MODUL NOTA BERPANDU

BAB 1: KEMUNCULAN TAMADUN AWAL MANUSIA

Peradaban
(Bahasa Melayu)

Makna Madana
Tamadun (Bahasa Arab)

Civilization
(Bahasa Inggeris)

Kemunculan
Tamadun Petempatan
Awal kekal
Manusia

Kehidupan
berorganisasi

Ciri-ciri Sistem
Tamadun pemerintahan

Agama dan
kepercayaan

Bahasa dan
sistem tulisan

Pengkhususan
pekerjaan

1
Smkkk3
 MODUL NOTA BERPANDU

2. Zaman pra sejarah (m/s 2)

Zaman Prasejarah ialah zaman manusia masih belum mengenali ___________

________________.. Kajian terhadapnya dijalankan oleh ahli arkeologi iaitu satu kajian terhadap
tinggalan ______________, ______________ dan __________________ secara sistematik
melalui proses carigali.

3. Empat Tahap Utama Dalam Zaman Prasejarah (m/s 2)

ZAMAN PRASEJARAH

Zaman Paleolitik

Zaman Logam

2
Smkkk3
 MODUL NOTA BERPANDU

4. Zaman Paleolitik dan Zaman Mesolitik (m/s 2)

Zaman Paleolitik dan zaman Mesolitik merangkumi tempoh masa kira-kira 2500 S.M. sehingga
8000 S.M.
Mereka hidup secara ______________ iaitu berpindah randah dari satu tempat ke tempat yang
lain dalam kumpulan yang __________. Mereka tinggal di kawasan tepi _____________, tepi
____________, atau di dalam ___________, dan hidup dalam kelompok _______________ atau
secara ____________________. Kegiatan utama ialah memungut ________________, memburu
__________________ dan menangkap _____________

Mereka menggunakan alat-alat yang diperbuat daripada ___________ dan _____________ yang
lebih mengutamakan ___________ daripada nilai estetika.

Di Malaysia, petempatan awal zaman Paleolitik di jumpai di tepi tasik termasuklah di

______________, ___________ ( Perak ) dan _______________ ( Sabah) . Petempatan awal di
gua adalah di _________________ ( Sarawak )

5. Zaman Neolitik (m/s 3/4)

Pada Zaman Neolitik, manusia hidup secara ________________. Mereka mula mula
menjalankan kegiatan _____________________ dan ________________ ________________.
Pada zaman ini ia mula memperlihatkan ciri baru dalam kehidupan seperti penciptaan alatan
batu yang telah ______________ serta mempunyai pelbagai _________________ dan juga
bahan ___________________.

Kehidupan bermasyarakat telah mewujudkan pembahagian tugas atau

____________________________ kerana mereka mempunyai _______________________ baik
untuk menghasilkan sesuatu yang _________________. Kehidupan menetap dan keupayaan
menghasilkan bahan

3
Smkkk3
 MODUL NOTA BERPANDU

makanan melebihi ________________ telah melahirkan sistem pertukaran makanan yang

dikenali sebagai __________________________.

Terdapat juga sistem pertukaran barangan yang melibatkan cangkerang

______________________ atau ____________ sebagai nilai tukaran dagangan.
Kejayaan mencipta dan menghasilkan bahan daripada logam telah melahirkan zaman Logam
yang terbahagi kepada dua iaitu Zaman ______________ dan Zaman ______________.

Manusia pada zaman tersebut telah berjaya mereka cipta ____________ dan ______________
ekoran daripada penggunaan alat daripada logam. Dengan adanya perahu manusia telah dapat
meneroka ______________ dan meningkatkan kegiatan
__________________________________.
Kegiatan perdagangan bermula di kalangan masyarakat ___________________ yang berdekatan
dan kemudian berkembang ke masyarakat yang jauh.

6. Pengertian sejarah (m/s 4-5)

1. Bahasa Tamadun berasal daripada bahasa Arab iaitu ____________, _______________ dan
Arab _____________ yang bermaksud tinggi _____________________ dan pembukaan
_______________.

2 Bahasa Maksud mengikut bahasa Inggeris _____________yang berasal daripada bahasa

Inggeris Greek, iaitu _________________ yang bermaksud _____________. Tamadun
boleh didefinisikan sebagai kemajuan yang dicapai oleh manusia dari segi politik,
sosial dan ekonomi. Ia juga boleh diertikan sebagai ___________________.
Masyarakat Barat mengaitkan tamadun dengan pembangunan ______________
terutamanya dalam hal-hal kebudayaan seperti
__________________,____________________, __________________ dan
_____________________.

4
Smkkk3
 MODUL NOTA BERPANDU

3 Pendapat Mengikut Gordon Childe, pencapaian ________________ merupakan kayu ukur

Sarjana kemajuan tamadun dalam sesebuah masyarakat. Darcy Riberio dan R. A Buchanan
Barat
pula menolak unsur ________________ sebaliknya hanya menekankan
_____________________ dan ______________________ lahiriah dalam proses
perkembangan tamadun.

4 Pendapat Dari segi pandangan Islam, tamadun mestilah merangkumi pembangunan lahiriah
Sarjana dan________________. Islam amat menekankan pembangunan lahiriah dan
Islam
rohaniah. Kedua-dua unsur ini amat penting bagi mengukur tahap ketamadunan
sesebuah masyarakat.

Menurut tokoh Islam Syed Naquib al-Atas, tamadun ialah pencapaian

__________________ yang tinggi dan ________________ yang luhur oleh
sesebuah masyarakat. Ini disokong pula oleh Sarjana Barat seperti
__________________________ yang mengakui bahawa unsur rohaniah sangat
penting dalam konsep tamadun.

Konsep tamadun mestilah mempunyai pencapaian lahiriah seperti

_________________ dan ___________________ dan juga pencapaian dalam
aspek rohanian, tatsusila dan _______________.
5 Ibn Nama penuhnya_______________________________. Lahir di_____________.
khaldun Seorang pemikir yang unggul, sejarawan dan ahli ________________ Islam.
Beliau berpendapat kehidupan ________________ ialah kehidupan bertamadun. Ia
terbentuk apabila lahir semangat __________________ atau kekitaan. Hasilnya
wujud semangat ____________________ dan saling bantu membantu. Penulisan
adalah berdasarkan pengalaman sebenar beliau.

Di dalam karyanya yang ulung, iaitu________________________, beliau telah

menggunakan istilah _____________ yang bermakna tanah yang didiami secara
tetap, berkembang dan ______________ dan istilah _______________ yang
bermaksud hidup di bandar.

5
Smkkk3
 MODUL NOTA BERPANDU

Hadarah bermaksud kehidupan di andar yang penuh___________________,

kesopanan, dan _______________________________. Karyanya telah menjadi
rujukan utama sarjana Barat dalam bidang ___________________, antrapologi dan
___________________.

7. Ciri-ciri tamadun (m/s 5-8)

(Padankan jawapan yang betul.)

6
Smkkk3
 MODUL NOTA BERPANDU

Ciri-ciri Huraian

4 ● Kehidupan secara menetap.

1 Kehidupan berorganisasi ● Lahirnya kemajuan dalam bidang
pertanian dan penternakan binatang hasil
inovasi manusia.

1 ● Organisasi sosial wujud sebagai

Pengkhususan pekerjaan sistem keluarga pada awalnya.
2
● Lazimnya, sistem sosial tamadun awal
berbentuk piramid dan bersusun lapis.

5 ● Dibentuk bagi menjalankan

pentadbiran untuk mengendalikan
3 Bahasa dan sistem tulisan masyarakat yang lebih besar.
● Sistem perundangan penting dalam
menjaga keamanan dan kemakmuran
sesebuah tamadun.
bersusun lapis.
2 ● Produktiviti manusia yang semakin
meningkat menyebabkan pengkhususan
pekerjaan bertambah penting. Sistem
perundangan penting dalam menjaga
4 Petempatan kekal keamanan dan kemakmuran sesebuah
tamadun.
● Pengkhususan membawa kepada
sistem barter.

6 ● Manusia berpegang pada kepercayaan

Sistem pemerintahan animisme.
5
● Kepercayaan ini bertukar kepada
agama secara evolusi.

3 ● Contoh bahasa tertua ialah bahasa

Agama dan kepercayaan Yunani dan Sanskrit.
6
● Contoh tulisan awal pula ialah
hieroglif, cuneiform dan ideogram.

8. Tamadun Awal Manusia Yang Terbentuk di Kawasan Lembah Sungai

7
Smkkk3
 MODUL NOTA BERPANDU

(m/s 8)

(Padankan jawapan yang betul.)

a Tamadun Mesopotamia terletak di Lembah Sungai Hwang ho

b Tamadun Mesir Purba terletak di lembah Sungai Nil
c Tamadun Indus di lembah Sungai Indus
d Tamadun Hwang Ho di lembah Sungai Tigris dan
Euphrates

9. Tempoh Masa Tamadun Mesopotamia (m/s 10)

Tamadun ini berkembang daripada petempatan awal zaman Neolitik antara tahun
___________________________. Pada tahun 3500 S.M., wilayah Mesopotamia telah
berkembang menjadi pusat tamadun awal. Kerajaan yang terawal ialah ________________
yang bermula pada tahun 3500 S.M. Manakala _________________________ merupakan
kerajaan yang terakhir yang jatuh pada tahun 539 S. M

10. Proses Pembentukan Tamadun Mesopotamia (m/s 11)

Proses pembentukan tamadun Mesopotamia dapat dibahagikan kepada dua bahagian, iaitu
bahagian _______________ dan bahagian selatan __________ _______________.Bahagian
utara bandar Baghdad meliputi kawasan pertengahan Sungai Tigris hingga ke Utara termasuk
kawasan Sungai _________ yang dikenali sebagai _________________. Bahagian Selatan
bandar Baghdad pula meliputi kawasan sungai Tigris dan sungai Euphrates yang hampir
__________________.
Kawasan ini dikenali sebagai _______________ yang terbahagi kepada dua kawasan iaitu
_____________ di Utara dan ________________ di Selatan. Perkataan Sumeria berasal daripada
________________ yang merujuk kepada wilayah di _______________ Iraq iaitu

________________. Kawasan ini, pada awalnya didiami oleh etnik Semitik dan orang yang tidak
diketahui asal usulnya.

8
Smkkk3
 MODUL NOTA BERPANDU

Tamadun Sumeria bermula di wilayah selatan, iaitu Sumer. Orang Sumeria bukanlah
_______________________ kerana sebelumnya kebudayaan Neolitik telah lama wujud dan
berkembang di wilayah ini. Orang Sumeria telah berhijrah ke wilayah ini dan membina
petempatan serta menjalankan aktiviti pertanian melalui kerja _____________________ dengan
membina _________________.

Aktiviti ini telah membawa kepada lebihan ________________________ yang mampu

menampung keperluan penduduk yang semakin bertambah. Perkampungan awal kemudiannya
berkembang secara evolusi kepada bandar dan seterusnya beberapa buah Negara Kota seperti
Kish, _______________, Lagash, ____________, Ur, _____________, Assur dan ___________.
Kesemua negara kota ini terletak di sepanjang sungai.

11. Negara Kota Tamadun Mesopotamia (m/s 11)

Ia terbahagi kepada kawasan utama iaitu pusat kota, _________________, luar kota dan
__________________. Setiap negara kota mempunyai ___________ _________________
dengan pelbagai bentuk pintu ______________ yang menjadi lambang _________________
sesebuah kota. Di dalam kota terdapat istana, _______________________, rumah ibadat,
____________________ dan pasar yang kebanyakkan jalannya berkeadaan _____________
dan______________. Rumah ibadat merupakan _______________________ yang menjadi
tumpuan anggota masyarakat pada masa itu. Setiap kota juga mempunyai unit ______________
dan ______________ yang tersendiri.

Kewujudan sungai serta kawasan _____________________ telah memudahkan pengangkutan

dengan kapal, _____________ dan______________. Melalui jalan laut, bandar atau negara kota
ini mudah dihubungi oleh wilayah di sekitarnya. Antara jalan penghubung utama termasuklah
jalan yang menghubungkan Sumeria dan kota ____________ yang digunakan oleh pedagang
dari luar Mesopotamia

9
Smkkk3
 MODUL NOTA BERPANDU

12. Ciri-ciri Tamadun Mesopotamia

i. Negara Kota Tamadun Mesopotamia (m/s 11)
Setiap negara kota mempunyai kerajaan yang ________________ dan
bersifat___________________. Seorang raja memerintah sebuah negara kota. Raja dibantu oleh
golongan_________________. Upacara agama dijalankan di tempat ibadat khusus oleh
golongan ________________.

Keluasan sesebuah negara kota lebih kurang __________ batu persegi. Contohnya Lagash adalah
lebih kurang ____________ batu persegi dan penduduknya antara ____________ hingga
____________ orang.

Tiap-tiap negara kota dan bandar akan berkerjasama dalam hal __________________ walaupun
mempunyai kerajaan yang berasingan. Setiap negara kota mempunyai seorang pemerintah atau
raja yang berfungsi sebagai ________________________.
ii. Organisasi Sosial Tamadun Mesopotamia (m/s 12)

raja Raja

Ketua pendeta,______________,____________dan
_____________

Hamba (_______________________)

iii. Sistem Pemerintahan Tamadun Mesopotamia (12-13)

Tamadun Mesopotamia diperintah oleh sistem raja yang berbentuk __________________ iaitu
raja dianggap sebagai ______________ atau wakil tuhan. Raja dianggap sebagai pemilik

10
Smkkk3
 MODUL NOTA BERPANDU

______________________. Masyarakat Mesopotamia tidak menyembah raja mereka sebagai

tuhan kecuali semasa pemerintahan ________________________ ( 2291 – 2255 S.M) di Akkad.

Raja Naramsin telah memaksa penduduk Akkad menyembahnya sebagai tuhan. Ini kerana beliau
telah menganggap dirinya terlalu ____________ kerana berjaya menguasai wilayah yang luas
sehingga beliau mengelarkan dirinya sebagai Raja _________________________________.

Dalam pemerintahan beraja di Mesopotamia, raja juga menjadi ketua pentadbir,

_________________________, dan ______________________ yang berkuasa dalam hal
keagamaan. Raja juga bertindak sebagai ______________________ dan beliau berkuasa
melantik __________________________ untuk memegang jawatan di ____________________
serta menentukan bentuk pentadbirannya. Ziggurat berfungsi sebagai
__________________________, pusat perdagangan serta pusat
________________________________.

Raja juga berkuasa dalam soal tanah, _________________, hasil pertanian dan
_____________________. Beliau dibantu oleh pegawai yang kebanyakannya terdiri daripada
golongan ____________________ dan yang mempunyai ikatan dengan
_____________________________.

iv. Taman Tergantung Babylon (m/s 12)

Dibina pada zaman Raja _____________________ iaitu raja Chaldea. Taman tersebut terdapat
pelbagai jenis pokok dan pokok ___________ yang ditanam pada binaan bertingkat di bukit
______________ yang menampakkan seolah-olah tanaman tersebut tergantung. Setiap tingkat
teres disaluti tar dan plumbum menyebabkan ia kalis air.

v. Pengkhususan Pekerjaan Tamadun Mesopotamia (m/s 13)

Hasil lebihan __________________ telah menyebabkan wujudnya kepelbagaian kegiatan
ekonomi atau wujudnya pengkhususan pekerjaan.Terdapat anggota masyarakat yang
meninggalkan pekerjaan sebagai petani untuk menjadi seorang________________, pedagang

11
Smkkk3
 MODUL NOTA BERPANDU

dan ________________. Kegiatan perdagangan adalah melibatkan hubungan perdagangan

dengan wilayah Mesopotamia dan juga di ________________________. Kegiatan perdagangan
amat penting bagi Mesopotamia kerana mereka tidak mempunyai banyak bahan mentah.
Barangan seperti logam, ____________________, emas dan _______________ dibawa masuk
untuk ditukar dengan hasil _______________ yang dikeluarkan oleh kawasan lain.

Terdapat juga pengusaha atau pembuat _________________, barang __________________, dan

alat keperluan harian. Terdapat juga tukang _____________ yang diperlukan apabila berlaku
pertambahan penduduk, banyak rumah kediaman mesti dibina. Terdapat juga sebilangan anggota
masyarakat yang berkhidmat sebagai ______________ untuk mempertahankan negara daripada
serangan musuh.

vi. Sistem Tulisan Tamadun Mesopotamia (m/s 14)

Perkembangan ilmu pengetahuan telah menyebabkan kewujudan sistem tulisan yang bermula
dalam bentuk tulisan ___________________. Ia berkembang kepada tulisan berbentuk
_________________ yang ditulis pada _________________ kerana pada masa tersebut bahan
untuk membuat kertas belum dijumpai di Mesopotamia.

Tulisan di Tanah liat ini berbentuk _________________ dan dikenali sebagai

____________________. Tulisan Cuneiform ini dibentuk dengan menggunakan sejenis pen
daripada ____________________ yang ditekan pada tanah liat basah. Kepingan tanah liat ini
_________________ hingga keras.

13. Sumbangan tamadun

Undang- Undang-undang tamadun mesopotamia (m/s 14)

undang Kod Undang-Undang _____________________ adalah undang-undang yang
tamadun tertua di dunia. Kod tersebut mempunyai __________ undang-undang atau
12
Smkkk3
 MODUL NOTA BERPANDU

mesopota- hukuman yang meliputi semua aspek kehidupan.

mia Hukuman dan denda yang dikenakan berbeza mengikut lapisan
______________________________. Undang-undang Hammurabi adalah
berdasarkan prinsip bahawa hukuman ke atas penjenayah adalah
_____________________________________. Undang-Undang Hammurabi
ditulis pada ___________________ dan ________________ supaya rakyat
dapat membacanya.

Undang-Undang ini telah berjaya mengelakkan wujudnya __________________

di kalangan masyarakat pelbagai kaum dan juga dikalangan susun lapis
masyarakat itu sendiri. Ia dapat mewujudkan _________________ dan
mengukuhkan sistem __________________ dalam kehidupan masyarakat. Kod
undang-undang ini telah membantu peradaban Mesopotamia bertahan untuk
jangka masa yang panjang iaitu dari tahun ________________ hingga tahun
______________________

Perbezaan Hukuman (m/s 14)

Apabila seseorang bangsawan mematahkan tulang seorang bangsawan lain,
hukumannya ialah ___________________________________________. Jika
seseorang bangsawan telah mematahkan tulang rakyat biasa , bangsawan itu
akan didenda ______________________________.
Sistem ii. Kewujudan Sistem Tulisan Tamadun Mesopotamia (m/s 15)
tulisan Kehadiran jurutulis membolehkan urusan ______________________ dan
________________ dicatat supaya dapat _________________. Dalam
perdagangan, kesemua urusan jual belinya disertakan_____________, nota dan
_______________________.

Tulisan juga telah melahirkan tradisi__________________. Hasil kesusasteraan

yang terkenal bagi tamadun Mesopotamia ialah _________________________,
karya sastera yang tertua di dunia. Epik ini mengandungi ________________
dan ____________________ orang Mesopotamia

13
Smkkk3
 MODUL NOTA BERPANDU

Karya iii. Epik Gilgamesh (m/s 15)

kesusastera Epik ini mengisahkan tentang kepahlawanan tokoh bernama _______________.
-an Beliau dikatakan memiliki sifat ________________ tuhan. Beliau memerintah
di kota ____________. Epik ini juga menceritakan tentang pemerintahan,
___________________, kehidupan yang kekal abadi dan __________________

. iv. Astronomi Tamadun Mesopotamia (m/s 15)

Astronomi Tamadun Mesopotamia juga merupakan penyumbang kepada perkembangan
ilmu astronomi. Pencerapan terhadap pergerakan___________, bintang dan
_______________ telah membawa kepada perkembangan ilmu matematik
seperti sistem mengira________________, menambah, menolak, mendarab,
membahagi dan ________________________ yang kemudiannya membawa
kepada perkembangan ilmu ___________________. Kemahiran dalam bidang
astronomi juga telah membolehkan mereka menggunakan jalan laut dan
mencipta __________________ yang berasaskan sistem solar yang
mengandungi __________ bulan dalam satu tahun.

Perubatan Tamadun Mesopotamia (m/s 15/16)

Semasa pemerintahan Kerajaan ______________, perkembangan ilmu
perubatan telah menjadi perhatian utama. Kerajaan ini amat mementingkan
Perubatan
kesihatan anggota ______________nya. Sebanyak ________ jenis ubat-ubatan
termasuk ____________ dan ramuan. Semua jenis herba dan ubat-ubatan telah
di________________ dan di________________ penggunaannya.

Cara mengubat penyakit dengan menggunakan ubat-ubatan juga telah dicatatkan

sebagai ______________ kepada ___________________________.
Terdapat sebuah _____________________ yang ini mengandungi lebih kurang
______________ keping tablet yang mengandungi pelbagai penemuan ilmu
pengetahuan dan sejarah lampau Mesopotamia. Kebanyakan daripada koleksi
ilmu pengetahuan ini berbentuk formula__________________ dan juga beribu-

14
Smkkk3
 MODUL NOTA BERPANDU

ribu pucuk surat dan dokumen ________________ serta susunan peristiwa

peperangan yang berlaku mengikut urutan peristiwa sejarah.

Penciptaan . Penciptaan Roda, Pengankutan dan Batu Bata (m/s 15/16)

roda, Roda dicipta untuk memudahkan urusan _________________. Roda digunakan
penganku- dalam menghasilkan kereta kuda sama ada untuk tujuan ________________
tan dan atau kegunaan ____________________. Penciptaan roda membolehkan orang
batu bata Sumeria mencipta ________________ untuk mengalirkan air ke kawasan
_____________, meningkatkan hasil _______________ dan dapat mengawal
_______________. Tamadun Sumeria juga telah menyumbang ciptaan alat
pengangkutan yang terawal kepada dunia. Orang Sumeria telah menggunakan
__________________ serta pengangkutan beroda sejak ________________.
Mereka telah mampu menguasai jalan darat serta jalan laut sehingga mereka
dapat berhubung dengan wilayah di ____________ serta wilayah lain di
kawasan __________________________.
Tamadun Mesopotamia telah memperkenalkan cara membuat batu bata daripada
_________________. Mereka juga telah mencipta __________ dan tiang batu.
Contohnya arca patung ___________________. Arca dan tiang batu ini dapat
dilihat dalam seni bina Ziggurat.

Kepimpin-
an Kepimpinan Berwibawa Tamadun Mesopotamia (m/s 16)
berwibawa Tamadun Sumeria juga telah menyumbangkan contoh kepimpinan yang
berwibawa. Raja ______________ telah berjaya mewujudkan kerajaan Akkad,
iaitu _______________ pertama di dunia. Raja Sargon telah berjaya menakluk
dan menyatukan wilayah-wilayah kerajaan Sumeria di ____________________.
Tamadun Sumeria juga telah menyumbang kepada pembentukan sebuah
masyarakat yang lebih ____________________.

15
Smkkk3
 MODUL NOTA BERPANDU

TAMADUN MESIR

14. Lokasi (m/s 17)

Tamadun Mesir adalah anugerah daripada Sungai _________ yang mengalir dari bahagian utara
Mesir ke laut ____________________. Di tebing sungai Nil inilah lahirnya Tamadun Mesir
Purba. Sungai Nil berpunca dua anak sungai, iaitu Sungai _______________ yang bermula dari
tanah tinggi di Ethiopia dan Sungai ________________ yang bermula dari Tasik Victoria di
Uganda.

Limpahan air sungai Nil ke tanah yang ____________ serta _______________ ____________
telah berjaya menukarkan bentuk muka bumi Mesir kepada sebuah tanah yang subur dan sesuai
untuk kegiatan pertanian yang diusahakan oleh manusia.

15. Tempoh Masa (m/s 18)

Tamadun Mesir telah berkembang daripada petempatan awal pada zaman_______________ ,
iaitu antara tahun ___________ hingga __________.
Pada tahun 3500 S.M wilayah di persekitaran ____________ serta di bahagian
___________________ Mesir telah berkembang menjadi pusat tamadun awal.

16. Proses Pembentukan Tamadun (m/s 18)

Manusia yang tinggal di Lembah Nil telah mencapai tahap-tahap kebudayaan ____________
pada zaman Logam sejak tahun ____________. Penggunaan alat logam membolehkan mereka
membina sistem _______________ dan pengairan yang baik untuk kegiatan pertanian.

Daya cipta ini membolehkan manusia yang mendiami lembah ini membina
_____________________________ dan ________________ untuk meninggikan lagi nilai
kesuburan tanah. Petempatan awal di lembah Nil telah berkembang menjadi sebuah
____________________. Kampung-kampung ini akan membentuk beberapa buah
_____________ yang kemudiannya ______________ dan membentuk sebuah ______________
atau daerah. Kesemua nome ini kemudian telah disatukan dengan salah sebuah bandarnya

16
Smkkk3
 MODUL NOTA BERPANDU

menjadi pusat ___________________. Contohnya bandar ________________, Memphis dan

________________.

17. Ciri-ciri Tamadun Mesir Purba

i. Perkembangan Bandar (m/s 18)
Firaun _____________ ( 3200 S.M ) telah berjaya ________________________ menjadi
sebuah kerajaan. Beliau telah mengasaskan pusat pentadbirannya di bandar ____________ yang
terletak di bahagian tengah Sungai Nil. Selepas itu , pusat pentadbiran ini telah dipindahkan ke
bandar ______________. Pada kemuncak Zaman Pertengahan, pusat pentadbiran ini telah
berpindah ke bandar ______________.

Terdapat juga beberapa bandar penting seperti ____________, Fayoum dan ______________.
Kehidupan di bandar merupakan salah satu ciri yang penting dalam tamadun Mesir kerana di
sinilah tempat ____________________, pusat pemerintahan dan pentadbiran, dan juga
______________ penting. Bandar juga merupakan pusat ______________ dan menjadi pusat
____________ penduduk
ii. Kehidupan Berorganisasi (m/s 19)
Struktur organisasi masyarakat Mesir purba diketuai oleh ___________ yang merupakan raja
yang mempunyai kuasa ____________ dan dianggap________.
Jawatan Firaun adalah diwarisi secara _____________________. Pada zaman kerajaan lama,
firaun dianggap jelmaan tuhan ______________. Semasa pemerintahan dinasti ketiga dan
keempat, firaun digelar sebagai ______________________ kerana dipercayai firaun adalah anak
Tuhan Matahari, iaitu __________________.
Firaun merupakan ketua pendeta, ___________________, ketua hakim dan
______________________. Golongan bangsawan, ___________, tuan tanah serta
______________berada di tingkat kedua selepas Firaun. Ia diikuti oleh golongan rakyat bebas
yang terdiri daripada _____________, pedagang dan _____________. Golongan _________
berada di lapisan paling bawah.

17
Smkkk3
 MODUL NOTA BERPANDU

iii. Sistem Pemerintahan (m/s 19)

Pemerintahan di Mesir diterajui oleh Raja, iaitu Firaun yang merupakan ketua kerajaan Mesir.
Perkataan firaun berasal daripada perkataan Yunani, iaitu ______________ yang bererti
_________________________. Rumah agung ini merujuk kepada ______________ dan raja
yang memerintah, iaitu Firaun. Firaun dibantu oleh golongan _________________ untuk
menjalankan pentadbiran, ________________________, mengurus dan mengagihkan
_________________________ di dalam negara. Golongan bangsawan ini merupakan pembesar
yang terdiri daripada _____________, penasihat dan juga _____________ yang mentadbir
wilayah yang ditakluki.

Kaum wanita mempunyai ________________________ dalam tamadun Mesir. Mereka

mengiktiraf kaum wanita sebagai __________________. Firaun _________________ ( 1501
– 1479 ) merupakan seorang wanita yang mampu untuk memimpin sebuah empayar yang besar.
Pada era pemerintahannya penuh dengan pembaharuan seperti _____________________ dan
penukaran padang pasir kepada tanah pertanian. Ini menunjukkan bahawa wanita dalam
tamadun Mesir mampu memerintah serta memiliki___________________________.

iv. Pengkhususan Pekerjaan (m/s 20)

Perkembangan aktiviti ekonomi menyebabkan berlakunya perkembangan tamadun Mesir. Wujud
pengkhususan pekerjaan seperti _______________ dan pembuatan ______________________
dan juga peralatan telah menyebabkan Mesir berkembang maju. Eksport utama Mesir ialah

____________dan ______________. Aktiviti ekonomi yang lain yang dijalankan termasuklah

perlombongan ____________ di kawasan Nubia.
Pengangkutan _________ memainkan peranan penting dalam tamadun Mesir. Sungai Nil yang
lebar dan dalam telah membolehkan kapal-kapal menyusuri dan berlabuh di pelabuhan seperti
Thebes, _________________, Fayum dan _________________. Sistem pemerintahan yang

18
Smkkk3
 MODUL NOTA BERPANDU

terancang telah berjaya menarik pedagang dari Laut Mediterranean dan Laut ____________
untuk singgah di pelabuhan Mesir Purba.

v. Agama Dan Kepercayaan (m/s 20)

Masyarakat Mesir percaya kepada konsep __________________ iaitu percaya kepada banyak
tuhan. Setiap tuhan Mesir selalu dikaitkan dengan unsur alam seperti Re
(______________________), Ra-Atum (_________________) dan Amun
(______________________). Orang Mesir juga percaya kepada kehidupan
___________________. Mayat perlu ______________ dan ____________ dengan teliti. Makam
mayat juga mesti dipenuhi dengan ______________ serta keperluan kehidupan selepas mati.
Mayat tersebut diiringi barangan serta kelengkapan harian yang akan ditanam bersama-sama
dengannya. Solekan mayat, ____________________ dan jumlah barang yang dikebumikan di
dalam makam menunjukkan _________________ atau _______________ mayat tersebut.

vi. Sistem Tulisan (m/s 20/21)

Tulisan tamadun Mesir dikenali sebagai __________________. Tulisan ini berasaskan
kombinasi ______________ dan _____________ yang berdasarkan bunyi. Sistem tulisan
penting dalam proses perkembanagan tamadun Mesir terutamanya untuk tujuan mencatatkan
rekod aktiviti _____________, pengutipan cukai, keagamaan dan amalan
________________________.

18. Sumbangan Tamadun Mesir (m/s 21/22)

Seni Bina Sumbangan utama tamadun Mesir ialah dalam bidang seni bina, iaitu
______________. Ianya ilham daripada ______________ iaitu
saintis, _______________, arkitek dan ___________ kepada firaun
Djoser( 3150S.M ).
Beliau juga telah membina Piramid ____________ iaitu piramid

19
Smkkk3
 MODUL NOTA BERPANDU

tertua dan merupakan binaan batu yang tertua.

Beliau telah memperkenalkan teknik ___________________ yang

dibina menggunakan ________________. Beliau juga merupakan
seorang pengamal ilmu ______________ dan pengarang buku
___________ dan sastera. Pembinaan piramid menggambarkan
_______________ masyarakat Mesir Purba dalam bidang pembinaan
Pendidikan dan Orang Mesir mencipta kertas daripada pokok _____________ yang
Kertas banyak terdapat di sepanjang sungai Nil di Mesir. Penciptaan kertas
ini telah memudahkan _________________ dan meninggalkan
kebergantungan pada ______________________ untuk menyimpan
segala khazanah bangsa.

Tamadun Mesir telah meninggalkan khazanah mereka dalam bentuk

rekod yang tertulis dan terpahat dalam sistem tulisannya,
iaitu_____________. Tulisan ini terpahat dengan begitu cantik, halus
dan penuh seni pada __________ dan batu. Tulisan ini telah
berkembang ke tulisan ______________ dan __________.

Kerajaan Mesir telah mewujudkan sistem pendidikan untuk kanak-

kanak daripada keluarga _______________. Mereka diberi
pendidikan sejak kecil lagi. Instiutusi pendidikan diuruskan oleh
____________________ dan diletakkan di bawah _______________
kerajaan. Penekanan terhadap pendidikan bertujuan untuk
melahirkan para pegawai kerajaan terutamanya _______________
yang sempurna dan terlatih. Ilmu ______________, matematik dan
__________ diajar bagi melahirkan golongan terlatih yang boleh
yang boleh menguruskan hal ehwal __________________,
pengawalan air sungai Nil serta ____________________ dan
piramid.

Perubatan pengamal perubatan.mendapat status yang tinggi dalam masyarakat

20
Smkkk3
 MODUL NOTA BERPANDU

Mesir dan berkhidmat untuk firaun dan juga masyarakat. Kemajuan

bidang perubatan terutamanya proses ________________________
berkait rapat dengan kepercayaan orang Mesir. Tamadun Mesir telah
memberi sumbangan dalam ilmu fizik, ___________, perubatan dan
_______________. Buku catatan tentang perubatan ini telah ditemui
di dalam makam Firaun ______________ dan catatan tentang
perubatan yang tertua ditemui adalah pada tahun 1600 S.M yang
telah disalin beberapa kali oleh para ______________________
sejak zaman berzaman
Perkembangan Tamadun Mesir amat bergantung kepada Sungai Nil yang menjadi
Ilmu nadi masyarakat Mesir. Perkembangan ilmu matematik seperti
Pengetahuan _______________, geometri dan _______________ telah digunakan
sepenuhnya dalam usaha orang Mesir mengawal banjir sengai Nil
yang berlaku sekali dalam setahun.
Pemerintah Mesir Purba berjaya mencipta sistem
________________ yang telah menukarkan kawasan padang pasir
menjadi kawasan tanah pertanian. Semasa pemerintahan Firaun
___________________, beliau telah berjaya membina tembok
pengairan sepanjang _________ kilometer bagi menebus guna
kawasan padang pasir dan membina terusan untuk mengairkan tanah
seluas ______________________. Pengetahuan dalam bidang
astronomi dan matematik ini membolehkan orang Mesir
memperkenallkan sistem kalendar
__________________________________________.

19. Proses Pembentukan Tamadun Mesopotamia dan Mesir Purba

TAMADUN MESOPOTAMIA Persamaan TAMADUN MESIR

o Mengamalkan pemerintahan ............... dan raja berkuasa ..................

o Ada ........................ ..................... yang teratur dan setiap lapisan
masyarakat ada peranan
o Aspek keagamaan penting dalam kehidupan masyarakat
o Menjalinkan ............................. antarabangsa dengan tamadun lain.
o Ada banyak ........................... ....................
21
Smkkk3
 MODUL NOTA BERPANDU

Perbezaan
 Mengamakan sistem beraja  Mengamalkan sistem beraja
(................................) yang (dinasti) dikenali firaun dan
diketuai raja / pendeta berkuasa mutlak.
 Pemerintahan  Pemerintahan diwarisi
berbentuk ........................ secara .......................................
 Raja ialah ketua ..............,  Raja ialah
ketua ...................... , ketua ................................,
ketua ................. ketua ......................., dan ketua
 Berkuasa dalam ............................
soal ................, .....................
hasil pertanian dan
perniagaan.
 Berkuasa mutlak.

 Raja sebagai .................  Percaya kepada

atau ........ Tuhan pemilik konsep ............................. atau
negara kota banyak tuhan spt
 Rakyat tidak ..................... Tuhan ............, ........................,
raja ....................
 Percaya Tuhan ......................  Percaya ...............................
negara kota. selepas mati, mayat
 Tidak percaya ........................ dimumiakan.
selepas mati.

 Tulisan .................. berbentuk  Tulisan ...................... iaitu

pepaku gambar & simbol

Raja Firaun
Ketua Pendeta,Ketua Pembesar, Bangsawan,
Tentera & orang Bangsawan Rahib, Jurutulis,Tuan Tanah
Rakyat Bebas
Rakyat Bebas (Petani, pedagang, artisan)
(Petani, pedagang, artisan)
Hamba
Hamba (tawanan perang

 ................. berfungsi sebagai  ...................... berfungsi

pusat Ibadat, pusat sebagai tempat menyimpan
perdagangan, pusat mayat firaun bersama barang-
penyimpanan khazanah barang utk bekalan selepas

22
Smkkk3
 MODUL NOTA BERPANDU

negara. mati.

 Kod undang-  Cipta kertas drpd pokok

undang ......................
 Kesusateraan spt
epik ...................
 Sistem mengira perpuluhan,
tolak, darab geometri, bahagi.
 Cipta
roda, .........................., ...........
...., & ............................ utk
bina bangunan.
 Cipta ...................................
 Konsep empayar
 Astronomi & cipta kalendar
12 bulan setahun.
papyrus
 Pandai memumiakan mayat –
kemajuan bidang .....................
 Teknik pembedahan, fizik,
kimia
 Ilmu matematik spt algebra,
geometri, astronomi
utk ................................ banjir
Sg Nil.
 Sistem kalendar 365 hari
berdasarkan 12 bulan setahun.
 Cipta sistem pengairan

Kedua-dua tamadun merupakan tamadun agung di dunia kerana pencapaian mereka

dalam pelbagai bidang ilmu pengetahuan telah memberi sumbangan yang besar
kepada peradaban dunia pada hari ini.

Pengurusan Grafik 5 : Perbandingan Antara Tamadun Mesopotamia dan Tamadun Mesir

TAMADUN INDUS
20. Lokasi (m/s 23)
Tamadun Indus ialah tamadun terawal di India. Tamadun ini terletak di Lembah
______________ yang disaliri oleh Sungai Indus. Sungai ini berpunca dari kawasan
pergunungan _________________ dan mengalir ke Laut __________. Tamadun Indus juga
dikenali sebagai tamadun ______________ bersempena dengan nama bandar utama dalam
tamadun ini. Tamadun Indus terletak di bahagian _________________ India. Kawasan ini

23
Smkkk3
 MODUL NOTA BERPANDU

dikelilingi oleh banjaran Makran, Pergunungan_________________, Punjab dan

______________ di bahagian Timur, serta Kathiawar dan ________________ di bahagian
Tenggara.

21. Tempoh Masa (m/s 23)

Tamadun ini muncul pada sekitar tahun ______________ dan mulai merosot pada tahun
______________. Ahli sejarah berpendapat kemerosotan tamadun ini mungkin disebabkan oleh
serangan orang ____________ serta bencana alam seperti _____________, kemarau dan
__________________.

22. Proses Pembentukan Tamadun (m/s 24)

Penduduk di bahagian barat laut India mengamalkan kehidupan secara______________.
Mereka menyara kehidupan dengan ____________ dan mengumpulkan ______________ dari
hutan. Penduduk ini telah membentuk petempatan kekal di sepanjang Sungai Indus yang
menyediakan kawasan tanah yang subur dan __________________ kepada penduduknya.
Kepandaian penduduknya menyesuaikan diri dengan __________________ telah meningkatkan
kegiatan hasil pertanian dan

seterusnya membawa kepada ___________________ penduduk. Keadaan ini menyebabkan

berlakunya perkembangan _______________. Terdapat dua bandar utama di Lembah Indus
iaitu ___________________ dan Harrapa.

23. Ciri-ciri Tamadun Indus

i. Petempatan Kekal (m/s 24)
Petempatan kekal di Lembah Indus telah menyebabkan terbentuknya bandar yang
_________________. Bandar terbahagi kepada ________ bahagian dan dikelilingi oleh
_____________. Bahagian utama merupakan pusat __________________ dan
____________________ yang menempatkan bangunan pentadbiran, tempat
__________________ yang digunakan untuk upacara ritual dan pembersihan, dan tempat
penyimpanan ________________ ____________________.

24
Smkkk3
 MODUL NOTA BERPANDU

Bahagian kedua adalah terdiri daripada kawasan ____________. Bandar-bandar adalah

dirancang dengan sebegitu rapi terutamanya dari sudut susur aturnya yang sistematik. Kemajuan
ilmu ______________ dan ______________, serta sumbangan tamadun Mesopotamia dan
Mesir telah membantu masyarakat Indus membuat perancangan terhadap sesebuah Bandar.
Bandar-bandar dalam tamadun ini disusun berasaskan ______________ berbentuk segi
___________ dengan setiap blok dipisahkan oleh satu rangkaian ____________________ dan
ber___________________ antara satu sama lain. Setiap Bandar mempunyai sistem
__________________ yang terancang. Bandar-bandar di sini juga dihubungkan dengan
_____________ yang berfungsi sebagai jalan perhubungan. Rumah-Rumah di bandar ini
mempunyai bilik ___________ dan__________. Air dan kumbahan dari rumah disalir keluar
melalui ___________ ke longkang-longkang yang mengalir di bawah jalan. Longkang tidak
ditutup terus untk membolehkan kerja pembersihan dilakukan jika tersumbat.
.
ii. Organisasi Sosial (m/s 25)
Berdasarkan jumpaan arkeologi, masyarakat di Lembah Indus terbahagi kepada dua golongan,
iaitu golongan ____________dan golongan _______________. Golongan atasan terdiri daripad
_____________ dan _____________. Golongan pendeta mempunyai ____________ dan
pengaruh yang besar dalam mengawal aktiviti masyarakat terutamanya yang melibatkan
kegiatan keagamaan. Golongan bawahan memberikan ketaatan kepada golongan pendeta kerana
golongan pendeta

merupakan___________________. Tidak wujudnya bukti tentang kewujudan____________.

Sejarawan berpendapat bahawa tampuk pemerintahan dipegang oleh ______________.
Golongan bawahan adalah terdiri daripada __________, _________ dan ____________.
Golongan petani ini menjalankan aktiviti pertanian dan menyalurkan sebahagian hasil tersebut
kepda pihak berkuasa. Golongan buruh menjalankan kegiatan kerja buruh seperti
menjaga______________________, membina ___________ di benteng dan membina
_______________.

iii. Pengkhususan Pekerjaan (m/s 26)

25
Smkkk3
 MODUL NOTA BERPANDU

Masyarakat Indus mempunyai pengkhususan pekerjaan yang __________ dalam bidang

ekonomi. Kegiatan ekonomi seperti________________, pertanian, __________________ dan
pembuatan telah dijalankan oleh masyarakat lembah Indus. Aktiviti perdagangan adalah juga
membabitkan perdagangan dengan negara luar seperti ____________________. Ini dapat
dibuktikan melalui ________________ buatan masyarakat Indus di Mesopotamia. Antara hasil
perdagangan yang penting ialah emas, __________________, _____________ dan hasil
pertanian. Para petani pula menjalankan aktiviti bercucuk tanam terutamanya bagi tanaman
makanan seperti ___________, kacang, dan sebagainya.
Terdapat juga golongan artisan yang terlibat dalam pembinaan dan penghasilan barangan
___________ dan barang _______________.

iv. Agama dan Kepercayaan (m/s 26)

Masyarakat Tamadun Indus mempunyai satu amalan agama berdasarkan penemuan
____________ dan ____________ yang mempunyai ukiran keagamaan. Antara patung yang
paling terpenting ialah patung _____________. Ia menunjukkan seseorang yang duduk bersila
dengan stail _________ dan terdapat tiga _____________ di kepalanya yang melambangkan
Dewa __________, ___________ dan ____________.
Masyarakat Indus juga percaya kepada______________, yang diwarisi daripada kebudayaan
yang lebih awal seperti dalam masyarakat di Mesopotamia, ___________________, Syria
dan_______________. Kepercayaan terhadap Tuhan ibu dibuktikan dengan penemuan patung
_____________. Tuhan Ibu disembah oleh Masyarakat Lembah Indus bagi melambangkan
_____________.

v. Sistem Tulisan (m/s 26)

Tulisan Tamadun Indus adalah berbentuk _______________. Tulisan tamadun Indus masih lagi
menjadi misteri dan belum dapat ditafsirkan lagi sehingga ke hari ini.

24. Sumbangan Tamadun Indus (m/s 27/28)

26
Smkkk3
 MODUL NOTA BERPANDU

Tamadun Indus memberikan sumbangan yang besar kepada dunia hari

Bandar ini kerana ________________________. Keupayaan untuk
Terancang mewujudkan sebuah bandar terancang seperti Mohenjo-Daro dan
Harappa memerlukan gabungan kepakaran seperti
____________________ bandarnya dan dari segi
________________nya. Kefahaman terhadap ilmu geometri,
_______________ dan matematik sangat diperlukan.
Kemampuan masyarakat Lembah Indus mencapai kecemerlangan
dalam perancangan bandar.adalah hasil pertembungan tamadun Indus
dengan Tamadun ________________ dan __________ yang
membolehkan perancangan bandar disusun berasaskan bentuk segi
empat yang diikuti oleh jalanraya yang ___________.

Teknologi Masyarakat Lembah Indus juga telah berusaha meningkatkan mutu

pembinaan bahan binaan iaitu batu bata. Batu-bata yang dihasilkan adalah
menggunakan kepakaran tenologi baru melalui
____________________ ____________________________.
Hubungan Tamadun Indus memperlihatkan bahawa sesebuah masyarakat itu tidak
Dengan akan mampu mencapai kecemerlangan tanpa membuat
Tamadun ______________ serta bertukar ________________ dengan pihak
Lain lain. Hubungan dengan tamadun Mesopotamia dan tamadun Mesir
telah membolehkan kedua-dua belah pihak memperolehi manfaatnya
dari segi teknologi dan sebagainya. Hubungan antara tamadun Indus
dan Mesopotamia telah disesuaikan dengan _____________
dan_______________________.

Tamadun Indus telah memperlihatkan kepada masyarakat moden hari

ini bahawa __________________ adalah penting dalam proses
pembinaan sesebuah tamadun. Kedamaian dan keamanan ialah
tunjang kepada kekuatan sesebuah bangsa untuk mencapai kemajuan
dan kecemerlangan. Tamadun Indus telah mencapai kejayaan yang

27
Smkkk3
 MODUL NOTA BERPANDU

cemerlang dalam berbagai-bagai bidang termasuklah perancangan

bandar, kegiatan ekonomi, aspek rohani dan kepercayaan.

Keadaan ini adalah disebabkan adanya sumber asas kehidupan iaitu

Sungai Indus. Selain itu kreativiti masyarakatnya menjadikan sumber
tersebut punca kepada kejayaan. Hubungan antara tamadun Indus dan
Mesopotamia dapat dibukti melalui sumber-sumber Mesopotamia yang
menyatakan bahawa nama bandar _____________ adalah
berkemungkinan besar bandar Mohenjo-Daro.

Hubungan antara Tamadun Indus dengan tamadun lain adalah menerusi

hubungan __________________ terutamanya dengan tamadun
Mesopotami berdasarkan ________________ yang digunakan sebagai
tanda kumpulan ______________ ataupun tanda ______________
yang dijumpai di Bandar Ur di Sumeria

TAMADUN HWANG HO
25. Lokasi (m/s 28)
Tamadun ini muncul di Sungai Hwang Ho atau _________________________.Sungai Hwang
Ho merupakan sungai kedua terpanjang di China iaitu sepanjang _____________ dan terletak
di bahagian _______________ negara China. Sungai ini mengalir dari kawasan
__________________i di sebelah barat ke Teluk ____________ di sebelah timur.Bentuk
fizikalnya yang _________________ dan __________________ menyebabkan tamadun ini
bersifat setempat.

28
Smkkk3
 MODUL NOTA BERPANDU

26. Tempoh Masa (m/s 29)

Tamadun ini dapat dikesan daripada jumpaan tengkorak homo sapien yang dikenali sebagai
_____________________. Ia dikatakan hidup pada sekitar tahun _________________. Ia
membuktikan adanya kehidupan Zaman ___________________. Kehidupan zaman Neolitik
pula dapat dikesan sekitar tahun ______________________. Dinasti ____________ telah
mengasaskan pemerintahan Dinasti Beraja pertama di China yang bermula pada tahun 2205 –
1050 S.M.

Dinasti Shang pula telah dapat dikesan dengan kemuculannya pada tahun
_______________________. Pada hujung Dinasti Shang muncul kebangkitan
_______________ kerana kezaliman pemerintah Raja Shang. Ini mendorong Dinasti
____________ mengambil kesempatan menggantikan pemerintahan Shang bermula dari tahun
1050 S,M hingga 256 S.M.

27. Proses Pembentukan Tamadun Hwang Ho (m/s 29)

Sungai Hwang Ho yang subur telah menyebabkan berlakunya perkembangan tamadun di
kawasan sekitanya. Kawasan tanahnya yang subur telah menarik minat penduduk awal secara
nomad untuk tinggal dan menetap di kawasan tersebut. Tapak __________ yang berdekatan
bandar __________ moden merupakan petempatan awal penduduk Hwang Ho. Mereka
menjalankan aktiviti _____________, _______________________, mengumpul hasil hutan dan
_________________________.

Perkembangan penempatan awal ini telah membentuk beberapa buhan bandar di Lembah
Hwang Ho. Bandar ______________ merupakan antara bandar yang terawal bagi tamadun
Hwang Ho. Ia merupaknan pusat kerajaan Dinasti Shang.Dinasti Shang membawa kepada
kemajuan, terutamanya dalam usaha _______________________ dan
___________________ke kawasan sekitarnya.
Semasa Dinasti Chou, tamadun ini telah tersebar hingga ke bahagian selatan Sungai Yangtze.

28. Ciri – Ciri Tamadun Hwang Ho

i. Negara Kota (m/s 29)

29
Smkkk3
 MODUL NOTA BERPANDU

Negara Kota yang terawal bagi Tamadun Hwang Ho ialah _____________. Ia terletak di
kawasan tanah tinggi di Sungai Huan. Di bandar ini terdapat ______________, ____________,
dan pusat __________________. Ketua pemerintah iaitu raja, golongan

_______________, dan golongan ____________ juga tinggal di kawasan bandar. Bandar

Anyang dilengkapi dengan ______________ untuk menghalang pencerobohan _____________
dan dikelilingi oleh _____________________ yang didiami oleh masyarakat petani

ii. Organisasi Sosial (m/s 30)

Struktur organisasi masyarakat Shang memperlihatkan golongan raja dan pembesar menduduki
lapisan paling atas. Lapisan bawah terdiri golongan petani yang membentuk sebahagian besar
penduduk, mendiami kawasan luar bandar, iaitu di sekeliling kota. Terdapat juga golongan
____________ yang mahir dalam teknologi ____________ terutamanya bagi menghasilkan
senjata, ____________ dan hiasan pada _________________ yang digunakan oleh tentera, serta
peralatan untuk __________________________. Oleh sebab itulah golongan pembesar sahaja
mampu memiliki tentera dan senjata gangsa. Golongan yang paling bawah dalam masyarakat
Shang ialah hamba. Perhambaan merupakan ciri utama Dinasti Shang.

iii. Pengkhususan Pekerjaan (m/s 30)

Kewujudan sistem sosial telah menyebabkan terbentuk pengkhususan pekerjaan. Golongan
pembesar mempunyai ____________ masing-masing. Terdapat dua kumpulan tentera iaitu
tentera yang menggunakan ___________________ dan tentera yang _____________________.

Golongan petani pula adalah sebagai tonggak ______________ dan _________________

berperanan memenuhi keperluan golongan atasan. Golongan inilah yang membentuk kumpulan
artisan yang mencipta seperti bekas ______________ dan _________________, senjata dan
barang ______________. Golongan hamba pula adalah berfungsi sebagai tentera

30
Smkkk3
 MODUL NOTA BERPANDU

_______________ selain digunakan untuk membantu kerja-kerja ________________, dan

untuk tujuan _________________________________.

iv. Sistem Pemerintahan (m/s 31)

Dinasti Shang mengamalkan sistem pemerintahan ___________ dan penggantinya adalah
secara ______________ dikalangan saudara _______________ yang lebih muda atau anak
lelaki raja. Raja-raja Shang mempunyai kewibaan politik, ekonomi dan sosial serta

keagamaan. Raja–raja ini berkuasa secara langsung di kawasan pusat pentadbiran. Masayarakat
tamadun ini amat percaya kepada ______________ daripada tuhan dan raja-raja Shang tidak
perlu mendapat ________________________ kerena mereka adalah daripada keturunan
pemerintah agama.
Dalam urusan pentadbiran raja dibantu oleh golongan bangsawan dan
__________________________. Bagi wilayah di luar pusat pentadbiran, golongan
________________ telah dipertanggungjawab untuk mentadbir wilayahnya. Oleh itu mereka
berhak mewujudkan sistem pentadbirannya sendiri dalam hal seperti _____________,
pertahanan dan ______________________.
Sistem ini juga telah dilaksanakan oleh Dinasti Chou setelah mereka merampas kuasa daripada
Dinasti Shang. Raja Chou dibantu oleh ketua menteri dan enam badan yang menguruskan soal
pertanian, ______________, kerja awam, upacara ______________, hal ehwal monarki dan
________________________. Raja-raja Dinasti Chou membahagikan
_________________________ mereka kepada wilayah-wilayah dan melantik pembesar
tempatan atau pembesar _____________ di setiap wilayah ini.

Raja-raja Dinasti Chou mengikat pembesar tempatan melalui _________________________

kepada pemerintah Chou, di samping memberikan hadiah seperti _____________________,
senjata gangsa, _____________ dan binatang. Mereka juga diminta ________________ raja
dan memberikan _____________________ pada masa perang. Pembesar tempatan juga
diberikan hak untuk bertindak sebagai ___________________ untuk menjalankan upacara
pengorbanan.

31
Smkkk3
 MODUL NOTA BERPANDU

v. Mandat Daripada Tuhan (m/s 31)

Percaya bahawa dinasti baru telah mendapat mandat daripada tuhan yang memerintah. Jika raja
memerintah dengan _________, kerajaan dan rakyat akan menikmati ___________________.
Kuasa pemerintah adalah _______________ tuhan. Raja yang zalim akan kehilangan mandat
·Kehilangan mandat dialamatkan dengan ___________________, penyakit dan lain-lain.
Rakyat boleh memberontak untuk menjatuhkan raja-raja yang kehilangan mandat

vi. Agama Dan Kepercayaan (m/s 31)

Masyarakt Hwang Ho mengamalkan banyak kepercayaan seperti _________________ dan
___________________. Mereka juga menyembah roh___________________________.
Mereka juga menyembah _____________________ ( Shang-Ti ) dan _________________
( Tu ), di samping penyembahan terhadap sungai, _____________ dan ________________.
Upacara penyembahan melibatkan permainan ______________, _____________, dan upacara
korban. Ia diketua oleh ______________. Shang Ti merupakan ___________ tertinggi di
Syurga dan ______________ pemerintah Shang. Tien pula ditafsirkan sebagai satu kuasa
_________ alam semesta. Tien juga dirujuk sebagai _______________.

Terdapat jumpaan tulang ______________ dan kulit ____________ di Anyang. Tulang ini
dikenali sebagai _______________ yang berfungsi untuk _______________ sesuatu keadaan.
Golongan bomoh yang terlibat dalam upacara penilikan akan meletakkan tulang ini di atas
_________________ sehingga timbul _______________ dan ia ______________ dan
disabitkan dengan sesuatu kejadian.

vii. Sistem Tulisan (m/s 31/32)

Amalan penilikan tulang telah membawa kepada kemunculan sistem tulisan awal di China.
___________________ pada tulang ini menimbulkan idea masyarakat tempatan untuk mencipta
tulisan.Tulisan tamadun Hwang Ho adalah berbentuk _______________ iaitu tulisan yang
berbentuk ______________. Tulisan ini kebanyakannya mempunyai gambar seperti
_________________, bulan, ______________ dan sungai.

32
Smkkk3
 MODUL NOTA BERPANDU

29. Sumbangan Tamadun Hwang Ho (m/s 32/33)

Pemerintahan Tamadun Hwang Ho mempengaruhi sistem pemerintahan
________________.Pemerintahan ______________ telah
diteruskan hingga ke zaman Dinasti Ching. Terdapat sedikt
perubahan terutamanya gelaran raja telah ditukar kepada
_________________. Konsep ______________ dan mandat dari
syurga yang dikaitkan dengan maharaja dan amalan putaran
dinasti diteruskan oleh dinasti-dinasti di China hingga abad
_____________.

Ekonomi Salah satu sumbangan ekonomi yang penting ialah pembinaan

____________ ________________. Sejak zaman awal dinasti
China terutama zaman Shang, amat mengambil berat terhadap
pembangunan pertanian selain mengelakkan berlakunya
________________. Sistem pengairan telah diteruskan pada
zaman pada zaman Chin oleh ____________________ ke
kawasan barat daya China. Sebuah terusan telah dibina di
________________ untuk mengairkan kawasan pertanian di
wilayah tersebut. Pembangunan pertanian telah membawa
kemajuan dalam teknologi _______________ serta penciptaan
_____________ dan __________. Para petani juga mula mencipta
kaedah baru dalam pertanian seperti mula menggunakan
_____________ untuk tujuan penanaman.

Sistem Tulisan Sistem tulisan juga merupakan sumbangan terpenting tamadun Hwang
Ho. Ia berkembang secara ______________ dan masih digunakan
oleh orang China sehingga hari ini. Pengunaannya adalah meluas
dan digunakan dalam bidang penulisan dan _________________.

Agama dan Unsur kepercayaan masyarakat Hwang Ho yang masih kekal sehingga
Kepercayaan hari ini ialah pemujaan roh nenek moyang. Unsur pengorbanan

33
Smkkk3
 MODUL NOTA BERPANDU

_____________ tidak lagi diamalkan dan digantikan dengan unsur

makanan, _________________, dan barangan
_________________.

Konsep ___________________ serta _______________ merupakan dua

daripada kepercayaan yang masih terdapat dalam masyarakat
China sehingga hari ini.

Yin dan Yang Orang China percaya bahawa ____________ dan kejadiannya terdiri
daripada dua unsur yang saling melengkapi, iaitu Yin dan Yang.
Yin adalah ___________ dan Yang ialah ________________.

Feng Hsui Falsafah _____________ yang berlandaskan falsafah alam semesta yang
merujuk pada hubungan antara _____________ dengan alam
sekitar terutamnya tentang bagaimana manusia boleh hidup secara
_______________________.
Penciptaan Semasa pemerintahan Shang, sistem kalendar telah diperkenalkan, iaitu
Kalendar terdapat ________ hari dalam sebulan dan _______ hari dalam
setahun.Raja menggunakan kelendar untuk menentukan musim
______________ dan musim ______________. Amalan
menggunakan kalendar ini diteruskan untuk menjalankan aktiviti
harian seperti upacara perkahwinan, _______________ ataupun
____________________.

Falsafah Salah satu sumbangan tamadun Hwang Ho ialah pengamalan falsafah

Perang _______________. Di dalam karyanya
_____________________ yang membicarakan selok belok
_____________ dan bagaimana menangani musuh telah di ulang
cetak ke dalam pelbagai bahasa. Pada hari ini, falsafah tersebut
diaplikasikan pula sebagai taktik dalam urusan

34
Smkkk3
 MODUL NOTA BERPANDU

__________________.

30. Proses Pembentukan Tamadun Indus dan Tamadun Hwang Ho

TAMADUN INDUS Persamaan TAMADUN HWANG

o Mengamalkan pemerintahan ............... dan raja berkuasa ..................
o Ada ........................ ..................... yang teratur dan setiap lapisan
masyarakat ada peranan.
o Aspek keagamaan penting dalam kehidupan masyarakat
o Menjalinkan ............................. antarabangsa dengan tamadun lain.
o Ada banyak ........................................................

Perbezaan
 o Mengamalkan pemerintahan beraja
o Raja-raja Shang berkuasa secara
Peranan Raja langsung di kawasan pusat
pentadbiran
o Percaya kuasa raja adalah mandat
daripada tuhan

 o kepercayaan animisme dan

politeisme
Agama dan o Menyembah roh nenek moyang
Kepercayaan o Menyembah Tuhan syurga (Shang
Ti) dan Tuhan bumi (Tu)

o Menyembah sungai, bukit dan

gunung
o acara penyembahan melibatkan
permainan muzik, tarian dan
upacara korban
o Upacara penyembahan ini akan
diketuai oleh bomoh
o Bomoh menggunakan tulang oracle
iaitu tulang binatang dan kulit kura-
kura untuk meramal sesuatu
o amalan ini membawa kepada
kemunculan sistem tulisan awal di
China.

 Tulisan .................. Tulisan  Tulisan ...................... iaitu gambar

35
Smkkk3
 MODUL NOTA BERPANDU

berbentuk pepaku. & simbol.

Struktur
Masyarakat

o Seni Bina 

 o Menghasilkan senjata & membuat

Sumbangan perisai
o Hiasan kereta kuda digunakan oleh
tentera
o Sistem pemerintahan monarki
o Gelaran raja ditukar kepada
maharaja
o Pembinaan sistem pengairan /
terusan
o Teknologi pembajakan & batas
tanaman
o Peralatan pertanian daripada besi /
Penciptaan cangkul / sabit
o Sistem tulisan / ideogram
o Sistem percetakan
o Pemujaan roh nenek moyang
o Konsep Yin dan Yang serta Feng
shui
o Sistem kalendar
o Pengamalan falsafah perang Sun
Tzu

36
Smkkk3