You are on page 1of 5

Ali Misbahul Mu’affan

DBD 113 081

Mata Kuliah Kalkulus ( Bu Vironika )

Fungsi elementer dapat dikelompokkan atas fungsi aljabar dan fungsi


transenden. Fungsi aljabar diperoleh melalui sejumlah berhingga operasi
aljabar atas fungsi konstan dan , sedangkan fungsi transenden dikenal sebagai
fungsi elementer yang bukan fungsi aljabar.

Fungsi transenden yang dipelajari pada bagian ini adalah:

• Fungsi invers

• Fungsi logaritma Asli

• Invers dari fungsi logaritma asli yaitu fungsi eksponen Asli

• Fungsi eksponen umun

• Invers dari fungsi eksponen umum adalah fungsi logaritma umum

Fungsi Transenden – Contoh Soal dan Pembahasan

1. Carilah integral 2/(x (ln x)^2) dx


Jawab : k = ∫ 2/(x (ln x)^2) dx
misalkan,
v = ln x dv = 1/x dx
k = ∫ 2/v² dv
k = -2/v + C
k = -2/ln x + C

2. tentukan dy/dx dengan menggunakan pendiferensialan logaritma


y= (√x+13)/((x-4) (^3√2x+1))
Jawab : y = (x+13)^(1/2) / ((x-4)(2x+1)^(1/3))
ln y = ln [(x+13)^(1/2) / ((x-4)(2x+1)^(1/3))]
ln y = (1/2) ln (x+13) - ln (x-4) - (1/3) ln (2x+1)
1/y (dy/dx) = 1/2 (1/(x + 13) - 1/(x - 4 - (2/3) (1/(2x + 1))
dy/dx = y [1/2 (1/(x + 13) - 1/(x - 4) - (2/3) (1/(2x + 1))]
dy/dx = ((x+13)^(1/2) / ((x-4)(2x+1)^(1/3))) [1/2 (1/(x + 13) - 1/(x - 4) -
(2/3) (1/(2x + 1))]

Turunan Fungsi Eksponen

= e sin 2 x  3
x
3. y
dy  e x sin 2 x  3  d sin 2 x  3.e x
dx dx

= e sin 2 x  3  2 cos2 x  3


x

2
 2 x 1
4. y = e5 x
dy
dx
= e5 x
2
 2 x 1 dy
dx
5x 2
 2x 1 
5 x  2 x 1 2
= (10x + 2) e

x3  x  2
5. y =5
dy
dx
=5 x3  x  2
In 5. d
dx
 x  x  2
3

x3  x  2 3x 2  1
=5 In 5.
2 x3  x  2

=5
x3  x  2

In5. 3 x 2  1 
2 x3  x  2

Turunan Fungsi Trigonometri

6. y = sin (2x2+3) + cos 3x


dy/dx = cos (2x2+3) d/dx (2x2+3) + (–sin 3x) d/dx (3x)
= 4x cos (2x2+3) –3sin 3x

7. Y = tg32x
Misalkan, u = tg 2x dan v = 2x
y = u  dy/du = 3 u2
3

u = tg v  du/dv = 1/cos2v = sec2v


v = 2x dv/dx = 2
 dy/dx = dy/du . du/dv . dv/dx
= 6 tg22x.sec22x

8. Y = ctg (4x2+5x–2)
dy/dx = –cosec2 (4x2+5x–2) . d/dx (4x2+5x–2)
= –(8x+5)cosec2 (4x2+5x–2)

9. Y = sec25x
misalkan u = sec 5x  Y = u2
dy/du = 2 u ; v = 5x
du/dx = sec v tg v  dv/dx = 5
 dy/dx = dy/du . du/dv . dv/dx
= 10 sec25x tg 5x
Turunan Fungsi Pangkat Fungsi
2
x
10. Y = x misalkan u = x dan v = x2
x2  x 
2

dy x  d
dx
 x  d
dx
( x 2 ) Inx 
dx =  x 
2 x 
2
x x  1  (2 x) Inx  x2 1  2 Inx
=  x  = x. x

Turunan Fungsi Logaritma

11. y = log 5 sin 2x


dy
dx = log 5e . 2 sin x. cos x
sin 2x
= log 5e . 2 cos x
sin x
= 2 ctg x log 5e

12. y = In 3x3 + In 2x
1 1 1
dy 3
9x 2  .
dx = 3x 2x x
= 4/x

x x
2
13. y = 2log 5
dy
dx 5 x 2
2
1
In 2
d x2 2
dx
5  
= …

=
5
1
x2 2
In 2
 
5 x  2 . In 5. 2x
2

= 2x In 5
In 2

Invers Fungsi

14. Diketahui x 1
f ( x) 
x2
a. Periksa apakah f mempunyai invers
b. Jika ada, tentukan inversnya
Jawab :
1.( x  2)  1.( x  1) 3
a. f ' ( x)    0, x  Df
( x  2) 2
( x  2) 2
Karena f selalu naik(monoton murni) maka f mempunyai invers
x 1
y
x2
b. Misal,

 2y 1
xy  2 y  x  1 x y  x  2 y  1  x 
y 1
Turunan Fungsi Invers  2y 1  2x  1
f 1 ( y)   f 1 ( x) 
y 51 x 1 1
15. Diketahui, f ( x)  x  2 x  1 , tentukan : ( f )' (4)
Jawab :

f ' ( x)  5 x 4  2 ,y=4 jika hanya jika x=1


1 1
( f 1 )' (4)  
f ' (1) 7
Fungsi Logaritma Asli

16. Diberikan f ( x)  ln(sin( 4 x  2))

1
Maka f ' ( x)  Dx (sin( 4 x  2))  4 cos(4 x  2)
sin( 4 x  2)
Jika y  ln | x | , x  0
1
 ln x , x  0 y  ln x  y ' 
 x
ln(  x) , x  0 1 1
y  ln(  x)  y '  
x x
d 1
Jadi (ln | x |)  , x  0.
dx x

1
x
Dari Sini Diperoleh : dx  ln | x |  C
4
x2
17.  3 dx
0
x 2

u  x 3  2  du  3x 2 dx

x2 x 2 du 1 1 1
 x 3  2  u 3x 2  3  u du  3 ln | u | c
dx 

1
 ln | x 3  2 | c
3


4
x2 1 4 1 1
0 x 3  2dx  3 ln | x  2 | 0  3 (ln 66  ln 2)  3 ln 33.
3

Fungsi Eksponen Asli


e3 /x
18.  2 dx
x
3 3 1 1
u  du  2 dx  2 dx   du
x x x 3

e3 / x 1 u 1 u 1 3/ x
 x 2 dx    3 e du   3 e  c   3 e  c.
Fungsi Eksponen Umum
2 x 1
19. f ( x)  3  2sin2 x

f ' ( x)  2.32 x1 ln 3  2.2sin2 x cos 2 x ln 2

 4 .xdx
2
x
20.

u  x 2  du  2 xdx  dx  1
2x du
2
du 1 4 u 4x

x2
  2 2 ln 4
   C
u
4 . xdx 4 C
2 ln 4

Fungsi Logaritma Umum


ln( x 2  1)
21. f ( x) log( x  1) 
3 2

ln 3
2x 1
f ' ( x) 
x  1 ln 3
2

x  1 ln( xx11 )
22. f ( x) log( )
4

x 1 ln 4
1 1 x 1
f ' ( x)  Dx ( )
ln 4  x 1 
x 1
x 1
1 x  1 x  1  ( x  1)

ln 4 x  1 ( x  1) 2
1 2

ln 4 ( x  1)( x  1)

1
23.  4  x2
dx Menggunakan rumus :

1

1
dx  1 u 2
du  sin 1 (u )  C
4  x2
1 1 1

2
dx  dx
2
x x
4(1  ) (1  ( ) 2
4 2

x
u  du  12 dx  dx  2du
2
1 1 2
 4 x 2
dx 
2  (1  u 2
du  sin 1 u  C  sin 1 ( 2x )  C

You might also like