tj·T >∑TDdü+|ü<ä ø£*–, ì‘·´ <˚e‘êsê<ÛäT´˝…’q >∑D|ü‹
Á|üD≤eT+ #˚XÊs¡T.
<˚yêHêe÷~ ø£sêÔs¡e÷~ eT<Ûë´+‘· e]®‘·yéT ˆ
∫<ä ∫‘·Œ<ä>∑+;Ûs¡+ Á|üDe÷$T $Hêj·Tø£yéT ˆˆ
<˚e‘·\+<ä]˝À Ä<äT´&ÉT, Ä~|üPE´&ÉT, Ä~ eT<Ûë´+‘· Væ≤‘·T&ÉT, ∫‘Y dü«s¡÷|ü⁄&ÉT, ∫Á<ä÷|ü⁄+&ÉT, >∑+;ÛsT¡ &ÉT
nsTTq $Hêj·T≈£îìøÏ Ç+Á<äT&ÉT Á|üD≤e÷\]Œ+#ês¡T.
y˚<ë+‘Ó’' düTs¡dæ<Ó›ÌXÊÃ>∑yÓTÆs¡|æ düT+<äs¡yéT ˆ
dü÷ø£Î+ XÊ+‘·+ ãèVü≤ dü÷ú\+ Á|üDe÷$T >∑DÒX¯«s¡yéT ˆˆ
y˚<ë+‘·+, düTs¡\T, dæ<äT∆\T eT]j·TT Ä>∑e÷\ø£+fÒ ≈£L&Ü düT+<äs¡y ÓTÆq dü÷ø£Î ãT~∆ ø£*–q,
XÊ+‹dü«uÛ≤e⁄&ÉT, ãèVü≤<ëø±s¡+ ø£*–, dü÷ú\+>± ñ+&˚ >∑DÒX¯óìøÏ (Ç+Á<äT&ÉT) H˚qT Á|üD≤e÷\]ŒdüTÔHêïqT.
XÊ+‘·+ ∫‘Y <ä«j·T+ <˚e+ $eTs√Ù <Ûä“es¡÷|æ‘·yéT ˆ
‘·‘·«kÕs¡+ eTVü‰‘·‘·«+ Á|üDeTùd´ >∑DÒX¯«s¡yéT ˆˆ
XÊ+‘·+, ∫‘Y, n<ä«j·T, <˚e, $eTs√Ù<䓤e #·÷|ü⁄ ø£*–q ‘·‘·« kÕs¡T &ÉT, eTVü≤‘·Ô‘·«+ ø£*–q >∑DÒX¯óìøÏ,
H˚qT (Ç+Á<äT&ÉT) Á|üD$T\T¢‘·THêïqT.
ÁãVü‰à <ä«j·÷qe#˚ä<ä´+ •yê<ä´j·T $uÀ~Û‘·yéT ˆ
dü«Á|üø±X¯+ |üsê‘·Œs¡+ Á|ü|ü<˚´ ‘·+ $Hêj·Tø£yéT ˆˆ
Ç+Á<äT&ÉT ÁãVü≤à<ä«j·TT&ÉT, nqe#˚ä<äT´&ÉT, dü«Á|üø±X¯ó&ÉT nsTTq >∑DÒX¯óì X¯s¡DT y˚&ÉT‘·THêï&ÉT.
yÓ÷<äø±Vü‰s¡ |üs¡eT+ kÕø£åe÷˝≤ø£s¡+ |üs¡yéT ˆ
Á‹H˚Á‘·+ >∑DeÅø£Ô+ #·‘·+ Á|ü|ü<˚´ eTùV≤X¯«s¡yéT ˆˆ
Ç+Á<äT&ÉT |üs¡eT |ü$Á‘·yÓTÆq nø£åe÷\qT #˚‹ j·T+<äT <Ûä]+∫q yê&ÉT, \&É÷¶\ uÛÀ»q+‘√ Á|üdüqïeTj˚T´
yê&ÉT, Á‹H˚Á‘·T&ÉT, >∑TDeÁ≈£îÔ&ÉT nsTTq eTùV≤X¯«s¡Tì X¯s¡DT ø√s¡T‘·THêï&ÉT.

15
düT<ä‘·Ô+ |üs¡X¯ó+ #Ó’e <Ûës¡j·T+‘·+ uÛÑT»<ä«j˚T ˆ
s¡ø£ÔeÅkÕÔ+ ãs¡<Ûäs¡+ s¡ø£Ô e÷˝≤<Ûäs¡+ ‘·<∏ë ˆˆ
sTTe«ã&çq |üs¡TX¯óe⁄qT ¬s+&ÉT uÛÑT»eTT\ j·T+<äT <Ûä]+#·Tyê&ÉTqT, s¡ø£Ô eÅkÕÔuÛÑs¡D≤\T <Ûä]+∫q yê&ÉT
n>∑T eTùV≤X¯«s¡Tì X¯s¡DT bı+<äT‘·THêïqT.
$|òüTï sêoì«øÏs¡+‘·+ ø£s√‘Yπøå|ü+ eTTVüQs¡TàVüQ' ˆ
nq+‘·+ |üs¡eT+ ‘·‘·«+ kÕsê‘ê‡s¡ ‘·s¡+|üs¡yéT ˆ
y˚<ë>∑eT+ Á|ü|ü<˚´ >∑DHêj·Tø£yéT ˆˆ
$|òü÷ï\ düeT÷Vü‰ìï qwüº|üs¡#·Tyê&ÉT, nq+‘·T&ÉT, |üs¡eT ‘·‘ê«ìï ‘Ó*dæq yê&ÉT, kÕsê\ qT+&ç kÕsê\
>∑T]+∫ ‘Ó\TdüT≈£îqïyê&ÉT, y˚<äXÊg bÕs¡+>∑‘·T&ÉT...
nÁ|üy˚Tj·T>∑TD≤´ j·÷|æ e´øå±j·T es¡e]íì ˆ
$Hêj·Tø±j·T <˚yêj·T uÛÑ÷jÓ÷ uÛÑ÷jÓ÷ qyÓ÷ qeT' ˆˆ
es¡e]íì! nÁ|üy˚Tj·T >∑TD dü«s¡÷|ü⁄&Ó’q e´ø£å $Hêj·T≈£î&çøÏ eT∞fl`eT∞fl qeTkÕÿs¡+ #˚düTÔHêï&ÉT.

16
 l uÛ…’s¡e ñyê#· ` l uÛ…’s¡e⁄&ÉT #ÓbÕŒs¡T
Ç‘·´+ >∑D|ü‹' ÁX¯ó‘ê« yê#·+ düTs¡|ü‘˚düÔ<ë ˆ
|üs¡+ Áø√<Ûä+ dü+»Vü‰s¡ <äèXÊ|üX¯´‘·T‡πsX¯«s¡yéT ˆˆ
á $<Ûä+>± düTÔ‹ #˚dæq sTT+Á<äTì düTÔ‹ e#·Hê\T $ì >∑D|ü‹ ‘·q Áø√<Ûëìï eTs¡∫b˛j·÷s¡T. n|ü⁄&ÉT
sTT+Á<äTìøÏ, >∑DÒX¯ó&ÉT <äèwæºbÕ‘êìï #˚XÊs¡T.
k˛#·j·÷e÷dü ‘·+ u≤VüQ+ >∑DÒX¯' |üs¡j·÷eTT<ë ˆ
<˚y√|æ dü«+ »>±e÷|òüT <ÛëeT ø±eT düeTì«‘·' ˆˆ
Ç+Á<äTì düT‹Ô øÏ n‘·´+‘· Á|üdTü qTï&Óq’ >∑D|ü‹, Ç+Á<äTì jÓTTø£ÿ u≤VüQdü+Ô uÛqÑ qT+&ç $eTTøÏÔ ø£*–+#ê&ÉT.
Ç+Á<äT&ÉT ‘·q ø√]ø£ rs¡&É+e\q eTVü‰<˚e⁄ì |ü⁄Á‘·T&Ó’q eT+Á‘· $Hêj·T≈£î&çøÏ Á|üD≤eT+ #˚dæ ‘·q <ë]ì
|ü{Ϻ, dü«>∑èVü‰ìøÏ yÓ[¢b˛j·÷&ÉT.
Á|üDÏ |ü‘·´ eTùV≤X¯dü´ dü÷qT+ eT+Á‘· $Hêj·Tø£yéT ˆ
Áø√<Ûä dü+Vü‰s¡ø£+ HêeT k˛ÔÁ‘·+ >∑D|ü‘˚' dü<ë ˆ
Á‹ø±\+ ÁX¯<ä∆j·÷ j·TTø£Ô' |üsƒ¡HéeTT#˚Ñ· dü+ø£{≤‘Y ˆˆ
eTVü‰<˚e⁄ì |ü⁄Á‘·T&Ó’q eT+Á‘· $Hêj·T≈£îìøÏ Á|üD≤eT+#˚dæ, Áø√<Ûädü+Vü‰s¡≈£î&Ó’q >∑D|ü‹ k˛ÔÁ‘êìï ÁX¯<ä∆>±
eT÷&ÉT ø±˝≤\j·T+<äT |üsƒ¡q+ #˚ùd e÷qe⁄\T dü+ø£{≤\ qT+&ç $eTT≈£îÔ\e⁄‘ês¡T.
‘·‘√ >∑D|ü‹πs›$ ‘·èwæ‘·'≈£åî~Û‘√|æ#· ˆ
uÛÑTø±Ô´ kÕ«<äT|òü\+ ‘·Á‘· |üb >∑+>±+düT|ü⁄wüÿ˝≤yéT ˆˆ
z <˚M! Bì ‘·sê«‘· Äø£* ` <ëVü≤+‘√ ñqï >∑D|ü‹, düTeT<ÛäTs¡ |òü˝≤*ï Äs¡–+∫, |ü⁄wüÿ\ >∑+>±
»˝≤ìï Á‘ê>±s¡T.
|”‘ê« >∑+>±+ dü $ù|òTïX¯düÔ<ë \+uÀ<äs√ uÛÑe‘Y ˆ
\+uÀ<äs√‹ yÓ’ Hêe÷ï Vü‰´EVü‰e s¡Vü≤düÔ<ë ˆˆ
n‘·&ÉT >∑+>±»˝≤ìï Á‘ê–q >∑D|ü‹ \+uÀ<äs¡T&Éj·÷´&ÉT. n|üŒ{ÏqT+&˚ \+uÀ<äs¡T&ÉT nì
|æ\Teã&ÉT‘·THêïs¡T. \+uÀ<äs¡T&Ó’q >∑D|ü‹, á ø=‘·Ô ù|s¡T‘√ @ø±+‘·+>± ¨eT+ #˚XÊs¡T.
X¯ócÕÿ+ <äècºÕ« ‘·Á‘· >∑+>±Vü≤s√ >∑D|ü‘˚' Á|æj˚T ˆ
&ÛÉeTs¡TD Vü≤+‘·dü´ Vü‰´<ës¡ eTT<äs¡+‘·<ë ˆˆ
z Á|æj·÷! nø£ÿ&É >∑+>±»\eT+‘ê Á‘êπ>dæq >∑D|ü‹ \+uÀ<äs¡T&ÉT ø±>±, m+&çb˛sTTq >∑+>∑qT
|ü⁄qs¡TJ®$‘·Tsê*ï #˚j·TT≥¬ø’ •e⁄&ÉT &ÛÉeTs¡Tø±ìï Á|üjÓ÷–+#ês¡T.
neyéT qTàK‘√ >∑+>±+ ‘·<ë >∑D|ü‹' Á|æj˚T ˆˆ
z Á|æj·÷! n|ü&ÉT >∑D|ü‹ >∑+>∑qT eTTK+qT+&ç $&ç∫y˚XÊs¡T.

17
j·TkÕà\+uÀ<äsê‘·Ôdü´ >∑DÒX¯dü´ $ìdüè‘ê ˆ
‘·kÕàÁ‘√Œø±Ô |ü⁄sê $~“¤s¡àVü‰\+uÀ<äØqB ˆˆ
Ä >∑DÒX¯óì \+uÀ<äs¡+ qT+&ç $&ÉT<ä˝…’q >∑+>± e÷‘·qT, |ü⁄sê‘·q ø±\ ‘·‘·Ô«y˚‘·Ô\T ` eTVü‰\+uÀ<äØ
q~>± n_Ûe]í+#ês¡T.
\+uÀ<äsê´qs¡' kÕï‘ê« eTT#·´‘˚ düs¡«øÏ*«ôw’' ˆˆ
\+uÀ<äØ q~˝À kÕïq+ #˚j·T&É+ e\q eTqTwüß´\T düs¡« bÕbÕ\qT+&ç $eTT≈£îÔ\e⁄‘ês¡T
>√ uÛÑ÷ Væ≤s¡D´ yêkÕ+dæ \+uÀ<äs¡ qB‘·fÒ ˆ
jÓ÷ <ä<ë‹ ~«»ÁX‚cº˛ Vü≤´q+‘· |òü\e÷|ü⁄ïj·÷‘Y ˆˆ
@ ~«»ÁX‚wü˜ß˝…’‘˚ \+uÀ<äØ qB rs¡+˝À Äe⁄, uÛÑ÷$T, ã+>±s¡+, eÅkÕÔ\T <ëq+ >±$kÕÔs√ yês¡T
n+‘·qyÓTÆq |òü˝≤ìï bı+<äT‘ês¡T.
\+uÀ<äs¡ qBrπs j·T' kÕïj·÷ ‘·Œs¡j·÷eTT<ë ˆ
dü j·÷‹ •ekÕ˝Àø£´ j·TÁ‘· >∑‘ê«q XÀ#·‘˚ ˆˆ
me¬s’‘˚ \+uÀ<ä] qBrs¡+˝À |üs¡eT |ü$Á‘· eTqdüT‘√, Á|üdüqï+>± ñ+&ç, kÕïq+ #˚kÕÔs√ yês¡+‘ê
•ekÕj·TTC≤´ìï bı+<äT‘ês¡T. yê]øÏ Çø£ XÀø£+ nH˚~ ñ+&É<äT.
Ç‹‘˚ ø£~Û‘·+ <˚$ \+uÀ<äØ qBX¯óuÛ≤ ˆ
ÁX¯S‘ê« düTuÛÑøÏÔ‘·' |ü⁄+_Û' eTVü‰bÕ‘·ø£Hê•˙ ˆˆ
z <˚$! á $<Ûä+>± X¯óuÛÑÁ|ü<äyÓTÆq \+uÀ<äØqB ÁbÕX¯kÕÔ´ìï >∑T]+∫ ˙≈£î $e]+#êqT. me¬s’‘˚ á
ø£<∏äqT $+{≤s√ Ms¡T eTVü‰bÕbÕ\ qT+&ç $eTT≈£îÔ\e⁄‘ês¡T.
Ç‘˚´wü |ü≥˝À >∑TVü≤´' ø£*ø£\àwüHêX¯q' ˆ
ÁX¯ó‘√ qT<Ûë´‘·' |ü]ƒ‘√ eTVü‰bÕbÕ|üqT‘·Ôj˚T ˆˆ
á $<Ûä+>± á eè‘ê+‘·+ ø£*j·TT>∑ ø£\àcÕ\ HêX¯q+ #˚ùd n‹ s¡Vü≤dü´yÓTÆq $wüj·T+. $qïyê]øÏ,
#·~$q yê]øÏ, ‘·\∫q yê]øÏ, eTVü‰ bÕbÕ\ qT+&ç eTTøÏÔì ø£\T>∑CÒdüT Ô+~.
X¯èDT <˚$! Á|üeøå±´$T uÛÑè>∑Trs¡∆ eTqT‘·ÔeTyéT ˆ
j·TÁ#·Tä‘ê« eTT#·´‘˚ »+‘·T' eTVü‰ bÕ‘·ø£ |æ+»sê‘Y ˆˆ
z <˚M! $q+&ç. ˙≈£î H˚qT uÛÑè>∑T rs¡ú ÁbÕX¯kÕÔ´ìï >∑T]+∫ $e]kÕÔqT. Bìì $q&É+ e\q, $qï
yês¡+<äs¡T eTVü‰ bÕbÕ\ |ü+»sêqTï+&ç $eTTøÏÔ bı+<äe#·TÃ.
uÛÑè>∑Ts¡Tàìes√ <˚$ |ü]o\eH˚X¯óuÛÒ ˆ
‘·|üX¯Ã#ês¡ düTeTVü≤<˚›yÓ’s¡|ædüT<äTwüÿs¡yéT ˆˆ
z <˚$! eTTìÁX‚wü˜ß&Ó’q uÛÑè>∑Te⁄ X¯óuÛÑ|ü]o\qeq+˝À <˚e‘·\ >∑T]+∫ ≈£L&Ü eTVü‰X¯øÏÔ e+‘·yÓTÆq ‘·e+
Ä#·]+#ê&ÉT.

18
~e´+ es¡¸ düVü≤Ádü+ ‘·T |ü]o\j·TT‘˚ eH˚ ˆ
»>±eT |üs¡eTπs¸X¯Ã ìj·T‘·dü´ |üsê‘·àì ˆˆ
á $<Ûä+>± |ü]o\j·TT‘· eq+˝À |üs¡e÷‘·à >∑T]+∫ |üs¡eT ãTTwæ uÛÑè>∑Te⁄ ‘·|üe÷#·]+#ês¡T.
Ä»>±eT ‘·<ë ‘·+‘·T $wüíßsY <äs¡Ùj·T‘·T+ eTT<ë ˆ
düπs«πs›e>∑D…Æ' kÕs¡∆+ uÛÑè>∑T' Áb˛yê#·‘·+ Vü≤]yéT ˆˆ
n|ü&ÉT dü+‘√wæ+∫q eTVü‰$wüíße⁄, eTTìøÏ <äs¡Ùq+ sTTe«&ÜìøÏ e#êÃs¡T. <˚e‘·\+<ä]‘√ ≈£L&çq
uÛÑè>∑Te⁄ $wüíße⁄‘√ sTT˝≤ nHêïs¡T.
uÛÑè>∑Te⁄yê#· ` uÛÑè>∑Te⁄ #ÓbÕŒs¡T
$cí˛ õcí˛ eTVü‰ $wüíß' Á|üuÛÑ$wüßí' »>∑‘·Œ‘˚ ˆ
nÁ|üy˚Tj·÷+‘· >∑TD uÛÑ÷jÓ÷ uÛÑ÷j·TX¯Ã‘˚ qeT' ˆˆ
ùV≤ $cí˛! õcí˛! eTVü‰$cí˛! »>∑‘·Œ‘˚! nÁ|üy˚Tj·T! nq+‘·>∑TD dü+|üHêï! ˙≈£î |ü<˚ |ü<˚ qeTkÕÿs¡eTT\T.
Ç‹ düTÔ‘ê« eTVü‰$wüíß+ Á|üuÛÑ$wüíß düTπsX¯«s¡yéT ˆ
<ä+&ÉeÁ‘·ŒDÏ|ü‘ê´X¯ó uÛÑ÷jÓ÷ uÛÑ÷jÓ÷ qeTdüÿs√‘·T ˆˆ
á $<Ûä+>± uÛÑè>∑Te⁄ eTVü‰$wüíße⁄q÷! Á|üuÛÑ$wüíße⁄q÷! düTπsX¯«s¡ TìøÏ <ä+&ÉÁ|üD≤e÷ \]Œ+#ês¡T.
ñ‘ê∆|ü´ Á|üD‘·+ ‘·Á‘· uÛÑè>∑T+ $wüíß' düHê‘·q' ˆ
Äq+<ë ÁX¯ó|ü]øÏ¢qï+ q÷àsê∆ì ‘·+eTTìyéT ˆˆ
nø£ÿ&É eTVü‰$wüíße⁄, uÛÑè>∑Te⁄, |üs¡düŒs¡+ Ä*+>∑´+ #˚düT≈£îHêïs¡T.
Ä*+>∑+‘·T' nH√´q´+ uÛÑè>∑T$wüíß eTùV≤X¯«] ˆ
z eTùV≤X¯«]! uÛÑè>∑Te⁄ #˚dæq ‘·|üdüT‡‘√ dü+‘·Twüºß&Ó’q eTVü‰$wü íße⁄, uÛÑè>∑Te⁄ì Ä*+>∑q+ #˚düT≈£îHêï&ÉT.
‘·<ä+>∑Á|üùd«<ä uÛÑy˚s¡T®˝…’' |üs¡eTbÕeHÓ’' ˆ
|ü⁄D´+ rs¡úeTuÛÑ÷<˚›$ |ü]X¯S\eH˚X¯óuÛÒ ˆˆ
z <˚M! á $<Ûä+>± Ä*+>∑q+ #˚düTø√e&É+ e\q ñ<䓤$+∫q #ÓeT≥qT+&ç, Ä |ü]X¯S\qeq+˝À
|ü⁄D´rs¡ú+ Ä$s¡“¤$+∫+~.
uÛÑè>√sê*+>∑Hê<ä´kÕà<ä›]ùd« <ädüeTT<䓤eyéT ˆ
|ü⁄D´+ ‘·Á‘·Œ~∏‘·+ ‘·kÕà<é uÛÑè>∑Trs¡∆ eTùV≤X¯«] ˆˆ
z eTùV≤X¯«]! uÛÑè>∑Te⁄, Vü≤] Ä*+>∑q+ e\q ñ<䓤$+∫q #ÓeT≥ ` |ü⁄D´Á|ü<äyÓTÆq uÛÑè>∑T rs¡ú+>±
|æ\eã&ÉT‘·T+~.
uÛÑè>∑Trπs∆ qs¡' kÕï‘ê« <ä‘ê«‘êÁeT... ˆ
eg+ #· s¡‘·ïB|ü+ #· <ä<ë´ <ä´‘˚ïq e÷qe' ˆˆ
uÛÑè>∑Trs¡ú+˝À eTqTwüß´\T kÕïq+ #˚dæ sê>±H˚ <ëq+ #˚j·T&É+, eÅkÕÔ\T <ëq+ #˚j·T&É+ #·˝≤ eT+∫~.

19
uÛÑè>∑Trs¡ú+ qs¡kÕï‘ê« |ü⁄D´+ ÁbÕb˛ï‘·´qT‘·ÔeTyéT ˆˆ
uÛÑè>∑T rs¡ú+˝À e÷qe⁄\T kÕïq+ n‘·´+‘· |ü⁄D´Á|ü<äyÓTÆq~.
uÛÑè>∑Trπs∆ eTVü‰$wüíß' ùd«<√<éuÛÑ÷‘˚ eTùV≤X¯«] ˆ
kÕï‘ê« b˛‘ê« Á|üeTT#˚´‘· ÁãVü≤à Vü≤‘ê´~ ø√{Ï_Û' ˆˆ
z eTùV≤X¯«]! eTVü‰$wüíße⁄ jÓTTø£ÿ #ÓeT≥qT+&ç ñ<䓤$+∫q |ü$Á‘· »\+ uÛÑè>∑T rs¡ú+˝À kÕïq+
#˚j·T&É+, Ä»˝≤ìï Á>∑Væ≤+#·&É+ e\q, e÷qe⁄\T ø√{≤¢~ ÁãVü≤àVü≤‘ê´ bÕbÕ\qT+&ç $eTT≈£îÔ\e⁄‘ês¡T.
ÁXÊ<ä∆+ ≈£îsê«rs¡ú eπs uÛÑè>√' |üs¡eTbÕeH˚ ˆ
|æ‘·s¡' ‘·è|æÔ e÷+ e÷+‹ X¯‘·ø£\Œ+ qdü+X¯j·T' ˆˆ
|üs¡eT |ü$Á‘·yÓTÆq, ÁX‚wü˜yÓTÆq uÛÑè>∑Trs¡ú+˝À kÕïq+ Ä#·]+#·&É+ e\q |æ‘·è<˚e‘·\T X¯‘·`X¯‘·ø£˝≤Œ\T
dü+‘·Twæºì bı+<äT‘ês¡T. Ç+<äT˝À m≥Te+{Ï dü+<˚Vü≤+ ˝Ò<äT.
X¯óuÛÒyÓ’ uÛ≤s¡Zy˚ πøåÁ‘˚ kÕï‘ê« |”‘ê« #· düT+<ä] ˆ
es√ q*|ü´‘˚ bÕô|’' |ü<äà|üÁ‘· $Tyê+uÛÑdæ ˆˆ
z düT+<äØ! X¯óuÛÑ uÛ≤s¡Ze πøåÁ‘·+˝À kÕïq+ #˚dæ Ä»˝≤ìï d”«ø£]+∫q eTqTwüß´\T »˝≤ìï |ü≥Tº≈£îqï
ø£\Te Ä≈£î\e˝… bÕbÕ\qT n+{Ïô|≥Tº≈£îì ñ+&És¡T.
uÛÑ÷jÓ÷ uÛÑ÷j·T' øÏeTTπøÔq qs¡' bÕ‘·ø£yê+ø£˝Ö ˆ
uÛÑè>∑Trs¡ú+ düe÷kÕ<ä´ eTT#·´‘˚ düs¡«øÏ*«cÕ‘Y ˆˆ
eT∞¢`eT∞¢ #Ó|Œü H˚\! ˝Ò j˚T\! ø£*j·TT>∑+˝À bÕ|ü⁄˝…q’ e÷qe⁄\T n+<äsT¡ uÛèÑ >∑Trs¡+ú e\q |ü⁄˙‘·T\e⁄‘ês¡T.

l<˚e⁄´yê#· ` l<˚$ #Ó|æŒ+~

uÛÑè>∑Trs¡ú eTVü‰‘·à´+ ÁX¯ó‘ê« Áù|‘êdæà düT+<äs¡ ˆ
Ç<ë˙+ ÁXÀ‘·T $T#êä$T ˙\>∑+>± düeTT<䓤eyéT ˆˆ
z düT+<äsê! uÛÑè>∑Trs¡ú+ jÓTTø£ÿ $•wü˜‘·qT $qï H˚qT n‘·´+‘· dü+‘√wü+>± ñHêïqT.
j·TÁ#·Tä‘ê« eTT#·´‘˚ »+‘·T' ø√{Ï»qà uÛÑyÓ’s¡ô|òTÆ' ˆˆ
á eè‘êÔ+‘·+ $qï e÷qe⁄\T ø√{Ï`ø√{Ï bÕbÕ\qT+&ç $eTT≈£îÔ\e⁄‘ês¡T.
l áX¯«s¡ ñyê#· ` áX¯«s¡T&ÉT #ÓbÕŒs¡T
ÁX¯óDT <˚$ Á|üeπøå´Vü≤+ ˙\>∑+>± düeTT<䓤eyéT ˆ
j·TÁ#·Tä‘ê« ÁbÕ|ü´‘˚ eT‘˚´' n–ïcº˛eT |òü\+Á|æj˚T ˆˆ
z <˚$! $qT&ç. ˙\>∑+>∑ ñ<䓤$+∫q rs¡TqT sTT|ü⁄&ÉT $e]kÕÔqT. á eè‘êÔ+‘·+ $q&É+ e\q
eTqTE\≈£î n–ïcº˛eT j·T»„ |òü\+ \_ÛdüTÔ+~.

20
@ø£<ë Áø°&É ‘·düÔdü´ •edü´ es¡e]íì ˆ
<˚yê´+ kÂs¡‘· dü+˝≤ô|’ s¡HÓ’´' Áø°&Éq¬ø’s¡|æ ˆˆ
nøÏåD° ` ‘·dü´ bÕs¡«‘ê´ es¡e]íì ˆ
ø£˝≤+»Hê<∏ä e<äq+ düuÛÑ÷‘·dü´ düT+<ä] ˆˆ
z es¡e]íì! ˇø£kÕ] bÕs¡«‹‘√ ≈£L&ç Áø°&É dü\T|ü⁄#·Tqï eTùV≤X¯«s¡T ì ¬s+&ÉTø£fi¯ó¢
ø±˝≤+»Hê+–‘·+ <äècºÕ« eTTK+<˚edü´ bÕs¡«‹ ˆ
<äs¡Ùj·÷ e÷dü yÓ’ ‘·ôdÔÌà' Ä<äs¡Ù+ $eT\+ ‘·<ë ˆˆ
ø±˝≤+»q+, ø±≥Tø£‘√ ì+&çb˛sTTq |üs¡y˚TX¯«s¡Tì eTTU≤ìï n<ä›+˝À #·÷düTø√e\dæ+~>± bÕs¡«‹
ø√]+~.
<äècºÕ«+»Hêø£Ô e<äq+ dü«+ <˚y√ uÛÑ>∑yêqΩs¡' ˆ
»{≤_Ûsöø£å<ä«<äq+, ø±˝≤+»q j·TT‘·+ X¯óuÛÑyéT ˆˆ
eTVü‰<˚e⁄&ÉT ‘·q Á|ü‹_+u≤ìï (eTTU≤ìï) n<ä›+˝À #·÷düTø=ì q\¢ì Ä ø±≥Tø£qT ‘·q »≥\‘√
‘·T&ÉT#·T≈£îHêïs¡T.
Á|üøå±˝≤j·÷e÷dü ‘·<ë e<äq+ >∑+>∑j·÷•y˚ ˆ
kÕ yÓ’ >∑+>± düeTT‘·ŒHêï ø±˝≤+»q ìuÛ≤uÛÑe‘Y ˆˆ
z •y˚! n|ü⁄&ÉT •e⁄&ÉT >∑+>± »\+‘√ ‘·q jÓTTø£ÿ eTTU≤ìï Á|üøå±fi¯q + #˚düT≈£îHêïs¡T. n|ü&ÉT ñ
<䓤$+∫q >∑+>∑ n+»q+‘√ (q\¢ì ø±≥Tø£‘√) ø£*dæb˛sTT+~.
˙\ >∑+π>‹ $U≤´‘ê eTVü‰bÕ‘·ø£Hê•˙ ˆ
˙\>∑+>±+ qs¡' kÕï‘ê« eTVü‰bÕô|’' Á|üeTT#·´‘˚ ˆˆ
eTVü‰bÕbÕ\T q•+|üCÒùd ª˙\ >∑+>∑μ Ä •e⁄ì eTTK Á|üøå±fi¯q+‘√ ñ<䓤 $+∫+~. ˙\>∑+>∑˝À kÕïq+
#˚j·T&É+ e\q eTqTwüß´\T eTVü‰bÕbÕ\qT+&ç $eTTøÏÔì bı+<äT‘ês¡T.
˙\´+>∑<Ûës¡D düŒsêÙ‘·Ô <ä«‘·‡+düs¡Z‘√...
Ä‘·à <√cÕ~ Åd”ÔD≤+ yÓ’HêX¯+ kÕqj·T‹ |üs¡yéT ˆˆ
˙\>∑+>∑qT ˇ+{Ï jÓTTø£ÿ n+>±\≈£î <Ûä]+#·&É+ e\q, düè•+#·&É+ e\q, Åd”Ô\jÓTTø£ÿ Ä‘·à <√cÕ\
qT+&ç <ä÷s¡+ ø±e#·TÃ.
˙\>∑+>±eTè<ä+#ê|æ jÓ÷ <ä<ë´<ä+>∑πødü«πø ˆ
düj·÷‹ ÁãVü≤àdü<äq+ j·TÁ‘· >∑‘ê«qXÀ#·‘˚ ˆˆ
˙\>∑+>∑˝À ñ+&˚ eT{Ϻì me¬s’‘˚ ‘·eTjÓTTø£ÿ X¯Øs¡ nej·Tyê\≈£î |ü{ ϺkÕÔs√, yês¡T ÁãVü≤àdü<äq+
bı+<äT‘ês¡T, ÁãVü≤à˝Àø£+ ÁbÕ|æÔdüTÔ+~. nø£ÿ&É XÀø£+ nH˚<˚ ñ+&É<äT.
‘·<Ûë ˙\»\+ |ü⁄D´+ eTVü‰bÕ|üÁ|üD≤X¯qyéT ˆˆ
á ˙\>∑+>∑ eTVü‰ bÕbÕ\qT ôd’‘·+ ‘·T&ç∫y˚düTÔ+~.
21
˙\>∑+>∑>±qB|ü⁄DÒ´ kÕïHê+»\ X¯óuÛÒ »˝Ò ˆ
düj·÷‹ •ekÕj·TT»´+ j·TÁ‘·>∑‘ê« qXÀ#·‘˚ ˆˆ
˙\>∑+>±qB kÕïq+, »\ Á>∑Vü≤D+ e\q eTqTwüß´\T •ekÕj·TTC≤´ìï bı+<ä T‘ês¡T. Ä •e˝Àø£+˝À
XÀø£+ nH˚~ ñ+&É<äT.
Ç‹ ‘˚ ø£~Û‘·+ <˚$ eTVü‰‘·à´ eTeTs√‘·Ôy˚T ˆ
uÛÑè>√' πøåÁ‘·dü´ ˙˝≤j·÷ eTVü‰bÕ|ü Á|üD≤X¯qyéT ˆˆ
z neTs√‘·Ôy˚T! <˚$! á $<Ûä+>± uÛÑè>∑TπøåÁ‘·+˝À ˙\>∑+>∑ jÓTTø£ÿ eTVü‰‘·à´+ ˙e⁄ ‘Ó\TdüT≈£îHêïe⁄. Bì
e\q eTVü‰bÕbÕ\T ‘=\–b˛‘êsTT.
Ç‘˚´wü |ü≥˝À >∑T¨´ Åd”ÔD≤+ bÕ|ü Á|üD≤X¯q' ˆ
áX¯«Ø e#·Hê<˚›$ Á‹eT\|òüTï' Á|üø°]Ô‘·' ˆˆ
z <˚$! Åd”Ô\ jÓTTø£ÿ bÕbÕ\qT ‘·T&ç∫ô|{Ϻy˚ùd á n<äT“¤‘· s¡Vü≤dü ´ eè‘êÔ+‘·+ áX¯«s¡ ` bÕs¡«‹
nqTÁ>∑Vü≤+ e\q eT÷&ÉT eT˝≤\qT düeT÷\+>± ìs¡÷à*+∫y˚düTÔ+~.

22
 uÛ…’s¡e ñyê#· ` uÛ…’s¡e⁄&ÉT #ÓbÕŒ&ÉT
ÁX¯óDT<˚$ Á|üeøå±´$T kÕúD≤´ÁX¯eTeq+eTVü≤‘Y ˆ
j·TÁ#·Tä‘ê« eTT#·´‘˚ »+‘·T' eTVü‰bÕ‘·ø£ ø√{Ï_Û' ˆˆ
z <˚$! eTVü‰kÕúDT ` ÄÁX¯eT eq eè‘êÔ+‘êìï ˙≈£î $e]kÕÔqT. ÁX¯<ä∆> ± $qT. á eè‘êÔ+‘·+ $q&É+
e\q ≈£L&Ü »qT\T, ø√{≤qTø√≥¢ bÕbÕ\ qT+&ç $eTT≈£îÔ\e⁄‘ês¡T.
|ü⁄sê #·#ês¡ düTeTVü≤‘·Ôb˛ ôV’≤eTe‘˚qπ> ˆ
–ØXÀ <ä ø£å‘·qTC≤ $X‚¢wæ ‘·‘·qT •e' ˆˆ
|üPs¡«j·TT>∑+˝À <äø£åÁ|üC≤|ü‹ ≈£L‘·T¬s’q dür<˚$ Ä*+>∑q+ ø£*–q X¯Øs¡+ ø£\yê&Ó’q –ØX¯ó&ÉT (•e⁄&ÉT)
Væ≤e÷\j·T |üs¡«‘êq ‘·|üdüT‡ Äs¡+_Û+#ê&ÉT.
~e´+ es¡¸ düVü≤ÁkÕ+‘˚ düe÷~Û ìs¡‘√ uÛÑe‘Y ˆ
‘·Å‘Ó’e bÕs¡«‹ <˚$ Vü≤s¡ùdyês¡∆ e÷>∑‘ê ˆˆ
Ä $<Ûä+>± •e⁄&ÉT düVü≤Ádü esê¸\T/dü+e‘·‡sê\T düe÷~Û dæú‹˝À ñ+&ç b˛j·÷s¡T. n|ü&˚ bÕs¡«‹<˚$
•e⁄ì ùde >∑T]+∫ nø£ÿ&É≈£î e∫Ã+~.
ùdyê|üsêVü≤´uÛÑ÷‘·Á‘· ∫s¡+<˚$ eTùV≤X¯«Ø ˆ
kÕúDTe‘·‡+dæ∆‘√ j·TÁ‘· eTùV≤X¯düÔ|üdæ dæ∆‘·' ˆˆ
#ê˝≤ ø±\+ es¡≈£î eTùV≤X¯«Ø<˚$ nø£ÿ&É •e⁄ìùde˝À ©qyÓTÆ ñ+&çb˛sTT+~. nø£ÿ&˚ kÕúDTe⁄>± e÷]q
•e⁄&ÉT ‘·|üdüT‡ ` düe÷~Û dæú‹˝À ñ+&çb˛j·÷s¡T.
kÕúD≤«ÁX¯eTdüÔ‘·' Áb˛ø√Ô eTVü‰bÕ‘·ø£ HêX¯q' ˆˆ
@ Á|ü<˚X¯+˝À nsTT‘˚ •e⁄&ÉT kÕúDTe⁄>± e÷] ‘·|üdüT‡ #˚düTÔHêïs√ Ä Á|ü<˚X¯+, Ä ‘·sê«‘· ø±\+˝À
kÕúDT ÄÁX¯eT+>± |æ\eã&ÉkÕ–+~. eTVü‰bÕbÕ\T $HêX¯+ #˚ùd kÕúDT ÄÁX¯eT+>± Ä Á|ü<X˚ +¯ Á|üd~æ ∆ bı+~+~.
kÕúD≤«ÁX¯eT düMTù| ‘·÷j·T' kÕïHêj·÷‘·T‡s¡e+~‘˚ ˆ
düj·÷‹ •edü<äq+ j·TÁ‘· >∑‘ê«q XÀ#·‘˚ ˆˆ
z düTs¡e+~‘˚ ˆ kÕúDT ÄÁX¯eT+ e<ä› me¬s’‘˚ kÕïq+ #˚kÕÔs√, yês¡T •e˝Àø±ìøÏ yÓfi¯‘ês¡T. yê]øÏ
≈£L&Ü m≥Te+{Ï XÀø£+ ñ+&É<äT.
kÕúD≤«ÁX¯y˚T ‘·T jÓ÷<˚$ ÁXÊ<ä∆+ ø£è‘ê« $<Ûëq‘·' ˆ
|æ‘·s¡' ‘·è|æÔ e÷ j·÷+‹ X¯‘· ø£\Œ+q dü+X¯j·T' ˆˆ
z <˚$! kÕúDT ÄÁX¯eT+ kÕúq+ e<ä› me¬s’‘˚ $~Û|üPs¡«ø£+>± |æ‘·è<˚e‘·\≈£î ÁXÊ<ä∆`‘·s¡ŒD≤\T n]ŒkÕÔs√,
yê]jÓTTø£ÿ |æ‘·è<˚e‘·\≈£î, X¯‘·ø£˝≤Œ\ düeTj·T+ es¡≈£î dü+‘·Twæº / ‘·è|æÔ ø£*–, yês¡T ‘·eT ÄodüT‡\qT
n+~kÕÔs¡T.

23
eTVü‰ bÕ‘·ø£ j·TTø√Ô yêj·TTø√Ô yê' ñ|übÕ‘·¬ø’' ˆ
kÕúD≤«ÁX¯eTeH˚ |ü⁄DÒ´ eTT#·´‘˚ düs¡«øÏ*Œôw’' ˆˆ
@ |ü⁄s¡Twüß&ÉT nsTT‘˚ eTVü‰bÕbÕ\T #˚kÕÔ&√, ñ|übÕ‘·ø±\T Ä#·]kÕÔ& √ n‘·&ÉT kÕúDT ÄÁX¯eT+˝À kÕïq,
»\bÕq+ #˚j·T≥+ e\q yê{Ï nìï+{Ï qT+&ç $eTTøÏÔ bı+<äT‘ê&ÉT.
>∑yê+ø√{Ï düVü≤Ádüdü´ düeT´>¥ <ëqdü´ j·T‘·Œ\yéT ˆ
‘·‘·Œ¤\+ ø√{Ï>∑TDÏ‘·+ kÕï‘ê« kÕúD≤«ÁX¯y˚T »˝Ò ˆˆ
düVü≤Ádü ø√{Ï Äe⁄\qT <ëq+ #˚j·T>± m≥Te+{Ï |òü\+ \_ÛdüTÔ+<√, n+‘·{Ï eTVü≤‘·Ôs¡yÓTÆq |òü\+, kÕúDT
ÄÁX¯eT»\+˝À kÕïq+ #˚j·T&É+ e\q \_ÛdüTÔ+~.
≈£îs¡TπøåÁ‘˚ Á|üj·÷π>#· >∑+>± kÕ>∑s¡ dü+>∑y˚T ˆ
kÕï‘ê« j·T‘·Œ¤\ e÷b˛ï‹ ‘·‘YkÕúH√s¡›s¡ÙHê Á|æj˚T ˆˆ
z Á|æj·÷! ≈£îs¡TπøåÁ‘·+, Á|üj·÷>∑ eT]j·TT >∑+>± kÕ>∑s¡ dü+>∑eT+˝À kÕïq+ #˚j·T&É+ e\q @ |òü\+
nsTT‘˚ \_ÛdüTÔ+<√, Ä |òü\+ kÕúDT <äs¡Ùq+‘√ \_ÛdüTÔ+~.
kÕúD≤ yêÁX¯eT düMTù|‘·T kÕïq+ ø£è‘ê« $<Ûëq‘·' ˆ
nX¯«y˚T<Ûë~ j·TC≤„Hê+ >√<ëHêHê+ |üs¡+ |òü\yéT ˆˆ
kÕúDT ÄÁX¯eT+ e<ä› kÕïq+ #˚j·T&É+ e\q, nX¯«y˚T<Ûä j·÷>∑+ #˚dæq+‘· |òü\+, >√<ëHê\T #˚dæq |òü\+
\_ÛdüTÔ+~.
øåöe÷ Væ≤s¡D´+ eg+ yê |üs¡e⁄+|ü⁄D´ e÷|ü⁄ïj·÷‘Y ˆ
<˚yêes¡Ãq eTÁ‘· ≈£îs¡«' ‹\ ‘·s¡ŒD y˚Te#· ˆ
»|ü+X¯Ã eTT#·´‘˚ »+‘·T' eTVü‰bÕ‘·ø£ ø√{Ï_Û' ˆˆ
kÕúD≤«ÁX¯y˚T uÛÑø±Ô´ ≈£îs¡«Hé yÓ’øÏ*à cÕ|üVü≤yéT ˆ
qø£s√‹ eTVü‰kÕïq+ <ëq+yê »>∑<ä+_πø ˆ
düj·÷‹ qs¡ø£+ |òüTÀs¡+ »qà »qàì bÕ‘·πø ˆˆ
kÕúDT ÄÁX¯eT düMT|ü+˝À |ü≥Tº eÅkÕÔ\T, düTes¡í+, ˝Ò<ë eg<ëq+ #˚j·T&É+ e\q m≈£îÿe |ü⁄D´+
\_ÛdüTÔ+~. mø£ÿ&Ó’‘˚ <˚e‘ês¡Ãq, |æ‘·s¡T\≈£î ‹\‘·s¡ŒD≤<äT\T, ‘·| üdüT‡ #˚j·T&É+ e\q ø√{Ϭs≥T¢ |ü⁄D´+
\_ÛdüTÔ+<√ Ä kÕúqy˚T kÕúDT ÄÁX¯eT ÁbÕ+‘·+. z »>∑<ä+_ø±! @ eTqTE&Ó’‘˚ kÕúDT ÄÁX¯eT düMT|ü+˝À $~Û
|üPs¡«ø£+>±, uÛÑøÏÔ‘√ kÕïq+ #˚j·T≈£î+&Ü ñ+{≤&√, <ëq+ #˚j·T≈£î+&Ü ñ+{≤&√, n‘·&ÉT »qà »Hêà+‘·sê\
bÕ|æ>± |æ\Teã&ç, |òüTÀs¡yÓTÆq qs¡ø±ìøÏ b˛‘ê&ÉT.
‘·düàe÷ kÕúD≤«ÁX¯y˚T uÛÑø±Ô´ dü+<Ûë´ ‘·s¡ŒD e÷#·πs‘Y ˆ
dü+<Ûë´ ø√{Ï >∑TD≤ Áb˛ø±Ô ‘·s¡ŒD+kÕ´ <äq+‘·eTyéT ˆˆ
n+<äTe\¢H˚ kÕúDT ÄÁX¯eT+ e<ä› $~Û|üPs¡«ø£+>±, »|ü‘·bÕ\T, kÕïq dü+<Ûä´\T, |æ‘·è ‘·s¡ŒD ø£s¡à\T
Ä#·]+∫ rsê*.

24
 áX¯«s¡ ñyê#· ` áX¯«s¡T&ÉT #ÓbÕŒs¡T
sêø£åkÕX¯Ã |ü⁄sê<˚e+ <äs¡ÙHês¡∆eTT bÕ>∑‘ê' ˆ
<˚yÓ’' kÕs¡ú+#·$T*‘ê' kÕúD≤«ÁX¯y˚T düeT+‘·‘·'
|üPs¡«ø±\+ <˚e‘·\‘√ ø£\dæ ñ+&˚ sêø£ådüT\T, <Ó’e <äs¡Ùq+ ø√dü+ kÕúDT ÄÁX¯eTÁbÕ+‘êìøÏ e#˚Ãyês¡T.
nVü≤+ |üPs¡« eTVü≤+ |üPs¡«$T‘˚´e+ düŒs¡∆j·÷|ü⁄sê ˆ
ø£\Vü≤+ #·ÁøÏπs-H√´q´+ uÛÑTC≤ uÛÑTõ eTùV≤X¯«] ˆˆ
z eTùV≤X¯«]! |üPs¡« j·TT>∑+˝À H˚qT eTT+<äT H˚qT eTT+<äT n+≥÷, ˇø£]‘√ ˇø£s¡T ø£\Væ≤+#·T≈£î+≥÷
yê]˝À yês¡T sêø£ådüT\T ø£\Væ≤+#·T≈£î+≥÷ ñHêïs¡T.
–sê´s√Vü≤Dø±˝Ò ‘·T<Ó’‘ê´' |æcºÕ' düTs√‘·ÔyÓTÆ' ˆ
|æcºÕ <Ó’‘ê´düÔÁ‘· –sö ©HêdüÔÅ‘Ó’e düT+<ä] ˆˆ
z düT+<ä]! |üs¡«‘êìï mπøÿ düeTj·TeTT˝À <˚e‘·\T, <Ó’‘·T´\qT Á‘·T +∫y˚j·TkÕ>±s¡T. Ä |üs¡«‘·+ô|’
Á‘·T+#· ã&çq <Ó’‘·T´\T nø£ÿ&˚ ©qyÓTÆb˛j·÷s¡T.
<Ó’‘ê´Hé |æcºÕHé <˚e>∑D≤ <äècºÕ« Vü≤s¡¸ eTyê|ü⁄ïj·TT' ˆ
Á‘·T+#·ã&çq sêø£ådüT\qT #·÷|æq <˚e‘·\T Á|üdüqï e<äqT\T nj·÷´s¡T .
j·TdæàHé –sö <˚e>∑D…Æ' |æcºÕ' <Ó’‘ê´' düeTT‘·‘·' ˆ
dü –]' |üs¡yÓ÷<ë«s¡' ù|cÕK´' Á|ü~Û‘√uÛÑT$ ˆˆ
@ |üs¡«‘·+ô|’ Hê\T>∑TyÓ’|ü⁄˝≤ <˚e‘·\T, sêø£ådüT\qT |æ+&ç`|æ+&ç #˚kÕs√ nø£ÿ&É ñqï |üs¡yÓ÷<ë«s¡|üs¡«‘·
ªªù|wüμμ nqT ù|s¡T‘√ »>∑‘Y Á|üdæ~∆ bı+~+~.
≈£îs¡TπøåÁ‘˚ Á|üj·÷π>#· >∑+>± kÕ>∑s¡ dü+>∑y˚T ˆ
kÕïHê<ä´‘Y |òü\ e÷b˛ï‹ ‘·‘˚Œwüdü´ ‘·T <äs¡ÙHê‘Y ˆˆ
≈£îs¡TπøåÁ‘·+, Á|üj·÷>∑ eT]j·TT >∑+>± kÕ>∑sY˝À kÕïq+ #˚j·T&É+ e\q @|òü\+ edüTÔ+<√ Ä |òü\+ ù|wü
<äs¡Ùq+˝À edüTÔ+~.
–πs sês√Vü≤DÒ <˚$ j·÷e+‘√ πsDT_+<äe' ˆ
‘êe+‹ yê»ù|j·÷ì ÁbÕb˛ï‘˚´e qdü+X¯j·T' ˆˆ
z <˚$! Ä |üs¡«‘·+ mø£ÿ&É+ e\q, nø£ÿ&É ñqï πsDT _+<äTe⁄\T mìï ñHêïjÓ÷, n+‘˚ |ü]D≤eT+˝À
yê»ù|j·T j·T»„+ jÓTTø£ÿ |òü\+ <=s¡≈£î‘·T+<äq&É+˝À m≥Te+{Ï dü+<˚Vü≤+ ˝Ò<äT.
HÓ’$Tùw #· Á|üj·÷π> #· >∑+>± kÕ>∑s¡dü+>∑y˚T ˆ
yês¡D≤kÕ´ X¯‘· >∑TD düVü≤Ádü+ ≈£îs¡TC≤+>∑˝≤‘Y ˆˆ
HÓ’$Twü+˝À (HÓ’$TXÊs¡D´+) Á|üj·÷>∑˝À, >∑+>±kÕ>∑s¡ dü+>∑eT+˝À eT]j·TT yês¡D≤dæ˝À 100¬s≥T¢ |òü\+
\_ÛùdÔ ªù|wüμ |üs¡«‘· <äs¡Ùq+ yê≥ìï+{ÏøÏ ¬s{Ϻ+|ü⁄ |òü˝≤ìï sTTdüTÔ+~.

25
|æqwæº j·TÁ‘· bÕbÕì qs√ìj·T‘·e÷qdü' ˆ
‘·‘·' Áb˛ø£Ô+ |ü⁄sê $<äT_Û' ù|cÕUÀ´ –]s¡T‘·TÔeT' ˆˆ
ìj·TeTìwü˜\T ø£*–q |ü⁄s¡Twüß&ÉT mø£ÿ&Ó’‘˚ ‘·q bÕbÕ\≈£î Á|üøå±fi¯ q+ #˚kÕÔs√, Ä Á|ü<˚X¯eTTq≈£î ñ+&˚
U≤´‹ ø±s¡D+>±, á Á|ü<˚XÊìï ªù|wüμ nì, n‘·T´‘·ÔeTyÓTÆq |üs¡«‘·+>± |æ\Teã&ÉT‘√+~.
Äs√&ÛÉT$T#·Ã¤‹ j·TdüTÔ –]+<˚$ düeT+‘·‘·' ˆ
lll •‹ø£+πsƒwüß ÇeT+ eT+Á‘·eTqTdüàπs‘Y ˆˆ
z <˚$! me¬s’‘˚ á |üs¡«‘êìï mø±ÿ\ì uÛ≤$kÕÔs√, yês¡T ªªlll •‹ø£+sƒ¡μμ nH˚ eT+Á‘·+ »|æùdÔ düs¡«Á‘·
yê]øÏ eT+∫ »s¡T>∑T‘·T+~.
düÁãVü≤à uÛÑeq+ j·÷‹ j·TÁ‘·>∑‘ê«q XÀ#·‘˚ ˆˆ
Ä $<Ûä+>± #˚ùd e´øÏÔ ÁãVü≤à uÛÑeq+ ` ÁãVü≤à jÓTTø£ÿ ìyêdü kÕúHêìøÏ yÓ&É‘ê&Éq&É+˝À m≥Te+{Ï
dü+<˚Vü≤+ ˝Ò<äT. nø£ÿ&É <äT'KeTH˚~ ñ+&É<äT.
eTVü‰+‹ y˚Ts¡T ‘·T˝≤´ì bÕbÕì j·T~ düT+<ä] ˆ
‘êq´‘·´ <äs¡ÙHê<˚e+ HêX¯e÷j·÷+‹ ‘·‘Yø£åD≤‘Y ˆˆ
z düT+<äØ! y˚Ts¡Te⁄‘√ düe÷qyÓTÆq bÕbÕ\T mìï #˚dæq|üŒ{ÏøÏ, Ä bÕbÕ\˙ï á |üs¡«‘· <äs¡Ùq+ #˚dæq
yÓ+≥H˚ qwüºyÓTÆb˛‘êsTT.
düj·÷‹ #·•ekÕúq+ j·TÁ‘·HêdæÔ ø£‘êø£è‘·yéT ˆ
$~ÛHê jÓ÷ qs√<˚$ ù|wü e÷s¡TVü≤‘˚qs¡' ˆˆ
z <˚$! @ eTqTwüß´&Ó’‘˚ $~Û|üPs¡«ø£+>± á |üs¡«‘·+ jÓTTø£ÿ Äs√Vü≤D+ #˚kÕÔs√, n‘·&ÉT •ekÕúHêìøÏ
yÓ[¢b˛‘ê&ÉT. nø£ÿ&É #˚j·T<ä–q, #˚j·T≈£L&Éì |üqT\T n+≥÷ @MT ñ+&É e⁄. @ $<ÛäyÓTÆq XÀø±\T ñ+&Ée⁄.
bÕ|üdü<ÛëHé‡ |æwüºyêÁ‘·|ü<ä+ dü<ë•e+ÁeCÒ‘Y ˆ
ù|wü <äs¡Ùq e÷Á‘˚D uÛÑ÷‘ê' Áù|‘ê' |æXÊ#·ø±' ˆ
&ÜøÏHê´ <ë´X¯Ã düsê«kÕú HêX¯e÷j·÷+‹ ‘·‘Yø£åD≤‘Y ˆˆ
á Á|ü<˚X¯+ e∫Ãq yÓ+≥H˚ eTqTE&ÉT ‘·q düs¡«bÕ|ü düeT÷Vü‰ìï Á|üøå± fi¯q #˚düT≈£î+{≤&ÉT. uÛÑ÷‘·, Áù|‘·,
|æXÊ#·, &ÛÜøÏ˙ yÓTT<ä˝…’q X¯≈£îÔ\˙ï ªù|wüμ <äs¡Ùq e÷Á‘êq HêX¯qyÓTÆb˛‘êsTT.
qeTdüÿs√‹ <˚y˚• |ü⁄D´+ ù|wü–]+qs¡' ˆ
Äs¡TVü≤´ |ü⁄D´e÷b˛ï‹ dü‘·´+ dü‘·´+ esêqH˚ ˆˆ
z <˚y˚•! esêqH˚! |ü⁄D´Á|ü<äyÓTÆq ªù|wüμ|üs¡«‘êìï @ eTqTwüß´&ÉT m≈£îÿ‘ê&√, qeTkÕÿs¡+#˚kÕÔ&√, n‘·ìøÏ
‘·|üŒ≈£î+&Ü |ü⁄D´+ \_ÛdüTÔ+~. Ç~ dü‘·´+ ` dü‘·´+ ` dü‘·´+.

26
Ç‹ Áb˛ø√Ô eTj·÷<˚$ ù|wüdü´ eTVæ≤e÷–πs' ˆ
ÁX¯ó‘√qT<Ûë´‘·' |ü]ƒ‘·' eTVü‰bÕ‘·ø£HêX¯q' ˆˆ
z <˚M! á ù|wü |üs¡«‘·+ jÓTTø£ÿ ø£<∏äqT, eè‘êÔ+‘êìï, ˙≈£î H˚qT düeTÁ>∑+>± $e]+#êqT. Bìì
#·~$q yês¡T, $qïyês¡T, Bìï >∑T]+∫ <Ûë´ì+#˚yê] eTVü‰bÕbÕ\T |üP]Ô>± HêX¯qyÓTbÆ ˛‘êj·Tq&É+˝À m≥Te+{Ï
dü+<˚X¯+ ˝Ò<äT.
Ç‘˚´wü|ü≥˝À >∑TVü≤´' Áb˛ø£ÔdüÔe esêqH˚ ˆ
ÁX¯ó‘·X¯Ã |ü]ƒ‘·XÊÃ|æ CÀ´‹ c˛ºe÷~j·T»„<ä' ˆˆ
ùV≤ esêqH˚! á $<Ûä+>± >∑TVü‰´‹>∑TVü≤´+ (s¡Vü≤dü´+) nsTTq ø£<∏äqT ˙≈£î $e]+#êqT. Bìì $q&É+
e\q, #·<äe&É+ e\q ≈£L&Ü CÀ´‹cº˛eT j·T»„+ #˚dæq+‘· |òü\+ \_ÛdüTÔ +~.

27
 l uÛ…’s¡e⁄´yê#· ` l uÛ…’s¡$ #ÓbÕŒs¡T
ù|c˛ –]s¡àj·÷ <˚e ÁX¯ó‘√ uÛÑe<äqTÁ>∑Vü‰‘Y ˆ
düTÁX¯eT' Hê>∑sê»' düs¡Œ>√HêdüeT+&ç‘·' ˆ
ø£è‘êsê∆dæà ø£è‘êsê∆dæà ø£è‘êsê∆dæà qdü+X¯j·T' ˆˆ
n<ÛäTHêÁXÀ‘·T$T#êä$T Hê>∑kÕ´|æ eTùV≤X¯«s¡ ˆ
Á|üuÛ≤e+ #· düeTT‘·Œ‹Ô+ ø£<∏äj·Tdü«Á|ükÕ<ä‘·' ˆˆ
z <˚yê! MT nqTÁ>∑Vü≤+ e\q H˚qT, düTÁX¯eT <ëj·Tø£yÓTÆq~, Hê>∑sêE‘√ düe÷qyÓTÆq, düs¡Œ>√Hêdü
eT+&ç‘· ªù|wüμ HêeTø£ |üs¡«‘·+ >∑T]+∫q $X‚cÕ\T $HêïqT. H˚qT düs ¡«<ë MT≈£î ø£è‘·E„sê\qT. ø£è‘·»„qT `
ø£è‘·»„qT. sTT+<äT˝À @MT dü+X¯j·T+ ˝Ò<äT. z eTùV≤X¯«sê! sTT|ü⁄&ÉT H˚qT Hê>∑T\ jÓTTø£ÿ Á|üuÛ≤e+, yê{Ï ñ
‘·Œ‹Ô, $X‚cÕ\T >∑T]+∫ ≈£L&Ü $es¡+>± $q>√s¡T‘·THêïqT.
l uÛ…’s¡e⁄\T #ÓbÕŒs¡T
ÁX‚DT düTÁXÀDÏ eøå±´$T X‚wüdü´ Hê>∑s¡÷|æD' ˆ
eTVü‰‘·à´+ #· Á|üuÛÑ÷‹ #· düs¡«bÕ|ü Á|üD≤X¯qyéT ˆˆ
z düTÁXÀDÏ! $q+&ç. düeTdüÔ bÕbÕ\T qwüº|ü]#˚, HêX¯q+ #˚ùd, Hê>∑s ¡÷|üyÓTÆq X‚wüHê>∑TqT >∑T]+∫
$e]kÕÔqT. X‚wüHê>∑ |üs¡«‘·+ jÓTTø£ÿ ñìøÏ, eTVü‰‘êà´+ >∑T]+∫ $e]kÕÔqT.
|ü⁄sê ø£è‘·j·TTπ> <˚$ kÕúq #·Áπø Væ≤e÷\j˚T ˆ
•Kπs y˚ eTVü‰|ü⁄DÒ´ #êeTπsX¯«s¡ düìï<ÛÍ ˆˆ
z <˚M! ÁbÕNq ø±\+˝À dü‘·´j·TT>∑+˝À eTVü‰|ü⁄D´Á|ü<äyÓTÆq Væ≤e÷\j·T ÁbÕ+‘·˝À, #êeTπsX¯«sY nH˚
ÁbÕ+‘·+ ø£\<äT.
|üPC≤s¡∆+ <äs¡ÙHês¡ú+ ‘·b˛-j·T+ düTs¡düT+<ä] ˆ
Á‹<äXÊ' dæ<ä∆ >∑+<Ûäsê« <˚e C≤‹ düeTì«‘ê' ˆˆ
z düTs¡dTü +<äØ! <˚eC≤‹øÏ dü+ã+~Û+∫q <˚e‘·\T, dæ<Tä \∆ T, >∑+<Ûsä ¡T«\T düT+<äs¡ Á|ü<X˚ +¯ ˝À |üsy¡ T˚ X¯«s¡Tì
|üP», ns¡Ãq\¬ø’ ˇø£ #√≥ düe÷y˚X¯eTj·÷´s¡T.
@‘· dæàqï+‘·πs ø£•Ã<ë«‘·s¡÷|ü<Ûäs√ã© ˆ
<Ó’‘˚´+Á<√ uÛÒeTVü‰Ms¡´ düÔb˛>∑πs«D >∑]«‘·' ˆ
nÁ‘·kÕú+ düeTè<ë›+<˚yê ˙ïs¡j·÷e÷dü X¯øÏÔ‘·' ˆˆ
á eT<Ûä´˝À ‘·|üdüT‡ >∑s¡«+‘√, >∑]«‘·T&Ó’q uÛÑ÷dü«s¡÷|ü⁄\T, eTVü ‰ |üsêÁø£eTe+‘·T\T, nsTTq eTVü‰ã*
yêj·TTs¡÷|ü+ <Ûä]+∫, ˇø£ <Ó’‘˚´+Á<äTì X¯øÏÔe\¢, nø£ÿ&É ñqï <˚e‘·\+<ä]ì Áù|πs|æ+#ê&ÉT.

28
‘·‘√ <˚yê eTùV≤+Á<˚D X¯s¡D+ |üs¡y˚TX¯«s¡yéT ˆ
ìø£≥düú+ düe÷»>∑Tà' düTÔ‹_Û' |ü]‘√wüj·THé ˆˆ
Ä ‘·sê«‘·, Ç+Á<ë~ <˚e‘·\T düTÔ‹>±q+#˚dü÷Ô |üs¡y˚TX¯«s¡Tì #·s¡D≤\ e<ä› X¯s¡DTbı+<ës¡T.
<˚yê }#·T' ` <˚e‘·\T #ÓbÕŒs¡T
qeTùdÔ <˚e<˚yêj·T X¯+uÛÑy˚ |üs¡e÷‘·àH˚ ˆ
»>∑dæú‹ $HêXÊj·T ùV≤‘·T uÛÑ÷‘êj·TyÓ’ qeT' ˆˆ
z <˚yê~<˚yê! X¯+uÛÑT, |üs¡e÷‘êà, ˙ñ e÷ qeTkÕÿs¡+. »>∑‘·TÔ jÓTTø£ÿ dæú‹ eT]j·TT $HêX¯HêìøÏ
ø±s¡DuÛÑ÷‘·T&ÉyÓ’q ˙≈£î e÷ qeTkÕÿsê\T ‘Ó*j·T#˚düTÔHêïeTT.
‘·«+ e÷‘ê düs¡«uÛÑ÷‘êHê+ ‘·«y˚Te »>∑‘ê+ |æ‘ê ˆ
‘·«+ düTVü≤è<éã+<ÛäTπsyêdæ ‘·‘√ Hêq´»®>∑Á‘·j˚T ˆˆ
˙y˚ düeTdüÔ ÁbÕDÏø√{ÏøÏ ‘·*¢ e+{Ïyês¡T. ˙y˚ á dü+kÕsêìøÏ ‘·+Á&ç e+{Ï yês¡T. qTy˚« $TÁ‘·T&Ée⁄,
qTy˚« $<ë«+düT&Ée⁄, ìqTï $T+∫ X¯øÏÔe+‘·T\T mes¡÷ eT÷&ÉT ˝Àø±\˝À ˝ÒH˚ ˝Òs¡T.
nHê<ÛëHê+ ‘·THê<∏ädüÔ«eT>∑‹Hê+ >∑‹düú‘ê ˆ
ÄsêÔHê e÷]ÔVü‰ ‘·«+ yÓ’‘·«y˚Te X¯s¡D+ $uÛÀ ˆˆ
nHê<Ûä\≈£î ˙e⁄ Hê<ÛäT&Ée⁄. >∑‹V”≤qT\≈£î ˙y˚ >∑‹$. <äT'K+‘√ u≤<ä |ü&˚yê] <äT'U≤ìï ˙e⁄ HêX¯q+
#˚kÕÔe⁄. y˚TeT+<äs¡+ ˙ X¯s¡DT ø√s¡T#·THêïeTT.
Ç‹ düTÔ‘ê« eTVü‰<˚e ÁbÕ<äTsêd”<ä›j·÷ì~Û' ˆ
ñyê#· X¯¢<∏äj·÷ yê#ê <˚yêHê+ <äT'K uÛ≤õHêyéT ˆˆ
á $<Û+ä >± düT‹Ô +#·&+É e\q <äj÷· kÕ>∑sT¡ &Óq’ eTùV≤X¯«s¡Tì jÓTTø£ÿ ÁbÕ<äT<들e+ »]–+~. <äT'œ‘·T˝…q’
<˚e‘·\qT #·÷∫ ø√eT\ ø£+sƒ¡+‘√ |üs¡y˚TX¯«s¡T&ÉT sTT≥T¢ #ÓbÕŒs¡T.
düs¡«ÁX¯ó‘·+ eTj·÷<˚yê <Ó’‘˚´+Á<ädü´ <äTsê‘·àq' ˆ
eTj·÷ dü+e]∆‘ê <Ó’‘ê´#˚ä‘·TÔ+ HêsêΩ' düTsê~ÛbÕ' ˆˆ
z <˚e‘·˝≤sê! <äTsê‘·Tà&Ó’q <˚‘˚´+Á<äTì $wüj·T+ n+‘ê H˚qT ‘Ó\Tdü T≈£îHêïqT. á <Ó’‘·T´\≈£î H˚qT
bÕ\q ` b˛wüD ø£s¡ÔqT. n+<äTπø M]ì e~Û+#·&ÜìøÏ Ms¡T jÓ÷>∑T´\Tø±s¡T.
‘·kÕà<é Áe»<Ûä«+ X¯s¡D+ X¯s¡D≤]Ô Á|üD≤X¯qyéT ˆ
uÛÑ>∑e+‘·+ #·‘·TsꓤVüQ+ X¯+K #·Áø£>∑<ë<Ûäs¡yéT ˆ
ø°ås¡kÕ>∑s¡ eT<Ûä´düú+ X‚wüXÊsTTqy˚Te#· ˆˆ
n+<äTe\¢ X¯s¡D≤s¡T∆˝…’ e∫Ãq MT d”&É\T ‘=\–+#·&ÜìøÏ, MT <äT'K ìyês¡Dø=s¡≈£î #·‘·Ts¡T“¤E&ÉT,
X¯+K, #·Áø£ >∑<ë<Ûäs¡T&ÉT ø°ås¡kÕ>∑s¡+˝À X‚wü‘·\Œ+ô|’ X¯j·Tì+#˚ l eTVü‰$wüíße⁄qT MTs¡T X¯s¡DT y˚&É+&ç.

29
Ç‹ $düè»´‘êHé <˚yêqï+‘·~Û+ÁbÕ|üÔyêHé Vü≤s¡' ˆ
‘·‘√ <˚e>∑D≤' düπs« Vü≤s¡¸ dü+|üPs¡í e÷qkÕ' ˆ
ø°¢sê+ãT~Û ÁbÕ|ü´ ‘·TcºÕdüTÔ‘·Twüºß e⁄s¡®>∑‘ê+ |ü‹yéT ˆˆ
á $<Ûä+>± <˚e‘·\+<ä]øÏ ‘Ó*j·T|üs¡∫, eTùV≤X¯«s¡T&ÉT n+‘·sê∆qeTj· ÷´s¡T. Ä ‘·sê«‘· düeTdüÔ <˚e‘·\T
|ü⁄\øÏ‘· eTqdüTÿ˝…,’ yÓ≈’ î£ +sƒêìøÏ yÓ[¢ nø£ÿ&É ø°så k¡ Õ>∑s+¡ #·÷dæ Á|üdqü ïe<äHê\‘√ leTVü‰$wüßí e⁄qT Á|üdqü ï+>±$+#·
kÕ–].
<˚yê ñ#·T' ` <˚e‘·\T #ÓbÕŒs¡T
qyÓ÷ qyÓ÷ Vü≤´q+‘êj·T s¡÷bÕr‘êj·TyÓ’ qeT' ˆ
qeT' düs¡«s¡÷bÕj·T düsê«r‘êj·TyÓ’ qeT' ˆˆ
z <˚yê~<˚yê! X¯+uÛÑT, |üs¡e÷‘êà, ˙ñ e÷ qeTkÕÿs¡+. »>∑‘·TÔ jÓTTø£ÿ dæú‹ eT]j·TT $HêX¯HêìøÏ
ø±s¡DuÛÑ÷‘·T&ÉyÓ’q ˙≈£î e÷ qeTkÕÿsê\T ‘Ó*j·T#˚düTÔHêïeTT.
>∑DÒXÊj·T >∑TDC≤„j·T >∑TD≤r‘ê\j·TyÓ’ qeT' ˆ
düπs«XÊj·T #· düs¡«ôd’à #· qeT' ˆˆ
z >∑DXÒ Ê! >∑TDC≤„! >∑TD≤r‘· dü«s¡÷bÕ! ˙≈£î qeTkÕÿs¡eTT\T. z düs«¡ dü«s¡÷bÕ! düsπ «XÊ! ˙≈£î e+<äqeTT\T.
y˚<ëj·T y˚<äs¡÷bÕj·T y˚<ä>∑e÷´j·T‘˚ qeT' ˆ
<Ûë´Hêj·T <Ûë´q>∑e÷´j·T <Ûë´Hêr‘êj·T yÓ’qeT' ˆˆ
z y˚<ä dü«s¡÷bÕ! y˚<`ä y˚<>ä e∑ ÷´j·T! ˙≈£î e÷ e+<äqeTT\T. z <Ûë´q dü«s¡÷bÕ! <Ûë´q>∑e÷´! <Ûë´Hêr‘ê!
˙≈£î qeTkÕÿs¡eTT\T.
»>∑‘·ÿπsÔ qeTdüTÔuÛÑ´+ »>∑<ä«Á‘˚ #· yÓ’ qeT' ˆ
»>∑‘êŒ\q dü+düø£Ô ∫‘êÔj·T ∫‘·‡«s¡÷|æDÒ ˆˆ
z »>∑‘·ÿsêÔ! »>∑‘YVü≤sêÔ! ˙≈£î Á|üD≤eTeTT\T. »>∑‘·TÔqT bÕ*+#·&É +˝ÀH˚ dü<ë ìeT>∑ïeTsTT ñ+&˚ ˙≈£î
e÷ Á|üD≤e÷\T. z ∫‘·‡«s¡÷bÕ! ˙≈£î e÷ Á|üHêeTeTT\T.
@e+ düTÔ‘ê«<äT <˚y˚X¯' Á|üdüH√ï-uÛÑ÷<ä›j·÷ |üs¡' ˆ
ñyê#· e#·q+ <˚yê q‡s¡« <äT'K ìyês¡D≤yéT ˆˆ
á Á|üø±s¡+ <˚e‘·\+<äs¡T eTVü‰$wüíße⁄qT düTÔ‹+#·>±, Ä |üs¡e÷‘·à dü+‘·Twüºß&Ó’, Á|üdüqï <äè≈£îÿ\‘√,
<˚e‘·\ <äT'K ìyês¡D ñbÕj·÷ìï á $<Ûä+>± ‘Ó*j·TCÒXÊ&ÉT.
>∑#·Ã¤<Ûä«+ <˚e<˚y˚XÊ Hêø£+ XÀø£Vü≤s¡+ |üs¡yéT ˆ
‘·+ <äTwüº+ dü≈£î\+ Vü≤ìà yê‘·s¡÷|ü+ <äTsêdü<äyéT ˆˆ
z <˚e<˚y˚X¯! MTs¡+‘ê düTKÁ|ü<äyÓTÆq, XÀø£s¡Væ≤‘·yÓTÆq dü«s¡Z˝Àø±ìøÏ yÓ[¢b˛+&ç. H˚qT yêj·TTs¡÷|ü+
(yê‘·s¡÷|ü+)˝À ñqï Ä <äTsê‘·Tà&ç e<Ûä #˚kÕÔqT.

30
Ç‘·T´ø±Ô« ‘·<ë<∏ä $wüíß uÛÑø±ÔHê e÷]ÔHêX¯q' ˆ
bÕ‘êfi≤‘Y –]sêCÒ yÓ’ ÁbÕ<äTs¡÷“¤‘√ »>∑Á‘·ŒuÛÑT' ˆˆ
á $<Ûä+>± <˚e‘·\qT kÕ«+‘·q |üs¡∫q eTVü‰$wüíße⁄, düs¡«»qT\ <äT'U≤\qT Vü≤]+∫y˚ùd »>∑Á‘·ŒuÛÑTe⁄
$wüíße⁄ bÕ‘êfi¯˝Àø£+˝Àì |üs¡«‘· kÕqTe⁄\ô|’ ÁbÕ<äTs¡“¤$+#ês¡T.
X‚wüX¯Ã‘·Tsê“VüQ' dü\ø°Îø√-|ækÕj·TT<Ûä' ˆ
ÄC≤„|üj·÷e÷dü ‘·<ëX‚wü+ X¯‘·|òüD≤ì«‘·yéT ˆˆ
X‚wßü e⁄qT m\¢|⁄ü &ÉT ‘·\ô|’ <Û]ä +#·Tyê&ÉT, #·‘T· s¡T“¤E&ÉT, kÕj·T T<Û+ä >±, \ø°Î<˚$ düV≤æ ‘·+>± eTVü‰$wüßí e⁄,
X¯‘· düVü≤Ádü |òüDÏ j·TTø£Ô XÀ_Û‘·T&Ó’q X‚wüHê>∑T≈£î Ä»„sTT#êÃs¡T.
yê‘·+ |æã |òüD√<ä÷“¤‘·+ düVü≤Ádü e<äHÓ’düÔ<∏ë ˆ
ÁbÕD≤+ düÔs¡Œj·T Hêπ>X¯ j·T‘·düÔ«e+ |üeHêX¯q' ˆˆ
z Hêπ>XÊ! ˙e⁄ ˙ düV≤ü ÁdüeTTU≤\ |òDü ‘Ï √, Ä yêj·TTe⁄qT $T+–y˚sTT, Ä ‘·sê«‘· ˙ ÁbÕD≤\T ‘·è|æ|Ô sü #¡ T· ø√,
yêj·TTs¡÷|ü+˝À ñqï <Ó’‘·T´ì ÁbÕD≤\T ˙e⁄ rdæy˚sTT. m+<äTø£+fÒ qTe⁄« ª|üeHêX¯qT&çμ$.
@e+ ÁX¯ó‘ê« uÛÑ>∑e‘√ e#·qeTeTè‘√-|üeTyéT ˆ
ÁbÕ<äTs¡“¤j·T #· ‘·+<Ó’‘·´+ yêj·TTs¡÷+ |übÂø£åD≤‘Y ˆˆ
á $<Ûä+>± neTè‘·düe÷qyÓTÆq uÛÑ>∑e+‘·Tì yê≈£îÿ\qT $qï X‚wüHê>∑T n|üŒ{Ïø£|ü⁄&˚ ñ<䓤$+∫, Ä
<Ó’‘·T´ì ø£åD+˝À |”*Ãy˚XÊ&ÉT (n‘·ì ÁbÕD≤*ï Vü≤]+∫y˚XÊ&ÉT).
|ü⁄qsê«‘·dü´ X‚c˛yÓ’ ÁbÕuÛÑe‘Y–] eTdüÔπø ˆ
|ü⁄qX¯Ã edü‹+ #·Áø£ |üs¡eT bÕeH˚ ˆˆ
Ä ‘·sê«‘· X‚wüHê>∑T, Ä |üs¡«‘· •Ks¡+ô|’ ñ<䓤$+#ê&ÉT. Ä |üs¡eT |ü$Á‘· |üs¡«‘· •KsêH˚ï ‘·q ìyêdü
kÕúq+>± e÷s¡TÃ≈£îHêï&ÉT.
‘·<ë Á|üuÛÑ÷‹ <˚eyêì]«|òü÷ï ` ‘·<ë ˆ
|ü⁄q' Áb˛yê#· uÛÑ>∑yêHé X‚wü+ #· |üeHêX¯qyéT ˆˆ
n|ü⁄&ÉT <˚e‘·\+<äs¡÷, leTHêïsêj·TDTì‘√ ≈£L&ç, X‚wüHê>∑T‘√ á $<Ûä+>± #ÓbÕŒs¡T.
nÁ‘· ‹wü˜ |òüDÒ+Á<ä ‘·«++ uÛÑj·T+ HêX¯j·Tyê‘·»yéT ˆ
‘·<ë Á|üuÛÑ÷‹ <˚y˚• Hê>√-uÛÑ÷ #˚äwüdü+»„ø£' ˆˆ
z |òüD°+Á<ë! qTe⁄« Çø£ÿ&˚ ìedæ+#·T, eT]j·TT yêj·TTe⁄ e\¢ ñ‘·ŒqïeTj˚T´ uÛÑj·÷\qT ‘=\–+#·T. z
<˚M! n|üŒ{ÏqT+&ç ªªX‚wHü ê>∑Tμ Ä |üs«¡ ‘·+ô|’ yêdüeTT+&É&+É ‘√, Ä |üs«¡ ‘êìøÏ ªX‚wHü ê>∑Tμ nH˚ HêeT+ dæsú y¡ TÓ qÆ ~.
jÓ÷– ÁX‚wüºß\T ≈£L&Ü á Hê>∑TqT düTÁX¯dt ù|s¡T‘√ n_Ûe]í+#ês¡T.
j·TÁ‘· kÕï‘ê« ÁX¯eT+ j·÷‹ düTUÒq eTqT»' Á|æj˚T ˆ
nÁX¯y˚TD \uÛÒ˝À¢ø±Hé <˚yêHêeT|æ düT+<ä] ˆˆ
z Á|æj·÷! Çø£ÿ&É kÕïq+ #˚dæq eTqTE&ÉT ÁX¯eT$V”≤qT&Ó’ <˚e˝Àø±ìï, <Ó’e‘ê«ìï bı+<äT‘ê&ÉT.

31
düTUÒHêÁ‘· |ü⁄¢‘√ ˝Àø±+düÔ‘· dü‡e÷Hêï>√ |ædü«ÁX¯eT' ˆ
dü«ÁX¯yÓ÷|æ ãT<ÛÓ’' Áb˛ø√Ô Hê>∑sêCÀ-|æ düT+<ä]' ˆˆ
Çø£ÿ&É Hê>∑T düTK|üPs¡«ø£+>± ìyêdü+ ñ+&ç ˝Àø±\qT s¡ø+åÏ #·kÕ>±&ÉT. á s¡øDå£ ø±s¡´Áø£eT+˝À X‚wHü ê>∑T≈£î
#ê˝≤ ÁX¯eT / ø£wüº+ ø£*>±sTT. z düT+<äØ! n+<äTe\¢H˚ $<ë«Hé |ü⁄s¡Twüß\T n‘·ìì kÕ«ÁX¯eT Hê>∑sêE nì
|æ\e&É+ »]–+~.
j·TkÕà‘·T‡UÒq \ã∆+ yÓ’ kÕ«ÁX¯eT Á‹~yÍø£ôd’' ˆ
nÁ‘· <äs¡Ùq e÷Á‘˚D eTT#·´‘˚ bÕ|üsê•ø£è‘Y ˆˆ
á X‚wüHê>∑T jÓTTø£ÿ ø£è‘·´+ e\q <Ó’‘·´ dü+Vü‰s¡+ »]–, <˚e‘·\≈£î kÕ«ÁX¯eT+ \_Û+∫+~. n+<äTe\H˚
Çø£ÿ&É πøe\+ <äs¡Ùqe÷Á‘·+ #˚‘·H˚ eTqqTwüß´\≈£î, yê]`yê] bÕbÕ\qT+&ç eTTøÏÔ \_ÛdüTÔ+~.
<äs¡ÙHêdüŒs¡ÙHê kÕïHê<ë∆Hê<√«e÷»®bÕ‘·Ô<∏ë ˆ
kÕ«<Ûë´j·T düTÔ‹ Vü≤´q+‘·+ |ü⁄D´e÷|ü⁄ïj·÷‘Y ˆˆ
á |üs¡«‘· <äs¡Ùq+ e\q, düŒs¡´ e\¢, Çø£ÿ&É $~Û|üPs¡«ø£+>± #˚ùd kÕïq, <ëq, »|ü, ‘·bÕ<äT\ e\q,
kÕ«<Ûë´j·TdüTÔ‹ e\q nq+‘· ø√{Ï |ü⁄D´+ \_ÛdüTÔ+~.
ø£eT˝≤|üP»Hê<ä´Á‘· dæúsê+ ÁbÕb˛ï‹ yÓ’–sêyéT ˆ
düàs¡D≤<ä|æ <˚y˚• eTT#·´‘˚ bÕ|üdü+#·jÓÆT' ˆˆ
sTTø£ÿ&É ø£eT˝≤\‘√ |üPõùdÔ eT+∫ yêDÏ (yêø˘) \_ÛdüTÔ+~. πøe\+ düàs¡D e÷Á‘·+#˚‘· bÕbÕ\ qT+&ç
$eTTøÏÔ ≈£L&Ü \_ÛdüTÔ+~.
ãVüQHêÁ‘· øÏeTTπøÔq Hê>∑sê»dü´ düT+<ä] ˆ
ÁãVü≤à Vü‰ eTT#·´‘˚ dü<ä´' bÕHê<ë›q»\dü´yÓ’ ˆˆ
z düT+<äØ! Çø£ÿ&É X‚wüHê>∑T jÓTTø£ÿ dü<ä´' |òü˝≤\T >∑T]+∫ m+‘· $e]+∫Hê dü]b˛<äT. Çø£ÿ&ç »˝≤ìï
Á‘ê>∑&+É e\q, Çø£ÿ&É <ëq+ #˚jT· &É+ e\q, ÁãVü≤à Vü≤‘ê´~ <√kÕ\qT+&ç ≈£L&Ü ìeTTwü+˝À $eTT≈£î\Ô ee#·TÃ.
eTVü‰>√D düHêe÷q e÷s¡TùV≤ `
j·TÁ‘ê s√Vü≤D e÷Á‘˚D q>∑#˚ä<ä´eTeT+~s¡yéT ˆˆ
Çø£ÿ&É ªeTVü‰>√qdüμ nH˚ ù|s¡T>∑\ |üs«¡ ‘êìï n~s√Væ≤+#·&+É e\q, π øe\+ bÕ<ä+ yÓ÷|æq+‘· e÷Á‘êqH˚
j·TeT eT+~sêìøÏ yÓfi¯¢e\dæq ÄeX¯´ø£‘· ˝Ò<äT.
ù|c˛–]s¡àj·÷ <˚MÁX¯ó‘·' uÛÑ>∑e<äqTÁ>∑Vü‰‘Y ˆ
n<ÛäTHêÁXÀ‘·T$T#êä$T rs¡ú+ yÓ’ yêj·TTes¡®qyéT ˆˆ
ø£<∏ä+ ‘·‘YπøåÁ‘·$T‘ê´VüQ' |ü⁄D´+ yÓ’ yêj·TT es¡®qyéT ˆ
øÏeTs¡ú+ eT]ƒø±‘·Á‘·ÁøÏj·T‘˚ Á|üdüÔ¬s’' X¯óuÛ…’' e<äy˚T ø£è|üj·÷ X¯yÓ÷“¤ ‘·Á‘· rs¡ú+#· øÏ+|òü\yéT ˆˆ
z <˚yê! ˙ <äj·T e\q H˚qT ù|wüHêeTø£ –] $wüj·T+ $HêïqT. Ç|ü&ÉT yêj·TTes¡®qeTqT rs¡ú+
$wüj·T+ $Hê\qT≈£î+≥THêïqT. Ä yêj·TTes¡®qeTTqT m≥T¢ |ü⁄D´πøåÁ‘·eT+{≤s¡T. nø£ÿ&É m+<äT≈£î |ü$Á‘·yÓTÆq
sêfi¯fl‘√ MT{Ïø± ìsêàD+ »]–+~. z X¯+uÛÀ! <äj·T‘√ Hê≈£î Ä rs¡ú |òü\eTTqT $e]+#·+&ç.
32
<˚yÓ’oÃ|æcÕº HÓ∆Ì‘ê´+ düTÔwüº‘√j·T HêeT <ëqe' ˆ
ÁX¯ó‘ê« düMTs¡D√ uÛÑ÷‘ê« ãu≤<Û˚ <˚e‘ê düÔ<ë ˆˆ
‘·Twüj
º T· HêeTø£ <Ó‘’ T· ´&ÉT <˚e‘·\qT <Ó‘’ T· ´\ $wüjT· + ‘Ó\TdüTø=ì yêj·TT s¡÷|ü+˝À <˚e‘·\qT u≤~Û+#ÓqT.
yêj·TTHê |ü]uÛÑ÷‘êX¯Ã <˚yêùdÔ X¯s¡D+ >∑‘ê' ˆ
<˚e<˚e+ <˚e<˚e+ ‘·Twüºße⁄' |üs¡j·÷–sê ˆˆ
Ä <Ó’‘·T´ì Væ≤+dü Væ≤+dü uÛÑ]+#·˝Òø£ <˚e‘·\+<äs¡T ø£\dæ eTVü‰<˚ e⁄ì #Ó+‘·≈£î yÓ[¢ X¯s¡DT ø√] á
$<Ûä+>± düTÔ‹+#ês¡T.
Ç‹ l <äøÏåD≤ bÕs√Ù«|ü rs¡údü+Á>∑ùV≤ düÁX¯eT Hê>∑sê»
eTVü‰>√DdüHêeT eTVæ≤e÷ |ü≥\'
‘Ó\TdüTø=ì ªdüMTs¡Dμ nH˚ ù|s¡T‘√ <˚e‘·\qT |”&ç+#·Hês¡+_Û+#ê&ÉT.
<˚yê }#·T' ` <˚e‘·\T #ÓbÕŒs¡T
qyÓ÷ <˚yê~Û<˚yêj·T X¯sê«j·T X¯+uÛÑy˚ uÛÑTy˚ ˆ
Ä~ eT<Ûë´+‘· X¯SHê´j·T |üsêj·T Á|üuÛÑy˚ qeT' ˆˆ
<˚yê~Û<˚yê! X¯sê«! X¯+uÛÑT<˚yê! dü«j·T+uÛÑ÷! ˙≈£î e÷ Á|üD≤e÷\T. Ä~eT<Ûë´+‘·eTT\T X¯Sq´+>± ø£\
ìs¡+»q, ìs¡TZD dü«s¡÷bÕ! ˙≈£î e÷ qeTkÕÿs¡eTT\T.
qyÓ÷ uÛ…’s¡e s¡÷bÕj·T ;Ûe÷j·T uÛÑj·THê•H˚ ˆ
uÛÑj·÷qø±j·T <˚yêj·T eTT+» y˚TK*H˚qeT' ˆˆ
z uÛ…’s¡es¡÷bÕ, ;Ûe÷! uÛÑj·÷ìï HêX¯q+ #˚j·TTyê&Ü, ˙≈£î qeTkÕÿs¡+. uÛÑj·÷qø£, <˚e, |ü⁄Á¬sqT
e÷\>± <Ûä]+#·Tyê&Ü, ˙≈£î qeTkÕÿs¡eTT\T.
qyÓ÷-eTè‘· s¡÷bÕj·T eTè‘·T´eT‘·T´ $Hê•H˚ ˆ
ø£fi≤ì~Û ]«uÛÑ÷cÕj·T ø±\s¡÷bÕj·T‘˚ qeT' ˆˆ
eTè‘·T´`eTè‘·T´ HêX¯Hêj·T, eT÷s¡Ô dü«s¡÷bÕ, ø£fi≤ì~Û $uÛÑ÷cÕ, ø±\s¡÷bÕ ˙≈£î qeTkÕÿs¡eTT.
XÊ+‘êj·T X‚«‘·<˚Vü‰j·T XÊ+‹ yêVü‰j·T‘˚ qeT' ˆ
neTπsXÊj·T <˚yêj·T uÛÑ÷jÓ÷ uÛÑ÷jÓ÷ qyÓ÷ qeT' ˆˆ
z+ XÊ‘· dü«s¡÷bÕ, X‚«‘· es¡í <˚Vü‰j·T, XÊ+‹ eVæ≤+∫q yê&Ü, ˙≈£î qeTkÕÿs¡+. z neTπsXÊ, <˚yê,
˙≈£î eT∞¢`eT∞¢ qeTkÕÿs¡+.
Ç‹ ÁX‚‘ê« qT‹+ Á|”‘ê´ ø£è‘ê+ |üs¡eT <Ó’e‘Ó’ ˆ
»>±<ä uÛÑ>∑yêxäeTT“¤¬s›ÌyêqŒs¡eTj·÷eTT<ë ˆˆ
á $<Ûä+>± <˚e‘·\ <ë«sê |üs¡eT Á|”‹ø£s¡+>± #˚j·Tã&çq düTÔ‹ì $qï uÛÑ>∑yêHé X¯+uÛÑT, n‘·´+‘·
Á|üdüqï‘·‘√, Ä<äs¡+>± <˚e‘·\øÏ≥T¢ #Óô|ŒqT.

33
 l uÛÑ>∑yêqTyê#· ` l uÛÑ>∑yêHé #Óô|ŒqT
ÁX¯ó‘·+ eTj·÷ |üPs¡«y˚Te u≤<Ûäq <ëqedü´#· ˆ
nÁ‘Ó’e eT]ƒø±+ ø£è‘ê« ‹wü˜<Ûä«eT$X¯+ø£e÷ ˆˆ
Ç+‘·≈£î eTT+<˚ <Ó’‘·T´ì nø£è‘ê´\qT H˚qT $ì ñHêïqT. sTTø£ÿ&˚ MTs¡T ø=+‘·ø±\+ ìedæ+#·+&ç. MTs¡T
m≥Te+{Ï X¯+ø£qT ô|≥Tºø√≈£î+&Ü ì•Ã+‘·>± ñ+&É+&ç.
eT]ƒø±düT #· <˚y˚XÊ ≈£îs¡÷<Ûä«+ yêj·TT es¡®qyéT ˆˆ
z <˚M! Ä ‘·sê«‘· <˚e‘·\+‘ê nø£ÿ&˚ sêfi¯¢‘√ ªeT]ø±μ ‘·j·÷s¡T #˚dæ , yês¡+‘ê nø£ÿ&É düTKìyêdü+
ñ+&ÉkÕ>±s¡T.
Ç‘·ú+ ø£è‘ê« ‘·‘√<˚yê eT]ƒø±düÔÁ‘·Á|üdüÔ¬s’' ˆ
dæú‘êdüÔÅ‘ÓÔÌe <˚y˚• eT]ƒø±düT düTU≤ì«‘ê' ˆˆ
yêj·TT' X¯XÊdü düTeTVü≤Hé <Ó’‘·´' |üs¡eT<ës¡TD' ˆ
<äs¡Ùj·÷e÷dü ‘·<äTÁ>∑+ s¡÷|ü+ <Ó’‘·´+|ü⁄s¡+<äs¡' ˆˆ
n|ü⁄&ÉT ˇø£s√Eq, Ç+Á<äT&ÉT, yêj·TT yÓTT<ä˝…’q yês¡+‘ê <Ó’‘·T´\ eT¨Á>∑s¡÷bÕìï ø£qT>=Hêïs¡T.
<äècºÕ´ <Ó’‘·´ eTTÁ>∑s¡÷|ü$T+Á<√ eÁ»+ düe÷<ä<ÛÍ ˆ
nVü≤q<ë›qe+ <˚edüÔÅ‘ÓÔÌe yêj·TTes¡®H˚ ˆˆ
Ä <Ó’‘·T´ì ñÁ>∑s¡÷|ü+ #·÷dæq sTT+Á<äT&ÉT ‘·qeÁC≤ j·TT<Ûëìï #˚ø=ì nø£ÿ&çø£ø£ÿ&˚ ªyêj·TT es¡®qμ nH˚
<Ó’‘·T´ì dü+Vü≤]+#ê&ÉT.
yêj·TTes¡®q HêeTU≤´+ rs¡ú+ uÛÑ÷‘·+ düTsê]Ñ˚ ˆ
nq+‘·+ |ü⁄D´ e÷b˛ï‹ yêj·TT es¡®q <äs¡ÙHê‘Y ˆˆ
z düTsê]Ñê! Ä Á|ü<˚X¯y˚T yêj·TTes¡®q rs¡ú+>± Á|üU≤´‹ bı+~+~. yêj·TT es¡®q rs¡ú+ <ä]Ù+∫q+‘·
e÷Á‘êq ø√{Ï|ü⁄D´|òü\+ ø£\T>∑T‘·T+~.
eTVü‰bÕ‘·ø£ j·TTø√Ô yêj·TTø√Ôyê #√|übÕ‘·¬ø’' ˆ
eTT#·´‘˚ bÕ‘·ø±<√∆s¡ <äècºÕ« yÓ’yêj·TTs¡®qyéT ˆˆ
eTVü‰bÕbÕ\T, ñ|übÕ‘·ø±\T #˚dæq eTqTE&ÉT á düú˝≤ìï <ä]Ù+∫q+‘· e÷Á‘êq, Ä |òüTÀs¡bÕbÕ\T
nìï+{ÏqT+&ç $eTTøÏÔì bı+<äT‘ê&ÉT.
yêj·TTes¡®q <˚X‚ #· kÕï‘ê« MT‘ê« #· düT+<ä] ˆ
qs√ q*|ü´‘˚ bÕô|’ eTVü‰bÕ‘·ø£ C…’s¡|æ ˆˆ
z düT+<äØ! yêj·TTes¡®q Á|ü<˚X¯+˝À kÕïq+ #˚dæ, Ä »˝≤ìï Á>∑Væ≤+#· &É+ (‘ê>∑&É+) e\q eTqTwüß´\T,
eTVü‰bÕ‘·ø±\T e\q ñ‘·ŒqïeTj˚T´ bÕbÕ\qT+&ç $eTTøÏÔ\e⁄‘ês¡T.

34
kÕïq+ ø£è‘ê« #· <ä‘ê« #· ‹˝≤qï|æ düT+<ä] ˆ
nq+‘˚ |òü\e÷b˛ï‹ |ü⁄DÒ´yÓ’ yêj·TTes¡®H˚ ˆˆ
z düT+<äØ! |ü⁄D´Á|ü<äyÓTÆq yêj·TTes¡®q rs¡ú+˝À kÕïq+#˚dæ, ‹\<ëq+ #˚dæq eTqTwüß\T |ü⁄D´|òü\+
bı+<äT‘ês¡T.
yêj·TTes¡®q <˚X‚‘·T ø£è‘ê«ÁXÊ<ä∆eT‹+Á<ä‘·' ˆ
|æ‘·s¡düÔè|æÔ e÷j·÷ìÔ X¯‘·ø£\Œ+ qdü+X¯j·T' ˆˆ
yêj·TTes¡®q πøåÁ‘·+˝À me¬s’‘˚ |æ‘·è<˚e‘·\≈£î ÁXÊ<ä∆, ‘·s¡ŒD ø£s¡à\T ìs¡«Væ≤kÕÔs√, yê] |æ‘·è<˚e‘·\T
X¯‘·ø£˝≤Œ\T |üs¡´+‘·+ dü+‘·è|æÔ‘√ ñ+{≤s¡T ` B+{À¢ m≥Te+{Ï dü+<˚ Vü≤+ ˝Ò<äT.
eT]ƒø±+j˚Tq ≈£îs¡«+‹ ‘·Å‘Ó’e yêj·TTes¡®H˚ ˆ
<ës¡TD+ qs¡ø£+ e÷+‹ X¯‘·ø£\Œ qdü+X¯j·T' ˆˆ
á yêj·TTes¡®q Á|ü<˚X¯+˝À me¬s’‘˚ ªeT]ƒø£μ ìsêàD+ #˚j·Ts√ yês¡T X¯‘·ø£˝≤Œ\T <ës¡TD qs¡ø±ìï
bı+<äT‘ês¡T. Ç+<äT˝À m≥Te+{Ï dü+<˚X¯eT+ ˝Ò<äT.
ø£è‘ê«‘·T eT]ƒø±+ <˚$....
z <˚M! sê‹ ìsêàD+ #˚dæ $~Û|üPs¡«ø£+>± |üP»#˚j·÷*. <äøÏåD ‘ê+ã÷˝≤<äT\T düeT]Œ+∫q, <˚e‘·\T
dü+‘·Twæº #Ó+<äT‘ês¡T.
ø£è‘YyÓ’e+ bÕ‘·ø° HêdæÔ »àHê+‘·s¡ X¯‘Ó’s¡|æ ˆˆ
á $<Ûä+>± #˚j·T&É+ e+<ä\ ø=\~ »qà\T \_Û+∫Hê bÕ|ü+ ø£\>∑<äT ` bÕ|ü⁄\T ø±˝Òs¡T.
jÓ÷q ≈£îsê´qàVü‰<˚$ kÕïq+ <ëq+ »|ü+ Vü≤$' ˆ
düj·÷‹ qs¡ø£+ |òüTÀs¡+ ‘·rÔs¡ú+ ìwüŒ¤\+ |òü\+ ˆˆ
z eTVü‰<˚$! me¬s’‘˚ kÕïq+, <ëq+, »|ü+, ¨eT+ #˚j·Ts√, yês¡T |òüTÀs¡ qs¡ø±ìøÏ b˛‘ês¡T. yê]
rs¡új·÷Á‘· ìwüŒ¤\+ ne⁄‘·T+~.
Ç‹‘˚ ø£~∏‘·+ <˚$ rs¡ú+ yÓ’yêj·TTes¡®q+ ˆ
ÁX¯ó‘ê« |ü]ƒ‘ê« eTT#˚ÑY eTVü‰bÕ‘·ø£ |ü+»sê‘Y ˆˆ
z <˚$! á Á|üø±s¡+>± yêj·TTes¡®q rs¡ú eTVü‰‘·à´eTTqT ˙≈£î $e]+#êqT. Ç~ $q&É+ e\q, #·<äe&É+
e\q eTqTwüß´\T eTVü‰bÕ‘·ø±\ qT+&ç $eTT≈£îÔ\e⁄‘ês¡T.
l <˚e⁄´yê#· ` l<˚$ #ÓbÕŒs¡T
e<ä dü‘·´+ eTVü‰<˚e X¯ówüÿ+ #Ó’e düs√es¡yéT ˆ
ùV≤‘·THê πøq <˚y˚X¯ X¯ówüÿuÛÑ÷‘·+ eTVü≤‘·‡s¡' ˆˆ
z eTVü‰<˚yê! m+&çb˛sTTq düs√es¡+ >∑T]+∫q $wüjT· + ‘Ó*j·T#˚jT· +&ç. á eTVü‰ düs√es¡+ m+<äT≈£î
m+&çb˛sTT+~.

35
 l uÛ…’s¡e⁄´yê#· ` l uÛ…’s¡e⁄\T #ÓbÕŒs¡T
ÁX¯óDT düTÁXÀDÏ Mπøå´-Vü≤+ X¯ów”ÿuÛÑ÷‘·+ düs√es¡yéT ˆ
j˚Tq $C≤„q e÷Á‘˚D qs√eTT#˚´‘· bÕ‘·ø±‘Y ˆˆ
z düTÁXÀDÏ (eT+∫>± $+≥Tqï<ëHê) m+&çb˛sTTq düs√es¡+ >∑T]+∫ ˙≈£î $e]kÕÔqT, $qT. á
$wüj·T+ >∑T]+∫ ‘Ó\TdüT≈£îqï+‘· e÷Á‘êq eTqTwü´\T eTVü‰ bÕbÕ\ qT+&ç $eTT≈£îÔ\>∑T‘ês¡T.
Vü≤‘·X‚cÕ+dæ s¡øå±+dæ ‹s√uÛÑ÷‘êì yÓ’Vü≤è<˚ ˆ
düTe÷j·Te÷ »\ #·sêHé |òüTÀs¡ .... ˆˆ
dü+Vü≤]+|üã&É>± $T–*q sêø£ådüT\T á düs√es¡+˝À <ë– ñHêïs¡T.
∫s¡ø±˝Òq ‘˚ ‘·Á‘· |ü⁄q ....
ø√s¡«+‹ eTTìdü+<ÛëHê+ $|òüTïHêXËÃÌs¡ düe÷‘·‘·' ˆˆ
Ä sêø£ådüT\T eT∞¢ #ê˝≤ø±\+>± <˚e‘·\qT Væ≤+dæ+#ês¡T. eTTqT\ j·TC≤„\T, ãTTwüß\T ‘·|üdüT‡ uÛÑ+>∑+
#˚XÊs¡T. j·T»„yê{Ïø£\T bÕ&ÉT#˚dæ $|òü÷‘·+ ø£*–+#ês¡T.
@ø£<ë ‘·Á‘·‘√ <˚$ ùd«#·Ã¤j·÷ Vü‰´>∑‘Í ‘·<ë ˆ
Mø£å´ Á|üyê~Û‘êH˚›yêq sêø£åôd’' |üs¡y˚TX¯«sö ˆˆ
eTT˙qŒs¡eT ø±s¡TD´<˚›M <˚eeTTyê#· ... Vü≤ ˆˆ
ˇø£kÕ] kÕs¡«‹ |üs¡y˚TX¯«s¡T\T, Ä Á|ü<˚X¯+˝À $Vü‰s¡+ #˚dü÷Ô nø£ÿ &É≈£î $#˚ÃXÊs¡T. <˚e‘·\ e\q
u≤~Û+|üã&ÉT‘·Tqï sêø£ådüT\qT, eTTqT\qT #·÷dæ Vü≤è<äj·T+ Á<ä$+#·>±, ø£s¡TD≤ eT÷]Ô bÕs¡«r <˚$ •e⁄ì‘√
Ç≥T¢ #ÓbÕŒs¡T.
<äj·÷fiÀ |üs¡y˚TXÊ´q |üXË’´‘êqTàìdü‘·Ôe÷Hé ˆ
$|òæTï‘êHé sêø£åkÕô|òTÆxà |”|æ‘êqï|æ X¯vÿs¡ ˆˆ
z <äj·÷fi¯S! |üs¡y˚TX¯«sê! X¯+ø£sê! sêø£ådüT\ e\q |”&ç+|üã&ÉT‘·Tqï, $|òü÷ï\T bı+<äT‘·Tqï á
eTTìÁX‚wü˜ß\qT #·÷&É+&ç. yêfi¯¢ u≤<Ûä\T #·÷&É+&ç.
X¯è‘ê«<˚$e#·' k˛-|æ <˚yêHé ‘êHé ãTTwædü‘·Ôe÷Hé ˆ
Mø£å $|ò”T-ø£è‘ê Hӛ̑Ӓ´]Ôs¡TΩ v±ÿs¡ eTø£s√‘·Ô<ë ˆˆ
<˚$ yêø±´\T $ì |üs¡y˚TX¯«s¡T&ÉT ≈£L&Ü, <äT'œ‘·T˝…’q eTTìÁX‚wü˜ß\qT #·÷dæ VüQ+ø±s¡+ #˚XÊ&ÉT.
VüQ+ø±πsD VüQ‘ê«<Ó’‘ê´' eT>±ï ùdÔ düs√eπs ˆ
eT>±ïHé <äècºÕ«‘·‘√ <˚M X¯XÊ|üdüs¡ ñ‘·ÔeTyéT ˆˆ
•e⁄ì VüQ+ø±s¡+‘√ eTs=ø£ÿkÕ] sêø£ådüT\+<äs¡T Ä düs√es¡+˝À <ë≈£îÿHêïs¡T. <ë–q yê]ì #·÷dæ <˚$
ñ‘·ÔeT düs¡düT‡qT X¯|æ+#ÓqT.

36
eTTì]«|òüTïø£sêq´ ... <Ó’‘·´<ëqyêHé
X¯óc˛ÿuÛÑe
z düs√es¡q÷! <˚e‘·\T ` eTTìÁX‚wü˜ß\≈£î $|òü÷ï\T ø£*–+#˚ <Ó’‘·´sêø£ådüT\qT ˙e⁄ ÄÁX¯j·T$T∫Ã
ñHêïe⁄. ˙e⁄ <Ó’‘·´`<ëqe⁄\≈£î s¡ø£åD sTTdüTÔHêïe⁄. n+<äTø£ì ˙e⁄ m+&çb˛yê\ì XÊ|ü+ sTTdüTÔHêïqT.
;≥\Tyê], ˙s¡T yÓTT‘·Ô+ sTT+øÏb˛e⁄>±ø£! ˙e⁄ X¯ówæÿ+∫ b˛e⁄>±ø£!
Ç‹ X¯|üÔ+ düTs√ ~e´+ düe´' X¯ówüÿ eTuÛÑ÷‹ÿ\ ˆ
X¯ów”ÿ uÛÑ÷‘ê‘·TÔ düs¡k˛ ìs¡Z‘·+ s¡ø£åkÕ+ >∑D≤Hé ˆˆ
HêX¯j·÷e÷dü düT>∑TD…Æ' bÕX¯ eTT<äZs¡bÕDÏ_Û' ˆ
‘·<ë Á|üuÛÑ÷‹ <˚y˚$ qwüº+ X¯ówüÿ+ düs√uÛÑe‘Y ˆˆ
á $<Ûä+>± <˚Me÷‘· düs√esêìøÏ XÊ|ü+ sTTe«>± eTs¡Tø£åD+ Ä düs√es¡+˝À ˙s¡+‘ê sTT+øÏb˛sTT+~.
˙]+øÏb˛sTTq Ä düs√es¡+ qT+&ç sêø£då Tü \T u…≥’ øÏ sêe&É+‘√, düT+<äsy¡ TÓ qÆ Á|üeT<Û>ä D∑ ≤\T bÕXÊ\T, eTT<äsZ ê\T
rdüTø=ì sêø£ådü dü+Vü‰s¡+ #˚XÊs¡T. z <˚M! n|üŒ{Ï qT+&ç á düs√es¡+ m+&çb˛sTT+~.
e<ädü‘·´+ eTVü‰<˚e |ü⁄D≤´+ |ü+#·‘·s¡+–D°yéT ˆ
j·÷+ <äècºÕ´ eTTøÏÔ e÷ b˛ï‹ »Hêà+‘·s¡ uÛÑyÓ’s¡ô|òTÆ' ˆˆ
z eTVü‰<˚yê! |ü⁄D´ |ü+#·‘·s¡+–DÏ $wüj·T+˝À dü‘·´+ #Ó|üŒ+&ç, <ëì e\q eTqTwüß´\≈£î »Hêà+‘·s¡
bÕbÕ\ qT+&ç $eTTøÏÔ \_ÛdüTÔ+~.
|ü⁄D´ eTø£åj·T´ e÷b˛ï‹ j·TeTy˚T<Ûë~ø£+ Á|üj˚T ˆ
|ü⁄sê‘ê+&Ée\>∑ïdü´ qè‘·´ e÷qdü´ <Ûä÷s¡®fÒ' ˆ
ø£|ü<ä' •~Û© uÛÑ÷‘·' |ü+#·<∏ë #· düTπsX¯«Ø ˆˆ
ùV≤ Á|æj˚T! ˇø±H=ø£ düeTj·T+˝À •e⁄&ÉT ‘ê+&Éeqè‘·´+ #˚düTÔ+&É>±, Äj·Tq »{≤p≥+ $&çe&ç, 5
<Ûës¡\T>± $&çb˛sTT+~.
‘·‘√yÓ’ |ü+#·<Ûë <˚M ÁbÕ<äTs¡÷“¤‘ê ø£|üs¡∆‘·' ˆ
>∑+>± uÛÑ>∑er <˚M eTVü‰bÕ‘·ø£ Hê•˙ ˆˆ
Ä ‘·s¡Tyê‘· eTVü‰bÕbÕ\qT qwüº|üs¡#˚ / HêX¯q+#˚ùd $<Ûä+>± uÛÑ>∑e ‹ >∑+>±e÷‘· nsTT<äT s¡ø±\T>±
Ä$s¡“¤$+∫+~.
j·÷ |ü+#·<Ûë eTùV≤XÊì ø£|üsꛑY |ü+#·<ÛëuÛÑe‘Y ˆ
ôd’q Áb˛ø±Ô |ü⁄sê$~“¤s¡ïB |ü+#·‘·s¡+–D° ˆˆ
z eTùV≤XÊì! ◊<äT uÛ≤>±\T>± $&çb˛sTTq >∑+>±q~, ø£|ü]ú jÓTTø£ÿ |ü<ë\qT+&ç eTs¡\ |ü+#·uÛ≤>±\T>±
$&çb˛sTT+~. |ü⁄sê‘·q ‘·‘·Ô«y˚‘·Ô\T / y˚<ä$<äT\T Ä |ü+#·uÛ≤>±\H˚ ªª|ü+#·‘·s¡DÏμμ>± |æ\TkÕÔs¡T.

37
q<ë´+ |ü+#·‘·s¡+–D≤´+, kÕïq+ ≈£îsê«<ä ‹+Á<ä‘·' ˆ
eTT#·´‘˚ bÕ‘·πø |òüTÀ¬s’ ÁãVü≤àVü≤‘ê´~ ø√{Ï_Û' ˆˆ
Ç+Á~j·÷\ ø£r‘·+>± me¬s‘’ ˚ |ü+#·‘s· +¡ –DÏ˝À kÕïq+ #˚kÕÔs√, yês¡T ø√≥¢`ø√≥¢ ÁãVü≤àVü≤‘ê´ bÕ‘·ø±\
qT+&ç $eTT≈£îÔ\e⁄‘ês¡T.
>√|òüTï' ø£è‘·|òüTÀï <˚y˚• ÁuÛÑ÷D≤Vü‰ >∑Ts¡T‘·\ŒyéT ˆ
kÕï‘ê« <ä‘ê« #· $~Ûe‘·‡<√´ eTT#˚Ñ· düT+<äØ ˆˆ
z <˚e<˚M! >√Vü≤‘·´ #˚dqæ yê&ÉT, ø£è‘·|Tüò Tï&ÉT, ÁuÛ÷Ñ DVü≤‘·´ #˚dqæ yês¡T, >∑Ts¡Te⁄ jÓTTø£ÿ X¯jT· ´ô|’ ì<äT]+∫q
yês¡T, $~Û|üPs¡«ø£+>± á |ü+#·‘·s¡DÏ˝À kÕïq, <ëHê<äT\T ìs¡«Væ≤+#·&É+ e\q yê≥ìï+{ÏqT+&ç eTs¡Tø£åDy˚T
eTT≈£îÔ\e⁄‘ês¡T.
≈£îs¡TπøåÁ‘˚ Á|üj·÷π>#· >∑+>± j·÷+ HÓ’$Tùw-<∏äyê ˆ
kÕï‘ê« <ä‘ê«#· $~Ûe<ä´‘·Œ¤\+ \uÛÑ‘˚ qs¡' ˆˆ
≈£îs¡Tøπ Áå ‘·+, Á|üj÷· >∑, >∑+>±rs¡+, HÓ$’ TXÊs¡D´ ÁbÕ+‘·+˝À $~Û|üPs¡«ø£+>± kÕïq+ #˚d,æ <ëq+ düeT]Œ+∫q
eTqTwüß´\≈£î @ |òü\+ \_ÛdüTÔ+<√...
‘·‘·Œ¤\+ düeTyêb˛ï‹ kÕï‘ê« |ü+#·‘·s¡+–D°yéT ˆ
Ä |òü˝≤H˚ï |ü+#·‘·s¡+–DÏ˝À kÕïq+ #˚j·T&É+e\q bı+<äT‘ês¡T.
ÁXÊ<ä∆+ #·$~ÛHê+ ≈£îsê´‹Œ+&ÉqeT<∏ë|æ yê ˆ
|æ‘·s¡ düÔdü´‘·è|ü´ìÔ X¯‘· ø£\Œ+ qdü+X¯j·T' ˆˆ
me¬s’‘˚ $~Û|üPs¡«ø£+>± ÁXÊ<ä∆ eT]j·TT |æ+&É<ëq+ #˚kÕÔs√, yê] jÓTTø£ÿ |æ‘·s¡T\T X¯‘·ø£˝≤Œ\T ‘·è|æÔ
ø£*– ñ+{≤s¡T. nì #Ó|üŒ&É+˝À m≥Te+{Ï dü+<˚Vü≤+ ˝Ò<äT.
>±+ Væ≤s¡D´+ düTyêdüX¯Ã πøåeT+ #·+<äqy˚Te#· ˆ
≈£î+≈£îe÷>∑s¡T ø£s¡÷Œs¡+ eTè>∑Hê_Û+|”X¯«] ˆ
jÓ÷ <ä<ë‹ ~«CÒ+Á<ëj·T düXË’e+ ˝Àø£e÷|ü⁄ïj·÷‘Y ˆˆ
@ ~«CÒ+Á<äT&ÉT nsTT@‘· Äe⁄, dü«s¡Z+, düTs¡+<äs¡yÓTÆq eÅkÕÔ\T, |ü≥Tº eÅkÕÔ\T, πødü] n>∑s¡T ø£s¡÷Œs¡+,
eTè>∑Hê_Û qT+&ç rdæq #·+<äq+ yÓTT<ä˝…’q$ á ÁbÕ+‘·+˝À <ëq+ sTTkÕÔs√ yês¡T •e˝Àø±ìøÏ #˚s¡T‘ês¡T.
eTVü‰ bÕ‘·ø£ j·TTø√Ô yêj·TTø√ÔyêVüQ´|übÕ‘·¬ø’' ˆ
dü<ä´' Á|üeTT#·´‘˚ »+‘·T' kÕï‘êï |ü+#·‘·s¡+–D°yéT ˆˆ
@ ÁbÕDÏ nsTT‘˚ eTVü‰bÕ‘·ø±\T / ñ|übÕ‘·ø±\T #˚dæ n|ü$Á‘·T&Ée⁄‘ês√, n‘·qT á |ü+#·‘·s¡+–DÏ˝À
kÕïq+ #˚dæq eTs¡Tø£åD+, Ä bÕ‘·ø±\ e\¢ e#˚à bÕ|ü+ qT+&ç eTTøÏÔ bı+~ rs¡&É+˝À m≥Te+{Ï dü+<˚Vü≤+
˝Ò<äT.
Äs¡÷ùV≤Á<ä‘·ï •Ks¡‘·‘√&Ü eTs¡Tø£+ÁX¯j˚T‘Y ˆ
Ä ‘·sê«‘· s¡‘·ï •Ks¡+ møÏÿ nø£ÿ&É &ÜeTs¡T≈£îì ùd$+#ê*.

38
<äècºÕ« &ÜeTs¡ø£+ ‘·Á‘· •˝≤uÛÑ÷‘·+ eTVü‰>∑D+ ˆ
|ü⁄D´e÷b˛ï‹ eTqTCÀ nX¯«y˚T<Ûëj·÷~Ûj·÷>∑»yéT ˆˆ
•˝≤s¡÷|ü+˝À ñqï ª&ÛÜeTs¡ø£ eTVü‰>∑D+μ jÓTTø£ÿ πøe\ <äs¡Ùq+ e÷Á‘êq, eTqTwüß´&ÉT nX¯«y˚T<∏ë~
j·TC≤„\T Ä#·]+∫q |òü\+ bı+<äT‘ê&ÉT.
eTVü‰ bÕ‘·ø£ j·TTø√Ôyê j·TTø√Ôyê ÁuÛÑ÷DVü‰~_Û' ˆ
|ü⁄D´+ &ÜeTs¡ø£+ <äècºÕ« eTT#·´‘˚ bÕ|ü ø√{Ï_Û' ˆˆ
ÁuÛ÷Ñ DVü≤‘·´‘√ ≈£L&çq eTVü‰bÕbÕ~ ø±sê´\T dü*|æq ÁbÕDÏ, |ü⁄D´yÓT qÆ &ÜeTs¡ø£ ÁbÕ+‘êìï <ä]Ù+∫q+‘·
e÷Á‘êqH˚, yê≥ìï+{Ï qT+&ç eTT≈£îÔ&Ée⁄‘ê&ÉT.
l <˚e⁄´yê#· ` l<˚$ #Óô|ŒqT
ø√-k &ÜeTs¡ø√ <˚e uÛÑe‘ê ø£~∏‘·düTÔj·T' ˆ
>∑D' ø£<∏ä+ •MuÛÑ÷‘√ ee dü‘·´+ eTùV≤X¯«s¡ ˆˆ
z <˚yê! ˙e⁄ #Ó|æŒq &ÜeTs¡ø£ mes¡T? Ä >∑DeTT •\>± m≥¢jÓT´qT? dü‘·´+ ‘Ó\T|ü⁄eTT.
l uÛ…’s¡e ñyê#· ` l uÛ…’s¡e⁄\T #ÓbÕŒs¡T
ÁX¯óDT eπøå´ eTùV≤XÊì #·]‘·+ &ÜeTs¡dü+uÛÑeyéT ˆ
@q ø£s¡à $bÕπøq •©uÛÑ÷‘√ >∑DÒX¯«s¡' ˆˆ
z eTùV≤XÊì! $q+&ç &ÜeTs¡TìøÏ dü+ã+~Û+#·q ø£<∏äqT H˚qT MT≈£î $e]kÕÔqT. @ ø£s¡à $bÕø£+ e\q
Äj·Tq •\>±e÷s¡&√ MT≈£î dü$es¡+>± #ÓãT‘êqT.
j·T#·Täè‘ê« eTT#·´‘˚ »+‘·T]«|òüTïdü+ô|òTÆ s¡H˚ø£X¯' ˆˆ
@<Ó’‘˚ $q&É+ e\q eTqTwüß´\≈£î nH˚ø£ $|òüTï düeT÷Vü‰\T ‘=\–b˛‘êjÓ÷.
|üsêqs¡Ôqo\dü´ <Ûä÷s¡®fÒ' dü+<Ûä´jÓ÷s¡∆´jÓ÷' ˆ
wüDeTTK+ Áø°&Ée÷qdü´ dü+<Ûä´ø±˝À uÛÑe‘YÁ|æj˚T ˆˆ
z Á|æjT˚ ! |üPs¡«+ ˇø£s√E s¬ +&ÉT dü+~Ûø±˝≤˝À¢ ‘ê+&Ée qè‘·´+ #˚j·T&É+˝À ìeT>∑ïyÓTÆ ñ+&˚ eTVü‰<˚e⁄&ÉT
düÿ+<ä ≈£îe÷s¡T&ç‘√ Ä&ÉT≈£î+≥÷ ñ+&É>±H˚, dü+<Ûë´ düeTj·T+ ÄdüqïeTsTT+~.
dü+<Ûë´‹yê&ÉHê‘·ÔeT´ ∫+‘ê eTqdæ #ê uÛÑe‘Y ˆ
∫+‘· e÷qdü´ qôd’«e+ <˚M |üèwü˜er eTTVüQ' ˆˆ
dü+<Ûëø±˝≤Á‹ø£eTD+ e\q n‘·ìøÏ eTqdüT‡˝À ∫+‘· ø£*–+~. n‘·ì ∫+‘·qT #·÷∫ <˚$ sTT˝≤¢
Á|ü•ï+∫+~.
øÏ$T<ä+ ∫+‘êùd <˚e ø± ∫+‘ê uÛÑ>∑edüÔe ˆ
e<ädü‘·´+ eTVü‰<˚e eTH√ y˚TX¯s¡àHêX¯óï‘˚ ˆˆ
z <˚yê! MTs¡T @+ Ä˝À∫düTÔHêïs¡T? ùV≤ uÛÑ>∑yêHé! @+ ∫+‘· ø£*–+~ MT≈£î? z eTVü‰<˚yê! dü‘·´+
#Ó|üŒ+&ç. Hê eTqdüT‡ |ü]|ü] $<Ûë\ b˛‘·Tqï~.
39
Ç‹ ÁX¯ó‘ê« e#√ <˚yê´' Á|üsTTj·÷' |üs¡y˚TX¯«s¡' ˆ
ÁbÕe<ä› uÛÑ>∑yêH˚›M+ dü+<Ûë´ø±˝À‘·´ >±qàeTeT ˆˆ
‘·eT Á|æj·T‘·eT <˚$ #Ó|æŒq e÷≥\T $ì eTVü‰•e⁄&ÉT, Hê dü+<Ûë´ düe Tj·T+ |üP]Ô nsTTb˛sTT+~.
ì‘·´ HÓ’$T‹Ôø£ ø±s¡´+ H˚qT #˚j·Te\dæ+~ #˚j·T≈£î+&ÜH˚ düeTj·T+ |üPs¡ÔsTT+~. á dü+<Ûë´ düeTj·T+ sTT˝≤
|üPs¡Ôe&É+ e\q Hê eTqdüT‡øÏ ∫+‘· ø£*–+~. <˚yê~ <äTe⁄&ÉT #Ó|æŒq á düe÷<ÛëHêìøÏ eTVü‰<˚$ Ç≥T¢
#Ó|æŒ+~.
nj·T+ eTVü‰>∑D√<˚e&ÉeTs¡T+ >∑TVü≤´ ‹wü˜‘Y ˆ
dü+<Ûë´j·÷ y˚<äHês¡∆ #· ∫s¡ø±\+ eTùV≤X¯«s¡ ˆˆ
z eTùV≤X¯«sê! z <˚yê! dü+<Ûë´ düeTj·T+˝À á eTVü‰>∑D≤\T #ê˝≤ ùd|ü⁄ &ÉeTs¡Te⁄qT ÁyÓ÷–dü÷Ô
ñ+&çb˛j·÷s¡T.
Ç‹ ÁX¯ó‘ê« e#√ <˚yê´düÔ<∏˚<ÛäT´ø£è‘ê« eTùV≤X¯«s¡' ˆ
Vü‰düj·Tq¸DTàK+ ‘·Á‘· |ü⁄qsY<˚yê´ düVü≤è|ü‘Y ˆˆ
<˚yê jÓTTø£ÿ á e÷≥\T $ì ª‘·<∏ëdüTÔμ nì #Ó|æŒ eTVü‰<˚e⁄&ÉT, düÿ+<ä ≈£îe÷s¡Tì q$«dü÷Ô ‹]– <˚$‘√
e÷≥\˝À ìeT>∑ïeTj·÷´&ÉT.
‘·<ë Á|üuÛÑ÷‹ <˚y˚• eTVü‰&ÉeTs¡Tø√ >∑D≤' ˆ
‘·ôdúÌ« dü+<Ûä´ y˚<äHês¡∆ uÛÑedü´ düTs¡|üPõ‘˚ ˆˆ
z <˚$! düTs¡|Pü õ‘˚! n|üŒ{Ï qT+&ç eTVü‰>∑D &ÉeTs¡Te⁄ì rdüTˇøÏq dü+<Ûë´düeTj·T+˝À ì\ã&ÉT‘·THêïs¡T.
dü+<Ûë´ø±\ |ü⁄qdüÔÁ‘· e´j·T‘·´ >±#·Ãø£|ü]∆q' ˆ
$eTèX¯´ dü+<Ûë´˝À|ü+dü <˚e<˚y√ uÛÑq' dü«j·TyéT ˆ
ø£è<ä∆' X¯XÊ|ü –]CÒ eTVü‰&ÉeTs¡Tø£ >∑D≤yéT ˆˆ
eT∞¢ e÷≥\˝À eTs=ø£ÿkÕ] •e⁄ì dü+<Ûë´düeTj·T+ >∑‹+∫ b˛sTT+~. dü+<Ûä´ |üPs¡ÔsTT b˛e&É+‘√
ø√|æ+∫q •e⁄&ÉT Áø√<Ûä+#Ó+~, ùV≤ –]CÒ! eTVü‰ &ÉeTs¡Tø£ >∑D≤ìøÏ sTT<˚ XÊ|ü+ sTTdüTÔHêïqT.
j·TkÕà...
eTeT....
ìÁ<ëy˚X¯+ e\q Hê dü+<Ûë´ düeTj·T+ |üPs¡ÔsTTb˛sTT+~. n+<äTe\¢ &ÉeTs¡Te⁄ ∫s¡ø±\+ bÕ≥T •\˝≤
e÷]b˛e⁄qT >±ø£!
Ç‹ X¯bÕÔ« >∑D+ ‘·Á‘· <˚e<˚y˚ Vü≤s¡' dü«ø£yéT ˆ
‘·kÂú <Ûë´q dæú‘√ <˚$ ∫s¡+ ‘·Á‘· eTùV≤X¯«s¡' ˆˆ
z <˚$! á $<Ûä+>± eTVü‰>∑DT≈£î XÊ|ü+_∫Ãq eTVü‰•e⁄&ÉT ∫s¡ø±\+ <Ûë ´q+˝À ñ+&çb˛j·÷s¡T.

40
‘·<Ûë Á|üuÛÑ÷‹ <˚y˚• eTVü‰ &ÉeTs¡Tø√ >∑D≤' ˆ
<äèwüÁ<ä÷ù| uÛÑe‘·ÔÁ‘· s¡‘·ï |üs¡«‘· eT÷s¡∆ì ˆˆ
z <˚$! n|üŒ{Ï qT+&ç eTVü‰ &ÉeTs¡Tø£ >∑D+ Çø£ÿ&É s¡‘·ï |üs¡«‘· •Ks¡+ô|’ •˝≤s¡÷|ü+>± e÷]b˛sTT+~.
j·T' ø£•ÃHêàqy√ ˝Àπø >∑D+ &ÜeTs¡Tø£+ ÁX‚j˚T‘Y ˆ
>∑Tj·÷‹ ÁãVü≤àD√ ˝Àø£ $T‹ dü‘·´+ e<ë$T‘˚ ˆˆ
dü+kÕs¡+˝À / á »>∑‹˝À me¬s’Hê düπs &ÉeTs¡Tø£>∑D ÄÁX¯e÷ìï bı+~‘˚ , yês¡T ÁãVü≤à˝Àø£+˝ÀøÏ
yÓ&É‘ês¡T. H˚qT dü‘·´+ #ÓãT‘·THêïqT.
j·T' ø£•Ã<ä|æ #˚XÊ‹ |ü⁄D´>∑s¡“¤ >∑+Vü≤+ÁX¯j˚T‘Y ˆ
>∑s¡“¤düú eTT#·Ã‘˚ .... dü‘˚´q ‘˚X¯ù| ˆˆ
z áXÊ˙! me¬s’Hêdüπs |ü⁄D´Á|ü<äyÓTÆq >∑s¡“¤>∑èVü≤ ÄÁX¯j·÷ìï bı+<äT‘ês√ yês¡T >∑s¡“¤+ qT+&ç eTTøÏÔ
bı+<äT‘ês¡T. Ç~ dü‘·´+ eT]j·TT dü‘·´ e#·q+.
l<˚e⁄´yê#· ` l<˚$ #ÓbÕŒs¡T
>∑s¡“¤<ë«sêìïdü‡s¡‹j·T' ø£•ÃHêàqe' Á|æj˚T ˆ
øÏ+|òü\+ düj·÷‹ •ee÷˝Àø£+ q|ü⁄q' düÔq´b˛ uÛÑy˚‘Y ˆˆ
z Á|æj·÷! >∑s¡“¤ <ë«s¡+ qT+&ç me¬s’‘˚ ekÕÔs√ Ä eTqTwüß´ìøÏ •e˝Àø£+ ÁbÕ|æÔdüTÔ+~. n‘·qT ‹]–
düÔHê\ bÕ\T ‘ê>∑&ÉT ` nq>± n‘·ìøÏ |ü⁄qs¡®qà ˝Ò<äT.
j·T' ø£•Ã<ä|æ #˚XÊì uÛÑ÷DVü‰>∑Ts¡T‘·\Œ>∑' ˆ
e÷‘·èVü‰ |æ‘·èVü‰ #ê|æ düTsêb˛ uÛ≤‘·èVü‰|æ#· ˆ
düj·÷‹ |üs¡eT+~e´+ |ü<ä+ dü<ë•e+ Á|æj˚T ˆˆ
z áXÊì! me¬s’‘˚ ÁuÛÑ÷DVü≤‘·´\T #˚kÕÔs√, >∑Ts¡Te⁄ X¯j·T´ô|’ mes¡ T ìÁ~kÕÔs√, e÷‘·èe<Ûä #˚dæqyês¡T,
|æ‘·èe<Ûä #˚dæqyês¡T, ÁuÛ≤‘·èVü≤‘·´ #˚dæqyês¡T, eT<ä´bÕq+ #˚ùdyês¡T, Ç≥Te+{Ï yês¡+<äs¡÷ ≈£L&Ü |üs¡eT~e´
|ü<äyÓTÆq •ekÕúHêìï bı+<äT‘ês¡T.
eTVü‰ bÕ|üeq+ #˚ä‘·TÔ+ Á|üdü_Û$T#·Ã¤ùd Á|æj˚T ˆ
‘·<ëÁX¯j·Tdü´ <˚y˚X¯ >∑sꓤ>±s¡ $ìdüà è‘ê ˆˆ
z Á|æj·÷! eTVü‰ bÕ‘·ø£, ñ|übÕ‘·ø±\ qT+&ç, bÕbÕ\ qT+&ç, eTVü‰ bÕbÕ\ eHêìï ã\e+‘·+>± ì]øÏ
y˚j·T<ä\#·T≈£î+fÒ, n|ü⁄&ÉT qTe⁄« >∑s¡“¤<ë«s¡+ u…’≥øÏ e∫à |üs¡y˚TX¯«s¡Tì ÄÁX¯sTT+#·T.
kÕï‘ê« eTsêer+ HêMTï+ qB+|üs¡eTbÕe˙yéT ˆ
uÛÑkÕà+>∑dæ‘·<˚Vü‰ #· ãVüQeg $e]®‘ê ˆˆ

41
Á|ü\e∫äe dü+<Ûëq+ <˚Væ≤y˚T |üs¡y˚TX¯«s¡ ˆ
‘·<ë s√ùV≤<ä›|æ]es¡+ ‘·´ø±Ô« Áø√<Ûë~ $ÁøÏj·÷yéT ˆˆ
|üs¡eT|ü$Á‘·yÓTÆq ªneTsêe‹μ HêeT+ ø£*–q q~˝À kÕïq+ #˚dæ, uÛÑkÕàìï <Ûä]+∫q n+>±\‘√ ≈£L&çq
‘Ó\¢ì X¯Øs¡<Ûë], n~Ûø£yÓTÆq eÅkÕÔ\T ø±≈£î+&Ü, πøe\+ |ü]$T‘·yÓTÆ q eÅkÕÔ\T <Ûä]+#˚yê&Ü! z |üs¡y˚TX¯«sê!
Hê≈£î •e˝Àø£+ jÓTTø£ÿ e÷sêZìï ‘Ó*j·T#˚sTT. á $<Ûä+>± uÛ≤$dü÷Ô, n]wü&É«sêZ\T »sTT+∫qyês¡T,
ø±eTÁø√<Ûë<äT\T, ‘·–Z+#·Tø=ì á |üs¡«‘êìï n~Ûs√Væ≤+#ê*.
‘·<ë Á|üDeT´ <˚y˚X¯+ >∑èVü≤düú+ Vü≤´eTπsX¯«s¡yéT ˆ
>√˝À e ≈£î+&ÉCÀ yê|æ j·T' ø£•Ã<äÁ‘· ìqè‘·' ˆ
dü uÛÑy˚‘·TÔ >∑D√<˚$ #˚‹ dü‘˚´q ‘˚X¯|” ˆˆ
>∑TD˝À ñqï neTπsX¯«s¡T&ÉT <˚y˚X¯óq≈£î Á|üD≤eT+ ø±$+∫q|ü&ÉT >√fi≤ø±s¡+ ˝Ò<ë ≈£î+&É» Äø±s¡+
@~ e∫ÃHê, z <˚$! n~>∑D+. Ç~ dü‘·´e#·q+ nì X¯|ü<∏ä+ #˚dæ #ÓãT‘·THêïqT.
kÕàs¡+ kÕàs¡+ eTùV≤XÊq+ eTVü‰‘·à´eTT‘·ÔeTyéT ˆ
rsêúHê+ #· $X‚ùwD ìeè‘êÔdæà uÛÑyês¡íyê‘Y ˆˆ
rs¡úeTT\ jÓTTø£ÿ ñ‘·ÔeT|ü⁄D´eTTqT düà]+∫ düà]+∫ dü+kÕs¡ s¡÷|ü düeTTÁ<äeTT qT+∫ ìeè‹Ô #Ó+<äTqT.
ªªÇ‹ l &ÜeTs¡ø£ >∑sꓤ>±s¡ì'düs¡D√ HêeT|ü≥\'μμ
`I`I`I`I`

42
Ç<ë˙+ ÁXÀ‘·T$T#êä$T Vü≤´eTπsX¯+ eTùV≤X¯«s¡+ ˆ
ø£<∏ä+ dü Vü≤´ $TπsXÊUÀ´ >∑TVü‰k˛-|ü´ uÛÑe‹ÿ\
qB #· |üs¡e÷ ~yê´ ø£<∏ä+ kÕ' neTsêer ˆ
‘·‘·‡+>∑eTdü´ eTVü‰‘êà´+ e<äy˚T Á|æj·Tø±eT´e÷ ˆˆ
Ä neTsêe‹ |üs¡eT ~e´ q~>± m˝≤ e÷]+~? Ä dü+>∑eT eTVü‰‘·à´eTTqT Áù|eT‘√ Hê≈£î
‘Ó*j·TCÒj·T+&ç.
kÕ<ÛäT kÕ<ÛäT eTVü‰uÛ≤π> Á|üX¯ïy˚T‘·‘·T‡<äTs¡¢uÛÑyéT ˆ
ø£è‘·+ ‘·«j·÷ |üPõ‘·j·÷ »HêHê+ Væ≤‘·ø±s¡´j·÷ ˆˆ
z eTVü‰ uÛ≤>±! dü]. dü]. á <äTs¡¢uÛÑyÓTÆq Á|üX¯ïqT ˙e⁄ m+<äT≈£î y˚XÊy√ Hêø£s¡úeTsTT+~. e÷qe⁄\
jÓTTø£ÿ Væ≤‘êìï ø±+øÏådü÷Ô ˙e⁄ á Á|üX¯ï y˚XÊe⁄.
ÁX¯óDT eπøå´ eTVü‰rs¡ú+ neTπsX¯dü´düT+<ä] ˆ
j·TÁ#·Tä‘ê«|æ Á|üeTT#˚ÑY eTVü‰ bÕ‘·ø£ ø√{Ï_Û' ˆˆ
z düT+<äØ! neTπsX¯ eTVü‰rs¡ú+ >∑T]+∫ $e]kÕÔqT $q+&ç. á ø£<∏ëkÕs¡+ $qï Á|ü‹ ˇø£ÿs¡T ø√{≤¢~
bÕbÕ\qT+&ç $eTT≈£îÔ\e⁄‘ês¡T.
dü<ë dü<ë d”‘·Ô‘√ HÓ’eHêd”‹ÿ+∫q düT+<ä] ˆ
ìj·T‹ s¡uÛÑe‘·Ô kÕà‘·Œs¡e÷#·Ã |üsê‘·Œs¡' ˆˆ
z düT+<äØ! m\¢y˚fi¯˝≤ dü‘·´+ ñ+~. á dü‘ê´ìø±e\ @MT ˝Ò<äT. n+<äTe\¢H˚ |üs¡eT+ eT]j·TT |üs¡
qT+&ç ìj·T‹ Ä$s¡“¤$+∫+~.
ìj·T‘˚ s¡Vü≤ eTT‘·Œqï Ç‹ X¯óÁX¯óeT düT+<ä] ˆˆ
z düT+<äØ! ìj·T‹ qT+&ç H˚qT |ü⁄{≤ºqì $HêïqT.
nVü‰y˚T |üs¡« uÛÑ>∑e‘·‡s¡«+ <˚yê' düyêdüyê' ˆ
ãTTwüj·T' |æ‘·s¡XÊÃ|æ >∑+<Ûäs√«s¡>∑ sêø£åkÕ' ˆˆ
j·Tø£å uÛÑ÷‘· >∑D≤XÊÃ|æ ≈£LcÕà+&Ü uÛ…’s¡yê<äj·T' ˆ
eTqTcÕ´ »+ãTø±' Á≈£Lsê <Ó’‘·´<ëqe |ü⁄+>∑yê ˆˆ
@‘˚ #êH˚´ #· ãVü≤e ñ‘·ŒHêï ìj·T‘˚'dü«j·TyéT ˆ
#·‘·Ts¡›X¯ $<Û√uÛÑ÷‘· düs¡Z' ÁbÕ<äTs¡÷uÛÑ‹ÿ\ ˆˆ
Ç+Á<äT&ÉT düVæ≤‘·+>± düs¡«<˚e‘·\T, ãTTwüß\T, |æ‘·s¡T\T, >∑+<Ûäs ¡T«\T, ñs¡>∑T\T, sêø£ådüT\T, j·T≈£åî\T,
uÛ÷Ñ ‘·eTT\T eT]j·TT >∑DeTT\T, ≈£LcÕà+&ÉT\T, uÛs’… y¡ ê~ eTqTwüß´\T, »+ãTø±\T, Á≈£Ls¡<‘’Ó ´· <ëqe |ü⁄+>∑e⁄\T
` Ms¡T eT]j·TT Ç‘·sT¡ \T ìj·T‹ qj·TeT+>±, dü«j·T+>± ñ<ä“$¤ +#ês¡T. 14 s¡ø±\ uÛ÷Ñ ‘·dèü wæº ñ‘·ŒqïeTsTT+~.

43
eTè‘·T´kÕÔqï Á>∑ùd‘·‡sê« H˚›yê q|æ düyêdüyêHé ˆ
<˚yêùdÔeTè‘·T´Hê Á>∑kÕÔ yê´≈£î˝≤ Vü≤´uÛÑeÁìŒj˚T ˆˆ
düy˚T‘·´ X¯s¡D+ »>∑Tà' X¯s¡D´+ |üs¡y˚TX¯«s¡yéT ˆˆˆ
‘·Twüߺe⁄' |üs¡eTÁ|”‘ê´ X¯vÿs¡+ ‘·eTHêX¯qyéT ˆˆˆˆ
Ç+Á<ä düV≤æ ‘·+>± <˚e‘·\+<ä]øÏ eTè‘·T´e⁄ |ü{ºÏ |”&+ç #ês¡T. z Á|æj÷· ! eTè‘·T´e⁄ e\q |”&+ç |üã&ÉT‘·Tqï
<˚e‘·\+<äs¡÷ ˇø£ÿf…Æ, X¯s¡D≤>∑‹ e‘·‡\T&Ó’q |üs¡eT•e⁄ì X¯s¡DT y˚ &Üs¡T. nC≤„Hê+<Ûäø±sêìï ‘=\–+#˚
|üs¡eT•e⁄&ÉT ` X¯+ø£s¡Tì, |üs¡eTÁ|”‹‘√ düTÔ‹ #˚j·T&É+ Äs¡+_Û+#ês¡T.
l<˚yê }#·T' ` <˚e‘·\T #ÓbÕŒs¡T
z+ qeT' •yêj·T <˚yêj·T $wüíy˚ Á|üuÛÑ$wüíy˚ ˆ
qeT•Ã∫Ã+Á<äø√<éuÀ<Ûä Á|üø±XÊ q+<äs¡÷|æDÒ ˆˆ
|üs¡e÷s¡´ <äXÊkÕúj·T kÕúDy˚ $X¯«uÛ≤eH˚ ˆ
qeT•Ã‘ê´j·T ∫HêÔ´j·T ∫‹C≤„j·T ∫<ä]∆H˚ ˆˆ
•e<˚e ` $wüßí` Á|üuÛÑ$wüíße⁄≈£î qeTkÕÿs¡+. ∫‘Y`#·+~ø√<√“¤<Ûä Á|üø±XÊq+<ädü«s¡÷bÕ! ˙≈£î qeTkÕÿs¡+.
|üs¡e÷s¡∆ <äXÊdü∆ kÕúDT $X¯«uÛ≤qT, ∫‘·´, ∫qÔ´, ∫‹»„ eT]j·TT ∫<ä ]∆ ˙≈£î qeTkÕÿs¡+.
$X¯«Á<äe´ •‘êX‚wü kÕ«+‘·yÓ÷Vü≤j·T X¯óuÛÑy˚ ˆ
$eT]ÙH˚ $~ÛC≤„j·T eTTøÏÔs¡÷bÕj·T ‘˚ qeT' ˆˆ
z $X¯«Á<äe´ •‘êX‚wükÕ«+‘· yÓ÷Vü≤dü«s¡÷bÕj·T X¯+uÛÑT, $eT]Ù, eTTøÏÔ s¡÷bÕ ˙≈£î qeTkÕÿs¡+.
$X‚wüC≤„j·T <˚yêj·T »j·T$XÀ«|üø±]DÒ ˆ
$X¯«s¡÷bÕj·T <˚yêj·T $X¯«yêkÕj·T‘˚ qeT' ˆˆ
ìùw<ÛäC≤„j·T <˚yêj·T ‘·‘·‡´s¡÷bÕj·T‘˚ qeT' ˆ
qeTùdÔ düs¡« eTè>∑´j·÷j·T dü÷ø£Îe÷sêZs¡∆<ä]ÙH˚ ˆˆ
z $XÊ«!$X‚wCü ≤„, »j·T $X¯« ñ|üø±sê! ($XÊ«ìøÏ ñ|üø±s¡+ ø£*–+#˚yê&Ü), $X¯«s¡÷bÕ! <˚yê! $e«yêkÕ!
˙≈£î qeTkÕÿs¡+. ìX‚<Û仄! <˚yê! ‘·‘·Ô«dü«s¡÷bÕ! ˙≈£î düeTkÕÿs¡+ . düs¡«eTè>∑´s¡÷bÕ! dü÷ø£Îe÷sêZs¡∆<ä]Ù! ˙≈£î
qeTkÕÿs¡+.
qyÓ÷ ìj·T‹ s¡÷bÕj·T ‘·‘·Ô«s¡÷bÕj·T‘˚ qeT' ˆ
eTVü≤‘·Ô‘êÔ«j·T <˚yêj·T dü÷ø£Î ‘·‘êÔ«j·T‘˚ qeT' ˆˆ
qyÓ÷-eTè‘êj·T <˚yêj·T qyÓ÷-eTè‘·dü«s¡÷|æDÒ ˆ
eTè‘·T´+»j·÷j·T <˚yêj·T uÛÑ÷jÓ÷ uÛÑ÷jÓ÷ qyÓ÷ qeT' ˆˆ
ìj·T‹ s¡÷bÕ! ‘·‘«Ô· s¡÷bÕ! ˙≈£î qeTkÕÿs¡+. ‘·‘«Ô· +˝Àì eTVü≤‘·TÔ ‘Ó*dæq yê&Ü! <˚yê! dü÷ø£Î ‘·‘«Ô· s¡÷bÕ!
˙≈£î qeTkÕÿs¡+. neTè‘·<˚e⁄\≈£î qeTkÕÿs¡+, neTè‘· dü«s¡÷|ü⁄\≈£î qeTkÕÿs¡+. eTè‘·T´+»j·T <˚e⁄\≈£î
eTØ eTØ qeTkÕÿs¡+.
44
Ç‹ ÁX¯ó‘ê«‘·T<˚yêHê+ düTÔ‹ |üs¡eTbÕe˙yéT ˆ
Vü≤s√ >∑+;Ûs¡e÷ yê#ê <˚yê+kÕúHé Á|ü‘·T´yê#·Vü≤ ˆˆ
á $<Ûä+>± <˚e‘·\ jÓTTø£ÿ Á|”‹ø£s¡yÓTÆq düTÔ‹$ì >∑+;Ûs¡yÓTÆq ø£+sƒ¡+‘√ eTVü‰<˚e⁄&ÉT sTT≥T¢ #ÓbÕŒs¡T.
øÏeTs¡∆ eP>∑‘ê j·T÷j·Te÷≈£î˝≤+ düTs¡dü‘·Ôe÷' ˆ
ø£<∏äeT<Ûä´+ j·T‘·' düs¡«eTBj·T+eTsTTes¡Ô‘˚ ˆˆ
z <˚eÁX‚wü˜ß˝≤sê! MTs¡+<äs¡÷ m+<äTø√düyÓTÆ yê´≈£î\|ü&ÉT‘·THêïs¡T? Hê≈£î n+‘ê $es¡+>± #Ó|üŒ+&ç.
Ç‹‘·dü´ eTùV≤X¯dü´ ÁX¯ó‘ê«<˚yê' düyêdüyê' ˆ
Á|ü‘·÷´#·TdüÔ+ Vü≤s¡+ eTè‘·T´s¡Zdür‹ ã˝≤~∆q' ˆˆ
á $<ÛäyÓTÆq eTVü‰<˚e⁄ì e#·Hê\T $ì Ç+Á<äTì düVæ≤‘·+>± düø£\ <˚e‘·\T #ÓbÕŒs¡T. eTè‘·T´e⁄ eTeTà*ï
ã\e+‘·+>± |ü{Ϻ|”&çk˛Ô+~.
j·T‘·' dü eTè‘·T´s¡ïX¯´j˚TH√ï qH˚y˚#·Ã ã˝Òq Væ≤ ˆ
‘·‘·Tÿs¡Twü« eTVü‰<˚e uÛÑø±ÔHê e÷]ÔHêX¯q ˆˆ
MTs¡T dü‘·«s¡+ ñbÕj·T+ #Ó|üŒ+&ç. <ëìe\q neTè‘·T´ qwüºyÓTÆb˛yê*. ã\e+‘·+>± eTeTà*ï |ü{Ϻ
Væ≤+dæ+#·sê<äT. uÛÑ≈£îÔ\ jÓTTø£ÿ |”&É\qT Vü≤]+∫y˚ùd z eTVü‰<˚yê! Ä $<Ûä+>± #˚j·T+&ç.
ÁX¯ó‘ê« <˚ee#·' kÂeT´+ eTùV≤X¯' Á|ü‘·T´yê#· ‘êHé ˆ
eTè‘·÷´bÕj·T+ ø£]cÕ´$T düVü≤<Ûä«+ ø£åDeTT‘·Ôe÷' ˆˆ
<˚e‘·\ jÓTTø£ÿ kÂeT´ e#·Hê\qT $ì eTVü‰<˚e⁄&ÉT yê]øÏ sTT≥T¢ ‘Ó\j·T#˚XÊs¡T. eTè‘·T´e⁄ $wüj·T+˝À
ñbÕj·T+>± ˇø£ ø±s¡´+ #˚j·TuÀ‘·THêïqT. ø=~› düeTj·T+ düVæ≤+∫ ñ+&É+&ç.
>∑èV”≤‘ê« •s¡düÔ‘·Á‘· Vü≤]X¯Ã+Á<ä ø£˝≤+dü«j·TyéT ˆ
dü+|”&É´ <˚yêqï e<äqà‘·T´ uÛÒwü» |”&ÉHê‘Y ˆˆ
j·÷ ìdü‡è‘ê #Ó’e ‘·<∏ë <Ûësê bÕs¡$Tø± Á|æj˚T ˆ
ôd’e uÛÑ÷‘ê q<˚|ü⁄D≤´ Hêe÷ïyÓ’' neTsêer ˆˆ
n|ü⁄&ÉT eTVü‰<˚e⁄&ÉT dü«j·T+>±
j˚T _+<äe X¯Ãj·TT‘ê <˚$ X¯ØπseTè‘·_+<äe' ˆ
‘˚ uÛÑdüà s¡÷|ü‘ê+ ÁbÕ|ü´#·T´‘ê X‚à XÊ+‘ê+>∑‘ê' ˆˆ
z <˚M! @ _+<äTe⁄\T nsTT‘˚ |ü&ܶjÓ÷ n$ X¯Øs¡+˝À neTè‘· _+<äTe⁄\T>± e÷], uÛÑdüà s¡÷bÕìï
bı+~, eTe÷<˚e⁄ì>± s¡÷bı+<ësTT.
Áù|e÷í‘˚cÕ+ eTVü‰<˚$ •y√|æÁ<äe‘êeT>±‘Y ˆ
‘˚ <äècºÕ«‘·T •e+ ‘·Á‘· Á<äM uÛÑ÷‘·+ eTùV≤X¯«] ˆˆ
z eTVü‰<˚$! yê] Áù|eT‘√ •e⁄&ÉT ≈£L&Ü Á<ä$+∫b˛j·÷s¡T. z eTùV≤X¯«Ø! yês¡T nø£ÿ&É Á<äMuÛÑ÷‘·yÓTÆq
•e⁄ì #·÷∫.
45
‘·Twüºße⁄ yê>¥_Û' Á|üDÒeTTX¯Ã eTTVüQs¡TàVüQ' ˆ
yês¡T ‘·eT >∑fi≤\‘√ eT∞¢`eT∞¢ düTÔ‹>±Hê\T #˚dü÷Ô, eTVü‰<˚e⁄ìøÏ Á|üD$T˝≤¢s¡T.
dü |ü⁄qs¡›X¯j·÷ |üPdü <˚yêHê+$T‘·ø±eT´j·÷ ˆ
s¡k˛|æXÊq‘ê+ ÁbÕ|ü´ *+>∑s¡÷b˛ uÛÑe‹ÿ+ ˆˆ
<˚e‘·\+<ä]øÏ $T‘·eTT #˚j·÷\H˚ ñ<˚›X¯´+‘√ |üs¡eT•e⁄&ÉT eTs¡\ yê]øÏ <äs¡Ùq$T#êÃs¡T. Á<äe|ü<ës¡ú+
≈£L&Ü eTe÷<˚es¡÷|ü+ bı+~, *+>∑s¡÷|ü <Ûës¡D #˚dæ+~.
*+>∑ s¡÷|ü+ Vü≤s¡ y√ø£å´ Á<äMuÛÑ÷‘·+ eTùV≤X¯«] ˆ
|ü⁄q' |ü⁄q' Á|üDÒeTTùdÔ uÛÑe+ø±s¡TDÏø£+|üs¡+ ˆˆ
z eTùV≤X¯«Ø! Á<äMuÛ÷Ñ ‘·T&Ó,’ *+>∑s÷¡ |ü<ëÛ ]jÓTÆ q |üsy¡ T˚ X¯«s¡Tì #·÷∫ yês¡+‘ê kÕ«$TjÓTTø£ÿ |üse¡ T<äj÷·
‘·‘êÔ«ìï >∑eTì+∫ eTs¡\`eTs¡\ qeTkÕÿs¡+ #˚j·THês¡+_Û+#ês¡T.
<˚yêqTï‹ |üsê<äècºÕ´ Áb˛yê#· düTs¡dü‘·ÔeT' ˆ
Vü≤s¡' |üs¡eTj·÷yê#ê ÁX¯óDT‘·«+ <˚edü‘·Ôe÷' ˆˆ
ìsê≥+ø£+>± düTÔ‹ / k˛ÔÁ‘·yêø±´\T |ü\T≈£î‘·Tqï <˚e‘·\qT #·÷dæ eTVü‰<˚e⁄&ÉT sTT≥T¢ |ü*ø±s¡ ` z
<˚eÁX‚wüºß˝≤sê!
j·TkÕà<é uÛÑe~›_Û<äèwüº+ y˚T Áù|eT*+>∑+ <äØ>∑èùV≤ ˆ
‘·kÕàHéïeTè‘·´s¡TàcÕàqy˚ j·T<Ûä‘˚Ô eT<äqTÁ>∑Vü‰‘Y ˆˆ
@ $<Ûä+>± nsTT‘˚ MTs¡T sTTø£ÿ&É Hê Áù|eT *+>∑s¡÷bÕìï #·÷XÊs√, Ä <äs¡Ù+q e\qH˚ MT≈£î Hê
nqTÁ>∑Vü≤+ e\q, eTè‘·T´|”&É ñ+&É<äT.
ÇôV’≤eVü≤´eTsê uÛÑ÷‘ê« >∑#·Ã¤<Ûä«+ •ekÕj·TT»´+ ˆˆ
Çø£ÿ&˚ ñ+&ç neTs¡T˝…’, •ekÕj·TTC≤´ìï bı+<ä+&ç.
Ç‘·' Á|üuÛÑ÷‹ y˚T *+>∑' neTπsXÊK´eTT‘·ÔeTyéT |ü⁄D´+ |üs¡eTø£+ ˆ
qT‘ê« #· <äs¡\Tq ‘·Á‘· *vZ ‘·<äeTπsX¯«s¡yéT
<˚yê' Á|ü<äøÏåDÒ ø£è‘·« dü«+ dü« e÷\j·Te÷j·TeT' ˆˆ
n|ü⁄&ÉT <˚e‘·\+<äs¡T nø£ÿ&É Ä$s¡“¤$+∫q neTπsX¯«s¡ *+>±ìøÏ <ä+&ÉÁ|üD≤eTeTT\T #˚dæ, Á|ü<äøÏåD\T
#˚dæ, yê]`yê] >∑èVü‰\≈£î yÓ[¢Hês¡T.
l uÛÑ>∑yêqTyê#· ` luÛÑ>∑yêqT&ÉT #ÓbÕŒs¡T
Ç‹ <ä‘ê«es¡+ <˚yêqïeTπsXÀ eTùV≤X¯«] ˆ
‘·<ë Á|üuÛÑè‹ ©H√ uÛÑ÷<é–] es¡´+‘·πs Vü≤s¡' ˆˆ
z eTùV≤X¯«Ø! á $<Ûä+>± neTπsX¯ eTVü‰<˚e⁄&ÉT <˚e‘·\≈£î esê*∫Ã, n|üŒ{ÏqT+&ç |üs¡«‘·+ yÓTT<ä{Ï
uÛ≤>∑+˝À n+‘·sê∆qeTsTTb˛j·÷s¡T.

46
ne÷+ k˛eTø£˝≤+ >∑TVü≤´<˚yêHê+ Væ≤‘·ø±eT´j·÷ ˆ
eTè‘·T´HêX¯+ #·ø±sêX¯ó ‘·kÕà<Ó›Ì' neTπsX¯«s¡' ˆˆ
ne÷yêdü´ s√E #·+Á<ä ø£fi¯\T (ø°åD #·+Á<äT&ÉT) d”«ø£]+∫, <˚e‘·\ eTH√;Ûwüº+ y˚Ts¡≈£î, n‹ oÁ|òüT+>±
eTè‘·T´e⁄qT q•+|üCÒXÊ&ÉT. n+<äTø£H˚ áj·Tq ù|s¡T neTπsX¯«s¡T&ç>± Á|üdæ~∆ #Ó+~+~.
eTè‘·T´ ¨Hê j·T‘√ <˚$ #˚X¯«πsD ø£è‘êdüTsê' ˆ
‘·‘·' Áb˛ø£Ô+ |ü⁄sê$<é_ÛsY neTπsX¯«s¡ dü+»ø£yéT ˆˆ
z <˚M! áX¯«s¡T&ÉT <˚e‘·\+<ä]ì eTè‘·T´V”≤qT\T>± e÷]Ãy˚XÊ&ÉT. n+<äTe\q, |ü⁄sêDÒ‹Vü‰dü ø£s¡Ô\T,
‘·‘·Ô«$<ÛäT\T áj·TqqT ªneTπsX¯«s¡T&çμ>± |æ\TeHês¡+_Û+#ês¡T.
uÛÑes√>∑+ #· >∑TVü‰´‹ uÛÑø±Ô j·÷+ #˚X¯«s¡' dü«j·TyéT ˆ
j·T<ä›s¡ÙHê‘·' Áb˛ø£Ô+ neTπsX¯«sêK´ eTT‘·ÔeTyéT ˆˆ
áX¯«s¡T&ÉT dü«j·T+>± uÛ≈Ñ î£ \Ô uÛeÑ s√>±\qT Á>∑V≤æ +∫y˚XÊ&ÉT, Vü≤]+∫y˚XÊ&ÉT. Äj·Tq <äsÙ¡ q+ e÷Á‘·+#˚‘,·
s√>±\˙ï HêX¯+ bı+<äT‘êsTT. n+<äTe\¢H˚ á Á|ü<˚X¯+ neTπsX¯«s¡+>± Á|üdæ~∆ #Ó+~+~.
ne÷+ Á|üuÛÑ÷‹ |üsêí+‘·+ ø£˝≤+<äTVü‰´‹#˚X¯«s¡' ˆ
‘·‘·' Áb˛ø£ÔX¯Ã ‘·‘·Ô«»„ yÓTÆ>∑yêqïeTπsX¯«s¡' ˆˆ
ne÷yêdü´ qT+&ç |üP]íeT es¡≈£î áe«s¡T&˚ nìï bÕbÕ\T Vü≤]+∫y˚kÕÔ&ÉT ø±e⁄q Çø£ÿ&É áj·Tq ù|s¡T
neTπsX¯«s¡T&ç>± ‘·‘·Ô«E„\T n_Ûe]í+#ês¡T.
............... »sêeTs¡DHêX¯q+
yÓ÷ø£å ◊X¯«s¡´Á|ü<ä ........... dü+C≤„Áø£eT+
eè<ë∆|ü´+ eT]j·TT eTè‘·T´e⁄qT HêX¯q+ #˚ùdyê&ÉT, yÓ÷ø£å ◊X¯«sê´\T Á|ükÕ~+#˚yê&ÉT, n+<äTe\¢H˚
áj·Tq ªneTs¡T&ÉTμ nì |æ\Teã&ܶ&ÉT.
Ç+Á<ä+ s¡düeTj·T+ *+>∑+ eTVü‰Áù|eTdüeTè<䓤eyéT ˆ
XÊeTs¡dü´ Á|ü<ä+ <˚$ ‘·e ùdïVü‰Å‘·Œø±•‘·yéT ˆˆ
z <˚M! eTVü‰ / nK+&É Áù|eT‘√ kÕeTs¡kÕ´ìï ≈£î]|æ+#˚ á s¡düeTj·T *+>∑+ ˙ Áù|eT‘√ eT]+‘·
Á|üø±•k˛Ô+~.
j·÷Á‘ê+ ø£è‘ê« ‘·T<˚y˚•....
uÛÑdüàe Hê*|ü´ .........
z <˚y˚•! neTsYHê<∏é j·÷Á‘· #˚dæ, nø£ÿ&ç rs¡ú+˝À kÕïq+ #˚dæ X¯Øs¡ n+>±\≈£î uÛÑdüà˝Ò|üq+ #˚düTø=qï
eTqTwüß´&ÉT yÓ÷ø£å+ bı+<äT‘ê&ÉT.
ø£è‘ê«....
z <˚M! ‘ê+&Ée+ #˚dæq •e⁄&ÉT

47
j·Tdü‡yêkÕ >∑TVü≤düú |üX‚´*¢vZeTT‘·ÔeTyéT ˆ
düj·÷‹ qø£s¡+ |òüTÀs¡+ j·÷$~ÁHê›X¯Ã‘·Ts¡›X¯ ˆˆ
>∑TVü≤˝À ø=\TyÓ’ ñqï neTπsX¯«s¡Tì me¬s’‘˚ #·÷kÕÔs√ (eÅkÕÔ\T <Ûä]+∫) yês¡T |òüTÀs¡yÓTÆq qs¡ø£+˝À 14
Ç+Á<äø±˝≤\bÕ≥T ñ+{≤s¡T.
j·T'|üX‚´<䓤düàV”≤Hê+>√ s¡dü*+>∑+ düHê‘·qyéT ˆ
dü ≈£îw”˜ #· uÛÑy˚<˚›$ »+‘·Ts¡®qàì »qàì ˆˆ
X¯Øs¡+>±\≈£î uÛÑdüà ˝Ò|üq+ ˝Ò≈£î+&Ü me¬s’‘˚ s¡dü*+>∑+ #·÷kÕÔs√, z <˚$! Ä ÁbÕDÏ »qà`»Hêà+‘·sê\
es¡≈£î ≈£îwü˜ßyê&Ó’b˛‘ê&ÉT.
j·÷Á‘êeTø£è‘ê« jÓ÷<˚$ |üX‚´<Ó›Ì neTπsX¯«s¡yéT ˆ
düj·÷‹ <ës¡TD≤Hé |òüTÀsê qïs¡ø±H˚ïø£$+X¯‘·yéT ˆˆ
z <˚M! me¬s’‘˚ j·÷Á‘·#˚j·T≈£î+&Ü, neTπsX¯«s¡Tì <ä]ÙkÕÔs√ yês¡T 21 dü+ˆˆ\bÕ≥T <ës¡TD, |òüTÀs¡
qs¡ø£+ bÕ\e⁄‘ês¡T.
jÓ÷-ø£è‘ê« ‘ê+&Ée+<˚$ |üX‚´<é –] >∑TVü‰+‘·πs ˆ
s¡dü*+>∑+ rs¡úÁ<√Væ≤ uÛÑers¡ q dü+X¯j·T' ˆˆ
z <˚M! me¬s’‘˚ ‘ê+&Ée qè‘·´+#˚j·T≈£î+&Ü, –]>∑èVü≤+˝À s¡dü*+>∑ <äs¡Ùq+ #˚kÕÔs√. yês¡T rs¡úÁ<√Væ≤‘√
düe÷q+. sTT+<äT˝À m≥Te+{Ï dü+<˚Vü≤+ ˝Ò<äT.
jÓ÷|üP»´ Á|ü‹j·÷‘˚´e qs√eTs¡>∑TVü‰+‘·s¡yéT ˆ
#·‘·Tsêo‹\øå±DÏ qs¡ø±* Á|üj·÷‹yÓ’ ˆˆ
|üP» #˚j·T≈£î+&Ü @eTqTE&Ó’‘˚ neTs¡>∑TD˝À Á|üy˚•kÕÔ&√, 84\ø£å\ qs¡ø±*ï bı+<äT‘ê&ÉT.
jÓ÷ <ä‘ê« |ü⁄qsêj·T‹ neTπsX¯ >∑TVü‰+‘·sê‘Y ˆ
düj·÷‹ qs¡ø£+ |òüTÀs¡+ <ës¡TD+ ø±\dü÷Á‘·ø£yéT ˆˆ
me¬s’‘˚ <ëq<Ûäsêà\T @MT #˚j·T≈£î+&Ü neTπsX¯ >∑TVü≤ <ä>∑Zs¡≈£î ekÕÔs√, yês¡T ªø±\dü÷Á‘·+μ nH˚ |òüTÀs¡,
<ës¡TD qs¡ø±ìï bı+<äT‘ês¡T.
ÁuÛÑ÷D≤Vü‰ >∑Ts¡T ‘·©Œ #· düTsê|” dü«s¡íVü‰s¡ø£' ˆ
@‘·<ä›ècºÕ« eTùV≤XÊq eTeTπsX¯«s¡ dü+»„ø£yéT ˆ
eTT#·´+‘˚ ‘·ø£åHê‘Y<˚›$ eTVü‰bÕ‘·øÏH√|æ#· ˆˆ
ÁuÛ÷Ñ D Vü≤‘·´\T #˚dqæ yê&ÉT, >∑Ts¡T X¯jT· ´ô|’ ìÁ~+#˚yê&ÉT, düTsêbÕq+ #˚jT· Tyê&ÉT, dü«s¡+í <=+–*+#·Tyê&ÉT,
neTπsX¯«s¡+ nqã&˚ á *+>∑+ / düú\+ <ä]Ù+∫q+‘· e÷Á‘êH˚ eTVü‰bÕbÕ\qqT+&ç $eTTøÏÔ bı+<äT‘ê&ÉT.
>√e÷+dü uÛÑøå√eT<ÛäT|ü' düTπs»´ ‘ê´–Á|æj˚T e‘·‡Vü‰ u≤\Vü‰|æ ˆ
>∑s¡“¤|òü÷‹ X¯eø£èbÕÔ‘·ø£è#·Ã dü<√´ eTT#˚ÃÁBø£å´e÷+ *+>∑s¡÷|üyéT ˆ

48
eTVü‰Áø√BÛ ˝ÀuÛÑyÓ÷Vü‰_ÛuÛÑ÷‘·' dü«s¡íùdÔ jÓ÷|üs¡C≤ j·÷_Û>±MT ˆ
∫ÛÁ<äù|ø°å kÕ<ÛäTì+<ës¡‘·X¯Ã <ä+uÛ≤#êØ nqè‘·yê >∑\Œeè~∆' ˆˆ
z Á|æj·÷! >√e÷+dü+ ‹qTyês¡T, eT<ÛäTbÕq+ #˚j·TTyês¡T, düTπs»´ ‘ê´–, e‘·‡Vü≤, u≤\Vü≤, >∑s¡“¤|òü÷‹,
X¯eø£è‘Y, bÕ‘·ø£è‘Y, eTVü‰Áø√~Û, ˝ÀuÛÑyÓ÷Vü≤_ÛuÛÑ÷‘·, dü«s¡íùdú á, |üs¡C≤j·÷_Û>±$T, ∫ÛÁ<äù|ø°å, kÕ<ÛäTì+<ës¡‘Y,
<ä+uÛ≤#ê], $T<ë´yê~, n\ŒãT~∆ ` Ms¡+<äs¡÷ \eTπsX¯ *+>∑s¡÷|ü+˝À ñqï qqTq #·÷∫, Hê <äs¡Ùq+
bı+~q eTs¡Tø£åD+ ô|’q e]í+#·ã&çq düs¡«bÕbÕ\qT+&ç $eTT≈£îÔ\>∑T‘·THêïs¡T.
<äècºÕ« <˚eeTeTπs XÊdü«s¡÷|ü+ Á<äM uÛÑ÷‘·+ |üs¡«‘· ˆ
eTT#˚Ñ·Ôdü‡e÷‘·èbÕ|ü dü+<ÛëX¯Ã<˚$ dü‘·´+ dü‘·´+ Hêqè‘·+ ‘˚ e<ë$T ˆ
#ê+Á<ëj·TD eTVü‰ ø£è#ÓÃ¤Ì X¯‘Ó’e÷+‘·s¡THÓ’X¯Ãj·T‘Y ˆ
|òü\+ ÁbÕb˛ï‹ jÓ÷<˚›$ ‘·HéÁbÕÁb˛H˚ïj·Tdü´ <äs¡ÙHê‘Y ˆˆ
z <˚M! Á<äMuÛÑ÷‘· neTπsX¯dü´ s¡÷|ü <˚e⁄ì <äs¡Ùq+ ‘·sê«‘·, Äj·÷ bÕ|ü düeT÷Vü‰\ qT+&ç eTT≈£îÔ&ÉT
ne⁄‘ê&ÉT. Ç+<äT˝À m≥e+{Ï dü+<˚Vü≤+ ˝Ò<äT. Ç~ dü‘·´ e#·q+. e+<ä\ ø=\~ #ê+Á<ëj·TD eTVü‰ø£è#·Ã¤
j·÷>±\ e\q ø£*π> |òü\+ πøe\+ á neTπsX¯ <äs¡Ùq+‘√H˚ ÁbÕ|æÔdüTÔ+~.
≈£îs¡TπøåÁ‘˚, Á|üj·÷π> #· HÓ’$Tùw ≈£îs¡TC≤+>∑˝Ò ˆ
>∑yê+ ø√{Ï düVü≤Ádüdü´ |ü+Á|ü<ä‘·Ô+j·T j·T‘·Œ¤\yéT ˆ
‘·‘·Œ¤\+ düeTyêb˛ï‹ Vü≤´eTπsX¯dü´ <äs¡ÙHê‘Y ˆˆ
≈£îs¡TπøåÁ‘·+, Á|üj·÷>∑, HÓ’$Twü+ eT]j·TT ≈£îs¡TC≤+>∑\˝À ø√≥¢, y˚\ ø=\~ Äe⁄*ï <ëq+ sTTe«&É+
e\q @ |òü\+ \_ÛdüTÔ+<√ n~ á neTπsX¯ *+>∑<äs¡Ùq e÷Á‘·+‘√ kÕ<Ûä´|ü&ÉT‘·T+~.
düTdü÷ø£åà X‚«‘·......
ø£s¡÷Œ¬s’ dü«s¡í |ü⁄ôw’ŒX¯Ã .....
|üP»sTT‘ê«eTπsXÊK´+ *+>∑ ~e´+ düT<ÛëeTj·TyéT ˆ
dü @e s¡TÁ<√ uÛÑe‹ q |ü⁄q' düÔq´|æ uÛÑy˚‘Y ˆˆ
dü÷ø£Î, ùd«‘· eÅkÕÔ\‘√, eTè^≈£î+≈£îeT eT]j·TT #·+<äq+‘√, ø£s¡÷Œs¡+ eT]j·TT dü«s¡í |ü⁄cÕŒ\‘√,
yÓ+&ç‘√ z eTùV≤X¯«Ø! me¬s’‘˚ á *+>±ìï |üPõkÕÔs√ yês¡T dü«j·T+>± s¡TÁ<äT&˚ ne⁄‘ês¡T, yês¡T ‹]–
düÔq´+ ‘ê>∑s¡T ` yê]øÏ |ü⁄qs¡®qà ñ+&ÉH˚ ñ+&É<äT.
HêØ yê |ü⁄s¡Tc˛ yê|æ |üP»j˚T *+>∑eTT‘·ÔeTyéT ˆ
düj·÷‹ •ekÕj·TT»´+ j·TÁ‘·>∑‘ê«qXÀ#·‹ ˆˆ
neTπsX¯ eTVü‰*+>∑ <äs¡Ùq+ #˚dæ, ø£˝≤düŒs¡Ù#˚dæq yê¬syÓ’Hê düπs, z esêqH˚! ø£åD+˝À neTs¡‘ê«ìï
bı+<äT‘ês¡T. sTT~ dü‘·´+, dü‘·´+.

49
|”‘ê« Vü≤´eTs¡<Ûësê+‘·T |ü‹‘ê+‘·T >∑èVü‰+‘·πs ˆ
jÓ÷|æ j·÷‹ •ekÕúq+ j·TÁ‘· HêdæÔ ø£è‘êø£è‘˚ ˆˆ
>∑TeTeT<Ûä´˝À ñ+&˚ <Ûës¡˝Àì »\+ Á‘ê–qyês¡T ≈£L&Ü neTs¡‘ê«ìï bı+<äT‘ês¡T. •ekÕj·TTC≤´ìï
bı+<äT‘ês¡T. sTT+<äT˝À ø£è‘·+`nø£è‘·+ @MT ˝Ò<äT.
<äèwüº+ Vü≤´eTs¡Hê<Ûädü´ |ü<ä+ j·TX¯ÃÁeCÒ<ä >∑èVü‰‘Y ˆ
|ü<˚ |ü<˚X¯«s¡÷<ÛëHê+ j·TC≤„Hê+ \uÛÑ‘˚ |òü\yéT ˆˆ
me¬s’‘˚ neTs¡Hê<∏ä j·÷Á‘·≈£î ãj·T\T<˚], neTπsX¯*+>∑ <äs¡ÙHêì¬ø’ sTT+{Ï qT+&ç u…’\T<˚s¡‘ês√, yês¡T
n&ÉT>∑&ÉT>∑THê nX¯«y˚T<∏äj·÷>∑+ #˚dæq |òü˝≤ìï bı+<äT‘·÷ ñ+{≤s¡T .
ø£b˛‘ê+düTÔ >∑D+düÔ‘ê« <äècºÕ«Hê´Hêï+&ÉC≤qïs¡' ˆ
dü @e s¡TÁ<√ uÛÑe‹ »j˚T‹ Á|üe<äqTàVü≤' ˆˆ
nø£ÿ&É eTqTwüß´\T bÕe⁄sê\qT, >∑C≤\qT, n+&ÉC≤\T (|ü≈£åî\qT) #·÷dæ ª»j·Tμø±s¡+ me¬s’‘˚#˚kÕÔs√
yês¡T s¡TÁ<äs¡÷|ü+ bı+<äT‘ês¡T.
l<˚e⁄´yê#· ` l<˚$ #ÓbÕŒs¡T
ø£b˛‘ê πøeTs¡Hê >∑D≤düÔÁ‘· ø£<∏ä+ ø£è‘·dæú‘ê' Á|üuÛÀ ˆ
e<äy˚Tø£è|üj·÷ X¯+uÛÀ ˝Àø±Hê+ Væ≤‘·ø±eT´j·÷ ˆˆ
z Á|üuÛÀ! bÕe⁄sê\T mes¡T? Ä >∑D≤\T nø£ÿ&É m+<äT≈£î, m˝≤ ñHêïsTT? z X¯+uÛÀ! ø£è|ü ñ+∫
˝Àø£Væ≤‘êìï ø√s¡T‘·÷ á ø£<∏äqT dü$kÕÔs¡+>± Hê≈£î ‘Ó*j·TCÒj·T+&ç.
l uÛÑ>∑yêqTyê#· ` luÛÑ>∑yêqT&ÉT #ÓbÕŒs¡T
ÁX¯óDT düTÁXÀDÏ eøå±´$T ø£b˛‘êy˚T uÛÑe‹ÿ\ ˆ
j·TÁ#·Tä‘ê« dü÷#·´‘˚ »+‘·TØ®eVü≤‘ê´~bÕ|üø±‘Y ˆˆ
z düTÁXÀDÏ! $q+&ç, bÕe⁄sê\T >∑T]+∫ ‘Ó*j·T#˚kÕÔqT. sTT~ $q&É+ e\q ÁbÕDÏø√{Ï JeVü≤‘·´
yÓTT<ä˝…’q bÕbÕ\ qT+&ç $eTT≈£îÔ\e⁄‘ês¡T.
j·T<ëÁ|üuÛÑ÷‹ <˚y˚• eTVü‰&ÜeTs¡Tø√>∑D≤' ˆ
‘·<ë Á|üuÛÑ÷‹ ‘·Å‘ÓÔÌe kÕú|æ‘êk˛Ô >∑D≤eTj·÷ ˆˆ
z <˚M! m|üŒ{Ï qT+&ç &ÜeTs¡Tø£ >∑D≤\THêïjÓ÷ n|üŒ{Ï qT+&ç H˚qT Ä >∑D≤\qT nø£ÿ&É kÕú|æ+#êqT.
‘ê+&Éyê y˚<äHês¡∆+#· dü+<Ûë´ø±\dü´ düT+<ä] ˆ
@ø£<ë qè‘·´ e÷qdü´ dü+<Ûë´j·÷+ #Ó’e<Ûä÷s¡®fÒ' ˆ
düŒ¤s¡∆j·÷ ≈£îs¡T ≈£î]«‘·÷´ #·TdüÔ‘·ùdÔ-eTs¡$+<ä+‘˚ ˆˆ
z düT+<äØ! dü+<Ûë´ø±\ düeTj·T+˝À •e⁄&ÉT ‘ê+&Ée qè‘·´+ #˚düTÔqï|ü⁄&ÉT, eTVü‰<˚e⁄&ÉT düŒs¡∆‘√
ª#ÓsTT´`#ÓsTT´μ nì #ÓbÕŒs¡T.

50
|üs¡düŒs¡+ düŒs¡∆ j·÷Á‘· X¯ã›+≈£î]«‹ #·ÁøÏπs ˆ
‘·‘·' ø£è<√∆ eTùV≤XÊH√ >∑D≤+‘· X¯|ü<√ »kÕ ˆˆ
kÕdüŒ]ø£ düŒs¡∆ e\q mø£ÿ&Ó’‘˚ ªø£s√`ø£s√μ (#ÓsTT´`#ÓsTT´) nH˚ X¯u≤›ìï |üs¡eT•e⁄&ÉT $ì Áø√~Û‘·T&Ó’,
eTVü‰<˚e⁄&ÉT Áø√~Û‘·T&Ó’ z» |üPs¡«ø£ >∑D≤\≈£î XÊ|ü$T#êÃ&ÉT.
j·TkÕà‘Y ≈£îs¡TX¯ã›+ ≈£îsê«D' düŒs¡∆j·÷eTTVüQ' ˆ
‘·kÕà‘Y ≈£îs¡T X¯ã›+ ≈£îsê«D' düú ∫s¡+>∑D≤' ˆˆ
me]‘√HÓ’‘˚ düŒs¡∆ e\q ª≈£îs¡T`≈£îs¡Tμ nH˚ |ü<ëìï eT∞¢`eT∞¢ ñ|üj Ó÷–+#ês√, z >∑D≤˝≤¢sê! MTs¡T
n∫s¡ø±\+ ≈£îs¡T`≈£îs¡T nH˚ X¯ã›+ #˚dü÷ÔH˚ ñ+{≤s¡T.
ø£b˛‘· s¡÷bÕ rs√údæàì«wüßïdü+|òü÷|üVü‰]D≤ ˆˆ
á rs¡ú+˝À $|òüTï düeT÷Vü‰*ï HêX¯q+ #˚dæ ø£b˛‘·s¡÷|ü+˝À ñ+&É+&ç.
Ç‘·ú+ X¯bÕÔdüÔ‘√ <˚$ Vü≤πsD |üs¡e÷‘·àHê ˆ
ø£è‘ê« ø£b˛‘· s¡÷bÕ+kÕÔ+ rs¡ú $|òü÷ï|üVü‰]D≤ ˆˆ
z <˚M! Ä ‘·s¡Tyê‘· eTVü‰<˚e⁄ì rs¡ú+˝À $|òü÷ï\T <ä÷s¡+ #˚ùd $<Ûä+>±, Ä >∑D≤\T bÕe⁄s¡s¡÷|ü+˝À
e÷]b˛sTT, á $<Ûä+>± nø£ÿ&˚ ñ+&çb˛j·÷sTT.
jÓ÷<äècºÕ«‘·T >∑TVü‰+‘·kÕÔHé ø£b˛‘êHé >∑>∑HêÁ‹Œj˚T ˆ
nyês¡÷ùV≤<é –πsdüús¡ düÔkÕàrs¡úÁ<√Væ≤düàè‘√ ãT<ÛÓ’' ˆˆ
z Á|æj˚T! me¬s’‘˚ >∑TVü≤ eT<Ûä´˝À ñ+&˚ Ä bÕe⁄sê\ »+≥\qT #·÷&É≈£î+&ÜH˚ Ä Á|ü<˚X¯+ qT+&ç
yÓqT~]– ekÕÔs√, yê]ì $<ë«+düT\T rs¡ú Á<√VüQ\T>± n_Ûe]í+#ês¡T.
‘·kÕà‘·ÔÁ‘· <äs¡Ù˙j·÷' ø£b˛‘ê >∑Ddü‘·Ôe÷' ˆ
eTVü‰bÕ|ü Vü≤sê' Áb˛ø±Ô' j·÷Á‹_Û' bÕs¡e÷]∆¬ø’' ˆˆ
sTTø£ÿ&É ‘·|Œü ìdü]>± >∑DÁX‚wߘü ˝…q’ bÕe⁄sê\qT Á|ü‹ ˇø£ÿs¡÷ <ä]Ù+∫rsê*. bÕs¡e÷]∆≈î£ ˝…q’ j·÷Á‹≈£î\T
M{Ï <äs¡ÙHêìï eTVü‰bÕbÕ*ï qwüº|üs¡#˚yê{Ï>± n_Ûe]í+#ês¡T.
kÕï‘ê <äècºÕ ÁX¯ó‘ê#ê|æ düŒècºÕ <˚$ düeT+‘·‘·' ˆ
neT¬s’X¯«s¡´‘ê+ j·÷‹ ‘·‘·' Áb˛ø±ÔeTsêer ˆˆ
z <˚M! rs¡ú+˝À kÕïq+ #˚j·T&É+ eT]j·TT á ø£<∏ä $q&É+ e\q, <äs¡Ùq+ #˚j·T&É+ e\q, düŒs¡Ù
#˚j·T&É+ e\q, Hê\T>∑T y˚|ü⁄\ qT+&ç neT¬s’X¯«s¡´+ \_ÛdüTÔ+~. n+<äTe\¢H˚ sTT~ ªneTsêe‹μ>±
|æ\Teã&ÉT‘·T+~.
neTsêe‘ê´+ qs¡' kÕï‘ê« dü<√´eTT#˚Ñ· dü+ø£{≤‘Y ˆ
neTsêe‹˝À qs¡T&ÉT kÕïq+ #˚dæ dü+ø£≥yÓ÷#·qT&Ée⁄‘ê&ÉT.

51
ø£*ø£\àwü |òüTÀs¡HêX¯q+ s¡dü*+>∑+ düeTT<˚]‘·+ Á|æj˚T ˆ
|üX¯óbÕX¯$HêX¯ø±s¡ø£ eTeTπsX¯«s¡ HêeTø£+|üs¡yéT ˆˆ
z Á|æj˚T! ø£*j·TT>∑+˝À |òüTÀs¡bÕ|üHêX¯q+ #˚j·TTyê&ÉT, |üX¯óbÕXÊìï ≈£L&Ü qwüº|ü]#˚yêì>±, á |üs¡eT
neTπse«s¡ HêeTø£ s¡dü*+>∑+>± #Ó|üŒã&ç+~.
j·T' ø£s√‹ eTVü‰|üPC≤+ dü«<Ûë*+>∑dü´ düT+<ä] ˆ
düj·÷‹ •ekÕj·TT»´$T‹ dü‘·´+ e<ë$T‘˚ ˆˆ
z düT+<äØ! me¬s’‘˚ dü«<Ûë*+>∑+ jÓTTø£ÿ eTVü‰|üP» #˚kÕÔs√ yês¡T •ekÕj·TT»´+ bı+<äT‘ês¡T. H˚qT
˙≈£î #Óù|Œ á $wüj·T+ dü‘·´+.
dæ~∆*+>∑$T<ä+ <˚$ ãT~∆ *+>∑$T<ä+Á|æj˚T ˆ
X¯ó~∆ *+>∑$T<ä+ Áb˛ø£Ô+ eè~∆ *+>∑$T<ä+|üs¡yéT ˆˆ
z <˚M! á *+>∑ dæ~∆ *+>∑+, Ç~ ãT~∆ *+>∑+, á *+>±ìï X¯ó~∆ *+>∑+ eT]j·TT |üs¡eTeè~∆
*+>∑+>± ≈£L&Ü n_Ûe]í+#·ã&ç+~.
Ç<ä+ |ü⁄+düeq+ *+>∑+ eTVü≤‘˚ÔCÀ_Ûes¡∆q+ ˆ
ø£Hê´Á|ü<ä+ bÕeq+ #· |üs¡eT+ jÓ÷>∑<ä+ ø£˝Ö ˆˆ
á |ü⁄+düe´*+>∑+ eTVü‰ ‘˚»düT‡qT ô|+bı+~+#˚~. ø£Hê´Á|ü<ä+, bÕeq+ eT]j·TT ø£*j·TT>∑+˝À
|üs¡eTjÓ÷>∑ ø±s¡ø£+>± |æ\eã&ÉT‘·Tqï~.
$Hê <Ûë´q+ $Hê <ëq+ $Hê jÓ÷>∑+ j·TB#·Ã¤dæ ˆ
‘·<ë ÁX¯j·Tdü« <˚y˚• *+>∑ eTeTs¡dü+»„ø£yéT ˆˆ
ùV≤ <˚$! <Ûë´q+, <ëq+ eT]j·TT jÓ÷>∑+ qTe⁄« bı+<ë\qT≈£î+fÒ á neTs¡*+>∑+ jÓTTø£ÿ ÄÁX¯j·T+
bı+<äT.
X¯Øs¡+ j·TÚeq+ Á<äe´+ <ësêHé |ü⁄Á‘êHé >∑èVü≤+‘·<Ûë ˆ
#·+#·\+ düs¡«‘√ C≤„‘ê« neTπsX¯+ düe÷ÁX¯j˚T‘Y ˆˆ
X¯Øs¡+, j·Te«q+, Á<äe´+, Åd”Ô, |ü⁄Á‘·T\T, sTT\T¢ M≥ìï+{Ïì nìï s¡ø±\T>± #·+#·\+>± uÛ≤$+∫,
neTπsX¯óì ÄÁX¯j·T+ bı+<äT.
j·÷eqï Á>∑dü‘˚ eTè‘·T´sê´eH˚ï+Á~j·T $|ü¢e' ˆ
j·÷ e<˚›ùV≤ »sêyê´~Û' oj·T+‘˚ »>∑<ä+_πø ˆ
‘·e <˚yêeTπsXÊK´+ *+>∑+ s¡düeTj·TÁ|æj˚T ˆˆ
m|üŒ{Ï es¡≈£î eTè‘·T´e⁄ ø£ã[+#·<√, m|üŒ{Ï es¡¬ø’‘˚ sTT+Á~j·T $|ü¢e+ »s¡>∑<√, n|üŒ{Ï es¡πø neTπsX¯
HêeTø£ *+>∑+ ñ+≥T+~.

52
n˝Àπø´ j·÷ì rsê∆ì kÕ∆Hêì »>∑<ä+_πø ˆ
neTπsXÊK´ *+>∑dü´ düeTT*+>∑ q≈£îÁ‘·∫‘Y ˆˆ
z »>∑<ä+_πø ˆ eT÷&ÉT˝Àø±˝À¢ @ rsêú\T, kÕúHê\T ñHêïjÓ÷, yê≥ìï+{Ï˝À neTπsX¯ *+>±ìøÏ
düeTyÓTÆq s¡düeTj·T *+>∑+ eTs=ø£{Ï ˝Ò<äT. ñ+&ÉuÀ<äT.
neTπsX¯ düeT+*+>∑+ ~e´ uÛÑ÷eT´+‘·]ø£å>∑yéT ˆ
eTVü‰bÕ|üVü≤s¡+ <˚$ dü<ä´'ø£\àwüHêX¯qyéT ˆˆ
z <˚M! neTπsX¯*+>±ìï düe÷q+>± eTVü‰bÕbÕ\ qT+&ç $eTTøÏÔ ø£*–+#˚~, ø£åD+˝À bÕbÕ\ qT+&ç
ø£*–q qwüº+ b˛>=fÒº~ á uÛÑ÷e÷´ø±XÊ\˝À mø£ÿ&Ü ˝Ò<äT.
uÛÑ÷jÓ÷' uÛÑ÷j·T' $eTTπøÔq qs¡'bÕ‘·ø£ yêqÿ˝Ö ˆ
neTπsX¯ düe÷Á•‘·´ eTTøÏÔ @eqdü+X¯j·T' ˆˆ
eT∞¢`eT∞¢ #Ó|üŒ&É+ e\q @+ ˝≤uÛÑ+? ø£*j·TT>∑+˝À bÕ|ü⁄˝…’q eTqTwüß´\T neTπsX¯óì ÄÁX¯j·T+ bı+~
bÕbÕ\qT+&ç eTT≈£îÔ\e⁄‘·THêïs¡q&É+˝À @ dü+<˚Vü≤+ ˝Ò<äT.
Ç‘·´+ eTVü‰‘êà´MTXÊì |ü⁄D´+ neTs¡Hê<Ûä>∑yéT ˆ
ÁX¯ó‘ê« |ü]ƒ‘ê« eTT#˚Ñ· ÁãVü≤à Vü≤‘ê´~ ø√{Ï_Û' ˆˆ
z áXÊì, á $<ÛäyÓTÆq neTs¡Hê<∏ä ø£<∏äqT $qïyês¡T, #·~$qyês¡T ø√≥¢ ÁãVü≤àVü≤‘ê´~ bÕbÕ\qT+&ç
eTT≈£îÔ\e⁄‘ês¡T.
nù|j·TbÕHêïqï eTT#˚Ñ· ‘·<∏ë uÛÑø£ådü´ uÛÑø£åD≤‘Y ˆ
ã+<ÛëÁ|üeTT#·´‘˚ ã<√› s√>±Á<√D° Á|üeTT#·´‘˚ ˆˆ
Á‘ê>∑≈£L&Éì edüTÔe⁄ Á‘ê>∑&É+, ‹q≈£L&Éì edüTÔe⁄ ‹q&É+, ã+<Ûäq+˝À ∫≈£îÿ≈£îqï e´≈£îÔ\T / ÁbÕDT\T
M≥ìï+{Ï qT+&ç eTT≈£îÔ\e⁄‘ês¡T. s√>∑T\T s√>±\qT+&ç eTT≈£îÔ\e⁄‘ês¡T.
Ç<ä+ Á|ü»qq+ kÂeT´ ÁXÀ‘·èD+ |ü⁄wæºes¡∆qyéT ˆ
|ü]ƒ‘ê« bÕsƒ¡sTT‘ê« yêeTT#·´‘˚ düs¡«øÏ*ÃcÕ‘Y ˆˆ
á ø£<∏äqT $q&É+ e\q <Ûë‘·T|ü⁄wæº ô|s¡T>∑T‘·T+~. á ø£<∏äqT #·<äe &É+ ˝Ò<ë #·~$+#·&É+ e\q nìï
bÕbÕ\qT+&ç $eTTøÏÔ \_ÛdüTÔ+~.
Äj·TTÁwüŒ<ä+ ø±+‹<ä+ #· ø°]Ô<ä+ »>∑BX¯«Ø ˆ
<Ûäq<ä+ |ü|ü⁄Á‘·<ä+ #ê|æ ø£Hê´Á|ü<äeTT‘·ÔeTyéT ˆˆ
z »>∑BX¯«Ø! Äj·TTe⁄, ø±+‹, ø°]Ô, <Ûäq+, |ü⁄Á‘·T\T eT]j·TT n‘·TÔ ‘·ÔeTyÓTÆq ø£q´qT, á ø£<∏ä\qT
$qïyê]øÏ, $ì|æ+#˚yê]øÏ, #·~$q yê]øÏ n+~düTÔ+~.

53
Ç‘˚´wü|ü≥˝À >∑TVü‰´ >√|ü˙j·T' ø£˝ÖÁ|æj˚T ˆ
ÁX¯ó‘êqT<Ûë´‘·' |ü]ƒ‘√ eTVü‰bÕ‘·ø£ Vü‰ø£˝Ö ˆˆ
z Á|æj·÷! á $<Ûä+>± á ø£<∏ä ø£*j·TT>∑+˝À >∑TVü≤´+ eT]j·TT >√|ü´ +. ø£*j·TT>∑+˝À Bìì $q&É+
e\q, ∫+‘·q #˚j·T&É+ e\q, eTVü‰ bÕbÕ\ qT+&ç eTTøÏÔ \_ÛdüTÔ+~.
ÁX¯ó‘ê« ÁX¯ó‘ê« eTùV≤XÊq kÕàs¡+kÕàs¡eTqT‘·ÔeTyéT ˆ
|ü⁄D´ eTeTs¡ Hê<∏ädü´ s¡dü*+>∑dü´ dü+uÛÑe‘Y ˆ
ø£è‘êsê∆dæà ø£è‘êsê∆dæà ø£è‘êsê∆dæà qX¯+X¯j·T' ˆˆ
z eTùV≤X¯«sê! |ü⁄D´Á|ü<+ä , n‘·T´‘·eÔ T+ nsTTq neTs¡Hê<∏ä s¡d*ü +>∑+ ñ‘·Œ‹Ô >∑T]+∫ $ì`$ì, düà]+∫`
düà]+∫ H˚qT ø£è‘ês¡úqT nj·÷´qT`ø£è‘ês¡úqT nj·÷´qT`ø£è‘ês¡úqT nj·÷´qT. Ç+<äT˝À dü+X¯j·Ty˚TMT ˝Ò<äT.
Áø°‘êdæà »>∑<˚XÊ´ ‘ê]‘êdæà uÛÑyês¡íyê‘Y ˆ
»j·T X¯+uÛÀ Á‹H˚Á‘·‘·«+ »j·T uÛÑø£Ô ø£èbÕ+ãT<Û˚ ˆˆ
z »>∑BXÊ! H˚qT MT <ëdæì. MTs¡T qqTï dü+kÕs¡+ nH˚ düeTTÁ<ä+ qT+&ç ‘·|æŒ+#ês¡T. z Á‹H˚Á‘ê!
X¯+uÛÀ! MT≈£î »j·T+ ø£\T>∑T>±ø£! z uÛÑø£Ô |üsê+ãT<Û˚! MT≈£î »j·T+ ø£\T>∑T>±ø£!
»j·T •e »j˚TXÊ´ Á‹|ü⁄sêdüTs¡dü÷<äq ˆ
»j·T ø£|ü]›q“¤>∑e+ »j·T X¯S\ <Ûäsê#·T´‘· ˆˆ
z •yê! MT≈£î »j·T+ ø£\T>∑T>±ø£! z áXÊq! Á‹|ü⁄sê! düTs¡dü÷<äq! MT≈£î »j·T+ ø£\T>∑T>±ø£! z ø£|üØ∆!
z uÛÑ>∑yêHé! MT≈£î »j·T+ ø£\T>∑T>±ø£! z X¯S\<Ûäsê! n#·T´‘ê! MT≈£î »j·T+ ø£\T>∑T>±ø£!
|æHêø£bÕDÒ es¡<ä »j·÷+<Ûäø£ eT<äs¡›ø£ ˆ
»j·T uÛÑø£Ô »H√<ë›eT ø±eTHêes¡<˚X¯«s¡ ˆˆ
z |æHêø£ bÕDÒ! es¡<ë! n+<Ûäø±düTs¡Tì HêX¯q+ #˚dæqyê&Ü! ˙≈£î »j· T+ ø£\T>∑T>±ø£! z uÛÑø£Ô»H√<ë∆s¡ø£!
ø±eTHêes¡<˚X¯«s¡! ˙≈£î »j·T+ ø£\T>∑T>±ø£!
kÕ<ÛäT |üèwüº+ ‘·«j·÷<˚$j·T‘√ uÛÑøÏÔ düÔyêqù|òT ˆ
|ü⁄DÒ´ #· neTπsXÊUÒ´ rsö∆ |üs¡eTbÕeH˚ ˆˆ
z nqù|òT! z <˚$! ˙e⁄ dü]jÓÆTq Á|üX¯ïy˚kÕe⁄. m+<äTø£+fÒ ˙ jÓTTø£ ÿ uÛÑøÏÔ |ü⁄D´ Á|ü<äyÓTÆq, |üs¡eT
|ü$Á‘·yÓTÆq neTπsX¯«s¡Tì j·T+<äT ì_&ûø£è‘·+ nsTTe⁄+~.
j·T‘·' dü«+ <äs¡Ùj·÷ e÷dü ÁXÊeD≤´+ #· Vü≤s¡' dü«j·TyéT ˆ
‘·‘·X¯Ã ø£~∏‘ê j·÷Á‘ê ÁXÊeD≤´+ |ü⁄D´ <ësTT˙ ˆˆ
ÁXÊeDÏ X¯óø£¢ |üπøå j·÷Á‘ê ÁXÊeD≤´+|ü⁄D´<ësTT˙ ˆ
ÁXÊeDÏ X¯óø£¢ |üπøå ‘·T j·÷Á‘ê+ ø£è‘ê« $<Ûë´‘·' ˆˆ

54
j·T' Á|ü|üX‚´ Á‘·÷Œ]íe÷j·÷+ dü«<Ûë*+>∑+ düHê‘·qyéT ˆ
j·÷‹ XË’e+ |ü<ä+ k˛|æ |üX¯óbÕX¯ $e]®‘·' ˆˆ
eTVü‰<˚e⁄&ÉT dü«j·T+>± ÁXÊeDe÷dü+ |üP]íeTs√Eq <äs¡Ùq+ sTT∫Ãq+<ä Te\q, ÁXÊeDj·÷Á‘·>± á
j·÷Á‘· Á|üdæ~∆ #Ó+~+~. me¬s’‘˚ ÁXÊeDX¯óø£¢ |üø£å+˝À $~Û |üPs¡«ø£+>± j·÷Á‘·#˚dæ, |üP]íeTHê&ÉT á düHê‘·q
dü«<Ûë*+>∑+ jÓTTø£ÿ <äs¡Ùq+ #˚kÕÔs√, yês¡T ≈£L&Ü |üX¯óbÕXÊ\T, bÕbÕ\qT+&ç eTTøÏÔ bı+<äT‘ês¡T.
j·T' Á|üXÊeD≤´+ eTVü‰<˚$ Á|ü|üX‚´~Z]eT<Ûä´eTyéT ˆ
*+>∑+ neTs¡Hê<Ûäs¡÷|ü dü>∑#˚Ã∫äe düìï<ÛÍ ˆˆ
z eTVü‰<˚M! me¬s’‘˚ ÁX¯eD≤ qø£åÁ‘·+ s√Eq –]eT<Ûä´˝À ñqï neTs¡Hê<∏ä *+>∑<äs¡Ùq+ #˚kÕÔs√ yês¡T
•e⁄ì e<ä›≈£î yÓfi¯‘ês¡T.
düŒs¡ÙHê<˚›e<˚edü´ *+>∑dü´ »>∑BX¯«Ø ˆ
bÕ|ü|ü+#·ø£ìs¡Tàø√Ô j·÷‹ XË’e|üs¡+|ü<äyéT ˆˆ
z »>∑Be«Ø! <˚yê~<˚e eTVü‰<˚e⁄ì *+>∑+ jÓTTø£ÿ düŒs¡Ù e\q |ü+#·eTVü‰bÕ‘·ø±\qT+&ç eTTøÏÔbı+~
XË’e |üs¡eT|ü<ëìøÏ #˚s¡T≈£î+{≤s¡T.
yês¡D≤kÕ´<äX¯>∑TD+ Á|üj·÷>±#·Ã¤X¯‘·èdüàè‘·yéT ˆ
düVü≤Ádü >∑TDÏ‘·+ <˚$ HÓ’$TcÕHé ‘·Tÿs¡T ˆ
|ü⁄D´|òü\<ä+ Áb˛ø£Ô+ eTj·÷‘·eÁ|æj˚T#·Ã¤j·÷ ˆˆ
yês¡D≤dæ ø£+fÒ |ü~ ¬s≥T¢, Á|üj·÷>∑ ø£+fÒ 100 ¬s≥T¢ |òü\+ sTTø£ÿ&É \_ÛdüTÔ+~. z <˚M! HÓ’$TX¯+ ø£+fÒ
1000 ¬s≥T¢ |òü\+ á Á|ü<˚X¯+, *+>∑+ sTTkÕÔsTT. á rs¡ú+ >∑T]+∫, ˙ ø√]ø£ Á|üø±s¡+ $es¡+>± #ÓbÕŒqT.
~e´ es¡¸ düVü≤Ádü+‘·T *+>±s¡TÃ<äÁ|ü|üP»Hê‘Y ˆ
düTes¡í |ü⁄wüŒj·TTø±Ô_Û' øå√yÓTÆ s¡«s¡|üs¡+düTÔj·T‘Y ˆ
‘·‘·Œ¤\+ düeTyêb˛ï‹ s¡dü*+>∑dü´<äs¡ÙHê‘Y ˆˆ
düTes¡í |ü⁄cÕŒ\T, eTTø±Ô\T, düT+<äs¡yÓTÆq |ü≥TºeÅkÕÔ\T M{Ï‘√ *+>±ìï 1000 dü+e‘·‡sê\T |üPõ+#·&É+
e\q @ |òü\+ \_ÛdüTÔ+<√, n~ s¡dü*+>∑ <äs¡Ùq+ e\q ø£\T>∑T‘·T+~.
@ø±ùV≤q eTVü‰<˚$ eTè>∑ø£s¡÷Œs¡#·+<äHê‘Y ˆ
ø£s¡÷Œs¡ #·+<ëqXÊÃ|æ |üP»j˚T<ä eTπsX¯«s¡yéT ˆˆ
z eTVü‰<˚M! ˇø£ÿ s√C…’Hê neTπsX¯«s¡Tì |üP» me¬s’‘˚ eTè>∑ø£s¡÷Œs¡+ eT]j·TT #·+<äq+‘√ #˚kÕÔs√ yês¡T.
Äb˛ï‹ #· eTVü‰|ü⁄D´ Vü≤´eTπsX¯dü´|üP»Hê‘Y ˆ
eTTø±Ô_Û+ dü«s¡í|ü⁄ôwŒÌX¯Ã πs|ü´sê« düTs¡düT+<ä] ˆ
qs√eTTøÏÔ eTyêb˛ï‹ dü‘·´+ dü‘·´+ esêqH˚ ˆˆ
yês¡T eTVü‰ |ü⁄D≤´ìï bı+<äT‘ês¡T. eTT‘ê´\T, dü«s¡í+, yÓ+&ç‘√ neTπsX¯«s¡*+>±ìï |üPõ+#˚yês¡T
eTTøÏÔì bı+<äT‘ês¡q&É+˝À, z esêqH˚! m≥Te+{Ï dü+<˚Vü≤+ ˝Ò<äT.

55
<Ûä÷|ü <˚ô|’X¯Ã HÓ’y˚<ä´' |ü⁄D´e÷b˛ï‹ j·÷>∑»yéT ˆˆ
nq´yÓTÆq $$<Ûä Á<äyê´\‘√, <ä÷|ü, B|ü, HÓ’y˚<ë´\‘√ me¬s’‘˚ á *+>±ìï |üPõkÕÔs√, yê]øÏ j·TC≤„\T
#˚j·T&É+ e\q \_Û+#˚ |ü⁄D´+ \_ÛdüTÔ+~.
Äsê]Ôø±+ eTùV≤X¯dü´ |òüTè‘êuÛÑ´ø±Ô+ø£s√‹eT' ˆ
‹\‘Ó’˝≤_Ûwæø±Ô+ yê düj·÷‹ |üs¡eT+|ü<äyéT ˆˆ
|òTü è‘·+‘√ ø±˙, ˝Òø£ ‘Ó\’ +‘√ ≈£L&çq n_Ûùwø£+ nq+‘·s+¡ , me¬s‘’ ˚ á *+>±ìøÏ eT+>∑fiV¯ ‰ü s¡‹ düeT]ŒkÕÔs√
yês¡T |üs¡eT|ü<ëìï bı+<äT‘ês¡T.
|òüTè‘· >∑T>∑TZ\ dü+j·TTø±Ô+ <Ûä÷|üeT‹ düT+<ä] ˆ
düs¡«bÕ|ü $ìs¡Tàø√Ô j·÷‹ eTùV≤X¯«s¡|ü<äyéT ˆˆ
z düT+<äØ! |òüTè‘·+‘√ ≈£L&çq Äs¡‹ì me¬s’‘˚ á *+>±ìøÏ düeT]ŒkÕÔs√ yês¡T eTùV≤X¯«s¡ |ü<ëìøÏ
#˚s¡T≈£î+{≤s¡T.
Á|ü<äøÏåD≤s¡∆ jÓ÷<˚$ jÓ÷<ä<Ûë´qàùV≤X¯«Ø ˆ
|ü<˚ |ü<˚ #· y˚T<ÛëHê+ düVü≤Ádü+ ÁbÕ|ü⁄ïe÷qïs¡' ˆˆ
z <˚M! me¬s’‘˚ á *+>±ìøÏ dü>∑+ Á|ü<äøÏåD #˚kÕÔs√, yês¡T n˝≤ #˚ù d≥|ü⁄&ÉT n&ÉT>∑T`n&ÉT>∑T y˚sTT
ne«y˚T<Ûäj·÷>±\ |òü\+ b˛+<äT‘ês¡T.
jÓ÷ <ä+&Ée#·ÃÁ|üDy˚T<ä÷“¤eTÚ <˚e´+ neTπsX¯«s¡yéT ˆ
‘·+ ÁãVü≤à #· Vü≤]XÊq|æ |üqeTT‘· Ç‹ dæú‹' ˆˆ
z esêqH˚! Çe˙ï eT∞¢`eT∞¢ #Ó|üŒ&É+ e\q @+ ˝≤uÛÑ+! eTqTwü´ »qà <äTs¡¢uÛÑyÓTÆq~. eè<ë∆edüú˝À
X¯Øs¡ø£ j·÷‘·q >∑T¬sÔ]–, n+‘ê ø£åD uÛÑ+>∑Ts¡yÓTÆq~, nH˚ $wüj·÷\qT düà]+∫, neTπsX¯«s¡Tì ÄÁX¯sTT+#·&É+
ñ‘·ÔeTyÓTÆq~.
j·T<ä´‘·ÿs√‹ ‘·Á‘·düú' |ü⁄D´eTeTs¡ düìï<ÛÍ ˆ
‘·‘·Ô<äø£å´‘√ j·T‹ #˚‹dü‘˚´q‘˚X¯ù| ˆˆ
‘·‘√-es¡TùV≤#ÓÃ¤Ì˝≤‘·TÁX¯j˚Tdü‡+>∑eT eTT‘·ÔeTyéT ˆ
ÁXÊ<ä∆+ ø£è‘ê« $<ëH˚q ‘·s¡Œj˚T‹Œ‘·è<˚e‘ê' ˆˆ
Ä ‘·sê«‘· |üs¡«‘·+ qT+&ç ~–, eT∞¢ |üs¡«‘·+ qT+&ç ~– ñ‘·ÔeTyÓTÆq dü+>∑eT+ jÓTTø£ÿ ÄÁX¯j·T+ bı+~
nø£ÿ&É $~Û |üPs¡«ø£+>± |æ‘·è<˚e‘·\≈£î ÁXÊ<ä∆+ ìs¡«Væ≤+∫, |æ‘·s¡ T\≈£î, <˚e‘·\≈£î ‘·s¡ŒD≤\T e<ä˝≤*.
yÓ÷<ä+‹ |æ‘·s¡düÔdü´ qè‘·´+‹ #· düeT+‘·‘·' ˆ
n<Ûä ≈£îs¡«+‹ <ëj·÷<ë' dü+>∑y˚T ÁXÊ<ä∆eTT‘·ÔeTyéT ˆˆ
Ä ‘·sê«‘· <ëj·÷<ä dü+>∑eT+ e<ä› ÁXÊ<ä∆+ ñ‘·ÔeTyÓTÆq~>± >∑T¬sÔ]–, ìs¡«Væ≤ùdÔ |æ‘·s¡T\T Á|üdüqï+ nsTT,
Hê\T>∑T ~≈£îÿ\ Äq+<ä+‘√ qè‘·´+ #˚kÕÔs¡T.

56
>∑j·÷|æ+&É Á|ü<ëHÓ’X¯Ã X¯‘·ø£\Œ+ düTπsX¯«] ˆ
>∑#·Ã¤+‹ j·÷+ ‘·è|æÔ $T‘·' |æ‘·s¡' düTs¡|üPõ‘˚ ˆˆ
z düTπsX¯«Ø! düTs¡|üPõ‘˚! >∑j·T˝À |æ+&É+ e<ä\&É+ e\q |æ‘·s¡T\T 100 ø£˝≤Œ\T @ ‘·è|æÔ qsTT‘˚
bı+<äT‘ês√...
ø°ås¡K+&Ü~uÛÀC…’´X¯Ã Áu≤Vü≤àD≤Hê+#· uÛÀ»Hê‘Y ˆ
‘êe÷|ü⁄ïe+‹ <˚y˚• dü≈£îÔ |æ+&ÜX¯Ãdü+>∑y˚T ˆˆ
z <˚M! ø°ås¡K+&Ü~ uÛÑø£å´ |ü<ësê∆\‘√ Áu≤Vü≤àDT\≈£î sTTø£ÿ&É uÛÀ»q+, dü+>∑eT+ e<ä› düT≈£îÔ |æ+&É+
sTTe«&É+ e\q Ä ‘·è|æÔì bı+<äT‘ês¡T.
≈£îs¡TπøåÁ‘· Á|üj·÷π>#· eTø£πs|æ ~yêø£πs ˆ
≈£îs¡TπøåÁ‘· Á|üjÓ÷π>#· eTø£πs-|æ ~yêø£πs ˆ
X¯‘·ø£\Œ+ eTùV≤XÊì kÕïHê<ä´‘·Œ¤\e÷|ü⁄ïj·÷‘Y ˆ
‘·<ëb˛ï‹ qs√Å‘Ó’e @ø±Vü≤kÕïqe÷Á‘·‘·' ˆˆ
z eTùV≤XÊì! ≈£îs¡TπøåÁ‘·+, Á|üj·÷>∑˝À dü÷s¡T´&ÉT eTø£s¡ sê• Á|ü y˚X¯düeTj·T+, eTø£s¡ dü+Áø±+‹ X¯ó
uÛÑy˚fi¯˝À kÕïq+ #˚j·T&É+ e\q X¯‘·ø£˝≤Œ\ bÕ≥T @ |òü\+ \_ÛdüTÔ+<√, n<˚ |òü\+ sTTø£ÿ&É ˇø£ÿs√E kÕïq+
#˚j·T&É+ e\q \_ÛdüTÔ+~.
#·÷&ÜeTDÒ eTVü‰jÓ÷^ ≈£îs¡TπøåÁ‘˚ #· ‘·s¡ŒD≤‘Y ˆ
j·÷+ ‘·è|æÔ |æ‘·s√ j·÷ìÔ ‘ê+ j·÷‹ dü+>∑y˚T Á|æj˚T ˆˆ
#·÷&ÜeTDÏ˝À, ≈£îs¡TπøåÁ‘·+˝À ‘·s¡ŒD≤\T #˚j·T&É+ e\q eTVü‰jÓ÷>∑T \T @ ‘·è|æÔbı+<äT‘ês√, Ä ‘·è|æÔì
dü+>∑eT+˝À |æ‘·s¡T\T bı+<äT‘ês¡T.
neTsêe‹ |ü+#·q<ë´' dü+>∑y˚T |ü⁄s¡|üPõ‘˚ ˆ
HêØ yê |ü⁄s¡Tc˛yê|æ <äT'≈£îsê´Á#êä<ä∆eTT‘·ÔeT+ ˆ
|æ‘·s¡düÔdü´ ‘·è|ü´+‹ X¯‘·ø£\Œ+ qdü+X¯j·T' ˆˆ
z düTs¡|üPõ‘˚! neTsêe‹ |ü+#·q~ dü+>∑eT+˝À @ Åd”Ô / |ü⁄s¡Twüß&ÉT ñ‘·ÔeT ÁXÊ<ä∆+ ìs¡«Væ≤kÕÔs√, yê]
|æ‘·s¡T\T X¯‘·ø£˝≤Œ\ es¡≈£î ‘·è|æÔ bı+<äT‘ês¡T. sTT+<äT˝À @MT dü+X¯j·T+ ˝Ò<äT.
>±+ Væ≤s¡D´+ düTyêkÕ+dæ πøåeT+ sö|ü´eTùV≤X¯«] ˆ
eTTø±Ô|òü\+ eTDÏ+yê|æ j·÷‹ XË’e+ |ü<ä+ |ü⁄e÷Hé ˆˆ
z áX¯«Ø! Äe⁄, dü«s¡í+, düT+<äs¡ |ü≥TºeÅkÕÔ\T, düT+<äs¡ eÅkÕÔ\T, yÓ+&ç, eTTø±Ô|òü\+, eTDT\T Ç∫Ã
≈£L&Ü ÁbÕDÏ ø√{Ï XË’e|ü<ëìï bı+<äe#·TÃ.
|”sƒ¡yêqeTeTπsX¯«s¡dü´ düT+<ä] ˆ
<ä‘ê« eTTøÏÔ eTyêb˛ï‹ dü‘·´+ esêqH˚ ˆˆ
z düT+<äØ! neTπsX¯óq≈£î |”sƒ¡<ëq$T∫à eTTøÏÔì bı+<äe#·TÃ.

57
 l<˚e⁄´yê#· ` l<˚$ #ÓbÕŒs¡T
øÏ+ $<Ûä+ |”sƒ¡<ëqdü´ •yês¡∆+ uÛÑ>∑edüÔ«j·÷ ˆ
ø£~∏‘·+ ‘·qàùV≤XÊq e<ä y˚T Væ≤‘·ø±eT´j·÷ ˆˆ
z uÛÑ>∑yêHé! •e⁄ì ø=s¡≈£î |”sƒ¡<ëq+ dü+ã+~Û+∫ $~Û$<ÛëqyÓT{Ϻ~! z eTùV≤XÊq! Ä Væ≤‘·ø±eTq
(X¯óuÛÑ dü+ø£\Œ+) >∑T]+∫ Hê≈£î $e]+#·+&ç.
l uÛ…’s¡e⁄´yê#· ` l uÛ…’s¡e⁄\T #ÓbÕŒs¡T
|ü\ |ü+#·ø£ e÷<ëj·T j·Te|æwüºdü´ düT+<ä] ˆ
düT#·‘·Ts¡“¤Á<äø£+ ø£è‘ê« ˝Ò|üsTT‘ê«‘·T ≈£î+≈£îyÓTÆ' ˆˆ
ø£s¡÷Œs¡ #·+<äHÓ’sê«|æ eTè>∑C…’X¯Ã eTùV≤X¯«] ˆ
#·‘·Tc˛ÿDÒwüß dü+kÕú|ü´ düTesêíHê+ #·‘·Twüºj·TyéT ˆˆ
eT<Û˚´ düeTTø£Ô+ dü«s¡í+ #· kÕú|üsTT‘ê« düTs√‘·Ôy˚T ˆˆˆ
n<∏äyê sê|ü´ eTTÁ<ëD≤+ |ü+#·ø£+ eTqTCÒX¯«] ˆ
ìcÕÿHê+#ê|æ <˚y˚• kÕú|üsTT‘ê« düTπsX¯«] ˆˆ
ns¡ÃsTT‘ê« >∑+<Ûä|ü⁄ôwŒÌ ÁãVü≤àD≤j·T düeTs¡Œj˚T‘Y ˆˆ
z düT+<äØ! |ü+#·|ü\¢e⁄\ |”sƒ¡+ô|’ #·‘·Ts¡T“¤C≤\T ‘·j·÷s¡T#˚dæ, πødüs¡ ø£s¡÷Œs¡+, #·+<äq+ eT]j·TT
ø£dü÷Ô] ˝Ò|üq+‘√ z eTùV≤X¯«Ø! düTs¡«D #·‘·Twüºj·÷ìï 4 ø√D≤˝À¢ kÕú|æ+∫ z düTs√‘·Ôe÷! eT<Ûä´ uÛ≤>∑+˝À
eTTø£Ô düVæ≤‘·+>± düTesêíìï ñ+∫, z eTqTCÒX¯«Ø! düTπsX¯«Ø! <˚y˚o ! ˝Ò<ë 5 yÓ+&ç eTTÁ<ä\T ñ+∫ >∑+<Ûä
|ü⁄cÕŒ<äT\‘√ ns¡Ãq #˚dæ Áu≤Vü≤àDT\≈£î sTTyê«*.
Ä<Ûës¡ X¯ø±Ô´~_ÛeT+Á‘Ó’' |üP»sTT‘ê« düTyêdüj˚T‘Y ˆ
eÅôdÔÌ' X‚«‘·|üf…Æ ~yÓ’´düÔj·÷ j·TCÀ„|üM‘·¬ø’' ˆ
<äøÏåHê_Û uÛÑøÏÔ |üPs¡« eT+‘·y˚Tq+ düeTT#·Ãπs‘Y ˆˆ
Ä<Ûës¡ X¯øÏÔ yÓTT<ä˝…’q eT+Á‘ê\<ë«sê |üP»#˚dæ, düT>∑+<Ûä+ düeT]Œ+∫, ‘Ó\¢ì eÅkÕÔ\T eT]j·TT ~e´
j·TCÀ„|üM‘ê\T eT]j·TT uÛÑøÏÔ |üPs¡«ø£ <äøÏåD\‘√ á eT+Á‘êìï ñ#·Ã]+#ê*.
j·TÁ‘ê kÕ|òü\´ ùV≤‘√X¯Ã neTπsX¯dü´ Ä»„j·÷ ˆ
|”sƒ¡+ eTj·÷]Ñ·+ ~e´+ düTyêk˛_Ûs¡\+ø£è‘·yéT ˆˆ
eTè‘·T´+»j·T eTVü‰<˚e _Ûj·÷ dü+kÕs¡ kÕ>∑sê‘Y ˆ
n]Œ‘·+ ‘·«‘Ydü«s¡÷bÕj·T Áu≤Vü≤àD≤j·T eTe÷‘·àH˚ ˆˆ
neTs¡Hê<∏ä j·÷Á‘· dü|òü\eTj˚T´+<äT≈£î, neTπsX¯óì Ä»„‘√ düT+<äs¡ eÅkÕÔ\‘√, n\+ø£]+|üã&çq á
~e´ |”sƒêìï H˚qT |üP» #˚XÊqT. z eTè‘·T´+»j·÷! eTVü‰<˚yê! dü+kÕs¡ s¡÷|üyÓTÆq kÕ>∑sêìï uÛÑj·T|ü&É≈£î+&Ü
<ëfÒ X¯øÏÔì Á|ükÕ~kÕÔeì Äø±+ø£å‘√ ˙s¡÷|ü+˝ÀH˚ ñ+&˚ Áu≤Vü≤àDTìøÏ Bìï düeT]ŒdüTÔHêïqT.

58
Ç<ä+ >∑èVü‰D $Áù|X¯ .... XÊdüHê‘Y
|”sƒ¡+ Vü≤´eTs¡Hê<∏ädü´
z $Áb˛‘·Ôe÷! neTπsX¯«s¡ eTVü‰<˚e⁄ì Ä»„‘√ eTVü‰ bÕbÕ\T qwüº+#˚ùd neTπsX¯óì á |”sƒêìï MTs¡T
Á>∑Væ≤+#·+&ç.
j·Tqàj·÷ <äTwüÿè‘·+ øÏ+∫ ‘·ÿè‘·+ >∑Ts¡«D´<∏ë-|æ ˆ
ÁuÛÑ÷DVü≤‘ê´~ø£+ bÕ|ü+ ÁãVü≤àVü≤‘ê´~ø£ ‘·<∏ë ˆ
>∑Ts¡TVü≤‘ê´~ø£+ bÕ|ü+ e÷‘·èVü≤‘ê´~ø£+ #· j·T‘Y ˆ
düTes¡íùdÔj·÷<ëøÏ+ bÕ|ü+ düTsêbÕq eT|”X¯«] ˆ
>√Vü≤‘ê´ qè‘· uÛ≤wæ‘·« Áø√<Ûä+ ˝ÀuÛÑeT<Ûë|æyê ˆ
|üs¡<ësê_Û>±$T‘·´ |üØyêe+ |üs¡dü´yê ˆ
uÛÑs¡ÔèVü≤‘ê´>±<äq´ eTè‘·T´ ø£è‘· #˚X¯´j·÷ düTπsX¯«] ˆ
\|òüTT dü÷ø£Î+ ãèVü≤<ë«|æ j·T‘·ÿè‘·+ bÕ|üeTT‘·ÔeTyéT ˆ
‘·‘·‡s¡«+ HêX¯j·÷j·÷‘·T |”sƒ¡<ëHêqàùV≤X¯«] ˆ
Ç‹ eT+Á‘˚D <˚y˚• |”sƒ¡+ $ÁbÕj·T #ês¡Œj·T‘Y ˆˆ
z düTπsX¯«Ø! ô|<ä› yês¡sTTHê, ∫qï yês¡sTTHê mes¡sTT‘˚ ÁuÛÑ÷D Vü≤‘·´, ÁãVü≤àVü≤‘·´, >∑Ts¡TVü≤‘·´,
e÷‘·èVü≤‘·´, dü«s¡+í <=+>∑‘q· +, düTsêbÕq+, >√Vü≤‘·´, $T<ë´yê<ä+ , nqè‘· uÛ≤wüD+, Áø√<Û+ä , ˝ÀuÛ+Ñ , |üsì¡ +<ä,
|üs¡<ësê|üVü≤s¡D+, |ü‹‘ê´>∑+ (e<ä*y˚j·TT≥) yÓTT<ä˝…’q bÕbÕ\˙ï me¬s’‘˚ #˚kÕÔs√, n<˚ $<Ûä+>± \|òüTT,
dü÷ø£Î, ãèVü≤<é eT]j·TT ñ‘·eÔ T bÕbÕ\T ≈£L&Ü me¬s‘’ ˚ #˚kÕÔs√ eTùV≤X¯«Ø! ne˙ï |”s<¡ƒ ëq+‘√ qwüyº TÓ bÆ ˛‘êsTT.
z <˚M! á eT+Á‘·+ |ü]ƒdü÷Ô Áu≤Vü≤àDT\≈£î |”sƒ¡<ëq+ #˚j·÷*.
‘·<∏ë eTj·÷ Áb˛ø£Ô$TeT+ ‘·Áyêqù|òT<ëq+#· |”sƒ¡dü´ |üs¡+s¡Vü≤dü´yéT ˆ
<ä<ädü« <˚y˚• |üs¡+ øÏeTH˚´sê›q' ø£˝Ö dü«\Œ|òü\Á|ü<Ó’X¯Ã ˆˆ
z nqù|òT! ˙≈£î H˚qT |”sƒ¡<ëq+ jÓTTø£ÿ düVü≤dü´+ ‘Ó*j·TCÒXÊqT. ø£*j·TT>∑+˝À n\Œ <ëHê\T #˚dæHê
@+ ˝≤uÛÑ+!
Ç<ä+ s¡Vü≤dü´+ |üs¡eT+ Hêùd´j·T+ j·Tdü´ ø£dü´∫‘Y ˆ
>√|ü˙j·T+ $X‚ùwD ø£˝Ò dæ~∆Á|ü<ä+qèD≤yéT ˆˆ
á |üs¡eT s¡Vü≤dü´+ mes¡T |ü&ç‘˚ yê]øÏ ‘Ó*j·TCÒj·Tsê<äT. Ç~ n‘·´+‘· s¡Vü≤dü´yÓTÆq~. n+<ä]ø°
#Ó|üŒsê<äT. ø£*j·TT>∑+˝À »qT\≈£î Ç~ dæ~∆düTÔ+~.
\øå±à´ø£è‘·$T<ä+ <ëq+ bÕs¡«‘ê´ #· eTùV≤X¯«] ˆ
kÕj·TT»´eT|æ ‘·‘êú‡H˚ ÁbÕ|ü⁄ï‘· |üs¡y˚TX¯«] ˆˆ
z eTùV≤X¯«Ø! \ø°Î eT]j·TT bÕs¡«‹ <ë«sê á <ëq+ #˚jT· ã&ç+~. BìøÏ Á|ü‹|ò\ü +>± yês¡T kÕj·TT»´+
≈£L&Ü bı+<äT‘ês¡T.

59
‘·‘ê j·÷j·÷qàVü‰Á>±y˚T e÷eT˝≤UÒ´ eTùV≤X¯«] ˆ
|üX¯ó|üVü‰¬s’ |ü⁄wüŒ+X¯Ã |üP»˙j·T' Á|üj·T‘·ï‘·' ˆˆ
z eTùV≤X¯«Ø! ªe÷eT\+μ nH˚ Á>±e÷ìøÏ yÓfi¯¢+&ç, |üX¯óe⁄\≈£î <ëD≤, |üPe⁄\‘√ Á|üj·T‘·ï|üPs¡«ø£+>±
|üP»#˚j·÷*.
ÁbÕkÕ<ä´ >∑D|ü+ ‘·Á‘· HêHêe\T´|üVü‰s¡ø£' ˆ
ÁXÊj·÷qï ã<ä˝Ò >∑+>± j·Twæº+ ‘·Á‘ês¡Œj˚T<é ãT<Ûä' ˆˆ
nø£ÿ&É nH˚ø£ Á|üø±sê˝…’q ã\T\T, ñ|üVü‰sê\T <ë«sê >∑D|ü‹ì Á|üdüqï+ #˚düTø=ì, qe<äfi¯+ e<ä› >∑+>±
ÁbÕ+‘êìøÏ yÓ[¢, nø£ÿ&É $<ë«+düT\≈£î ªj·Twæºμ ns¡ŒD #˚j·÷*.
j·Tùwº Vü‰´<Ûës¡ uÛÑ÷‘·dü´ kÕøÏåuÛÑ÷‘êdæ yÓ’j·T‘·' ˆ
eT‘·ÿs¡àD≤X¯Ã rs¡údü´ j·÷Á‘ê+ eTeTìy˚<äj·T ˆˆ
z j·Tùwº! Ä<Ûës¡ uÛÑ÷‘êìøÏ ˙e⁄ kÕøÏå$ ø±ã{Ϻ, Hê Ä»„ Á|üø±s¡+ rs¡új·÷Á‘·qT Hê≈£î ìy˚~+#·T.
j·Tùwº düèwæº dü«s¡÷bÕdæ dæú‹ Á|üfi¯j·Tø±]D° ˆ
j·Tùwº $wüíßÁ|æj·÷dæ ‘·«+ •eX¯øÏÔ dü«s¡÷|æD° ˆˆ
z j·Tùwº! dæú‹ eT]j·TT Á|üfi¯j·T+ dü+uÛÑ$+#˚+<äT≈£î ø±s¡≈£îsê˝…’ q ˙e⁄ düèwæº dü«s¡÷bÕì$. •eX¯øÏÔ
dü«s¡÷bÕì$ nsTTq ˙e⁄ $wüíßÁ|æj·Te⁄ ≈£L&Ü.
‘·kÕàH˚àbÕ|üdü+|òü÷+X¯Ã Væ≤‘ê«j·÷Væ≤dü«ø£+ |ü<äyéT ˆˆ
n+<äTe\¢H˚ bÕ|ü düeT÷Vü‰ìï qwüº|üs¡∫, qTe⁄« ˙ ˝Àø±ìøÏ yÓfi¯ó¢eTT.
>∑+π> Á|æj·÷Væ≤ <˚edü« •s¡dæ <Ûä÷s¡®fÒ Á|æj·÷ ˆ
|ü⁄s¡‘√ <˚e<˚edü´ j·÷Á‘ê+ eTVü≤´+ìy˚<äj·T ˆˆ
z e÷j·÷! qTe⁄« eTVü‰<˚e⁄q≈£î Á|æjT· yÓTqÆ <ëqe⁄. <Û÷ä s¡{® øÏ Ï Á|æjT· yÓTqÆ <ëqe⁄. <˚yê~Û<e˚ ⁄&Óq’ eTVü‰<˚e⁄ì
eTT+<äT Hê j·÷Á‘· $wüj·T+>± $qï$+#·T.
Ç‹ eT+Á‘˚D <˚$•j·Twæº+ .....
kÕï‘ê«...... Á>∑Vü≤yéT ˆˆ
z <˚M! á eT+Á‘·+ e\q nq+‘· |òü\+ \_ÛdüTÔ+~.
@eø£è‘ê«‘·÷<˚y˚• HêØ j·÷ |ü⁄s¡Tc˛-|æyê
y˚<äbÕsêj·TD+ |ü⁄D´+ ÁbÕb˛ï‘˚´e qdü+X¯j·T' ˆˆ
z <˚M! sTT˝≤ #˚j·T&É+ e\q Åd”Ô / |ü⁄s¡Twüß&ÉT me¬s’Hê |ü⁄D´˝Àø±\T bı+<äT‘ês¡q&É+˝À m≥Te+{Ï
dü+<˚Vü≤+ ˝Ò<äT.

60
j·÷Á‘êy˚Te+$<Ûä+ ø£è‘ê« |ü⁄D´ e÷eTs¡Hê<∏ä>±yéT ˆ
eTTøÏÔy˚Te düe÷b˛ï‹ $Hê #˚Åì›j·T ìÁ>∑ôV’≤' ˆˆ
á $<Û+ä >± |ü⁄D´Á|ü<yä TÓ qÆ neTs¡Hê<∏ä j·÷Á‘· #˚jT· &É+ e\q, Ç+Á~j·T ìÁ>∑V≤ü + ˝Òøb£ ˛sTTHê eTqTwüß´\T
eTTøÏÔ bı+<äT‘ês¡T.
ÇVü≤˝Àπø düTF uÛÑ÷‘ê« n+‘˚ kÕj·TT»´e÷|ü⁄ïj·÷‘Y ˆˆ
á ˝Àø£+˝À düTKdü+‘√cÕ\T bı+~, n+‘·´ø±\+˝À kÕj·TT»´+ bı+<äT‘ês¡T.
Ç‹ >∑TVü≤´+ eTj·÷U≤´‘·+ |òü\eTeTs¡Hê<∏ä>±yéT ˆ
j·TÁ#·Tä‘ê« eTT#·´‘˚ »+‘·Ts¡àVü‰bÕ‘·ø£ ø√{Ï_Û' ˆˆ
H˚qT >∑TVü≤´yÓTÆq neTs¡Hê<∏ä j·÷Á‘· |ü˝≤ìï #ÓbÕŒqT. Ç~ $q&É+ e\q, ÁbÕDT\T / eTqTE\T ø√{Ï
bÕbÕ\qT+&ç eTTøÏÔ bı+<ä‘ês¡T.
Ç‘˚´wü |ü≥˝À >∑T¨´ eTVü‰bÕ|ü Á|üD≤X¯ø£' ˆ
ÁX¯ó‘·X¯Ã |ü]ƒ‘·XÊÃ|æ Væ≤eTy˚T<Ûë~>∑<ä' ˆˆ
á >∑TVü≤´ |ü≥\+ (s¡Vü≤dü´ eè‘ê+‘·+) eTVü‰ bÕbÕ\T HêX¯q+ #˚düTÔ+~. Ç~ $q&É+ e\q, #·<äe&É+
e\q eTVü‰bÕbÕ\T, bÕ‘·ø±\T HêX¯q+ nsTTb˛‘êsTT. Ç~ #·<äe&É+ ˝Ò<ë $q&É+ e\q nX¯«y˚T<Ûë~
j·TC≤„\T #˚dæq |òü\+ \_ÛdüTÔ+~.
Ç‹ l uÛÑè+^ düVæ≤‘êj·÷ l uÛ…’s¡euÛ…’s¡M dü+yê<˚ <äøÏåD bÕπsÙ«|ürs¡∆ dü+Á>∑ùV≤
l neTs¡Hê<∏ä |òü\ es¡íq+ HêeT |ü≥\' |üe÷|üÔ'
`I`I`I`I`

61