4 PDF

2/10/2014
กิตติพงษ์ วีระโพธิป ิ ธิ์

์ ระสท
บทที่ 4 การต่อลงดิน(Grounding)
มาตรฐานการติดตงทางไฟฟ
ั้ ํ หร ับประเทศไทย พ.ศ. 2556
้ าสา
(กิตติพงษ์ วีระโพธิประสิ
์ ทธิ ์ มาตรฐาน ว.ส.ท. 2556 บทที่ 4 )
1
ประว ัติ นายกิตติพงษ์ วีระโพธิป ิ ธิ์

์ ระสท
การศึกษา
• ป. ตรี วิศวกรรมศาสตร์ สาขาวิศวกรรมไฟฟ้า (KMITT)
• ป. โท การจัดการภาครัฐและเอกชน (NIDA)
• Graduate Level programs in Power Engineering in Electrical Power Distribution ;Pennsylvania State
University
ที่ทํางาน ผู้ตรวจการ 11 การไฟฟ้านครหลวง
ประสบการณ์ทํางาน
• คณะอนุกรรมการและผู้ชํานาญพิเศษในการทดสอบความรู้ความชํานาญผู้ประกอบวิชาชีพ ระดับภาคีพิเศษ สามัญ
วิศวกร และวุฒิวิศวกร สาขาวิศวกรรมไฟฟ้า ของสภาวิศวกร(2547-ปัจจุบัน)
• คณะกรรมการสาขาไฟฟ้าและคณะอนุกรรมการร่างมาตรฐาน ของ ว.ส.ท.( ตั้งแต่ ปี 2537- ถึงปัจจุบัน)
• วิทยากรบรรยายเรื่อง “มาตรฐานการติดตั้งทางไฟฟ้าสําหรับประเทศไทยและการออกแบบระบบไฟฟ้า” ของ ว.ส.ท
(ตั้งแต่ปี 2544-ปัจจุบัน)
• ประธานสาขาวิศวกรรมไฟฟ้า วิศวกรรมสถานแห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์ (วสท.) ประจําปี พ.ศ. 2557 -
2559
(กิตติพงษ์ วีระโพธิประสิ
์ ทธิ ์ มาตรฐาน ว.ส.ท. 2556 บทที่ 4 )
2
1
2/10/2014
บทที่ 1 นิยามและข้อกําหนดทว่ ั ไป 3
บทที่ 2 มาตรฐานสายไฟฟ้าและบริภ ัณฑ์ไฟฟ้า
บทที่ 3 ต ัวนําประธาน สายป้อน วงจรย่อย เป็นมาตรฐานหล ักสําหร ับ
บทที่ 4 การต่อลงดิน งานออกแบบและงาน
ติดตงทางไฟฟ
ั้ ้า
บทที่ 5 การเดินสายและว ัสดุ
บทที่ 6 บริภ ัณฑ์ไฟฟ้า
บทที่ 7 บริเวณอ ันตราย
บทที่ 8 สถานทีเ่ ฉพาะ
บทที่ 9 อาคารชุด อาคารสูงหรืออาคารขนาดใหญ่พเิ ศษ ใชเ้ ป็นมาตรฐานเสริมสา ํ หร ับงาน

บทที่ 10 บริภ ัณฑ์เฉพาะงาน ออกแบบและงานติดตงทางไฟฟ
ั้ ้ าที่
เพิม
่ เติมจากบทที่ 1 ถึง 6
บทที่ 11 มาตรฐานการทนไฟของสายไฟฟ้า
บทที่ 12 วงจรไฟฟ้าช่วยชีวต
ิ
บทที่ 13 อาคารเพือ
่ การสาธารณะใต้ผวิ ดิน
บทที่ 14 การติดตงไฟฟ
ั้ ้ าชว่ ั คราว
EIT Standard 2556
(กิตติพงษ์ วีระโพธิ ์ประสิทธิ ์ มาตรฐาน ว.ส.ท. 2556 บทที่ 4 )
บทที่ 4 การต่อลงดิน
4.1 วงจรและระบบไฟฟ้าทีต
่ อ
้ งต่อลงดิน
4.2 วงจรและระบบไฟฟ้าทีห
่ า้ มต่อลงดิน
4.3 การต่อลงดินของหม้อแปลงไฟฟ้า
4.3 การต่อลงดินของระบบประธาน
4.4 การต่อฝากของระบบประธานแรงตํา
่
4.5 ขนาดสายดินของบริภ ัณฑ์ไฟฟ้า
(กิตติพงษ์ วีระโพธิ ์ประสิทธิ ์ มาตรฐาน ว.ส.ท. 2556 บทที่ 4 ) 4
2
2/10/2014
มาตรฐานการต่อลงดิน
 ว.ส.ท. 2001-51 บทที่ 4 “ การต่อลงดิน ”
 NEC Article 250 “ Grounding ”

 IEC 60364-5-54 “ Earthing Arrangement
and Protective Conductors ”
การต่อลงดินหมายถึง ????
การต่อลงดิน คือ......
“การนําตัวนําในวงจรบางส่วนต่อลงดินที่พื้นโลก
(EARTH) หรือต่อเข้ากับจุดต่อลงดิน ซึ่งทําเพื่อใช้
อ้างอิงเป็ นจุดต่อลงดินของระบบไฟฟ้า”
ตัวอย่างการต่อลงดิน
“ของระบบป้องกันฟ้าผ่า ของระบบไฟฟ้า ของเสาส่งไฟฟ้ า
ที่หม้อแปลงไฟฟ้ า ของระบบคอมพิวเตอร์ และการต่อลง
ดินของระบบไฟฟ้าแรงตํา่ ในอาคาร”
3
2/10/2014
การต่อลงดินของระบบต่างๆ
• การต่อลงดินทีส
่ ถานีไฟฟ้ าย่อย
• การต่อลงดินทีเ่ สาสง่ ไฟฟ้ า
• การต่อลงดินทีห
่ ม ้อแปลงไฟฟ้ า
• การต่อลงดินของระบบป้ องกันฟ้ าผ่า
• การต่อลงดินของระบบคอมพิวเตอร์
•การต่อลงดินของระบบไฟฟ้ าแรงตํา่ ใน
อาคาร
จุดประสงค์ของการต่อลงดิน
1) เพือ
่ ความปลอดภัย
2) เพือ
่ ให้ระบบไฟฟ้ามีคุณภาพ
3) เพือ
่ ให้อุปกรณป
์ ้ องกันทํางานเมือ
่ เกิด
ลัดวงจรลงดิน
4
2/10/2014
อันตรายจากไฟฟ้ า
อันตรายจากไฟฟ้ า...แบ่งเป็ น
ไฟฟ้าดูด
(เป็นอ ันตรายต่อบุคคล)
• สัมผัสโดยตรง(Direct contact)
• สัมผัสโดยอ ้อม(Indirect contact)
ไฟฟ้าล ัดวงจร
ิ )
(เป็นอ ันตรายต่อบุคคลและทร ัพย์สน
การต่
1. อลงดิ
กรณี ี นายดิ
ไม่มส เพือ
่ ต่
น ความปลอดภ
อทีอ
่ ป
ุ กรณ์ ัย
เพือ
่ ให้อป
ุ กรณ์ป้องก ันทํางานอย่างถูกต้อง
กรณีอป
ุ กรณ์ไม่ตอ
่ ลงดิน จะเกิดอันตรายต่อ
บุคคลกรณีเกิดไฟรั่ว
10
(กิ ตติ พงษ์ วีระโพธิ์ ประสิ ทธิ์ มาตรฐาน ว.ส.ท. 2556 บทที่ 4 )
5
2/10/2014
การต่อลงดินเพือ
่ คุณภาพไฟฟ้าทีด
่ ี
การต่อลงดินระบบแรงตํา่ (N ลงดิน)
เพือ
่ ลดแรงด ันเกิน,แรงด ันตกกรณีโหลดไม่สมดุลย์
11
(กิ ตติ พงษ์ วีระโพธิ์ ประสิ ทธิ์ มาตรฐาน ว.ส.ท. 2556 บทที่ 4 )
ั ผัสสว่ นทีม
การป้ องกันการสม ่ ไี ฟฟ้ า
สัมผัสโดยตรง สัมผัสโดยอ้ อม
 หุ ้มฉนวนสว่ นทีม
่ ไี ฟฟ้ า  การต่อลงดินและมีเครือ
่ งปลด
 ทีก
่ น ่ ู้
ั ้ หรือใสต วงจรอัตโนมัต ิ
 มีสงิ่ กีดขวางหรือทํารัว้ กัน

้  เครือ ้
่ งใชไฟฟ้ ั้
าชนิดฉนวน 2 ชน
 ติดตัง้ อยูใ่ นระยะทีเ่ อือ

้ มไม่ถงึ  ้
ใชแรงดั นตํา่ พิเศษ ( ≤ 50 V)
 ใชอุ้ ปกรณ์ป้องกันภัยสว่ นบุคคล  ป้ องกันเสริมด ้วยเครือ

่ งตัดไฟรั่ว
(PPE)
6
2/10/2014
ั ผัสสว่ นทีม
การป้ องกันการสม ่ ไี ฟฟ้ า
ติดตัง้ อยู่ในระยะที่
IP2X or IPXXB
เอือ้ มไม่ ถงึ
่ ไี ฟฟ้ าที่กัน
หุ ้มฉนวนส่วนทีม ้ หรื อใส่ ต้ ู
(insulation)
+ การต่อลงดินและมีเครือ
่ งปลด
< 50V วงจรอัตโนมัต ิ
+ ป้ องกันเสริมด ้วยเครือ
่ งตัดไฟรั่ว
ใช้ แรงดันตํ่าพิเศษ
เครือ
่ งห่อหุ ้มหรือทีล
่ ้อม(Enclosure)
มีรวั ้ กัน้
7
2/10/2014
ใชอุ้ ปกรณ์ป้องกันภัยสว่ นบุคคล
่ อ
่
8
2/10/2014
4.1 วงจรและระบบไฟฟ้ากระแสสล ับทีต

่ อ
(Grounding Service-Supplied AC. Systems
 วงจรและระบบไฟฟ้ากระแสสลับตามทีก่ าํ หนดไว้ในข้อ 4.1.1 ถึง

4.1.2 ต้องต่อลงดิน
 ส่วนวงจรและระบบอื่นนอกจากนี้อาจต่อลงดินก็ได้
ทําไมต ้องต่อระบบไฟฟ้ าลงดิน ??

( System Grounding )
1) จํากัดแรงดันเกิน เนือ
่ งจาก.....
 ฟ้ าผ่า (Lightning)
 เสริ จ
์ ในสาย (Line Surge)
 สายแรงตํา่ สมั ผัสกับสายแรงสูงโดยบังเอิญ (Accidental
Touching)
2) ทําให ้แรงดันเทียบกับดินมีเสถียรภาพ
3) เครือ
่ งป้ องกันกระแสเกิน(Ground fault) ทํางานได ้
รวดเร็วขึน
้
9
2/10/2014
พืน้ ฐานการต่อลงดิน
การต่อลงดินในทางไฟฟ้ าแยกออกเป็ น
• 1.การต่อลงดินของอุปกรณ์ ไฟฟ้ า (EQIUPMENT
GROUNDING)
• 2. การต่อลงดินของระบบไฟฟ้ า (SYSTEM
GROUNDING)
• 3. การต่อลงดินของระบบป้ องกันฟ้ าผ่า (LIGHTNING
PROTECTION GROUNDING)
1. การต่อลงดิ นของอุปกรณ์ไฟฟ้ า(EQUIPMENT GROUNDING)

• อุปกรณ์ไฟฟ้ าที่มีเปลือกนอกเป็ นโลหะซึ่งอาจมีแรงดันไฟฟ้ าได้ (เกิ ดจากการ
่ อจากการเหนี่ ยวนํา) ต้องต่อลงดิ นเพื่อเพิ่ มความปลอดภัยต่อบุคคล
รัวหรื
และให้อปุ กรณ์ป้องกันทํางานได้อย่างถูกต้อง
2. การต่อลงดิ นของระบบไฟฟ้ า(SYSTEM GROUNDING)

• คือการนําสาย NEUTRAL ลงดิ น เพื่อทําให้อปุ กรณ์ป้องกันทํางานได้ตาม
วัตถุประสงค์ กรณี เกิ ด single line to ground fault และลดแรงดันเกิ นหรือ
แรงดันตกกรณี โหลดไม่สมดุล
10
2/10/2014
พืน
้ ฐานการต่อลงดิน
กรณีไม่มส ี ายดินต่อทีอ
่ ป
ุ กรณ์
คนจะไม่ปลอดภ ัยกรณีเกิด
G ไฟฟ้ารว่ ั และอุปกรณ์ป้องก ัน
N อาจไม่ทํางาน
พืน
กรณีมก ี ารต่อหลักดินทีอ
่ ป
ุ กรณ์ อาจ
G เกิดอันตรายต่อบุคคลกรณีเกิดไฟรั่ว
โดยเฉพาะกรณี R ดินมีคา่ สูง
N
คตท.(R) ดินอาจสูง
11
2/10/2014
กรณีใชส ้ ายนิวทร ัลเป็นสายดิน
หากสาย N ขาด อาจเกิดอันตรายต่อ
G บุคคล เพราะทีเ่ ปลือกอุปกรณ์จะมี
N แรงดัน
ดังนัน ้
้ จึงห ้ามใชสาย N แทนสายดิน
พืน
การต่อลงดินตามมาตรฐาน วสท. คน
ปลอดภ ัย เพราะอุปกรณ์ถก ู ต่อลงดิน จึง
G ไม่เกิดอ ันตรายต่อบุคคลกรณีเกิดไฟรว่ ั
และอุปกรณ์ป้องก ันทํางาน
N
12
2/10/2014
พืน
คนจะปลอดภ ัยและทร ัพย์สน ิ ไม่

G
เสยี หาย!!
N อุปกรณ์ป้องก ันกระแสเกิน
ต้องทํางาน !
ถ้ามี RCD เสริม คนจะปลอดภ ัย

เพราะอุปกรณ์ป้องก ันทํางานขณะไฟ
ดูดหรือรว่ ั
สงิ่ สําค ัญ... การต่อสายดินทีแ

่ ผนเมนสวิตช ์ ต้องถูกต้อง!!
มาตรฐาน ว.ส.ท. 2556 บทที่ 4 25
4.1 วงจรและระบบไฟฟ้ากระแสสล ับ
ทีต
่ อ
ข้อ 4.1.1 ระบบไฟฟ้าทีม ่ แ

ี รงด ันไฟฟ้าเกิน 50
โวลต์ แต่ไม่เกิน 1,000 โวลต์ ต ้องต่อลงดินเมือ ่ มี
สภาพตามข ้อใดข ้อหนึง่ ดังต่อไปนี้
• ก) เป็ นระบบ 1 เฟส 2 สาย
• ข) เป็ นระบบ 1 เฟส 3 สาย
• ค) เป็ นระบบ 3 เฟส 3 สาย
• ง) เป็ นระบบ 3 เฟส 4 สาย
13
2/10/2014
4.1 วงจรและระบบไฟฟ้ ากระแสสลับ
วงจรและระบบไฟฟ้ ากระแสสลับทีต ่ ้องต่อลงดิน

แบ่งออกเป็ น 2 กลุม ่ คือ
1. ระบบไฟฟ้ าทีม่ แี รงดันตัง้ แต่ ≥ 50 และ < 1000 V
2. ระบบไฟฟ้ าทีม ่ แี รงดัน ≥ 1000 V ขึน ้ ไป
3 เฟส 4 สาย 3 เฟส 3 สาย 1 เฟส 3 สาย 1 เฟส 2 สาย
ระบบการต่อลงดินในประเทศไทย
ขวั้ N และ G ของบริภ ัณฑ์ประธาน

สายนิวทร ัล(N) ของหม้อแปลงใน (MDB) มาตรฐาน กําหนดให้ถก ู
จําหน่ายแรงตํา่ ของ กฟน. และ ต่อลงดิน
กฟภ. เป็นสายทีถ ่ ก
ู ต่อลงดิน (ตามทีม ่ าตรฐาน วสท. บทที่ 4)
14
2/10/2014
การต่อลงดินทีห
่ ม ้อแปลงจําหน่ายไฟฟ้ าแรงกลาง
12 kV หรือ 24 kV 3 เฟส 3 สาย ของ กฟน.
24kV
24kV 24kV
24kV
ทีข
่ วสายนิ
ั้ วทร ัล(N) ของหม้อแปลงในจําหน่ายแรงกลางของ กฟน.
จะถูกต่อลงดินโดยตรง( Solidly Grounded System)
่ ม ้อแปลงจําหน่ายไฟฟ้ าแรงตํา่
400/230V 3 เฟส 4 สาย ของ กฟน.
ทีข
่ วสายนิ
ั้ วทร ัล(N) ของหม้อแปลงในจําหน่ายแรงตํา่ ของ กฟน.
จะถูกต่อลงดินโดยตรง( Solidly Grounded System)
15
2/10/2014
วงจรทีไ่ ม่บงั คับให ้ต่อลงดิน

(ข ้อยกเว ้น)
 ระบบฯ ทีม
่ ต
ี วั จ่ายแยกต่างหาก (Separately Derived
Systems)
 ระบบฯ ทีร่ ับไฟจากเครือ

่ งกําเนิดไฟฟ้ า หม ้อแปลง
ไฟฟ้ า คอนเวอร์เตอร์ทม
ี่ ข
ี ดลวด มีจด
ุ ประสงค์เพือ
่
จ่ายไฟให ้ระบบไฟฟ้ าพิเศษและไม่มก
ี ารต่อทางไฟฟ้ า
กับวงจรระบบอืน
่
 หากต่อลงดินจะต ้องปฏิบต
ั ต
ิ าม ข ้อ 4.6
ระบบจ่ายพลังงานไฟฟ้ าสํารองฉุกเฉิน
G เครื่องกําเนิ ด
เครื่อวัดฯ การไฟฟ้ า
หม้อแปลงไฟฟ้ า
) Control Panel
MDB EMDB
) ATS
) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) )
16
2/10/2014
ระบบทีไ่ ม่ถอ
ื ว่าเป็ นระบบจ่ายไฟแยกต่างหาก
N G
N
3-P Transfer Switch
เนือ
่ งจากไม่ใช่ระบบจ่ายไฟ
Load แยกต่างหากจึงไม่อนุญาตให ้
ต่อหลักดินแยกต่างหาก
กรณีเป็ นระบบจ่ายไฟแยกต่างหาก
( Separately Derived System )
N G
N
เนือ่ งจากเป็ นระบบจ่ายไฟ

4-P Transfer Switch
แยกต่างหาก จึงอนุญาตให ้
Load ต่อหลักดินแยกต่างหากได ้
การต่อลงดินต ้องปฏิบต ั ต
ิ าม
ข ้อ 4.6
17
2/10/2014
่ อ
่
4.2 วงจรและระบบไฟฟ้ าทีห

่ ้ามต่อลงดิน
 ข ้อ 4.2.1 วงจรของปั น ้
้ จั่นทีใ่ ชงานอยู ้
เ่ หนือวัสดุเสนใยที อ ่ าจลุกไหม ้
ได ้ ซงึ่ อยูใ่ นบริเวณอันตราย
 เนือ ่ งจากอาจเกิดความไม่ปลอดภัยจากอุบต ั เิ หตุได ้
 ่
ข ้อ 4.2.2 วงจรในสถานดูแลสุขภาพ (health care facility) เชน
วงจรในห ้องผ่าตัดสําหรับโรงพยาบาล หรือ คลินก
ิ
 เนื่องจากไฟฟ้าดับอาจมีผลตอชี
่ วต
ิ ได้
18
2/10/2014
ต.ย.วงจรไฟฟ้ าทีห
่ ้ามต่อลงดิน
Medical IT Systems
่ อ
่
19
2/10/2014
4.3 การต่อลงดินของหม ้อแปลงไฟฟ้ า

 ข้อ 4.3.1 ระบบไฟฟ้ าของผูใ้ ช้ไฟฟ้ าที่ต้องต่อลงดิ นตามข้อ 4.1 จะต้องต่อลงดิ น
ที่บริ ภณั ฑ์ประธานแต่ละชุด จุดต่อลงดิ นต้องอยู่ในจุดที่เข้าถึงสะดวกที่ปลายตัวนํา
ประธาน หรือบัส หรือขัว้ ต่อที่ต่อเข้ากับตัวนํานิ วทรัลของตัวนําประธานภายใน
บริ ภณ ั ฑ์ประธาน ในกรณี หม้อแปลงไฟฟ้ าติ ดตัง้ ภายนอกอาคารจะต้องต่อลงดิ นเพิ่ ม
อีกอย่างน้ อย 1 จุด ทางด้านไฟออกของหม้อแปลงไฟฟ้ า ณ จุดที่ติดตัง้ หม้อแปลงหรือ
จุดอื่นที่เหมาะสม ห้ามต่อลงดิ นที่จดุ อื่นๆ อีกทางด้านไฟออกของบริ ภณ ั ฑ์ประธาน
ทีข
่ วั ้ N ของหม ้อแปลงด ้านไฟ
ออก(Y ) แรงตํา่ ต ้องต่อลงดิน

ภายนอกอาคาร
กรณีหม ้อแปลงทีต ่ ด
ิ ตัง้ ภายในอาคาร
ภายนอกอาคาร
- ทีข
่ วั ้ N ต ้องถูกต่อลง
ดินเพิม ่ ด ้วย
สาย N จากหม้อแปลง
MDBNeutral
Ground
20
2/10/2014

การต่อระบบไฟฟ้ าลงดินของระบบประธานแรงตํา่
ข ้อยกเว ้นที่ 1
•กรณีประธานมีมากกว่า 1 ชุด ที่
อยูใ่ นเครือ
่ งห่อหุ ้มเดียวกันหรือ
ติดกัน
•สายต่อหลักดินใช ้เพียง 1 ชุดก็ได ้
ข ้อยกเว ้นที่ 2
•เมือ
่ มีการต่อฝากระหว่างขัว้
N และขัว้ G
• การต่อหลักดินจะต่อเข ้า
(กิตติพงษ์ วีระโพธิ ์ประสิทธิ ์ มาตรฐาน ว.ส.ท. 2556 บทที่ 4 ) กับขัว้ G หรือขัว้ N ก็ได ้
41
ข้อ 4.3.2 ระบบไฟฟ้ากระแสสล ับทีม ่ ี

ข ้อควรระวัง ! แรงด ันไฟฟ้าไม่เกิน 1,000 โวลต์ ทีม ่ กี าร
ต่อลงดินทีจ ่ ด
ุ ใดๆ จะต้องเดินสายทีม ่ ก ี ารต่อ
ลงดินนนไปย
ั้ ังบริภ ัณฑ์ประธานทุกชุด และ
ต้องต่อฝากเข้าก ับสงิ่ ห่อหุม้ ของบริภ ัณฑ์
G ประธาน สายด ังกล่าวจะต้องเดินร่วมไปก ับ
สายเสน ้ ไฟด้วย
N
ระหว่างขัว้ N และ ขัว้ G ที่แผงไฟฟ้ าย่อย

อื่นๆ ห้ามมีการต่อถึงกันอีกในอาคาร
ขัว้ N และ ขัว้ G ต้องมีการต่อถึง
กัน ที่แผงบริ ภณั ฑ์ประธานแรงตํา่ 42
21
2/10/2014
ความต่อเนือ
่ งของระบบสายดิน
 การต่อฝากมีจด ุ ประสงค์เพือ ่ ให ้แน่ใจว่ามีความต่อเนือ่ ง

ทางไฟฟ้ า และสามารถรับกระแสลัดวงจรใดๆ ทีอ ่ าจ
เกิดขึน
้ ได ้
 สว่ นทีเ่ ป็ นโลหะซงึ่ ไม่ได ้เป็ นทางเดินของกระแสไฟฟ้ า
ของบริภัณฑ์ไฟฟ้ าต่อไปนีต ้ ้องมีการต่อฝากถึงกันอย่าง
ใชได้ ้ผลดี เชน ่ ชอ ่ งเดินสาย กล่อง ตู ้ เครือ ่ งประกอบ
และเครือ ่ งห่อหุ ้มทีเ่ ป็ นโลหะ ต ้องต่อลงดิน
(กิตติพงษ์Code
Ref. National Electrical วีระโพธิHandbook
์ประสิทธิ ์ มาตรฐาน
2002ว.ส.ท. 2556 บทที่ 4 )
Edition 43
่ อ
่
22
2/10/2014
4.4 การต่อลงดินของระบบประธานแรงตํา่
ในอาคารทัว่ ไป
การต่อลงดินระบบแรงสูง
ระบบทีม ี รงดันไฟฟ้ า ≤ 1,000V. (≥ 50V) ที่ขั้ว N

่ แ
ของหม ้อแปลง ต ้องมีการต่อลงดินเพือ
่ ให ้แรงดันแต่
ละเฟสมีเสถียรภาพ
ทีบ
่ ริภัณฑ์ประธาน ต ้องต่อลงดินระหว่างขัว้ N และขัว้ G
ไม่อนุญาต
หลังจากบริภัณฑ์ประธานห ้ามต่อลงดินระหว่างขัว้ N
และขัว้ G ในวงจรไฟฟ้ า อีก
- เพือ่ ให ้ตรวจสอบได ้ง่ายเมือ
่ มีกระแสรั่วลงดิน
- เพือ
่ ไม่ให ้กระแสของโหลดปกติไหลกลับมาทางสายดิน
จะทําให ้สายดินมีแรงดันได ้
กรณีท1ี่ อาคาร 2 หลังหรือมากกว่า

ทีร่ ับไฟจากบริภณั ฑ์ประธานชุดเดียวกัน
สายเฟสและสาย N (ไม่ต้องเดิ นสายดิ นมาด้วย)
อาคารที่ 1
อาคารที่ 2 อาคารที่ 3
แผงบริภณ
ั ฑ์ประธาน
แผงไฟฟ้ า 2 แผงไฟฟ้ า 3
23
2/10/2014
กรณีท ี่ 2 อาคาร 2 หลังหรือมากกว่า

ทีร่ ับไฟจากบริภณ
ั ฑ์ประธานชุดเดียวกัน
สายเฟสและสาย N และ G (ต้องเดิ นสายดิ นมาด้วย)
อาคารที่ 1
อาคารที่ 2 อาคารที่ 3
แผงบริภณ
แผงไฟฟ้ า 2 แผงไฟฟ้ า 3
ข้อยกเว้น กรณีมป
ี ระธานหลายชุดแต่...
มีวงจรย่อยเพียงชุดเดียว
อาคารลักษณะนี้ ไม่
จําเป็ นต้องมีหลักดิ น
ทีอ่ าคารหลังที ่ 2 ก็ได้
มีสายดิ นบริ ภณ
ั ฑ์(EGC)
Ref. National Electrical Code Handbook 2008 Edition(กิตติพงษ์ วีระโพธิ ์ประสิทธิ ์ มาตรฐาน ว.ส.ท. 2556 บทที่ 4 ) 48
24
2/10/2014
่ อ
่
LP2
N G
ไม่มีการต่อถึง
ต่อฝาก N และ G ลงดินเฉพาะที่
กันระหว่าง บริภณั ฑ์ประธานเท่านัน
้
N และ G N G
LP1
ต่อระหว่าง N
MDB
และ G
N G
25
2/10/2014
LP2
ห ้ามต่อฝากลงดินที่
N G จุดอืน
่ อีก ??
ห้ามมีการต่อ
LP1
ถึงกันระหว่าง
N และ G
N G
MDB
ต่อระหว่าง N
และ G
N G
LP2
ไม่มีการต่อถึง
กันระหว่าง N
G
N และ G
LP1
ทําไมต ้องต่อลงดิน
N G
เฉพาะทีบ ่ ริภณ
ั ฑ์
ภาวะปกติ ประธาน ????
ต้องไม่มี
กระแสไหลใน MDB
G
สาย G N
ดังนัน้ จึงห้ามต่อฝากลงดิ นที่จดุ อื่นอีก!!!

26
2/10/2014
ขนาดสายต่อฝาก
ของระบบประธานแรงตํา่ (4.15.6)
สายต่อฝากหล ัก(System Main
Bonding Jumper) 4.15.6 (ก-ค)
้ าม T 4-1
• ขนาดใชต
N • กรณีสายประธานใหญ่กว่าทีก
่ า
ํ หนด
ใน T 4-1 ต้อง ≥ 12.5% ของสาย
ประธาน
สายนิวทรัล(N)
 ขนาด ≥ ทีค
่ ํานวณ
ตามข ้อ 3.2.4
สายต่อฝากด้านไฟออก
ของบริภ ัณฑ์ประธาน
4.15.6(ง)
สายต่อฝากของบริภ ัณฑ์ • ขนาดใช้ตาม T 4-2
(Bonding Jumper)
4.15.6(ค)
• ขนาดใช้ตาม T 4-1
53
ตารางที่ 4.1 ขนาดสายต่อระบบไฟฟ้าลงดิน

ขนาดสายประธานเข้าอาคาร ขนาดสายต่อหลักดิ น
(ตัวนําทองแดง) ตร.มม. (ตัวนําทองแดง) ตร.มม.
ไม่เกิ น 35 10
เกิ น 35 แต่ไม่เกิ น 50 16
บริ ภณ
ั ฑ์ประธานแรงตํา่
เกิ น 500 95
N G
ขนาดสายต่อฝากและสายต่อหลักดิ นจะต้องไม่เล็ก
กว่าตารางที่ 4-1 และ ไม่เล็กกว่า 12.5% ของตัวนํา
ประธานแรงตํา่
27
2/10/2014
ตย.4-1 หาขนาดสายทีม
่ ก
ี ารต่อลงดิน
โจทย์ จงหาขนาดสายต่อฝากระบบไฟฟ้ าลงดินทีภ
่ ัณฑ์
้
ประธาน กําหนดให ้แต่ละเฟสใชสาย 1x500 mm2
วิ ธีทาํ หาขนาดสายต่อฝากระบบไฟฟ้ า
ลงดิ น
630kVA
 จากตาราง 4-1
 สายเฟส 300-500 mm2
1000A ้ ายดินขนาด ≥ 70 mm2

ใชส
ตัวอย่างที่ 4.2 หาขนาดตัวนํ าลงหลักดิน

โจทย์ จงหาขนาดสายต่อฝากของบริภัณฑ์ประธานแรงตํา่
้
400/230V. 3 เฟส 4 สาย กําหนดให ้แต่ละเฟสใชสาย
3x500 mm2
วิธท
ี ํา
 แต่ละเฟส ใชสาย้ 3x500 mm2
2,000kVA  ขนาดสายรวม = 3 x 500 = 1500 mm2
 เนือ
่ งจากสายเฟส ≥ 500 mm2
 ตามข ้อ 4.15.6 ขนาดสายต่อฝากลงดิน
≥ 0.125 x 1500 = 187.5 mm2
 ดังนัน ้
้ ใชสายต่ อฝากขนาด ≥ 240 mm2
56
28
2/10/2014
ระบบหลักดิน หรือรากสายดิน
( Grounding Electrode System)
 จุดประสงค์ เพือ
่ ....
 เป็ นจุดต่อลงดินของ“ระบบไฟฟ้ า”
้ อสว่ นทีเ่ ป็ นโลหะต่างๆ

 ใชต่ ั ดาไฟฟ้ าเท่ากับดิน
ให ้มีศก
หรือเป็ นศูนย์
 รองรับกระแสทีร
่ ั่วไหล หรือกระแสทีเ่ กิดจากไฟฟ้ าสถิต
่ น
ลงสูพ ื้ โลก
 ่ น
เป็ นทางผ่านของกระแสไฟฟ้ าลงสูพ ื้ โลกในกรณีทเี่ กิด
ฟ้ าผ่าหรือแรงดันเกิน
ชนิดและขนาดของสายต่อหล ักดิน
• ตัวนํ าทองแดง ต ้องเป็ นชนิดตัวนํ าเดีย

่ วหรือ
ตีเกลียวหุ ้มฉนวน
• ต ้องไม่มก ้ ยวยาวตลอด
ี ารต่อและเป็ นเสนเดี
• ถ ้าเป็ นบัสบาร์ อนุญาตให ้มีการต่อได ้
N G
29
2/10/2014
มาตรฐานหลักดิน ( Ground Electrode )
 แทงโลหะ
่ ขนาด 16 มม. ยาว 2.40 ม.
 แผนโลหะพื
่ น้ ที่ 1800 ตร.มม. หนา 6 มม.
(1.5 มม.) ฝังลึก 1.6 ม.
 โครงสรางอาคารโลหะ
้
 หลักดินอืน
่ ๆ ทีไ่ ดรั
้ บการรับรอง
 คาความต
่ ้ กดิน ≤ 5 โอหม
านทานของหลั ์
ระบบรากสายดินแนวดิง่
อาคารชุด
อาคารสูง และ
อาคารขนาดใหญ่พิเศษ
สําหรับอาคารทัวไป
่
พื้นดิน
0.75 ม. 45O 0.3 ม.
0.6 ม.
30
2/10/2014
ระบบรากสายดินแนวดิง่
่
LP1
N G
200
400 MDB
N G
0.3 ม.
0.6 ม.
ระบบรากสายดินแนวราบ
LP1
่
รากสายดินแนวราบ โดยทัว่ ไปจะ
N G ยาวเป็ นสองเท่าของรากสายดิน
แนวดิง่ และฝั งลึกจากผิวดิน
้
ประมาณ 0.75 ม. ใชในบริ เวณ
ดินแข็งหรือเป็ นหินกรวด
200
MDB 400
N G
0.75 ม.
31
2/10/2014
ตารางที่ 4.1 ขนาดสายต่อหลักดิน(4.19)

ขนาดสายประธานเข้าอาคาร ขนาดสายต่อหลักดิ น
(ตัวนําทองแดง) ตร.มม. (ตัวนําทองแดง) ตร.มม.
≤ 35 10
เกิ น 35 แต่ไม่เกิ น 50 16 บริภ ัณฑ์
เกิ น 50 แต่ไม่เกิ น 95 25 ประธาน
เกิ น 500 95
N G
ข้อ 4.19 สายต่อหล ักดินสา ํ หร ับระบบไฟฟ้าแสสล ับ
จะต้องไม่เล็กกว่าตารางที่ 4-1
ตย. 4-3 ขนาดสายต่อหลักดิน

โจทย์ บ ้านหลังหนึง่ รับไฟฟ้ าด ้วยเครือ
่ งวัดฯ แรงตํา่ 15(45)A 400V. 3
เฟส 4 สาย จงกําหนดขนาดสายต่อหลักดิน
บริ ภณ
ั ฑ์ประธานแรงตํา่
4 x 16 SQMM
วิ ธีทาํ
N G • จากตารางที่ 4-1
• สายเมนขนาด 16 mm2
• ใช้สายต่อหลักดิ น = 10 mm2

64
32
2/10/2014
ตย.4-4 ขนาดสายต่อหลักดิน
โจทย์ โรงงานแห่งหนึง่ รับไฟฟ้ าด ้วยเครือ่ งวัดฯ 400 A 400/230V 3
เฟส 4 สาย ใชสาย ้ ขนาด 2 ( 4 x 150 mm2 ในท่อ IMC 2 x 80
mm ( 3” ) จงกําหนดขนาดสายต่อหลักดิน
2(4x 150 mm2)In IMC 2x80mm MDB
วิธท
ี ํา
 สายเฟสใช ้ขนาด 2 x 150 = 300 mm2
จากตารางที่ 4-1 N G
 สายประธานขนาด 300-500 mm2

ใช ้สายต่อหลักดินขนาด 70 mm2
1x 70 mm2
65
่ อ
่
33
2/10/2014
การต่อลงดินของเครือ
่ งบริภณ
ั ฑ์ไฟฟ้ า
( Equipment Grounding )
จุดประสงค์ คือ
 เพื่อให้ส่วนโลหะที่ต่อถึงกันตลอดมีศกั ดาไฟฟ้ าเท่ากับ
ดิน
 เพื่อให้อปุ กรณ์ป้องกันกระแสเกินทํางานได้รวดเร็วขึน้
 เป็ นทางผ่านให้กระแสรัวไหล
่ และ กระแสเนื่ องมาจาก
ไฟฟ้ าสถิตลงดิน
เครือ
ั ฑ์ไฟฟ้ าทีต
่ ้องต่อลงดิน
 ประเภทของบริ ภณ
ั ฑ์ไฟฟ้ าที่จะต้องต่อลงดิ นมี
ดังต่อไปนี้
เครือ
่ งห่อหุ้มที่เป็ นโลหะของ สายไฟฟ้ า แผง
บริภณ ั ฑ์ประธาน โครง และ รางปัน้ จันที ่ ่ใช้
ไฟฟ้ า โครงของตู้ลิฟต์ และลวดสลิงยกของ
ที่ใช้ไฟฟ้ า
สิ่งกัน้ ที่เป็ นโลหะรวมทัง้ เครือ่ งห่อหุ้มของ
เครือ่ ง บริภณ ั ฑ์ไฟฟ้ าในระบบแรงสูง
34
2/10/2014
เครือ
ั ฑ์ไฟฟ้ าทีต
่ ้องต่อลงดิน
•สว่ นของโหลดทีเ่ ป็ นโลหะ
เปิ ดโล่งทีบ
่ ค
ุ คลอาจสมั ผัสได ้
และอาจมีไฟฟ้ ารั่วถึงได ้
•หากติดตัง้ อยูส
่ งู จากพืน
้ ไม่
เกิน 2.40 เมตร
• ต ้องมีการต่อลงดินทีโ่ หลด
ด ้วย
≤ 2.4 ม.
เครือ ้
่ งใชไฟฟ้ าทีต
่ ้องมีสายดิน
 เครือ ้
่ งใชไฟฟ้ าทีม ่ โี ครงเป็ นโลหะ หรือ เครือ ้
่ งใชไฟฟ้ าที่
เกีย ่
่ วข ้องกับนํ้ า หรือ ความร ้อน เชน ตู ้เย็นเตาไฟฟ้ า เครือ ั
่ งซก
ผ ้า เครือ ่ งทํานํ้ าอุน
่ เป็ นต ้น
 เต ้าเสย ี บทีใ่ ชงาน
้ จําเป็ นต ้องมีขวั ้ สายดิน
35
2/10/2014
ชนิดเครือ ้
่ งใชไฟฟ้ าทีไ่ ม่ต ้องมีสายดิน
 เครือ ้
่ งใชไฟฟ้ าทีม
่ ก
ี ารป้ องกันไฟดูด โดยมีโครงหุ ้มด ้วยฉนวน 2
ชนั ้ เชน ่ พัดลม โทรทัศน์ หรือ วิทยุ เป็ นต ้น ดังนัน
้ ไม่จําเป็ นต ้อง
มีขวั ้ สายดิน
เครือ ้ ทีไ่ ม่ต ้องมี
่ งหมายฉนวนสองชัน
สายดิน
วิธต
ี อ
่ ลงดินของบริภณ
ทําได้โดยเดินสายดินจากแผงจ่ายไฟย่อย
ไปย ังบริภ ัณฑ์ไฟฟ้าทีต
่ อ
สายดินต้องเดินร่วมไปก ับสายเฟส และสาย

นิวทร ัลของวงจรในท่อเดียวก ัน
36
2/10/2014
ชนิดของสายดินบริภณ
ั ฑ์ไฟฟ้ า(EGC)
• ตัวนํ าทองแดง หุ ้มฉนวนหรือไม่

หุ ้มฉนวนก็ได ้
• เปลือกโลหะของสายเคเบิล
ชนิด AC, MI และ MC
้
• บัสเวย์ทไี่ ด ้ระบุให ้ใชแทนสาย
สําหรับต่อลงดิน
• สขี องสายดินถ ้าขนาดไม่เกิน
10 ตร.มม. ฉนวนต ้องมีสเี ขียว
หรือเขียวแถบเหลือง
ขนาดสายดินของบริภณ
(ข้อ 4.19) ขนาดสายต่อหลักดิ นของบริ ภณั ฑ์ประธาน (

GEC) ต้องมีขนาดไม่เล็กกว่าที่กาํ หนดในตารางที่ 4-1
(ข้อ 4.20) ขนาดสายดิ นของบริ ภณ ั ฑ์ไฟฟ้ า (EGC)

ต้องมีขนาดไม่เล็กกว่าที่กาํ หนดในตารางที่ 4-2
(ข้อ 4.20) ขนาดสายดิ นของบริ ภณ ั ฑ์ไฟฟ้ า (EGC)

ต้องมีขนาดไม่เล็กกว่าที่กาํ หนดในตารางที่ 4-2
37
2/10/2014
ตย.4-5 หาขนาดสายดินบริภณ
โจทย์ ระบบไฟฟ้ าประกอบด้วย บริ ภณ
ั ฑ์ไฟฟ้ า และ แผงจ่ายไฟ ดังรูป จง
หาขนาดสายดิ นของบริ ภณ
ั ฑ์ไฟฟ้ า(EGC) ที่เดิ นจากบริ ภณ
บริ ภณ
CB = 300AT
300 AT EGC ≥ 25 SQMM.
G CB = 100AT
EGC ≥ 10 SQMM.
แผงจ่ายไฟ แผงจ่ายโหลด CB = 20AT
EGC ≥ 2.5 SQMM.
G G
100 AT 20 AT บริ ภณ
LOAD
ตย.4-6 ขนาดสายดินบริภณ
400A 400
LP2 1-25
N G
200A 200
1-16
LP1
N G
LP1 200
LP2 400 MDB
N G พิจารณาจากตารางที่ 4-2
38
2/10/2014
ตย.4-6 ขนาดสายดินบริภณ
ั ฑ์ไฟฟ้ า(ต่อ)
150AT
20AT 1-2.5
LP2
N G 40AT
1-4
100AT
LP1
N G 1-16
3-240, 1-150
MDB
200 1-10
400
ตารางที่ 4-1 N G
1-50
ขนาดสายดิน เมือ
่ ดินสายควบ
 การเดินสายควบ แยกไปหลายท่อ ขนาดสายดินในแต่
ละท่อกําหนดจากพิกด ั เครือ
่ งป้ องกันกระแสเกิน ตาม
ตารางที่ 4-2 (ห ้ามลดขนาด)
Fault, Phase to grounding conductor
อุปกรณ์ ไฟฟ้ า
L
CB
N
ท่ออโลหะ
39
2/10/2014
ตย.4-7 หาขนาดสายดินของบริภัณฑ์ไฟฟ้ า
โจทย์ บริ ภณ ั ฑ์ประธานมีเครื่องป้ องกันกระแส

เกิ น 500 A ต่อกับวงจร ซึ่งประกอบด้วย
สายควบ 2 ชุด เดิ นในท่อร้อยสายท่อละ 1
ชุด ดังรูป จงหาขนาดสายดิ นของบริ ภณ ั ฑ์
ไฟฟ้ า
วิ ธีทาํ
o วงจรประกอบด้วยสายควบ 2 ชุด เดิ นใน
ท่อร้อยสายท่อละ 1 ชุด
o ดังนัน ้ จะต้องเดิ นสายดิ น 2 เส้นในแต่ละท่อ
โดยเลือกตามขนาดเครื่องป้ องกัน
จากตาราง 4-2 กรณี เครื่องป้ องกัน 500 A
ใช้ขนาดสายดิ น 35 mm2
้
การใชสายดิ
นร่วมกัน
้
สายดินและสายทุกวงจรทีใ่ ชสายดิ นร่วมกัน
่ งเดินสายเดียวกัน
ต ้องเดินในชอ
N G
สายดินกําหนดจาก
CB ตัวใหญ่สด
ุ
40
2/10/2014
ตย.4-8 หาขนาดสายดินของบริภณ
ทีใ่ ชร่้ วมกันในท่อสาย
โจทย์ วงจรระบบแรงตํา่ 4 วงจร ที่ต้องการเดิ นในท่อสายร่วมกัน โดยแต่ละ
วงจรมีเครื่องป้ องกันกระแสเกิ น 20 A , 40 A , 15 A และ 20 A
จงหาขนาดสายดิ นของบริ ภณ ั ฑ์ไฟฟ้ า ที่ใช้ร่วมกันในท่อสาย
วิธท
ี ํา
o ขนาดสายดินทีใ ่ ช ้ร่วมกันจะต ้องเลือก
ตามเครือ
่ งป้ องกันทีม ่ ข
ี นาดใหญ่ทส ี่ ด
ุ
คือ 40 A
o จากตารางที่ 4-2 เครือ ่ งป้ องกัน 40
AT ต ้องใช ้สายดินไม่น ้อยกว่า 4 mm2
ขนาดสายดินของบริภณ
(สายดินของมอเตอร์)
กําหนดจากขนาดปรับตัง้
ของเครือ่ งป้ องกันโหลดเกิ น
225A 115A
G
M
100A
กําหนดจาก 115A (ตารางที่ 4-2)
41
2/10/2014
สรุป การกําหนดขนาดสายดิน
ของระบบประธานแรงตํา่
สายต่อฝากหลัก(Main Bonding Jumper)
• ขนาดใช ้ T 4-1
• ต ้อง ≥ 12.5% ของสายประธาน
N
สายนิวทรัล(N)
ขนาดต ้อง ≥ ทีค
่ ํานวณ
ตามข ้อ 3.2.4
ขนาดสายดินของบริภณ ั ฑ์
ไฟฟ้ า ขนาดใช ้ตาราง 4-2
83
่
4.7 การต่อลงดินของระบบประธานแรงสูง
42
2/10/2014
์ รงสูง
การต่อลงดินของแผงสวิตชแ
 ตัวตู ้ต ้องต่อลงดินร่วมกับ
กราวด์บส ั
 บานประตูตอ
่ ฝากกับตัวตู ้ด ้วย
10 ตร.มม.
สายขนาด 10 ตร.มม.
่ ม้อแปลง
ก ับด ักฟ้าผ่าทีม
่ าพร้อมก ับหม้อแปลง
สายดินของแรงตํา่
สายดินของ L/A รวมกับตัวถังหม ้อแปลง

86
43
2/10/2014
พืน
การต่อลงดินระบบแรงสูง เพือ
่ ลดระด ับแรงด ันไฟฟ้าให้อป
ุ กรณ์สามารถทนได้
87
Line Lead Length
Ground Lead Length
รูปแบบการติดตงที
ั้ ถ่ ก
ู ต้อง
88
44
2/10/2014
Line Lead Length
Ground Lead Length
รูปแบบการติดตงที
ั้ ถ่ ก
ู ต้อง
89
50
กรณีท ี่ 1 การต่อลงดินทีห
่ ม ้อแปลง
สายดินของ L/A แยกกับตัวถังหม ้อแปลง
V1 = 5.3 kV/m.
V2 = 46 kV
V3 = 5.3 kV/m
V = V1+V2+V3 = 56.690 kV
45
2/10/2014
กรณีท ี่ 2 การต่อลงดินทีห
่ ม ้อแปลง
สายดินของ L/A รวมกับตัวถังหม ้อแปลง
V1 = 5.3 kV/m.
V2 = 46 kV
V3=5.3 kV/m
V = V1+V2-V3 = 46 kV
การต่อลงดินระบบแรงสูง
สายยาว, Vdrop มาก

ั้ Vdrop น้อย
สายสน,
92
46
2/10/2014
่
4.7 การต่อลงดินของระบบประธานแรงสูง
4.8 การต่อลงดินอืน
่ ๆ
ระบบสายดินในบริเวณอันตราย
ในบริเวณอันตราย สว่ นทีเ่ ป็ นโลหะของบริภณ ั ฑ์
ไฟฟ้ าและไม่ได ้เป็ นทางเดินของกระแสไฟฟ้ าทีท ่ ก
ุ
ระดับแรงดันไฟฟ้ า ซงึ่ อยูใ่ นบริเวณอันตรายต ้องต่อ
ถึงกันทางไฟฟ้ าตามวิธท ี ไี่ ด ้กําหนดไว ้ในข ้อ
4.15.2.2 - 4.15.2.5
47
2/10/2014
้ กดินร่วมกัน (4.13)
การใชหลั
หลักสายดิ นของระบบประธานแรงตําระบบสายดิ
่ น
ด้วยความปรารถนาดี
กิ ตติ พงษ์ วีระโพธิ์ ประสิ ทธิ์

96
48
2/10/2014
ตารางที่ 4-1 ขนาดตํา่ สุดของสายต่อหลักดิ นของระบบไฟฟ้ ากระแสสลับ
ตารางที่ 4-2 ขนาดตํา่ สุดของสายดินของบริภณ

49
2/10/2014
ึ ษา
กรณีศก

99
เครือ
่ งทํานํา้ แข็งไฟฟ้ารว่ ั …… ตาย!!!!!
ไม่ได้ตดิ ตงระบบ
ั้
สายดินและ
เครือ
่ งต ัดไฟรว่ ั
่ งทํานํา้ แข็งชํารุด ไฟฟ้ารว่ ั

อุปกรณ์ไฟฟ้าในเครือ
50
2/10/2014
สาเหตุ......ไฟฟ้ารว่ ั ทีเ่ ครือ

่ งทํานํา้ อุน
่
• ซอื้ คอนโดใหม่ ก่อนเข ้า

ไปอยูไ่ ด ้ให ้ชา่ งไฟฟ้ า
ติดตัง้ เครือ
่ งทํานํ้ าอุน
่
• หลังติดตัง้ เสร็จ เจ ้าของ
ห ้อง ได ้เข ้าไปอาบนํ้ า มือ
จับฝั กบัวถูกไฟฟ้ าดูดจน
เสย ี ชวี ต
ิ !!!!
ตรวจสอบ สายดินทีจ
่ ด
ุ ต่อสายไม่ได ้ต่อ
ส่วนทีเ่ ป็ นโลหะ
มีไฟวัดได ้ 110 V
51
2/10/2014
เครือ
่ งต ัดวงจรไฟฟ้า
เมือ
่ กระแสรว่ ั ลงดิน(RCD)
(มาตรฐาน ว.ส.ท. 2556 บทที่ 2.) กิตติพงษ์ วีระโพธิ ์ประสิทธิ ์ 2556 103
104
เครื่ องตัดไฟรั่ว (RCD, RCCB, RCBO, GFCI)

L main coils magnetic circuit
L
amplifiler test
trip push
coil search
ไฟเข้ า coil ไฟออก
N
N
G R G
52
2/10/2014
ต ัวอย่างการใช ้ RCBO & RCCB
RCCB
25 A
30 mA
RCBO
16 A
30 mA
(มาตรฐาน ว.ส.ท. 2001-51 บทที่ 2.) กิตติพงษ์ วีระโพธิ ์ประสิทธิ ์ 2555 105
เครือ่ งตัดไฟรัว่ (RCD) RCBO or RCCB??
RCBO = RCCB + Overcurrent
500 mA
RCBO = (short-circuit + overload protection)
IEC 61008,IEC61009 หรือ มอก.909-2548 RCCB

RCD(HS): 6– 10– 30 mA (for direct-contact / life injury
30 mA
protection),
RCD(MS): 100– 300– 500– 1000 mA (for fire protection),
RCD(LS): 3 – 10 – 30 A (typically for protection of

machines).
RCCB = Residual current
circuit-breakers
53
2/10/2014
หล ักการทํางานของเครือ
่ งต ัดไฟรว่ ั :RCD
RCD:
operating current  30 mA
operating time  0.04 s
15 - 30 mA
15 - 30 mA
ผลของกระแสไฟฟ้ าทีม
่ ต
ี อ
่ ร่างกายมนุษย์
230 V
0V
230 V
1100 + 10  = 207 mA
Cardiac
fibrillation
10  1100 
มาตรฐาน ว.ส.ท. 2556 บทที่ 3

108
54
2/10/2014
ผลของกระแสไฟฟ้ าทีม ่ ต
ี อ
(Critical current thresholds IEC 60479)
10
5 5%V.F
50%V.F
2 > 50%V.F
ไม่ รู้ สึก คลายมือได้ Ventricular
1
Fibrillation
0.5
AC-1 AC-2 AC-3 AC-4
ระยะเวลา (วินาที)
0.2
กล้ามเนือ้ หดตัว
0.1 หายใจลําบาก
.05
.01
30 mA
0.1 0.2 0.5 1 2 5 10 20 50 100 200 500 1000 2000 5000 10000
กระแสไฟฟ้าไหลผ่านร่างกาย (mA)
ผลของกระแสไฟฟ้ าทีม
่ ต
ี อ
มีผลต่อการควบคุมกล ้ามเนือ
้
 Critical current thresholds IEC 60479 ่ ≥30mA
เฉลีย
DURATION 40 mA ขนาดกระแสทีท่ ําให ้หัวใจ

0.5mA 10mA 90mA หยุดทํางานได ้ เฉลีย
่ 50 -
5s 100mA
1s instantaneous
30 mA
RCD
100 ms
40 ms
20 ms
0.5mA 30mA 150mA 500mA 1.2 A CURRENT
EIT Standard 2001-51 (บทที่ 4 ),IEC60479 110
55
2/10/2014
ขนาดแรงดันไฟฟ้ าทีม
่ ผ
ี ลต่อร่างกาย
 Safety Curve (dry premises) IEC 60364
Continuous
Duration of contact
0.2 s
0.1 s
0.03 s
Touch
50 V 110 V 220V 300V voltage
EIT Standard 2001-51 (บทที่ 4 ) ,IEC60479 111
ความต ้านทานภายในของร่างกาย
Resistance of body
Hand-to-hand = 500+500 ohms
500 ohms 500 ohms = 1000 ohms

100 ohms
Foot-to-foot = 500+500 ohms
= 1000 ohms
Hand-to-foot = 500+100+500 ohms
500 ohms 500 ohms = 1100 ohms
56
2/10/2014
Current magnitude
E (volts)
I (amps) =
500 ohms 500 ohms
100 ohms
R (ohms)
Energy
2
J (joules) = I R t (second)
500 ohms 500 ohms
Hand-to-foot current flow path
500 ohms
100 ohms 230 (volts)
I =
1100 (ohms)
= 209 mA
Source
500 ohms
Ground
57
2/10/2014
ผลของกระแสไฟฟ้ าที่มีต่อร่างกายมนุษย์
(1-loop)
230 V
0V
230 V
= 207 mA Cardiac
1100 + 10  fibrillation
1100 
10 
(มาตรฐาน ว.ส.ท. 2556 บทที่ 2.) กิตติพงษ์ วีระโพธิ ์ประสิทธิ ์ 2556

115
ห ัวข้อ
พืน
การว ัดค่า ρ และการลดค่า R
58
2/10/2014
มาตรฐานการต่อลงดินตาม IEC60364-3
 กําหนดวิธีเรียกชือ
่ ของระบบการต่อลงดินด้วยอักษร 3 ตัว
หรือ 4 ตัว ไว้ในมาตรฐาน IEC 60364-3 เช่นระบบ TN-C,
TN-S,TN-C-S, IT และ TT เป็ นต้น
 อักษรตัวแรก เป็ นความสัมพันธ์ระหว่างระบบไฟฟ้ า กับดิน

T = มีการต่อจุดใดจุดหนึง่ ของระบบไฟฟ้าลงดินโดยตรง
 I = แยกจากดิน(Isolated) หรือมีการต่อลงดินผ่าน Impedance
EIT Standard 2001-51 (บทที่ 4 ), IEC60364-3 117
TT System ; TT = Terre- Terre

แหล่งจ่ายไฟฟ้า
L1
L2
L3
N
มีหลักดิ นเพื่อความ
ที่นิวทรัลของหม้อ ปลอดภัยแยกจาก
แปลงต่อลงดิ น หลักดิ นของระบบ
โดยตรง ไฟฟ้ า
PE
Rn
EIT Standard 2001-51 (บทที่ 4 ) , IEC60364-3 118
59
2/10/2014
TT system; Earth-fault study

Uo = 230 V
400 V/230 V
Exposed
If = Uo / (Rn + Ru) conductive
part
If = 23 A Uf = Ru x If
Uf =
115V
Rn Ru
=5Ω =5Ω
TN-S System
TN-S = Terre Neutral- Separate = สายนิ วทรัลและสายดิ นป้ องกันแยกออกจาก
กันตลอดทัง้ ระบบ
L1
L2
L3
N
PE
มีการต่อเปลือก
โลหะเข้ากับสาย
ดิ นป้ องกัน
60
2/10/2014
TN-C System
TN-C = Terre Neutral- Combined = สายนิ วทรัล(N)และสายดิ นเพื่อความปลอดภัย
(PEN)ร่วมเป็ นตัวนําเดียวกันตลอดทัง้ ระบบ
T N-C
E56892
L1
L2
L3
PEN
มีการต่อเปลือก
โลหะเข้ากับ
Neutral ของ
MDB ระบบไฟฟ้ า
มีการต่อลงดินเป็นระยะเพื่อลดแรงดัน
TN-C-S System
TN-C-S = Terre Neutral- Combined Separate
= สายนิ วทรัลและสายดิ นป้ องกันร่วมกันที่ต้นทาง(TN-C) และ
ปลายทางแยกออกจากกัน(TN-S)
T N-C-S TN-S สายนิ วทรัล
และสายดิ นป้ องกัน
MDB แยกกัน
L1
L2
L3
N
PE
TN-C สายนิ วทรัล

EIT Standard 2001-51 (บทที่ 4 ) , IEC60364-3
ร่วมกัน 122
61
2/10/2014
TN-C-S system TN-S สายนิ วทรัล

แยกกัน
TN-C สายนิ วทรัล

ร่วมกัน
MDB
IT System
L1
L2
L3
N
PE
MDB
62
2/10/2014
IT system; Earth-fault study
ห ัวข้อ
พืน
การว ัดค่า ρ และการลดค่า R
63
2/10/2014
พืน
Voltage Around Ground Rod
R  1/A
R
R = Resistance
A = Surface Area
 = Resistivity
สภาพการนํ าไฟฟ้ าของดิน

้ อยู่กบั องค์ประกอบต่างๆ ดังต่อไปนี้
 ขึน
 สัดส่วนของเกลือแร่ที่ละลายในดิ น ( Saline Water )
 องค์ประกอบของดิ น ( Compositions )
 ขนาดของอนุภาคดิ น ( Size of Particles )
 ความหนาแน่ นของดิ น ( Compactness )
 อุณหภูมิ ( Temperature )
 ความชื้น ( Moisture )
 เงื่อนไขของสภาพภูมิอากาศ ( Weather Conditions )
64
2/10/2014
การวัดความต ้านทานดินจําเพาะของดิน (ρ)
 ความต้านทานจําเพาะของดิ น 10 โอห์ม-เมตร คือ????

1 เมตร
1 เมตร
10 Ω
 หมายถึงความต้านทานของดิ น ที่มีขนาด 1 ลูกบาศก์เมตร วัด
ค่าได้ 10 โอห์ม

การว ัด R จําเพาะของดิน (ปัจจุบ ันใชว้ ธ
ิ ี Wenner)
ohm
6-10 m
0.3-0.5 m
ระยะ a เป็นต ัวกําหนดความลึกของดินทีต่ อ ่ a=3

้ งการว ัด R จําเพาะของดิน เชน
เมตร คือการว ัด R จําเพาะของดินลึก 3 เมตร
65
2/10/2014

การว ัด R จําเพาะของดิน (ปัจจุบ ันใชว้ ธ
ิ ี Wenner)
b = 0.3-0.5 m
a = 6-10 m
b

R
ค่า R ทีน
่ ําไปแทนใน
สมการเพือ ่ หาค่า ρ
a a a b
a
66
2/10/2014

ต ัวอย่าง ความต้านทานจําเพาะของดินชนิด ต่างๆ
ด ังแสดงในตาราง
67
2/10/2014

การว ัดความต้านทานของแท่งหล ักดิน แบบ 3 จุด
ohm
a > 50m
การต่อสายดินเข ้ากับรากสายดิน
 ใชวิ้ ธ ี Exothermic Welding
 ใช ้ Connector ,หูสาย , หัวต่อแบบบีบอัด
 ห ้ามใชวิ้ ธบ
ี ด
ั กรีเป็ นหลัก
 ้
ห ้ามต่อสายมากกว่า 1 เสนเข ้ากับหลักดิน เว ้นแต่จะ
ใชอุ้ ปกรณ์ตอ
่ ทีเ่ หมาะสม
68
2/10/2014
ื่ มด ้วยความร ้อน
ตย. การเชอ
(Exothermic Welding)
ตัวนํ าลงดิน
การตอสายเข
่ ากั
้ บหลัก
ดินตองใช
้ ้ ้ 2.4.1
• หลักดินทําตามขอ
- วิธเี ชือ
่ มดวยความร
้ อน
้ • ทําดวยทองแดง ปลายสุด
้
Exothermic
Welding) ตองฝั
้ ่ า่ กวา่ 0.3
งดินลึก ไมตํ
m.
137
Exothermic welding
69
2/10/2014
Exothermic
Typical Weld
Substation Connection
CADWELD® Connections
Types of Connections
 Mechanical (Bolted, Wedge,

Compression)
 Rely on Physical Pressure to
Maintain Connection
 Exothermic Welding
 Permanent Molecular Bond
70
2/10/2014
CADWELD vs. MECHANICAL

CONNECTIONS
CADWELDED JOINTS
MECHANICAL JOINTS
MECHANICAL / BOLTED
CONNECTOR
71
2/10/2014
CLAMP TYPE CONNECTOR
CADWELD TYPE CONNECTION
72

4 PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

4 PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

2/10/2014

กิตติพงษ์ วีระโพธิป ิ ธิ์

ประว ัติ นายกิตติพงษ์ วีระโพธิป ิ ธิ์

บทที่ 6 บริภ ัณฑ์ไฟฟ้า

บทที่ 7 บริเวณอ ันตราย

บทที่ 8 สถานทีเ่ ฉพาะ

บทที่ 9 อาคารชุด อาคารสูงหรืออาคารขนาดใหญ่พเิ ศษ ใชเ้ ป็นมาตรฐานเสริมสา ํ หร ับงาน

(กิตติพงษ์ วีระโพธิ ์ประสิทธิ ์ มาตรฐาน ว.ส.ท. 2556 บทที่ 4 )

4.5 ขนาดสายดินของบริภ ัณฑ์ไฟฟ้า

(กิตติพงษ์ วีระโพธิ ์ประสิทธิ ์ มาตรฐาน ว.ส.ท. 2556 บทที่ 4 ) 4

 ว.ส.ท. 2001-51 บทที่ 4 “ การต่อลงดิน ”

 NEC Article 250 “ Grounding ”

(กิตติพงษ์ วีระโพธิ ์ประสิทธิ ์ มาตรฐาน ว.ส.ท. 2556 บทที่ 4 ) 5

(กิตติพงษ์ วีระโพธิ ์ประสิทธิ ์ มาตรฐาน ว.ส.ท. 2556 บทที่ 4 ) 7

(กิตติพงษ์ วีระโพธิ ์ประสิทธิ ์ มาตรฐาน ว.ส.ท. 2556 บทที่ 4 ) 8

• สัมผัสโดยอ ้อม(Indirect contact)

(กิตติพงษ์ วีระโพธิ ์ประสิทธิ ์ มาตรฐาน ว.ส.ท. 2556 บทที่ 4 ) 9

 มีสงิ่ กีดขวางหรือทํารัว้ กัน

 ติดตัง้ อยูใ่ นระยะทีเ่ อือ

 ใชอุ้ ปกรณ์ป้องกันภัยสว่ นบุคคล  ป้ องกันเสริมด ้วยเครือ

(กิตติพงษ์ วีระโพธิ ์ประสิทธิ ์ มาตรฐาน ว.ส.ท. 2556 บทที่ 4 ) 12

(กิตติพงษ์ วีระโพธิ ์ประสิทธิ ์ มาตรฐาน ว.ส.ท. 2556 บทที่ 4 ) 14

ใชอุ้ ปกรณ์ป้องกันภัยสว่ นบุคคล

(กิตติพงษ์ วีระโพธิ ์ประสิทธิ ์ มาตรฐาน ว.ส.ท. 2556 บทที่ 4 ) 15

4.6 ขนาดสายดินของบริภ ัณฑ์ไฟฟ้า

(กิตติพงษ์ วีระโพธิ ์ประสิทธิ ์ มาตรฐาน ว.ส.ท. 2556 บทที่ 4 ) 16

4.1 วงจรและระบบไฟฟ้ากระแสสล ับทีต

 วงจรและระบบไฟฟ้ากระแสสลับตามทีก่ าํ หนดไว้ในข้อ 4.1.1 ถึง

(กิตติพงษ์ วีระโพธิ ์ประสิทธิ ์ มาตรฐาน ว.ส.ท. 2556 บทที่ 4 ) 17

ทําไมต ้องต่อระบบไฟฟ้ าลงดิน ??

(กิตติพงษ์ วีระโพธิ ์ประสิทธิ ์ มาตรฐาน ว.ส.ท. 2556 บทที่ 4 ) 18

1. การต่อลงดิ นของอุปกรณ์ไฟฟ้ า(EQUIPMENT GROUNDING)

2. การต่อลงดิ นของระบบไฟฟ้ า(SYSTEM GROUNDING)

(กิตติพงษ์ วีระโพธิ ์ประสิทธิ ์ มาตรฐาน ว.ส.ท. 2556 บทที่ 4 ) 20

(กิตติพงษ์ วีระโพธิ ์ประสิทธิ ์ มาตรฐาน ว.ส.ท. 2556 บทที่ 4 ) 21

(กิตติพงษ์ วีระโพธิ ์ประสิทธิ ์ มาตรฐาน ว.ส.ท. 2556 บทที่ 4 ) 22

(กิตติพงษ์ วีระโพธิ ์ประสิทธิ ์ มาตรฐาน ว.ส.ท. 2556 บทที่ 4 ) 23

(กิตติพงษ์ วีระโพธิ ์ประสิทธิ ์ มาตรฐาน ว.ส.ท. 2556 บทที่ 4 ) 24

คนจะปลอดภ ัยและทร ัพย์สน ิ ไม่

ถ้ามี RCD เสริม คนจะปลอดภ ัย

สงิ่ สําค ัญ... การต่อสายดินทีแ

ข้อ 4.1.1 ระบบไฟฟ้าทีม ่ แ

(กิตติพงษ์ วีระโพธิ ์ประสิทธิ ์ มาตรฐาน ว.ส.ท. 2556 บทที่ 4 ) 26

4.1 วงจรและระบบไฟฟ้ ากระแสสลับ

วงจรและระบบไฟฟ้ ากระแสสลับทีต ่ ้องต่อลงดิน

3 เฟส 4 สาย 3 เฟส 3 สาย 1 เฟส 3 สาย 1 เฟส 2 สาย

(กิตติพงษ์ วีระโพธิ ์ประสิทธิ ์ มาตรฐาน ว.ส.ท. 2556 บทที่ 4 ) 27

ขวั้ N และ G ของบริภ ัณฑ์ประธาน

(กิตติพงษ์ วีระโพธิ ์ประสิทธิ ์ มาตรฐาน ว.ส.ท. 2556 บทที่ 4 ) 28

(กิตติพงษ์ วีระโพธิ ์ประสิทธิ ์ มาตรฐาน ว.ส.ท. 2556 บทที่ 4 ) 29

(กิตติพงษ์ วีระโพธิ ์ประสิทธิ ์ มาตรฐาน ว.ส.ท. 2556 บทที่ 4 ) 30

วงจรทีไ่ ม่บงั คับให ้ต่อลงดิน

 ระบบฯ ทีร่ ับไฟจากเครือ

(กิตติพงษ์ วีระโพธิ ์ประสิทธิ ์ มาตรฐาน ว.ส.ท. 2556 บทที่ 4 ) 32

(กิตติพงษ์ วีระโพธิ ์ประสิทธิ ์ มาตรฐาน ว.ส.ท. 2556 บทที่ 4 ) 33

เนือ่ งจากเป็ นระบบจ่ายไฟ

(กิตติพงษ์ วีระโพธิ ์ประสิทธิ ์ มาตรฐาน ว.ส.ท. 2556 บทที่ 4 ) 34

4.6 ขนาดสายดินของบริภ ัณฑ์ไฟฟ้า

(กิตติพงษ์ วีระโพธิ ์ประสิทธิ ์ มาตรฐาน ว.ส.ท. 2556 บทที่ 4 ) 35

4.2 วงจรและระบบไฟฟ้ าทีห

(กิตติพงษ์ วีระโพธิ ์ประสิทธิ ์ มาตรฐาน ว.ส.ท. 2556 บทที่ 4 ) 36

4.6 ขนาดสายดินของบริภ ัณฑ์ไฟฟ้า

(กิตติพงษ์ วีระโพธิ ์ประสิทธิ ์ มาตรฐาน ว.ส.ท. 2556 บทที่ 4 ) 38