รายงานเชิงวิชาการ

การอ่านและพิจารณาวรรณคดี เรือ
่ ง สามก๊ก ตอนกวนอูไปรับราชการกับโจโฉ

โดย :

นางสาวไอริณ เจียรอดิศกั ดิ ์ ชัน

้ มัธยมศึกษาปี ที่ ๕/๓
เลขที่ ๕
นางสาวจิรชั ยา มหาทองคา ชัน
้ มัธยมศึกษาปี ที่ ๕/๓
เลขที่ ๙
นายชนวีร์ พิทยาวานิชย์ ชัน
้ มัธยมศึกษาปี ที่
๕/๓ เลขที่ ๑๒
นางสาวรุง่ บุญ รุง่ วชิระกุล ชัน
้ มัธยมศึกษาปี ที่
๕/๓ เลขที่ ๑๕

เสนอ
อ.พนมศักดิ ์ มนูญปรัชญาภรณ์

ภาคเรียนที่ ๒ ปี การศึกษา ๒๕๖๐

โรงเรียนสาธิตนานาชาติ มหาวิทยาลัยมหิดล
รายงานนี้เป็ นส่วนหนึ่งของกิจกรรมการเรียนรูโ้ ดยใช้โครงงานเป็ นฐาน
(Project Based Learning)
รายงานวิชาภาษาไทยและวัฒนธรรม ระดับชัน ้ มัธยมศึกษาปี ที่ ๕
 คานา

รายงานนี้เป็ นส่วนหนึ่งของวิชาภาษาไทย
เพือ
่ การเรียนรูใ้ นระดับชัน ้ มัธยมศึกษาปี ที่ 5
โดยมีจุดประสงค์ในการอ่านคิดวิเคราะห์และพิจารณาวรรณคดี เรือ ่ ง สามก๊ก
ในตอนที่ กวนอูไปรับราชการกับโจโฉ
เพือ่ ทาให้ผอ ู้ า่ นเข้าใจเนื้อเรือ ้ และเร็วขึน
่ งได้งา่ ยขึน ้
นอกจากนี้ทางผูจ้ ดั ทาต้องขอขอบพระคุณ อาจารณ์ พนมศักดิ ์
อย่า่ งสูงทีค
่ อยให้คาปรึกษาตลอดระยะเวลา การทารายงาน

คณะผูจ้ ดั การ
24/05/2560
 สารบัญ

เนื้อหา
๑. การอ่านและพิจารณาเนื้อหาและกลวิธีในวรรณคดีและวรรณกรรม
ประกอบด้วย
- เนื้อเรือ
่ ง หรือเรือ
่ งย่อ
1
- โครงเรือ ่ ง 1
- ตัวละคร
2
- ฉากท้องเรือ ่ ง
2
- บทเจรจาหรือราพึงราพัน
3
- แก่นเรือ ่ งหรือสารัตถะของเรือ
่ ง
3
๒. การอ่านและพิจารณาก่รใช้ภาษาในสรรณคดีและวรรณคดีและวรรณกรรม
ประกอบด้วย
- การสรรคา 4
- การเรียบเรียงคา
4
- การใช้โวหาร
4
๓. การอ่านและพิจารณาประโยชน์หรือคุณค่าในวรรณคดีและวรรณกรรม
- คุณค่าด้านอารมณ์
5
 - คุณค่าด้านคุณธรรม
5
- คุณค่าด้านอืน
่ ๆ
5
บรรณานุกรม
6

การอ่านและพิจารณาเนื้อหาและกลวิธีในวรรณคดีและวรรณกรรม ประกอบด้วย

เนื้อเรือ
่ ง

ในสมัยพระเจ้าเหี้ยนเต้โจโฉตัง้ ตัว เป็ นมหาอุปราชสาเร็จราชการแผ่น

ดินและคิดกาจัด เล่าปี่ ซึง่ ขณะนัน ้
ครองเมืองซีจวิ๋ อยูเ่ ล่าปี่ หนีไปพานักลี้ภยั อยูท่ เี่ มืองกิจวิ๋ ฝ่ ายโจโฉเมือ ่ เข้ายึดเมืองซีจิ๋
วของเล่าปี่ ก้ได้ยกไปตีเมืองแห่ฝือ
ของกวนอูโจโฉส่งทหารไปล่อให้กวนอูไล่ตามออกมานอกเมืองและล้อมจับตัวกว
นอูไว้เตียวเลี้ยว(ทหารฝ่ ายโจโฉ)
ซึง่ กวนอูเคยช่วยชีวต ิ ไว้เป็ นผูเ้ ข้าไปเกลี้ยกล่อมกวนอูให้ไปอยูก ่ บ
ั โจโฉกวนอูยอม
จานนแต่ขอเงือ่ นไขเป็ นสัญญา ๓ ข้อจากโจโฉคือ
๑.ขอให้ได้เป็ นข้าพระเจ้าเหี้ยนเต้๒.ขอให้ได้ปรนนิบตั แ ิ ละคุม
้ ครองพีส ่ ะใภ้ทง้ ั สอ
ง๓.ขอไปหาเล่าปี่ ทันทีเมือ ่ รูว้ า่ อยูท
่ ี่
ใดแต่แรกโจโฉไม่ยอมรับเงือ่ นไขข้อสุดท้ายเตียวเลี้ยวจึงยกนิทานเรือ ่ งอิเยียงผูก
้
ตัญญูมาเล่าเพือ่ ชี้ให้เห็นว่ากวนอูนน ้ ั เป็ นคนกตัญญูมากหากโจโฉเลี้ยงดูอย่างดีอา
จผูกใจกวนอูไว้ได้โจโฉจึงยอมรับเงือ่ นไขของกวนอูโจโฉพากวนอูไปถวายตัว
เป็ นทหารเหี้ยนเต้และให้กวนอูกบ ั พีส ่ ะใภทัง้ สองอยูอ
่ ย่างสุขสบายแต่กวนอูก็มไิ ด้
มีน้าใจตอบสนองโจโฉกลับแสดงว่ายังจงรักภัคดีตอ ่ เล่าปี่ อย่างแนบแน่ นโจโฉคิด
น้อยใจแต่ก็เชือ
่ ว่ากวนอูเป็ นคนกตญัญค ู งจะไม่จากไปจนกว่าจะได้ตอบแทนบุญคุ
ณก่อน

โครงเรือ
่ ง

สามก๊กตอนกวนอูไปรับราชการกับโจโฉมีเนื้อหาเกีย่ วกับการปกครองบ้าน
เมืองและการแย่งชิงอานาจทัง้ นี้
ยังเกีย่ วกับลูกน้องผูซ
้ ือ
่ สัตย์ตอ่ เจ้านายคนหนึ่งมีความจาเป็ นต้องไปอาศัยแ
ละรับใช้ศตั รูฝ่ายศัตรูให้รางวัล
และดูแลลูกน้องเป็ อย่างดีแต่ไม่วา่ อย่างไรก็ไม่สามารถเปลีย่ นใจให้ลูกน้อง
มาจงรักภักดีตอ ่ ตนได้เพราะ
ลูกน้องยังคงซือ ่ สัตย์ตอ ่ เจ้านายคนเดิม

1
ตัวละคร

- กวนอู
 เป็ นชาวตาบลเจ่ย์เหลียง เมืองเหอตง เป็ นพีน ่ ้องร่วมสาบานกับเล่าปี่
และเตียวหุย กวนอูเป็ นคนไว้ตวั ต่อคนทีส ่ ูงศักดิ ์ แต่ถอ ่ มตัวต่อคนทีต ่ ่าศักดิ ์
สูก
้ บ
ั คนทีเ่ ก่งกว่า แต่ไม่รงั แกคนทีอ ่ อ
่ นแอกว่า รูค ้ ุณคน
ชานาญในการใช้งา่ วเป็ นอาวุธ
เป็ นผูท
้ ีม ่ ีความสวามิภกั ดิต ์ อ
่ ผูเ้ ป็ นเจ้านายด้วยจิตใจทีแ ่ น่ วแน่ และมั่นคง
- โจโฉ
เป็ นชาวตาบลเจี้ยวจวิน ้ เมืองเพ่ยโก้วะ มณฑลเจียงซู
ดารงตาแหน่ งมหาอุปราชเจ้าเหี้นเต้ มีอานาจอยูเ่ หนือฮ่องเต้
โจโฉเป็ นผูท ้ ม
ี่ ีไหวพริบดีเลิศ รูจ้ กั ใช้คน และเล่ห์เหลีย่ มกลยุทธ์ ทีเ่ ป็ นทีเ่ ลื่อลือ
ชานาญในพิชยั สงคราม มีสติปญ ั ญาสูงกว่าคนธรรมดา มีความรูท ้ างอักษรศาสตร์
เคยแต่งตาราพิชยั สงครามเล่นหนึ่งชือ ่ ว่า เหมิง่ เต๋อชินชู โจโฉเป็ นผูท ้ ม
ี่ ีมานะ
ทะนงองอาจ และพยายามทาทุกวิธีทางเพือ่ ทีจ่ ะได้สงิ่ ทีต ่ นเองต้องการ
แต่มใิ ช่บุคคลทีเ่ อาแต่ใจ ไม่รบ ั ฟังเหตุผลผูอ ้ ืน
่
- เล่าปี่
เป็ นเชื้อพระวงค์ฮ่น ั สืบสกุลจากเล่าเส็ง เป็ นพีน ่ ้องร่วมสาบานกับกวนอู
และเตียวหุย เป็ นผูท ้ ีม
่ ีใจคอกว้างขวาง สุภาพเรียบร้อย มีความกตัญญู
เป็ นทีร่ กั ใครแก่คนทั่วไป ชานาญในการใช้กระบี่ มีกระบีค ่ ต
ู่ ด
ิ ตัวเสมอ

ฉากท้องเรือ
่ ง

้ ในแผ่นดินจีน
สามก๊ก ตอนกวนอูไปรับราชการกับโจโฉ เกิดขึน
สมัยพระเจ้าเหี้ยนเต้
 2
บทเจรจาหรือราพึงราพัน

“ถ้ารูว้ า่ เล่าปี่ อยูแ

่ ห่งใดเราก็จะพากันไปหา เกลือกโจโฉจะมิให้ไป”
จากบทเจรจานี้แสดงให้เห็นว่า กวนอูและพีส ่ ะใภ้ทง้ ั สองอยูใ่ นเงือ้ มมือโจโฉ
แม้พวกเขาอยากจะตามหาเล่าปี่ แต่ไปไม่ได้เพราะโจโฉไม่ให้ไป
พีส
่ ะใภ้ได้กล่าวกับกวนอู
“ เราเลี้ยงกวนอูขนาดฉะนี้แล้ว กวนอูยงั มีน้าใจผูกพันรักเล่าปี่ อยู่
เราคิดจะอ่านประการใดกวนอูจงึ จะ เอาใจออกหากเล่าปี่ ”
จากบทเจรจาแสดงให้เห็นว่า แม้โจโฉจะทาดีกบ ั กวนอูตง้ ั มิเท่าไร
กวนอูนน ้ ั ยังจงรักภักดีตอ ่ เล่าปี่ เสมอมา โจโฉนัน ้ แอบคิดน้อยใจ
“ เสื้อเก่านี้ของเล่าปี่ ให้บดั นี้เล่าปี่ ไปอยูท ่ ใี่ ดมิได้แจ้ง
ข้าพเจ้าจึงเอาเสื้อผืนนี้ใส่ชน ้ ั นอก หวังจะดูตา่ ง
หน้าเล่าปี่ ครัน ้ จะเอาเสื้อใหม่นน ้ ั ใส่ชน้ ั นอก
คนทัง้ ปวงจะครหานินทาว่าได้ใหม่แล้วลืมเก่า ”
จากบทเจรจานี้แสดงให้เห็นว่า
กวนอูได้ใส่เสื้อเก่าไว้ขา้ งนอกแทนทีจ่ ะใส่อน ั ใหม่ทโี่ จโฉให้
กวนกลัวโดนกล่าวหาว่าจะลืมบุญคุณเล่าปี่ ทิง้ เสีย
และนัน ้ เป็ นการแสดงถึงความจงรักภักดีทยี่ งั มีให้แก่เล่าปี่
“ซึง่ มหาอุปราชนี้มีคุณแก่เราก็จริงอยู่ แต่จะเปรียบเล่าปี่ นัน ้ ยังมิได้
ด้วยเล่าปี่ นัน้ มีคณ ุ แก่เราก่อน ประการหนึ่งก็ได้สาบานไว้ตอ ่ กันว่าเป็ นพีน่ ้อ ง
เราจึงได้ตง้ ั ใจรักษาสัตย์อยู่ ทุกวันนี้เราก็คด ิ ถึงคุณมหาอุปราชอยู่ มิได้ขาด
ถึงมาตรว่าเราจะไปจากก็จะขอแทนคุณเสียก่อนให้มีชือ ่ ปรากฏไว้เราจึงจะไป”
จากบทเจราจานี้แสดงให้เห็นว่า
กวนอูเป็ นคนทีม ่ ีความสานึกบุญคุณของคนเสมอ
แม้วา่ กวนอูนน ้ ั จะยังซือ่ สัตย์ตอ ่ เล่าปี่ อยู่ กวนอูก็หากจะมิลืมบุญคุณของโจโฉเสีย

แก่นเรือ
่ งหรือสารัตถะของเรือ
่ ง

แก่นเรือ
่ งในเรือ
่ ง สามก๊ก ตอนกวนอูไปรับราชการกับโจโฉ
แสดงให้เห็นถึงความจงรักภักดีทกี่ วนอูมีให้เล่าปี่ ถึงแม้วา่ โจโฉจะเอาใจ
และทาดีกบ
ั กวนอูขนาดไหน แต่ กวนอูก็ยงั ไม่ลืมคาสัญญา
และคาสาบานทีไ่ ด้ให้ไว้กบ
ั เล่าปี่

3
การอ่านและพิจารณาการใช้ภาษาในสรรณคดีและวรรณคดีและวรรณกรรม
ประกอบด้วย

การสรรคา
การใช้ภาษา
ในการเล่าเรือ ่ งสามก๊กนัน ้ ผูแ ้ ต่งได้ใช้บรรยายโวหารทีป ่ ระโยคไม่ซบ
ั ซ้อน
และใช้ภาษาทีง่ า่ ยต่อการเข้าใจแม้วา่ จะเป็ นภาษาโบราณ สามารถเข้าใจได้วา่
ใครทา อะไร ทีไ่ หน เมือ ่ ใด และอย่างใด เช่นบทสนทนาดังต่อไปนี้
“ถ้ารูว้ า่ เล่าปี่ อยูแ
่ ห่งใดเราก็จะพากันไปหา เกลือกโจโฉจะมิให้ไป” เกลือก คา
นี้มีความหมาย เดียวกับคา ว่า ถ้า หาก ทีใ่ ช้ในปัจจุบน ั นัน
้ เอง
ถึงชือ่ ตัวละครจะเป็ นภาษาจีนนัน ้ ไม่เป็ นอุปสรรคอันใด
ชือ
่ ของตัวละครได้สะกดตรงตัว และมีวรรณยุกต์กากับอย่างชัดเจน
ในส่วนของบทสนนาของตัวละคร แสดงให้ถงึ ถึงวาทศิลป์ในการเจรจา
และภาษาทีโ่ น้มน้าวใจ ผูอ ้ า่ นสามารถเข้าใจว่า
ตัวละครมีบทบาทอย่างใดในเรือ ่ งจากบริบทประกอบ

การเรียบเรียงคา
การเรียบเรียงคา
ของเรือ
่ งสามก๊กได้เลือกสรรคามาเรียงร้อยกันได้อย่างต่อเนื่องมีจงั หวะ
ตามฉันทลักษณ์ ทไี่ ด้เรียงถ้อยคาทีส
่ าคัญไว้ทา้ ยสุด
นัน
้ จะทาให้เกิดบทสนทนาหรือบทความทีก ้
่ ระชับและหนักแน่ นขึน
เกิดความหมายทีล่ กึ ซึง้ เช่นประโยคทีว่ า่
“แม้กวนอูยงั ไม่มีความชอบก็จะอยูด ่ ว้ ยมหาอุปราช
โจโฉได้ฟงั ดังนัน้ ก็เห็นชอบด้วย” แสดงให้เห็นถึงความสัตย์ทก ี่ วนอูมีให้กบ
ั โจโฉ
โจโฉทิง้ ท้ายไว้วา่ โจโฉนัน
้ มีความไว้ใจต่อกวนอูดว้ ยเช่นกัน

การใช้โวหาร
เรือ
่ งสามก๊กมีการแต่งเนื้อหาแบบร้อยแก้วจึงทาให้ไม่เห็นการใช้โวหารทีเ่
ด่นชัดแต่ก็ยงั มีโวหารทีป ้
่ รากฏขึน
บ้างในบางบทสนทนา เช่น อุปมาโวหาร ซึง่ เป็ นการเปรียบเทียบโดยใช้คาว่า
อุปมา จากเนื้อหาทีว่ า่
“ตัวเราก็มไิ ด้รกั ชีวต ิ อันความตายอุปมาเหมือนนอนหลับ”ประโยคข้างต้นแสดงใ
ห้ผอ ู้ า่ นเห็นว่าความตายก็เหมือนการทีค ่ นเรานอนหลับ
เป็ เนเรือ ่ งเล็กน้อยทีไ่ ม่มีความสาคัญ

อีกตัวอย่างหนึ่งเป็ นคาพูดของเตียวเลี้ยวตอนเกลี้ยกล่อมกวนอูความว่า“อัน
มหาอุปราชนี้มีน้าใจเมตตาท่านทานุบารุงท่านยิง่ กว่าเล่าปี่ อีกเหตุใดท่านจึงมีใจคิ
ดถึงเล่าปี่ อยู”่ ซึง่ คาว่ามหาอุปราชนัน
้ หมายถึงโจโฉเป็ นการใช้
นามนัยเพราะคาว่ามหาอุปราชแสดงให้เห็นถึงยศตาแหน่ งของโจโฉในเรือ ่ ง

4
การอ่านและพิจารณาประโยชน์หรือคุณค่าในวรรณคดีและวรรณกรรม

คุณค่าด้านอารมณ์
- ผูอ
้ า่ นได้รส ึ ซาบซึง้ ในการกระทาของกวนอูทม
ู้ ก ี่ ีตอ่ เล่าปี่
ซึง่ การกระทาของกวนอูได้แสดงถึงความกตัญญู ความซือ ่ สัตย์ และ
ความจงรักภักดี ทีก ่ วนอูมีตอ่ เล่าปี่ โดยไม่ได้สนใจทรัพย์สน ิ เงินทอง
ื ยง ทีโ่ จโฉนามามอบให้เลย
ลาภยศช่อเสี
- ผูอ้ า่ นได้รส
ู้ กึ ซาบซึง้ ในการกระทาของโจโฉทีม ่ ีตอ ่ กวนอู
แม้วา่ กวนอูจะเป็ นศัตรูของโจโฉ
 แต่โจโฉก็ยงั มีความเมตตาและมีน้าใจต่อกวนอู
ซึง่ แสดงให้เห็นว่าโจโฉนัน
้ มีจต
ิ ใจทีด
่ ี

คุณค่าด้านคุณธรรม
- ณ ตอนที่ กวนอูจาเป็ นต้องไปอยูก ่ บ
ั โจโฉ
โจโฉนัน ้ ก็ได้สรรหาทรัพย์สน ิ สิง่ ของมีคา่ มากมายมาให้โจโฉ
เพือ
่ จะเหนี่ยวรัง้ ตัวกวนอูให้อยูก ่ บ
ั โจโฉ แต่กวนอูกลับนึกถึงแต่เล่าปี่
และพยายามทีจ่ ะหนีออกมาจากโจโฉ
เพราะกวนอูไม่ได้คด ิ จะแปรพรรคไปอยูก ่ บ
ั โจโฉเลย
เหตุการณ์ นี้แสดงให้เห็นว่า กวนอูมี “ความซือ ่ สัตย์สุจริต”
กับเล่าปี่ เป็ นอย่างมาก
- ณ ตอนที่ กวนอูได้ช่วยชีวต ิ โจโฉจากเล่าปี่ และซุนกวน
แม้โจโฉจะเป็ นศัตรูของกวนอู
เหตุการณ์ นี้เป็ นการตอบแทนบุญคุณของกวนอูตอ ่ โจโฉ
เพราะโจโฉเคยทาดีตอ ่ กวนอู และเหตุการณ์ นี้ยงั แสดงให้เห็นถึง
“การรักษาสัญญา” และ “ตอบแทนผูม ้ ีพระคุณ”
- ณ ตอนที่ กวนอูได้รบ ั มอบหมายจากเล่าปี่ ให้ดแ ู ลภรรยาทัง้ สองของเล่าปี่
กวนอูก็ได้ดแ ู ลอย่างดี กินอยูส่ ุขสบาย รักษาความปลอดภัย และ
ยังให้เกียรติภรรยาของเล่าปี่ ทัง้ สองด้วย เหตุการณ์ นี้แสดงให้เห็นถึงความ
“รับผิดชอบในหน้าที”่

คุณค่าด้านอืน ่ ๆ
- คุณค่าด้านการใช้ภาษา
แม้วา่ เรือ
่ งสามก๊กนัน ้ จะเป็ นวรรณกรรมประวัตศ ิ าสตร์ของประเทศจีน
แต่ได้มีการแปลวรรณกรรมเรือ ่ งนี้เป็ นภาษาต่างๆมากกว่า 10 ภาษา
ซึง่ หนึ่งในนัน
้ ก็คอ
ื ภาษาไทย ภาษาไทยทีใ่ ช้แปลนัน ้ เป็ นภาษาทีเ่ รียบง่าย
เข้าใจง่าย และไม่ซบ ั ซ้อน แม้วา่ บางคาและบางสานวนเป็ น
ภาษาโบราณทีแ ่ ปลกไปจากภาษาปัจจุบน ั ก็ตาม เช่น
“ถึงมาตรว่าท่านจะได้ความลาบาก” มาตรว่า
คาน้ีมีความหมายเดียวกับคาวา แม้วา่ ท่ใช้ ี ในปัจจุบนั
 5
บรรณานุกรม
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน ้ พื้นฐาน. (2552).
หนังสือเรียนสาระการ เรียนรูพ้ ื้นฐาน วรรณคดีวจิ กั ษ์ ชัน
้ มัธยมศึกษาปี ที่ 6
กลุม
่ สาระการเรียนรู ้ ภาษาไทย หลักสูตรการศึกษาขัน ้ พื้นฐาน พุทธศักราช
2544 / สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน ้ พื้นฐาน.กรุงเทพฯ :
สานักวิชาการและมาตรฐานการศึกษา
6