Универзитет Гоце Делчев - Штип

Машински Факултет – Струмица

Предмет
Индустриска логистика
Тема:
Модели Квантификација на Логистичките Активности

Изработил: Ментор:

Костадин Василев Доц. Д-р. Златко Совревски

Б-р на индекс: 19490

Струмица 22.05.2015
Вовед

При решавање на проблемот поврзан за активност на индустриската логистика

може да се користат бројни методи математички анализи и операциони
истражувања. Бидејќи во содржината нема за цел да ги презентира сите методи,
со тоа во поглавјето детално ќе се обработи само оној кој може најнепосредно да
послужи за квалитетно припремени одлуќи и тоа:
- Користење и одрзување на транспортните средства
- Доопремени материјали до складиштата
- Управување со залихи
- Дистрибуција на производи до корисникот и др.

Се мисли дека пред тоа, на моделот за управување со залихи, модели,

транспортен проблем и модели за масовно опслужување. Како се моделите на
залихи веќе обработени, со тоа во продолжение остануват два модели, да се
презентират на начин кој се прилагодува на практицен пример и во скратена
форма.

2
1.1. Транспортен проблем

Транспортниот проблем во пракса се јавува во различни облици во зависност од

бројот на врсти единици кои се транспортираат или дистрибуираат, бројни врсти и
типови на транспортни средства бројот на потекло и дестинација или начин на
превоз и стока.
Транспортниот проблем е таква врста на проблеми кои е потребно да се
програмира превозот, односно одреди бројот на хомогени ( истоврсни ) единици (
стока, предемти, и лиѓе.... ) кои треба да се превезат, односно распоредат во
повеќе исходи-точки (места каде се наоѓаат единиците,... ) на повеќе дестинации (
места на кои се населува за, кој ги задоволува барањата ) со цел да трошоците на
превоз ( или одалеченост, време,...) бидат минимални, односно износот на приход
бидат добри-максимални. Предтоа треба да се зема во обзир да понудата треба
да биде задоволена.

Специјалнипот метод за решавање на транспортниот проблем дефинирал го

Hickok – 1941год, и во литературата овој метод се често нарекува метод на
Hickok. Покасно транспортниот метод значително е усовршен во редовите на
Kantorovica, Kapamansa и други афтори. Во процедуралното решавање на
проблемот применен во транспортните методи постојат повеќе алгоритми. Кај
некои од нив неопходно е најпрвин да се формира почетно решеније, па со тек на
нивното подобрување, по интеративен пат доаѓа до оптимално. Кај други, не е
неопходно заминивање од почетното решение. Во девизниот курс ќе биде
интерпретирани само два алгоритми Stepping stone и модифицирана метода, и
двата захтеви заминуваат од почетното решение.

1.1.1. Формирање на општиот модел

Сите проблеми за чиј решавања е погодена транспортна метода може да го

опфати едниот општ модел. Заради таквото поцнување на моделот од
претпоставка да производниот работен систем X поседува m скалдишта за

3
складирање на материјал Min производни погони во кој се врши обработка на
материјалот M.

Секој транспортен проблем припаѓа во одговорност на матрицата на транспортот

кој изгледа:
Производен погон Расположлива
Складишта количина

S1 X12 X12 … X1j … X1n a1

S2 X21 X22 … X2j … X2n a2
: : : … : : : :
Si Xi1 Xi2 … xij … Xin ai
: : : … : : : :
Sm Xm1 Xm2 … Xmj … xmn Am
потребна b1 b2 … bj … bn
количин
Табела 11.1

Одредување 𝑄1 𝑄2 ... 𝑄𝑛 Понуда

потекло 𝑎𝑖
𝐼1 𝑥11 𝑥12 𝑥1𝑛 𝑎1

𝐼2 𝑥21 𝑥22 𝑥2𝑛 𝑎2

- -
- -
- -
𝐼𝑚 𝑥𝑚 1 𝑥𝑚 2 … 𝑥𝑚𝑛
𝑎𝑚
Побарувачка 𝑏1 𝑏2 … 𝑏𝑛 ∑𝑎𝑖 = ∑𝑏𝑗
𝑏𝑗 ∑𝑎𝑖 ≠ ∑𝑏𝑗

Табела 11.2
m- вкупен број почетни точки; i- реден број почетни точки

I = 1,2,…m

n- вкупен број на дестинации; j- реден бројна дестинации

j = 1,2,….,n

4
𝑐𝑖𝑗 − трошок на превоз ( одалеченост, време или износ на приход, се ) една
единица на релација од i- тој изход до j- тоа одредена точка
𝑥𝑖𝑗 − количина (или износ) кој треба да се преведат, пренесат или распореде од i-
тој изход во j-одредена точка
𝑎𝑖 − количина која е распоредена од поединични изходи
𝑏𝑗 − количина кој а епотребна на поединично одредена точка
Врз основа на табелата лесно се доаѓа единиците кој представуваат
ограничување за располозливите количини материјал
𝑥11 + 𝑥12 +…+𝑥1𝑗 +. . +𝑥1𝑛 = 𝑎 1
𝑥21 + 𝑥22 … + 𝑥2𝑗 + ⋯ + 𝑥2𝑛 = 𝑎2 …

Системот од единици напи[ан во резимирана форма е

∑𝑛𝑗=1 𝑥𝑖𝑗 = ∑𝑚
𝑖=1 𝑎𝑖 ; (i=1,2,…,m)

Поради тоа што складиштатаи производните погони сенаоѓаат на разлини мест,

тоа се трошоци на превоз по единици материјал М различни. Означувањето на
единичните трошоци на превоз на материјал од и- складиштадо ј- прозводниот
погони се 𝑐𝑖𝑗 , од тоа доаѓа до следниот табеларен приказ на сите тиа трошоци.

Складишта Произведене погон

Р1 Р2 ... Рј ... Рн
𝑆1 𝑐11 𝑐12 … 𝑐1𝑗 … 𝑐1𝑛
𝑆2 𝑐21 𝑐22 … 𝑐2𝑗 … 𝑐2𝑛
: : : : :
𝑆𝑖 𝑐𝑖1 𝑐𝑖2 … 𝑐𝑖𝑗 … 𝑐𝑖𝑛
: : : : :
𝑆𝑚 𝑐𝑚1 𝑐𝑚2 … 𝑐𝑚𝑖 … 𝑐𝑚𝑛
Табела 11.3
Овозможува де се постави израз за целна функција која представува
минимизација на вкупни транспортни трошоци на материјал М од складишта до
сите производни погони
minT= ∑𝑚 𝑛
𝑖=1 ∑𝑗=1 𝑐𝑖𝑗 ∙ 𝑥𝑖𝑗

Математички модел на транспортен проблем гласи:

m n
MinZ    cij x ij
i 1 j 1
(1)

5
Со ограничување
n

x
j 1
ij  ai , i  1,..., m (2)

x
i 1
ij  bj , j  1,..., n (3)

x ij  0 , i  1,..., m
(4)
j  1,..., n .

При утврдување ma кај можното решение тоаможе да биде:

1. Недегенерирано
2. Дегенерирано

За решавање содржи (m+n-1) променлива цел се вредностите поголеми од нула

(𝑥𝑖𝑗 > 0 - недегенерирано.
Решението кое има помалку од (m+n-1) променливите се поголеми од нула е
дегенерирано решение.
Транспортниот метод може да се користи за решавање на поставенипт модел
воопшт облик, или ако е исполнет условот ∑𝑎𝑖=1 𝑎𝑖 = ∑𝑛𝑖=1 𝑏𝑗 . За таквите модели се
вели дека се затворени. Моделите кои не ги исполнуваат условите се отворени.
Во пракса постои голем број проблем кај овие услови кои не се исполнети, па за
решавање на такви проблеми се користи отворениот модели. Транспортниот
метод може да се користи само за решавање на затворени транспортен проблем.
Тоа значи да се работи за нивна примена, мора претходно да се изврши отворено
намалување на затворени транспортни модели.
- Нов (непостоечки, фиктивен) произведувач ( снабдувач )
- Нов (непостоечки,фиктивен ) купувач (примач )

Променливата која се однесува на новонаведените (непостоечки) произведучи

или купувачи се нарекуваат израмнување променлива и во целна функцијацо нив
се наоѓаат секогаш нули, затоа што со единични трошоци на транспорт врзани за

6
фиктивниот произведувач – купувач исто така наречени фиктивни и единични
нули.

1.1.2. Утврдување на почетно решение

Утврдувањето на почетното решение да се подели на три различни начини
пронаоѓајќи го почетното решение на они проблеми кои се решават во примена на
транспортните методи засновани на почетното решение а тоа се:
- Дијагонални критериум или (лев горед дел)
- Единечни коефициент
- Најголема разлика помеѓу два најмали коефициента

1. Дијагонални критериум

Пронаоѓањето на почетното решение на овој начин е добило назив така

наречен ,,лев горен дел,, илидијагонални критериум, затоа што почнува од
променливите 𝑥11 . Материјалот треба да бидат испратени од првото
скалдирање, најпрвин во првиот производен погон, па потоа од кога ќе се
смират неговите потреби едни во други, така се до подсмирување на
потребите, и така се до последниот, во зависност од располозливите
количини. По исцрпувањето на расположливите количини од првото
скалдиште, се префрлува на др и така продолжува со расположливите
материјали на ист начин. Да би дојдело до лесно решение и истовремено
смалување на можноста за појава на грешќи табелите 11.1 и 11.2 може да
се сооедниат па на тој начин ке се добие табелата 11.3

Скаладишта Производен погон Расположлива

𝑃1 𝑃2 … 𝑃𝑖 … 𝑃𝑛 количина
𝑆1 C11 C12 … C1j … C1n a1
X11 X12 X1j Xin
𝑆2 C21 C22 … c 2j … c 2n a 2
X21 X22 x 2j x 2n
. . . . . . . .
: : : : : : : :

7
 𝑆𝑖 c1l c i2 … c ij … c in a i
x1l x i2 x ij x in
. . . . . . . .
: : : : : : : :
𝑆𝑚 Cm1 Cm2 … Cmj … Cmn Am
Xm1 Xm2 Xmj Xmn
b1 b2 … bj … bn

Табела 11.4

Според големиот број на истакнати предности, единствена табела

овозможува на едноставен начин и пресметување на трошоците кои
одговараат при пронаоќање на решението.

2. Единечни коефициент

Дијагоналниот критериум не води сметка за единечните превозни трошоци, па

почетното решение е утврдено со постапка, доста оддалечено од оптимално. Кај
критериумот – единечни коефициент – се почнува од тој коефициент.
Постапката е следна:
- Се следи табела 11.3 во целина и се одбира најмалите единечни трошоци
- Се одредува вредноста на сите оние променливи који им одговара одобрен
единичен трошоци, се почитуваат расположливите количини на материјал во
скалдишта и потреби на производен погон
- Постапката се повторува со преостанатите делови на табели, се до конечното
пронаоѓање на почетното решение.

3. Најголемата разлика помеѓу два најмали коефицинта

Со одбирањето на критериумот се избира ред или колона во табела во која

се јавува најголема разлика помеѓу два најмали коефициента од крајната
функција 4. Во избраниое ред или колона се користи критерум на единечни
коефициент, одредува се променлива која прва треба да одреди вредноста. На
тој начин се од едното складиште одвојува во потполност или делично некој од
производните погони. Складиштето чиј се расположливи количини опремени и
погоните чиј се потреби задоволени се исклучува од понатамошното

8
 разгледување. Преостанатите колони и редови подлежат на истата постапка
доаѓајки се до правосилноста на одлуката.

1.1.3. Пронаоѓање на оптимално решение

1.1.3.1. Минимална вредност функција цел

Тргнувајки од тоа да е пронајдено почетното решение, за примена на некој

од изложените критериуми, се пристапува со пронаоѓање на оптимално
решение. Тоа се пронаоѓа постепено, приближувајки се повеќе иповече на
оптимално решение, т.е пронаоѓање на најповолни вредности функицја
критериум. Со обзир да се работи во транспортните тросоци тоа евоглавно
најповолна функциона вредност нивниот критериум е минимална вредност. На
основа на почетното решение можное да се предложиизвесен број на решенија
кој доведуваат до нивна промена. Направените предлози моѓе да се одредат
на целна функција така да:

- Немат влијание на промените на нивните вредности

- Причина за покачување на нивните вредности
- Причина за смалување на нивните вредности

При решавање на транспортните проблеми најповолни се предлозите кои

имаат причина за смалување на вредносната функциона цел, па како се меѓу
сите предлози наоѓа бар еден кој во најголема мера влијае на смалување на
функционата цел, тоа треба да се одлучи за негово усвојување.

За пронаоѓање на оптимално решение се применуваат два методи:

А) Stepping Stone, кој се 1954. Год предложиле A. Charnes и V. Cooper.

Б) Модифицира метода.

А) Stepping Stone метода

Примена на овие методи потребен е старт од почетно решение, а потоа и
утврдување на сите можни предлози за нивна промена и избор на оној предлог
кој доведува до ново решение.

9
 Да би се одобрила најповолниот предлог, потребно е утврдување на
промена на превозните трошоци по единица роби кој се од i-to испорачува
упатува j-tom спрема примачот, т.е

𝑑𝑖𝑗 = ∑𝑘1 + 𝑘2
𝑖=1 𝑐𝑖𝑗 − ∑𝑗=1 𝑐𝑖𝑗
−

Каде што со к1 е обележен бројот на променливи кој во гледно решение има

вредност поголема од 0 а по предлог им треба да се додаде вредност про-
менлива која се применува да влезе во наредно решавање. Со I е обележен е број
на променливи кој во гледано решение има решение 0, али по предлог од нив
треба да се одземе вредност на променлива која се применува да влезе во
наредно решение. Се разбира дека за секогаш k1 = k2 , поради обезбедување на
услов. Со оглед на подобрување на вредносните функци и критериум се доведува
само предлози кај кој 𝑑𝑖𝑗 < 0 тоа со сите останати предлози треба да се одстрани,
а тоа се они кај кои е 𝑑𝑖𝑗 ≥ 0. Меѓутоа , предлозите се 𝑑𝑖𝑗 = < 0 не се рамноправни
не изразува подеднакво смалување функција цел. Поради тоа што целта е
минимизација на трошоци т.е што повеќе смалување на функциона цел, тоа од
сите предлози се 𝑑𝑖𝑗 < 0, треба да се обработи оној кој има најголема апсолутна
вредност. Каде и да се пронајде ново решение неопходно е поново да се утврди
разликата на единечни трошоци. Оптималното решение пронајдено додека постои
макар еден предлог кај кого е 𝑑𝑖𝑗 <0, постапка на интератувно приближување
оптимално решение треба да се продолжи. Од оној момент кога сите ќе се
предлози сведат на 0, оптималното решение е пронајдено. Може да се појави
најмалку онолку колку оптимални решенија колко во едно он вин има разлика 𝑑𝑖𝑗 =
0.

b) Модифицирана метода

До оптималното решение по Модифицираниот метод доаѓа до ист начин

како ипри примена на Stepping Stone методата, али е пронајдено едноставен
начин за утврдување разлика помеѓу единечните трошоци. Вредности
новонаведени на двојни променливи се утврдува спрема:

𝑐𝑖𝑗 = 𝑟𝑖 + 𝑘𝑗 за секој 𝑥𝑖𝑗 > 0.

Ако е вредноста за секој 𝑐𝑖𝑗 позната, врз основа на тоа се добива состем единичен
ој се состои од (m+n) променливи и (m + n -1) единечни во случај на
недефинирано решение. Така добиен систем на единечно решение на тој начин
што се едно променливо произволно одредува вредност,а останатитте се
добиваат со понатамошно решение на системот. Да би се одредила променливаа

10
која во наредна интерација треба да се добие вредност 0, или да би се дознало да
ли е пронајдено оптималното решение, неопходно е да се итврди разликата 𝑑𝑖𝑗 .
Секако дека и при примена на на мдифицираните методи релевантни се
разликите, така да се бара минимална вредност на функција на критериум.
Разликата 𝑑𝑖𝑗 утврдува се само за променливи 𝑥𝑖𝑗 = 0, затоа што може да се
дојде до ново решение.

При пресметување на разликата се користи следното:

𝑑𝑖𝑗 = 𝑐𝑖𝑗 − (𝑟𝑖 + 𝑘𝑗 ) за секој 𝑥𝑖𝑗 = 0.

Дали постапката е едентична на оној кој е веќе опишен при интерпретација

на Stepping Stone методите, па нема потреба за негово повторување.

1.1.3.2. Максимална вредност функција и цел

Најголемиот број транспортни проблеми се однесува на целната функција кај која

се бара минимум. Меѓутоа постојат бројни проблеми кој кои треба да се нара
максимална вредност на функција и цел, а за нивно режавање примена на
транспортните методи е најефикасна.

На пример – Ако повеќе производни погони припаѓаат на иста компанија,од

менаѓирањето на компанијата може се да се бара пронаоѓање на оптимален план
на раподелен извоз помеѓу погони така да компанијата како целина, остварува
најголема можност на добиток. Очигледно е дека за целната функција во случај
треба да се постави максимален добиток.Ограничувањето на факторите се
количини на производ који погони можат да се произведат, а спрема заклучениот
договор мора да се извезат во одредена земја. Целта значи да се упати најголема
количина на производ од оние погони во оние земји во кои се добива по најголема
единица прозивод. Критериуми за пронаоѓање на почетокот се најпви, а потоа и
оптималните решенија се нешто по разлицни па во продолжение се укажува само
таа разлика.

11
 1.1.3.3. Случај на дегенерирано решение и опструкција.

1) – Истакнат е условот за пронаоѓање на решение се тврди дека е

дефинирано, па епотребно да се разјасни постапката за утврдување на оптимално
решение во тој случај. Ако во почетокот или во некое друго решение дојде до
случај на дегенерација тогаш не е можно да се продолжи постапката за
пронаоѓање на оптимално решение се додека не се изврши прилагодувањето на
дегенерирано решение.

Кога во интеративна постапка ќе се приближи оптималното решение со приманана

Stepping Stone методата, доаѓа до деѓенерирано решение. Дали постапката не е
точна или не може да се примени на сите променливи кои конкурураат да влезат
во наредно решение, т.е на сите променливи који во посматрано решение, како и
сите останати променливи чиј е вредност еднаква на нула. За да се оваа можност
отстрани потребно е да еден од нив дојде до позитивна вредност али да е многу
мала, да не предизвикува битна промена на решението.

Слична постапка е опишана и во прилика на модифицирани методи.

Добиената вредност ᵋ со добро одберена промелнива од заедно променливата
чија е вредност еднаква на нула, доаѓа до недостижна равенка за одредување
на сите двојни променливи.

2) Во извесниот проблем на дистрибуција на готови производи или

суровини се наоѓа во ситуација да некои од добавувачите ниту на који
било начин може да ја допринесе робата до некој од примачите.
Вотаков случај потребно е за единечниот трошок на превоз на роба
да се зема голем број, неспоредливо голем од сите други единечни
трошоци који фигурариа во модели и тоа –

𝑴𝒊𝒋 − кага се работи за минимална фукција цел

−𝑴𝒊𝒋 − кога се работи за минимална функција цел

Тоа овозножува да се проблемот постави во таков облик да може да се реши

некое од методите за пронаоѓање на оптимално решение. Ново наведениот
единичен трошок 𝑀𝑖𝑗 ( − 𝑀𝑖𝑗 ) се третира како и секој друг единичен трошок при
решавање на проблемот.

12
1.2. Масовно Опслужување

1.2.1 Основни поими

Проблем на масовното опслушување може да се посматра со аспект од општа

систем на теорија, па во врска со тоа во литературата често се нарекува систем
на масовно опслужување (SMO). Познато е да системот за одредување на збир
на елементи и да неговото функционирање претставува влез и излез на тие
елементи. Во случај на масовно опслушување на странски услуги во системот, се
посветува внимание на тоа, а пота излегува од него.

Најпрви работи од доменот СМО се појавуваат во почетокот на XX век и тоа како

теорија на вероватнос, а се сврзуваат за името на данскиот математичар А.К.
Ерланга. Тој во тоа време е решавал задачи на опслужување на корисници на
телефон. Спрема СМО, со текот на вемето, значајно се проширува опфаќањето
на процес во областа н индустријата, сообраќајот,трговијата и др. Во извршување
да се обезбеди примена на СМО на голем број реални системи,кој во пракса се
разликува, се пјавува потреба да се изврши одредена унификација на појавата.
Во продолжение се наведува на тоа да вобичаените поими,релевантни за
проблематика на индустриската логистика.

- Клиент – корисник на опслужување. На пр камион кој треба да се утовари и

истовари, кутијата која треба да се постави на палета која треба да се превезе
до монтазната линија и др.

- Проток на Клиенти – Збирот на клиенти кој очекуваат опслужување. Во пракса

се покажува да во големи случаи може да се добие зодоволено решение ако се
претпостави да тековите на клиенти се следните на Поасонов (Poisson – ov )
закон.

- Ред на Клиенти – Се појавува кога клиентот не може да биде опслужен во

момент кога доаѓа да давач на услуга.

- Станица (канали) за опслужување – Технички средства помож која се врши

со опслужување на клиентите. На пр – дигалќи, локација на која се претовар,
работници,вилушкари.

- Време на Опслужување – Основна карактериситка на работата на секоја

поединична станица во однос на клиентот кога опслужува. На пр – камиони за
истоварување на робата која чека истовар – може да биде различна носивост,

13
 или време на истоварање е различно, различна умешност, ракување на
теретно средство и др.

- Систем за масовно опслужување (СМО) – тоа е систем во кој станицата го

опслужува клиентот со почит на нивниот меѓусебен однос.

1.2.2. Примена

СМО се наоѓа воголема примена во скоро на сите области на човечка

активност. Евидентирано е дека таа примена има влезен тренд бидејќи е
потребна за туѓи – други услови, се појавуваат во продавниците, поштите,
сообраќајот, сервисни станица итн. За оваа прилика посебно ќе се укажуваа на
примена на СМО со аспект на индустриската логистика. Во патниот сообраќај,
при превоз на патници, поставува се проблем за одредување на времето
тргнувајки на афтобусот од некое место со друго. Потребно е пред тоа да биде
задоволени потребите и услугите на корисникот, али со услов да
транспортниот работен систем оствари одредена добитка.

Во поштенскиот сообраќај карактеристичен проблем се појавува при

обезбедување на услуга. Се поставува прашањето како да се оптимизира
работата. Колку шалтери треба да се отворат али да збирот на трошоци
отваранје на шалтери и трошоци на клиенти кои чекат да бидат услужени,
бројот да биде минимален.

Во производниот работен систем наоѓа се на проблем за одредување на

величини на работилница за одржување на машини. Во колку работилницата
располага со голем број на работници, веќе е веројатно да ќе за краток
временски период да се отклонат одредени дефекти, и на тој начин ќе се
смалат трошоците поради доцнењето. Спротивно, малиот број на работилници
веројатно ќе доведат до поголеми трошоци поради доцнењето. Потребно е да
се одреди таквата величина на работилници, па да збирот на трошоци поради
доцнењето во производство и трошоци на работилницата бидат минимални.

Во областа на трговијата има повеќе проблеми каде е можно примена на СМО

а оваа прилика истекува проблемот на продажба на роба во трговските куќи.
На пример – колку продавачи треба да има во една продавница, па да збирот
на трошоци во продавницата и трошоците на купувачот кој чекат да бидат
услужени, биде минимален. Во продолжение се наведени некои од примерите
за појавување на масовно опслужување од доменот на индустриската

14
 логистика со објаснување на конкретно значање на поимите – клиент, врста на
опслужување, станица на опслужување.

Проток на клиенти Врсти на Станици на опслужување

опслужување

Камиони, железни Утовар, истовар - Средства за утовар и

вагони, бродови истовар

- Групи на работници

Возови Маневрирање, чекање Менувач

на утовар и истовар

Палети , пакети Скалдирање и Виљушкари, камиони,

чивање, подигање, уред за подигање
транспорт

Табела: 11.5.

Поради валидната анализа на СМО неопходно е познавањето на неговата

структура па во таа цел се наведува структуратана слика 11.2 каде оредените
симболи имаат следно значање:

Слика: 1

Т.К – тек на клиенти,

Р.К – ред на клиенти,

СОi- и-та станица на опслужување

СМО – систем на масовно опслужување

15
1.2.3. Утврдување на фунција на трошоците

Да би се детално разјаснило фукционирањето на СМО неопходно е анализата

на неговите поединечни ситуацииво одредени временски интервали. Да би се
формирала функција на троѓоци во СМ, потребно е најпрвин, да се
идентификува непознатите величини кој фигурираат во проблем, а потоа да се
именува и сите др параметри. Тргнувајќи од фактот да функцијата на трошок
треба да опфаќа трошоци според чекањето на клиентот во ред и трошоците
според безделничењето на станицата, за нивно формирање треба да се
опфатат следните постапки :

M – вкупен број на можни клиенти

N – број на клиенти во системот

R – број на клиенти во ред

K – број на клиенти во кој се вршаат услуги

S – вкупен број на станици

s : број на станици кој се слободни

T1 – трошоци на неработењето на едната станица во единица време

T2 – трошоци на чекање на едниот клиент во редот на единица време

Непознатите величини се: n, r, k, s, а останатите се познати параматри.

Поради тоа што во конкретниот проблем однапред треба да се знае колку има
вкупно станици, така да функцијата на трошоци на системот ке биде F(S) која
треба да се утврди.

Производлниот избор на временски момент за анализа на СМО, ако се

институцијата да постојат слободни станици, тогаш сигурно важаат следните
релации :

n=k

n<S

s = S-n

16
Ако се во некој др случај утврди да постојат клиенти кои чекат на ред, тогаш
таа положба на системот се карактеризира со однос:

n = r+k

n> 𝑆

r = n-S

Кога системот треба да се најде во едно од двете наведени случаи во

временска единица, со непознатите n, r, s, може да се земат следните
вредности :

n = 0,1,2, ….., m

r = 1,2,3,…., m-S

s = 0,1,2,…. , S

Тоа значи да за поставување на функцијата трошок мара да биде користена

средна вредност од ови величини

n - просечен број на клиенти во системот

r – просечен борј на клиенти во ред

s – просечен број на слободни станици

За СМО кое содржи С станица, можено е да се постави функција на трошоци

на следниот облик

F (S) = 𝑇1 ∗ 𝑠 + 𝑇2 ∗ 𝑟

F (S) = 𝑇1 ∗ (𝑆 − 𝑛) + 𝑇2 ∗ (𝑛 − 𝑆)

Фукцијата на трошок зависи само од еден непознат просечен број на клиенти

во системот (n), а останатите величини се познати параметри.

17
 Во некои случаи се поставува прашањето – како се утврдува просечен прој на
клиенти во системот. За одговорот на тоа прашање потребно е статичка
анализа, односно законитост на очекуваната веројатност појавување на клиени
во системот.

Во избраниот момент во времето може да се очекува во системот да се наоѓа

некој од следните ситуаци:

- Нема ниту еден клиент, тоа прогнозира за веројатноста 𝒑𝟎

- Се наоѓа еден клиент, тоа прогнозира за веројатност 𝒑𝟏
- Се наоѓаат два клиенти, тоа прогнозира за веројатност 𝒑𝟐
- Се наоѓа m клиент, тоа прогнозира со вероватност 𝒑𝒎

За утврдување на вредноста на функција на трошоци потребно е само да се

утврди вероватноста 𝑝𝑛 за n = 0,1,2,3,…., m сите др останати се познати
параметри.

Најчест проблем кој треба да се реши во СМО е да се утврди оној број на

станици кој обезбедува да функцијата дибива максимален вредност. Тоа е
оптимален број на станициа, а се одредува со следниот израз:
F(𝑆0 )= min F(𝑆𝑖 )
- Каде 𝑆𝑖 – станица на систем

1.2.4. Модели на СМО значајни за процесот на индустриската логистика

Од теориски аспект СМО е доволно обработен како во индустријата така и во

домашната литература, па тоа е прв разлог што не може да бидат детално
анализирани основните постапки и во поединечните модели на СМО. Се разбира
дека минималните теоретски постапки не може да се отстанат, затоа читателот со
нив мора да за запознае за да може успешно да прати практична примена која
перед се однесува на логистичка активност.

Најпрвин треба да се изврши одредена класификација на моделот СМО кој ќе

биде разгледен.

Системите за масовно опслушување може да се разликуваат спрема токот на

клиенти на влезот,спрема временското опслужување, спрема можноста на чекање
во ред заради опслужување, спрема стратегијата на опслужување итн.

18
Слика: 2

ЕС – една станица

ПС – повеќе станици

НБК – неограничен број на клиенти

ОБК – ограничен број на клиенти

1.2.4.1. Една станица и неограничен број на клиенти (МО1)

Место претоварено со една дигалка е систем на опслужување со една станица.

Систем расположен само со една станица S = 1, а постои неограничен број на
клиенти m = +∞

Откако ќе се превземе претпоставката и констатацијата во продолжение се

преминива на преминот на пресметување на нопходни величини важни за тој
модел.

1. Вероватност да во системот нема да биде ниту еден клиент

𝑃0 = 1 − 𝛹
2. Веројатност да во системот ќе биде n клиенти
𝑃𝑛= 𝛹 𝑛 (1 − 𝛹)
3. Максимална вредност да во системот ќе биде n клиенти

19
1.2.4.2. Една станица и ограничен број на клиенти (МО2)
Бројот на клиенти кој може да дојде во систем е ограничен. Во случај да во
системот нема ниеден клиент, кој вклупно има m, постои можност сите да дојдат
во систем, па коефициентот од 𝜆 се менува во mλ.
Ако во системот постои n клиенти при кој 0 < 𝑛 < 𝑚, тогаш надвор од системот се
наоѓа (m-n) клиенти.

1.2.4.3. Повеќе станици и неограничен број на клиенти (MO3)

Front ѓи претоварува вилушкарите а и многу повеќе камиони се СМО од повеќе
станици. Во тој случај е: S> 1, а m = +∞. Кога се сите зафатени при обезбедување
на услуга, тогаш тие може да ѓи услужат клиентите. Меѓутоа ако не работат сите
станици тогаш во единица време може да биде услужено n * 𝜇 за клиентите.

20
Заклучок

Прво треба да изготви матрица на транс проблеми порталната вена. Тоа е

матрица m × n, каде m е бројот на снабдувачи и n е бројот на клиенти. Секое поле
(i, j) е наменета за снимање на трговијата меѓу снабдувачите на о и ј-тата
клиентите. Покрај тоа, секоја клетка на матрицата, исто така, има за поле во кој
цената на превозот една единица на трговијата. Вредностите на А1, ..., сум се
соодветно расположливиот капацитет на добавувачи, и Б1, ..., БН потребите на
патрони. Нека трошоците за транспорт за терен (i, j) Ci, ѕ, и износот на
испорачаната стока Xi, j.

Следниот чекор е распределба на транспортот, така што сите можни транспорт кој
е направен. дека сумата на единица пратки на стоки да биде максимизиран.

21
Содржина

- Вовед.................................................................................................................2
1.1. – Транспортен проблем.........................................................................3
1.1.1. – Формирање на општиот модел.....................................................3
1.1.2. – Утврдување на почетно решение................................................7
1. Дијагонален критериум................................................................7
2. Единичен коефициент..................................................................8
3. Најголема разлика помеѓу два најмали коефициенти..............8
1.1.3. – Пронаоѓање на оптимално решение.............................................9
1.1.3.1. – Минимална вредност функција цел....................................9
1.1.3.2. – Максимална вредност функција цел..................................11
1.1.3.3. - Случај на дегенерирано решение и опструкција................12
1.2. – Масовно опслужуавње........................................................................13
1.2.1. – Основни поими................................................................................13
1.2.2. – Примена..........................................................................................14
1.2.3. – Утврдување на функција и трошоци..............................................16
1.2.4. – Модели на СМО значајни за процесот на индустриската
логистика.............................................................................................18
1.2.4.1. – Една станица и неограничен број на клиенти (МО1)..........19
1.2.4.2. – Една станица и неограничен број на клиенти (МО2).........20
1.2.4.3. – Повеќе станици и неограничен број на клиенти (МО3).....20
Заклучок - .................................................................................21
Содржина - ...............................................................................22
Користена литература - ..........................................................23

22
Користена литература

1. Скрипта - Индустриска Логистика –

Проф.Др Тихомир Пантелич
2. http://sr.wikipedia.org/Транпортни_проблем
3. www.google.com Пребарувач
4. www.pfri.uniri.hr TP – TEORIJA.doc

23