‫‪No.

14-F-AAA-0000‬‬

‫ﮐﺎرﺑﺮد ﻫﺎي ﻓﻦ آوري ﻧﺎﻧﻮ‬

‫در اﻓﺰاﯾﺶ ﮐﺎرآﯾﯽ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﺧﻮرﺷﯿﺪي‬

‫ﺳﻌﯿﺪ ﺑﻬﻨﺎم‬
‫ﭘﮋوﻫﺸﮑﺪة ﻣﻮاد ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ و اﻧﺮژﯾﻬﺎي ﻧﻮ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﻋﻠﻤﯽ و ﺻﻨﻌﺘﯽ اﯾﺮان‬
‫ﺗﻬﺮان ‪ -‬اﯾﺮان‬
‫‪E-mail: mmsbehnam@yahoo.com‬‬
‫ﭼﮑﯿﺪه‬
‫ﺑﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻮاد اوﻟﯿﮥ ارزان و روﺷﻬﺎي ﮐﻢ ﻫﺰﯾﻨﻪ‬ ‫اﻣﺮوزه ﻣﻨﺒﻊ اﺻﻠﯽ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﺮق در ﺟﻬﺎن ‪ ،‬ﺳﻮزاﻧﺪن ﺳﻮﺧﺘﻬﺎي ﺣﺎوي ﮐﺮﺑﻦ‬
‫‪ ،‬ﺑﺪون ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﺗﺠﻬﯿﺰات ﭘﯿﭽﯿﺪه وﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ ﺑـﺎ ﻗﺎﺑﻠﯿـﺖ ﺟـﺬب ﻃﯿـﻒ وﺳـﯿﻌﺘﺮ‬ ‫اﺳﺖ ‪ .‬روﺷﯽ ﮐﻪ ﻋﻤﻮﻣﺎً ﻧﺎﮐﺎرآﻣﺪ و ﺗﺠﺪﯾﺪﻧﺎﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ و ﮔﺎز ﮐﺮﺑﻨﯿﮏ و ﺳﺎﯾﺮ‬
‫اﻣﻮاج ﻧﻮري ﺣﺘﯽ در روزﻫﺎي اﺑﺮي و ﺑﺎ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﮐـﺎرﺑﺮد وﺳـﯿﻌﺘﺮ و ﺧﻄـﺮات‬ ‫ﻣﻮاد زﯾﺎﻧﺒﺎر از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻮاد رادﯾﻮاﮐﺘﯿﻮ ﻧﺎﺷﯽ از ﺳﻮﺧﺘﻦ ذﻏﺎل ﺳﻨﮓ را در ﻫـﻮا‬
‫زﯾﺴﺖ ﻣﺤﯿﻄﯽ ﮐﻤﺘﺮ را در ﭘﯽ داﺷـﺘﻪ و ﺗﻮﺟـﻪ ﻣﺤﻘﻘـﺎن و ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨـﺪﮔﺎن و‬ ‫ﭘﺮاﮐﻨﺪه ﻣﯽ ﺳﺎزد ﮐﻪ اﺛﺮ ﮔﻠﺨﺎﻧﻪ اي و ﺳﺎﯾﺮ آﺛﺎر زﯾﺎﻧﺒﺎر زﯾﺴـﺖ ﻣﺤﯿﻄـﯽ اﯾـﻦ‬
‫دوﻟﺘﻬــﺎي ﮐﺸــﻮرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠــﻒ را ﺑــﻪ روﺷــﻬﺎي ﺟﺪﯾــﺪ در ﺗﻮﻟﯿــﺪ ﺳــﻠﻮﻟﻬﺎي‬ ‫ﭘﺪﯾﺪه ﺑﻪ ﺷﮑﻞ وﺳﯿﻌﯽ در ﺣﺎل ﮔﺴﺘﺮش اﺳﺖ‪ .‬ﺑـﻪ ﻃـﻮري ﮐـﻪ ﺗـﺪاوم روﻧـﺪ‬
‫ﺧﻮرﺷﯿﺪي ارزان ﺑﺎ ﺑﺎزدﻫﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺎﻻ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻌﻄﻮف ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻓﻌﻠﯽ ﺑﺪون ﺷﮏ ﻋﻮاﻗﺐ ﻣﺼﯿﺒﺖ ﺑﺎري را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺧﻮاﻫﺪ داﺷـﺖ‪ .‬از ﺳـﻮي‬
‫ﻋﻠﯽ رﻏﻢ رﺷﺪ ﺳﺎﻻﻧﮥ اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺮق ﺧﻮرﺷﯿﺪي ‪ ،‬دﻟﯿﻞ اﺻﻠﯽ ﻋـﺪم ﺑﻬـﺮه‬ ‫دﯾﮕﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﻮﺧﺖ ﻓﺴﯿﻠﯽ ﭼﻬﺎر دﻫﮥ دﯾﮕﺮ ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺎن ﺧﻮاﻫﻨـﺪ رﺳـﯿﺪ]‪ [1‬و ﺑـﺎ‬
‫ﺑﺮداري اﻧﺒﻮه از ﺻﻔﺤﺎت ﺧﻮرﺷﯿﺪي در ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎن ﺗﺎ ﮐﻨﻮن ﻫﻤﺎﻧﺎ ﻋﺪم ﺻﺮﻓﮥ‬ ‫ﭘﺎﯾﺎن ﮔﺮﻓﺘﻦ آنﻫﺎ ﺗﻤﺪن ﺑﺸﺮي ﮐﻪ ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎً ﺑﻪ اﻧﺮژي واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ ‪ ،‬ﺑﺎ ﭼـﺎﻟﺶ‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي آن در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﻣﻨﺎﺑﻊ ارزان ﺳﻮﺧﺖ ﻓﺴﯿﻠﯽ ﺑﻮده ﮐﻪ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ اﻫﻤﯿﺖ‬ ‫ﺑﺰرﮔﯽ ﻣﻮاﺟﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻮﺿﻮع ‪ ،‬آﯾﻨﺪه ﻧﮕﺮي ﻫﺎ و اﻗﺪاﻣﺎت ﺣﻤﺎﯾﺘﯽ و ﺗﺸﻮﯾﻘﯽ دوﻟﺘﻬﺎ در ﮐﺸـﻮرﻫﺎي‬ ‫ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﭘﺎﯾﺪارﺗﺮﯾﻦ ﻣﻨﺒﻊ اﻧﺮژي ﭘﺎك ‪ ،‬راﯾﮕﺎن و ﺳﺎزﮔﺎر ﺑﺎ ﻣﺤـﯿﻂ زﯾﺴـﺖ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﻬﺎن را در ﭘﯽ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در ﮐﺸﻮر ﻣﺎ ﻧﯿـﺰ در اﺟـﺮاي ﻣـﻮاد ‪133‬‬ ‫در ﺟﻬﺎن اﺳﺖ و ﻓﻦ آورﯾﻬﺎي اﻧﺮژي ﺧﻮرﺷﯿﺪي از اﻧـﺮژي و ﻧـﻮر ﺧﻮرﺷـﯿﺪ‬
‫)ﺑﻨﺪ ب( و‪ 139‬ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ ﭘﻨﺠﻢ ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﻣﻮاد ‪ 19‬و ‪ 69‬ﻗﺎﻧﻮن ﺑﻮدﺟﮥ ﺳﺎل‬ ‫ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮔﺮﻣﺎ ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎ ‪ ،‬روﺷﻨﺎﯾﯽ ‪ ،‬آب ﮔﺮم و ﺑﺮق ﺟﻬﺖ ﻣﺼﺎرف ﺧﺎﻧﮕﯽ ‪،‬‬
‫‪ 92‬و ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪن ﺑﺴﺘﺮﻫﺎي ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ‪ ،‬ﺳﯿﺎﺳﺘﻬﺎي ﺣﻤﺎﯾﺘﯽ و ﺗﺸﻮﯾﻘﯽ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ در‬ ‫ﺗﺠﺎري و ﺻﻨﻌﺘﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ‪ .‬ﻓﻦ آوري ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﺧﻮرﺷـﯿﺪي ﯾﮑـﯽ از‬
‫ﺟﻬﺖ اﺳﺘﻔﺎدة ﻣﯿﻠﯿﻮﻧﻬﺎ ﺧﺎﻧﻮار از ﺑﺮق ﺧﻮرﺷﯿﺪي از ﻣﺤﻞ درآﻣﺪ ﻫﺎي ﺣﺎﺻﻞ‬ ‫ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﻓﻦ آورﯾﻬﺎي اﻧﺮژي ﺧﻮرﺷـﯿﺪي در ﺗﺒـﺪﯾﻞ ﻣﺴـﺘﻘﯿﻢ اﻧـﺮژي ﺗﺎﺑﺸـﯽ‬
‫از اﺟﺮاي ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻣﺬﮐﻮر اﺗﺨﺎذ ﮔﺮدﯾﺪه ﮐﻪ در ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﻮﺟﻮد ﻗﻄﻌﺎً ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪة‬ ‫ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﺑﻪ ﺑﺮق اﺳﺖ و ﻇﺮﻓﯿﺖ ﻧﺼﺐ ﺷﺪة ﭘﺎﻧﻞ ﻫﺎي ﺑﺮق ﺧﻮرﺷﯿﺪي ﺟﻬﺎن‬
‫آن ﺻﺮف ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري و ﺧﺮﯾﺪ و واردات ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﺧﻮرﺷﯿﺪي ﻧﺴـﻞ اول‬ ‫از ‪ 1/4‬ﮔﯿﮕﺎوات ﺳﺎﻋﺖ در ﺳﺎل ‪ 2000‬ﺑﻪ ‪ 102/2‬ﮔﯿﮕﺎوات ﺳـﺎﻋﺖ در ﺳـﺎل‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪ 2012‬اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﺪود ‪ 90‬درﺻﺪ آن ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﻧﺴﻞ اول‬
‫در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﻫﺎي ﻓـﻦ آوري ﻧـﺎﻧﻮ در اﻓـﺰاﯾﺶ ﮐـﺎرآﯾﯽ‬ ‫)ﺳﯿﻠﯿﮑﻮﻧﯽ( ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ]‪ [1‬ﮐﻪ ﺳﺎﺧﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ اﻧﺮژي ﺑﺎﻻﺗﺮ و ﻫﺰﯾﻨﮥ ﺑﯿﺸﺘﺮي ﻧﯿﺎز‬
‫ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﺧﻮرﺷﯿﺪي ﺑﻪ وﯾﮋه ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﻧﺴﻞ ﺳﻮم و ﻟﺰوم اﺧﺘﺼﺎص ﺳﻬﻤﯽ از‬ ‫داﺷـﺘﻪ و ﻣـﻮاد اوﻟﯿــﮥ آن ﺗﻤﺎﻣـﺎً وارداﺗــﯽ اﺳـﺖ‪ .‬ﺗﻮﻟﯿــﺪ ﻧﺴـﻞ دوم ﺳــﻠﻮﻟﻬﺎي‬
‫درآﻣﺪ ﻣﻮاد ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﻣﺬﮐﻮر )ﺣـﺪاﻗﻞ ‪ 5‬درﺻـﺪ( ﺟﻬـﺖ ﮐﻤـﮏ ﺑـﻪ ﺗﺤﻘﯿﻘـﺎت‬ ‫ﺧﻮرﺷﯿﺪي ﺑﺎ ﻫﺪف ﮐﺎﻫﺶ اﻧـﺮژي و ﻫﺰﯾﻨـﮥ ﺳـﺎﺧﺖ ﻣـﻮرد ﻧﯿـﺎز‪ ،‬ﮔﺮﭼـﻪ در‬
‫ﻣﺤﻘﻘﯿﻦ و ﻣﺮاﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎﺗﯽ ﮐﺸﻮر در زﻣﯿﻨﮥ اﻧﺮژي ﺧﻮرﺷﯿﺪي ﻣﯽ ﭘﺮدازﯾﻢ‪.‬‬ ‫ﮐﺎﻫﺶ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎ ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻮد ‪ ،‬ﻟﯿﮑﻦ ﻋﺪم ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﺗﺠﺎري اﯾﻦ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎ را ﺑﻪ دﻟﯿﻞ‬
‫ﮐﺎﻫﺶ ﭼﺸﻤﮕﯿﺮ در ﺑﺎزدﻫﯽ و ﺳﻤﯿﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪solar cell technologies,‬؛ ‪Key words: solar energy, solar power‬‬
‫‪ nanomaterials‬؛ ‪solar cell efficiencies‬؛ ‪nano cell‬‬ ‫ﮔﺴﺘﺮش ﺳﺮﯾﻊ ﻓﻦ آوري ﻧﺎﻧﻮ در دو دﻫﮥ اﺧﯿﺮ ﺑﺎ ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻬﺎي ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه‬
‫در زﻣﯿﻨﮥ ﻃﺮاﺣﯽ و ﺳﺎﺧﺖ ﭘﻮﺷﺸﻬﺎ و ﻻﯾﻪ ﻫﺎي ﻧﺎزك ‪ ،‬ﭘﯿـﺪاﯾﺶ ﻧﺴـﻞ ﺳـﻮم‬
‫ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﺧﻮرﺷﯿﺪي ﺑﺎ ﻫﺪف ارﺗﻘﺎء ﮐﺎرآﯾﯽ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﻧﺴﻞ دوم ﻫﻤﺰﻣﺎن‬
 ‫ﻋﻨﻮان ﻣﻘﺎﻟﻪ‬
‫دوﻣﯿﻦ ﮐﻨﻔﺮاﻧﺲ ﺗﺨﺼﺼﯽ ﻓﻨﺎوري ﻧﺎﻧﻮ در ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺮق و اﻧﺮژي – ‪ 1393‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﯾﺮان‬
‫ﺑﺰرگ را ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮري ﮐﻪ ﻇﺮﻓﯿﺖ ﻧﺼﺐ ﺷـﺪة ﭘﺎﻧـﻞ ﻫـﺎي ﺑـﺮق‬
‫ﺧﻮرﺷﯿﺪي ﺟﻬﺎن از ‪ 1/4‬ﮔﯿﮕﺎوات ﺳﺎﻋﺖ در ﺳﺎل ‪ 2000‬ﺑﻪ ‪ 102/2‬ﮔﯿﮕﺎوات‬
‫ﺳﺎﻋﺖ در ﺳﺎل ‪ 2012‬اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ اروﭘﺎ ﺑﺎ ‪ 70‬ﮔﯿﮕﺎوات ﺳﺎﻋﺖ در‬
‫ﻣﻘﺎم اول ﺟﻬﺎن و ﭘﺲ از آن ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﭼﯿﻦ ﺑﺎ ‪ ، 8/3‬آﻣﺮﯾﮑﺎ ﺑﺎ ‪ 7/8‬و ژاﭘﻦ ﺑـﺎ‬
‫‪ 6/9‬ﮔﯿﮕﺎوات ﺳﺎﻋﺖ ﻗﺮار داﺷﺘﻪ اﻧﺪ]‪ [1‬در ﮐﺸﻮر ﻣﺎ ﻧﯿﺰ ﮔﺮﭼـﻪ ﭘـﺮوژهﻫـﺎي‬
‫ﻣﺘﻌﺪدي از ﺟﻤﻠﻪ ﺑﺮق رﺳﺎﻧﯽ ﻓﺘﻮوﻟﺘﺎﯾﯿﮏ ﺑـﻪ ﺗﻌـﺪادي از روﺳـﺘﺎﻫﺎي ﺳﺮاﺳـﺮ‬
‫اﯾﺮان ﺑﻪ ﻇﺮﻓﯿـﺖ ‪ 386‬ﮐﯿﻠـﻮوات و ﻧﯿﺮوﮔـﺎه ﻫـﺎي ﻓﺘﻮوﻟﺘﺎﯾﯿـﮏ ‪ 97‬ﮐﯿﻠـﻮوات‬
‫ﺳﺮﮐﻮﯾﺮ ﺳﻤﻨﺎن‪ 30 ،‬ﮐﯿﻠـﻮوات ﻃﺎﻟﻘـﺎن و ‪ 5‬ﮐﯿﻠـﻮوات درﺑﯿـﺪ ﯾـﺰد در دﺳـﺖ‬
‫ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري و اﺟﺮا ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻟﯿﮑﻦ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ اﯾﻦ ﻣﯿـﺰان ﺗﻮﻟﯿـﺪ ﺑـﺎ ﺗﻮﻟﯿـﺪ ﺑـﺮق‬
‫ﺧﻮرﺷﯿﺪي در ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺬﮐﻮر و ﺗﻮﻟﯿﺪ ‪ 70‬ﻫﺰار ﻣﮕـﺎوات ﺑـﺮق در داﺧـﻞ‪،‬‬
‫ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ آن اﺳﺖ ﮐﻪ اﻧﺮژي ﺧﻮرﺷﯿﺪي ﻫﻨﻮز ﺳﻬﻢ ﺑﺴﯿﺎر ﻧﺎﭼﯿﺰي در ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑـﺮق‬
‫ﮐﺸﻮر دارد‪[1] .‬‬
‫در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﻓﻦ آوري ﻧﺎﻧﻮ ﺑـﺎ اﯾﺠـﺎد ﺗﻐﯿﯿـﺮات در ﺗﺮﮐﯿـﺐ اﺗﻤﻬـﺎ ‪ ،‬ﻧﺤـﻮة‬
‫آراﯾﺶ آﻧﻬﺎ ‪ ،‬و ﮐﻞ اﻧﺪازة ﻣﻮﻟﮑﻮﻟﻬﺎي اﯾﺠﺎد ﺷﺪه ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ اﻧﻮاع ﺑﯿﺸـﻤﺎري از‬
‫ﻣﻮاد را ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﻨﺪ‪ .‬آراﯾﺶ ﻣﺠﺪد ﻓﻘﻂ ﭼﻨﺪ اﺗﻢ در ﻣﻮاد ﺑﺎ اﻧﺪازة ﻧﺎﻧﻮ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ‬
‫وﯾﮋﮔﯿﻬﺎي آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﭼﺸﻤﮕﯿﺮي ﺗﻐﯿﯿﺮ دﻫﺪ و ﻟﺬا ﻫـﺮ ﺗـﮏ اﺗـﻢ ﻧﯿـﺎز ﺑـﻪ‬
‫دﺳﺘﮑﺎري دﻗﯿﻖ دارد‪ .‬اﯾﻦ اﻣﺮ ﻣﺴﺘﻠﺰم دﻗﺘﯽ اﺳـﺖ ﮐـﻪ از ﻓﺮاﯾﻨـﺪﻫﺎي ﻣﻮﺟـﻮد‬
‫ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻓﺮاﺗﺮ ﻣﯽ رود ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻓﺮآﯾﻨـﺪﻫﺎي اﻧﺠـﺎم ﺷـﺪه در ﺻـﻨﺎﯾﻊ ﻧﯿﻤـﻪ‬
‫ﻫﺎدﯾﻬﺎ ﮐﻪ ﻓﻘﻂ وﺟﻮد ﭼﻨﺪ ذره ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر در ﯾﮏ ﻣﺘﺮ ﻣﮑﻌﺐ ﻫـﻮاي آن ﻣـﯽ‬
‫ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎزدارﻧﺪه و ﻣﺸﮑﻞ آﻓﺮﯾﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺪون ﺷـﮏ ﺗﻮﻟﯿـﺪ و ﮐﻨﺘـﺮل در ﺳـﻄﺢ‬
‫اﺗﻤﯽ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎﯾﯽ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎ ﻓﻦ آورﯾﻬﺎي ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪.‬‬
‫ذرات ﻧﺎﻧﻮ )ﺑﺎ ﻗﻄﺮي ﺑﯿﻦ‪ 0/1 -100‬ﻧﺎﻧﻮﻣﺘﺮ( در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ذرات ﺑـﺰرگ ﺗـﺮ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺳﻄﺢ ﺑﻪ وزن ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺰرگﺗﺮي دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﮐﺎﻫﺶ اﻧـﺪازه ذرات ﺑـﻪ ﯾـﮏ‬
‫دﻫﻢ ﻧﺎﻧﻮﻣﺘﺮ ﯾـﺎ ﮐﻤﺘـﺮ‪ ،‬اﺛـﺮات ﮐﻮاﻧﺘـﻮﻣﯽ ﭘﺪﯾـﺪار ﻣـﯽ ﺷـﻮﻧﺪ و اﯾـﻦ اﺛـﺮات‪،‬‬
‫ﻣـﯽﺗـﻮاﻧـــﻨﺪ ﺑـﻪ ﻣﻘـــﺪار زﯾـــﺎدي وﯾـــﮋﮔﯽﻫــﺎي ﻧــــﻮري‪ ،‬ﻣﻐـــﻨﺎﻃﯿﺴﯽ و‬
‫اﻟﮑﺘـﺮﯾﮑﯽ ﻣﻮاد را ﺗﻐﯿﯿﺮ دﻫﻨﺪ‪ .‬از ﻃﺮﯾﻖ ﭘﯽﮔﯿﺮي ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﻮاد در ﻣﻘﯿﺎس ﻧﺎﻧﻮ‪،‬‬
‫اﻣﮑﺎن ﻃﺮاﺣﯽ و ﺳﺎﺧﺖ ﻣﻮاد ﺟﺪﯾﺪ ﺑﺎ وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي ﮐﺎﻣﻼ ﻧﻮ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﯽآﯾـﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﮐﺎﻫﺶ اﻧﺪازه و ﺛﺎﺑﺖ ﻧﮕﻬﺪاﺷﺘﻦ ﻧﻮع ﻣﺎده‪ ،‬وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي اﺳﺎﺳﯽ از ﻗﺒﯿـﻞ‬
‫ﻫﺪاﯾﺖ اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ‪ ،‬رﻧﮓ‪ ،‬اﺳﺘﺤﮑﺎم و ﻧﻘﻄﻪ ذوب ﻣﺎده )ﮐﻪ ﻣﻌﻤـﻮﻻ ﺑـﺮاي ﻫـﺮ‬
‫ﻣﺎده ﻣﻘﺪار ﺛﺎﺑﺘﯽ از آﻧﻬﺎ را در ﻧﻈﺮ ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﻢ( ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬
‫ذرات ﻧﺎﻧﻮ ‪ ،‬ﭘﺎﻧﻞ ﻫﺎي ﺧﻮرﺷﯿﺪي ﻏﯿﺮ ﺳﯿﻠﯿﮑﻮﻧﯽ ﻣـﯽ ﺗﻮاﻧﻨـﺪ از ﺳـﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي‬
‫ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﮥ ﮐﻮاﻧﺘﻤﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ رﯾﺰ ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي ﮐﺮﺑﻨﯽ ﯾﺎ ﻧﻘﺎط ﮐﻮاﻧﺘﻤﯽ ﺟﺎﺳـﺎزي ﺷـﺪه‬
‫در ﭘﻠﯿﻤﺮﻫﺎي رﺳﺎﻧﺎ ﯾﺎ اﮐﺴﯿﺪ ﻫﺎي ﻓﻠﺰي ﻣﺘﺨﻠﺨﻞ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ اﻧﺪازة‬
‫ﻧﻘﺎط ﮐﻮاﻧﺘﻤﯽ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺳﻠﻮﻟﻬﺎ را ﺑﺮاي ﺟﺬب ﻃﻮل ﻣﻮﺟﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺗﻨﻈـﯿﻢ‬
‫ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﺒﮑﻪ ﻫﺎي ﻧﺎﻧﻮ ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي ﮐﺮﺑﻨﯽ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﯾـﮏ رﺳـﺎﻧﺎي‬
‫‪2‬‬
‫‪ -1‬ﻣﻘﺪﻣﻪ و ﺗﺎرﯾﺨﭽﻪ‬
‫در ﺳﺎل ‪ 1839‬ﯾﮏ ﻓﯿﺰﯾﮑﺪان ﻓﺮاﻧﺴﻮي ﺑﻪ ﻧﺎم ادﻣﻮﻧﺪ ﺑﮑﺮل ﺑﺎ ﺑﯿـﺎن ﭘﺪﯾـﺪه‬
‫اي ﺑﻪ ﻧﺎم اﺛﺮ ﻓﺘﻮوﻟﺘﺎﺋﯿﮏ ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ اﻧﻮاع ﺧﺎﺻﯽ از ﻣﻮاد ﺟﺎﻣﺪ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ‬
‫در ﻣﻌﺮض ﻧﻮر ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ ‪ ،‬ﻣﻘﺎدﯾﺮ اﻧﺪﮐﯽ اﻟﮑﺘﺮﯾﺴﯿﺘﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ‪ .‬در‬
‫ﺳﺎل ‪ 1883‬اوﻟﯿﻦ ﺳﻠﻮل ﺧﻮرﺷﯿﺪي ﺗﻮﺳﻂ ﭼﺎرﻟﺰ ﻓـﺮﯾﺘﺲ ﺳـﺎﺧﺘﻪ ﺷـﺪ ‪ .‬او‬
‫ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻦ اﺗﺼﺎﻟﻬﺎ ‪ ،‬ﺳﻠﻨﯿﻮم ﻧﯿﻤﻪ ﻫﺎدي را ﺑـﺎ ﻻﯾـﮥ ﺑﺴـﯿﺎر ﻧـﺎزﮐﯽ از ﻃـﻼ‬
‫ﭘﻮﺷﺶ داد ‪ .‬ﮐﺎراﯾﯽ اﯾﻦ ﺳـﻠﻮل ﻓﻘـﻂ ‪ %1‬ﺑـﻮد ‪ .‬ﺳـﻠﻮل ﺧﻮرﺷـﯿﺪي ﺟﺪﯾـﺪ‬
‫ﺣﺴﺎس ﺑﻪ ﻧﻮر در ﺳﺎل ‪ 1946‬ﺑﻪ ﻧﺎم راﺳﻞ اوﻫﻞ ﺛﺒـﺖ ﺷـﺪ ‪ ،‬در ﺣـﺎﻟﯽ ﮐـﻪ‬
‫آﺳﻮن ﺑﺮﮔﻼﻧﺪ ﻗﺒﻼَ روش اﻓﺰاﯾﺶ ﻇﺮﻓﯿﺖ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﺣﺴﺎس ﺑﻪ ﻧﻮر را ﺑﻪ ﻧـﺎم‬
‫ﺧﻮد ﺛﺒﺖ ﮐﺮده ﺑﻮد ‪ .‬ﻋﺼﺮ ﺟﺪﯾﺪ ﻓﻦ آوري ﺑﺮق ﺧﻮرﺷﯿﺪي در ﺳـﺎل ‪1954‬‬
‫زﻣﺎﻧﯽ ﻓﺮا رﺳﯿﺪ ﮐﻪ ﺣﯿﻦ آزﻣﺎﯾﺶ ﺑﺎ ﻧﯿﻤﻪ ﻫﺎدﯾﻬﺎ ‪ ،‬ﺗﺼﺎدﻓﺎَ ﻣﺸـﺨﺺ ﺷـﺪ ﮐـﻪ‬
‫ﺳﯿﻠﯿﮑﻮن ﺑﺎ ﻧﺎﺧﺎﻟﺼﯿﻬﺎي ﻣﻌﯿﻦ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر‬
‫ﺣﺴﺎس ﺑﻪ ﻧﻮر اﺳـﺖ ‪ .‬اﯾـﻦ ﮐﺸـﻒ‬
‫ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻋﻤﻠﯽ اوﻟﯿﻦ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي‬
‫ﺧﻮرﺷﯿﺪي ﺑﺎ ﺿﺮﯾﺐ ﮐﺎرآﯾﯽ اﻧـﺮژي‬
‫ﻧـــﻮري ﺣـــﺪود ‪ %6‬ﮔﺮدﯾـــﺪ‪[2].‬‬
‫ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﺑﻌﺪي ﻧﺸـﺎن داد ﮐـﻪ اﺛـﺮ ﻓﺘﻮوﻟﺘﺎﺋﯿـﮏ ‪ ،‬ﺗﺒـﺪﯾﻞ اﻧـﺮژي ﻧـﻮري ﺑـﻪ‬
‫اﻟﮑﺘﺮﯾﺴﯿﺘﻪ در ﺳﻄﺢ اﺗﻤﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﺛﺮ ﻓﺘﻮوﻟﺘﺎﺋﯿﮏ زﻣـﺎﻧﯽ روي ﻣـﯽ دﻫـﺪ ﮐـﻪ‬
‫ﭘﺮﺗﻮي از ﻧﻮر ﻣﺎوراء ﺑﻨﻔﺶ ‪ ،‬ﻣﺘﺸﮑﻞ از ﻓﻮﺗﻮﻧﻬﺎ )ﺑﺴﺘﻪ ﻫﺎي اﻧـﺮژي ﮐﻮاﻧﺘـﺎﯾﺰ‬
‫ﺷﺪه( ﺑﻪ ﻗﺴﻤﺘﯽ از ﯾﮏ ﺟﻔﺖ ﺻﻔﺤﮥ ﻓﻠﺰي ﺷﺎرژ ﺷﺪة ﻣﻨﻔﯽ ﺑﺮﺧـﻮرد ﻧﻤﺎﯾـﺪ‬
‫ﮐﻪ در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺑﺎﻋﺚ آزادي اﻟﮑﺘﺮوﻧﻬﺎ از ﺻﻔﺤﮥ ﺷﺎرژ ﺷﺪة ﻣﻨﻔﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﯾـﻦ‬
‫ﺟﺮﯾﺎن اﻟﮑﺘﺮوﻧﻬﺎ ﯾﮏ ﺟﺮﯾﺎن‬
‫اﻟﮑﺘﺮﯾﮑــﯽ اﺳ ـﺖ ﮐــﻪ ﻣــﯽ‬
‫ﺗﻮاﻧــﺪ ﺑــﻪ ﺷــﮑﻞ ﺟﺮﯾــﺎن‬
‫ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ )‪ (DC‬ﺟﻤﻊ آوري‬
‫و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺘﻨـﺎوب‬
‫)‪ (AC‬ﺗﺒــﺪﯾﻞ ﺷــﻮد و ﺑــﻪ‬
‫ﻋﻨــﻮان ﻧﯿــﺮوي ﺑــﺮق ﺑــﻪ‬
‫ﻣﺼﺮف ﺑﺮﺳﺪ‪.‬‬
‫در ﻫﻤﯿﻦ دﻫﻪ ﻣﻮاد ﺟﺪﯾﺪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﯾﺎﻓﺘﻪ و اﺛﺮ ﻓﺘﻮوﻟﺘﺎﺋﯿﮏ ﺑﺎ ﻣﻌﺮﻓﯽ آراﯾﻪ ﻫـﺎي‬
‫ﺧﻮرﺷﯿﺪي ﺗﺠﺎري در ﻋﺮﺻﮥ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﭘﺎ ﺑﻪ ﺣﯿـﺎت ﻧﻬـﺎد و ﺗﻮﺟـﻪ دوﻟﺘﻬـﺎ ﺑـﻪ‬
‫ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت در زﻣﯿﻨـﮥ ﺗﻮﺳـﻌﮥ ﺳـﻠﻮﻟﻬﺎي ﺧﻮرﺷـﯿﺪي ﻣﻌﻄـﻮف ﮔﺮدﯾـﺪ‪ .‬اﺗﺤـﺎد‬
‫ﺟﻤﺎﻫﯿﺮ ﺷﻮروي و آﻣﺮﯾﮑﺎ در ﺳـﺎﻟﻬﺎي ‪ 1957‬و ‪ 1958‬اوﻟـﯿﻦ ﻣـﺎﻫﻮاره ﻫـﺎي‬
‫ﺧﻮد را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از آراﯾﻪ ﻫﺎي ﺧﻮرﺷﯿﺪي ﺑﻪ ﻓﻀﺎ ﻓﺮﺳـﺘﺎدﻧﺪ و اﻣـﺮوزه اﯾـﻦ‬
‫آراﯾﻪ ﻫﺎ ﺑﺮق ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﻫﺮ ﭼﯿﺰ از ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﺷﺨﺼﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﻣـﺎﻫﻮاره ﻫـﺎي‬
 ‫ﻋﻨﻮان ﻣﻘﺎﻟﻪ‬
‫دوﻣﯿﻦ ﮐﻨﻔﺮاﻧﺲ ﺗﺨﺼﺼﯽ ﻓﻨﺎوري ﻧﺎﻧﻮ در ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺮق و اﻧﺮژي – ‪ 1393‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﯾﺮان‬

‫اﯾﻦ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎ ﮐﻪ ﺧﻮد ﺑﻪ اﻧﻮاع ﻣﻮﻧﻮﮐﺮﯾﺴﺘﺎﻟﯽ و ﭘﻠﯽﮐﺮﯾﺴﺘﺎﻟﯽ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ‪،‬‬ ‫ﺷﻔﺎف ﺑﺮاي ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﺧﻮرﺷﯿﺪي ارﮔﺎﻧﯿﮏ ﻧﯿـﺰ زﻣﯿﻨـﮥ ﺟﺪﯾـﺪي ﭘﺪﯾـﺪ آﻣـﺪه‬
‫ﻋﻤﻮﻣـﺎَ از ﺳـﯿﻠﯿﮑﻮن ﺳــﺎﺧﺘﻪ ﺷـﺪه و ﺑﺨــﺶ اﻋﻈـﻢ ﺣﺠــﻢ ﺑـﺎزار ﺳــﻠﻮﻟﻬﺎي‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺷﺒﮑﻪ ﻫﺎ ﻗﺎﺑﻞ اﻧﻌﻄﺎف ﺑﻮده و ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ روﺷﻬﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن روي‬
‫ﺧﻮرﺷﯿﺪي را در اﺧﺘﯿﺎر دارﻧﺪ‪ .‬ﺳﯿﻠﯿﮑﻮن ﭘﺲ از اﮐﺴﯿﮋن ﻓﺮاواﻧﺘﺮﯾﻦ ﻋﻨﺼﺮ ﺑﺮ‬ ‫ﺳﻄﻮح ﻗﺮار داده ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻧﺠﺎم ﺑﻌﻀﯽ ﻋﻤﻠﯿﺎت‪ ،‬ﻓﯿﻠﻤﻬﺎي ﻧﺎﻧﻮ ﻟﻮﻟﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ‬
‫روي ﭘﻮﺳﺘﮥ زﻣﯿﻦ ﺑﻮده و ﻫﻨﻮز راﯾـﺞ ﺗـﺮﯾﻦ ﻣـﺎده ﺑـﺮاي ﺳـﺎﺧﺖ ﺳـﻠﻮﻟﻬﺎي‬ ‫در ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﻮر ﻣﺎدون ﻗﺮﻣـﺰ ﺑﺴـﯿﺎر ﺷـﻔﺎف ﺑﺎﺷـﻨﺪ و ﺑﺎﻋـﺚ ﮐـﺎرآﯾﯽ ﺳـﻠﻮﻟﻬﺎي‬
‫ﺧﻮرﺷﯿﺪي اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺮاي آﻧﮑﻪ ﺑﺘﻮان ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﻣﺎدة ﻧﯿﻤﻪ ﻫـﺎدي از آن‬ ‫ﺧﻮرﺷﯿﺪي ﺑﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﺎﻧﺪ ﮐﻮﺗﺎه ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺷﺒﮑﻪ ﻫﺎي ﻧﺎﻧﻮ ﻟﻮﻟﻪ‪ ،‬ﻫﺎدﯾﻬـﺎي از ﻧـﻮع‬
‫در ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﺧﻮرﺷﯿﺪي اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد ‪ ،‬ﺳﯿﻠﯿﮑﻮن ﺑﺎﯾﺪ از درﺟﮥ ﺧﻠﻮص‬ ‫‪ p‬ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻫﺎدﯾﻬﺎي ﺷـﻔﺎف ﺳـﻨﺘﯽ ﻣﻨﺤﺼـﺮاَ از ﻧـﻮع ‪ n‬ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ % 99/9999‬ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ اﯾﻦ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎ ﻗﯿﻤﺖ ﺑﺎﻻﯾﯽ دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ ﯾﮏ ﻫﺎدي ﺷﻔﺎف ﻧـﻮع ‪ p‬ﻣـﯽ ﺗﻮاﻧـﺪ ﻣﻨﺠـﺮ ﺑـﻪ ﻃﺮاﺣـﯽ‬
‫)‪ - (1‬ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﺳﯿﻠﯿﮑﻮن ﺗﮏ ﮐﺮﯾﺴﺘﺎﻟﯽ‬ ‫ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﺟﺪﯾﺪي ﺑﺎ ﮐﺎرآﯾﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ و ﺗﻮﻟﯿﺪ آﺳﺎﻧﺘﺮ و اﻧﺒﻮه ﺗﺮ ﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﺳﯿﻠﯿﮑﻮن ﺗﮏ ﮐﺮﯾﺴﺘﺎﻟﯽ ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻣﻮﻟﮑﻮﻟﯽ )آراﯾـﺶ اﺗﻤﻬـﺎ در ﻣـﺎده(‬
‫‪ -2‬ﺳﯿﺴﺘﻤﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻂ ﻓﺘﻮوﻟﺘﺎﺋﯿﮏ و ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﮐﻨﻨﺪه‬
‫ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ و ﯾﮑﺴﺎن اﺳﺖ ‪ ،‬زﯾﺮا ﮐﻞ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن از رﺷﺪ ﻫﻤﺎن ﮐﺮﯾﺴﺘﺎل ﺣﺎﺻﻞ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﮐﺎﻫﺶ ﻫﺰﯾﻨﮥ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﺧﻮرﺷـﯿﺪي از ﻃﺮﯾـﻖ ﺣﺪاﮐﺜﺮاﺳـﺘﻔﺎده از‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﯾﮑﻨﻮاﺧﺘﯽ ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻮﺛﺮ اﻟﮑﺘﺮوﻧﻬﺎ از درون ﻣـﺎده اﯾـﺪه آل‬
‫ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﮔﺮاﻧﻘﯿﻤﺖ ﺑﺎ ﮐﺎراﯾﯽ ﺑﺎﻻ ‪ ،‬ﺑﺮﺧﯽ از ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﺧﻮرﺷﯿﺪي ﺑﺮاي ﮐﺎر ﺑﺎ‬
‫اﺳﺖ ‪ .‬ﮔﺮﭼﻪ ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺖ ﯾﮏ ﺳﻠﻮل ﻓﺘﻮوﻟﺘﺎﺋﯿﮏ ﮐﺎرآﻣﺪ ‪ ،‬ﺳﯿﻠﯿﮑﻮن ﺑﺎﯾﺪ ﺑـﻪ‬
‫ﻧﻮر ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﺷﺪة ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﻃﺮاﺣـﯽ ﺷـﺪه اﻧـﺪ‪ .‬اﯾـﻦ ﺳـﻠﻮﻟﻬﺎ در ﮐﻠﮑﺘﻮرﻫـﺎي‬
‫ﻋﻨﺎﺻﺮ دﯾﮕﺮي اﻓﺰوده ﺷـﻮد )ﺑـﺮاي ﺳـﺎﺧﺖ اﻧـﻮاع ‪p‬و‪ .(n‬ﺑﯿﺸـﺘﺮﯾﻦ ﻣﻘـﺪار‬
‫ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﮐﻨﻨﺪه اي ﮐﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ ﮐﻪ از ﻟﻨﺰﻫﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻟﻨﺰﻫـﺎي ﻓﺮﻧـﻞ ﯾـﺎ‬
‫ﺳﯿﻠﯿﮑﻮن ﺑﺎ ﺧﻠﻮص ﺑﺎﻻ ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺑﺎزده ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻗﯿﻤـﺖ و ﻧﯿـﺎز ﺑـﻪ ﻓﻀـﺎي‬
‫آﯾﻨﻪ ﻫﺎ ﺑﺮاي ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﮐﺮدن اﺷﻌﮥ ﺧﻮرﺷﯿﺪي ﺑﺮ روي ﯾـﮏ ﺳـﻄﺢ ﮐﻮﭼـﮏ از‬
‫ﮐﻤﺘﺮ از وﯾﮋﮔﯿﻬﺎي اﯾﻦ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎزدﻫﯽ اﯾﻦ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎ ‪ 15 -19‬درﺻﺪ اﺳﺖ‬
‫ﺳﻠﻮل اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ روش در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﭘﺎﻧﻞ ﻫﺎي ﻣﺴﻄﺢ ﻓﺘﻮوﻟﺘﺎﺋﯿـﮏ‬
‫ﮐﻪ در آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎه ﺑﻪ ﺑﺎﻻي ‪ 24‬درﺻﺪ ﻧﯿﺰ رﺳﯿﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻠﻮل ﻫﺎي ﻣـﺬﮐﻮر ﺗـﺎ‬
‫ﻣﺰاﯾﺎ و در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل ﻣﻌﺎﯾﺒﯽ دارد‪ .‬ﻣﺰﯾﺖ اﺻﻠﯽ اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻤﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻘﺪار‬
‫‪ 25‬ﺳﺎل ﻋﻤﺮ دارﻧﺪ اﻣﺎ روش ﺗﻮﻟﯿﺪ آﻧﻬﺎ ﭘﺮ ﻫﺰﯾﻨﻪ اﺳﺖ‪[3].‬‬
‫ﮐﻤﺘﺮي ﻣﻮاد ﻧﯿﻤﻪ ﻫﺎدي ﮔﺮان ﻗﯿﻤﺖ ﺑﺮاي ﺟﻤـﻊ آوري ﻫـﺮ ﭼـﻪ ﺑﯿﺸـﺘﺮ ﻧـﻮر‬
‫)‪ - (2‬ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﺳﯿﻠﯿﮑﻮن ﭼﻨﺪ ﮐﺮﯾﺴﺘﺎﻟﯽ‬
‫ﺧﻮرﺷﯿﺪ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﭼﻮن ﻟﻨﺰﻫﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﻗﺮار ﮔﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬اﺷﮑﺎل اﯾﻦ‬
‫ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﭼﻨﺪ ﮐﺮﯾﺴﺘﺎﻟﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻧﻮاع ﺗﮏ ﮐﺮﯾﺴﺘﺎﻟﯽ از ﺳﯿﻠﯿﮑﻮن ﮐﻤﺘـﺮ ‪،‬‬
‫ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﺮ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﻣﺘﻤﺮﮐـﺰ ﮐﻨﻨـﺪة دﯾﮕـﺮ‪ ،‬ﻧﯿـﺎز ﺑـﻪ ﻗﺴـﻤﺘﻬﺎي‬
‫ﺑﺎزده ﮐﻤﺘﺮ ‪ ،‬ﻗﯿﻤﺖ ﮐﻤﺘﺮ ‪ ،‬ﺗﻮﻟﯿﺪ آﺳﺎﻧﺘﺮ و ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﻓﻀﺎي ﺑﯿﺸـﺘﺮ ﺑﺮﺧﻮردارﻧـﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺘﺤﺮك )ﻣﺜﻼً ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ ردﯾﺎب( ﺑﺮاي دﻧﺒـﺎل ﮐـﺮدن ﻧـﻮر ﺧﻮرﺷـﯿﺪ اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﺳﯿﻠﯿﮑﻮن ﻧﯿﻤﻪ ﻣﺘﺒﻠﻮر ‪ ،‬از ﭼﻨﺪﯾﻦ ﮐﺮﯾﺴﺘﺎل ﮐـﻮﭼﮑﺘﺮ ﺗﺸـﮑﯿﻞ ﻣـﯽ ﺷـﻮد ﮐـﻪ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﮐﻠﮑﺘﻮرﻫﺎي ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﮐﻨﻨﺪه ﻧﯿﺰ ﺑﻪ آﻓﺘﺎﺑﯽ ﺗﺮﯾﻦ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﮐﺸﻮر ﻣﺤـﺪود‬
‫ﻣﺤﺪوده ﻫﺎ را ﺑﯿﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺮزﻫﺎ از ﺟﺮﯾﺎن اﻟﮑﺘﺮوﻧﻬﺎ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي ﻧﻤﻮده‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد و ﻓﻘﻂ در ﻣﻨﺎﻃﻘﯽ ﮐﻪ روزﻫﺎي آﻓﺘﺎﺑﯽ ﻓﺮاوان دارﻧﺪ ﻣﻘﺮون ﺑﻪ ﺻـﺮﻓﻪ‬
‫و ﺑﺎزدﻫﯽ ﺳﻠﻮل ﺧﻮرﺷﯿﺪي را ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻣﺪﻟﻬﺎي ﺗﺠﺎري اﯾﻦ ﺳـﻠﻮﻟﻬﺎ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬زﯾﺮا اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻗﺎدر ﻧﯿﺴﺖ ﻧﻮر ﭘﺮاﮐﻨﺪه )ﻣﺜﻼً در ﻃﻮل روزﻫﺎي روﺷﻦ‬
‫از ﺑﺎزدﻫﯽ ‪ 14‬درﺻﺪ و ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫـﺎي آزﻣﺎﯾﺸـﮕﺎﻫﯽ آن از ﺑـﺎزدﻫﯽ ‪ 18‬درﺻـﺪ‬
‫وﻟﯽ اﺑﺮي( را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻮﺛﺮي ﻣﻬﺎر ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ ﮐﻠﮑﺘﻮرﻫـﺎي ﻣﺘﻤﺮﮐـﺰ ﮐﻨﻨـﺪه‬
‫ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮده اﻧﺪ‪[3].‬‬
‫ﺑﺮاي ﻧﺼﺐ دﻧﺒﺎل ﮐﻨﻨﺪه ﻫﺎي ﺳﺎده روي آن ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪه اﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﮐﺜﺮ آﻧﻬﺎ ﻧﯿﺎز‬
‫‪ -3 -2‬ﻧﺴﻞ دوم )ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﻻﯾﮥ ﻧﺎزك(‬
‫ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﮐﻨﻨﺪه ﻫﺎي ﭘﯿﭽﯿﺪه دارﻧﺪ ﮐﻪ اﺳﺘﻔﺎده از آﻧﻬﺎ در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻬﺎي ﺑـﺰرگ و‬
‫ﻧﺴﻞ دوم ﻓﻦ آورﯾﻬﺎي ﺳﺎﺧﺖ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﺧﻮرﺷﯿﺪي‪ ،‬ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫واﺣﺪﻫﺎي ﺻﻨﻌﺘﯽ را ﻣﺤﺪود ﻣﯽ ﺳﺎزد‪ .‬ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ اﯾـﻦ ﺳﯿﺴـﺘﻤﻬﺎ‬
‫ﻻﯾﻪ ﻧﺎزﮐﯽ از رﺳﻮﺑﺎت ﻧﯿﻤﻪ ﻫﺎدﯾﻬﺎﺳﺖ و ﺷﺎﻣﻞ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﻻﯾﻪ ﻧﺎزك ﺳﯿﻠﯿﮑﻮن‬
‫ﻋﻠﯽ رﻏﻢ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري ﺑﯿﺸﺘﺮ ‪ ،‬در ﻧﻬﺎﯾﺖ از ﻧﻈﺮ ﻗﯿﻤﺖ ﻫﺮ وات ﺑﺮق‬
‫آﻣﻮرف‪ ،‬ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﻻﯾﻪ ﻧﺎزك ﻣﺮﮐﺐ ﻏﯿﺮ ﺳﯿﻠﯿﮑﻮﻧﯽ ‪) CIS‬ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﮐﻮﭘﺮ‬
‫ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﺮ ﺳﺎﯾﺮ ﻃﺮﺣﻬﺎي ﺧﻮرﺷﯿﺪي در ﺑﺎزار ﻏﻠﺒﻪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮐﺮد‪.‬‬
‫اﯾﻨﺪﯾﻢ دي ﺳﻠﻨﺎﯾﺪ(‪ ،‬ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ‪) CIGS‬ﺑﺎ ﻣﺎدة ﻣﺲ‪-‬اﯾﻨﺪﯾﻢ – ﮔﺎﻟﯿﻢ ‪ -‬دي‬
‫ﺳﻠﻨﯿﺪ(‪ ،‬و ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ‪) CdTe‬ﮐﺎدﻣﯿﻢ ﺗﻠﻮراﯾﺪ( ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻓﻦ آوري ﻻﯾﻪ ﻧﺎزك‬ ‫‪ -3‬ﻓﻦ آوري ﻫﺎي ﺳﺎﺧﺖ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﺧﻮرﺷﯿﺪي‬
‫ﯾﮑﯽ از ﮐﺸﻔﯿﺎت ﻋﻠﻤﯽ ﺻﻨﺎﯾﻊ ﻧﯿﻤﻪ ﻫﺎدﯾﻬﺎي ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﻫﺎي‬ ‫ﻓﻦ آوري ﺳﺎﺧﺖ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﺧﻮرﺷﯿﺪي ﯾﮑﯽ از ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﻓﻦ آورﯾﻬﺎ در‬
‫زﯾﺎدي در ﺻﻨﻌﺖ ﻓﺘﻮوﻟﺘﺎﺋﯿﮏ ﺑﺮﺧﻮردارﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻓﻦ آوري ﺳﺎﺧﺖ از‬ ‫ﺟﻬﺖ ﻋﺮﺿﮥ ﭘﺎﯾﺪار اﻧﺮژي ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽ روﻧﺪ و ﺗﺎ ﮐﻨﻮن ﺳﻪ ﻧﺴﻞ از آﻧﻬﺎ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻮاد ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻤﺘﺮي اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد و ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﻟﯿﺪ در ﻣﻘﯿﺎس اﻧﺒﻮه ﺑﻪ ﺻﻮرت‬ ‫ﺷﺮح زﯾﺮ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ ‪:‬‬
‫ﺧﻮدﮐﺎر وﺟﻮد دارد‪ .‬اﯾﻦ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎ اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﮐﺎرآﯾﯽ ﺑﺎﻻ ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ‬ ‫‪ -3 -1‬ﻧﺴﻞ اول )ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﺳﯿﻠﯿﮑﻮن ﮐﺮﯾﺴﺘﺎﻟﯽ(‬

‫‪3‬‬
 ‫ﻋﻨﻮان ﻣﻘﺎﻟﻪ‬
‫دوﻣﯿﻦ ﮐﻨﻔﺮاﻧﺲ ﺗﺨﺼﺼﯽ ﻓﻨﺎوري ﻧﺎﻧﻮ در ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺮق و اﻧﺮژي – ‪ 1393‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﯾﺮان‬
‫اﺗﺼﺎل ﺑﯿﻦ ﻧﯿﻤﻪ ﻫﺎدﯾﻬﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﺎﻧﺪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺷﮑﻞ ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪ .‬ﮔﺮاﯾﺶ‬
‫روز اﻓﺰوﻧﯽ ﺑﻪ اﯾﺠﺎد ﻓﯿﻠﻢ ﻧﺎزك ﮐﻢ ﻫﺰﯾﻨﮥ ﻓﺘﻮوﻟﺘﺎﺋﯿﮏ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻦ آوري‬
‫ﭼﺎپ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺳﯿﻠﯿﮑﻮن ﯾﺎ ﻣﺮﮐﺒﻬﺎي ارﮔﺎﻧﯿﮏ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺻﻨﻌﺖ ﻓﺘﻮوﻟﺘﺎﺋﯿﮏ‬
‫)ﺑﻪ وﯾﮋه در ﺑﺨﺶ ﻻﯾﻪ ﻧﺎزك( ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ روﻧﺪ اﻓﺰاﯾﺶ ﻗﯿﻤﺖ ﻧﻔﺖ ‪ ،‬آﯾﻨﺪه اي‬
‫ﺑﺴﯿﺎر اﻣﯿﺪ ﺑﺨﺶ دارد و ﺑﺎزار ﺑﺎﻟﻘﻮه وﺳﯿﻌﯽ ﺑﺮاي ﻻﯾﻪ ﻧﺎزك در ﺑﺨﺶ‬
‫ﮐﺎﻻﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﯽ ‪ ،‬ﻣﻮﺑﺎﯾﻞ ‪ ،‬و ﻗﻄﻌﺎت اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﻣﺼﺮﻓﯽ وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﺪاوم ﻗﯿﻤﺖ ﻧﻔﺖ و ﺣﺎﻣﻠﻬﺎي اﻧﺮژي و ﮐﻤﺒﻮد ﺷﻤﺸﻬﺎي ﺳﯿﻠﯿﮑﻮن‬
‫ﺧﺎﻟﺺ در ﺑﺎزارﻫﺎي ﺟﻬﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ارﮔﺎﻧﯿﮏ ﻧﺎﻧﻮ ﻓﺘﻮوﻟﺘﺎﺋﯿﮏ ﻏﯿﺮ‬
‫ﺳﯿﻠﯿﮑﻮﻧﯽ را اﻗﺘﺼﺎدي ﺗﺮ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ ‪.‬‬
‫)‪ - (3‬ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﺑﺎ ﻣﺎدة ﻣﺲ‪ -‬اﯾﻨﺪﯾﻢ – ﮔﺎﻟﯿﻢ ‪ -‬دي ﺳﻠﻨﯿﺪ ‪CIGS‬‬
‫ﮐﺎراﯾﯽ اﯾﻦ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎ در ﺷـﺮاﯾﻂ آزﻣﺎﯾﺸـﮕﺎﻫﯽ اﺳـﺘﺎﻧﺪارد ﺣـﺪود ‪ %20‬و ﺑـﻪ‬
‫اﻧﺪازة ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﺳﯿﻠﯿﮑﻮﻧﯽ ﭼﻨـﺪ ﮐﺮﯾﺴـﺘﺎﻟﯽ اﺳـﺖ]‪ [3‬و آراﯾـﻪ ﻫـﺎي‬
‫‪ CIGS‬ﻫﻨﻮز ﺑﻪ ﮐﺎراﯾﯽ اﻧﺒﻮه آراﯾﻪ ﻫﺎي ﺳﯿﻠﯿﮑﻮﻧﯽ ﻣﻮﺟﻮد در ﺑﺎزار ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫)‪ -(4‬ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﮐﺎدﻣﯿﻢ ﺗﻠﻮراﯾﺪ ‪CdTe‬‬
‫ﮐﺎدﻣﯿﻢ ﺗﻠﻮراﯾﺪ ﯾﮏ ﻣﺎدة ﻣﻬﻢ ﺟﺎذب ﻧﻮر دﯾﮕﺮ ﺑـﺮاي ﺳـﺎﺧﺖ ﻻﯾـﻪ ﻧـﺎزك‬
‫ﭼﻨﺪ ﮐﺮﯾﺴﺘﺎﻟﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﺳﺎﯾﺮ ﻣﻮاد ﻻﯾـﻪ ﻧـﺎزك ‪ ،‬رﺳـﻮﺑﺪﻫﯽ آن‬
‫آﺳﺎﻧﺘﺮ و ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﯿﺪ اﻧﺒﻮه ﻣﻨﺎﺳﺒﺘﺮ اﺳﺖ و ﺑﺎ ﯾﮏ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﺎﻧـﺪ ﺗﻘﺮﯾﺒـﺎَ اﯾـﺪه آل‬
‫‪ 1/44‬اﻟﮑﺘﺮون وﻟﺘﯽ‪ ،‬ﻗﺪرت ﺟﺬب ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺎﻻﯾﯽ دارد‪ .‬ﮐـﺎدﻣﯿﻢ ﺗﻠﻮراﯾـﺪ ﻏﺎﻟﺒـﺎَ‬
‫ﺑﺪون آن ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت آﻟﯿﺎژ درآﯾﺪ‪ ،‬در ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﻓﺘﻮوﻟﺘﺎﺋﯿـﮏ ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد و ﻻﯾﻪ ﻫﺎي آن ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ CIS‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﻓﻨﻮن ﮐﻢ ﻫﺰﯾﻨـﻪ ﺗﻮﻟﯿـﺪ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺖ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﮐﺎدﻣﯿﻢ ﺗﻠﻮراﯾﺪ ‪ ،‬روﺷﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔـﯽ از ﺟﻤﻠـﻪ ‪:‬‬
‫ﺗﺼﻌﯿﺪ در ﻓﻀﺎي ﺑﺴﺘﻪ ‪ ،‬رﺳـﻮب دﻫـﯽ اﻟﮑﺘﺮﯾﮑـﯽ ‪ ،‬و رﺳـﻮب دﻫـﯽ ﺑﺨـﺎر‬
‫ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﮐﻢ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺑـﻮدن از ﻗﺎﺑﻠﯿـﺖ ﺧـﻮﺑﯽ‬
‫ﺑﺮاي ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪن ﺑﻪ ﯾﮏ ﻣﺤﺼﻮل ﺗﺠﺎري ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ و ﻋﻠﯽ رﻏـﻢ ﺳـﺨﺘﯽ‬
‫ﺗﻮﻟﯿﺪ اﻧﺒﻮه آﻧﻬﺎ و ﺧﻄﺮﻧﺎك ﺑﻮدن ﮐﺎدﻣﯿﻢ ﺑﺮاي ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺖ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺑـﺎزدﻫﯽ‬
‫ﺑﺎﻻي آﻧﻬﺎ ‪ ،‬در ﺑﻌﻀﯽ ﮐﺸﻮرﻫﺎ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -3 -3‬ﻧﺴﻞ ﺳﻮم‬
‫اﯾﻦ ﻧﺴﻞ از ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﺧﻮرﺷﯿﺪي ﮐﻪ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﻧﯿﻤﻪ ﻫﺎدﯾﻬـﺎ ﻣﺸـﺨﺺ ﻣـﯽ‬
‫ﺷــﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺷــﺎﻣﻞ ﺳــﻠﻮﻟﻬﺎي ﻓﺘﻮاﻟﮑﺘﺮوﺷــﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ‪،‬رﻧﮕﺪاﻧــﻪ اي‪ ،‬ﻧﺎﻧﻮﮐﺮﯾﺴــﺘﺎﻟﯽ ‪،‬‬
‫ارﮔﺎﻧﯿﮏ ﯾﺎ ﭘﻠﯿﻤﺮي ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﻻﯾﻪ ‪ ،‬و ﮐﺮﯾﺴﺘﺎل ﻣﺎﯾﻊ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫)‪ - (1‬ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﻓﺘﻮاﻟﮑﺘﺮوﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ )‪(PEC‬‬
‫اﯾﻦ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﺧﻮرﺷﯿﺪي از ﻧﻮر و از ﺟﻤﻠﻪ ﻧﻮر ﻣﺮﺋـﯽ ‪ ،‬اﻧـﺮژي اﻟﮑﺘﺮﯾﮑـﯽ‬
‫ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﯾﮏ از اﯾﻦ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎ از ﯾﮏ ﻓﺘﻮآﻧﺪ ﻧﯿﻤﻪ ﻫﺎدي و ﯾـﮏ ﮐﺎﺗـﺪ‬
‫ﻓﻠﺰي ﻏﻮﻃﻪ ور در ﯾﮏ اﻟﮑﺘﺮوﻟﯿﺖ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪه اﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﯽ از اﯾﻦ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎ ﺑـﻪ‬
‫آﺳﺎﻧﯽ اﻧﺮژي اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﻌﻀﯽ دﯾﮕﺮ در ﻓﺮآﯾﻨﺪي‬
‫‪4‬‬
‫ﻣﺰﯾﺖ آﻧﻬﺎ در ﮐﺎﻫﺶ ﺷﺪﯾﺪ ﻫﺰﯾﻨﮥ ﺗﻮﻟﯿﺪ آﺷﮑﺎر ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬ﮔﺮﭼﻪ ﮐﺎرآﯾﯽ اﯾﻦ‬
‫ﺳﻠﻮﻟﻬﺎ در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﺧﻮرﺷﯿﺪي ﺳﯿﻠﯿﮑﻮﻧﯽ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺗﺮ اﺳﺖ ﻟﯿﮑﻦ‬
‫ﻫﺰﯾﻨﮥ ﺗﻮﻟﯿﺪ آﻧﻬﺎ ﻧﯿﺰ ﮐﻤﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮري ﮐﻪ ﺑﺮق ﺣﺎﺻﻞ از آﻧﻬﺎ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ‬
‫دﻻر ﺑﺮاي ﻫﺮ وات ارزاﻧﺘﺮ ﺗﻤﺎم ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺰﯾﺖ دﯾﮕﺮ اﯾﻦ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎ آن اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﭘﺎﻧﻞ ﻫﺎ را ﻣﯽ ﺗﻮان روي ﻣﻮاد ﺳﺒﮏ ﯾﺎ ﻗﺎﺑﻞ اﻧﻌﻄﺎف و ﺣﺘﯽ ﭘﺎرﭼﻪ ﻧﺼﺐ‬
‫ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻟﺬا ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎي ﺟﻨﺒﯽ اﺳﺘﻘﺮار آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﮐﻤﺘﺮ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫)‪ - (1‬ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﺧﻮرﺷﯿﺪي ﻻﯾﻪ ﻧﺎزك ﺳﯿﻠﯿﮑﻮن آﻣﻮرف‬
‫ﺳﯿﻠﯿﮑﻮن آﻣﻮرف ﯾﮏ ﻣﺎدة ﻏﯿﺮ ﮐﺮﯾﺴﺘﺎﻟﯽ از ﺳﯿﻠﯿﮑﻮن ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﺎر اﺗﻤـﯽ ﺑـﯽ‬
‫ﻧﻈﻢ و ﺟﺬب ﻧﻮر ﺑﺎﻻ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻓﻨﻮن ﻣﺘﻌﺪدي )از ﺟﻤﻠﻪ رﺳﻮب دﻫﯽ از ﻃﺮق‬
‫ﺑﺨﺎرﻫﺎي ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ‪ ،‬ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ‪ ،‬اﻟﮑﺘﺮوﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ و ﯾﺎ ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ از آﻧﻬﺎ ( ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﯿـﺪ‬
‫اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ از ﻓﻨﻮن ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻪ ﺷﻤﺶ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﯿﺪ‬
‫ﺳﯿﻠﯿﮑﻮن ﻣﺘﺒﻠﻮر ﮐﻢ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺗﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﯿﻠﯿﮑﻮن ﻏﯿﺮ ﻣﺘﺒﻠﻮر ﻻﯾﻪ ﻫﺎﯾﯽ از‬
‫آن را ﻣﯽ ﺗﻮان روي ﻻﯾﻪ اي از ﻣﻮاد ﻣﺨﺘﻠﻒ ارزان ﻗﯿﻤﺖ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﯿﺸﻪ‪ ،‬آﻫـﻦ‬
‫ﺿﺪ زﻧﮓ‪ ،‬ﯾﺎ ﭘﻼﺳﺘﯿﮏ ( ﺑﺎ ﻫﺮ ﺷﮑﻠﯽ ﻧﺸﺎﻧﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﯾﻦ ‪ ،‬اﯾﻦ ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﻫﺎ ﺑـﻪ‬
‫آﺳﺎﻧﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻪ ﻣﻘﯿﺎﺳﻬﺎي ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ از ﻫﻤﺎن ﻓﻨﻮﻧﯽ ﮐﻪ ﺑـﺮاي‬
‫ﺗﻮﻟﯿﺪ ﯾﮏ ﺳﻠﻮل آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎﻫﯽ ‪ 2‬اﯾﻨﭻ در ‪ 2‬اﯾﻨﭻ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣـﯽ رود‪ ،‬ﻣـﯽ ﺗـﻮان‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﯾﮏ ﻣﺪول ﻓﺘﻮوﻟﺘﺎﺋﯿﮏ ‪ 2‬ﻓﻮت در ‪ 5‬ﻓﻮت ﻧﯿﺰ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد ﮐﻪ در‬
‫واﻗﻊ ﻓﻘﻂ ﯾﮏ ﺳﻠﻮل ﻓﺘﻮوﻟﺘﺎﺋﯿﮏ ﺑﺰرگ ﺑﺎ ﺑﺎزدﻫﯽ ‪ 5‬ﺗﺎ ‪ 8‬درﺻﺪ اﺳﺖ‪[3].‬‬
‫ﻻﯾﻪ ﻫﺎي ﻧﺎزك ﺑﺮ ﺧﻼف اﮐﺜﺮ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﺗﮏ ﮐﺮﯾﺴﺘﺎﻟﯽ ‪ ،‬ﻓﺎﻗـﺪ ﯾـﮏ ﺷـﺒﮑﮥ‬
‫ﻓﻠﺰي ﺑﺮاي اﺗﺼﺎل اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﺑﺎﻻﯾﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑـﺮﺧﻼف ﺳـﻠﻮﻟﻬﺎي ﺳـﯿﻠﯿﮑﻮﻧﯽ‬
‫ﺗﮏ ﮐﺮﯾﺴﺘﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﮏ ﺗﮏ در داﺧﻞ ﯾﮏ ﻣﺪول ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﺘﺼﻞ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣـﯽ‬
‫ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﯾﮏ واﺣﺪ ﯾﮑﭙﺎرﭼﮥ ﻣﻨﻔﺮد ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺘﺸـﮑﻞ از ﻻﯾـﻪ‬
‫ﻫﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﯾﮑﯽ ﭘﺲ از دﯾﮕﺮي روي ﺑﻌﻀﯽ ﻣﻮاد ﻧﺸﺎﻧﺪه ﺷﺪه و از ﺟﻤﻠـﻪ‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﯾﮏ ﭘﻮﺷﺶ ﺿﺪ اﻧﻌﮑﺎس و ﯾﮏ ﻻﯾﮥ ﻧﺎزك از ﯾﮏ اﮐﺴﯿﺪ ﻫﺎدي ﺷـﻔﺎف‬
‫)ﻣﺎﻧﻨﺪ اﮐﺴﯿﺪ ﻗﻠﻊ ( اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ اﮐﺴﯿﺪ ﻫﺎ ﺑﺴﯿﺎر ﺷﻔﺎف ﻫﺴﺘﻨﺪ و اﻟﮑﺘﺮﯾﺴـﯿﺘﻪ را‬
‫ﺧﯿﻠﯽ ﺧﻮب ﻫﺪاﯾﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﭘﻮﺷـﺶ‬
‫ﺿﺪ اﻧﻌﮑﺎس ﻧﯿﺰ ﻋﻤﻞ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﻮﺷﺶ ﻣﺠﺰاﯾﯽ ﺑﺮاي اﯾﻦ ﮐﺎر ﻧﯿﺎزي ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫)‪ - (2‬ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﺧﻮرﺷﯿﺪي ﻻﯾﻪ ﻧﺎزك ﻣﺮﮐﺐ ﻏﯿﺮ ﺳﯿﻠﯿﮑﻮﻧﯽ ‪CIS‬‬
‫ﺳﯿﻠﯿﮑﻮن ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺎده اي ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان از آن در ﺗﻬﯿﮥ ﻻﯾﻪ ﻧﺎزك اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻣﻮاد دﯾﮕﺮي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﺎﻟﯿﻢ آرﺳﻨﯿﺪ‪ ،‬ﮐﻮﭘﺮ اﯾﻨﺪﯾﻢ ﮔﺎﻟﯿﻢ ﺳﻠﻨﯿﺪ‪ ،‬و ﮐﺎدﻣﯿﻢ‬
‫ﺗﻠﻮراﯾﺪ ﻧﯿﺰ وﺟﻮد دارﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﻫﺎي ﭘﯿﭽﯿﺪة ﺗﻮﻟﯿﺪ )ﺑﻪ وﯾﮋه ﻧﺤﻮة رﺳﻮب‬
‫دﻫﯽ ( ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ و ﻫﺮ ﯾﮏ داراي وﯾﮋﮔﯿﻬﺎي ﺧﺎص ﺧﻮد‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎدة ﮐﻮﭘﺮ اﯾﻨﺪﯾﻢ دي ﺳﻠﻨﺎﯾﺪ ﻗﺪرت ﺟﺬب ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺎﻻﯾﯽ دارد و ‪%99‬‬
‫از ﻧﻮر ﺗﺎﺑﯿﺪه ﺷﺪه ﺑﻪ آن در اوﻟﯿﻦ ﻣﯿﮑﺮوﻣﺘﺮ از ﻣﺎده ﺟﺬب ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه از اﯾﻦ ﻣﺎده‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻَ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ﭼﻨﺪ اﺗﺼﺎﻟﯽ دارﻧﺪ ﮐﻪ در آﻧﻬﺎ‬
 ‫ﻋﻨﻮان ﻣﻘﺎﻟﻪ‬
‫دوﻣﯿﻦ ﮐﻨﻔﺮاﻧﺲ ﺗﺨﺼﺼﯽ ﻓﻨﺎوري ﻧﺎﻧﻮ در ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺮق و اﻧﺮژي – ‪ 1393‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﯾﺮان‬
‫اﻧﺮژي ﺟﺬب ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﻧﻘﻄﮥ ﻧﺎﻧﻮﮐﺮﯾﺴﺘﺎﻟﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﺣﻔﺮه ﺑـﺎﻟﻘﻮه ﺑـﺎ‬
‫ﺳﻄﻮﺣﯽ از اﻧﺮژي ﻋﻤﻞ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﮐﻮاﻧﺘﺎﯾﺰ ﺷﺪه‬
‫و ﺑﺎ اﻧﺪازة ﺣﻔﺮه ارﺗﺒﺎط‬
‫ﻣﻌﮑـــﻮس دارﻧـــﺪ‪ .‬ﺑـــﺎ‬
‫دﺳــﺘﮑﺎري اﻧــﺪازة ذره‪،‬‬
‫ﺟﺬب اﻧﺮژي ﻧﻘﻄﻪ ﻣـﯽ‬
‫ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﺎﺣﯿﻪ اي ﺗﻨﻈﯿﻢ‬
‫ﺷﻮد ﮐﻪ در آن ﻣﮑﻤﻞ وﯾﮋﮔﯿﻬﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﺳﻠﻮل ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﮔﺮﭼﻪ ﻧﻘﺎط ﮐﻮاﻧﺘﻮﻣﯽ ﺑﺎ‬
‫ﺗﺄﻣﯿﻦ ﯾﮏ ﺑﺎﻧﺪ واﺳﻄﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺎزدﻫﯽ ﺳﻠﻮل ﮐﻤﮏ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧﯿﺎزي ﺑﻪ اﻧﻄﺒﺎق ﺑـﺎ‬
‫ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ راﺑﻄﻪ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﻧﻘـﺎط ﮐﻮاﻧﺘـﻮﻣﯽ‪ ،‬آﻟﺘﺮﻧـﺎﺗﯿﻮي‬
‫ﺑﺮاي ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﭼﻨﺪ ﻻﯾﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﮔﺮﭼﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ اﯾـﻦ ﺳـﻠﻮﻟﻬﺎ ارزاﻧﺘـﺮ و ﻗﺎﺑـﻞ‬
‫اﻧﻌﻄﺎف ﺗﺮ از ﺳﺎﯾﺮ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﺧﻮرﺷﯿﺪي و داراي ‪ %19‬ﮐﺎرآﯾﯽ اﺳـﺖ‪ ،‬ﻟـﯿﮑﻦ‬
‫ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻫﻨﻮز در ﻣﺮاﺣﻞ اﺑﺘﺪاﯾﯽ ﺧﻮد ﻗـﺮار دارد‪ .‬در ﺣـﺎﻟﯽ ﮐـﻪ ﺳـﻠﻮﻟﻬﺎي‬
‫ﻓﺘﻮوﻟﺘﺎﺋﯿﮏ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﯾﺎﻓﺘﮥ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﻧﻘﺎط ﮐﻮاﻧﺘﻮﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ اﻧـﺪ ﺗـﺎ ﺣـﺪود ‪%50‬‬
‫ﮐﺎرآﯾﯽ ﺗﺒﺪﯾﻞ اﻧﺮژي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪[9, 13].‬‬
‫)‪ -(4‬ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﺧﻮرﺷﯿﺪي ﭘﻠﯿﻤﺮي‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻮاد آﻟﯽ در ﺳﺎﺧﺖ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﻓﺘﻮوﻟﺘﺎﯾﯿﮏ ﺑﻪ ﻃﻮر وﺳﯿﻌﯽ در دو‬
‫دﻫﮥ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﻮرد ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘـﻪ و اﺧﺘـﺮاع ﭘﻠﯿﻤﺮﻫـﺎي ﻫـﺎدي ﻣﻨﺠـﺮ ﺑـﻪ‬
‫ﺗﻮﺳﻌﮥ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﺑﺴﯿﺎر ارزاﻧﺘﺮ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﭘﻼﺳﺘﯿﮑﻬﺎي ارزان ﻗﯿﻤﺖ ﺷﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﺳــــﻠﻮﻟﻬﺎي ﺧﻮرﺷــــﯿﺪي‬
‫ﭘﻠﯿﻤﺮي‪ ،‬ﯾﮑﯽ از ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي‬
‫ﺟﺪﯾﺪ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﺧﻮرﺷـﯿﺪي‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه از ﻧﯿﻤﻪ ﻫﺎدﯾﻬﺎي‬
‫ﺟﺪﯾﺪ ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻧﺎﻧﻮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﯽ از اﯾـﻦ ﻧـﻮع ﺳـﻠﻮﻟﻬﺎ‬
‫)ﮔﺮاﺗﺴﻞ( از ﻧﺎﻧﻮ ذرات رﯾﺰ‬
‫دي اﮐﺴﯿﺪ ﺗﯿﺘﺎﻧﯿﻢ )ﻣﺎده اي ارزان و ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮس ﮐﻪ رﻧﮕﺪاﻧﮥ ﻋﻤﺪه در رﻧـﮓ‬
‫ﺳﻔﯿﺪ اﺳﺖ( ﺣﺴﺎس ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ رﻧﮕﻬﺎي ارﮔﺎﻧﯿﮏ و ﺑﺮﺧﯽ دﯾﮕﺮ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫از ﻓﻮﻟﺮﻧﻬـﺎ ﺳــﺎﺧﺘﻪ ﻣـﯽ ﺷــﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑـﺎﻻﺗﺮﯾﻦ ﮐــﺎراﯾﯽ ﺗﺒـﺪﯾﻞ اﻧــﺮژي ﺳــﻠﻮﻟﻬﺎي‬
‫ﺧﻮرﺷﯿﺪي ﭘﻠﯿﻤﺮي و ارﮔﺎﻧﯿـﮏ ﮐـﻪ از ﻻﯾـﻪ ﻫـﺎي ﻧـﺎزﮐﯽ از ﻧﯿﻤـﻪ ﻫﺎدﯾﻬـﺎي‬
‫ارﮔﺎﻧﯿﮏ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ‪ 4 -5‬درﺻﺪ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻓﻦ آوري ﺑﺎدوام ﺑـﻮده و در‬
‫وﺳﺎﯾﻞ ﮐﻮﭼﮑﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺎﺷﯿﻦ ﺣﺴﺎﺑﻬﺎي ﺟﯿﺒﯽ ﮐﺎرﺑﺮد ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪[8].‬‬
‫)‪ -(5‬ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﺧﻮرﺷﯿﺪي ﭼﻨﺪ ﻻﯾﻪ )‪(Multijunction‬‬
‫ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ در ﻧﺎﺣﯿﻪ اي ﺧﺎرج از ﺗﺎﺣﯿﮥ ﺟﺬب ﺳـﻠﻮﻟﻬﺎي ﻣﻌﻤـﻮﻟﯽ‬
‫‪5‬‬
‫ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎ اﻟﮑﺘﺮوﻟﯿﺰ آب ‪ ،‬ﻫﯿﺪروژن ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬در اﯾـﻦ ﮔﻮﻧـﻪ ﺳـﻠﻮﻟﻬﺎي‬
‫اﻟﮑﺘﺮوﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ‪ ،‬اﻟﮑﺘﺮوﻟﯿﺰ آب ﺑﻪ ﮔﺎزﻫﺎي ﻫﯿﺪروژن و اﮐﺴﯿﮋن زﻣﺎﻧﯽ روي ﻣﯽ‬
‫دﻫﺪ ﮐﻪ آﻧﺪ در ﻣﻌﺮض ﺗﺸﻌﺸﻊ اﻟﮑﺘﺮوﻣﻐﻨﺎﻃﯿﺴﯽ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد و اﯾﻦ روﺷـﯽ‬
‫ﺑﺮاي ﺗﺒﺪﯾﻞ اﻧﺮژي ﺧﻮرﺷﯿﺪي ﺑﻪ ﯾﮏ ﺷﮑﻞ ﻗﺎﺑﻞ ﺣﻤﻞ اﻧﺮژي ﺑﻪ ﻧﺎم ﻫﯿﺪروژن‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺸﮑﻞ اﺻﻠﯽ اﯾﻦ ﻧﻮع ﺳﻠﻮﻟﻬﺎ ﺧﻮردﮔﯽ ﻧﯿﻤـﻪ ﻫﺎدﯾﻬـﺎﯾﯽ اﺳـﺖ ﮐـﻪ در‬
‫ﺗﻤﺎس ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺎ آب ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ .‬ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت در ﻣﻮرد اﻓﺰاﯾﺶ ﻃـﻮل ﻋﻤـﺮ اﯾـﻦ‬
‫ﺳﻠﻮﻟﻬﺎ اداﻣﻪ دارد ‪.‬‬
‫)‪ - (2‬ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﺧﻮرﺷﯿﺪي رﻧﮕﺪاﻧﻪ اي ‪DSSC‬‬
‫در ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﺧﻮرﺷـﯿﺪي ﺣﺴـﺎس ﺷـﺪه ﺑـﺎ رﻧـﮓ ﯾـﺎ ﺳـﻠﻮﻟﻬﺎي ﮔﺮاﺗﺴـﻞ‬
‫)‪ (Graetzel‬از ﻧﺎﻧﻮﮐﺮﯾﺴﺘﺎﻟﻬﺎي ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺘﺨﻠﺨﻞ دي اﮐﺴﯿﺪ ﺗﯿﺘﺎﻧﯿﻢ )‪( TiO2‬‬
‫ﺑﺎ ﺟﺬب ﺳﻄﺤﯽ رﻧـﮓ ﺑـﺮاي ﺗﻮﻟﯿـﺪ اﻧـﺮژي اﻟﮑﺘﺮﯾﮑـﯽ اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﯽ ﺷـﻮد‪.‬‬
‫ﻧﺎﻧﻮذراﺗﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ دي اﮐﺴﯿﺪ ﺗﯿﺘـﺎﻧﯿﻢ و اﮐﺴـﯿﺪ روي ﮐـﻪ ﺑـﻪ وﺳـﯿﻠﮥ ﻧـﻮر ﻓﻌـﺎل‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎدهﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ در ﺣﺬف آﻟﻮدﮔﯽﻫـﺎي آﻟـﯽ از ﻣﺤـﯿﻂﻫـﺎي‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﯾﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﻮاد ﺑﺴﯿﺎر ﻓﺮاوان و ارزاﻧﻨﺪ و ﺳـﻤ‪‬ﯿﺖ آﻧﻬـﺎ ﻧـﺎﭼﯿﺰ‬
‫اﺳﺖ‪.‬اﯾﻦ ﮔﺮوه از ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي اﻟﮑﺘﺮوﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﺳﺎل ‪ 1991‬ﺗﻮﺳـﻂ ﻣﯿﺸـﻞ‬
‫ﮔﺮاﺗﺴﻞ و ﻫﻤﮑﺎراﻧﺶ اﺧﺘﺮاع ﺷﺪ ‪ ،‬از ﻧﯿﻤﻪ ﻫﺎدﯾﻬﺎﯾﯽ ﺑـﺎ اﮐﺴـﯿﺪ ﻣﺘﺨﻠﺨـﻞ ﺑـﺎ‬
‫ﻓﺎﺻﻠﮥ ﺑﺎﻧﺪ ﮔﺴﺘﺮده و ﺣﺴﺎس ﺑﻪ ﻧﻮر اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﻮﻟﯿﺪاﯾﻦ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎ ﻧﯿﺎزي‬
‫ﺑﻪ ﺗﺠﻬﯿﺰات ﭘﯿﭽﯿﺪه ﻧﺪارد‪ .‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺳﺎده اي دارﻧﺪ ﮐﻪ از دو اﻟﮑﺘﺮود و ﯾـﮏ‬
‫اﻟﮑﺘﺮوﻟﯿﺖ ﺣﺎوي ﯾﺪ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﯾﮏ اﻟﮑﺘﺮود آن ﻣﺘﺸﮑﻞ از دي اﮐﺴـﯿﺪ‬
‫ﻧﺎﻧﻮﮐﺮﯾﺴﺘﺎﻟﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺘﺨﻠﺨﻞ رﻧﮓ داده ﺷﺪه ﻣـﯽ ﺑﺎﺷـﺪ ﮐـﻪ روي ﯾـﮏ ﻣـﺎدة‬
‫رﺳﺎﻧﺎي ﺷﻔﺎف ﻧﺸﺎﻧﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻟﮑﺘﺮود دﯾﮕﺮ ﻓﻘﻂ ﯾﮏ ﻣﺎدة رﺳﺎﻧﺎي ﺷﻔﺎف‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﮐﺎراﯾﯽ ﺗﺒﺪﯾﻞ اﻧﺮژي در اﯾﻦ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎ ﻫﻨﻮز ﺑـﻪ ﺳـﻄﺢ ﮐـﺎراﯾﯽ ﺳـﻠﻮﻟﻬﺎي‬
‫ﺧﻮرﺷﯿﺪي ﺳﯿﻠﯿﮑﻮﻧﯽ ﻧﺮﺳﯿﺪه اﺳﺖ )ﺣﺪود ‪ %10‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﮔﺰارش ﮔﺮاﺗﺴﻞ و‬
‫ﻫﻤﮑﺎران(‪ .‬وﻟﯽ از ﻧﻈﺮ ﺗﺌﻮرﯾﮑﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﻪ ‪ %33‬ﻫـﻢ ﺑﺮﺳـﺪ‪ .‬ﺑـﺮ ﺧـﻼف‬
‫ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﺧﻮرﺷﯿﺪي ﺳﯿﻠﯿﮑﻮﻧﯽ ﮐﻪ ﮐﺎراﯾﯽ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ دﻣﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ‪،‬‬
‫ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﺧﻮرﺷﯿﺪي رﻧﮕﺪاﻧﻪ اي در ﺑﺮاﺑﺮ اﻓﺰاﯾﺶ ﻋﻤﻠﯽ دﻣﺎي ﻣﺤـﯿﻂ ﺗـﺎ ‪60‬‬
‫درﺟﮥ ﺳﺎﻧﺘﯿﮕﺮاد ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﻧﺎﭼﯿﺰي ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ‪[14].‬‬
‫)‪ - (3‬ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﺧﻮرﺷﯿﺪي ﻧﺎﻧﻮ ﮐﺮﯾﺴﺘﺎﻟﯽ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﻧﻘﺎط ﮐﻮاﻧﺘﻮﻣﯽ‬
‫ﯾﮑﯽ دﯾﮕﺮ از روﺷﻬﺎي ﺗﻮﻟﯿـﺪ ﺳـﻠﻮﻟﻬﺎي ﺑـﺎ ﮐـﺎرآﯾﯽ ﺑـﺎﻻ ‪ ،‬اﺗﺼـﺎل ﻧﻘـﺎط‬
‫ﮐﻮاﻧﺘﻮﻣﯽ اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﻧﻮع از ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﺧﻮرﺷﯿﺪي ﻻﯾﻪ اي از ﻧﺎﻧﻮ ﮐﺮﯾﺴﺘﺎﻟﻬﺎ‬
‫ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ رود‪ .‬در اﯾﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ﻣﺤﺪود ﺷﺪه از ﻧﻈﺮ اﺑﻌﺎد ﮐﻪ در ﻗﺎﻟﺒﯽ از‬
‫ﭘﻠﯿﻤﺮ ﻫﺎي رﺳﺎﻧﺎ ﯾﺎ اﮐﺴﯿﺪ ﻫﺎي ﻓﻠﺰي ﺧﺎص ﻗـﺮار ﮔﺮﻓﺘـﻪ اﻧـﺪ‪ ،‬از ﺑﻌﻀـﯽ از‬
‫ﻫﻤﺎن ﻣﻮاد ﺟﺎذب ﻧﻮر ﺑﻪ ﮐﺎر رﻓﺘﻪ در ﭘﯿﮑﺮﺑﻨﺪﯾﻬﺎي ﻻﯾﻪ ﻧـﺎزك اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﯽ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎ از ﺗﺮﮐﯿﺐ ﯾﮏ ﯾﺎ ﭼﻨـﺪ ﻻﯾـﻪ ﻣﺨﺘﻠـﻒ از ﻧﻘـﺎط ﮐﻮاﻧﺘـﻮﻣﯽ‬
 ‫ﻋﻨﻮان ﻣﻘﺎﻟﻪ‬
‫دوﻣﯿﻦ ﮐﻨﻔﺮاﻧﺲ ﺗﺨﺼﺼﯽ ﻓﻨﺎوري ﻧﺎﻧﻮ در ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺮق و اﻧﺮژي – ‪ 1393‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﯾﺮان‬

‫اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﻫﺰﯾﻨﮥ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺎژوﻟﻬﺎي ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﻧﺴﻞ اول ‪ 1/4‬و ﻧﺴﻞ‬ ‫از اواﯾﻞ دﻫﮥ ‪ 1980‬وزارت اﻧﺮژي آﻣﺮﯾﮑﺎ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺗﺤﻘﯿﻖ در ﻣﻮرد ﺳﺎﺧﺖ‬
‫دوم ﺣﺪود ‪ 0/8-0/9‬دﻻر ﺑﺮاي ﻫﺮ وات ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ راﻧﺪﻣﺎن ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي‬ ‫ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﺧﻮرﺷﯿﺪي ﭼﻨﺪ ﻻﯾﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣـﺎدة ﮔـﺎﻟﯿﻢ ارﺳـﻨﯿﺪ ) ‪( GaAs‬‬
‫ﺧﻮرﺷﯿﺪي در ﺷﺮاﯾﻂ آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎﻫﯽ اﺳﺘﺎﻧﺪارد در ﻣﻮرد ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ‪ 43/5 cpv‬و‬ ‫ﻧﻤﻮد ﮐـﻪ ﺣـﺪود ‪ %16‬از اﻧـﺮژي ﺧﻮرﺷـﯿﺪي در‬
‫ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﺳﯿﻠﯿﮑﻮﻧﯽ ﺗﮏ ﮐﺮﯾﺴﺘﺎﻟﯽ ‪ 24/7‬و ﺗﺄﯾﯿﺪ ﺷﺪة آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ‪ 36-41‬و‬ ‫دﺳﺘﺮس را ﺑﻪ ﺑﺮق ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣـﯽ ﮐـﺮد‪ .‬اﯾـﻦ درﺻـﺪ‬
‫‪ 20-24‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺟﺪول زﯾﺮ ﮐﺎرآﯾﯽ ﻓﻦ آورﯾﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي‬ ‫ﮐﺎرآﯾﯽ ﺗﺒﺪﯾﻞ اﻧﺮژي ﺧﻮرﺷﯿﺪي ﺑﻪ ﺑﺮق در ﺳـﺎل‬
‫ﺧﻮرﺷﯿﺪي ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ‪[3].‬‬ ‫‪ 1994‬از ﻣﺮز ‪ %30‬ﮔﺬﺷﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﮐﻪ ﺑـﺎ‬
‫ﺟﺬب ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻧﻮر ﺧﻮرﺷـﯿﺪ‪ ،‬ﺑـﺎ ﮐـﺎرآﯾﯽ ﺑـﺎﻻﺗﺮي‬
‫ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ‪ ،‬ﻫﺮ ﺳﻠﻮل از ﭼﻨﺪ ﻻﯾﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﺮ ﻻﯾﻪ ﺑـﺎ ﭘﻬﻨـﺎي ﺑﺎﻧـﺪ ﺑﯿﺸـﺘﺮ از ﻻﯾـﮥ‬
‫ﭘﺎﯾﯿﻨﯽ‪ ،‬ﺑﺨﺸﯽ از ﻧﻮر ﺧﻮرﺷﯿﺪ را ﺟﺬب ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و در ﻧﺘﯿﺠﻪ اﻧﺮژي ﺑﯿﺸﺘﺮي از‬
‫ﻧﻮر ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻠﻮل ﺟﺬب ﻣﯽ ﺷﻮد و ﻣﻘﺪار ﺑﯿﺸﺘﺮي از ﻃﯿـﻒ اﻧـﺮژي‬
‫ﻧﻮر ﺑﻪ ﺑﺮق ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽ ﮔـﺮدد‪ .‬اﯾـﻦ ﺳـﻠﻮﻟﻬﺎي ﺧﻮرﺷـﯿﺪي از ﺑـﺎﻻﺗﺮﯾﻦ ﺳـﻄﺢ‬
‫ﮐﺎرآﯾﯽ ﮐﻪ ﻓﻦ آورﯾﻬﺎي ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﻓﺘﻮوﻟﺘﺎﺋﯿﮏ ﺗﺎ ﮐﻨﻮن ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ اﻧﺪ ﺑﻪ آن دﺳﺖ‬
‫ﯾﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ‪ .‬ﮔﺮﭼﻪ از ﮔﺮاﻧﺘﺮﯾﻦ اﻧﻮاع ﺳﻠﻮﻟﻬﺎ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽ روﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي داراي ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ ﮐﺎرآﯾﯽ ﻫﻤﯿﺸﻪ اﻗﺘﺼﺎدي ﺗﺮﯾﻦ آﻧﻬﺎ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ و‬
‫)‪ - (6‬ﺳﻠﻮل ﻫﺎي ﺧﻮرﺷﯿﺪي ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﮐﺮﯾﺴﺘﺎل ﻫﺎي ﻣﺎﯾﻊ‬
‫ﮐﺎرآﯾﯽ ﺳﻠﻮل ﺧﻮرﺷﯿﺪي ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻣﯿﺰان ﺗﺎﺑﺶ در دﺳﺘﺮس‪ ،‬ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻋﻤﺪه اي ﺑﺮ‬
‫در ﻧﻤﻮﻧﻪ اي از ﺳﻠﻮل ﻫﺎي ﺧﻮرﺷﯿﺪي از اﯾﻦ ﻧﻮع از ﮐﺮﯾﺴﺘﺎل ﻫـﺎي ﻣـﺎﯾﻊ‬
‫ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎ دارد‪ .‬ﻟﯿﮑﻦ ﻋﻤﻮﻣﺎً ﮐﺎراﯾﯽ ﮐﻞ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻟﺒﺘﻪ اﯾﻦ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎ‬
‫ﺳﺘﻮﻧﯽ ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺖ ﺳﻠﻮل اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﮔﺮوﻫﯽ از ﮐﺮﯾﺴـﺘﺎلﻫـﺎي ﻣـﺎﯾﻊ‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻃﻮل ﻋﻤﺮ ﻫﺮ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﺘﻐﯿﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺘﻮﻧﯽ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺘﻮﻧﯽ ﺣﺎﻟﺘﯽ اﺳﺖ ﮐـﻪ‬
‫‪ -5‬ﻟﺰوم ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﺗﻮﻟﯿﺪ و ﻣﺼﺮف ﺑﺮق ﺧﻮرﺷﯿﺪي در ﮐﺸﻮر‬ ‫ﻣﻮﻟﮑﻮل ﻫﺎي ﺗﺸﮑﯿﻞ دﻫﻨﺪه ﮐﺮﯾﺴﺘﺎلﻫﺎي ﻣﺎﯾﻊ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮان آﻧﻬﺎ را ﺑـﻪ دﯾﺴـﮑﯽ‬

‫از ‪ 244‬ﻣﯿﻠﯿﺎرد دﻻر ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬارﯾﻬﺎي ﺟﻬﺎﻧﯽ در زﻣﯿﻨﮥ ﺗﻮﺳﻌﮥ اﻧﺮژﯾﻬﺎي‬ ‫ﺗﺸﺒﯿﻪ ﮐﺮد روي ﻫﻢ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺳﺘﻮنﻫﺎﯾﯽ را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪ .‬در اﺑﺘﺪا اﯾﻦ‬

‫ﺗﺠﺪﯾﺪﭘﺬﯾﺮ در ﺳﺎل ‪ ،2012‬ﺳﻬﻢ آﻣﺮﯾﮑﺎ‪ ،‬اروﭘﺎ‪ ،‬ﭼﯿﻦ‪ ،‬ﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮزﯾﻞ‪ ،‬ﮐﺸﻮرﻫﺎي‬ ‫ﮔﺮوه از ﮐﺮﯾﺴﺘﺎل ﻫﺎي ﻣﺎﯾﻊ‪ ،‬ﮐﺮﯾﺴﺘﺎلﻫﺎي ﻣﺎﯾﻊ دﯾﺴﮑﯽ ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ‪ .‬زﯾـﺮا‬

‫ﺧﺎورﻣﯿﺎﻧﻪ و آﻓﺮﯾﻘﺎ‪ ،‬آﺳﯿﺎ و اﻗﯿﺎﻧﻮﺳﯿﻪ‪ ،‬و ﺳﺎﯾﺮ آﻣﺮﯾﮑﺎي ﻻﺗﯿﻦ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ‪،36‬‬ ‫ﻫﺮ ﺳﺘﻮن از روي ﻫﻢ ﭼﯿﺪه ﺷﺪن ﺻﻔﺤﺎت دﯾﺴﮏ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻮﻟﮑﻮلﻫﺎ روي ﻫـﻢ‬

‫‪ ،29 ،12 ،5 ،7 ،67 ،80‬و‪ 10‬ﻣﯿﻠﯿﺎرد دﻻر ﺑﻮده اﺳﺖ]‪ .[1‬ﺗﺎ ﭘﺎﯾﺎن ﺳﺎل ‪2012‬‬ ‫درﺳﺖ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت اﺧﯿﺮ ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻌﻀـﯽ از ﮐﺮﯾﺴـﺘﺎلﻫـﺎي‬

‫ﺣﺪاﻗﻞ ‪ 138‬ﮐﺸﻮر ﺟﻬﺎن ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده از اﻧﺮژﯾﻬﺎي ﺗﺠﺪﯾﺪﭘﺬﯾﺮ ﻫﺪف‬ ‫ﻣﺎﯾﻊ ﺳﺘﻮﻧﯽ از واﺣﺪﻫﺎي ﻏﯿﺮ دﯾﺴﮑﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺑﻪ‬

‫ﮔﺬاري ﻧﻤﻮده و ﺗﺎ اﺑﺘﺪاي ﺳﺎل ‪ 2013‬ﺳﯿﺎﺳﺘﻬﺎي ﺣﻤﺎﯾﺘﯽ در زﻣﯿﻨﮥ اﻧﺮژﯾﻬﺎي‬ ‫اﯾﻦ ﮔﺮوه از ﻣﻮاد ﮐﺮﯾﺴﺘﺎلﻫﺎي ﻣﺎﯾﻊ ﺳﺘﻮﻧﯽ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺗﺠﺪﯾﺪﭘﺬﯾﺮ در ‪ 127‬ﮐﺸﻮر ﺟﻬﺎن ﺑﺮﻗﺮار ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺸﻮقﻫﺎي ﻣﺎﻟﯽ‪،‬‬

‫اﺑﺰارﻫﺎي ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر از آنﻫﺎ ﺑﻬﺮه‬ ‫‪ -4‬ﻣﻘﺎﯾﺴﮥ ﮐﺎرآﯾﯽ ﺗﺒﺪﯾﻞ اﻧﺮژي در ﻓﻦ آورﯾﻬﺎي ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﺧﻮرﺷﯿﺪي‬

‫ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺧﺮﯾﺪ ﺗﻀﻤﯿﻨﯽ‪ ،‬ﯾﮑﯽ از ﻣﺸﻮقﻫﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در آﻣﺮﯾﮑﺎ و‬
‫ﺑﺴﯿﺎري از ﮐﺸﻮرﻫﺎي اروﭘﺎﯾﯽ ﺑﻪﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪهاﺳﺖ‪ .‬اوﻟﯿﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺧﺮﯾﺪ‬
‫ﺗﻀﻤﯿﻨﯽ ﮐﺸﻮر آﻟﻤﺎن ﺑﺎ ﻫﺪف ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻧﺼﺐ ﺳﻠﻮلﻫﺎي ﺧﻮرﺷﯿﺪي از ﺳﺎل‬
‫‪ 1990‬آﻏﺎز ﺷﺪ و ﭼﻮن ﻧﺮخ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﺪه ﺑﺮاي ﺗﺤﻘﻖ اﻫﺪاف ﮐﺸﻮر ﮐﺎﻓﯽ‬
‫ﻧﺒﻮد‪ ،‬از ﻫﻤﺎن ﺳﺎل ﺑﺮاي ﺧﺮﯾﺪ و ﻧﺼﺐ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﺘﻘﺎﺿﯿﺎن ‪ 70‬درﺻﺪ‬
‫ﺗﺨﻔﯿﻒ داده ﻣﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮرﺳﯽ ﺣﺪود ﯾﮑﺼﺪ ﻣﺸﻮق )از ﻣﯿﺎن ﺑﯿﺶ از ‪2000‬‬
‫ﻣﺸﻮق اﯾﺎﻟﺘﯽ و ﻓﺪرال آﻣﺮﯾﮑﺎ‪ ،‬ژاﭘﻦ‪ ،‬آﻟﻤﺎن‪ ،‬ﭼﯿﻦ و …(‪ ،‬ﺣﺎﮐﯽ از آن اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ داﺷﺘﻦ ﻣﺸﻮقﻫﺎﯾﯽ وﯾﮋه ﻣﺸﺘﺮﮐﺎن ﭘﺮﺷﻤﺎر ﺧﺎﻧﮕﯽ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ اﺛﺮﺑﺨﺸﯽ‬
‫از ﻧﻈﺮ ﺗﺠﺎري ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﻧﺴﻞ اول ﺳﺎﻟﻬﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ اﻧﺒﻮه رﺳﯿﺪه اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﻧﺴﻞ دوم ﺑﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺘﻮﺳﻂ و ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﻧﺴﻞ ﺳﻮم ‪ cpv‬ﺑﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ‬
‫ﻣﺤﺪود و ﺳﺎﯾﺮ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﻧﺴﻞ ﺳﻮم در ﻣﺮﺣﻠﮥ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎﺗﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻓﻀﺎي‬
‫ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﻧﺴﻞ اول ‪ 7 -8‬ﻣﺘﺮﻣﺮﺑﻊ و ﻧﺴﻞ دوم ‪10 -15‬ﻣﺘﺮﻣﺮﺑﻊ ﺑﺮاي‬
‫ﻫﺮ ﮐﯿﻠﻮوات اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺎﯾﺰ ﻣﺎژوﻟﻬﺎي ﻧﺴﻞ اول ‪ 1/4-2/5‬و ﻧﺴﻞ دوم ‪0/7 -1/4‬‬
‫ﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ و ﻣﺎﮐﺰﯾﻤﻢ ﺗﻮان ﺧﺮوﺟﯽ ﻣﺎژوﻟﻬﺎي ﺳﯿﻠﯿﮑﻮﻧﯽ ‪ 300-320‬و ﺳﺎﯾﺮ‬
‫ﻣﺎژوﻟﻬﺎ از ﺟﻤﻠﻪ‪ 120 cpv‬وات ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﻬﻢ از ﺑﺎزار ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﺳﯿﻠﯿﮑﻮﻧﯽ در‬
‫ﺳﺎل ‪ 2010‬ﺣﺪود ‪ 90‬درﺻﺪ و ﻏﯿﺮﺳﯿﻠﯿﮑﻮﻧﯽ ﻧﺴﻞ دوم ﺣﺪود ‪ 10‬درﺻﺪ ﺑﻮده‬

‫‪6‬‬
 ‫ﻋﻨﻮان ﻣﻘﺎﻟﻪ‬
‫دوﻣﯿﻦ ﮐﻨﻔﺮاﻧﺲ ﺗﺨﺼﺼﯽ ﻓﻨﺎوري ﻧﺎﻧﻮ در ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺮق و اﻧﺮژي – ‪ 1393‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﯾﺮان‬

‫در ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬارﯾﻬﺎي ﻫﻨﮕﻔﺖ در ﺗﻼش ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ‬ ‫ﻓﺮاواﻧﯽ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎي ﺗﺠﺪﯾﺪﭘﺬﯾﺮ )ﺑﻪ وﯾﮋه ﺳﻠﻮلﻫﺎي ﺧﻮرﺷﯿﺪي(‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻦ آوري ﻧﺎﻧﻮ ﻧﺴﻞ ﺟﺪﯾﺪي از ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﺧﻮرﺷﯿﺪي را ﺑﺎ ﮐﺎرآﯾﯽ‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ]‪ .[1‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﮐﺸﻮر آﻟﻤﺎن ﮐﻪ در ﺳﺎل ‪ 1990‬ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﺮق‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮ و ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎي ﮐﻤﺘﺮ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ اﻧﺒﻮه ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ اﻗﺪاﻣﺎت ﻫﻨﻮز در‬ ‫ﺧﻮرﺷﯿﺪي ﻧﺪاﺷﺖ ﺑﺎ ﺷﺮوع ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺧﺮﯾﺪ ﺗﻀﻤﯿﻨﯽ و ﺳﺎﯾﺮ ﻣﺸﻮﻗﻬﺎ از ﺳﺎل‬
‫ﻣﺮاﺣﻞ آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎﻫﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﺗﻌﺪاد ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ از ﻣﺤﻘﻘﯿﻦ‬ ‫ﻣﺬﮐﻮر ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ در ﺳﺎل ‪ 2012‬ﺑﺎ ﺳﻬﻢ ‪ 32‬در ﺻﺪ از ﮐﻞ ﻇﺮﻓﯿﺖ‬
‫ارزﺷﻤﻨﺪ و ﺷﺮﮐﺘﻬﺎ و ﻣﺮاﮐﺰ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎﺗﯽ ﮐﺸﻮرﻣﺎن ﻧﯿﺰ در ﺣﺪ ﺗﻮان واﻣﮑﺎﻧﺎت‬ ‫ﻧﺼﺐ ﺷﺪة ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﺧﻮرﺷﯿﺪي ﺟﻬﺎن )ﺣﺪود ﻧﯿﻤﯽ از ﺑﺮق ﺗﻮﻟﯿﺪي اﯾﺮان( ﺑﺎ‬
‫ﺧﻮد ﺑﻪ ﺗﻼﺷﻬﺎي ﻣﺸﺎﺑﻬﯽ در ﺣﺪ ﻣﺮزﻫﺎي داﻧﺶ ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﻧﺪ ﮐﻪ در ﺻﻮرت‬ ‫ﻧﯿﻤﯽ از ﺷﺪت ﺗﺎﺑﺶ در ﮐﺸﻮرﻣﺎن‪ ،‬ﻣﻘﺎم ﺑﺮﺗﺮ ﺟﻬﺎن را ﮐﺴﺐ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪[1, 5].‬‬
‫ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ‪ ،‬ﺛﻤﺮات اﻗﺘﺼﺎدي ﻋﻈﯿﻤﯽ را ﺑﺮاي ﮐﺸﻮر ﻋﺰﯾﺰﻣﺎن ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺧﻮاﻫﺪ‬ ‫در ﮐﺸﻮر ﻣﺎ ﻧﯿﺰ در ﺳﺎﻟﻬﺎي اﺧﯿﺮ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ روﻧﺪﻫﺎي ﺟﻬﺎﻧﯽ و وﺿﻌﯿﺖ‬
‫داﺷﺖ‪ .‬ﻟﺬا ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري و ﺣﻤﺎﯾﺖ از اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت‪ ،‬از‬ ‫ﻣﻮﺟﻮد ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺮق ﮐﺸﻮر ‪ ،‬ﺗﻼﺷﻬﺎﯾﯽ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬از‬
‫ﺗﻮﺟﯿﻪ اﻗﺘﺼﺎدي ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮده و ﺑﻪ اﺟﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ و ﺗﺤﻘﻖ اﻫﺪاف‬ ‫ﺟﻤﻠﻪ ﻃﺒﻖ ﻣﺎده )‪ (139‬ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﻨﺠﻢ ﺗﻮﺳﻌﻪ ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﯾﺠﺎد‬
‫ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪت ﮐﺸﻮرﻣﺎن ﯾﺎري ﺧﻮاﻫﺪ ﻧﻤﻮد‪ .‬اﺳﺘﻤﺮار اﺟﺮاي ﻣﻔﺎد ﻣﺎدة ‪19‬‬ ‫زﯾﺮﺳﺎﺧﺘﻬﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺗﺠﻬﯿﺰات ﻧﯿﺮوﮔﺎﻫﻬﺎي ﺑﺎدي و ﺧﻮرﺷﯿﺪي و ﺗﻮﺳﻌﻪ‬
‫ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ اﻧﺪﮐﯽ ﺑﻪ ﻋﻮارض ﻧﺎﭼﯿﺰ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﺷﺪه در ﻣﺎدة ‪ 69‬ﻗﺎﻧﻮن‬ ‫ﮐﺎرﺑﺮد اﻧﺮژﯾﻬﺎي ﭘﺎك و اﻓﺰاﯾﺶ ﺳﻬﻢ ﺗﻮﻟﯿﺪ اﯾﻦ ﻧﻮع اﻧﺮژﯾﻬﺎ در ﺳﺒﺪ ﺗﻮﻟﯿﺪ‬
‫ﺑﻮدﺟﮥ ‪ 1392‬و اﺧﺘﺼﺎص ‪ 5‬در ﺻﺪ از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﺎﻻﻧﮥ ﺣﺎﺻﻠﻪ ﺑﻪ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت‬ ‫اﻧﺮژي ﮐﺸﻮر‪ ،‬دوﻟﺖ ﻣﺠﺎز اﺳﺖ ﺑﺎ ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﺑﺨﺸﻬﺎي ﺧﺼﻮﺻﯽ و ﺗﻌﺎوﻧﯽ‬
‫ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻓﻦ آوري ﻫﺎي اﻧﺮژي ﺧﻮرﺷﯿﺪي‪ ،‬ﻗﻄﻌﺎً ﻧﻘﺶ ﻣﺆﺛﺮي در ﺗﺤﻘﻖ‬ ‫از ﻃﺮﯾﻖ وﺟﻮه اداره ﺷﺪه و ﯾﺎراﻧﻪ ﺳﻮد ﺗﺴﻬﯿﻼت‪ ،‬زﻣﯿﻨﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺗﺎ ﭘﻨﺞ ﻫﺰار‬
‫اﻫﺪاف و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي آﺗﯽ ﺑﺨﺶ ﺑﺮق و اﻧﺮژي ﮐﺸﻮرﻣﺎن اﯾﻔﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﻧﻤﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﮕﺎوات اﻧﺮژي ﺑﺎدي و ﺧﻮرﺷﯿﺪي در ﻃﻮل ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺗﺤﻘﻖ ﺗﻮﻟﯿﺪ را‬
‫ﻓﺮاﻫﻢ ﺳﺎزد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻃﺒﻖ ﺑﻨﺪ )ب( ﻣﺎده )‪ (133‬ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺬﮐﻮر ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖ‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻣﺂﺧﺬ ‪:‬‬ ‫ﺗﻮاﻧﯿﺮ و ﺷﺮﮐﺘﻬﺎي واﺑﺴﺘﻪ و ﺗﺎﺑﻌﻪ وزارت ﻧﯿﺮو اﺟﺎزه داده ﺷﺪه اﺳﺖ ﺗﺎ‬
‫‪[1] Aryana Management Consulting Co., "REN21,‬‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻧﻌﻘﺎد ﻗﺮاردادﻫﺎي ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﺧﺮﯾﺪ ﺗﻀﻤﯿﻨﯽ ﺑﺮق ﺗﻮﻟﯿﺪي از ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
‫‪Renewable Energy Policy Network for the 21st Century".‬‬
‫‪[2] www.Azenasanatparsian.com‬‬ ‫اﻧﺮژيﻫﺎي ﻧﻮ و اﻧﺮژيﻫﺎي ﭘﺎك ﺑﺎ اوﻟﻮﯾﺖ ﺧﺮﯾﺪ از ﺑﺨﺸﻬﺎي ﺧﺼﻮﺻﯽ و‬
‫‪[3] http://www.suna.org.ir/fa/sun/pvtechnologis‬‬ ‫ﺗﻌﺎوﻧﯽ اﻗﺪام ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ [6].‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻣﺎده ‪ 19‬ﻗﺎﻧﻮن ﺑﻮدﺟﻪ ‪ ،1392‬ﻣﻌﺎدل ‪ 2‬ﺳﺎل‬
‫]‪ [4‬ﺳﯿﺎﺳﺘﮕﺬارﯾﻬﺎي ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺑﺎ ﻫﺪف ﺗﻮﺳﻌﮥ اﺳﺘﻔﺎده از اﻧﺮژﯾﻬﺎي ﺗﺠﺪﯾﺪﭘﺬﯾﺮ‬
‫ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﯾﯽ ﺳﻮﺧﺖ ﻣﺎﯾﻊ ﺑﺮاي ﻧﺼﺐ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎي ﺧﻮرﺷﯿﺪي ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﯽ‬
‫‪www.aryanacmc.com, www.powerportal.ir‬‬
‫]‪ [5‬روﻧﺪ ﺗﻮﺳﻌﮥ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﺧﻮرﺷﯿﺪي در ﺟﻬﺎن ‪،‬‬ ‫ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻣﺎده ‪ 69‬ﻗﺎﻧﻮن ﺑﻮدﺟﻪ ‪ ،1392‬ﻋﻮارض ‪ 30‬رﯾﺎﻟﯽ ﺑﻪ‬
‫‪www.aryanacmc.com, www.powerportal.ir‬‬ ‫ازاي ﻫﺮ ﮐﯿﻠﻮوات ﺳﺎﻋﺖ ﻣﺼﺮف ﺑﺮق ﺑﺮاي ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻧﺮژيﻫﺎي ﺗﺠﺪﯾﺪﭘﺬﯾﺮ و‬
‫]‪ [6‬ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ ﭘﻨﺠﻢ ﺗﻮﺳﻌﮥ اﻗﺘﺼﺎدي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﭘﻨﺠﺴﺎﻟﮥ ج‪.‬ا‪.‬ا‬
‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺷﺒﮑﻪ روﺳﺘﺎﯾﯽ وﺿﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ [7].‬ﻟﺬا ﺑﺴﺘﺮ ﺳﺎزي و ﺗﺪاوم و ﺑﻪ‬
‫]‪ [7‬ﻗﺎﻧﻮن ﺑﻮدﺟﮥ ﺳﺎل ‪1392‬و دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ‪ 37732/100‬ﻣﻮرخ ‪08/05/91‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎم ﻧﻤﻮدن اﯾﻦ ﺳﯿﺎﺳﺘﮕﺬارﯾﻬﺎ و اﺟﺮاي ﺻﺤﯿﺢ آﻧﻬﺎ در راﺳﺘﺎي رﻓﻊ‬
‫‪[8] Nat. Photonics, vol. 2, p. 287–289, 2008‬‬
‫‪[9] IEEE Transactions on electron devices, vol. 49, pp.‬‬ ‫ﻣﺸﮑﻼت و ﺗﺤﻘﻖ اﻫﺪاف ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺮق ﮐﺸﻮر ﺿﺮوري ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ‪.‬‬
‫‪1632-1639, 2002.‬‬
‫]‪ [10‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﺑﺎزارﻫﺎي ﻓﺘﻮوﻟﺘﺎﯾﯿﮏ ﺟﻬﺎن در ﺳﺎل ‪ ،2012‬زﯾﺴﺖ ﻧﯿﻮز‪.‬‬
‫‪ - 6‬ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﯿﺮي‬
‫]‪ [11‬آﻣﺎر ﺟﻬﺎﻧﯽ اﻧﺮژي ﺧﻮرﺷﯿﺪي _ ﺳﺎزﻣﺎن اﻧﺮژي ﻫﺎي ﻧﻮ اﯾﺮان‪.‬‬
‫]‪ [12‬اﻧﻮاع ﻣﻮاد در ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﻓﺘﻮوﻟﺘﺎﺋﯿﮏ )ﺳﻠﻮل ﻫﺎي ﺧﻮرﺷـﯿﺪي( ‪ -‬وﺑﺴـﺎﯾﺖ‬
‫اﻣﺮوزه اﮐﺜﺮ ﺳﻠﻮل ﻫﺎي ﺧﻮرﺷﯿﺪي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در دﻧﯿﺎ از ﻧﻮع ﺳﯿﻠﯿﮑﻮﻧﯽ‬

‫ﺗﺨﺼﺼﯽ رﺷﺘﻪ ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ و ﻋﻠﻢ ﻣﻮاد‪.‬‬
‫‪[13] Phys. Rev. B, vol. 60, pp. R2181-R2184, 1999‬‬
‫‪[14] S. J. Fonash, Solar Cell Device Physics (Second‬‬
‫‪Edition) Elsevier, 2010.‬‬
‫]‪ [15‬ﺑﻬﻨﺎم ﺳﻌﯿﺪ‪” ،‬ﮐﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﻓﻦ آورﯾﻬﺎي اﻧﺮژي ﺧﻮرﺷﯿﺪي در ﺑﻬﯿﻨﻪ ﺳـﺎزي‬
‫ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺧﺖ در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن" ‪ ،‬ﭘﻨﺠﻤﯿﻦ ﻫﻤـﺎﯾﺶ ﻣﻠـﯽ ﺑﻬﯿﻨـﻪ ﺳـﺎزي ﻣﺼـﺮف‬
‫ﺳﻮﺧﺖ در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن و ﻟﻮازم ﺧﺎﻧﮕﯽ ‪ ،‬اردﯾﺒﻬﺸﺖ ‪ ، 1385‬ﺗﻬﺮان‪.‬‬
‫]‪ [16‬ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ از اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ‪.‬‬
‫ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎي ﺑﺎﻻي ﻣﻮاد ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده و ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎي ﺳﺎﺧﺖ اﯾﻦ‬
‫ﺳﻠﻮل ﻫﺎ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎدة وﺳﯿﻊ از اﯾﻦ ﻧﻮع ﺳﻠﻮل ﻫﺎ را ﻏﯿﺮ اﻗﺘﺼﺎدي ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻢ ﭼﻨﯿﻦ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﯽ رود ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﻨﺒﻊ ﺷﻤﺶ ﻫﺎي ﺳﯿﻠﯿﮑﻮن در آﯾﻨﺪه اي‬
‫ﻧﺰدﯾﮏ ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﺑﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﻗﯿﻤﺖ ﻫﺎ ﺑﺮاي ﮐﺸﻮرﻫﺎي واﺑﺴﺘﻪ ﻣﻨﺠﺮ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬در ﭼﻨﯿﻦ ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﺧﻮرﺷﯿﺪي ﮐﻪ از ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﻋﻮاﻣﻞ‬
‫اﯾﺠﺎد ﮐﻨﻨﺪة ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﭘﺎﯾﺪار اﻧﺮژي در ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪت ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﺎز ﻫﻢ از ﻧﻈﺮ‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي ﻗﺎدر ﺑﻪ رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺎ ﺳﻮﺧﺘﻬﺎي ﻓﺴﯿﻠﯽ ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺷﺮﮐﺘﻬﺎي ﺑﺰرگ‬

‫‪7‬‬