MOKRAĆA – URIN

Mokraća je izlučevina koja se stvara u bubrezima i izvodnim

kanalima i koja se izlučuje iz organizma. Urinom se izlučuju
materije koje nisu potrebne organizmu, a stvaraju se u
procesu metabolizma i predstavljaju njegove krajnje
produkte. Centar za mokrenje smješten je u kičmenoj moždini
(3-4 lumbalnom segmentu).
Pregledom urina utvrđuje se ne samo stanje bubrega nego i
ostalih organa ukoliko su zahvaćeni patološkim procesom,
koji utiče na sastva mokraće.
Osobine mokraće kod zdrave osobe su:

 količina: 1000-1500 ml u toku 24 sata

 boja: svjetložuta (pri većoj koncentraciji tamnija, a pri
manjoj svjetlija)
 bistrina: bistra, prozirna
 gustoća (specifična težina): 1015-1025 g/cm 24-satnom
uzorku
 reakcija: (slabo kisela od 4,5 do 8 pH, kiselija u
bjelančevinastoj, a manje kisela u biljnoj ishrani)
 bjelančevine: 0-150 mg/dU u 24-satnom uzorku
 glukoza: 0-2,5 mmola/dU u 24-satnom uzorku
 sediment: 0-2 eritrocita/vidno polje
0-5 leukocita/vidno polje
0-nekoliko ćelija tubularnog epitela/vidno polje
0-1 hijalini cilindar/vidno polje
  bilirubin: negativan
 urobilinogen: 0,5-4,0 u 24-satnoj mokraći
 mikrobiološki: sterilan.
Količina mokraće izlučena u toku 24 sata naziva se diureza.
Mokraća se počinje skupljati najčešće u 7 sati ujutro. U 7 sati
bolesnik mokri i ta se mokraća baca (stvorena u toku noći).
Od tada pa do sljedećeg jutra mokraća se prikuplja, a u tu
količinu mokraće i mokraća izlučena u 7 sati narednog jutra.
Posuda u koju bolesnik skuplja mokraću označena je imenom
i prezimenom bolesnika. Količina sakupljenje mokraće izmjeri
se i upiše u temperaturnu listu.
-Patološki nalazi u mokraći
Određenim nazivom označeni su i poremećaji u načuinu
mokrenja, količini i sadržaju mokraće na sljedeći način:

 Disurija: zajednički naziv za sve vrste poremećaja u

stvaranju i izlučivanju mokraće
 Anurija: potpuni prestanak stvaranja mokraće
 Retencija: zastoj mokraće u mokraćnom mjehuru i
bubrežnim kanalima zbog zapreke u oticanju
 Oligurija: smanjeno stvaranje mokraće
 Poliurija: povećano stvaranje mokraće
 Polaksiurija: učestali podražaj i mokrenje malih količina
urina
 Nikturija: noćno mokrenje
  Inkontinencija: nekontrolisano (bezvoljno) mokrenje,
nesposobnost zadržavanja mokraće
 Proteinurija: povećana količina bjelančevina u mokraći
 Glikozurija: nalaz glukoze u mokraći
 Hematurija: nalaz krvi u mokraći
 Makrohematurija: mikroskopski nalaz krvi u sedimentu
mokraće
 Leukociturija: nalaz povećanog broja leukocita u
sedimentu mokraće
 Piurija: makroskopski vidljiv gnoj u mokraći
 Cilindrurija: nalaz patoloških cilindara u mokraći
 Bakteriurija: nalaz mikroorganizama u urinu
-Boja mokraće
Urin zdrave osobe je svjetložute boje, a zavisi od količine i
specifične težine mokraće, te o koncentraciji žučnih boja,
stanica krvi u urinu i od elemenata u njemu.
Normalan sastav čine:

 Voda (95%), natrijum, hlor, kalijum, urea, mokraćna

kiselina, sulfati, kreatinin
 Svijetla boja: nalik vodi kada se izlučuje velika količina
mokraće
 Tamnožuta: nalik tamnom pivu kada se u mokraći nalazi
povećana količina žučnih boja
 Svijetlocrvena: nalik vodi u kojoj je isprano meso, kada
se u mokraći nalazi povećan broj eritrocita
  Tamnocrvena: kada se u mokraći nalazi veća količina
krvi.
-Specifična (gustoća) težina mokraće
Specifična težina mokraće pokazatelj je koncentracijske
funkcije bubrega. Pri velikom unosu tečnosti zdravi bubrezi
izlučuju mokraću niske specifične gustoće. Ako je smanjeno
unošenje tečnosti u organizam ili se tečnost gubi oblim
znojenjem, povraćanjem ili prolivom, bubrezi izlučuju manje
količine mokraće visokem specifične gustoće. Specifična
gustoća mjeri se urinometrom. To je staklena sprava
cilindričnog oblika, u čijem su donjem proširenom dijelu
smještene olovne kuglice, a u gornjem užem dijelu ima
označene brojeme od 1000 do 1060. Mjerenje specifične
težine mokraće vrši se u graduiranoj menzuri od 100ml.
Mokraća se u menzuru sipa polako uz zid, kako bi se izbjeglo
stvaranje pjene. Mnezura se stavlja na ravnu podlogu, a u
urin se uroni urinometar. On se pusti da slobodno tone, a
kada se potpuno umiri, očita se broj koji je u ravnini gornjeg
ruba mokraće. Dobijena vrijednost se ubilježi na
temperaturnu listu, a upotrijebljeni pribor se raspremi.
-Hemijski pregled urina
U biohemijskim laboratorijama se izvode brojne kvalitativne i
kvantitativne pretrage mokraće. Neke kao npr.: bjelančevina,
šećer, pH mokraće, aceton, bilirubin, urobilinogen, krv u
mokraći, mogu se orjentacijski odrediti i pomoću reagens-
trake na odjeljenju, u ambulanti, kući bolesnika, postupkom
prema upustvu proizvođača.
Postupak: bolesnik se pomokri (svjež urin, ne smije stajati više
od 4 sata) u širu čašu za urin. Uzorak mokraće se promiješa, a
reagens-traka uroni u urin 1 sekundu. Pri vađenju treba traku
povući uz rub posude da se otkloni višak urina. Promjene boje
na traci treba uporediti sa indikatorom na kutiji za reagens
trake i očitati vrijednosti. Nalaz se upiše na temperaturnu
listu, a upotrijebljena reagens-traka i urin se bace.
-Uzimanje mokraće za pretrage
Za laboratorijski pregled mokraća se može uzeti na nekoliko
načina. Najčešće se uztima prva jutarnja mokraća izlučena u
toku jednog mokrenja, jer je po količini najobilnija i svi
sastojci su koncentrirani. Mokraća koja se sakuplja u toku 24
sata koristi se za određivanje hemijske analize (hormoni,
glikozurija...). Mokraća uzeta u tri čaše tokom jednog akta
mokrenja, koristi se za orijentaciono određivanje lokalizacije
patološkog procesa, na osnovu pozitivvnosti nalaza u
pojedinim čašama. Mokraća iz srednjeg mlaza uzima se u
slučaju bakteriološkog pregleda i za utvrđivanje broja
leukocita i eritrocita. Pri uzimanju mokraće spoljašnje
genitalije treba oprati blagim antiseptičkim rastvorem. Za
laboratorijske analize mokraća se uzima u hemijski čiste
sudove. Ukoliko se mokraća uzima za bakteriološka
ispitivanja, ili zasijava na hranjive podloge (urinokultura),
onda se ona uzima u sterilne sudove.
Ako bolesnik ne može spontano mokriti, mokrenje se
pokušava izazvati raznim postupcima:

 Stavljanjem bolesnika u drugi položaj (iz ležećeg u

sjedeći)
 Stavljanjem toplog termofora u predjelu mokraćnog
mjehura
 Stavljanjem bolesnika na toplu posudu za nuždu ili u
toplu kupku.
Ako ni ti postupci ne pomognu, vještački se ispražnjva
mokraćna bešika – kateterizacijom.