Âå§êî ƒèðîâè£

ÏÐÎÑÒÈ ÁÐÎJÅÂÈ
Ìàòåðèjàë äà äîäàòíó íàñòàâó Ìàòåìàòèêå.
20. íîâåìáàð 2012.

Öåî áðîj p > 1 jå ïðîñò, àêî íåìà íèjåäàí äåëèëàö ðàçëè÷èò îä 1 è îä ñàìîãà ñåáå.
Áðîj êîjè íèjå ïðîñò jå ñëîæåí.

Ïðèìåð. Ïðâèõ íåêîëèêî ïðîñòèõ áðîjåâà ñó: 2, 3, 5, 7, 11, 13, 17, 19, 23, 29.

Íàïîìåíà. Áðîj 1 íèjå íè ïðîñò íè ñëîæåí.

Ñâàêè ñëîæåíè áðîj ìîæå ñå ïðåäñòàâèòè êàî ïðîèçâîä ïðîñòèõ áðîjåâà.

Ïðèìåð. Ñëîæåíè áðîj 42 ìîæåìî ïðåäñòàâèòè êàî 42 = 2 · 3 · 7, à áðîj 120 êàî

3
2 · 2} ·3 · 5 = 2 · 3 · 5.
120 = 2| ·{z

Ïðåäñòàâ§à»å ñëîæåíîã áðîjà ó âèäó ïðîèçâîäà ïðîñòèõ ÷èíèëàöà, êàî øòî jå òî

íàâåäåíî ó ïðåòõîäíîì ïðèìåðó jå »åãîâà êàíîíñêà ôàêòîðèçàöèjà (ðàñòàâ§à»å).

ÐÅØÅÍÈ ÇÀÄÀÖÈ
1. Àêî jå p ïðîñò áðîj âå£è îä 3 äîêàçàòè äà jå p2 − 1 äå§èâ ñà 24.

Ðåøå»å. Ñ îáçèðîì äà jå p ïðîñò, îí jå è íåïàðàí, ïà jå

p2 − 1 = (p + 1)(p − 1)

ïðîèçâîä äâà ïàðíà áðîjà, êîjè ñó è óçàñòîïíè ïàðíè áðîjåâè. Ïà jå jåäàí îä

»èõ äå§èâ ñà 2 à äðóãè ñà 4, çàòî jå è »èõîâ ïðîèçâîä (p + 1)(p − 1) äå§èâ ñà
8. Òàêî¢å, ïîøòî jå p ïðîñò áðîj îí ñèãóðíî íèjå äå§èâ ñà 3, à p − 1 è p + 1 ñó
ìó ïðåòõîäíèê è ñëåäáåíèê, îä êîjèõ jå jåäàí ñèãóðíî äå§èâ ñà 3. Ïà êàêî ñìî
ïîêàçàëè äà jå îâàj ïðîèçâîä äå§èâ ñà 8 è ñà 3, òî jå îí äå§èâ è ñà 24. 

2. Çà êîjè ïðîñò áðîj p jå è áðîj 8p2 + 1 òàêî¢å ïðîñò?

 Ðåøå»å. Àêî jå p = 2 òàäà jå 8 · 22 + 1 = 33 à îâî jå ñëîæåí áðîj. Àêî jå
p=3 îíäà jå 8 · 32 + 1 = 73 ïðîñò áðîj. Íåêà jå, ñàäà, p ïðîñò áðîj âå£è îä 3.
Îí £å òàäà áèòè îáëèêà p = 3k + 1 èëè p = 3k − 1. Ñàäà jå:

8(3k ± 1)2 + 1 = 72k 2 ± 48k + 9

à îâàj áðîj jå ñëîæåí jåð jå äå§èâ ñà 3. Ïà çàê§ó÷ójåìî äà jå 8p2 + 1 ïðîñò áðîj,
jåäèíî êàäà jå p = 3. 

3. Àêî jå p ïðîñò áðîj äîêàçàòè äà jå p2011 + p2013 ñëîæåí.

Ðåøå»å. Àêî jå p=2 òàäà jå 22011 + 22013 çáèð äâà ïàðíà áðîjà, êîjè jå ïàðàí
áðîj, ïà òèìå è ñëîæåí. Íåêà jå áðîj ïðîñò áðîj p ≥ 3, îí jå îíäà è íåïàðàí.
Àëè, è íåïàðàí ñòåïåí íåïàðíîã áðîjà £å áèòè íåïàðàí, ïà jå çáèð p2011 + p2013
çáèð äâà íåïàðíà áðîjà, à òî jå ïàðàí áðîj. Ïà ïîøòî jå ïàðàí îí jå è ñëîæåí,
øòî jå è òðåáàëî ïîêàçàòè. 

4. Àêî ñó p è 7p − 1 ïðîñòè áðîjåâè îíäà jå 7p + 1 ñëîæåí áðîj. Äîêàçàòè.

Ðåøå»å. p = 2, òàäà jå 7p − 1 = 7 · 2 − 1 = 13 òàêî¢å ïðîñò áðîj.

Íåêà jå
À áðîj 7p + 1 = 7 · 2 + 1 = 15 jå ñëîæåí, øòî jå è òðåáàëî ïîêàçàòè. Íåêà jå
ñàäà p ïðîñò áðîj âå£è èëè jåäíàê 3, îí jå îíäà è íåïàðàí ïà jå áðîj 7p − 1
ïàðàí. Îâäå çàâðøàâàìî àíàëèçó ïðîáëåìà jåð ñìî óòâðäèëè äà òâð¢å»å âàæè
çà p = 2.

5. Ïîñòîjè ëè ïðîñò áðîj p òàêî äà è áðîjåâè 3p + 1 è 5p + 1 áóäó ïðîñòè?

Ðåøå»å. Ïîñòîjè. Òî jå áðîj p = 2, jåð ñó òàäà 3·2+1 = 7 è 5 · 2 + 1 = 11

ïðîñòè. Âèøå îä îâîã íå áè áèëî ìîãó£å jåð áè çà áèëî êîjè äðóãè ïðîñò áðîj
p ≥ 3, çáîã »åãîâå íåïàðíîñòè, áðîjåâè 3p + 1 è 5p + 1 áèëè ïàðíè ïà òèìå è
ñëîæåíè. 

6. Äîêàçàòè äà îñòàòàê ïðè äå§å»ó ïðîñòîã áðîjà ñà áðîjåì 30 íå ìîæå áèòè

ñëîæåí áðîj.

Ðåøå»å. Àêî áè îñòàòàê ïðè äå§å»ó ïðîñòîã áðîjà p ñà áðîjåì 30 áèî, íà

ïðèìåð, 14 òàäà áè áèëî

p = 30 · q + 14 = 2(15 · q + 7)
 ïà áè p áèî äå§èâ ñà 2, øòî jå ñóïðîòíî ïðåòïîñòàâöè äà jå ïðîñò. Íà ñëè÷àí
íà÷èí áè åëèìèíèñàëè ñâå ìîãó£íîñòè äà îñòàòàê áóäå ñëîæåí áðîj è äîáèëè äà
âàæè òâð¢å»å çàäàòêà äà òàj îñòàòàê ìîðà áèòè ïðîñò. 

7. Îäðåäèòè ñâå ïðîñòå áðîjåâå p çà êîjå jå è áðîj 3p + p3 ïðîñò.

Ðåøå»å. Çà p = 2 32 + 23 = 17 ïðîñò, à çà äðóãå ïðîñòå áðîjåâå p, êîjè

jå è
ñó óç òî è íåïàðíè, çáèð 3p + p3 jå çáèð äâà íåïàðíà áðîjà, ïà jå îí ïàðàí, à
òèìå è ñëîæåí. Äàêëå, áðîj 3p + p3 jå ïðîñò jåäèíî çà p = 2. 

7 5 2
8. Îäðåäèòè ñâå ïðîñòå áðîjåâå p òàêâå äà jå> > .
6 p 5
7 5 2
Ðåøå»å. Èç äàòîã îäíîñà ìå¢ó ðàçëîìöèìà > > ñëåäè äà jå è
6 p 5
5 p 6
> >
2 5 7
À ñàäà, äà áè îëàêøàëè ïîñàî ïðèëèêîì ïîðå¢å»à, ïðîøèðèìî äàòå ðàçëîìêå äà
èõ äîâåäåìî íà èñòå èìåíèîöå. Çàê§ó÷ójåìî äà jå îäãîâàðàjó£è èñòè èìåíèëàö
70. Ïà £åìî èìàòè:
175 14p 60
> >
70 70 70
175 60
Îäíîñíî, 175 > 14p > 60. Îäàâäå jå: >p> . Ïà, jåäíîñòàâíî äîáèjàìî
14 14
äà jå p ∈ {5, 7, 11}. 

9. Äîêàçàòè äà àêî jå áðîj p>2 ïðîñò, îíäà jå áðîj p2011 + (2p)2012 + 2013 ñëîæåí.

Ðåøå»å. Áðîj p jå ïî ïðåòïîñòàâöè ïðîñò áðîj âå£è îä 2, ïà jå òèìå è íåïàðàí.

2011
Ó çáèðó p + (2p)2012 + 2013 ïðâè ñàáèðàê jå íåïàðàí, êàî íåïàðàí ñòåïåí
íåïàðíîã áðîjà. Äðóãè ñàáèðàê jå ïàðàí áðîj, jåð jå 2p ïàðàí áðîj, à òðå£è
ñàáèðàê jå íåïàðàí. Çáèð äâà íåïàðíà è jåäíîã ïàðíîã áðîjà jå ïàðàí áðîj, ïà
jå îâàj çáèð ïàðàí áðîj, à òèìå è ñëîæåí. 

10. Äîêàçàòè äà áðîj 210 + 312 íèjå ïðîñò.

Ðåøå»å. Ìîæåìî èçâðøèòè ñëåäå£ó òðàíñôîðìàöèjó ó çàïèñó:

210 + 312 = (25 )2 + (36 )2

 è ïðîáàòè äà íàïðàâèìî êâàäðàò áèíîìà ó êîìå £å íàì 25 è 36 áèòè ÷ëàíîâè.
Òî £åìî ïîñòè£è äîäàâà»åì è îäóçèìà»åì ÷ëàíà 2 · 25 · 36 . Ïà £åìî èìàòè

210 + 312 = (25 )2 + (36 )2 = (25 )2 + 2 · 25 · 36 + (36 )2 − 2 · 25 · 36 =

= (25 + 36 )2 − 26 36 = (25 + 36 )2 − 66 = (25 + 36 )2 − (63 )2 =

= (25 + 36 + 63 )(25 + 36 − 63 )
È îâî ïîñëåä»å íàì ïîòâð¢ójå äà jå áðîj 210 + 312 ñëîæåí.

11. Äà ëè ïîñòîjè ïðîñò áðîj êîjè ñå ìîæå ïðåäñòàâèòè ó îáëèêó çáèðà êóáîâà äâà
ïðèðîäíà áðîjà?

Ðåøå»å. Àêî òàêàâ ïðîñò áðîj p ïîñòîjè, îí áè ñå ìîãàî ïðåäñòàâèòè êàî:

p = a3 + b 3

ãäå ñó a è b ïðèðîäíè áðîjåâè. Îâäå íàì jå íåîïõîäíî ïîçíàâà»å ôîðìóëå çà

ðàñòàâ çáèðà êóáîâà: a3 + b3 = (a + b) · (a2 − ab + b2 ) Ïà êàä »ó èñêîðèñòèìî,
èìàëè áè äà jå:
p = (a + b) · (a2 − ab + b2 )
Ïîøòî ïðîñò áðîj íåìà äðóãèõ ÷èíèëàöà ñåì 1 è ñàìîãà ñåáå, è çáîã ÷è»åíèöå
äà jå a + b > 1, èìà£åìî äà jå

a2 − ab + b2 = 1

Ðåøèìî îâó jåäíà÷èíó ó ñêóïó ïðèðîäíèõ áðîjåâà.

Îíà jå åêâèâàëåíòíà ñà: 2a2 − 2ab + 2b2 = 2. Îäíîñíî, a2 + b2 + (a − b)2 = 2.
Îäàâäå äîáèjàìî äà jå jåäèíî ðåøå»å, çà íàñ èíòåðåñàíòíî, a = 1 è b = 1, jåð jå
óñëîâ äà áóäó ïðèðîäíè áðîjåâè (Êàäà áè òðàæèëè öåëîáðîjíà ðåøå»à, èìàëè
áè è ïàðîâå (1,0) è (0,1)). Ïà èç îâîãà äîáèjàìî äà ïîñòîjè ïðîñò áðîj p=2 çà
ïðèðîäíå áðîjåâå a=1 è b = 1, òàêàâ äà jå p = 2 = 13 + 13 . Äðóãå ìîãó£íîñòè
íå ïîñòîjå.

12. Äà ëè jå áðîj 3n + 3n+1 + 3n+2 ïðîñò èëè ñëîæåí?

Ðåøå»å. Çáîã ìîãó£íîñòè äà ñå èçðàç 3n + 3n+1 + 3n+2 çàïèøå êàî ïðîèçâîä

3n + 3n+1 + 3n+2 = 3n (1 + 3 + 32 ) = 3n · 13

jåäíîñòàâíî çàê§ó÷ójåìî äà jå òî ñëîæåí áðîj.

13. Ñâàêè ïðîñò áðîj âå£è îä 3 jå îáëèêà 6k + 1 èëè 6k + 5, çà íåêî k ∈ N. Äîêàçàòè.

Ðåøå»å. Íà ïðèìåð, çà k=1 jå 6·1+1 = 7 è 6 · 1 + 5 = 11. Îâà äâà áðîjà ñó

ïðîñòà, åâèäåíòíî âå£à îä 3, è ïðåäñòàâèëè ñìî èõ íà äàòå íà÷èíå. Ïðîâåðèìî
äà ëè ñó òî jåäèíå ìîãó£íîñòè çà ïðåäñòàâ§à»å ïðîñòèõ áðîjåâà âå£èõ îä 3.
Ñâå ïðèðîäíå áðîjåâå ìîæåìî ïðåäñòàâèòè íà jåäàí îä ñëåäå£èõ øåñò íà÷èíà
(çà k ∈ N0 ):
6k + 1, 6k + 2, 6k + 3, 6k + 4, 6k + 5, 6k
Êàêî ñó áðîjåâè îáëèêà 6k + 2 äå§èâè ñà 2, òî ñó îíè ñëîæåíè. Áðîjåâè îáëèêà
6k + 3 ñó äå§èâè ñà 3 ïà ñó è îíè ñëîæåíè. Èñòè çàê§ó÷öè äà ñó ñëîæåíè, ñå
èçâîäå è çà áðîjåâå îáëèêà 6k + 4 è 6k jåð ñó è jåäíè è äðóãè ïàðíè. Çàèñòà,
îñòàjó ñàìî áðîjåâè îáëèêà 6k + 1 è 6k + 5, ìå¢ó êîjèìà ñó ñâè ïðîñòè áðîjåâè.
Íàðàâíî, èìàjìî ó âèäó äà íèñó ñâè îâàêâè áðîjåâè ïðîñòè, âå£ äà ñó ñâè ïðîñòè
áðîjåâè îâàêâè.

14. Ïîêàçàòè äà ïîñòîjè áåñêîíà÷íî ìíîãî ïðîñòèõ áðîjåâà.

Ðåøå»å. Ïðåòïîñòàâèìî äà ïîñòîjè ñàìî êîíà÷íî ìíîãî ïðîñòèõ áðîjåâà è äà

ñå îíè ìîãó ïîðå¢àòè ó íèç
p1 , p2 , . . . , pn
Ïî òîìå áè ñâè îñòàëè ïðèðîäíè áðîjåâè áèëè ñëîæåíè, ïà jå è áðîj

p1 · p2 · . . . · pn + 1

ñëîæåí. Àëè êàêî jå ñëîæåí îí ìîðà áèòè äå§èâ íåêèì îä ïðîñòèõ áðîjåâà,
íî òî íèjå ìîãó£å jåð ñà êîjèì ãîä îä íàâåäåíèõ äà ñå ïîäåëè îí äàjå îñòàòàê
1. Ïà ñìî îâèì êîíñòðóèñàëè jîø jåäàí ïðîñò áðîj, è òàêî ïðåòõîäíè ïîñòóïàê
ìîæåìî ïîíàâ§àòè äî áåñêîíà÷íîñòè. Ïà ñêóï ïðîñòèõ áðîjåâà íèjå êîíà÷àí,
âå£ áåñêîíà÷àí. 

15. Çà áèëî êîjè ïðèðîäàí áðîj n ïîñòîjè n óçàñòîïíèõ ñëîæåíèõ ïðèðîäíèõ áðîjåâà.
Äîêàçàòè.

Ðåøå»å. Íåêà jå n ∈ N. Ñëåäå£åè íèç ñàäðæè n óçàñòîïíèõ ïðèðîäíèõ áðîjåâà,

è ñâè ÷ëàíîâè ñó ìó ñëîæåíè áðîjåâè:

(n + 1)n(n − 1) · . . . · 3 · 2 · 1 + 2

(n + 1)n(n − 1) · . . . · 3 · 2 · 1 + 3
..
.
 (n + 1)n(n − 1) · . . . · 3 · 2 · 1 + n
(n + 1)n(n − 1) · . . . · 3 · 2 · 1 + (n + 1)
êîíñòðóêöèjîì îâàêâîã íèçà óçàñòîïíèõ ïðèðîäíèõ áðîjåâà ïîêàçàíî jå äà âàæè
òâð¢å»å çàäàòêà.