ขัตติยพันธกรณี

นางสาว สุภวรรณ จิว๋ ประดิษฐ์กุล ชัน้ มัธยมปี ท่ี 5/9 เลขที่ 4

นางสาว เจนิสา จิรพงษ์ธนาเวช ชัน้ มัธยมปี ท่ี 5/9 เลขที่ 6
นาย ศุภวิชญ์ ล้วนโกศล ชัน้ มัธยมปี ท่ี 5/9 เลขที่ 10
นาย ณัฐภูม ิ นิลวัชรมณี ชัน้ มัธยมปี ท่ี 5/9 เลขที่ 11
 ้ องย่
1. เนื อเรื ่ อ

2
“
- เกิดขึ้นในปี ร.ศ. 112
-
-
ฝรั่งเศสต้องการจะยึดพื้นที่ จึงเข้ามาล้อมประเทศไทย
ทาให้พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าฯ ไม่สบายพระทัยอย่างมาก
- พระองค์ได้พระราชนิพนธ์บทโคลงที่กล่าวถึงความทุข์และความเจ็บปวดของพระองค์เพื่ออาลา
- สมเด็จกรมพระยาดารงฯ หลังจากนั้นสมเด็จกรมพระยาดารงฯ ได้นิพนธ์บทประพันธ์ถวายตอบทันที

3
 ่
โครงเรือง

◈ พระมหากษัตริย์ของประเทศไทยมีความรู้สึกท้อแท้กับการปกป้องประเทศ เนื่องจากถูกฝรั่งเศสรุกราน ทาให้ท่านไม่

อยากมีชีวิตอยู่ต่อ ท่านจึงเขียนบทกลอนเพื่ออาลาญาติพี่น้องและคนสนิท ซึ่งคนสนิทของท่านได้เขียนบทกลอน
ตอบกลับมาเพื่อแสดงความจงรักภักดี และให้กาลังใจท่าน

4
ตัวละคร

5
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

- เหตุอนั เป็ นข้อผูกมัดของกษัตริย์

- ฝรั ่งเศสคุกคาม

- ประชวรและหมดกาลังพระทัย

6
ตัวอย่างบทประพันธ์

“เจ็บนานหนักอกผู้ บริรักษ์ปวงเฮย
คิดใคร่ลาลาญหัก ปลดเปลื้อง
ความเหนื่อยแห่งสูจัก พลันสร่าง
ตูจักสู่ภพเบื้อง หน้านั้นพลันเขษม”

7
สมเด็จพระยาดารงราชานุภาพ

- คนสนิทของพระบาทสมเด็จพระ

จุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หวั

- จงรักภักดีต่อกษัตริย์

8
ตัวอย่างบทประพันธ์

“เปรียบตัวเหมือนอย่างม้า ที่เป็นพาหนยาน
ผูกเครื่องบังเหียนอาน ประจาหน้าพลับพลาชัย
คอยพระประทับอาสน์ กระหยับบาทจะพาไคล
ตามแต่พระทัยไท ธ จะชักไปซ้ายขวา”

9
 ่
ฉากท้องเรือง
ขัตติยพันธกรณี เป็ นบทพระราชนิ พนธ ์ในช่วงกรุงรัตนโกสินทร ์ขณะเกิดเหตุการณ์
วิกฤตการณ์ ร.ศ. ๑๑๒ ซึงเป็่ นเหตุการณ์ททวี
ี่ ปยุโรปเกิดการปฏิวตั อ
ิ ต
ุ สาหกรรมและได ้
่
เกิดการล่าอาณานิ คม ฝรังเศสต้ ่ ดประเทศราชของไทย ได ้แก่ กัมพชชา และ
องการทีจะยึ
่ ทาการกระทาหลายอย่างทีเรี
ลาว ฝรังเศสได้ ่ ยกร ้องสิทธิจากไทย เช่น การนาเรือรบไปปิ ด
อ่าวไทยและการนาเรือปื น ๒ ลา มาทอดสมอหน้าสถานทชตฝรังเศสหลั่ งจากเหตุกาณ์
ี่
ยุทธนาวีทปากน ้า

10
บทเจรจาหรือราพึงราพัน

ประชวรนานหนักอกข้า ทัง้ หลาย ยิง่ แล

ทุกทิวาวัน บ วาย คิดแก้
สิง่ ใดซึง่ จักมลาย พระโรค เร็วแฮ
สุดยากเท่าใดแม้ มาท ม้วยควรแสวงฯ

จากบทข้างต้นสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอกรมพระยาดารงราชานุ ภาพ ได้แสดงความห่วงใยต่อ

พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หวั เป็ นอย่างมาก ในบทนัน้ ยังรวมไปถึงความเป็ นห่วงที ่
ประชาชนมีต่อ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หวั อีกด้วย รวมไปถึงข้อความอวยพรให้
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หวั นัน้ หายจากพระประชวรอีกด้วย 11
สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอกรมพระยาดารงราชานุ ภาพทรงงพระราชนิพนธ์กลอนขึน้ มาเพือ่ เป็ นการ
ถวายกาลังพระทัยแก่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หวั
 ่
แก่นเรืองหรื ่
อสาร ัตถะของเรือง

ขัตติยพันธกรณีในบทพระราชนิพนธ์จะจะแสดงถึงความรักทีพ่ ระมหาพากษัตริยม์ ใี ห้ต่อชาติใน

ส่วนของสมเด็จพระเจ้าบรมวงเธอกรมพระยาดารงราชานุ ภาพนัน้ จะมีเนื้อหาเป็ นการให้กาลัง
พระทัยแด่พระบาท สมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หวั และตอบเป็ นการถวายพระพรและแสดงถึง
ความจงรักภักดีทม่ี ตี ่อพระมหากษัตริยแ์ ละประเทศชาติ

12
การใช้ภาษา
และวรรณคดี
13
การสรรคา
1.1เลือกใช้ คำให้ เหมำะสมกับเรื่ องและฐำนะของบุคคล
ในเรื่ อง
“สัตย์ขา้ จงได้สัม ฤทธิดงั มโนหมายขอจงสาเร็ จราชประสงค์ที่
ทรงปอง...”
จะเห็นได้ว่ามีการใช้คาว่า มโน แทนคาว่า ใจ และ มีการใช้คา
อื่นๆเช่น พระจิตพระวรกาย ราชประสงค์ที่ทรงปอง ซึ่งเป็ นคา
ราชาษัพท์เป็ นต้น
1.2 กำรเล่นคำสัมผัส
มีการใช้ สมั ผัสบังคับตามฉันทลักษณ์ของคา
ประพันธ์เพื่อทาให้ กลอนมีความไพเราะมากยิ่งขึ ้นโดยมี
ทัง้ สัมผัสพยัญชนะและสัมผัสสระเช่น “คิดใคร่ ลาลาญ
หัก”

14
การสรรคา
1.3 คำซ้ำ 1.4 เล่นเสียงหนักเบำ
มีการย้าความหมายให้หนักแน่นยิง่ ขึ้นโดยการใช้คาซ้ า มีการใช้ สมั ผัสบังคับตามฉันทลักษณ์ของคา
หรื อการใช้เสียง เดียวกันในความหมายที่เหมือนกัน ประพันธ์เพื่อทาให้ กลอนมีความไพเราะมากยิ่งขึ ้นโดยมี
ทัง้ สัมผัสพยัญชนะและสัมผัสสระเช่น “คิดใคร่ ลาลาญ
หลายแห่งในบทประพันธ์
หัก”
เช่น “ละอย่างละอย่างพาล”

15
การเรียบเรียงคา
- มีการใช้การออกเสียงตามธรรมชาติ และเน้น
่ สร ้างจินตนาภาพเป็ นหลัก
การเน้นคาทีใช้

- เลือกสรรแล้วให้ ต่อเนื่องตำมจังหวะ ตำมโครงสร้ ำงภำษำและฉันทลักษณ์

๑.ผิวพอกำลังเรื อ ก็แล่ นรอดไม่ ร้ำวรำน

หำกกรรมจะบันดำล ก็คงล่ มทุกลำไป

๒.ชำวเรื อก็ย่อมรู้ ฉะนีอ้ ยู่ทุกจิ ตใจ

แต่ ลอยอยู่ตรำบใด ต้ องจำแก้ ด้วยแรงระดม
16
กำรใช้ โวหำร
กำรใช้ โวหำรในกำรอุปมำอุปมัย
(ส่ วนมำกเป็ นโวหำรภำพพจน์ )

ใดนำ้ ใจข้ ำ อุปมำบังคมทูล

ทุกวันนีอ้ ำดูร แต่ ที่ทรงประชวรนำน
เปรี ยบตัวเหมือนอย่ ำงม้ ำ ทั้งเป็ นพำหนะยำน
ผูกเครื่ องบังเหี ยนอำน ประจำหน้ ำพลับพลำชัย

17
คุณค่าด้าน
่
อืนๆ

18
ด้านอารมณ์

ด้านคุณธรรม

่
ด้านอืนๆ
19
ด้านอารมณ์
1. บุคคลที่อยูใ่ นฐานะที่สูงกว่า ไม่ควรสร้างความลาบากใจให้แก่ผอู ้ ื่น โดยเฉพาะผูท้ ี่มีฐานะต่าต้อยกว่า
2. คิดหาทางออกไม่ได้ จะสบหน้ าใครก็รู้สึกอาย ไม่อยากเสวยยา ขอก้ มหน้ าตายไป

คิดใดจะเกีย่ งแก้ ก็ บ พบซึง่ เงือ่ นสาย

สบหน้ามนุ ษย์อาย จึงจะอุดแลเลยสูญ

20
ด้านคุณธรรม
วรรณคดีจะเขียนตามความเป็ นจริงของชีวต ่
ิ ให ้คติสอนใจแก่ผชอ้ ่านซึงสอดแทรกสภาพของสั งคม
วัฒนธรรมประเพณี ทาให ้ผช ้อ่านมีโลกทัศน์เข ้าใจโลกได ้กว ้างขึน้ ซึงการที
่ ่
วรรณคดีได ้มีการแทรกแซง
้
เนื อหาในยุ คสมัยก่อนและทาให ้คนยุคใหม่มก ี ารเข ้าใจถึงวัฒนธรรมดังเดิ ้ มและคุณธรรมทีมี่ ในช่วง
อดีต เช่นกัน

21
ด้านสังคม
่
๑.สะท ้อนความคิด ความเชือของคนไทยในอดี ่ าให ้คนไทยในยุคใหม่มค
ตได ้เป็ นอย่างดี ซึงท ่
ี วามเลือมใส
่
ในเรืองความเชื ่
อของคนไทยใน
ยุคอดีตกาล
๒.ทาให ้คนไทยตระหนักถึงบรรพบรุษของชาติเราทีต่ ้องเสียเลือดเสียเนื อเพื
้ อแลกกั
่ บ
ประเทศชาติบ ้านเมือง

22
ด้านวรรณศิลป์
ขัตติยพันธกรณี มก ่ี
ี ารใช ้ฉันท ์ลักษณ์ทหลากหลายรช ่
ปแบบเช่น บทพระราชนิ พนธ ์ทีทรงใช ่ ภาพนาและตามด ้วย
้โคลงสีสุ
้ การเล่นสัมผัสนอก-ในรวมถึงการเล่นสัมผัสสระ
อินทรวิเชียรฉันท ์อีกทังมี
ดังตัวอย่าง

เจ็บนานหนักอกผช ้ บริร ักษ ์ ปวงเฮ

คิดใคร่ลาลาญหัก ปลดเปลือง ้
ความเหนื่ อยแห่งสชจก
ั พลันสร่าง
ตชจก
ั สชภ ้
่ พเบือง หน้านั้นพลันเขษม

23
THANK
S!

24