Professional Documents
Culture Documents
PEA
PEA
กองมาตรฐานระบบไฟฟา
ฝายมาตรฐานและความปลอดภัย
การไฟฟาสวนภูมิภาค
ธันวาคม 2550
โทร. 02-590-5584
โทรสาร 02-590-5811
สารบัญ
หนา
บทที่ 1 สายไฟฟา
1.1 ชนิดของสายไฟฟาที่ใชในระบบสายสงของ กฟภ. 1
1.2 จํานวนเสนลวดในสายไฟฟาและการแปลงหนวย 6
1.3 ขีดจํากัดเกี่ยวกับอุณหภูมิของสายไฟฟา (Thermal Limit) 9
บทที่ 2 ลูกถวยฉนวนไฟฟา
2.1 ลูกถวยฉนวนไฟฟาในระบบสายสง 115 kV 12
2.2 การผลิตลูกถวยฉนวนปอรซเลน 13
2.3 ชนิดลูกถวยทีใ่ ชในระบบสายสง 115 kV 27
2.4 การเลือกใชลกู ถวยฉนวนไฟฟาในระบบสายสง 115 kV 30
2.5 แบบมาตรฐานที่เกี่ยวของกับลูกถวยฉนวนไฟฟาในระบบสายสง 115 kV 37
บทที่ 4 อุปกรณประกอบตางๆที่ใชงานในระบบสายสง
4.1 กราวดวายแคลมป 123
4.2 แคลมป สลัก 3 ตัว 123
4.3 เหล็กรูปรางน้าํ รับสายลอฟา 124
4.4 แผนเหล็กประกอบหัวเสา 124
4.5 อารคซิ่งฮอรน 124
4.6 แคลมปแขวน 125
4.7 สเตรนดแคลมป 126
4.8 แคลมปเขาปลายสาย 126
4.9 ขอตอแขวน แบบหัวกลม 127
4.10 ขอตอแบบ วาย-เคลวิส-บอล 127
4.11 ขอตอแบบ บอล-เคลวิส 128
4.12 แผนเหล็กแยกสาย 128
4.13 ขอตอแบบ เคลวิส-อาย 129
4.14 ขอตอแบบ ซอคเก็ต-เคลวิส 129
4.15 ทิมเบิลเคลวิส 130
4.16 กายทิมเบิ้ล 130
4.17 เหล็กฉากรับคอนสาย 131
4.18 เหล็กแขวนลูกถวยทางโคง 131
4.19 ปรีฟอรมอารเมอรรอด 132
4.20 ไวรเบรชั่นแดมเปอร 132
4.21 เหล็กประกอบโคนเสา 133
4.22 หลักดิน 133
4.23 สายดินแบบแผนเหล็ก 133
4.24 ลูกบอลแสดงแนวสาย 134
4.25 การทาสีเสาโครงเหล็ก 135
สายไฟฟามีหนาที่เชื่อมตอเพื่อนํากระแสไฟฟาจากแหลงกําเนิดไฟฟาไปยังจุดรับไฟ การพิจารณา
เลือกชนิดของวัสดุที่จะใชทําสายไฟฟาจะตองคํานึงถึงความสามารถในการนําไฟฟา (Conductivity)
ความสามารถในการรับแรงดึง(Mechanical Strength) น้ําหนักสายและราคา เชน เงิน เปนโลหะตัวนํา
ไฟฟาที่ดีที่สุดแตมีราคาแพงมาก จึงไมใชทําสายไฟฟา ทองแดงเปนตัวนําไฟฟาที่ดีมีความสามารถใน
การรับแรงดึงไฟฟาไดพอควรแตมีราคาแพง อะลูมิเนียมเปนตัวนําไฟฟาทีด่ ีพอสมควรมีน้ําหนักเบามี
ความสามารถในการรับแรงดึงไดจํากัด แตเนื่องจากมีราคาถูกกวาทองแดงจึงนิยมนํามาใชเปนสายไฟฟา
โดยหากพาดสายที่มีชวงระยะหางเสามากๆ จะใสแกนเหล็กเสริมเพื่อใหสามารถรับแรงดึงไดดีขึ้น
สายไฟฟาขนาดตางกันคุณลักษณะก็จะแตกตางกันไปดวย เชน แรงดึงสูงสุดที่ทนได (กิโลกรัม)
เสนผานศูนยกลาง (มิลลิเมตร) พืน้ ที่หนาตัดรวม (ตารางมิลลิเมตร) น้าํ หนักโดยประมาณ (กิโลกรัม/เมตร)
พื้นที่ พื้นที่ จํานวน เสนผาน เสนผาน น้ําหนัก แรงดึง กระแส พิกัดยืดหยุน สัมประสิทธิ์
หนาตัด หนาตัด เสน ศูนยกลาง ศูนยกลาง (กก./กม.) (กก.) (A) กก/ตร.มม. การขยายตัว
ระบุ จริง ลวด ของ ของตัวนํา ตามยาว / 0C
2 2
(มม. ) (มม. ) เสนลวด ตีเกลียว
(มม.) (มม.)
50 50.14 7 3.02 9.06 137 805 225 6000 23x10-6
95 94.76 19 2.52 12.60 261 1585 340 5700 23x10-6
120 121.21 19 2.85 14.25 333 1980 390 5700 23x10-6
185 184.54 37 2.52 17.64 509 3085 520 5700 23x10-6
240 242.54 61 2.25 20.25 670 4015 625 5500 23x10-6
400 389.14 61 2.85 25.65 1075 6025 855 5500 23x10-6
500 506.04 61 3.25 29.25 1398 7695 990 5500 23x10-6
625 626.20 91 2.96 32.56 1735 9694 1140 5500 23x10-6
3
พื้นที่ พื้นที่ จํานวน เสนผาน เสนผาน น้ําหนัก แรงดึง กระแส พิกัดยืดหยุน สัมประสิทธิ์
หนาตัด หนาตัด เสน ศูนยกลาง ศูนยกลาง (กก./กม.) (กก.) (A) กก/ตร.มม. การขยายตัว
ระบุ จริง ลวด ของ ของตัวนํา ตามยาว / 0C
2 2
(มม. ) (มม. ) เสนลวด ตีเกลียว
(มม.) (มม.)
35 34.36 7 2.50 7.50 94 978 170 6000 23x10-6
50 49.48 7 3.00 9.00 135 1408 210 6000 23x10-6
95 93.27 19 2.50 12.50 256 2655 320 5700 23x10-6
120 116.99 19 2.80 14.00 322 3331 365 5700 23x10-6
185 181.62 37 2.50 17.50 500 5171 490 5700 23x10-6
240 242.54 61 2.25 20.30 670 6905 585 5500 23x10-6
400 400.14 61 2.89 26.00 1104 11392 810 5500 23x10-6
1.2 จํานวนเสนลวดในสายไฟฟาและการแปลงหนวย
จากตารางแสดงคุณลักษณะของสายไฟฟาในสายชนิดตางๆ จะเห็นวาพื้นทีห่ นาตัดจริงจะ
แตกตางจากพืน้ ที่หนาตัดที่ระบุไวเล็กนอย ในทางปฏิบัติพบวาจํานวนเสนลวดของสายตีเกลียวที่มี
ขนาดเทากันทุกเสนเมื่อนํามาตีเกลียวเปนชัน้ ๆ ดังรูปที่ 1-4 จะไดความสัมพันธระหวางจํานวนเสนลวด
กับจํานวนชั้นดังสมการ
Y = 3X2-3X+1
เมื่อ X = จํานวนชั้นของสายตีเกลียว
Y = จํานวนเสนลวดของสายตีเกลียว
ชั้นที่ 4
ชั้นที่ 2
ชั้นที่ 3
d ชั้นที่ 1
D
เชน
สายตีเกลียว 1 ชั้น จํานวนเสนลวดทั้งหมดเทากับ Y = 3x(1)2-3x(1)+1 = 1 เสน
สายตีเกลียว 2 ชั้น จํานวนเสนลวดทั้งหมดเทากับ Y = 3x(2)2-3x(2)+1 = 7 เสน
สายตีเกลียว 3 ชั้น จํานวนเสนลวดทั้งหมดเทากับ Y = 3x(3)2-3x(3)+1 = 19 เสน
สายตีเกลียว 4 ชั้น จํานวนเสนลวดทั้งหมดเทากับ Y = 3x(4)2-3x(4)+1 = 37 เสน
สายตีเกลียว 5 ชั้น จํานวนเสนลวดทั้งหมดเทากับ Y = 3x(5)2-3x(5)+1 = 61 เสน
D = d(1+2(X-1))
1 //
1000
เนื่ อ งจากหน ว ยวั ด ขนาดสายไฟฟ า ที่ กฟภ. ใช เ ป น ตารางมิ ลลิ เ มตร (mm2) แต ใ นบางครั้ ง
จําเปนตองทราบขนาดของสายในหนวยวัดเปนเมกกะเซอรคิวลารมิว (MCM) ซึ่ง กฟผ. ใชงาน ดังนั้น
เพื่อเปรียบเทียบขนาดสายใหใชทดแทนกันได การเปลี่ยนหนวยสามารถทําไดดังนี้
เชน กฟผ. ใชสาย ACSR ขนาด 795 MCM เทียบขนาดสายเปนตารางมิลลิเมตร (mm2) เทาใด
จากสูตร A (mm2) = 5.067x10-4 x 795000
= 402.82 ตารางมิลลิเมตร
นั่นคือหาก กฟภ. จะใชสาย ACSR ที่มีขนาดใกลเคียงกับขนาดสายที่ กฟผ. ใชก็ตองเลือกใช
ขนาดที่ใกลเคียงกับ 402.82 ตารางมิลลิเมตร คือสาย ACSR ขนาด 380/50 ตารางมิลลิเมตร
9
กําหนดใหอุณหภูมิลอมรอบ = 37 0C
อุณหภูมิที่สูงขึ้นเนื่องจากการแผรังสีของดวงอาทิตย = 3 0C
อุณหภูมิของสายไฟฟาที่สูงขึ้นได = 80 – 37 - 3 = 40 0C
เมื่อทราบถึงการแบงลูกถวยฉนวนไฟฟาตามวัสดุที่ใชในการผลิตแลว เพื่อใหเขาใจงายยิ่งขึ้นจึง
ขออธิบายเฉพาะการผลิตลูกถวยฉนวนปอรซเลนวามีที่มาอยางไร มีกระบวนการผลิตอยางไรบาง จนถึง
ขั้นตอนสุดทายที่บรรจุหีบหอ สําหรับลูกถวยแกวและลูกถวยสารสังเคราะห จะไมขอกลาวในทีน่ ี้
2.2 การผลิตลูกถวยฉนวนปอรซเลน
การผลิตลูกถวยฉนวนปอรซเลนสามารถแบงกระบวนการผลิตไดเปน 2 วิธี คือ
1. วิธกี ระบวนการเปยก (wet process)
เปนวิธีการขึ้นรูปโดยการเทแบบหรือการกดอัดลงในแบบ ในขณะที่กอนดินผสมสูตรยังไม
แหง คือ ยังมีสวนผสมของน้ําหรือความชื้นเพียงพอที่จะกดอัดได หรือใชวิธีการกลึงจากกอนดินผสม
สูตรคอนขางแหง ซึ่งเปนการขึ้นรูปจากดินผสมรูปแทงตันทรงกระบอกโดยวิธีการกลึงบังคับดวยคน
หรือกลึงดวยเครื่องจักรแบบอัตโนมัติ ซึ่งจะเหมาะสําหรับการผลิตลูกถวยประเภทที่มีรูปรางซับซอน
หรือมีขนาดยาว เชน ลูกถวยแทง ลูกถวยคูค อตัน หรือลูกถวยคูคอตันยาว เปนตน
2. วิธีกระบวนการแหง (dry process)
เปนการขึ้นรูปโดยใชวิธีอัดผงสวนผสมแหงใหแนนตามรูปทรงที่ตองการ แลวนําไปเผาที่
อุณหภูมิสูง
โดยในทีน่ ี้จะขออธิบายถึงวิธีกระบวนการเปยก (wet process) สําหรับการผลิตลูกถวยฉนวน
ปอรซเลน ซึ่งกระบวนการทัง้ หมดแสดงไดตามรูปที่ 2-1
กระบวนการเตรียมดินขั้นตนแบบเปยกกอนขึ้นรูป มีลําดับขั้นตอนดังตอไปนี้
1) เตรียมดินผงผสม จะเริ่มตนดวยการนําวัตถุดิบที่ไดมาจากแหลงกําเนิด ไดแก ดินเหนียว
(ball clay) ดินขาว (china clay) หินฟนมา (feldspar) หินแกว (quartz) หรือทรายแกว (sand) และ
อะลูมินา (Al2O3) ที่ยังอยูในลักษณะเปนกอนตามรูปที่ 2-2 ซึ่งมีการเก็บวัตถุดิบแตละชนิดแยกกันไวใน
โรงเก็บตามรูปที่ 2-3 เริ่มตนโดยนําวัตถุดิบมาผานการตรวจสอบทางดานกายภาพ มีการพิจารณารูปราง
สี น้ําหนัก มาผสมตามอัตราสวนที่ตองการ ซึ่งจะมีอัตราสวนเปนเทาใด สัดสวนมากนอยของสาร
เหลานี้อยางไร ขึ้นอยูกับวัตถุประสงคของการใชงานลูกถวยวาตองการใหมีคุณสมบัติเนนในดานใด
2) บดกอนวัตถุดบิ ทําการบดดวยโมบดใหละเอียดตามตองการ
รูปที่ 2-4
รูปที่ 2-5
5) รีดดินเหนียวผสมเปนแทง โดยการนําดินเหนียวผสมไปผานเขาเครื่องรีดสุญญากาศ
(vacuum extrusion) เพื่อไลฟองกาซและใหเนื้อดินผสมอัดแนนเปนเนือ้ เดียว ทําการรีดออกมาเปนแทง
ทรงกระบอก ตัดดินออกเปนทอนๆ เตรียมเพื่อขึ้นรูปตอไป โดย ณ ตําแหนงนี้สามารถควบคุม
สวนผสมของความชื้นได ทั้งนี้ขึ้นอยูกับวาจะนําไปขึ้นรูปแบบใด ตามรูปที่ 2-6
17
รูปที่ 2-6
รูปที่ 2-7
รูปที่ 2-8
รูปที่ 2-9
เทคนิคที่สําคัญในการเผาก็คือ อัตราความรอนที่ไดจากเตาตองไมเร็วกวาอัตราการดูดความรอน
ของลูกถวยฉนวน และเผาที่อุณหภูมิหนึ่งใหนานพอเพื่อใหเนื้อในของลูกถวยมีอุณหภูมิสูงกวาหรือ
เทากับอุณหภูมิขางนอกของลูกถวย และเพื่อใหกาซที่เกิดจากการเปลี่ยนแปลงของปฏิกิริยาทางเคมีของ
19
และหลังจากประกอบชิ้นสวนโลหะเสร็จเรียบรอยแลว จะนํามาจัดเรียงเพื่อรอทําการทดสอบ
คุณภาพตอไป ดังรูปที่ 2-13
รูปที่ 2-13
การทดสอบรูปรางและมิติ
การทดสอบรูปรางและมิติเปนการทดสอบลักษณะทั่วไป โดยลูกถวยฉนวนแตละชนิดนั้นแบบ
มาตรฐานจะกําหนดรูปรางลักษณะมิติไวแนนอนพรอมกับคาที่ยอมใหคลาดเคลื่อนได ทั้งนี้เพราะการ
เผาแลวยอมทําใหมิตหิ ดลงจากลูกถวยทีย่ ังดิบอยู และตรวจดูสภาพเรียบรอยทั่วไปของผิวเคลือบมัน
อยางไรก็ดีทั้งมิติและสภาพเรียบรอยของผิวมัน มักจะควบคุมดวยคุณสมบัติทางไฟฟาและทางกลโดย
อัตโนมัติ เพราะหากขนาดเล็กเกินไป ยอมทนตอแรงดันไฟฟาหรือทางกลไมได
ลักษณะทางมิติที่เกี่ยวของ และมีผลตอลักษณะสมบัติทางไฟฟาของลูกถวย จะแสดงตาม รูปที่
2-14 โดยเปนการยกตัวอยางของลูกถวยพินโพสทไทน ซึ่งลูกถวยชนิดอืน่ ๆ ก็อธิบายไดในลักษณะ
เดียวกัน
22
การทดสอบคุณสมบัติทางไฟฟา
ตามรูปที่ 2-15 แสดงการทดสอบแรงดันไฟฟาวาบไฟตามผิวและเจาะผาน
ซึ่งรายการทดสอบคุณสมบัติทางไฟฟาประกอบดวย
1) การทดสอบแรงดันไฟฟาวาบไฟตามผิวแหงความถี่ต่ํา (low frequency dry flashover
voltage test) โดยแรงดันไฟฟาวาบไฟตามผิวแหงความถี่ต่ําจะหมายถึง คาเฉลี่ยของแรงดันกระแสสลับ
50 Hz ที่ทําใหเกิดวาบไฟตามผิวบนลูกถวยในสภาพแหง สําหรับการทดสอบจะทดสอบดวยแรงดัน
กระแสสลับเพื่อตรวจดูวาลูกถวยจะทนแรงดันโดยเฉลี่ยไดเทาใด
2) การทดสอบแรงดันไฟฟาวาบไฟตามผิวเปยกความถีต่ ่ํา (low frequency wet flashover
voltage test) โดยแรงดันไฟฟาวาบไฟตามผิวเปยกความถี่ต่ําจะหมายถึง คาเฉลี่ยของแรงดันกระแส สลับ
50 Hz ที่ทําใหเกิดวาบไฟตามผิวบนลูกถวยในสภาพเปยก สําหรับการทดสอบจะทดสอบดวยแรงดัน
กระแสสลับ เพื่อตรวจดูวาเมื่อฝนตกผิวลูกถวยเปยกแลว จะทนแรงดันไดเฉลี่ยเทาใด
3) การทดสอบแรงดันไฟฟาวาบไฟตามผิวอิมพัลสวิกฤต (critical impulse flashover voltage test)
โดยแรงดันไฟฟาวาบไฟตามผิวอิมพัลสวิกฤตจะหมายถึง คาวาบไฟตามผิวบนลูกถวย 50% เมื่อปอน
แรงดันอิมพัลสมาตรฐาน 1.2/50 µs แบงเปนขัว้ บวกและขัว้ ลบ สําหรับการทดสอบจะทดสอบดวย
แรงดันอิมพัลสรูปคลื่นมาตรฐาน 1.2/50 µs ที่คา 50%
24
การทดสอบคุณสมบัติทางกล
ในการใชงานของลูกถวย นอกจากจะตองมีคุณสมบัตคิ งทนตอความเครียดทางไฟฟาแลว ลูกถวย
ยังไดรับความเครียดทางกล อันเนื่องมาจากน้ําหนักและแรงดึง แรงกระแทกตางๆ ดังนี้
1) การทดสอบความแข็งแรงรวมทางกลและทางไฟฟา (combined mechanical and electrical
test) การทดสอบโดยการปอนแรงดึงตามทีม่ าตรฐานกําหนด แลวจึงปอนแรงดันใหกบั ลูกถวย ซึ่งลูกถวย
ฉนวนจะทนไดมากกวาเมื่อทดสอบทางกลและทางไฟฟาอยางใดอยางหนึ่ง
2) การทดสอบความแข็งแรงตอการกระทบทางกล (impact test) ในการขนสงและการติดตั้ง
ลูกถวยมีโอกาสจะไดรับแรงกระแทกหรือแรงกระทบ โดยลูกถวยจะตองทนตอแรงกลเหลานี้ได ซึ่งจะ
ทดสอบโดยใชตุมมีน้ําหนัก มีแขนยึดหมุนรอบจุดหมุน ยกน้ําหนักใหสูงระดับหนึ่งเพื่อตกกระทบลูกถวย
25
ซึ่งจะไดแรงตามที่มาตรฐานกําหนด หลังจากรับแรงกระแทกแลวตองนําไปทดสอบวาบไฟตามผิวชั่วครู
อีกครั้งหนึ่งวาเกิดรอยราวหรือแตกภายในหรือไม
3) การทดสอบความทนแรงดึง ลูกถวยแขวนในสภาพการใชงานปกติ จะไดรับแรงดึงจาก
น้ําหนักสายไฟฟา ลูกถวยแขวนลูกขางลาง จากแรงลมและอื่นๆ จึงตองทดสอบความทนตอแรงดึงดวย
โดยการดึงฝาครอบดานหนึง่ และที่กานตออีกดานหนึ่งในแนวเดียวกัน (การทดสอบจะทดสอบที่คา
tension proof load) ตามรูปที่ 2-16
รูปที่ 2-16
รูปที่ 2-17
26
4) โลดเวลา การทดสอบโลดเวลาเปนการทดสอบดูความมั่นคงของเนื้อปอรซเลนและการเกาะ
แนนของสวนที่เปนโลหะกับซีเมนต โดยการดึงลูกถวยในแนวแกนดวยแรงดึงและเวลานานเทาที่
กําหนด เพราะเวลาใชงานจริงๆ จะไดรับแรงดึงอยูตลอดเวลา หลังการดึงแลวจึงนําไปทดสอบ
ความมั่นคงทางไฟฟาอีกครั้ง เพื่อดูวามีรอยราวภายในหรือไม ซึง่ ลูกถวยที่ดจี ะไมเกิดชํารุดเสียหาย
หรือรอยราวใดๆ
5) ความแข็งแรงสวนที่เหลือ มีโอกาสเปนไปไดทพี่ วงลูกถวยจะไดรบั แรงกระแทกจนปกแตก
หลุดออกไปหมด คงเหลือแตเนื้อปอรซเลนภายในฝาครอบโลหะกับกานตอ สวนที่เหลือนี้จะตองรับ
แรงทางกลของสายตัวนําได การทดสอบทําโดยเคาะปกลูกถวยหลุดออกใหหมดกอนแลวจึงนําไป
ทดสอบ
6) การทดสอบความพรุน (porosity test) ลูกถวยฉนวนจะมีคุณสมบัตทิ างไฟฟาที่ดนี ั้น จะตอง
ไมมีความพรุนเลย ทั้งนี้เพื่อไมใหมกี ารดูดซึมความชืน้ ทําการทดสอบโดยการใชเนื้อปอรซเลนที่ได
จากการทุบใหเปนชิ้นเล็กๆ แลวใสลงไปในถังน้ํายาสารละลายของเบสิกฟุกซินดาย (มีสีมวง) แลวอัด
ความดันประมาณ 2.76 kN/cm2 เปนเวลา 5 ชั่วโมง หรืออัดความดันประมาณ 6.8 kN/cm2 เปนเวลา
2 ชั่วโมง ซึ่งเนื้อปอรซเลนที่ดีนั้นจะไมดดู ซึมสีนี้เขาขางใน ดังรูปที่ 2-18
รูปที่ 2-18
รูปที่ 2-19
ซึ่งจําเปนตองเรียกชื่อลูกถวยฉนวนไฟฟาใหมเพื่อใหสอดคลองกับการติดตั้งใชงานดวยโดย
การเรียกชื่อลูกถวยฉนวนไฟฟาจะเรียกการติดตั้งใชงานกอนแลวตอดวยวัสดุทใี่ ชทําลูกถวย ดังนั้นใน
ระบบสายสง 115 kV จึงสามารถแบงชนิดลูกถวยฉนวนไฟฟาตามการติดตั้งใชงาน และวัสดุทใี่ ชทํา ซึ่ง
มีทั้งหมด 4 ชนิด คือ
1. ลูกถวยแขวนปอรซเลน (suspension type porcelain insulator) หรือลูกถวยฉนวนกระเบื้อง
เคลือบ ตาม มอก. 354 ซึ่งมีใชงาน 2 ชนิด คือ แบบ ค. (แบบ 52-3) และแบบ จ. (แบบ 52-8) ใชสําหรับ
ติดตั้งแบบหอยแขวนในแนวดิ่ง หรือแบบเขาปลายสายในแนวนอน
ซึ่งลูกถวยแตละชนิดจะมีขอดีแตกตางกัน ซึ่งมีรายละเอียดดังนี้
1. ลูกถวยแขวนปอรซเลน มีลักษณะเดน คือ
1. สามารถนํามาหอยแขวนตอเปนพวงได
2. ติดตั้งไดทั้งในแนวดิ่งและแนวระนาบ
3. เพิ่มหรือลดจํานวนใหเหมาะสมกับแรงดันได
4. สามารถถอดเปลี่ยนลูกถวยลูกที่ชํารุดได
5. ผิวจะเคลือบเปนมัน เพื่อใหน้ําฝนชําระสิ่งสกปรกออกไดงาย
2. ลูกถวยแขวนแกวเหนียว มีลักษณะเดนเพิ่มเติมจากลูกถวยแขวนปอรซเลน คือ
1. คาสัมประสิทธิ์การขยายตัวตอความรอนต่ํา
2. ไมแตกราวหรือหดตัว ในบริเวณที่มีความแตกตางของอุณหภูมิมาก
3. ลูกถวยแขวนคอมโพสิต มีลักษณะเดน คือ
1. เปนลูกถวยแรงสูง ปกทําดวยยางโพลิเมอร
2. มีน้ําหนักเบากวาเนื้อปอรซเลน
3. ระยะรัว่ (leakage distance) สูงกวาลูกถวยแขวนปอรซเลน ทําใหพวงลูกถวยสั้นกวา
4. ใชในบริเวณที่มีมลภาวะสูง เชน ชายทะเล หรือโรงงานอุตสาหกรรม
4. ลูกถวยแบบโพสท 115 เควี ติดตั้งในแนวนอน มีลักษณะเดน คือ
1. เหมาะสําหรับการเดินสายผานชองทางที่แคบ โดยดานขางเปนอาคาร หรือตนไม
2. เพื่อเพิม่ ระยะหางระหวางจุดยึดสายไฟฟากับสิ่งกอสรางดานขางใหมากขึน้ เนื่อง
จากลูกถวยมีความยาวรวมนอย
3. ไมตองคํานึงถึงเรื่องลมในการพิจารณาฉนวนอากาศที่โครงสรางเสา
2.4 การเลือกใชลูกถวยฉนวนไฟฟาในระบบสายสง 115 kV
การเลือกชนิดลูกถวยฉนวนไฟฟา เพื่อใชงานในระบบไฟฟาของ กฟภ. ใหพจิ ารณาตาม
มาตรฐาน IEC 60815 โดยอันดับแรกใหพิจารณาพื้นที่ที่ติดตั้งลูกถวยใชงานในตารางที่ 2-2 วาอยูใน
พื้นที่ลักษณะแบบใด เมื่อไดลกั ษณะพืน้ ที่แลวก็เลือกใหตรงกับระดับมลภาวะ (ระดับของความเปรอะเปอ น)
ซึ่งเมื่อไดระดับมลภาวะแลวใหตรวจสอบวาระดับมลภาวะนี้มีคาตรงกับระยะรั่วจําเพาะต่ําสุดของลูกถวย
ฉนวน (minimum nominal specific creepage distance) ที่คาใดใน 4 คา คือ 16 , 20 , 25 หรือ 31
มิลลิเมตร/กิโลโวลต (mm/kV) ที่กําหนดไวในตารางที่ 2-3 โดยแรงดันที่ตองใชนจี้ ะเปนแรงดันระหวาง
สายสูงสุดใชงานที่อุปกรณทนได (highest voltageL-L for equipment) ซึ่งระยะรั่วทีไ่ ดจะนําไปหาชนิด
ของลูกถวยฉนวนไฟฟาเพือ่ ใชงาน โดยจะใชลูกถวยฉนวนไฟฟาแบบใดนัน้ ใหนําระยะรัว่ นี้ไปเทียบกับ
ระยะรัว่ (leakage distance) ของลูกถวยฉนวนไฟฟานัน้ ๆ ซึ่งสุดทายก็จะไดชนิดของลูกถวยที่เหมาะสม
ในพื้นทีใ่ ชงานนั้นๆ เชน บริเวณโรงงานอุตสาหกรรม หรือบริเวณชายฝงทะเล
31
1. เล็กนอย (light) 16
2. ปานกลาง (medium) 20
3. ระดับสูง (heavy) 25
4. ระดับสูงมาก (very heavy) 31
1. ลูกถวยแขวนปอรซเลน
ตาม มอก. 354 แบบ ค. (แบบ 52-3) มีคาระยะรัว่ เทากับ 292 มม. และแบบ จ. (แบบ 52-8)
มีคาระยะรัว่ เทากับ 279.5 มม.
จากตารางที่ 2-3 ที่ระดับมลภาวะเล็กนอย
ที่ระดับมลภาวะปานกลาง
ระยะรัว่ จําเพาะต่ําสุดที่ระดับมลภาวะปานกลาง = 20 มิลลิเมตร/กิโลโวลท
ลูกถวยทีใ่ ชในระบบ 115 kV = 20 (มิลลิเมตร/กิโลโวลท) x 123 (กิโลโวลท)
ที่ระดับมลภาวะปานกลางมีระยะรั่วต่ําสุด
= 2,460 มิลลิเมตร
2, 460
=
292
= 8.42 ลูก
SAY = 9 ลูก
ที่ระดับมลภาวะสูง
ระยะรัว่ จําเพาะต่ําสุดที่ระดับมลภาวะสูง = 25 มิลลิเมตร/กิโลโวลท
ลูกถวยทีใ่ ชในระบบ 115 kV = 25 (มิลลิเมตร/กิโลโวลท) x 123 (กิโลโวลท)
ที่ระดับมลภาวะรุนแรงมีระยะรัว่ ต่ําสุด
= 3,075 มิลลิเมตร
ที่ระดับมลภาวะสูงมาก
ระยะรัว่ จําเพาะต่ําสุดที่ระดับมลภาวะสูงมาก = 31 มิลลิเมตร/กิโลโวลท
ลูกถวยที่ใชในระบบ 115 kV = 31 (มิลลิเมตร/กิโลโวลท) x 123 (กิโลโวลท)
ที่ระดับมลภาวะรุนแรงมากมีระยะรัว่ ต่ําสุด
= 3,813 มิลลิเมตร
3,813
=
292
= 13.05 ลูก
SAY = 13 ลูก
Disc Dia. x 1 2 3 4 5 6 7 8 9
No. of unit
spacing
Low -
Dry/kV 80 155 215 270 325 380 435 485 540
frequency
Average
10”x5¾” Wet/kV 50 90 130 170 215 255 295 335 375
Flashover
(254x146 mm)
Critical -
Positive/kV 125 255 355 440 525 610 695 780 860
Impulse
Average
Negative/kV 130 255 345 415 495 585 670 760 845
Flashover
36
2. ลูกถวยแขวนแกวเหนียว
ตาม มอก. 563 แบบ 52-3 มีคาระยะรัว่ (leakage distance) เทากับ 292 มม. และแบบ 52-8 มี
คาระยะรัว่ (leakage distance) เทากับ 279.5 มม. ซึ่งมีคาเทากับลูกถวยแขวนปอรซเลนแบบ ค. (แบบ
52-3) มอก.354 และลูกถวยแขวนปอรซเลน แบบ จ. (แบบ 52-8) มอก.354 ตามลําดับ ดังนั้นวิธีการหา
จํานวนลูกถวยใชงาน รวมไปถึงสรุปใชงานของลูกถวยแขวนแกวเหนียวก็มหี ลักการเชนเดียวกับลูกถวย
แขวนปอรซเลนทุกประการ ซึ่งสรุปไดวาใหใชลูกถวยแขวนแกวเหนียวในระดับมลภาวะเล็กนอยเทานั้น
โดยที่มีคา Critical Impulse Positive Flashover เพียงพอ เพียงแตจะมีขอดีกวาลูกถวยแขวนปอรซเลนบาง
ประการตามทีไ่ ดกลาวไปกอนหนานี้แลว
3. ลูกถวยแขวนคอมโพสิต
ตามสเปคลูกถวยแขวนคอมโพสิต ของ กฟภ. มีใชงานทั้งหมด 3 แบบ โดยทุกแบบมีคา
ระยะรัว่ (leakage distance) เทากับ 3,810 มม. ซึ่งเปนการกําหนดมาจากตารางที่ 2-3 ที่ระดับมลภาวะสูงมาก
ดังนั้นจะไดวา
ระยะรัว่ จําเพาะต่ําสุดที่ระดับมลภาวะสูงมาก = 31 มิลลิเมตร/กิโลโวลท
ลูกถวยที่ใชในระบบ 115 kV = 31 (มิลลิเมตร/กิโลโวลท) x 123 (กิโลโวลท)
ที่ระดับมลภาวะสูงมากมีระยะรั่วต่ําสุด
= 3,813 มิลลิเมตร
37
ในสวนคา Critical Impulse Positive Flashover ตามสเปค กฟภ. กําหนดไว 590 kV โดยมีคา
มากกวา 550 kV มีคาเพียงพอ จึงสรุปไดวาลูกถวยคอมโพสิต ที่ กฟภ. มีใชงานในปจจุบันนี้สามารถใช
งานได และสามารถใชงานไดทุกระดับมลภาวะจนถึงระดับมลภาวะสูงมากซึ่งเปนระดับมลภาวะสูงสุด
ในสวนคา Critical Impulse Positive Flashover ตามสเปค กฟภ. กําหนดไว 695 kV โดยมีคา
มากกวา 550 kV ซึ่งมีคาเพียงพอ จึงสรุปไดวาลูกถวยแบบโพสท 115 เควี ติดตั้งในแนวนอนที่ กฟภ. มี
ใชงานในปจจุบันนี้สามารถใชงานได และใชงานไดในระดับมลภาวะเล็กนอยจนถึงระดับมลภาวะปานกลาง
เทานั้น สวนที่ระดับมลภาวะสูงจนถึงสูงมาก จะไมมีความเหมาะสมในการใชงาน
ระดับของความเปรอะเปอน ESDD
(pollution level) (มิลลิกรัม/ตารางเซนติเมตร)
1. เล็กนอย (light) 0.03 – 0.06
2. ปานกลาง (medium) 0.10 – 0.20
3. ระดับสูง (heavy) 0.30 – 0.60
4. ระดับสูงมาก (very heavy) ไมระบุ
ทั้งนี้ใหแยกการเลือกใชลูกถวยฉนวนไฟฟาดังนี้
1. กรณีที่ไมรูคา ESDD ใหเลือกลูกถวยฉนวนไฟฟาจากตารางในแบบมาตรฐานหลักเกณฑการ
ใชลูกถวยแรงสูงในระบบสายสง 115 kV ตามที่ไดกลาวไปแลว
2. กรณีที่รูคา ESDD ใหใชคา ESDD เปนเกณฑในการพิจารณาเลือกใชลูกถวยใชงาน และ
หากคา ESDD ไมอยูในชวงที่ระบุไว ใหใชระดับมลภาวะที่สูงขึ้นไปแทน
ซึ่งคา ESDD นอกจากจะกําหนดไวโดยมาตรฐาน IEC แลว ยังกําหนดโดยมาตรฐาน IEEE และ
องคกร CIGRE ดวย ซึ่งตามหนังสือ Insulation Coordination for Power System โดย Andrew
R.Hileman ไดเปรียบเทียบระดับความเปรอะเปอนตามระดับคา ESDD ของ CIGRE , IEEE และ IEC ดัง
ตารางที่ 2-6 ดังนี้
ระดับของความเปรอะเปอน ESDD
(pollution level) (มิลลิกรัม/ตารางเซนติเมตร)
CIGRE IEEE IEC
ปกติ 0.0075 – 0.015
นอยมาก 0.015 – 0.03 0.03
เล็กนอย 0.03 – 0.06 0.03 – 0.06 0.03 – 0.06
ปานกลาง 0.06 – 0.12 0.06 – 0.10 0.10 – 0.20
สูง 0.12 – 0.24 > 0.10 0.30 – 0.60
สูงมาก 0.24 – 0.48
สูงมากพิเศษ > 0.48
40
N/mm2 ประเภทความผอนคลายต่ําตามมาตรฐานผลิตภัณฑอุตสาหกรรมลวดเหล็กกลาสําหรับคอนกรีต
อัดแรง มอก. 95 หรือใชลวดเหล็กกลาตีเกลียวสําหรับคอนกรีตอัดแรง (Steel Stranded Wires for
Prestressed Concrete) ชนิด 7 เสน แบบธรรมดา ความทนแรงดึงระบุ 1720 N/mm2 ประเภทความผอน
คลายต่ําตามมาตรฐานผลิตภัณฑอุตสาหกรรมลวดเหล็กตีเกลียวสําหรับคอนกรีตอัดแรง มอก. 420
2) เหล็กปลอก (Stirrup) ใชลวดเหล็กกลมขนาด เสนผานศูนยกลาง 2.80 มม. ตาม
มาตรฐานผลิตภัณฑอุตสาหกรรมลวดเหล็ก มอก. 194
3.1.2 คอนกรีต
สวนผสมของคอนกรีตเมื่อทดสอบตัวอยางคอนกรีตรูปทรงกระบอก (Cylinder)
ที่มีอายุครบ 28 วัน แรงอัดประลัย (Ultimate Compressive Strength) ตองไมนอยกวาขอกําหนดในการ
ออกแบบ (Design Assumption) ของผูผลิต โดยกําหนดใหคาแรงอัดประลัยของคอนกรีตในการ
ออกแบบตองไมมากกวา 500 กก/ตร.ซม.
3.1.3 ขนาดและความตานทานโมเมนต
3.1.4 การเจาะรู
1) รูที่อยูใตระดับผิวดินเปนรูขนาด Ø 32 มม. จํานวน 6 รู และรูที่อยูเหนือระดับผิว
ดินเปนรูขนาด Ø 18 มม. จํานวน 2 รู ขนาด Ø 19 มม. จํานวน 52 รู และ Ø 22 มม. จํานวน 44 รู
2) รูที่เจาะจะตองไดฉากและตัดกับแนวศูนยกลางของเสา
3) ภายในรูจะตองเรียบตลอด เพื่อความสะดวกในการรอยสลักเกลียว
65
3.1.5 สายดิน
เสาไฟฟาคอนกรีตอัดแรงจะตองมีสายดินดวย คุณสมบัติของสายดินและการจัด
วางใหเปนดังนี้
1) เปนเหล็กเสนกลมขนาด Ø 12 มม. ตามมาตรฐานผลิตภัณฑอุตสาหกรรม
เหล็กเสนเสริมคอนกรีต มอก. 20
2) สายดินทีว่ างฝงในเสาคอนกรีตจะตองจัดวางใหหางจากผิวของรูที่เจาะและ
ลวดเหล็กทีใ่ ชเปนสวนโครงสรางของเสาไมต่ํากวา 2.5 ซม. โดยรอบ
3) สายดินจะตองดึงใหตึงไมคดงอและตองวางอยูในเนื้อคอนกรีตโดยตลอด
ความยาวของสายดินเริ่มจาก กราวดเพลทจุดที่ 1 ถึง กราวดเพลทจุดที่ 7
3.1.8 ความแข็งแรงของเสา
เสาไฟฟาคอนกรีตอัดแรงจะตองมีความตานทานโมเมนตใชงาน(Working Moment)
ในแนวแกน x – x ไมนอ ยกวา 18,000 กก.-ม. (ที่ระดับ 2.00 ม. หางจากโคนเสา) และจะตองสามารถรับ
โมเมนตสูงสุด (Ultimate Breaking Moment) ไดเปน 2 เทาของความตานทานโมเมนตใชงานดูรูปที่ 3-2
F = 900 kg
H = 20 m
2m
โครงสรางเหลานี้เหล็กฉากรับสายดินขึงอากาศไมสามารถรับแรงดึงของสายดินขึง
อากาศได จึงตองเขาปลายสายที่หวั เสาหรือที่เหล็กรูปรางน้ํารับสายดินขึงอากาศแทน โดยสามารถแยก
ตามลักษณะโครงสรางเสาได 2 กลุมดังนี้
1) โครงสรางเสาเดี่ยว
กรณีเสาตนเขาปลายสาย โดยเขาปลายสายดินขึงอากาศทีห่ ัวเสาตามแบบมาตรฐานการ
ประกอบสายลอฟา D-5L แบบเลขที่ SA1-015/47001 การประกอบเลขที่ 5629 รายละเอียดดังรูปที่ 3-5
กรณีเสาตนเขาปลายสาย โดยเขาปลายสายดินขึงอากาศที่เหล็กรูปรางน้ํารับสายดินขึง
อากาศ ขนาด 150x75x6.5 มม. ยาว 2,500 มม. ดังรูปที่ 3-6 ตามแบบมาตรฐานการประกอบสายลอฟา D-5O
แบบเลขที่ SA1-015/47002 การประกอบเลขที่ 5630 รายละเอียดดังรูปที่ 3-7
รูปที่ 3-6 เหล็กรูปรางน้าํ รับสายดินขึงอากาศ ขนาด 150x75x6.5 มม. ยาว 2,500 มม.
72
D-5M D-5N
D-5Q D-5P
รูปที่ 3-9 การติดตั้งสายดินขึงอากาศเสาตนทางโคง 900
2) โครงสรางเสาคู
กรณีเสาตนเขาปลายสายสองขางหรือเสาทีม่ ีระยะหางระหวางเสามากกวา 80 เมตร แต
ไมเกิน 200 เมตร โดยเขาปลายสายดินขึงอากาศที่เหล็กรูปรางน้ํารับสายดินขึงอากาศ ขนาด 150x75x6.5 มม.
ยาว 2,500 มม.จํานวน 2 ชุด ตามแบบมาตรฐานการประกอบสายลอฟา D-5S หรือ D-5T แบบเลขที่ SA1-
015/47003 การประกอบเลขที่ 5631 รายละเอียดดังรูปที่ 3-11
74
D-5T D-5S
รูปที่ 3-11 การติดตั้งสายดินขึงอากาศเสาตนเขาปลายสายสองขาง หรือเสาที่มีระยะหาง
ระหวางเสามากกวา 80 เมตร แตไมเกิน 200 เมตร
D-5U D-5V
รูปที่ 3-12 การติดตั้งสายดินขึงอากาศเสาตนทางโคง 900
กรณีเสาตนแยกสาย โดยเขาปลายสายดินขึงอากาศที่เหล็กรูปรางน้ํารับสายดินขึง
อากาศ ขนาด 150x75x6.5 มม. ยาว 2,500 มม. จํานวน 2 ชุด ตามแบบมาตรฐานการประกอบสายลอฟา
D-5W แบบเลขที่ SA1-015/47003 การประกอบเลขที่ 5631 รายละเอียดดังรูปที่ 3-13
75
3.3 การประกอบสายยึดโยง
การกอสรางระบบไฟฟาเพือ่ ทําการสงจายพลังงานไฟฟาของ กฟภ. มีการใชทั้งโครงสรางเสา
ชนิดคอนกรีตอัดแรงและเสาโครงสรางเหล็ก โดยสายไฟฟาที่พาดบนโครงสรางหากเปนชวงโครงสราง
เสาชวงทางตรง จะมีแรงดึงในสายเทากันในทุกระยะชวงเสา (span) เชน กรณีพาดสายสงระบบ 115 kV
ที่ใชสายอะลูมเิ นียมเปลือยขนาด 400 ตารางมิลลิเมตร ตามมาตรฐานระยะหยอนยานของสายจะตองใช
แรงดึงในสายประมาณ 1,100 กิโลกรัม ทีอ่ ุณหภูมิขึงสาย 40 องศาเซลเซียส ดังนั้นทุกๆ ระยะชวงเสาที่
อยูในชวงทางตรงก็จะมีแรงดึงที่เทากันคือ 1,100 กิโลกรัม จนถึงโครงสรางสายสงตนที่ตองเปลี่ยนแนว
สายไฟฟาจากลักษณะทางตรง เชน ตองลอดใตสายสงของการไฟฟาฝายผลิต ขามแมน้ําที่มีระยะชวงเสา
มากกวาปกติ หรือจะเปนชวงขามรางรถไฟ ทําใหแรงดึงในสายไฟฟาจะมีคาเปลี่ยนแปลงไปจากเดิม ทั้งนี้
หากแรงดึงในสายมีคาเปลี่ยนแปลงไปจากเดิมไมมาก สามารถถายแรงที่ไมเทากันนีท้ ี่เสาโครงสรางโดย
การติดตั้งโครงสรางเปนลักษณะเสาคูเพียงหนึ่งชุด หรือใชคอนรับสายที่มีขนาดใหญมากขึ้นได โดยไม
ตองติดตั้งสายยึดโยง
แตหากแรงดึงในสายเปลี่ยนแปลงไปจากเดิมมาก เชน การกอสรางเสาในชวงทางโคงตอจาก
ชวงทางตรงทีใ่ ชเสาคอนกรีตอัดแรง แรงดึงในสายชวงทางโคงจะมีคา ตางจากแรงดึงในชวงทางตรงมาก
ประมาณ 7-8 เทา ในกรณีนี้จะมีหลายวิธีการที่จะถายแรงที่ไมเทากันนี้ได ซึ่งอาจทําการติดตั้งสายยึดโยง
76
3.3.2 ขอแนะนําในการทําสายยึดโยง
ขอแนะนําในการทําสายยึดโยงที่จะกลาวตอไปนี้เปนขอแนะนําในการติดตั้งสายยึดโยง
ระบบสายสง 115 kV และสามารถนําไปใชกับระบบอืน่ ๆ ของ กฟภ. ไดกรณีที่ตองทําสายยึดโยง ซึ่งมี
รายละเอียดดังนี้
1) สายยึดโยงควรยึดติดกับโครงสรางใหใกลจุดศูนยกลางแรงดึงของสายไฟฟา
2) มุมระหวางสายยึดโยงเสนบนสุดในจุดที่ยดึ สายลอฟากับตัวเสา (θ) มีคา 45 องศา แตหาก
ทําแลวไปกีดขวางทางสัญจรหรือทางเขาออกบานเรือนหรืออาคารพาณิชย ยินยอมใหสายยึดโยงทํามุมลดลง
อยูระหวาง 30-45 องศากับตัวเสาไดหากจําเปนตองทํามุมลดลงใหนอยกวา 45 องศา ตองพิจารณาความ
78
3) แนวกานสมอบกและสายยึดโยงตองอยูในแนวเดียวกัน
4) สายยึดโยงควรติดตั้งใหพนจากแนวรัว้ คูน้ําหรือเครื่องกีดขวาง ถามีความจําเปน ตอง
ฝงสมอบกคอนกรีตในแนวทางเทาจะตองติดกายการดสําหรับปองกันสายยึดโยงดวย ทั้งนี้กานสมอบกควร
อยูในตําแหนงที่สามารถตรวจสอบบํารุงรักษาไดงาย
5) สายยึดโยงตองดึงใหตึงพอเหมาะ โดยไมทําใหเสาไฟฟาโกงหรือแอน เมื่อพาด
สายไฟฟาแลว
6) กานสมอบกเมือ่ ฝงแลวตองไมโคงงอและตองเอียงทํามุมพอดีกับสายยึดโยง โดยหวง
ของกานสมอบกจะตองอยูเหนือผิวดิน 100 มิลลิเมตร เพื่อปองกันสายยึดโยงสัมผัสกับดิน
7) ตองระมัดระวังมิใหผิวของสายหรือวัสดุทใี่ ชทําสายยึดโยงชํารุด โดยหลีกเลี่ยงการลาก
สายไปกับพืน้ ที่เปนหินขรุขระหรือการถูกทุบกระแทก
8) จุดยึดโยงที่ใชยูแคลมปจับปลายสายยึดโยง ตองขันสลักเกลียวใหยึดแนน หากมีสภาพ
ไมปลอดภัยใหเปลี่ยนวัสดุชิ้นใหม รวมทั้งสายยึดโยงและสวนประกอบอื่นๆ เมื่อเกิดการชํารุดเสียหาย
ใหเปลี่ยนวัสดุชิ้นใหม
9) สมอบกคอนกรีตที่ฝงแลว หากเลื่อนขึ้นมา ซึ่งจะทําใหความแข็งแรงของสายยึดโยงลด
นอยลง จําเปนตองแกไขโดยฝงสมอบกคอนกรีตใหมในตําแหนงทีเ่ หมาะสม
3.3.3 การคํานวณหาความสามารถของสายยึดโยงและกานสมอบก
การพิจารณาออกแบบและคํานวณชุดสายยึดโยงทั้งที่เปนแบบมาตรฐานและไมมีแบบ
มาตรฐานของ กฟภ. ในเบื้องตนจะตองพิจารณาวาสายยึดโยงลวดเหล็กตีเกลียวและกานสมอบกมี
79
ความสามารถในการรับแรงดึงเพียงพอหรือไม หลังจากนั้นจึงพิจารณาออกแบบตัวสมอบกคอนกรีต
ตอไป ซึ่งตัวสมอบกคอนกรีตจะมีความมัน่ คงแข็งแรงหรือไม ก็ขึ้นอยูก ับสภาพดินรอบๆ บริเวณทีต่ ิดตั้ง
และแรงดึงในสายยึดโยงที่มากระทํา ซึ่งในการที่จะดัดแปลงใชงานชุดสมอบกคอนกรีตหรือกําหนดแรง
ดึงในสายนอกเหนือไปจากมาตรฐานการกอสรางสายสง 115 kV ของ กฟภ. จําเปนจะตองพิจารณาใหม
ทั้งหมด เริม่ ตั้งแตพิจารณาแรงดึงในสายใหม สายลวดเหล็กตีเกลียว กานสมอบกรวมทั้งตัวสมอบก
คอนกรีตวายังทนไดหรือไม ซึ่งรายละเอียดตอไปนี้เปนการแสดงวิธีการคํานวณความแข็งแรงเฉพาะ
สายยึดโยงและกานสมอบกทีใ่ ชในงานกอสรางสายสง 115 kV ในปจจุบัน ไมรวมถึงตัวสมอบกคอนกรีต
เนื่องจากเปนรายละเอียดดานโยธา เพื่อทีผ่ ูศึกษาทั่วไปจะสามารถทําความเขาใจทีม่ าของการออกแบบ
มาตรฐานชุดสมอบกคอนกรีตในเบื้องตนได และสามารถนําไปใชประยุกตออกแบบกําหนดในเบื้องตน
ที่อยูนอกเหนือแบบมาตรฐาน กฟภ. ไดดังนี้
1) แรงดึงสําหรับสายอะลูมิเนียมเปลือยขนาด 400 ตารางมิลลิเมตร ในชวงทางตรง
สําหรับวงจรเดี่ยว สายไฟฟาเดี่ยวหรือคู ระยะชวงเสาไมเกิน 80 เมตร มีคาไมเกิน 1,100 กิโลกรัม ที่
อุณหภูมิ 40 องศาเซลเซียส
2) แรงดึงสําหรับสายลอฟาลวดเหล็กตีเกลียวขนาด 35 ตารางมิลลิเมตร ในชวงทางตรง
สําหรับวงจรเดี่ยว สายไฟฟาเดี่ยวหรือคู ระยะชวงเสาไมเกิน 80 เมตร มีคาไมเกิน 600 กิโลกรัม ที่
อุณหภูมิ 40 องศาเซลเซียส
3) สายลวดเหล็กตีเกลียว ขนาด 50 ตารางมิลลิเมตร มีคาแรงดึงประลัยคํานวณ (calculated
breaking) เทากับ 3,290 กิโลกรัม และคาแรงดึงใชงานสูงสุด (maximum working tension) เทากับ 1,640
กิโลกรัม
4) สายลวดเหล็กตีเกลียว ขนาด 95 ตารางมิลลิเมตร มีคาแรงดึงประลัยคํานวณ (calculated
breaking) เทากับ 6,200 กิโลกรัม และคาแรงดึงใชงานสูงสุด (maximum working tension) เทากับ 3,100
กิโลกรัม
5) กานสมอบก M16 แบบหวงกลม (วัสดุเลขที่ 1010210000) มีคาแรงดึงประลัย (ultimate
strength) ไมนอยกวา 6,500 กิโลกรัม และกานสมอบก M24 แบบหวงสองรอง (วัสดุเลขที่ 1010210000)
มีคาแรงดึงประลัย (ultimate strength) ไมนอยกวา 16,000 กิโลกรัม โดยทั้งสองชนิดมีความเคนไมนอย
กวา 2,400 กิโลกรัมตอตารางเซนติเมตร
6) มุมระหวางสายยึดโยงเสนบนสุดในจุดที่ยดึ สายลอฟากับตัวเสา (θ) เทากับ 45 องศา
7) ตัวประกอบความปลอดภัย (safety factor) ของอุปกรณทั้งหมดที่ใชงานตองไมต่ํากวา 2
80
วิธีคํานวณ
1. พิจารณาสายไฟระบบ 115 kV โดยกําหนดแรงดึงในสายตัวนําไฟฟาตามแนวนอน เทากับ
1,100 กิโลกรัมตอเสน ลักษณะวงจรเดีย่ ว สายไฟฟาคู ดังนั้นจะไดวา
ผลที่คํานวณไดมีคาตัวประกอบความปลอดภัยมากกวา 2 ซึ่งสามารถใชงานได
ผลที่คํานวณไดมีคาตัวประกอบความปลอดภัยมากกวา 2 ซึ่งสามารถใชงานได
3.3.4 การติดตั้งสมอบกคอนกรีต
สําหรับการใชงานสมอบกคอนกรีตของ กฟภ. ก็มีแบบมาตรฐานขอกําหนดการใชงาน
ดวย คือ แบบขอกําหนดการติดตั้งสมอบกคอนกรีตในเขตทางหลวงแบบเลขที่ SA1-015/43007
(การประกอบเลขที่ 5659) ตามรูปที่ 3-16
มม.
สมอบกคอนกรีต สําหรับพื้นที่นอกเขตทางหลวง
สมอบกคอนกรีต สําหรับพื้นที่นอกเขตทางหลวง
สมอบกคอนกรีต สําหรับพื้นที่นอกเขตทางหลวง
สมอบกคอนกรีต สําหรับพื้นที่นอกเขตทางหลวง
สมอบกคอนกรีต สําหรับพื้นที่ในเขตทางหลวง
สมอบกคอนกรีต สําหรับพื้นที่ในเขตทางหลวง
สมอบกคอนกรีต สําหรับพื้นที่ในเขตทางหลวง
สมอบกคอนกรีต สําหรับพื้นที่ในเขตทางหลวง
VM
Z1 Z2
τ VM
คาตัวประกอบสะทอนกลับที่ติดลบนี้จะไปหักลางกับแรงดันที่หวั เสาขณะที่เกิดฟาผาทําให
แรงดันรวมทีห่ ัวเสามีคานอยลง ยิ่งคาความตานทานดินมีคาต่ําลงมากเทาใด ๆ คาตัวประกอบสะทอน
กลับจะมีคาติดลบมากขึ้นทําใหเกิดการวาบไฟตามผิวยอนกลับที่เสาตนนั้นๆไดยาก
เหตุผลรองลงมาในการตอลงดินคือเพื่อลดคาแรงดันชวงกาวกับคาแรงดันสัมผัส ซึ่งเมื่อมี
กระแสไหลลงสูดิน ไมวากระแสนัน้ จะเกิดจากกระแสลัดวงจรหรือกระแสฟาผาก็ตามจะทําใหเกิดผล
เปนแรงดันชวงกาวและแรงดันสัมผัสอันเปนผลจากความตานทานดินบริเวณนั้น ถาคาความตานทาน
ดินมีคาสูงแรงดันชวงกาวและแรงดันสัมผัสก็จะมีคาสูงจนเปนอันตรายแกมนุษยและสัตวที่อยูใกลเคียง
บริเวณนั้น ดังนั้นคาความตานทานดินยิ่งมีคาต่ํายิ่งทําใหเกิดผลดีตอระบบการจายไฟ และความปลอดภัย
102
หนวย : มิลลิเมตร
รูปที่ 3-19 รูปแบบการตอลงดินแบบ GR
104
หนวย : มิลลิเมตร
รูปที่ 3-19 (ตอ) รูปแบบการตอลงดินแบบ GR
หนวย : มิลลิเมตร
รูปที่ 3.21 รูปแบบการตอลงดินแบบ GS
การตอลงดินแบบใชผงเคมีลดคาความตานทานดิน (GC)
การตอลงดินแบบใชผงเคมีลดคาความตานทานดิน(GC) เปนวิธกี ารตอลงดินทีใ่ ชแทงรากสาย
ดินรวมกับผงเคมีลดคาความตานทานดินเปนรากสายดิน โดยขุดหลุมขนาดกวาง 0.5 เมตร ลึก 2 เมตร ใส
ผงเคมีลงไปในหลุมพรอมกับแทงรากสายดิน 1 แทง โดยผงเคมีทใี่ ชตองมีคาความตานทานจําเพาะอยู
ระหวาง 0.001-0.01 โอหม-เมตร วิธีนี้เหมาะสําหรับพื้นที่ที่มีคาความตานทานจําเพาะของดินตั้งแต 263
โอหม-เมตร ถึง 622 โอหม-เมตร รูปแบบการกอสรางดังรูปที่ 3-22
106
หนวย : มิลลิเมตร
รูปที่ 3-22 รูปแบบการตอลงดินแบบ GC
การพิจารณาออกแบบระบบตอลงดินจะเปนรูปแบบไหนนั้น จะพิจารณาจากคาความตานทาน
จําเพาะของดิน (Soil Resistivity ) ที่บริเวณฐานรากของเสาวามีคาเทาไร แลวจึงเลือกรูปแบบการตอลง
ดินที่เหมาะสมวาควรเปนรูปแบบใด ดังตารางที่ 3-4
107
แบบการตอลงดิน คาความตานทานจําเพาะของดิน
(โอหม-เมตร)
GR-1 0-34
GR-2 35-79
GR-3 80-114
GR-4 115-147
GR-5 148-174
GS 175-262
GC 263-622
ทั้งนี้เมื่อทําการปกเสาในฐานรากเสาแลวไมวากรณีใดๆ จุดสําหรับตอลงดินจะอยูสูงจากระดับ
พื้นดินประมาณ 2.4 เมตร และในการติดตัง้ สายตัวนําลงดินที่บริเวณจุดตอเชื่อมกราวดเพลทตามรูปที่
3-26 จะตองทําความสะอาดหนาสัมผัสของจุดสําหรับตอลงดิน(Ground Plate) เนื่องจากหนาสัมผัส
ดังกลาวอาจมีน้ําปูนติดอยูดงั รูปที่ 3-27
หนวย : มิลลิเมตร
ชื่อแบบ ฐานรากเสา D-10A แบบที่ 17
แบบเลขที่ (การประกอบเลขที่) SA1-015/47018 (5687A)
การใชงาน เปนฐานรากสําหรับเสาเดี่ยวกอสรางบริเวณทางเทาหรือพื้นที่กอสราง
ฐานรากเสามีระดับต่ํากวาระดับผิวจราจรไมเกิน 1 เมตร โครงสราง
เสาจะเปนตนทางตรงหรือทางโคงจะมีสายยึดโยงหรือไมมีก็ได โดย
ดินสามารถรับน้ําหนักปลอดภัยไดตั้งแต 12 ตัน/ตารางเมตรขึ้นไป
111
หนวย : มิลลิเมตร
หนวย : มิลลิเมตร
* ดูขอกําหนดการติดตั้งฐานรากเสาในเขตทางหลวงตามแบบเลขที่ SA1-015/43012 การ
ประกอบเลขที่ 5687
หนวย : มิลลิเมตร
ชื่อแบบ ฐานรากเสา D-10A แบบที่ 20
แบบเลขที่ (การประกอบเลขที่) SA1-015/47023 (5687F)
การใชงาน เปนฐานรากสําหรับเสาเดี่ยว ดินเดิมบริเวณที่จะกอสรางฐานรากเสา
มีระดับต่ํากวาระดับผิวจราจร 2-4.55 เมตร โครงสรางเสาจะเปนตน
ทางตรงหรือทางโคง ที่ไมมีสายยึดโยง
114
หนวย : มิลลิเมตร
ชื่อแบบ ฐานรากเสา D-10A แบบที่ 21
แบบเลขที่ (การประกอบเลขที่) SA1-015/47024 (5687G)
การใชงาน เปนฐานรากสําหรับเสาเดี่ยว ดินเดิมบริเวณที่จะกอสรางฐานรากเสา
มีระดับต่ํากวาระดับผิวจราจร 4.55-5.75 เมตร โครงสรางเสาจะเปน
ตนทางตรงหรือทางโคง ที่ไมมีสายยึดโยง
115
หนวย : มิลลิเมตร
หนวย : มิลลิเมตร
ชื่อแบบ ฐานรากเสา D-10B แบบที่ 10
แบบเลขที่ (การประกอบเลขที่) SA1-015/47021 การประกอบเลขที่ 5687D)
การใชงาน เปนฐานรากสําหรับเสาคู ดินเดิมบริเวณทีจ่ ะกอสรางฐานรากเสามี
ระดับต่ํากวาระดับผิวจราจร 1-5.75 เมตร โครงสรางเสาจะเปนตน
ทางตรงหรือทางโคง ที่มีสายยึดโยงหรือไมมีสายยึดโยงก็ได โดย
ดินสามารถรับน้ําหนักปลอดภัยไดตั้งแต 12 ตัน/ตารางเมตรขึ้นไป
119
หนวย : มิลลิเมตร
ชื่อแบบ ฐานรากเสา D-10B แบบที่ 12
แบบเลขที่ (การประกอบเลขที่) SA1-015/47028 การประกอบเลขที่ 5687K)
การใชงาน เปนฐานรากสําหรับเสาคู ดินเดิมบริเวณทีจ่ ะกอสรางฐานรากเสามี
ระดับต่ํากวาระดับผิวจราจร 2-5.75 เมตร โครงสรางเสาจะเปนตน
ทางตรงหรือทางโคง ที่มีสายยึดโยงหรือไมมีสายยึดโยงก็ได
121
พื้นทางเทา
ระดับผิวจราจร 300
2000
2) กรณีไมมีทางเทา
2.1) ผิวดินต่ํากวาผิวจราจร 0-1000 มม
ระดับผิวจราจร ระดับดิน
750 0-1000
2300
ระดับผิวจราจร
750 มม
2300 มม
250 มม ระดับดิน
4.1 กราวดวายแคลมป
กราวดวายแคลมปใชสําหรับจับยึดสายดินขึงอากาศ(Overhead Ground Wire) กับเหล็กฉากรับสายดิน
ขึงอากาศ ขนาด 65 x 65 x 6 มม. ยาว 2.50 ม. ตัวกราวดวายแคลมปทําจากเหล็กเหนียวอาบสังกะสี สวนตัวยู
โบลท และนัททําจากเหล็กกลาละมุนอาบสังกะสี ลักษณะของกราวดวายแคลมปดังรูปที่ 4-1
รูปที่ 4-3 เหล็กรูปรางน้าํ รับสายลอฟา ขนาด 150x75x6.5 มม. ยาว 2,500 มม.
4.4 แผนเหล็กประกอบหัวเสา
แผนเหล็กประกอบหัวเสาใชสําหรับเปนตัวเชื่อมตอระหวางสายตัวนําตอลงดินกับกราวดเพลทที่
บริเวณยอดเสา คอร. 22 เมตร แผนเหล็กประกอบหัวเสาทําจากเหล็กแผน ตาม มอก. 55 ตารางที่ 1 อาบ
สังกะสี ลักษณะของแผนเหล็กประกอบหัวเสาดังรูปที่ 4-4
4.5 อารคซิ่งฮอรน
การติดตั้งอารคซิ่งฮอรนในระบบสายสงนั้นเพื่อปองกันลูกถวยไมใหเกิดความเสียหายจากการเกิด
Flashover ผานลูกถวย โดยใหเกิด Flashover ผานอารคซิ่งฮอรนแทน อารคซิ่งฮอรนเปนอุปกรณใชกับชุดลูกถวย
ของสายสงไฟฟา ติดตั้งไวทปี่ ลายของชุดลูกถวยทั้งสองดาน โดยที่ระยะหางของอารคซิ่งฮอรนทั้งสองอันจะตอง
125
4.7 สเตรนดแคลมป
ใชสําหรับยึดสายไฟฟาติดกับชุดลูกถวยในแนวระดับตามแนวสายไฟฟา การจับยึดสายไฟฟาสามารถ
คลายสายเพื่อปรับตั้งระยะความหยอนยานของสายได และเมื่อติดตั้งเสร็จเรียบรอยแลวแคลมปจะตองรับ
แรงดึงในสายไดโดยที่สายไมเลื่อน ตัวสเตรนดแคลมปและแผนรัดสายทําจากอะลูมิเนียมเจือ สวนตัวยู
โบลท และนัททําจากเหล็กเหนียวอาบสังกะสี ลักษณะของแคลมปจะตองไมมีเหลี่ยม หรือปลายแหลมคม
เพื่อลดการสูญเสียเนื่องจากโคโรนา มีแรงดึงปะลัยไมนอ ยกวา 8,200 กิโลกรัมสําหรับสายอะลูมิเนียมขนาด
400 ต.มม. และมีแรงดึงปะลัยไมนอยกวา 13,000 กิโลกรัมสําหรับสายอะลูมิเนียมแกนเหล็กขนาด 380/50
ต.มม. ลักษณะของสเตรนดแคลมปดังรูปที่ 4-7
4.12 แผนเหล็กแยกสาย
แผนเหล็กแยกสาย เปนอุปกรณประกอบในการติดตั้งสายไฟฟาเขากับชุดพวงลูกถวยกรณีสายไฟฟา
เปนแบบสายไฟฟาคูเพื่อแยกสาย แผนเหล็กแยกสายทําดวยเหล็กกลาละมุน อาบสังกะสี มีแรงดึงปะลัยไม
นอยกวา 16,500 กิโลกรัม ลักษณะของแผนเหล็กแยกสายดังรูปที่ 4-12
4.15 ทิมเบิลเคลวิส
ทิมเบิลเคลวิส ในระบบสายสงนํามาใชในการเขาปลายสายของสายยึดโยง หรือสายดินขึงอากาศ
(สายลอฟา) เพื่อไมใหสายเกิดการแตกเกลียวหรือเกิดรอยหักทีเ่ ปนสาเหตุใหสายขาด ทิมเบิลเคลวิสทํามา
จากเหล็กกลาละมุน มีแรงดึงปะลัยไมนอยกวา 900 กิโลกรัม ลักษณะของทิมเบิลเคลวิส ดังรูปที่ 4-15
4.16 กายทิมเบิ้ล
กายทิมเบิ้ลในระบบสายสงลักษณะการใชงานจะเหมือนกับทิมเบิลเคลวิส คือนํามาใชในการเขาปลาย
สายของสายยึดโยง หรือสายดินขึงอากาศ(สายลอฟา) เพือ่ ไมใหสายเกิดการแตกเกลียวหรือเกิดรอยหักทีเ่ ปน
สาเหตุใหสายขาด ลักษณะของกายทิมเบิ้ล ดังรูปที่ 4-16
4.17 เหล็กฉากรับคอนสาย
เหล็กฉากรับคอนสาย ทําจากเหล็กฉากขาเทากัน ชนิดผลิตรอนขนาด 50x50x6 มม. ตาม มอก.1227
อาบสังกะสี ดังรูปที่ 4-17
4.18 เหล็กแขวนลูกถวยทางโคง
เหล็กแขวนลูกถวยทางโคง เปนอุปกรณประกอบในการแขวนชุดพวงลูกถวยเขากับปลายคอนสาย
โครงสรางเสาสําหรับทางโคง ลักษณะของเหล็กแขวนลูกถวยทางโคงดังรูปที่ 4-18
4.19 ปรีฟอรมอารเมอรรอด
เปนอุปกรณซงึ่ เปนเสนอะลูมิเนียมเกลียวจํานวนหลายๆเสนใชพันรอบสายตรงบริเวณที่ใชแคลมป
แขวน (Suspension Clamp)จับยึด เพื่อปองกันสายหักเนือ่ งจากการแกวงของสาย ซึ่งขนาดของชุดปรีฟอรม
อารเมอรรอดจะขึ้นอยูก ับขนาดของสายไฟฟา ปลายของปรีฟอรมอารเมอรรอดทั้งสองดานจะตองมล ทั้งนี้
เพื่อปองกันการเกิดโคโรนา นอกจากจะใชสําหรับพันรอบสายเพื่อจับแคลมปแลว ยังสามารถใชพันรอบสาย
ที่มีรอยแผลเล็กนอย หรือรอยถลอกได ลักษณะของปรีฟอรมอารเมอรรอดดังรูปที่ 4-19
4.20 ไวรเบรชั่นแดมเปอร
ไวรเบรชั่นแดมเปอรใชยึดติดกับสายไฟฟาหรือสายดินขึงอากาศ ตรงบริเวณใกลกับแคลมป เพื่อใชในการ
ลดการสั่นของสายที่เกิดจากลมพัด ถาปลอยใหสายไฟฟานั้นแกวงไดโดยปราศจากการลดแรงสั่นสะเทือนแลว
สายไฟฟาบริเวณที่ติดกับแคลมปจะชํารุดและขาดในที่สุด ลักษณะของไวรเบรชั่นแดมเปอรดังรูปที่ 4-20
4.21 เหล็กประกอบโคนเสา
เหล็กประกอบโคนเสาใชสําหรับเปนตัวเชือ่ มตอระหวาง
สายตัวนําตอลงดินกับกราวดเพลทที่บริเวณโคนเสา คอร. 22 เมตร
แผนเหล็กประกอบหัวเสาทําจากเหล็กแผน ตาม มอก. 55 ตารางที่ 1
อาบสังกะสี ลักษณะของเหล็กประกอบโคนเสาดังรูปที่ 4-21
4.22 หลักดิน
หลักดินเปนอุปกรณที่ใชทําเปนรากสายดินแบบแทงในการทําระบบตอลงดิน หลักดินทําจากเหล็กกลา
ละมุนอาบสังกะสี ขนาด 60x60x5 มม. ยาว 2 เมตร ดังรูปที่ 4-22
4.23 สายดินแบบแผนเหล็ก
สายดินแบบแผนเหล็ก เปนอุปกรณที่ใชทาํ เปนรากสายดินแบบฝงในแนวนอนในการทําระบบตอลงดิน
สายดินแบบแผนเหล็กทําจากเหล็กกลาละมุนอาบสังกะสี ขนาด 30x3.5x10,000 มม. ดังรูปที่ 4-23
134
4.25 การทาสีเสาโครงเหล็ก
การทาสีเปนวิธีการทําจุดสังเกตที่สามารถมองเห็นไดเดนชัดสําหรับสิ่งปลูกสรางอีกวิธีหนึ่ง
กฟภ. กําหนดใหตองทาสีเสาไฟฟาที่เปนโครงสรางเหล็กที่มีความสูงตั้งแต 45 เมตรขึ้นไปและ
กอสรางอยูบริเวณริมแมน้ําหรือ บริเวณที่มีเครื่องบินทําการบินผาน โดยใหทาสีแดงหรือสีสมสลับสี
ขาว จํานวน 7 แถบ แถบละเทาๆกัน โดยใหแถบบนสุด และลางสุดเปนสีแดงหรือสีสม ดังรูปที่ 4-25
5.1 แรงดึงในสายและระยะหยอนยานของสาย
การพาดสายไฟฟาบนโครงสรางเสาที่มีความสูงระดับเดียวกัน จะทําใหแรงดึงในสายบนหัวเสา
มีลักษณะสมดุล (เทากัน) และระยะหยอนยานต่ําสุดของสายจะอยูตรงกึ่งกลางเสาพอดี ซึ่งตามรูปที่ 5-1
แสดงใหเห็นวาถาสายไฟฟาถูกยึดอยูที่จุด A และ B บนหัวเสาที่มีระยะชวงเสาเทากับ L ผลที่เกิดขึ้นคือ
สายไฟฟาจะหยอนเปนรูปถวยหงาย (catenary) และมีจุดต่าํ สุดอยูที่จุด 0 ซึ่งถาตั้งแกน XY ขึ้นโดยให 0
เปนจุดเริ่มตน จะสามารถคํานวณหาแรงดึงในสายที่จดุ ใดๆ (T) แรงดึงในสายทีห่ ัวเสา (Tหัวเสา) ระยะ
หยอนยานต่ําสุดของสาย (Y) และความยาวของสายตามแนวโคง (2S) ได สําหรับในบางตํารารวมทั้ง
ในมาตรฐานของ กฟภ. จะใชตัวแปร (d) แทนระยะหยอนยานต่ําสุดของสายดวย ดังนั้นตอจากนี้ไป
ขอใหทราบวาระยะหยอนยานต่ําสุดของสายจะแทนดวยตัวแปร Y หรือ d
5.2 ผลของแรงลมปะทะสายไฟฟา
ลมปะทะสายหากแมวาจะเกิดขึ้นชัว่ ครั้งชั่วคราวก็ตาม แตในการออกแบบจําเปนตองนํามา
พิจารณารวมกับน้ําหนักของสายดวยโดยถือวาลมพัดเปนแรงในแนวราบ ซึ่งผลของแรงลัพธจะเปน
139
จาก WW = Pปะทะสาย x d
2 2
ดังนั้น WR = W + WW
และ cosφ = W/ WR
5.3 แรงดึงในสายและระยะหยอนยานของสายที่ระดับตางกัน
การขึงสายไฟฟาระหวางเสาตนที่ 1 และตนที่ 2 ในบริเวณที่เปนเนินชัน เชน พื้นที่ภูเขา หรือ
ชวงขามแมน้ําที่มีระดับตางกัน จะทําใหมีระดับจุดยึดสายตางระดับกันเทากับ h หรือมีความสูงเทากับ h
ซึ่งเปนผลใหจดุ หยอนยานต่ําสุด (ทองชาง) จะคลอยมาทางเสาตนลาง ดังแสดงในรูปที่ 5-3
ตนที่ 2
ตนที่ 1
X1 = L − T0 h (5.7)
2 WL
X2 = L + T0 h (5.8)
2 WL
W L T0 h 2
Y1 = ( − ) (5.9)
2T0 2 WL
โดยกําหนดให
E = โมดูลัสยืดหยุน (modulus of elasticity) ของสาย กิโลกรัม/ตารางมิลลิเมตร (kg/mm2)
α = สัมประสิทธิ์การขยายตัวเชิงเสนของสาย ตอองศาเซลเซียส ( / oC)
ที่แปรตามอุณหภูมิ
t0 = อุณหภูมทิ ี่สภาวะที่หนึง่ องศาเซลเซียส (oC)
t1 = อุณหภูมทิ ี่สภาวะที่สอง องศาเซลเซียส (oC)
Lu = ความยาวสายไฟฟาตามแนวโคงทีแ่ ทจริง เมตร (m)
โดยไมยดื ออกตามความเคนของสาย
(unstress length)
143
2 ⎛ 2⎞
Lu2 = L [ 1 + 1 ⎛⎜ 8Y ⎞⎟ - ⎜⎜ WL ⎟⎟ 1 ]
24 ⎝ L ⎠ ⎝ 8Y ⎠ EA
3 3 ⎛ WL4 ⎞
Y - L ( Lu2 – L) Y -
3
⎜ ⎟ = 0 (5.16)
8 64 ⎜ EA ⎟
⎝ ⎠
และจัดใหอยูในเทอมของ T1 จะไดวา
EA EAW 2 L2
3 2
T +
1 ( L – L) T1 - = 0
L u2 24
2 2
T13 + EA ( Lu1 [1 + α (t1 – t0)] – L) T12 - EAW L = 0
L 24
2 2 2
EA 1 ⎛ WL ⎞ T0 2 EAW L
T + ( L [1 + ⎜ ⎟ - ][1 + α (t1 – t0)] – L) T1 -
1
3
⎜ ⎟ = 0 (5.17)
L 24 ⎝ T0 ⎠ EA 24
ซึ่งจากการอธิบายมาทั้งหมด เพื่อแสดงใหเห็นที่มาของแรงดึงในแนวราบที่จุดต่ําสุด ณ
อุณหภูมิที่สภาวะที่สองเปน t1 ซึ่งก็คือ T1 ในสมการ (5.17) โดยมีแรงดึงในแนวราบที่จุดต่ําสุด ณ
อุณหภูมิที่สภาวะทีห่ นึ่ง t0 ซึ่งคือ T0 เปนตัวแปรหาคาได แตทั้งนี้แรงดึงไมวาจะเปน T0 หรือ T1 ก็จะหา
คาไดจากสมการ (5.17) โดยตองหาคาใดคาหนึ่งใหไดกอนเสมอแลวจึงใสพารามิเตอรตางๆ ลงใน
สมการ (5.17) จึงจะไดคาแรงดึงอีกหนึ่งคาที่เหลือออกมา แตหากตองการหาคาแรงดึงที่หวั เสาก็ใช
145
สมการ (5.11) และ (5.12) โดยแทนคาดวย T0 หรือ T1 ที่ไดจากสมการ (5.17) ก็จะไดคาแรงดึงที่หวั เสา
ออกมา ณ อุณหภูมิที่สภาวะที่หนึ่ง t0 หรือ ณ อุณหภูมิที่สภาวะที่สอง t1 ตามลําดับ
จากสมการ (5.17) จะทําสมการใหอยูใ นรูปที่ใชงานไดสะดวกขึน้ งายตอการแทนคาตัวแปร ซึ่ง
รูปสมการใหมที่ไดคือ
C1 WL 2
T13 + [ ( ) - T0 + C2(t1 – t0)] T12 - ( C1WL )2 = 0 (5.18)
T0
C1 WL 2
T03 + [ ( ) - T1 - C2(t1 – t0)] T02 - ( C1WL )2 = 0 (5.19)
T1
ผลสรุปที่ไดนี้เปนแรงดึงในสายโดยไมมีเรื่องของแรงลมปะทะสายและความลาของสายมา
เกี่ยวของ
ตอไปจะกลาวถึงแรงดึงในสาย กรณีที่มีแรงลมปะทะสายเขามาเกี่ยวของ ซึ่งผลของแรงลมจะ
ทําใหแรงดึงทีห่ ัวเสาเพิ่มขึน้ จากเดิมตามทีไ่ ดกลาวไปแลว ดังนัน้ โครงสรางเสาและคอนรับสายจะตอง
ออกแบบใหรับแรงดึงในสายที่เพิ่มขึ้นได ตามที่ไดกลาวไปแลวในหัวขอ 5.2 โดย WR จะเปนอีกหนึ่ง
ตัวแปรนอกเหนือจากอุณหภูมิที่ทําใหแรงดึงในสายเพิม่ ขึ้น ซึ่งหากพิจารณาตามสมการ (5.18) และ
(5.19) จะเห็นไดวาตัวแปร W (คือน้ําหนักสายตอความยาว) มีระบุอยูเ ปนคาเดียวคงที่ แตหากนําสมการ
ดังกลาวมาใชคํานวณหาแรงดึงที่รูอยูแลววาจะตองเพิ่มขึน้ อยางแนนอนเนื่องจากมีแรงลมมาปะทะสาย
แตคายังคงใชเปน W ซึ่งแนนอนวาผลลัพธที่ไดจะไมถูกตอง ดังนั้นตามสมการ (5.18) และ (5.19) คา
W จะตองเปลีย่ นแปลงคาได เพื่อทําใหแรงดึงในสายมีการเปลี่ยนแปลงเนื่องจากแรงลมปะทะได ดังนั้น
เมื่อยอนกลับไปดูในตอนเริ่มตนหัวขอ 5.4 จะเห็นไดวา ณ อุณหภูมิทสี่ ภาวะทีห่ นึ่ง t0 ตัวแปร W จะเปน
คาน้ําหนักสายตอความยาวไมใชน้ําหนักที่เพิ่มขึ้นเนื่องจากลมปะทะสาย (WR) แต ณ อุณหภูมิทสี่ ภาวะ
146
3 C1 W0 L 2 Co
T + [(
1 ) - T0 + C2(t1 – t0 - )] T12 - ( C1W1L )2 = 0 (5.20)
T0 100α
โดยกําหนดให
T0 = แรงดึงทีส่ ภาวะทีห่ นึ่ง กิโลกรัม (kgf)
T1 = แรงดึงทีส่ ภาวะที่สอง กิโลกรัม (kgf)
W0 = น้ําหนักของสายที่สภาวะทีห่ นึ่ง กิโลกรัมตอเมตร (kg/m)
W1 = น้ําหนักของสายที่สภาวะที่สอง กิโลกรัมตอเมตร (kg/m)
t0 = อุณหภูมิที่สภาวะที่หนึ่ง องศาเซลเซียส (oC)
t1 = อุณหภูมิที่สภาวะที่สอง องศาเซลเซียส (oC)
L = ระยะชวงเสา เมตร (m)
A = พื้นที่หนาตัดจริงของสาย ตารางมิลลิเมตร (mm2)
E = โมดูลัสยืดหยุน (modulus of elasticity) ของสาย กิโลกรัม/ตารางมิลลิเมตร (kg/mm2)
α = สัมประสิทธิ์การขยายตัวเชิงเสนของสาย ตอองศาเซลเซียส ( / oC)
ที่แปรตามอุณหภูมิ
o
C = ความลา (creep) ของสาย เปอรเซ็นต (%)
C1 , C2 = คาคงที่
147
5.5 การกําหนดคาแรงดึงในสายที่เหมาะสม
ในหัวขอนี้จะไดทราบถึงแรงดึงในสายทีใ่ ชงานที่เหมาะสมวาจะมีคาเทาใด ซึ่งก็คือคา T0 และ
T1 ที่ระบุในหัวขอ 5.4 โดยเปนคาแรงดึงในแนวราบที่จดุ ต่ําสุด ณ อุณหภูมิที่สภาวะที่หนึ่ง t0 และ ณ
อุณหภูมิที่สภาวะที่สอง t1 ตามลําดับ
ในการออกแบบการพาดสายระบบเหนือดินใหประหยัดและมีอายุการใชงานที่ยาวนานจะตอง
คํานึงถึงแรงดึงในสายไฟฟาที่เหมาะสม หากกําหนดใหแรงดึงในสายมีคาต่าํ เกินไปก็จะตองใชเสา
ไฟฟาสูงและจะตองมีเขตปลอดภัย (right of way) กวางทําใหเสียคาลงทุนสูง หากกําหนดใหแรงดึงใน
สายสูงเกินไป เมื่อมีลมมาปะทะสายไฟฟาๆ จะเกิดการสั่นและอาจจะขาดที่บริเวณแคลมปจับยึดสายได
ถึงแมจะติดตั้งไวเบรชั่นแดมเปอร (vibration damper) และ/หรืออาเมอรร็อด (armour rod) แลวก็ตาม
CIRGRE ไดทําการศึกษาเกีย่ วกับเรื่องนี้ และไดใหขอแนะนําเปนตารางในการกําหนด คาแรง
ดึงสูงสุดของสายที่อณุ หภูมิเฉลี่ยไมมีลม โดยระบุเปนเปอรเซ็นตของแรงดึงประลัย ซึ่งมี ดังนี.้ -
148
แรงดึงของสายสูงสุดที่อุณหภูมิเฉลี่ยไมมีลม ( %ของแรงดึงประลัย)
สายไมมีการ สายมีการติดตัง้ สายมีการติดตัง้ สายมีการติดตัง้
ปองกันการสัน่ อาเมอรร็อด ไวเบรชั่นแดมเปอร ไวเบรชั่นแดมเปอร
ประเภทสายไฟฟา
(Unprotected (Lines with (Lines with และอาเมอรร็อด
(type of conductor)
Lines) Armour rods) vibration damper) (lines with dampers
and armour rods)
ACSR 18 22 24 24
All aluminum 17 - - -
All aluminum alloy 18 - 26 26
ขอกําหนดของประเทศตางๆ
ในการออกแบบแรงดึงในสายที่ใชกนั อยูใ นประเทศตางๆ นอกจากจะกําหนดแรงดึงที่อุณหภูมิ
เฉลี่ยไมมีลมแลว ยังไดกําหนดแรงดึงที่อณ ุ หภูมิต่ําสุดเมื่อมีลม (worst condition) ไวดว ย โดยระบุเปน
เปอรเซ็นตของแรงดึงประลัย ซึ่งมีดังนี้.-
แรงดึงของสายที่สภาวะตางๆ ( %ของแรงดึงประลัย)
สภาวะ อเมริกา อังกฤษ ญี่ปุน มาเลเซีย อินเดีย
แรงดึงสูงสุดที่อุณหภูมิ
50 40 40 40 50-60
ต่ําสุดเมื่อมีลม ไมมากกวา
แรงดึงที่อุณหภูมิเฉลี่ย
25 20 - 22.22 20
ไมมีลม ไมมากกวา
หมายเหตุ อุณหภูมิเฉลี่ย หมายถึง อุณหภูมทิ ี่เกิดขึ้นมากทีส่ ุดตลอดใน 1 วัน
ขอกําหนด กฟผ.
ในการออกแบบสายสงของการไฟฟาฝายผลิตแหงประเทศไทย ไดจําแนกประเภทของสาย
สงออกเปน 2 เกรด คือ
149
ประเภทของสายสง
สภาวะที่
เกรด A เกรด B
1. แรงดึงขณะขึงสายที่อุณหภูมิต่ําสุดเมื่อมีลม
(initial tension at minimum temperature with 50 60
wind) ไมมากกวา
ประเภทของสายสง
สภาวะที่
เกรด A เกรด B
2. แรงดึงขณะขึงสายที่อุณหภูมิเฉลี่ย เมื่อไมมีลม
(initial tension at every-day temperature no 33.33 33.33
wind) ไมมากกวา
3. แรงดึงหลังขึงสาย 10 ป ที่อุณหภูมิต่ําสุดเมื่อมีลม
(final tension at minimum temperature with 40 50
wind) ไมมากกวา
4. แรงดึงหลังขึงสาย 10 ป ที่อุณหภูมิเฉลี่ย เมื่อไมมีลม
(final tension at every-day temperature no wind) 22 – 24 * 24 – 28 *
ไมมากกวา
หมายเหตุ * เดิมใช 20% สําหรับเกรด A และ 24% สําหรับเกรด B ซึ่งภายหลังไดเพิ่มคาสูงสุดใหมาก
ขึ้น เนื่องจากสายสง กฟผ. ติดตั้งไวเบรชั่นแดมเปอร ชวยลดการสั่นบนสายไฟฟา
สภาวะที่ % UTS
1. แรงดึงขึงสายขั้นตนที่อุณหภูมิต่ําสุดเมื่อมีลม
(initial tension at minimum temperature with 50
wind) ไมมากกวา
2. แรงดึงขึงสายขั้นตนที่อุณหภูมิเฉลี่ย เมื่อไมมีลม
(initial tension at every-day temperature no 33.33
wind) ไมมากกวา
3. แรงดึงขึงสายขั้นสุดทายหลัง 10 ป ที่อุณหภูมิต่ําสุด
เมื่อมีลม
40
(final tension at minimum temperature with
wind after 10 years) ไมมากกวา
4. แรงดึงขึงสายขั้นสุดทายหลัง 10 ป ที่อุณหภูมิเฉลี่ย
เมื่อไมมีลม
20
(final tension at every-day temperature no wind
after 10 years) ไมมากกวา
วิธีการคํานวณ
ใชสมการ (5.20) ในการพิจารณา คือ
C1 W0 L 2 o
T13 + [ ( ) - T0 + C2(t1 – t0 - C )] T12 - ( C1W1L )2 = 0
T0 100α
จากสภาวะที่ 1 จะทําการหาคาแรงดึงขณะขึงสายที่อุณหภูมิเฉลี่ยเมื่อไมมีลม
T0 = 50 x 6,025 = 3,012.5 กก.
100
W0 = WR = 1.486 กก./ม.
W1 = W = 1.075 กก./ม.
t0 = 6 องศาเซลเซียส
t1 = 27 องศาเซลเซียส (อุณหภูมิเฉลี่ย)
Co = 0.0 เปอรเซ็นต (เพราะเปนสภาวะทีเ่ กิดขึน้ ในปจจุบันขณะเริ่มขึงสาย)
C1 W1 L 2 o
T03 + [ ( ) - T1 - C2(t1 – t0 - C )] T02 - ( C1W0L )2 = 0
T1 100α
กําหนดให
T1 = 1,808.5 กก.
W0 = WR = 1.486 กก./ม.
W1 = W = 1.075 กก./ม.
t0 = 6 องศาเซลเซียส (อุณหภูมิต่ําสุด)
t1 = 27 องศาเซลเซียส (อุณหภูมิเฉลี่ย)
Co = 0.00 เปอรเซ็นต (เพราะเปนสภาวะที่เกิดขึ้นในปจจุบันขณะเริ่มขึงสาย)
วิธีการคํานวณ
จากสภาวะที่ 1 จะทําการหาแรงดึงขณะขึงสายที่อุณหภูมเิ ฉลี่ยเมื่อไมมลี ม
T0 = 50 x 6,025 = 3,012.5 กก.
100
W0 = WR = 1.486 กก./ม.
W1 = W = 1.075 กก./ม.
t0 = 6 องศาเซลเซียส
t1 = 27 องศาเซลเซียส (อุณหภูมิเฉลี่ย)
Co = 0.0 เปอรเซ็นต (เพราะเปนสภาวะที่เกิดขึ้นในปจจุบันขณะเริ่มขึงสาย)
t1 = 27 องศาเซลเซียส (อุณหภูมิเฉลี่ย)
Co = 0.00 เปอรเซ็นต (ไมคิดถึงแมเปนสภาวะที่เกิดขึ้น 10 ปขางหนา)
ตัวอยางที่ 3 จงคํานวณหาแรงดึงขึงสายขั้นตนที่อณ
ุ หภูมเิ ฉลี่ยเมือ่ ไมมีลม แรงดึงสูงสุดหลังขึงสาย 10 ป
และระยะหยอนยานของสายตัวนําอะลูมิเนียมแกนเหล็กขนาด 380/50 ตารางมิลลิเมตร ที่อุณหภูมิเฉลี่ย
เมื่อไมมีลม ในระบบสายสง 115 kV ตามขอกําหนดของ กฟภ. โดยขอมูลคุณสมบัติสายและขอมูลอื่นๆ มีดังนี้
วิธีการคํานวณ
ใชสมการ (5.20) ในการพิจารณา คือ
C1 W0 L 2 o
T13 + [ ( ) - T0 + C2(t1 – t0 - C )] T12 - ( C1W1L )2 = 0
T0 100α
C1 W1 L 2 o
T03 + [ ( ) - T1 - C2(t1 – t0 - C )] T02 - ( C1W0L )2 = 0
T1 100α
กําหนดให
T1 = 3,528.69 กก.
W0 = WW = 1.802 กก./ม.
W1 = W = 1.443 กก./ม.
162
t0 = 6 องศาเซลเซียส (อุณหภูมิต่ําสุด)
t1 = 27 องศาเซลเซียส (อุณหภูมิเฉลี่ย)
Co = 0.00 เปอรเซ็นต (สายขึงในปจจุบัน)
ตัวอยางที่ 4 จงคํานวณหาแรงดึงขึงสายขั้นตนที่อณ
ุ หภูมเิ ฉลี่ยเมือ่ ไมมีลม แรงดึงสูงสุดหลังขึงสาย 10 ป
และระยะหยอนยานของสายลอฟาซึ่งใชเปนลวดเหล็กตีเกลียวขนาด 35 ตารางมิลลิเมตร ที่อุณหภูมิเฉลี่ย
เมื่อไมมีลม ในระบบสายสง 115 kV ตามขอกําหนดของ กฟภ. โดยขอมูลคุณสมบัติสายและขอมูลอื่นๆ มีดังนี้
วิธีการคํานวณ
ใชสมการ (5.20) ในการพิจารณา คือ
C1 W0 L 2 o
T13 + [ ( ) - T0 + C2(t1 – t0 - C )] T12 - ( C1W1L )2 = 0
T0 100α
หาคา C1 = (EA/24) = 18000 x 32.46 / 24 = 156.02
C2 = αEA = 0.000011 x 18000 x 32.46 = 6.427
WW = P x D x Adf = 40 x 7.5 x 10-3 x 1.1 = 0.33 กก./ม.
2 2
WR = W + WW = (0.274) 2 + (0.33) 2 = 0.428 กก./ม.
W1 = W = 0.274 กก./ม.
t0 = 6 องศาเซลเซียส
t1 = 27 องศาเซลเซียส (อุณหภูมิเฉลี่ย)
Co = 0.0 เปอรเซ็นต (เพราะเปนสภาวะที่เกิดขึ้นในปจจุบัน)
C1 W1 L 2 o
T03 + [ ( ) - T1 - C2(t1 – t0 - C )] T02 - ( C1W0L )2 = 0
T1 100α
กําหนดให
T1 = 676.49 กก.
W0 = WR = 0.428 กก./ม.
W1 = W = 0.274 กก./ม.
t0 = 6 องศาเซลเซียส (อุณหภูมิต่ําสุด)
t1 = 27 องศาเซลเซียส (อุณหภูมิเฉลี่ย)
Co = 0.00 เปอรเซ็นต (เพราะเปนสภาวะที่เกิดขึ้นในปจจุบนั )
ตัวอยางที่ 5 จงคํานวณหาแรงดึงขึงสายขั้นตนที่อณ
ุ หภูมเิ ฉลี่ยเมือ่ ไมมีลม แรงดึงสูงสุดหลังขึงสาย 10 ป
และระยะหยอนยานของสายลอฟาซึ่งใชเปนลวดเหล็กตีเกลียวขนาด 50 ตารางมิลลิเมตร ที่อุณหภูมิเฉลี่ย
เมื่อไมมีลม ในระบบสายสง 115 kV ตามขอกําหนดของ กฟภ. โดยขอมูลคุณสมบัติสายและขอมูลอื่นๆ มีดังนี้
C1 W0 L 2 o
T13 + [ ( ) - T0 + C2(t1 – t0 - C )] T12 - ( C1W1L )2 = 0
T0 100α
t0 = 27 องศาเซลเซียส (อุณหภูมิเฉลี่ย)
t1 = 27 องศาเซลเซียส (อุณหภูมิเฉลี่ย)
Co = 0.04 เปอรเซ็นต (เพราะเปนสภาวะที่เกิดขึ้นในอีก 10 ปขางหนา)
C1 W1 L 2 o
T03 + [ ( ) - T1 - C2(t1 – t0 - C )] T02 - ( C1W0L )2 = 0
T1 100α
กําหนดให
T1 = 968.78 กก.
W0 = WR = 0.557 กก./ม.
W1 = W = 0.392 กก./ม.
t0 = 6 องศาเซลเซียส (อุณหภูมิต่ําสุด)
t1 = 27 องศาเซลเซียส (อุณหภูมิเฉลี่ย)
Co = 0.00 เปอรเซ็นต (เพราะเปนสภาวะที่เกิดขึ้นในปจจุบนั )
สรุปในหัวขอนี้ไดทราบถึงรายละเอียดการคํานวณหาคาแรงดึงในสายและระยะหยอนยานของ
สายหลายๆ ชนิด ซึ่งสามารถนํารายละเอียดการคํานวณดังกลาวนีไ้ ปใชอางอิงได แตในงานกอสราง
จริงของ กฟภ. คาแรงดึงในสายอาจมีคา แตกตางไปจากผลการศึกษาของ CIRGRE ได เชน สาย
อะลูมิเนียมเปลือยขนาด 400 ตารางมิลลิเมตร ในงานกอสรางจริงจะมีการปองกันสายโดยใชอาเมอรร็อด
ดังนั้นแรงดึงในสายที่ใชงานจะมีคาสูงกวาที่คํานวณไดจากขอกําหนด (มากกวา 17% UTS) สําหรับใน
หัวขอถัดไปจะเปนการกลาวถึงการพิจารณาแรงดึงและระยะหยอนยานของสายโดยการใชตารางแรงดึง
และกราฟตามมาตรฐาน กฟภ. ซึ่งใชสําหรับในภาคสนามโดยไมตองเสียในการเวลาคํานวณ
T0 = fxA (5.22)
ซึ่งตามปกติคาความเคนใชงานสูงสุดของสายที่กําหนดไว จะมีคานอยกวาคาความเคนประลัย
ไมต่ํากวา 2 เทา ทั้งนี้เพื่อปองกันสายขาดเมื่อมีแรงจรอยางใดอยางหนึ่งมากระทําบนสาย เชน แรงลม
หรือน้ําหนักหิมะ เปนตน คาที่เผื่อไวเพื่อปองกันสายขาดนี้คือ ตัวประกอบความปลอดภัย (safety factor)
นั่นเอง
สําหรับการหาระยะหยอนยานของสายจากกราฟรูปที่ 5-4 จะเริ่มจากใหดูคาในแกนนอนที่
กําหนดเปนระยะชวงเสา วาที่บริเวณกอสรางมีคาเทาใด เมื่อไดจุดระยะชวงเสาแลวใหลากเสนขึน้ ไป
สัมผัสกับเสนกราฟการหยอนยานของสาย ณ อุณหภูมิที่ตองการ เมื่อไดจุดตัดแลวใหลากเสนไป
ทางซายมือขนานไปกับแกนนอน ไปตัดแกนตั้งที่ระบุเปนคาระยะหยอนยานของสายต่ําสุด ซึ่งจุดตัดอยู
ที่ใดก็จะไดเปนคาระยะหยอนยานของสายที่ตองการ เมื่อไดคาที่ตองการแลวเพื่อความสบายใจก็
สามารถตรวจสอบระยะหยอนยานของสายที่อานไดวาถูกตองหรือไม ก็ใหแทนคาตัวแปรตางๆ ลงใน
สมการ (5.4) ก็จะไดคาระยะหยอนยานของสายออกมา ซึ่งหากมีคาตรงกันก็แสดงวาคาระยะหยอนยาน
ของสายที่ไดสามารถใชงานไดอยางปลอดภัย
ซึ่งตามที่กําหนดวาเปนระยะหยอนยานของสายที่ต่ําสุดนั้น ก็เพราะวาคาที่อานไดจากกราฟจะ
เปนระยะหยอนยานของสายที่นอยที่สุดที่ใชในการขึงสาย หากตองการปลอยระยะหยอนยานของสาย
ใหมากกวาที่อา นไดก็สามารถทําไดเนื่องจากแรงดึงในสายจะนอยลงซึง่ ไมมีผลกระทบตอความมั่นคง
แข็งแรงของเสาไฟฟา แตทั้งนี้ใหพิจารณาระยะหางทางไฟฟาในแนวดิ่งดวยวามีคาเพียงพอหรือไมกับ
การที่ตองการปลอยระยะหยอนยานของสายมากขึ้น
ซึ่งตอไปจะแสดงวิธีการหาคาแรงดึงในสายและระยะหยอนยานของสายแตละชนิดเปรียบ
เทียบกับที่คํานวณไวในหัวขอ 5.6
173
วิธีการคํานวณ
สายตัวนําอะลูมิเนียมเปลือยขนาด 400 ตารางมิลลิเมตร
มีพื้นที่หนาตัดจริง = 389.14 มม2
= 389.14
100
= 3.8914 ซม2
Y = WL2
8T0
= 1.075 x 80 2
8x1,368.37
= 0.628 เมตร
Y = WL2
8T0
= 1.075 x 80 2
8x1,476.56
= 0.582 เมตร
จะเห็นไดวาการหาแรงดึงในสายและระยะหยอนยานของสายในทางปฏิบัติ โดยการใชตาราง
ความเคนที่ใชงานและกราฟการหยอนยานของสาย จะทําไดงายกวาการแทนคาในสมการที่คอ นขาง
ยาวและยุงยาก ซึ่งสมการที่ใชในการทําตารางความเคนที่ใชงานและกราฟการหยอนยานของสาย ก็ใช
สมการ (5.4) , (5.20) และ (5.21) ตามทีไ่ ดกลาวไปแลว แตทั้งนี้พึงระลึกเสมอในการใชตารางความเคน
ที่ใชงานและกราฟการหยอนยานของสายวา แรงดึงที่อานไดจากตารางความเคนที่ใชงานเปนแรงดึงที่จุด
ต่ําสุด (T0) ซึ่งใชในการขึงสายที่อุณหภูมิใดๆ ที่วัดไดในขณะกําลังขึงสายนั้นๆ ใชเฉพาะในกรณีเสาไฟฟา
มีจุดยึดสายในระดับเดียวกัน ไมไดพิจารณาความลาของสาย และใชสําหรับขึงสายในสภาวะที่ไมมีลม
เทานั้น สวนแรงดึงที่เกิดขึ้นบนหัวเสาจะมีคาสูงขึ้นมากเพียงใดเมื่อเทียบกับแรงดึง T0 นี้ก็ขึ้นอยูกับ
ระยะชวงเสา ขนาดสายที่ใชและตัวแปรอืน่ ๆ ที่แตกตางกัน ซึ่งการพิจารณาความแข็งแรงของโครงสราง
ก็จะใชแรงดึงที่เกิดบนหัวเสาคํานวณ แตหากตางกันไมมากก็จะประมาณใหเทากันกับแรงดึงที่จุดต่าํ สุด
ที่อานไดจากตารางความเคนที่ใชงานนี้
โดยผลการคํานวณจากตารางความเคนที่ใชงานดังกลาวขางตน จะไดคาแรงดึงในสาย T0 ที่
อุณหภูมิเฉลี่ย 27 oC ไมมีลม ซึ่งมีคาเทากับ 1,476.56 กิโลกรัม ซึ่งเมื่อเปรียบเทียบกับแรงดึงคํานวณตาม
175
ขอกําหนด กฟภ. ในตัวอยางที่ 2 หัวขอ 5.6 ที่มีคาเทากับ 1,205 กิโลกรัม จะเห็นไดวา มีความแตกตางกัน
271.56 กิโลกรัม ที่เปนเชนนี้เนื่องจาก CIRGRE ไมไดระบุคา แรงดึงที่อุณหภูมิเฉลี่ยสําหรับสาย
อะลูมิเนียมเปลือยที่มีการปองกันสายดวยอาเมอรร็อดวามีคาเปนเทาใด แตในงานกอสรางระบบสายสง
115 kV สําหรับเสาคอนกรีตของ กฟภ. มีการปองกันสายดวยอาเมอรร็อด จึงไดกําหนดแรงดึงในตาราง
ความเคนมีคาสูงกวาตามขอกําหนด แตก็ยังมีความปลอดภัยเพราะวาแรงดึงวิกฤติของสายอะลูมิเนียม
เปลือยขนาด 400 ตารางมิลลิเมตรที่อุณหภูมิ 0 องศาเมื่อมีลม จะมีแรงดึงอยูที่ประมาณ 2,680 กิโลกรัม
(หรือ 45% UTS) ซึ่งยังไมเกิน 50% UTS ตามขอกําหนด กฟภ. ดังนัน้ จึงสรุปไดวาสายไฟยังคงสามารถ
ใชงานได สําหรับแรงดึงในสายที่ตองออกแบบนอกเหนือจากนี้ เชน งานกอสรางเฉพาะจุด ใหยดึ ถือ
ตามตารางขอกําหนดของ กฟภ. ในหัวขอ 5.5 และผลการศึกษาของ CIRGRE
ตัวอยางที่ 2 จงคํานวณหาแรงดึงสูงสุดขณะขึงสายและระยะหยอนยานของสายในทางปฏิบัติของสายตัวนํา
อะลูมิเนียมแกนเหล็กขนาด 380/50 ตารางมิลลิเมตร ซึ่งมีพื้นที่หนาตัดจริงเทากับ 431.5 ตารางมิลลิเมตร
และน้ําหนักของสายเทากับ 1.443 กิโลกรัมตอเมตร เมื่อขึงสายที่มีระยะชวงเสา 80 เมตร ที่อณ ุ หภูมิ
30 องศาเซลเซียส โดยใชตารางที่ 5-2 และรูปที่ 5-5
วิธีการคํานวณ
สายตัวนําอะลูมิเนียมแกนเหล็กขนาด 380/50 ตารางมิลลิเมตร
มีพื้นที่หนาตัดจริง = 431.5 มม2
= 431.5
100
= 4.315 ซม2
Y = WL2
8T0
= 1.443 x 80 2
8x3,635.04
= 0.317 เมตร
ตัวอยางที่ 3 จงคํานวณหาแรงดึงสูงสุดขณะขึงสายและระยะหยอนยานของสายในทางปฏิบัติของสายลอฟา
ซึ่งใชเปนลวดเหล็กตีเกลียวขนาด 35 ตารางมิลลิเมตร ซึ่งมีพื้นที่หนาตัดจริงเทากับ 32.46 ตาราง
มิลลิเมตร และน้ําหนักของสายเทากับ 0.274 กิโลกรัมตอเมตร เมื่อขึงสายที่มีระยะชวงเสา 80 เมตร ที่
อุณหภูมิ 30 องศาเซลเซียส โดยใชตารางที่ 5-3 และรูปที่ 5-6
178
วิธีการคํานวณ
สายลวดเหล็กตีเกลียวขนาด 35 ตารางมิลลิเมตร
มีพื้นที่หนาตัดจริง = 32.46 มม2
= 32.46
100
= 0.3246 ซม2
Y = WL2
8T0
= 0.274 x 80 2
8 x 654.07
= 0.335 เมตร
Y = WL2
8T0
= 0.274 x 80 2
8x675.88
= 0.324 เมตร
ตัวอยางที่ 4 จงคํานวณหาแรงดึงสูงสุดขณะขึงสายและระยะหยอนยานของสายในทางปฏิบัติของสาย
ลอฟาซึ่งใชเปนลวดเหล็กตีเกลียวขนาด 50 ตารางมิลลิเมตร ซึ่งมีพื้นที่หนาตัดจริงเทากับ 46.88 ตาราง
มิลลิเมตร และน้ําหนักของสายเทากับ 0.392 กิโลกรัมตอเมตร เมื่อขึงสายที่มีระยะชวงเสา 80 เมตร ที่
อุณหภูมิ 30 องศาเซลเซียส โดยใชตารางที่ 5-4 และรูปที่ 5-7
วิธีการคํานวณ
สายลวดเหล็กตีเกลียวขนาด 50 ตารางมิลลิเมตร
มีพื้นที่หนาตัดจริง = 46.88 มม2
= 46.88
100
= 0.4688 ซม2
Y = WL2
8T0
= 0.392 x 80 2
8 x 1,029.78
= 0.304 เมตร
182
Y = WL2
8T0
= 0.392 x 80 2
8x1,056.15
= 0.296 เมตร
5.8 ขอแนะนําในการขึงสายไฟฟา
ตามที่ไดกลาวมาทั้งหมดจะเปนกลาวถึงทีม่ าของแรงดึงในสายและระยะหยอนยานของสาย ซึ่ง
หาคาไดจากการคํานวณตามทฤษฎีและในทางปฏิบัติ ซึ่งในทางปฏิบตั ิจะหาคาไดจากตารางความเคนที่
ใชงานและกราฟการหยอนยานของสาย โดยผลที่ไดออกมาจะมีคาเทากัน แตทั้งนีห้ ากการปฏิบัติงานขึง
สายไฟฟาทีห่ นางานจริงไมดําเนินการตามขั้นตอนใหถูกตองตามกฎที่กําหนดไว ก็อาจทําใหสายไฟฟามี
แรงดึงในสายไมถูกตองตามสภาวะแวดลอมนั้นได เชน แรงดึงในขณะขึงสายใชตามตารางความเคนที่
183
สําหรับสูตรที่ใชในการคํานวณระยะหยอนยานของสาย ที่กําหนดไวในแบบมาตรฐานเลขที่
SO2-015/19101 (การประกอบเลขที่ 9401) จะมีอยู 2 สูตร คือ สูตรในการหาคาระยะหยอนยานของสาย
ซึ่งจะเหมือนกับสมการ (5.4) และสูตรในการหาคาความเคนในสาย f1 หรือ f2 ซึ่งจะมีทั้งตัวแปรและ
รูปแบบของสมการเชนเดียวกับสมการ (5.20) และ (5.21) เพียงแตในสูตรความเคนตามสมการ (5.22) นี้
เมื่อไดคาความเคนในสายออกมาแลวจะตองคูณดวยพืน้ ที่หนาตัดจริงของสายก็จะไดคาแรงดึงในสาย
เพื่อใชงานตอไป สําหรับเอกสารอางอิงเรื่องความเคนสูงสุดของสายที่ยอมใหได กําหนดเปนไปตาม
มาตรฐาน วีดอี ี 0210/5.69 (VDE 0210/5.69) และความยาวระยะชวงเสากําหนดเปนไปตามมาตรฐาน วีดีอี
0210/5.62 (VDE 0210/5.62)
5.9 การหาคาแรงลมปะทะเสาไฟฟาและปะทะสายไฟฟา
ความหมายของแรงลม (wind force) คือ เมื่อมีลมพัดปะทะวัตถุหรือพื้นผิวใดๆ จะเกิดแรง
กระทําตอพื้นผิวนั้น มีขนาดเปนแรงตอหนวยของพื้นที่ ซึ่งมักจะใชคาเปนกิโลกรัมตอตารางเมตร
(kg/m2) หรือ ปอนดตอตารางนิ้ว (lb/in2) โดยขนาดของแรงลมที่กระทําตอวัตถุทลี่ มพัดกระทบจะมีคา
นอยหรือมากขึ้นอยูกับความเร็วของลมนั้น เชน ลมพัดแรงคือลมที่มีความเร็วมากจะทําใหเกิดแรง
กระทําที่พื้นผิวของวัตถุมากตาม โดยความเร็วของลมในปจจุบนั จะพิจารณาไดจากขอมูลของกรม
อุตุนิยมวิทยา ซึ่งไดกาํ หนดเปนตารางชือ่ วาสัญลักษณทแี่ สดงบนบก โดยจะอธิบายปรากฏการณตางๆ ที่
เปนผลของลมในระดับความเร็วตางๆ ซึ่งในการคํานวณหาแรงลมหรือ wind force ที่ปะทะเสาไฟฟา
(Pปะทะเสา) หรือปะทะสายไฟฟา (Pปะทะสาย) ของ กฟภ. จะอธิบายไดดังนี้
1. การหาคาแรงลมปะทะเสาไฟฟา (Pปะทะเสา)
จะเริ่มตนโดยที่ กฟภ. ไดกําหนดความเร็วลมตามมาตรฐาน National Electrical Safety Code
(NESC) ประเทศสหรัฐอเมริกา ใชกฎขอที่ 250C ซึ่งเปนกรณี Extreme wind loading เนื่องจากมีความสูง
ของเสา คอร. เหนือพืน้ ดิน หรือ จุดติดตัง้ สายไฟฟาเกิน 18 เมตร (60 ฟุต) ( กฟภ.ใชเสา คอร.ขนาด
22.00 เมตร) จึงตองใชกฎขอที่ 250 C ซึ่งคาแรงลมปะทะเสาที่ไดจะเปนสภาวะที่ไมมีน้ําแข็งเกาะ
(without ice) และจะนําคาทีไ่ ดไปใชคํานวณหาโมเมนตท่เี กิดบนเสา คอร. ขนาด 22.00 เมตร ตอไป ซึ่ง
ดูรายละเอียดการคํานวณโมเมนตทเี่ กิดบนเสา คอร. ไดในหัวขอ 5.10 ดังนั้นจะไดวา
2. การหาคาแรงลมปะทะสายไฟฟา (Pปะทะสาย)
ในการหา Pปะทะสาย จะใชสมการเดียวกันกับกรณีหาคา Pปะทะเสา และคาตัวแปรตางๆ จะหาได
จากตารางตางๆ ในกฎขอ 250 C โดยจะใชความสูง (height : h) ที่คาระหวาง 15 ถึง 25 เมตร
เชนเดียวกันเพียงแตคาของตัวแปร kZ (structure) , GRF(structure) และ Cd จะเปลีย่ นไป ดังนั้นจะไดวา kZ
(wire) = 1.20, I = 1.0 , Cd = 1.0 (สายไฟมีลักษณะกลม) , Basic Wind Speed = 60 ไมลตอชั่วโมง หรือ
187
96.6 กิโลเมตรตอชั่วโมง และคา GRF (wire) = 0.80 ที่ระยะชวงเสา (L) ระหวาง 75 ถึง 150 เมตร ทั้งนี้
เนื่องจากทางตรงมีระยะ 80 เมตร หลังจากนั้นนําคาทั้งหมดแทนในสมการ (5.23) จะไดวา
โดยที่ B.M. = แรงดัด (bending moment : B.M.) ตัน –เมตร (T-m) หรือ กิโลกรัม-เมตร (kg-m)
F = แรงทีก่ ระทําตอวัตถุ (horizontal force applied) กิโลกรัม (kgf)
S = ระยะหางในแนวตัง้ ฉากจากจุดทีแ่ รงกระทําไปยังจุดหมุน เมตร (m)
(perpendicular distance to the point where the failure may occur)
188
รูปที่ 5-8
จากสูตรขางตน
B.M. ที่เกิดขึ้นที่จุด A = FxS
= 2x1
= 2 กิโลกรัม-เมตร
โดยที่ B.M. = แรงดัด (bending moment : B.M.) ตัน –เมตร (T-m) หรือ กิโลกรัม-เมตร (kg-m)
F = แรงทีก่ ระทําตอเสาคอนกรีต กิโลกรัม (kgf)
H = ความสูงของเสาคอนกรีตที่อยูเหนือพื้นดิน เมตร (m)
หรือ กิโลกรัม-เมตร (1 ตัน –เมตร เทากับ 1000 กิโลกรัม – เมตร) ทั้งนีค้ า B.M. ที่เกิดขึ้นกับเสาไฟฟาจะ
แบงไดเปน 3 ชนิด คือ
1. B.M. ที่เกิดจากแรงดึงในสายไฟ จะเกิดขึ้นในกรณีที่สายไฟมีการเขาปลายสายที่เสาตน
สุดทายโดยไมมีสายยึดโยง หรือเกิดจากการพาดสายไฟไมเปนแนวตรงทําใหเกิดแรงลัพธ
ตั้งฉากกับหนาเสาเนื่องจากมุมเบี่ยงเบนของสายไฟ
2. B.M. ที่เกิดจากแรงลม โดยจะเกิดเฉพาะเวลาที่มีลมพัดมาปะทะกับเสาไฟฟาหรือสายไฟฟา
รวมทั้งอุปกรณอื่นๆ ดวยทีต่ ิดตั้งอยูบนเสาไฟฟา
3. B.M. ที่เกิดจาก eccentric load โดยเกิดจากการติดตั้งอุปกรณบนเสาไฟฟาทีห่ นักไป
ทางดานใดดานหนึ่งของเสาไฟฟา เชน หมอแปลงไฟฟาชนิดแขวนบนเสา หรือการติดตั้ง
คอนรับสายขางเดียวสําหรับสายสง 115 kV ลักษณะวงจรเดี่ยว
θ
BMθ = 2 x T x sin x n x H (5.26)
2
โดยที่
T = แรงดึงในสายไฟฟา (tension) กิโลกรัม (kgf)
θ = มุมเบี่ยงเบนระหวางเสา (สายไฟฟา) องศา (degree)
n = จํานวนสายไฟ เสน (wire)
H = ความสูงจากพื้นถึงจุดยึดคอนสาย เมตร (m)
2. B.M. ที่เกิดจากแรงลม
2.1 B.M. ที่เกิดจากแรงลมปะทะเสาไฟฟา (BMP)
ลําดับแรกจะคํานวณหาพื้นที่เสาทีต่ านแรงลม ซึ่งในการคํานวณพืน้ ที่เสาทีร่ ับแรงลมนั้น
จะคํานวณพื้นที่ของหนาเสาที่อยูเหนือระดับพื้นดินขึน้ ไป โดยแสดงดังรูปที่ 5-9
191
รูปที่ 5-9
C = A +
(B - A) h เซนติเมตร (cm)
H
CG = h - h . 2C + A เมตร (m)
3 C+A
B.M. = FxH
BMip = Wi x l x n (5.30)
* หมายถึง ความสูงเฉลี่ยของสายแตละเฟสในกลุมวงจรไฟฟานั้นๆ
195
วิธีคํานวณ
1. คํานวณหาคา B.M. ที่เกิดจากแรงลัพธเนื่องจากสายไฟฟามีมุมเบี่ยงเบน (BMθ) สําหรับ
ในชวงทางตรง ซึ่งจากสมการ (5.26) คือ
θ
BMθ = 2 x T x sin x n x H กก.-ม.
2
ทั้งนี้คาแรงดึงในสายที่นํามาแทนในสูตร จะไดมาจากนําคาความเคนที่ใชงานคูณกับพื้นที่
หนาตัดจริง ทีอ่ ุณหภูมิเฉลี่ย 27OC โดยคาความเคนใชงานจะหาไดจากตารางความเคนที่ใชงานของสาย
แตละชนิดตามที่ระบุในหัวขอ 5.7 สวนสายชนิดใดไมมีระบุไวใหไปดูในแบบมาตรฐานระยะหยอน
ยานของสายแตละชนิด สําหรับสายเคเบิลอากาศทั้ง 2 วงจร คาความเคนใชงานจะคิดจากสายลวดเหล็ก
ตีเกลียวเนื่องจากแรงดึงในสายที่เกิดขึ้นเปนของสายลวดเหล็ก ตีเกลียวไมใชสายเคเบิลอากาศ และแรง
ดึงสําหรับสายโทรศัพทหุมฉนวนจะใชคาเดียวกันกับสายแรงต่ําหุมฉนวน PVC ซึ่งตอไปทําการแทน
คาขอมูลสายแตละชนิดลงในสมการ จะไดวา
0
BMθ สายลอฟา = 2x(2,082.2 x 0.3246)x sin x1x21.8 = 0 กก.-ม.
2
0
BMθ สายสง 115 kV เฟส A = 2x (379.44x3.8914) x sin x2x19.8 = 0 กก.-ม.
2
0
BMθ สายสง 115 kV เฟส B = 2x (379.44x3.8914) x sin x2x17.3 = 0 กก.-ม.
2
0
BMθ สายสง 115 kV เฟส C = 2x (379.44x3.8914) x sin x2x14.8 = 0 กก.-ม.
2
0
BMθ สายลวดเหล็กตีเกลียว 50 มม2 = 2x (1,718.14x0.4688) x sin x1x9.85 = 0 กก.-ม.
2
0
BMθ สายเคเบิลอากาศ 1 วงจร = 2x (222.98 x1.8454) x sin x 3 x 9.85 = 0 กก.-ม.
2
0
BMθ สายแรงต่ําหุมฉนวนเฟส N = 2x (422.80x0.9476) x sin x 1 x 7.3 = 0 กก.-ม.
2
0
BMθ สายแรงต่ําหุมฉนวนเฟส A = 2x (422.80x0.9476) x sin x 1 x 7.1 = 0 กก.-ม.
2
0
BMθ สายแรงต่ําหุมฉนวนเฟส B = 2x (422.80x0.9476) x sin x 1 x 6.9 = 0 กก.-ม.
2
196
0
BMθ สายแรงต่ําหุมฉนวนเฟส C = 2x (422.80x0.9476) x sin x 1 x 6.7 = 0 กก.-ม.
2
0
BMθ สายไฟดับถนน = 2x (422.80x0.9476) x sin x 1 x 6.5 = 0 กก.-ม.
2
0
BMθ สายโทรศัพท = 2x (422.80x0.9476) x sin x 1 x 5.9 = 0 กก.-ม.
2
BMθ total = 0 กก.-ม.
C = A +
(B - A) h ซม.
H
(44 - 25) 20
C = 25 +
22
= 42.27 ซม.
Ap = (0.005) (A + C) h ม2
ดังนั้นแทนคาจะไดวา
CG = h - h . 2C + A
3 C+A
ดังนั้นแทนคาจะไดวา
20 2x42.27 + 25
CG = 20 - .
3 42.27 + 25
= 9.144 ม.
ดังนั้น B.M. ที่เกิดจากแรงลมปะทะเสาไฟฟา จะหาไดจากสมการ (5.27)
BMP = Pปะทะเสา x Ap x CG
ทําการแทนคาขอมูลสายแตละชนิดลงในสมการ จะไดวา
(80 + 80)
BMc ของสายลอฟา = 40x0.0075x x1x21.8 = 523.20 กก.-ม.
2
(80 + 80)
BMc ของสายสง 115 kV เฟส A = 40x0.02565x x2x19.8 = 3,250.36 กก.-ม.
2
(80 + 80)
สายสง 115 kV เฟส B = 40x0.02565x x2x17.3 = 2,839.96 กก.-ม.
2
(80 + 80)
สายสง 115 kV เฟส C = 40x0.02565x x2x14.8 = 2,429.56 กก.-ม.
2
(40 + 40)
BMc ของสายลวดเหล็กตีเกลียว = 40 x 0.009 x x1x9.85 = 141.84 กก.-ม.
2
(40 + 40)
BMc ของสายเคเบิลอากาศ = 40 x 0.0323 x x6x9.85 = 3,054.29 กก.-ม.
2
198
(40 + 40)
BMc ของสายแรงต่ําหุมฉนวนเฟส N = 40x0.01485x x 1 x 7.3 = 173.44 กก.-ม.
2
(40 + 40)
สายแรงต่ําหุมฉนวนเฟส A = 40x0.01485x x 1 x 7.1 = 168.69 กก.-ม.
2
(40 + 40)
สายแรงต่ําหุมฉนวนเฟส B = 40x0.01485x x 1 x 6.9 = 163.94 กก.-ม.
2
(40 + 40)
สายแรงต่ําหุมฉนวนเฟส C = 40x0.01485x x1x6.7 = 159.19 กก.-ม.
2
(40 + 40)
สายไฟดับถนน = 40x0.01485x x1x6.5 = 154.44 กก.-ม.
2
(40 + 40)
BMc ของสายโทรศัพท = 40x0.055x x1x5.9 = 519.20 กก.-ม.
2
BMc total = 13,578.10 กก.-ม.
BMcp = W x Lwind x l x n
(80 + 80)
BMcp ของสายสงระบบ 115 kV = 1.075 x x 2 x 6 = 1,032 กก.-ม.
2
BMip = Wi x l x n
วิธีคํานวณ
จากขอมูลของสายดังกลาวและตารางระยะหยอนยานของสาย สําหรับกอสรางในชวงทางโคงแบบ
ไมรับแรงดึงในแบบมาตรฐานเลขที่ SA1-015/48001 (การประกอบเลขที่ 5151) จะทําการหาคาแรงดึง
ในสายโดยใชสมการ (5.5) จะไดวา
θ
BMθ = 2 x T x sin x n x H กก.-ม.
2
ทําการแทนคาขอมูลสายแตละชนิดลงในสมการ จะไดวา
10
BMθ สายลอฟา = 2 x 73.07 x sin x 1 x 21.8 = 277.66 กก.-ม.
2
10
BMθ สายสง 115 kV เฟส A = 2 x 143.33 x sin x 2 x 19.8 = 989.36 กก.-ม.
2
10
BMθ สายสง 115 kV เฟส B = 2 x 143.33 x sin x 2 x 17.3 = 864.44 กก.-ม.
2
10
BMθ สายสง 115 kV เฟส C = 2 x 143.33 x sin x 2 x 14.8 = 739.52 กก.-ม.
2
BMθ สายลวดเหล็กตีเกลียว และ สายเคเบิลอากาศ
10
= 2 x 597.68 x sin x 9.85 = 1,026.19 กก.-ม.
2
10
BMθ สายเคเบิลอากาศ = 2 x 297.20 x sin x 3 x 9.85 = 1,530.84 กก.-ม.
2
10
BMθ สายแรงต่ําหุมฉนวนเฟส N = 2 x 96.27 x sin x 1 x 7.3 = 122.50 กก.-ม.
2
10
BMθ สายแรงต่ําหุมฉนวนเฟส A = 2 x 96.27 x sin x 1 x 7.1 = 119.14 กก.-ม.
2
10
BMθ สายแรงต่ําหุมฉนวนเฟส B = 2 x 96.27 x sin x 1 x 6.9 = 115.78 กก.-ม.
2
10
BMθ สายแรงต่ําหุมฉนวนเฟส C = 2 x 96.27 x sin x 1 x 6.7 = 112.43 กก.-ม.
2
10
BMθ สายไฟดับถนน = 2 x 96.27 x sin x 1 x 6.5 = 109.07 กก.-ม.
2
10
BMθ สายโทรศัพท = 2 x 145 x sin x 1 x 5.9 = 149.12 กก.-ม.
2
BMθ total = 6,156.06 กก.-ม.
202
ทําการแทนคาขอมูลสายแตละชนิดลงในสมการ จะไดวา
(40 + 40)
BMc ของสายลอฟา = 40x0.0075x x1x21.8 = 261.60 กก.-ม.
2
(40 + 40)
BMc ของสายสง 115 kV เฟส A = 40x0.02565x x2x19.8 = 1,625.18 กก.-ม.
2
(40 + 40)
สายสง 115 kV เฟส B = 40x0.02565x x2x17.3 = 1,419.98 กก.-ม.
2
(40 + 40)
สายสง 115 kV เฟส C = 40x0.02565x x2x14.8 = 1,214.78 กก.-ม.
2
(40 + 40)
BMc ของสายลวดเหล็กตีเกลียว = 40 x 0.009 x x1x9.85 = 141.84 กก.-ม.
2
(40 + 40)
BMc ของสายเคเบิลอากาศ = 40 x 0.0323 x x6x9.85 = 3,054.29 กก.-ม.
2
(40 + 40)
BMc ของสายแรงต่ําหุมฉนวนเฟส N = 40x0.01485x x 1 x 7.3 = 173.44 กก.-ม.
2
(40 + 40)
สายแรงต่ําหุมฉนวนเฟส A = 40x0.01485x x 1 x 7.1 = 168.69 กก.-ม.
2
(40 + 40)
สายแรงต่ําหุมฉนวนเฟส B = 40x0.01485x x 1 x 6.9 = 163.94 กก.-ม.
2
(40 + 40)
สายแรงต่ําหุมฉนวนเฟส C = 40x0.01485x x1x6.7 = 159.19 กก.-ม.
2
(40 + 40)
สายไฟดับถนน = 40x0.01485x x1x6.5 = 154.44 กก.-ม.
2
203
(40 + 40)
BMc ของสายโทรศัพท = 40x0.055x x1x5.9 = 519.20 กก.-ม.
2
BMc total = 9,056.57 กก.-ม.
BMcp = W x Lwind x l x n
BMip = Wi x l x n
บทที่ 6
ระยะหางทางไฟฟา
ระยะหางทางไฟฟาถือเปนเรื่องสําคัญประการหนึ่งที่ผูออกแบบตองใหความสําคัญและ
พิจารณาออกแบบระบบไฟฟาใหมีระยะหางที่ปลอดภัยเพียงพอ เพื่อความปลอดภัยตอชีวิตและ
ทรัพยสินของประชาชนและเพื่อความมั่นคงของระบบไฟฟา การวัดระยะหางทางไฟฟาใหวดั ระยะ
ในแนวตรงจากผิวของสวนที่มีแรงดันไฟฟา(สายไฟ ตัวนําไฟฟา และอุปกรณไฟฟา)ไปยังผิวของสวนที่
มีหรือไมมีแรงดันไฟฟา
Clearance
Surface to Surface
ระยะต่ําสุดในแนวระดับระหวางสายไฟฟา(เมตร)
< 1 kV 11-33 kV 69 115 230
สิ่งปลูกสราง kV kV kV
สายพัน สายหุม สาย สายหุม สาย สายเคเบิล สายเปลือย
รวม ฉนวน เปลือย ฉนวน เคเบิล อากาศ
หลาย ไมเต็ม อากาศ ชนิดพัน
สาย พิกัด เกลียว
2 ผนังดานเปดของอาคาร
เฉลียงระเบียง หรือบริเวณที่
มีคนเขาถึงได, สะพานทุก
ชนิดสําหรับยานพาหนะ
0.90 0.15 1.80 1.50 0.90 0.60 2.13 2.30 3.00
เสาไฟฟา เสาไฟถนน เสา
สัญญาณไฟจราจรตางๆ และ
สิ่งกอสรางอื่น ๆ
หมายเหตุ :
ผนังดานปด ของอาคาร หมายถึง ผนังอาคารที่บุคคลไมสามารถยื่นสวนของรางกายหรื อวัตถุ มาสัม ผัส
สายไฟฟาไดโดยพลั้งเผลอ
ผนั ง ด า นเป ด ของอาคาร หมายถึ ง ผนั ง อาคารที่ บุ ค คลสามารถยื่ น ส ว นของร า งกายหรื อ วั ต ถุ ม าสั ม ผั ส
สายไฟฟาได โดยพลั้งเผลอ
2.30 ผนังดานปด
หรือปายโฆษณา
ที่ติดกับอาคาร
2.30
2.30
2 ทางสัญจรสําหรับ
รถยนต หรือรถบรรทุก 5.50 5.50 6.10 6.10 6.10 5.50 7.00 7.50 9.00
หรือ ยานพาหนะอื่นใด (6.00) (6.00) (7.50) (7.50) (7.50) (6.00) (9.00) (9.00) (9.00)
รวมสิ่งของที่บรรทุกแลว (9.00)* (9.00)* (9.00)*
สูงไมเกิน 4.30 เมตร ผาน
(เหนือทางหลวง)
* สําหรับแรงดัน 33 kV
209
สายไฟฟาระบบ 115 kV
2.45 ม.
115 kV
หลังคาสะพานลอย ≥ 3.6
คนเดินขามถนน
115 kV
สะพานลอยคนเดินขามถนน
ที่ไมมีหลังคา ≥ 5.10
เหนือทางสัญจร
ขามทาง 7.5 m
หลวง 9 m
1. สายยึดโยง และลวด
0.45 0.60 0.60 1.20 1.50 2.00 3.50 4.00
ยึดโยง
2. สายโทรคมนาคม 0.60 0.60 1.20 1.80 2.10 2.60 4.10 5.25
3. 1 kV หรือ นอยกวา 0.60 1.20 0.60 1.20 1.50 2.00 3.50 4.65
4. 11-33 kV 1.20 1.80 1.20 1.20 1.50 2.00 3.50 4.65
5. 69 kV 1.50 2.10 1.50 1.50 1.70 2.30 3.70 4.65
6. 115 kV 2.00 2.60 2.00 2.00 2.30 2.90 4.30 5.25
7. 230 kV 3.50 4.10 3.50 3.50 3.70 4.30 5.80 6.00
8. 500 kV 4.00 5.25 4.65 4.65 4.65 5.25 6.00 -
6.7 การกําหนดระยะหางความปลอดภัยนอกเหนือจากที่กําหนดในแบบมาตรฐาน
เนื่องจากระยะหางทางไฟฟาบางคาไมมีกําหนดในแบบมาตรฐาน กฟภ. เชนระยะหางใน
แนวระดับระหวางสายไฟฟา จึงตองมีการกําหนดระยะหางความปลอดภัยโดยใชมาตรฐานอื่นๆ ที่
เชื่อถือได เปนที่ยอมรับในระดับสากลเพื่อใชอางอิง มาตรฐานที่นิยมใชคือ National Electrical Safety
Code (NESC) มาตรฐาน NESC ที่ กมฟ. ใชอางอิงในปจจุบันเปนฉบับป 2002
ใน NESC ป 2002 ไดกําหนดระยะหางในแนวระดับระหวางสายไฟฟาไวในขอ 235
ดังนี้
6.7.1 ระยะหางในแนวระดับ
1) ใน NESC ป 2002 ขอ 235B1a ไดกําหนดระยะหางในแนวระดับระหวาง
สายไฟฟาไว (ภายในวงจรเดียวกันหรือคนละวงจรก็ได) ดังแสดงตามตารางที่ 6-8
ตัวอยางที่ 2 สายไฟฟาอะลูมเิ นียมเปลือย 400 ต.มม ระบบ 115 kV จํานวน 2 วงจร ติดตั้งบน
โครงสรางเดียวกันระยะ Span 80 m คา Sag ตามแบบมาตรฐานเลขที่ S02-015/19089 เทากับ 0.8 ม
ระยะหางระหวางวงจรในแนวระดับเปนเทาใด
จากกฎ 235B1a จะไดระยะหาง = 725 + 10 (123 - 50) = 1,455 mm
จากกฎ 235B1b ใชกับแรงดันระหวางเฟสไมเกิน 46 kV แรงดัน 115 kV จึงไมใชกฎขอนี้
ระยะหางนอยสุดระหวางวงจรและระหวางเฟส = 1,455 mm
(ในทางปฎิบัตจิ ะกําหนดระยะหางมากกวาคาที่คํานวณได)
หมายเหตุ ระยะหางที่คํานวณไดนี้ในทางปฏิบัติจะบวกเพิ่มระยะในการปฏิบัติงานและเผื่อระยะหาง
ความปลอดภัยเขาไปอีกดังนั้นระยะหางทีก่ ําหนดในแบบมาตรฐานจึงไมตรงกับที่คํานวณไดจากสูตร
โดยตรง ทั้งนี้ใหยึดถือระยะหางที่กําหนดในแบบมาตรฐานเปนหลัก
หมายเหตุ ระยะหางที่คํานวณไดนี้ในทางปฏิบัติจะบวกเพิ่มระยะในการ
ปฏิบัติงานและเผื่อระยะหางความปลอดภัยเขาไปอีกดังนั้นระยะหางทีก่ ําหนด
ในแบบมาตรฐานจึงไมตรงกับที่คํานวณไดจากสูตรโดยตรง ทั้งนี้ใหยึดถือ
ระยะหางที่กําหนดในแบบมาตรฐานเปนหลัก
224
หมายเหตุ ระยะหางที่คํานวณไดนี้ในทางปฏิบัติจะบวกเพิ่มระยะในการ
ปฏิบัติงานและเผื่อระยะหางความปลอดภัยเขาไปอีกดังนั้นระยะหางทีก่ ําหนด
ในแบบมาตรฐานจึงไมตรงกับที่คํานวณไดจากสูตรโดยตรง ทั้งนี้ใหยึดถือ
ระยะหางที่กําหนดในแบบมาตรฐานเปนหลัก
225
บทที่ 7
การใชงานแบบมาตรฐานการกอสรางระบบสายสง 115 kV ของ กฟภ.
จุดประสงคในการกําหนดแบบมาตรฐาน
เพื่อใชงานรวมกับแบบมาตรฐานโครงสรางสายสง 115 kV สําหรับทางตรงและทางโคงของ
กฟภ. โดยรูปแบบการจัดวางสายไฟของระบบสายสง 115 kV เปนแบบเรียงลําดับเฟส A,B และ C ใน
แนวดิ่งจากบนลงลาง บนเสาไฟชนิดคอนกรีตอัดแรง (คอร.) ขนาด 22.00 ม. และระบบจําหนายใตแนว
สายสงบนเสาไฟชนิดคอนกรีตอัดแรง (คอร.) ขนาด 12.20 ม. นอกจากนีใ้ นแบบยังไดระบุรายละเอียด
ตางๆที่จําเปน เชน ชนิดวงจรไฟฟา ขนาดและจํานวนสายที่ใชงาน ระยะหางระหวางชวงเสาสูงสุด
ในชวงทางตรงและทางโคงของโครงสรางสายสง 115 kV และโครงสรางระบบจําหนายใตแนวสายสง
115 kV (ตนแซมใตไลน) รวมทั้งรูปแบบการกอสรางในชวงทางตรงและทางโคง ซึ่งแบบดังกลาวมี
ความจําเปนอยางยิ่งสําหรับการออกแบบและการกอสรางในงานกอสรางระบบสายสง 115 kV ในแนว
ทางตรงและทางโคง ของ กฟภ.
สําหรับกรณีทพี่ ื้นที่กอสรางเปนลักษณะพืน้ ที่บริเวณภูเขานั้น ในบางชวงจะออกแบบ
โครงสรางเสาเปนแบบโครงสรางเหล็ก (steel tower) ที่สามารถกําหนดขอมูลตางๆ ใหมีความเหมาะสม
และสอดคลองกับการจายไฟและสภาพพืน้ ที่กอสราง เชน สายไฟฟา ระยะหางระหวางชวงเสา รวมทั้ง
รูปแบบการจัดวางเรียงสาย หลังจากนัน้ จึงออกแบบเสาโครงสรางเหล็กขึ้นใหมีความแข็งแรงเพียงพอ
ดังนั้นแบบมาตรฐานระยะหางฯนี้จึงไมเหมาะสมที่จะใชรวมกับเสาโครงสรางเหล็ก ใหใช
เฉพาะกับเสาไฟที่เปนชนิดเสาคอนกรีตอัดแรงเทานัน้ แตสามารถนําขอมูลของสายที่ระบุไวในตาราง
ไปใชในการออกแบบเสาโครงสรางเหล็กได
รูปแบบโครงสรางสายสง 115 kV สําหรับทางตรงและทางโคง ที่ใชงานรวมกับแบบนี้ สามารถ
มีลักษณะวงจรสายไฟฟาไดทั้งหมด 4 รูปแบบ คือ
การใชแบบมาตรฐาน
แผนที่ 1 ของจํานวน 6 แผน
ในแผนที่ 1 ไดระบุรายละเอียดตางๆ เชน วงจรไฟฟาตางๆ ขนาดสายสูงสุดและจํานวนสายทีใ่ ช
งาน ที่สามารถติดตั้งใชงานบนโครงสรางสายสง 115 kV ได โดยสายทีใ่ ชงานจะมีทั้งหมด 6 ชนิด แตละ
ชนิดจะมีขนาดสายสูงสุดและจํานวนเสนเปนไปตามที่ระบุไวในตาราง ตามรูปที่ 7-1
สําหรับแผนผังรูปแบบการปกเสาในชวงทางตรงที่ระยะชวงเสาสูงสุดที่กําหนดไวนี้ สามารถดูได
ในแผนผังที่ 1 ในแผนที่ 5
228
หนวย: มิลลิเมตร
หนวย: มิลลิเมตร
หนวย: มิลลิเมตร
หนวย: มิลลิเมตร
หนวย: มิลลิเมตร
โครงสราง 115 kV วงจรเดี่ยว สายไฟฟาเดี่ยว เสาตนทางตรง กอนเสาตน
เขาปลายสาย
ชื่อแบบโครงสราง SS-TG-5
แบบเลขที่ (การประกอบเลขที่) SA1-015/39014 (5220)
การใชงาน ใชในงานกอสรางระบบสายสง 115 kV เปนเสาตนทางตรง กอน
เสาตนเขาปลายสาย มุมเบี่ยงเบนระหวางเสาไมเกิน 2 องศา และ ใช
กอสรางในพื้นที่ราบ ไมเหมาะในพื้นที่บริเวณภูเขาที่มีความลาดชันสูง
หมายเหตุ เปนโครงสรางที่ยังไมไดปรับปรุงการประกอบหัวเสาเพือ่ ใหมี
ระยะหางทางไฟฟามากขึ้น ดังนั้นในงานการกอสรางระบบสายสง
ใหมใหใชแบบการประกอบเลขที่ 5220A แทน
242
หนวย: มิลลิเมตร
หนวย: มิลลิเมตร
โครงสราง 115 kV วงจรเดี่ยว สายไฟฟาเดี่ยว เสาสําหรับทางตรง
ชื่อแบบโครงสราง SS-TG-6
แบบเลขที่ (การประกอบเลขที่) SA1-015/41014 (5223)
การใชงาน ใชในงานกอสรางระบบสายสง 115 kV เปนเสาตนทางตรง มุม
เบี่ยงเบนระหวางเสาไมเกิน 2 องศา ใชกอสรางในพื้นทีร่ าบ ไมเหมาะ
ในพื้นที่บริเวณภูเขาที่มีความลาดชันสูง โดยใชสําหรับเบี่ยงสายออก
จากอาคารหรือสิ่งกอสรางเพื่อเพิ่มระยะหางความปลอดภัยทางไฟฟา
หมายเหตุ เปนโครงสรางที่ยังไมไดปรับปรุงจุดติดตั้งระบบจําหนายแรงต่ํา
เพื่อใหมีระดับสูงขึ้น
244
หนวย: มิลลิเมตร
โครงสราง 115 kV วงจรเดี่ยว สายไฟฟาเดี่ยว เสาสําหรับเขาปลายสาย
สองขาง กอนเสาชวงทางโคง
ชื่อแบบโครงสราง SS-AS-4
แบบเลขที่ (การประกอบเลขที่) SA1-015/39013 (5221)
การใชงาน ใชในงานกอสรางระบบสายสง 115 kV เปนเสาตนเขาปลายสายสองขาง
กอนเสาชวงทางโคง มุมเบี่ยงเบนระหวางเสาไมเกิน 2 องศา ใชกอสราง
ในพื้นที่ราบ ไมเหมาะใน พืน้ ที่บริเวณภูเขาที่มีความลาดชันสูง
หมายเหตุ เปนโครงสรางที่ยังไมไดปรับปรุงการประกอบหัวเสา เพื่อใหมี
ระยะหางทางไฟฟามากขึ้น ดังนั้นในงานการกอสรางระบบสายสง
ใหมใหใชแบบการประกอบเลขที่ 5221A แทน
245
หนวย: มิลลิเมตร
โครงสราง 115 kV วงจรเดี่ยว สายไฟฟาเดี่ยว เสาสําหรับเขาปลายสาย
สองขาง กอนเสาชวงทางโคง
ชื่อแบบโครงสราง SS-AS-4
แบบเลขที่ (การประกอบเลขที่) SA1-015/48005 (5221A)
การใชงาน ใชในงานกอสรางระบบสายสง 115 kV เปนเสาตนเขาปลายสายสองขาง
กอนเสาชวงทางโคง มุมเบี่ยงเบนระหวางเสาไมเกิน 2 องศา ใชกอสราง
ในพื้นที่ราบ ไมเหมาะในพืน้ ที่บริเวณภูเขาที่มีความลาดชันสูง
หมายเหตุ เปนโครงสรางที่ใชเสา คอร. รุนใหมที่มีกราวดเพลทในเสา การ
ปรับปรุงคากราวดไมตองทํากราวดนอกเสาโดยสามารถตอเชื่อมสาย
ตอลงดินเพิ่มที่แผนเหล็กทีโ่ คนเสาไดโดยตรง และไดปรับปรุง
การประกอบหัวเสาใหม เพือ่ ใหมีระยะหางทางไฟฟามากขึ้น
246
หนวย: มิลลิเมตร
โครงสราง 115 kV วงจรเดี่ยว สายไฟฟาเดี่ยว เสาสําหรับทางโคง ตอจากตน
เขาปลายสายสองขาง
ชื่อแบบโครงสราง SS-SA-4
แบบเลขที่ (การประกอบเลขที่) SA1-015/39015 (5222)
การใชงาน ใชในงานกอสรางระบบสายสง 115 kV เปนเสาตนทางโคง ตอ จากตน
เขาปลายสายสองขาง มุมเบีย่ งเบนระหวางเสาไมเกิน 2 องศา ใชกอสราง
ในพื้นทีร่ าบ ไมเหมาะในพื้นที่บริเวณภูเขาที่มีความลาดชันสูง
หมายเหตุ เปนโครงสรางที่ยังไมไดปรับปรุงการประกอบหัวเสาเพือ่ ใหมี
ระยะหางทางไฟฟามากขึ้น และมีสายยึดโยงเพียง 4 เสน เมื่อตองการ
เพิ่มสายไฟฟาจากสายไฟฟาเดี่ยวเปนสายไฟฟาคูในอนาคตจําเปนตอง
เพิ่มจํานวนสายยึดโยงอีก ดังนั้นในงานการกอสรางระบบสายสงใหม
ใหใชแบบการประกอบเลขที่ 5222A แทน
247
หนวย: มิลลิเมตร
โครงสราง 115 kV วงจรเดี่ยว สายไฟฟาเดี่ยว เสาสําหรับทางโคง ตอจากตน
เขาปลายสายสองขาง
ชื่อแบบโครงสราง SS-SA-4
แบบเลขที่ (การประกอบเลขที่) SA1-015/49004 (5222A)
การใชงาน ใชในงานกอสรางระบบสายสง 115 kV เปนเสาตนทางโคง ตอจากตนเขา
ปลายสายสองขาง มุมเบี่ยงเบนระหวางเสาไมเกิน 2 องศา กรณี
ประยุกตใชงานไมมีสายยึดโยงมุมเบี่ยงเบนระหวางเสาไมเกิน 10 องศาใช
กอสรางในพื้นที่ราบ ไมเหมาะในพื้นที่บริเวณภูเขาที่มีความลาดชันสูง
หมายเหตุ เปนโครงสรางที่ใชเสา คอร. รุนใหมที่มีกราวดเพลทในเสา การ
ปรับปรุงคากราวดไมตองทํากราวดนอกเสาโดยสามารถตอเชื่อม
สายตอลงดินเพิ่มที่แผนเหล็กที่โคนเสาไดโดยตรง ปรับปรุงการ
ประกอบหัวเสาใหมเพื่อใหมรี ะยะหางทางไฟฟามากขึ้น และ
เพิ่มสายยึดโยงเปน 7 เสน เพื่อเพิ่มความมัน่ คงแข็งแรงมากขึ้น
248
หนวย: มิลลิเมตร
หนวย: มิลลิเมตร
หนวย: มิลลิเมตร
หนวย: มิลลิเมตร
หนวย: มิลลิเมตร
หนวย: มิลลิเมตร
หนวย: มิลลิเมตร
โครงสราง 115 kV วงจรเดี่ยว สายไฟฟาคู เสาตนทางตรง กอนเสาตน
เขาปลายสาย
ชื่อแบบโครงสราง SD-TG-4
แบบเลขที่ (การประกอบเลขที่) SA1-015/48009 (5267A)
การใชงาน ใชในงานกอสรางระบบสายสง 115 kV เปนเสาตนทางตรง กอน เสาตน
เขาปลายสาย มุมเบี่ยงเบนระหวางเสาไมเกิน 2 องศา และใชกอสรางใน
พื้นที่ราบ ไมเหมาะในพื้นที่บริเวณภูเขาที่มีความลาดชันสูง
หมายเหตุ เปนโครงสรางที่ใชเสา คอร. รุนใหมที่มีกราวดเพลทในเสา การ
ปรับปรุงคากราวดไมตองทํากราวดนอกเสาโดยสามารถตอเชื่อมสาย
ตอลงดินเพิ่มที่แผนเหล็กทีโ่ คนเสาไดโดยตรง และไดปรับปรุง
การประกอบหัวเสาใหม เพือ่ ใหมีระยะหางทางไฟฟามากขึ้น
255
หนวย: มิลลิเมตร
หนวย: มิลลิเมตร
โครงสราง 115 kV วงจรเดี่ยว สายไฟฟาคู เสาสําหรับทางตรง กอนเสาตน
เขาปลายสาย
ชื่อแบบโครงสราง SD-TG-6
แบบเลขที่ (การประกอบเลขที่) SA1-015/36006 (5272)
การใชงาน ใชในงานกอสรางระบบสายสง 115 kV เปนเสาตนทางตรง กอนเสา
ตนเขาปลายสาย มุมเบี่ยงเบนระหวางเสาไมเกิน 2 องศา ใชกอสราง
ในพื้นที่ราบ ไมเหมาะในพืน้ ที่บริเวณภูเขาที่มีความลาดชันสูง และ
เผื่อไวสําหรับเปนสายสงวงจรคูในอนาคต
หมายเหตุ เปนโครงสรางที่ยังไมไดปรับปรุงจุดติดตั้งระบบจําหนายแรงต่ํา
เพื่อใหมีระดับสูงขึ้น
257
หนวย: มิลลิเมตร
หนวย: มิลลิเมตร
หนวย: มิลลิเมตร
โครงสราง 115 kV วงจรเดี่ยว สายไฟฟาคู เสาสําหรับเขาปลายสาย
สองขาง กอนเสาชวงทางโคง
ชื่อแบบโครงสราง SD-AS-3
แบบเลขที่ (การประกอบเลขที่) SA1-015/48010 (5266A)
การใชงาน ใชในงานกอสรางระบบสายสง 115 kV เปนเสาตนเขาปลายสายสองขาง
กอนเสาชวงทางโคง มุมเบี่ยงเบนระหวางเสาไมเกิน 2 องศา ใชกอสราง
ในพื้นที่ราบ ไมเหมาะในพืน้ ที่บริเวณภูเขาที่มีความลาดชันสูง
หมายเหตุ เปนโครงสรางที่ใชเสา คอร. รุนใหมที่มีกราวดเพลทในเสา การ
ปรับปรุงคากราวดไมตองทํากราวดนอกเสาโดยสามารถตอเชื่อมสาย
ตอลงดินเพิ่มที่แผนเหล็กทีโ่ คนเสาไดโดยตรง และไดปรับปรุง
การประกอบหัวเสาใหม เพือ่ ใหมีระยะหางทางไฟฟามากขึ้น
260
หนวย: มิลลิเมตร
หนวย: มิลลิเมตร
โครงสราง 115 kV วงจรเดี่ยว สายไฟฟาคู เสาสําหรับทางโคง ตอจาก
ตนเขาปลายสายสองขาง
ชื่อแบบโครงสราง SD-SA-3
แบบเลขที่ (การประกอบเลขที่) SA1-015/49005 (5268A)
การใชงาน ใชในงานกอสรางระบบสายสง 115 kV เปนเสาตนทางโคง ตอจากตนเขา
ปลายสายสองขาง มุมเบี่ยงเบนระหวางเสาไมเกิน 2 องศา กรณี
ประยุกตใชงานไมมีสายยึดโยงมุมเบี่ยงเบนระหวางเสาไมเกิน 10 องศาใช
กอสรางในพื้นที่ราบ ไมเหมาะในพื้นที่บริเวณภูเขาที่มีความลาดชันสูง
หมายเหตุ เปนโครงสรางที่ใชเสา คอร. รุนใหมที่มีกราวดเพลทในเสา การ
ปรับปรุงคากราวดไมตองทํากราวดนอกเสาโดยสามารถตอเชื่อม
สายตอลงดินเพิ่มที่แผนเหล็กที่โคนเสาไดโดยตรง ปรับปรุงการ
ประกอบหัวเสาใหมเพื่อใหมรี ะยะหางทางไฟฟามากขึ้น และ
เพิ่มสายยึดโยงเปน 7 เสน เพื่อเพิ่มความมัน่ คงแข็งแรงมากขึ้น
262
หนวย: มิลลิเมตร
หนวย: มิลลิเมตร
หนวย: มิลลิเมตร
หนวย: มิลลิเมตร
หนวย: มิลลิเมตร
โครงสราง 115 kV วงจรคู สายไฟฟาเดีย่ ว เสาสําหรับทางตรง
ชื่อแบบโครงสราง DS-TG-1
แบบเลขที่ (การประกอบเลขที่) SA1-015/23015 (5301)
การใชงาน ใชในงานกอสรางระบบสายสง 115 kV เปนเสาตนทางตรง มุมเบีย่ งเบน
ระหวางเสาไมเกิน 2 องศา ใชกอสรางในพื้นที่ราบ ไมเหมาะในพื้นที่
บริเวณภูเขาทีม่ ีความลาดชันสูง และเผื่อไวสําหรับระบบ 115 kV
สายไฟฟาคูในอนาคต
หมายเหตุ - เปนโครงสรางที่ยังไมไดปรับปรุงจุดติดตั้งระบบจําหนายแรงต่ํา
เพื่อใหมีระยะเหนือผิวจราจรมากขึ้น
- คอนสายแบบเหล็กวัสดุลําดับที่ 2 ใหเปลี่ยนเปนคอนสายแบบ
เหล็กรูปรางน้ํา วัสดุเลขที่ 1010000103
267
หนวย: มิลลิเมตร
โครงสราง 115 kV วงจรคู สายไฟฟาเดี่ยว เสาสําหรับทางตรง กอนเสา
ตนเขาปลายสาย
ชื่อแบบโครงสราง DS-TG-2
แบบเลขที่ (การประกอบเลขที่) SA1-015/36010 (5304)
การใชงาน ใชในงานกอสรางระบบสายสง 115 kV เปนเสาตนทางตรง กอนเสา
ตนเขาปลายสาย มุมเบี่ยงเบนระหวางเสาไมเกิน 2 องศา ใชกอสราง
ในพื้นที่ราบ ไมเหมาะในพื้นที่บริเวณภูเขาที่มีความลาดชันสูง และ
สามารถเพิ่มสายไฟฟาเปนสายไฟฟาคูไดในอนาคต
หมายเหตุ - เปนโครงสรางที่ยังไมไดปรับปรุงจุดติดตั้งระบบจําหนายแรงต่ํา
เพื่อใหมีระยะเหนือผิวจราจรมากขึ้น
- คอนสายแบบเหล็กวัสดุลําดับที่ 2 ใหเปลี่ยนเปนคอนสายแบบ
เหล็กรูปรางน้ํา วัสดุเลขที่ 1010000103
268
หนวย: มิลลิเมตร
โครงสราง 115 kV วงจรคู สายไฟฟาเดีย่ ว เสาสําหรับทางโคง
ชื่อแบบโครงสราง DS-SA-1
แบบเลขที่ (การประกอบเลขที่) SA1-015/23016 (5302)
การใชงาน ใชในงานกอสรางระบบสายสง 115 kV เปนเสาตนทางโคง มุม
เบี่ยงเบนระหวางเสาไมเกิน 30 องศา มุมสวิงของลูกถวยแขวนเขาหา
เสาหรือออกจากเสาไมเกิน 45 องศา ใชกอสรางในพื้นที่ราบ ไมเหมาะ
ในพื้นที่บริเวณภูเขาที่มีความลาดชันสูง และสามารถเพิ่มสายไฟฟาเปน
สายไฟฟาคูไดในอนาคต
หมายเหตุ - เปนโครงสรางที่ยังไมไดปรับปรุงจุดติดตั้งระบบจําหนายแรงต่ํา
เพื่อใหมีระยะเหนือผิวจราจรมากขึ้น
- คอนสายแบบเหล็กวัสดุลําดับที่ 2 ใหเปลี่ยนเปนคอนสายแบบ
เหล็กรูปรางน้ํา วัสดุเลขที่ 1010000103
269
หนวย: มิลลิเมตร
หนวย: มิลลิเมตร
หนวย: มิลลิเมตร
หนวย: มิลลิเมตร
โครงสราง 115 kV วงจรคู สายไฟฟาคู เสาสําหรับเขาปลายสายสองขาง
แบบเสาคู
ชื่อแบบโครงสราง DD-DD-1
แบบเลขที่ (การประกอบเลขที่) SA1-015/25005 (5354)
การใชงาน ใชในงานกอสรางระบบสายสง 115 kV เปนเสาตนเขาปลายสาย
สองขาง กอนเสาชวงทางโคง มุมเบี่ยงเบนระหวางเสาไมเกิน
2 องศา ใชกอสรางในพื้นที่ราบไมเหมาะในพื้นทีบ่ ริเวณภูเขาทีม่ ี
ความลาดชันสูง
หมายเหตุ -เปนโครงสรางที่ยังไมไดปรับปรุงการประกอบหัวเสาเพื่อใหมี
ระยะหางทางไฟฟามากขึ้น
- อนุญาตใหใชในงานกอสรางระบบสายสง 115 kV ลักษณะ
วงจรคู สายไฟฟาเดีย่ ว ได
273
หนวย: มิลลิเมตร
จุดประสงคในการกําหนดแบบมาตรฐาน
เพื่อใชงานรวมกับแบบมาตรฐานโครงสรางสายสง 115 kV สําหรับทางโคง 90O ที่ใชกอสราง
บริเวณที่เปนลักษณะพืน้ ราบที่มีอยูทั้งหมดของ กฟภ. เพือ่ เปลี่ยนแนวสายไฟขามทางสัญจร หรืออาจจะ
ขามแมน้ํา คลอง หรือขามสาธารณูปโภคอืน่ ๆ โดยที่สายไฟมีมมุ เลีย้ วของสายอยูระหวาง 45O-135O โดย
รูปแบบการจัดวางสายไฟของระบบสายสง 115 kV เปนแบบเรียงลําดับเฟส A,B และ C ในแนวดิ่งจาก
บนลงลาง บนเสาไฟชนิดคอนกรีตอัดแรง (คอร.) ขนาด 22.00 ม. และระบบจําหนายใตแนวสายสงบน
เสาไฟชนิดคอนกรีตอัดแรง (คอร.) ขนาด 12.20 ม. นอกจากนีใ้ นแบบยังไดระบุรายละเอียดตางๆ ที่
จําเปน เชน ชนิดวงจรไฟฟา ขนาดและจํานวนสายที่ใชงาน ระยะหางระหวางชวงเสาสูงสุดในชวง
ทางตรงและทางโคงของโครงสรางสายสง 115 kV และโครงสรางระบบจําหนายใตแนวสายสง 115 kV
(ตนแซมใตไลน) รวมทั้งรูปแบบการกอสรางในชวงทางโคงมีมุมเลี้ยวของสายอยูระหวาง 45O-135O ซึ่ง
แบบดังกลาวมีความจําเปนอยางยิ่งสําหรับการออกแบบและการกอสรางในงานกอสรางระบบสายสง 115
kV บนพืน้ ราบที่เปนทางโคงมีมุมเลี้ยวของสายอยูระหวาง 45O-135O ของ กฟภ.
สําหรับกรณีทพี่ ื้นที่กอสรางเปนพื้นที่บริเวณภูเขาในบางชวงจะออกแบบโครงสรางเสาเปน
แบบโครงสรางเหล็ก (steel tower) ที่สามารถกําหนดขอมูลตางๆ ใหมคี วามเหมาะสมและสอดคลองกับ
การจายไฟและสภาพพืน้ ที่กอ สราง เชน สายไฟฟา ระยะหางระหวางชวงเสา รวมทัง้ รูปแบบการจัดวาง
เรียงสาย หลังจากนั้นจึงออกแบบเสาโครงสรางเหล็กขึ้นใหมีความแข็งแรงเพียงพอ
ดังนั้นแบบมาตรฐานระยะหางนี้จึงไมเหมาะสมที่จะใชรวมกับเสาโครงสรางเหล็ก ใหใชเฉพาะ
กับเสาไฟที่เปนชนิดเสาคอนกรีตอัดแรงเทานั้น แตสามารถนําขอมูลของสายที่ระบุไวในตารางไปใชใน
การออกแบบเสาโครงสรางเหล็กได
สําหรับรูปแบบโครงสรางสายสง 115 kV สําหรับทางโคง 90O ที่ใชงานรวมกับแบบนี้ สามารถ
มีลักษณะวงจรสายไฟฟา ไดเพียง 2 รูปแบบ คือ
หนวย : มิลลิเมตร
หนวย : มิลลิเมตร
หนวย : มิลลิเมตร
โครงสราง 115 kV วงจรเดี่ยว สายไฟฟาคู เสาเดี่ยว สําหรับทางโคง 90O
ชื่อแบบโครงสราง SD-LA-1
แบบเลขที่ (การประกอบเลขที่) SA1-015/47011 (5254A)
การใชงาน ใชในงานกอสรางระบบสายสง 115 kV เปนเสาตนหัวมุมสําหรับขาม
ทางสัญจร ที่มีมุมเบี่ยงเบนชวงขามทางสัญจรอยูระหวาง 45O- 135O
โดยสายไฟฟาตามแนวไลนจะเปนสาย ไฟฟาคู สวนชวงขามทาง
สัญจรจะเปนสายไฟฟาเดีย่ ว ใชกอสรางในพื้นที่ราบ ไมเหมาะใน
พื้นที่บริเวณภูเขา ที่มีความลาดชันสูง
หมายเหตุ เปนโครงสรางที่ใชเสา คอร. รุนใหมที่มีกราวดเพลทในเสา การ
ปรับปรุงคากราวดไมตองทํากราวดนอกเสาโดยสามารถตอเชื่อมสาย
ตอลงดินเพิ่มที่แผนเหล็กทีโ่ คนเสาไดโดยตรง และไดปรับปรุง
การประกอบหัวเสาใหม เพือ่ ใหมีระยะหางทางไฟฟามากขึ้น
285
หนวย : มิลลิเมตร
จุดประสงคในการกําหนดแบบมาตรฐาน
เพื่อใชงานรวมกับแบบมาตรฐานโครงสรางสายสง 115 kV สําหรับแยกสายสําหรับใชกอสราง
บริเวณที่เปนลักษณะพืน้ ราบที่มีอยูทั้งหมดของ กฟภ. เพือ่ แทปแยกสาย (tap-line) ขามทางสัญจร หรือ
อาจจะขามแมน้ํา คลอง หรือขามสาธารณูปโภคอื่นๆ โดยที่สายไฟมีมมุ เลี้ยวของสายอยูระหวาง 45O-135O
โดยรูปแบบการจัดวางสายไฟของระบบสายสง 115 kV เปนแบบเรียงลําดับเฟส A,B และ C ในแนวดิ่ง
จากบนลงลาง บนเสาไฟชนิดคอนกรีตอัดแรง (คอร.) ขนาด 22.00 ม. และระบบจําหนายใตแนวสายสง
บนเสาไฟชนิดคอนกรีตอัดแรง (คอร.) ขนาด 12.20 ม. นอกจากนี้ในแบบยังไดระบุรายละเอียดตางๆ ที่
จําเปน เชน ชนิดวงจรไฟฟา ขนาดและจํานวนสายที่ใชงาน ระยะหางระหวางชวงเสาสูงสุดในชวง
ทางตรงและทางโคงของโครงสรางสายสง 115 kV และโครงสรางระบบจําหนายใตแนวสายสง 115 kV
(ตนแซมใตไลน) รวมทั้งรูปแบบการกอสรางในชวงแยกสายที่มีมมุ เลีย้ วของสายอยูระหวาง 45O-135O ซึ่ง
แบบดังกลาวมีความจําเปนอยางยิง่ สําหรับการออกแบบและการกอสรางในงานกอสรางระบบสายสง 115
kV บนพืน้ ราบที่เปนทางโคงมีมุมเลี้ยวของสายอยูระหวาง 45O-135O ของ กฟภ.
สําหรับกรณีทพี่ ื้นที่กอสรางเปนพื้นที่บริเวณภูเขาในบางชวงจะออกแบบโครงสรางเสาเปน
แบบโครงสรางเหล็ก (steel tower) ที่สามารถกําหนดขอมูลตางๆ ใหมคี วามเหมาะสมและสอดคลองกับ
การจายไฟและสภาพพืน้ ที่กอ สราง เชน สายไฟฟา ระยะหางระหวางชวงเสา รวมทัง้ รูปแบบการจัดวาง
เรียงสาย หลังจากนั้นจึงออกแบบเสาโครงสรางเหล็กขึ้นใหมีความแข็งแรงเพียงพอ แตสวนใหญแลวใน
งาน กฟภ. จะไมมีการแทปแยกสายบนเสาโครงสรางเหล็ก เนือ่ งจากเสาโครงสรางเหล็กสวนใหญ
ออกแบบติดตัง้ เพื่อเชื่อมไลนระบบสายสง 115 kV ระหวางสถานีไฟฟากับสถานีไฟฟาที่มีระยะทาง
ยาวๆ ไมมีการเชื่อมสถานีไฟฟาในระหวางไลนสายสง ดังนั้นสวนใหญจึงไมมกี ารแทปแยกสายที่เสา
โครงสรางเหล็ก แตสําหรับในเขตชุมชนเมืองแลว ไลนสายสง 115 kV สวนใหญจะออกแบบเพื่อจายไฟ
ไปยังโรงงานอุตสาหกรรม หรือผูใชไฟรายใหญ โดยใชเสาไฟฟาชนิดเสาคอนกรีตอัดแรง ซึ่งลักษณะ
รูปแบบการพาดสายสง 115 kV จะมีหลายรูปแบบ เชน การแทปแยกสายขามถนน การเลี้ยวโคง 90O
รวมทั้งพาดทางตรง ที่อยูในเขตพื้นที่ชุมชน ดังนั้นรูปแบบการแทปแยกสายสง 115 kV จึงมีเฉพาะ
สําหรับเสาไฟฟาชนิดเสาคอนกรีตอัดแรงเทานั้น
สําหรับรูปแบบโครงสรางสายสง 115 kV สําหรับแยกสาย ที่ใชงานรวมกับแบบนี้สามารถมี
ลักษณะวงจรสายไฟฟา ไดเพียง 2 รูปแบบ คือ
287
การใชแบบมาตรฐาน
แผนที่ 1 ของจํานวน 3 แผน
ในแผนที่ 1 ไดระบุรายละเอียดตางๆ ไว เชน วงจรไฟฟาตางๆ ขนาดสายสูงสุดและจํานวนสาย
ที่ใชงาน ที่สามารถติดตั้งใชงานบนโครงสรางเสาเดี่ยว สําหรับแยกสายได โดยสายทีใ่ ชงานจะมีทั้งหมด
6 ชนิด แตละชนิดจะมีขนาดสายสูงสุดและจํานวนเสนเปนไปตามที่ระบุไวในตาราง ตามรูปที่ 7-16
โดยการเลือกใชงานเสาเดี่ยวและเสาคูสําหรับแยกสาย ตองใหสอดคลองกับสภาพที่กอสรางหนา
งานดวย สําหรับในแผนที่ 3 นี้ ไดแสดงเปนรูปที่มองจากดานบนของไลนสายสง 115 kV โดยเสาตนที่
แสดงเปนสีเขมจะหมายถึงเสาตนที่กําลังพิจารณา ซึ่งก็คือ โครงสรางเสาสําหรับแยกสาย ที่สามารถมีมุม
เบี่ยงเบนของสายชวงขามทางสัญจรอยูระหวาง 45O-135O ได ซึง่ มุมเบี่ยงเบนของสายชวงขามทาง
292
หนวย : มิลลิเมตร
หนวย : มิลลิเมตร
โครงสราง 115 kV วงจรเดี่ยว สายไฟฟาเดี่ยว เสาคู สําหรับแยกสาย
ชื่อแบบโครงสราง SS-TL-2
แบบเลขที่ (การประกอบเลขที่) SA1-015/47008 (5211A)
การใชงาน ใชในงานกอสรางระบบสายสง 115 kV เปนเสาตนในชวง ทางตรง
สําหรับแทปแยกสายขามทางสัญจร ที่มีมุมเบี่ยงเบนชวง ขามทาง
สัญจรอยูระหวาง 45O- 135O ใชกอสรางในพื้นที่ราบ ไมเหมาะใน
พื้นที่บริเวณภูเขาที่มีความลาดชันสูง
หมายเหตุ เปนโครงสรางที่ใชเสา คอร. รุนใหมที่มีกราวดเพลทในเสา การ
ปรับปรุงคากราวดไมตองทํากราวดนอกเสาโดยสามารถตอเชื่อมสาย
ตอลงดินเพิ่มที่แผนเหล็กทีโ่ คนเสาไดโดยตรง และไดปรับปรุง
การประกอบหัวเสาใหม เพือ่ ใหมีระยะหางทางไฟฟามากขึ้น
295
หนวย : มิลลิเมตร
หนวย : มิลลิเมตร
หนวย : มิลลิเมตร
โครงสราง 115 kV วงจรเดี่ยว สายไฟฟาคู เสาคู สําหรับแยกสาย
ชื่อแบบโครงสราง SD-TL-3
แบบเลขที่ (การประกอบเลขที่) SA1-015/32043 (5263)
การใชงาน ใชในงานกอสรางระบบสายสง 115 kV เปนเสาตนในชวงทางตรง
สําหรับแทปแยกสายขามทางสัญจร ที่มีมุมเบี่ยงเบนชวงขามทาง
สัญจรอยูระหวาง 45O- 135O ใชกอสรางในพื้นที่ราบ ไมเหมาะใน
พื้นที่บริเวณภูเขาที่มีความลาดชันสูง โดยสายไฟฟาตามแนวไลนจะ
เปนสายไฟฟาคู สวนชวงขามทางสัญจรจะเปนสายไฟฟาเดีย่ วหรือ
สายไฟฟาคูกไ็ ด
หมายเหตุ เปนโครงสรางที่ยังไมไดปรับปรุงจุดติดตั้งระบบจําหนายแรงต่ํา
เพื่อใหมีระดับสูงขึ้น
298
หนวย : มิลลิเมตร
หนวย : มิลลิเมตร
จุดประสงคในการกําหนดแบบมาตรฐาน
เพื่อใชงานรวมกับแบบมาตรฐานโครงสรางสายสง 115 kV แบบ 2 ชั้น สําหรับทางตรงและทาง
โคงที่เปนลักษณะพืน้ ราบที่มอี ยูทั้งหมดของ กฟภ. โดยรูปแบบการจัดวางสายไฟของระบบสายสง 115
kV เปนแบบสามเหลี่ยม บนเสาไฟชนิดคอนกรีตอัดแรง (คอร.) ขนาด 22.00 ม. และระบบจําหนายใต
แนวสายสงบนเสาไฟชนิดคอนกรีตอัดแรง (คอร.) ขนาด 12 ม. 12.20 ม. 14 ม. หรือ 14.30 ม. นอกจากนี้
ในแบบยังไดระบุรายละเอียดตางๆที่จําเปน เชน ชนิดวงจรไฟฟา ขนาดและจํานวนสายที่ใชงาน
ระยะหางระหวางชวงเสาสูงสุดในชวงทางตรงและทางโคงของโครงสรางสายสง 115 kV และ
โครงสรางระบบจําหนายใตแนวสายสง 115 kV (ตนแซมใตไลน) รวมทั้งรูปแบบการกอสรางในชวง
ทางตรงและทางโคง ซึ่งแบบดังกลาวมีความจําเปนอยางยิ่งสําหรับการออกแบบและการกอสรางในงาน
กอสรางระบบสายสง 115 kV บนพืน้ ราบที่เปนทางตรงและทางโคง ของ กฟภ. รูปแบบโครงสรางสายสง
115 kV แบบ 2 ชั้นสําหรับทางตรงและทางโคง ที่ใชงานรวมกับแบบนี้สามารถมีลักษณะวงจรสายไฟฟาได
ทั้งหมด 2 รูปแบบ คือ
1. โครงสรางสายสง 115 kV วงจรเดี่ยว สายไฟฟาเดีย่ ว
(Single Circuit Single Conductor ; SS )
2. โครงสรางสายสง 115 kV วงจรเดี่ยว สายไฟฟาคู
(Single Circuit Double Conductor ; SD )
การใชแบบมาตรฐาน
แผนที่ 1 ของจํานวน 4 แผน
ในแผนที่ 1 ไดระบุรายละเอียดตางๆ เชน วงจรไฟฟาตางๆ ขนาดสายสูงสุดและจํานวนสายทีใ่ ช
งานที่สามารถติดตั้งใชงานบนโครงสรางสายสง 115 kV แบบ 2 ชั้น วงจรเดี่ยว สายไฟฟาเดีย่ ว ไดโดย
สายที่ใชงานจะมีทั้งหมด 5 ชนิด แตละชนิดจะมีขนาดสายสูงสุดและจํานวนเสนเปนไปตามที่ระบุไวใน
ตาราง ตามรูปที่ 7-21
301
แบบมาตรฐานการหยอนยานของสายแตละชนิดซึ่งแสดงไวในรูปแบบกราฟและตารางสําหรับวิธีพจิ ารณา
หาคาแรงดึงจากกราฟและตารางในแบบมาตรฐานการหยอนยานของสายสามารถดูไดจากบทที่ 5
หนวย : มิลลิเมตร
หนวย : มิลลิเมตร
หนวย : มิลลิเมตร