Το τούβλο γλίστρησε και έπεσε

Ένα αµαξίδιο, µάζας m1 = 3kg και

τούβλο
Tν Tν µήκους l = 40cm, ηρεµεί πάνω σε
ένα µακρύ οριζόντιο τραπέζι, στο
Tν οποίο µπορεί να κινείται χωρίς
Tν τριβές. Πάνω στην καρότσα του
αµαξιδίου βρίσκεται ένα τούβλο
Σ
µάζας m = 2kg, που αρχικά είναι
ακίνητο. Κρεµάµε στην άκρη ενός
W2
αβαρούς νήµατος ένα σώµα Σ
µάζας m2 = 5kg, δένουµε την άλλη άκρη του νήµατος στο αµαξίδιο, µέσω αβαρούς
τροχαλίας, όπως στο σχήµα και αφήνουµε το σύστηµα να κινηθεί από την ηρεµία. Πως θα
απαντούσε (αν µπορούσε), ένα ακίνητο …ποντικάκι πάνω στο τραπέζι, στα παρακάτω
θέµατα;
α) Αν το τούβλο δεν παρουσιάζει τριβή µε την οριζόντια επιφάνεια του αµαξιδίου, τι θα του
συµβεί όταν το αµαξίδιο κινηθεί; Ποια θα είναι η επιτάχυνση ααµ του αµαξιδίου;
β) Αν το τούβλο παρουσιάζει µε την οριζόντια επιφάνεια του αµαξιδίου συντελεστή τριβής µ,
πέφτει από το αµαξίδιο µετά από χρόνο t = 0,8s.
i) Βρείτε την επιτάχυνση α του αµαξιδίου.
ii) Υπολογίστε το συντελεστή τριβής µ.
∆ίνεται ότι το νήµα που συνδέει το σώµα Σ µε την τροχαλία είναι συνεχώς κατακόρυφο και
g = 10m/s2.
Απάντηση
α)

Tν

W
ααµ
Tν

Αν δεν υπάρχει τριβή, Σ Fx = 0 δηλαδή το τούβλο δε θα δέχεται καµία δύναµη στη

διεύθυνση της κίνησης. Σύµφωνα µε τον Α΄ Νόµο Newton, θα εξακολουθεί να ηρεµεί ως

προς το έδαφος και ενώ το αµαξίδιο θα επιταχύνεται κινούµενο προς τα αριστερά, τελικά το
τούβλο θα πέσει, χωρίς µέχρι τότε να έχει αλλάξει θέση.
Η αβαρής τροχαλία µεταφέρει την τάση του νήµατος στο αµαξίδιο, το οποίο έχει την ίδια
επιτάχυνση µε το σώµα Σ.
Για το σώµα Σ ο 2ος Νόµος Newton δίνει
Σ F = m2 aαµ ⇔ W2 − Tν = m2 aαµ ⇔ m2 g − Tν = m2 aαµ ( 1 )

Για το αµαξίδιο επίσης

Σ Fx = m1 aαµ ⇔ Tν = m1aαµ ( 2 )
(1)+(2)
m2 g − Tν + Τ ν = m2 aαµ + m1aαµ
⇔ m2 g = ( m1 + m2 )aαµ ⇔ 50 = 8aαµ ⇔ aαµ = 6 ,25m / s 2

β)

Ν
T
T
Tν ΄
W

Tν ΄

s
l s1

i) Το τούβλο ολισθαίνει πάνω στο αµαξίδιο προς τα δεξιά, δέχεται τριβή ολίσθησης µέτρου Τ
µε κατεύθυνση προς τα αριστερά (δράση), άρα ασκεί στο αµαξίδιο τριβή ίσου
µέτρου(αντίδραση), µε κατεύθυνση προς τα δεξιά. Αν α η κοινή επιτάχυνση του σώµατος Σ
και του αµαξιδίου, α1 η επιτάχυνση του τούβλου, για έναν ακίνητο παρατηρητή στο έδαφος:
1 2
Το αµαξίδιο διανύει διάστηµα s = at
2
1 2
Το τούβλο διανύει διάστηµα s1 = a1t
2
Με βάση το σχήµα
1 2 1 2
s − s1 = l ⇔ at − a1t = l
2 2
1 2
⇔ t ( a − a1 ) = l ⇔ 0,32( a − a1 ) = 0,4
2
a − a1 = 1,25 ⇔ a1 = a − 1,25 ( 3 )
Το µέτρο της τάσης του νήµατος αλλάζει σε Τν΄ .
Για το τούβλο
Σ Fx = ma1 ⇔ T = ma1 ( 4 )
Για το σώµα Σ
Σ F = m2 a ⇔ W2 − Tν΄ = m2 a ⇔ m2 g − Tν΄ = m2 a ( 5 )
Για το αµαξίδιο
Σ Fx = m1 a ⇔ Tν΄ − T = m1a ( 6 )
Προσθέτουµε κατά µέλη
(4)+(5)+(6)
⇔ T + m2 g − Tν΄ + Τ ν΄ − Τ = ma1 + m2 a + m1a
(3)
⇔ m2 g = ma1 + ( m1 + m2 )a → 50 = 2( a − 1,25 ) + 8a
⇔ 50 = 2a − 2,5 + 8a ⇔ 10a = 52,5 ⇔ a = 5,25m / s 2
ii) Επιστρέφουµε πάλι στο τούβλο
Από την (3) βρίσκουµε α 1 = 5,25 − 1,25 = 4m / s 2
Σ Fψ = 0 ⇔ Ν = mg
(4)
T = µΝ ⇔ Τ = µ mg → ma1 = µ mg
a1
⇔µ= ⇔ µ = 0,4
g
Σχόλιο(εκτός ύλης)
Στην (α) περίπτωση που η τριβή είναι αµελητέα, τι κίνηση θα κάνει το τούβλο για ένα
ποντικάκι - παρατηρητή, που βρίσκεται πάνω στην καρότσα του φορτηγού;
Το κινούµενο ποντίκι, βλέπει το κιβώτιο να ολισθαίνει πάνω στην καρότσα και να
επιταχύνεται προς τα δεξιά. Με πόση επιτάχυνση; Για να εξηγήσει την ύπαρξη επιτάχυνσης,
θεωρεί ότι ασκείται δύναµη στη
Ν
διεύθυνση της κίνησης, µέτρου
ατ
F = m.aαµ (δύναµη D’Alebert),
προς τα δεξιά, όπως στο διπλανό F

σχήµα.
Εφαρµόζει τον Β΄ Νόµο Newton
W
ΣF = maτ ⇔ F = maτ
⇔ maαµ = maτ
⇔ aτ = aαµ
⇔ aτ = 6 , 25m / s 2

Ανδρέας Ριζόπουλος