uktadow réwnan liniowych z pelnymi rozwigzaniami krok po kroku... ZESZYT 2 Materialy Pomocnicze do Nauki dla Student6w Biblioteczka Opracowaii Matematyeznych Wydawnictwo Bila ISBN 83-933733-2-X I 108009 iki Wydawnictwo BilaISBN 83-922733.2-X, Wspotyezaaia skryptOw WANHO26 Copyright © by Wydawnictwo Bila 9 ‘Waretkie prava zastze2ore Printed in Poland Weydawnictwo Bil 350124 Rast2bw, UL Krajobrazowa 17, e-mail: wydawrictwo.bilapoczia fin tel 0608503856 _Biblioteccka Opracowats Matematyczmveh, 1. Oméwienie wykorzystanych pojgé i metod ‘N= [aj] -macirz kwdrtowa A. ' Ferm inns en AAD. atin ote rola] read maciersy A, 1 [te 8) amen lo | pint 4 wohreiene wiesm je ef)” meas cary en f. ‘olumay. i 1g [eshresenejodn)z kolumn proporsjonalych, ? Pdobnie mona skeslae wiersze proporjonaine | o innego wise vw. — w= were ty jest proporsjnaly do wiersza Mego. EX. “Koma kta jest proporejonalna do kolumny i) aBiblioteczka Opracowari Matematycznych W:= AW) W,- wien kay powstje popraezpomnozeni tego Witisea raezlcabe a" i dodanie etzymanego wyni do k-ego Wir, Ky:=4K) +R, kolumna kta powstaje popreez pomnozenie pez 1 tej Kolumny i dodanie ctrzymanezo wyniku do ke) Kolm |W,- wyanacanik caraktorstezny maciezyhovadratwe), W252 slowny W.,W, = wyznaeznik la zmennych x ora yuklad rena my tklada Suma lniowyeh axshyb eet. rks =d, + umiejscowieni minora bazowezs Haart bay ce + it Wakladie rows, (+B tne i a el {/|~2amaczeniekolumny wagleem, kre bliczany jest ol 2] syzacanik meted Laplace's EE Podobnie ozaczamy wiersz wager, tego olizany jest wyenacenik 1fa,5.2) ie wseysthichkombina liiowyeh webtniw 35.7 {Uktad Cramera to ved ena lniowych postaci AX =B, gic maciecz A jest macierza Kwvadratowa i nicosobliva Uklad ma dokladniejednorozwiqzanie Uktad ednorodny 0 'ak und rownat lniowyeh postaci AX = B, W hy wektor wyrazéw walaych est 20% Ula nijednorodny ~1o uklad rw linowych poste: AX ~B Ww kiym wektor wyrazév wolayeh jest aiezerowy Weory Cramera waoey wykorzytvgce wyznacaniki do waza riewiadomych ukladach rwnad iniowych, W, W, Metoda wyznacenikowa ~ retodarozwiazywania ubladéw rowaai pry pomoey wyanacani Metoda elimina} Gaussa da ula Cramera cots opt nt Posie aegen a Biblioteczka Opracowah Matematycznvch la ot x] a2 Jako operas elementarenaley raumiet opera: opera ftko a wierszah, eae maciery ozszerzon 2/ pommotenie dowolnepo wietsa poesia Sana 0d 2" 3, tamiane mijseami wéch dowolnych wiersy 4 dodanie do clement jednego wierszaodpowiadjacych im element6w innego wiersa, “MocterzX jest maciera ozwigzas. Maver jest macierzajednostkowa, ‘takim samym wymiarzs co mocierz kwadratowa A. Metodaeliminaii Gaussa dla dewolnych ubtadw ras lniowrch: = neod ta opal jest yeh samych zsadach 9 metods clings) Gaussa “ta uktaw Cramer, Dodathowo motna jesze= wykonywad operase ‘5 skreslana wierey aozonych 2 samych 2 6 skreslaniajednego 2 dwéch wiersryproporjonalnyeh lab wnych waaledem sidie Maciezjednosthown jest wOwe2as maksymalna macier7 jednostowa {aka mozna otreymat pray pomocy operacelementamych ‘Metoda holm ednastho Cramer: Jest to mets opath ma ch smych opeacjach co metods elimina Gauss. pezy czy, celem jest treymanie kom jednasthowych aie xKoniecznie maciery jdnostkowe}, Kolumny jednoskowe zaviraia Jena eye rowna "a pozostal eyfy a era, Kolunnyjednosiowe ‘modna otreymsyvae W dowelng Klenoss olan edsthowych dla dowolnc ukladé nat liniowych Jestanaboicrna jek melo kolunnJednostkowych da ukladow Cramer, ry czy zene dla Koluma, Keni st jedosthowe | ie mo? Wy Konaé zadnych operas aby dopowadzié je do postaci jednostowe aq Sie paramevami ‘oxuiaaiwoniewSladéw m- rbwnasliniowych 0 n—nlewladomych Aronechera = ‘Mtoe oparta na werden Kronackor — Capello, Poles ont na po rvmnyrwani gdm macierzy wspalezyanikow i macierzyrozzerzne] kind ral iow, Warum koniconym wystarcrajacym rorwiazywalnose ukladuréwnad Tinionyh jest wmode ragdw wyymienionyeh wy macierzy. Przy czyBibliotec -owati Matematyeznych {etl aad, rwny jest ioe niewindomych macierzy to kta rownati ma dekladne jedno rozwigaanie Jezel zedy wymienionyeh ‘maciery sre to oklad roa jest sprocony Jedi raed) mie) 5 ‘me ale eq jest mnijsy nia icaba newiadomyehuklady, to dad iesodcoenie weleronwigeat nr parumetrams ‘Wezystkie metody sa praedstawiane na licznych rayklaach, Uhtad oxnaczony—ukiadmajacy dokacni dno rozwiazane. Ula taki moana takze nazwas ~skdadem owner nizaleznsch, Uladnioznaccom ukladposiadajey wieshoscreie wile Fozwiqea nace) nizywany jst ~ubdadem rman zaletnich Clad sprcecony~ nie ate rowiqani,Jet aces} wha rma ‘sores, 2. Uklady Cramera PRZYKEADY W Recwigaaéwblad rina ax-sy=- anny Po prackszalceniyobydw rena otrymujomy mln2r Sid: [2,1 94s a \Wspraednepunknuprancigiaorzymanych w ostatni uktadzie pros sa rozwiazaiem uklad. Aby wyznaceyé wsporzpén tego punk St rozwiaza uklad dowolng metoda, Niech to edzie metoda wyznacaikc Biblioteczka Opracowan Matematyeznych By Reisen nbd traechriwnar: Ponownie wykoreystajmy do obliez metode wyznacanikons. Krétki opis podstawowych metod oblirania wyznacznkow rnajduje sie vwostatim ronal Pi ee eee epide “Eid tas is : Rocwigzanim uktad slczby x=6,y~5,2~ 10 BM Roswigead bla 2echréwni: [fron “Metoda wyznacniksw nal pozostaje tu najeektywnieza met ‘arwizani lad wna ater pony rye mete Sad rgodnie x zorami (1.1) oeymujemy: <= AW Reciaeat hla ron Rozpoctynamy rocwiazanie od oblicznia wyzmcrmikbw 3 3 2) Poniewas wyznacmikcharakterstyany klaus 0, ula rownai mate bye sprzectny I mie nieskofaenie wile ror [Aby dowiedriet solos rozwiqza ukiad alee obiezyé helenewyenaconi Poniewas wozmacznik W, est ry oO jodmoczetie wy zaczmik charaterstyery uklad jest rwny 0 nie many oblice kolejnych ‘nyanaczniki Jebel wvznaeznik gléwny wld jest rdway 0 jedan. -czeinie co najmnie| jeden z porostalveh wvrnacznikiw dla uhlady lest nlezeromy to uklad jest sproeezny. Utad 2 zadania 3 spelia powy2sry warunch, tem uklad jest spec. ‘ Rocwiazat uid metoda Kola jedosthonsch \Wauystkic wykonywane operas elementamne m wierszach macierry rozszercon) 54 zapisane nad satan kolensch posi W ostatim zapisi two zauwaryékolumny jednosthowe la posecze- igélnych zmiennych x, Pierwsza koma cdpowiada zene) Waros dla zmienne} x nalezy odezytat za kes piano w wis, \w ky ze ie A zatem oblicanea wero dla zing) Ticeba 0. Podobne odezytuemy oblisone wert dla pozostaych _miennych, Dia zmionne)y edezstjemy wartoi w picrwszym wirsZu ijest na rowna 2°. Dla zmieane)» wares oerytjemy w tzecim ‘wirsu i jest ona nna 3". Osatconie roewigzaniom uktad x=ay=27= (@ Roxwigead ubiad rwma:[**-* Biblioteczka Opracowari Matematycznvel W powyesym uktazie widat, eholumna wyrazi wolayh jst Jroporconeln do kxbdej z Kolm waplcaynnikow prey zmiennych ek tego, na mocy wlasoie! wyznacznikiw, wszyskie wyznaeziki (ia uklad boda row -0" eda eevate weenaczniki dla wldad st nie réwne 0, osilad ma wleshoiczenic wile rozwiazat. Aby Beecrniedownedziet si jaka jest porta rorwizania oaélnego uk, talety ealeeé minor bazwey aklads, Jest to najwisksza podmacirz ms Linck el wvanacanik est a od 0" ‘Minora bcowego mocna poszukiwae np. popez2obliczanie Kolejno| swszytkich mozivych wymecanikéw dragego storia hb moana Iryenacty¢ aad macierzyvkladu aby dowiedziet sg aki jest wy mie minora bazowege, ‘Oblicgmy stem read maior wspStezyanikow: (Zasidsonlano tu shreslenie holumn proporcjonainych —patre sir. 3) Rad rowny «informa aso stopaiu Minorabazowego. Wystrezy atom wybraédowoling nezerowa maciez 0 wymiarach Ix tra bedzie a ‘minorem bezowym, Nicht Bedze macier [3 Sta Bietr--? Gee d6y 732, feedethye Ree R, stan zapis jest rozwigzaniem ogSlaym ekdadarSwnah lad cterech rowna :raema nlewiadom mi latices Uxtad ten chose 2godnie 2 definica ne jest ukldem Cramera nie pry padkowo znaaa sie wir6dukladSw Cramer. OMiczajac rzedy macirzy pdstmwowe) | rozszareane)clzymujemy, 282A} =r{A0b] = 3 eo paz Poise aliceBiblioteczka Opracowai Matematycznych Biblioteczka Opracowari Matematycznyeh semnba! Dale lad rma rozwigzjemy tak jk ukld Cramers W,=10, pe -y joy Leg fae apotwrefs gamete doe ad, wykorystujae waory Cramer otreymujemy xoSynhe Podsumowuja, by to uklad sprowadzalny do ukladu Cramera W Rocwiqnat lad rina rhb eoleends “2]e2enft -2}3 Rand mace hwnd et tke rn 3. Posmay minora teoeog und. W dm cel chica Wyenezn eh oa 11 nica wpm mie nyo re, macs la si zs potion maak mote ye minors sem Wet Oblczamy pozostate wyznaceniki dla ukladyzwigzanego 2M, a Jencb a de nf Ad Siad:x=1, y= -05.2-05 BE Roig’ bad réwnav metoda GenserBiblioteczka Opracowar Matematycznych Ostatia maciereroaszeronasklada sig 2 macieryjednoshowe) or \wektor ronwigaad. Odcztajemy 2 ng} 2e:x= 1,y=-1, [Bylo wigs ponownieukld sromadzalny do uk Cramera 3. Dowolne uklady réwnasliniowyeh Pere dowoly ukladrwnaf iow naley rozumie’ kay uke ‘o-" rownaniach i." niewiadomyec, ze minnie mus by€ rine. Uitady Cramera sige to szeegSlaym praypadkiem doweinych ‘kladéw rOwnad iiowyeh, Pay rezwiazywaniy dowolnyeh kladow ‘Sosue sie metode Kolm ednostkowyech, metede Gauss lub metodg ‘pari ma werden Kroneskera~Capeliego (mod ezstay Are preeduione na a. 5-8) PRZYKLADY ‘Roswigaaé poniszeublaly dowolnych rownan iniowsch Dobrat injfekieniahcg metade rarest ub jaar ienereceees Mutsy ase ‘azo jaki moana otrzymaé dla uktad YO) moze [6 0-10-25] * |2 002 -«p Dalscepravksrtalanie macieray nie powodse powstawania nowy ‘Koluminjednonthowyeh, A zalem 2 ostatie} mocierzy moma juz osc gélneroewiazanicuklado 2 dwoma yaraetar Biblioteczka Opracowari Matematycznyeh, Roswiazanie uklads metodyholumn jednostkowych Joe ofp Kolurny dla zmiennych xy 2: preymijmy jako jedpostkowe. Zmieona trezimy traktowa ako parame. Roewazanie ogsne uklady jes mareR z=-14y=1, ei tot=0 Rorwigzanie vlads metodykolumjednostkownyc: fake prea ro [s rey vay Zostatniej macerzy odczytujemy rozwiszanie opine wkd: | ssareses | arvoyensen Roawiazanie ukiadu metoda kolumn jednostBiblioteczka Opracowari Matematyeznych Biblioteczka Opracowar Matematyeznych sata roawitzanie fie uktad to YER = 72H eR a= [Any rwiza®uklad rowna meta Kroneckera- Capellgo wysarczy ‘alts road macierty carakerystyerne) vklads, onicwa? Kora drugs {Jestiaka sama sk Kolumna wyraziw wolnyeh, A zatem wyznaezmy rad ‘mir glow) as: ie ha den Drug wer ott macirzy windy oy, 2 ld jet spree SS WH) srayete-t-vee sierero0 ‘Avater We = A.uktad pryimuje nastpuiges postaBibliote wari Matematycznych Uklad réwnas jest spray, o cay Swiadezy tase wiesz Otani ) GH | reotyss-2ets Ronwiazanie ukad metodgKolumn jednostkowych: p30 -3 a6 “STEP Ea ‘Ukiad ma diva parametry a jego rozwiazanie ogsne jest posta Datla 0 ak due cele row najefekywni) est stosowat ‘metodpkolumnjednostionych. Otzymaigny trey holumny jednostowe. Ostatecnierozwizanie opine ma poste decd, y=44,2=1-01ER 4. Uklady jednorodne {eget wehtorwyraziw wolnych uklady row liniowych jest 2e0¥ to ‘many do czyniena vklade rdw jednorodnch. W rzypadku gy tryenacenik macierzy glwne] wepéleynnikow tkladyjednerodnepo (cod ‘eeywiscie opraypadc aay mactee i jest Kwadratowa) jest niezro™y, 10 godine 7 ogélnymizasdamrorwiazywaniaukladow rownas iniowysh ‘kladposiada donnie jedno rozwigzanie. Dla ukladujednorodnego musi to by roewinaniezeoweIedli wymacenik kwadratowe) maciezy gl6¥ne} Jest rowny 0", dad jorodry ma nieskoiceenie wie rozwiaz Poniewad wszystkie pzosale wymnacanik awszebedaréwne ‘W takim peypadk ore w prayp gy uklad jednorodny jest prstkatny